NADALUS A

PANAGDAYDAYAW KEN

J EHOVA
NAISUBLI MET LAENGEN!
“Ipakitakto a nasantuan ti
naindaklan a naganko, . . .
ket maammuanto dagiti
nasion a siak ni Jehova.”
EZEKIEL 36 : 23

201020
rr-IL
Photo Credits:
Panid 33: A.D. Riddle/BiblePlaces.com
Panid 47: Photograph taken by courtesy
of the British Museum
Saan a mailaklako daytoy a
publikasion. Maipapaay daytoy kas
paset ti sangalubongan a trabaho a
panangisuro iti Biblia a supsuportaran
dagiti boluntario a donasion.
No kayatmo ti mangted iti donasion,
bisitaem ti donate.jw.org.
Malaksid no adda sabali a naipakita,
dagiti teksto ti Biblia ket naadaw iti
Baro a Lubong a Patarus ti Nasantuan a
Kasuratan.
Pure Worship of Jehovah
—Restored At Last!
Nayimprenta Oktubre 2020
Iloko (rr-IL)
˘ 2019
WATCH TOWER BIBLE AND TRACT
SOCIETY OF PENNSYLVANIA
Dagiti Nangipablaak
Watchtower Bible and Tract Society of
New York, Inc., Wallkill, New York, U.S.A.
Made in Japan

NADALUS A
PANAGDAYDAYAW KEN

J EHOVA
NAISUBLI MET LAENGEN!

DAYTOY A LIBRO KET KUKUA NI

S U R AT TI BAG I A
MANAR AWI DWI D
Patgenmi a Mangay-ayat ken Jehova:
Idi 1971, dagiti timmabuno iti “Divine Name”
District Assembly ket naragsakan nga immawat
iti sumagmamano a baro a publikasion. Dagiti
publikasion ket nadeskribir kas “nalablabes ngem
iti ninamnama ti asinoman.” Kastoy ti kuna ti may-
sa a kabsat maipapan iti maysa kadagita: “Dayta
pay laeng ti nangted iti makapagagar unay a
panirpatan kadagiti mapasamak iti masanguanan!”
Ania ti tuktukoyenna? Ti libro a napauluan iti
“The Nations Shall Know That I Am Jehovah”
—How? Ngem apay a nagagaran dagiti immawat
iti dayta a libro? Naglaon ngamin iti kabaruan a
pannakailawlawag kadagiti padto iti libro ti Biblia
nga Ezekiel—dagiti padto a mangapektar iti masa-
nguanan ti intero a sangatauan.
Manipud idi nairuar ti libro a ‘Know Jehovah,’
nagpartak nga immadu dagiti kameng ti ili ti Dios
—manipud 1.5 a milion agingga iti nasurok a 8 a
milion. (Isa. 60:22) Nasurok a 900 a nagduduma
a lengguahe ti pagsasao dagitoy a minilion nga ag-
serserbi ken Jehova. (Zac. 8:23) Adu ti saan pay a
pulos naaddaan iti gundaway a mangadal iti libro
a detalyado a mangilawlawag kadagiti padto nga
impaisurat ti Dios ken propeta Ezekiel.
Manipud 1971 agingga ita, dakkel met ti nagbalba-
liwan ti pannakaawattayo iti adu a kinapudno iti
Biblia bayat nga agtultuloy a lumawlawag ti lawag.
(Prov. 4:18) Idi 1985, nalawag a naawatantayo no
kasano a ti ‘sabsabali a karnero’ ket maideklara a
nalinteg kas gagayyem ti Dios. (Juan 10:16; Roma
5:18; Sant. 2:23) Kalpasanna, idi 1995, naawatanta-
yo iti umuna a gundaway a ti maudi a panangukom
kadagiti “karnero” ken “kalding” ket mapasamak
bayat ti um-umay a “dakkel a rigat.” (Mat. 24:21;
25:31, 32) Amin dagitoy a panagbalbaliw ket dakkel
ti epektona iti pannakaawattayo iti libro nga Ezekiel.
2
Kadagiti napalabas a tawen, nagtultuloy a lim-
mawag ti lawag. Usigentayo dagiti leksion a
masursurotayo kadagiti ilustrasion ni Jesus. Adu
kadagita a leksion ti nakalawlawagen iti isip ken pu-
sotayo. Sumagmamano kadagita nga ilustrasion ti
tumukoy kadagiti mapasamak bayat ti umas-aside-
gen a dakkel a rigat. Iti kasta met la a pamay-an,
nalawlawagan ti pannakaawattayo iti dadduma a
padto iti libro ti Biblia nga Ezekiel. Dadduma kada-
gita ket dagiti padto maipapan ken Gog iti Magog
(kapitulo 38 ken 39), ti trabaho ti lalaki nga adda-
an iti tintero ti sekretario (kapitulo 9), ken ti tanap
dagiti namaga a tulang ken ti simboliko a panagti-
pon ti dua a baston (kapitulo 37). Gapu amin
kadagita a pannakalawlawag, napabaro met dagiti
nabayagen a naisurat iti libro a ‘Know Jehovah.’
Sigurado ngarud nga insaludsoden ti adu nga
agserserbi ken Jehova, “Kaano ngata a maka-
awatkami iti libro a mangted iti napabaro a
pannakailawlawag dagiti padto ni Ezekiel?” Ti
sungbat ket ti libro a Nadalus a Panagdaydayaw
ken Jehova—Naisubli Met Laengen! Bayat a ba-
saenyo ti 22 a kapitulona ken panunotenyo a
naimbag dagiti nagpipintas a ladawanna, mas-
daawkayto iti amin a naaramid a naannad a
panagsukimat iti pannakaisagana dayta. Adu a
panagpanunot ken panagkararag ti naaramid
tapno masigurado no apay nga impaisurat ni
Jehova ti makapainteres a libro nga Ezekiel. Naan-
nad ti pannakausig dagiti saludsod a kas iti: Ania
dagiti leksion nga insuro ti libro nga Ezekiel kada-
giti tattao a nagbiag idi panawen ni Ezekiel ken
ania dagiti isurona kadatayo ita? Aniada a padto
ti matungpalto pay laeng iti masanguanan? Ikkan-
tayo kadi iti tipiko ken antitipiko a kaipapanan
dagiti padto ni Ezekiel? Dagiti sungbat dagitoy a
“Anak ti tao, kumitaka ken dumngegka a
naimbag, ket siputam ti amin nga ipakitak
kenka, ta dayta ti makagapu a naipanka ditoy.”
E Z E KI E L 40 : 4

saludsod ti mangted iti kalalawagan pay laeng a

pannakaawattayo iti daytoy nabayagen nga ipatpa-
tegtayo a libro ti Biblia.
Bayat a basaenyo ti libro nga Ezekiel manipud
rugi agingga iti ngudona, talaga a maapresiaryo
ti nailangitan a paset ti organisasion ni Jehova.
Sigurado a masdaawkayo met kadagiti nangato a
pagalagadan nga inted ni Jehova kadagiti adda
idiay langit ken adda ditoy daga a kayatda nga
akseptarenna ti panagdaydayawda kenkuana. Ti
libro a Nadalus a Panagdaydayaw ti mangpauneg
iti panangipategyo kadagiti inaramiden ni Jehova
para iti ilina ken kadagiti aramidennanto para ka-
dakuada iti asidegen a masanguanan. Makitayonto
a maulit-ulit nga ipaganetget daytoy a libro ti dua
a tema. Umuna, tapno maparagsaktayo ni Jehova,
masapul nga ammuen ken bigbigentayo isuna
kas ti Kangatuan nga Agturay iti Uniberso. Mai-
kadua, masapul nga agdaydayawtayo ken Jehova
iti pamay-an nga anamonganna, ken agbiagtayo
a maitunos kadagiti nangato a pagalagadanna.
Naimpusuan a tarigagayanmi a daytoy a libro
ti mangpabileg iti determinasionyo nga agdayda-
yaw ken Jehova iti pamay-an a mangidaydayaw ti
naindaklan ken nasantuan a naganna. Maparegta-
nakayo met koma nga agtultuloy a mangnamnama
iti tiempo inton amin a nasion maammuanda nga
isu ni Jehova.—Ezek. 36:23; 38:23.
Sapay koma ta sibabaknang a bendisionan ti
nadungngo nga Amatayo a ni Jehova dagiti panag-
reggetyo a mangtarus iti libro nga impaisuratna
ken propeta Ezekiel.
Dagiti kakabsatyo,
Bagi a Manarawidwid Dagiti Saksi ni Jehova
DAG ITI LI NAO N NA
SE KSION KAPITU LO PANI D

1 “Ni Laeng Jehova a Diosmo ti Masapul a Pagdayawam” 6

INTR O D UKS IO N
2 “Inawat ti Dios” Dagiti Sagutda 15

“NALUKTAN TI LANGIT ” 29
UM UNA A
SE KS IO N 3 “Nakakitaak Kadagiti Sirmata Manipud iti Dios” 30
4 Siasino Dagiti “Sibibiag a Parsua nga Uppat ti Rupada”? 42

“RI NUGITANYO TI SANTUARIOK”

MAIKAD UA A NARUGITAN TI NADALUS A PANAGDAYDAYAW 51
SE KS IO N
5 “Kitaem ti Dakes ken Makarimon nga Ar-aramidenda” 52
6 “Itan ti Panungpalam” 62
7 Dagiti Nasion “Maammuandanto a Siak ni Jehova” 71

“UMMONGENKAYO”
MAIKATLO A NAIKARI A MAISUBLI TI NADALUS A PANAGDAYDAYAW 83
SE KS IO N
8 “Mangdutokakto iti Pastorda” 84
9 “Ikkakto Ida iti Nagkaykaysa a Puso” 95
10 “Agbiagkayto” 112
11 “Pinagbalinka a Parabantay” 121
12 “Pagbalinekto Ida a Maymaysa a Nasion” 129
13 “Iladawam ti Templo” 137
14 “Daytoy ti Linteg Maipapan iti Templo” 148

4
SE KSION KAPITU LO PANI D

“SI REREGTANTO NGA I DEPENSAK TI NASANTUAN A NAGANKO”

MAIK APAT A MAL ASATAN TI NADALUS A PANAGDAYDAYAW TI IRARAUT 161
SE KS IO N
15 “Pagpatinggaekto ti Panagbalangkantismo” 162
16 “Markaam ti Muging” 172
17 “Busorenka, O Gog” 181
18 “Sumgedto ti Nakaro a Pungtotko” 189

‘AGTAENGAKTO ITI TENGNGA DAGITI UMI LI’

MAIKALIMA A NAISUBLI TI NADALUS A PANAGDAYDAYAW KEN JEHOVA 201
SE KS IO N
19 Agbiagto ti “Amin nga Agnanaed iti Pagayusan ti Danum” 202
20 “Bingaybingayenyo ti Daga kas Tawid” 211
21 “Ti Nagan ti Siudad . . . ket Adda Dita ni Jehova” 218
22 “Agdaydayawka iti Dios” 226

Sumario Dagiti Pannakalawlawag 238

DAGITI KAH O N DAGITI TIM E LINE

Adda dagiti kahon iti daytoy a
libro a namarkaan iti numero ti
kapitulo ken agsasaruno a letra.
Kas pagarigan, ti tallo a kahon
iti Kapitulo 10 ket namarkaan
iti 10A, 10B, ken 10C. Kadagiti
elektroniko a pormat, mabalin a
pilien dagiti agbasa a kitaen a
mamimpinsan ti amin a kahon iti
seksion a “Dagiti Kahon.” Adda
dagiti kanayonan a paset daytoy
a libro a makita laeng kadagiti
elektroniko a pormat.
Adu a kahon ti naglaon kadagiti time line. Dagiti
marka a kasla karenken, kas makita iti baba,
ipasimudaagna a napaababa ti atiddog a tiempo
tapno umanay iti artwork. (Kas pagarigan, kitaen ti
kahon 8B.) Iti dadduma a time line, dagiti kasta a
marka ipasimudaagda ti tiempo a di ammo ti
kapautna.—Kitaen ti kahon 9E.
607 B.C. E. 1914 C. E.
Pangababaan a nausar iti daytoy a libro:
B.C.E.—before the Common Era
C.E.—Common Era

5

1
1, 2. Kasano a nakapan ni
Jesus iti let-ang ti Judea
idi maudi a paset ti tawen
29 C.E., ket ania ti napasamak
kenkuana sadiay? (Kitaen ti
ladawan iti rugi ti kapitulo.)
3, 4. (a) Ania a sasao ti inusar
ni Satanas a pangirugi iti
umuna a dua a pannulisogna,
ket ania ti mabalin a kayatna
a pagduaduaan ni Jesus?
(b) Kasano ti panangusar ita
ni Satanas kadagiti umasping
a taktika?
6 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
“ N I LAE NG J E HOVA A
D IO S MO T I MASAPU L
A PAG DAYAWAM” MATEO 4:10
NAKAISENTRUANNA: No apay a masapul a maisubli ti nadalus
a panagdaydayaw
ITI maudi a paset ti tawen 29 C.E., adda ni Jesus iti let-ang ti Ju-
dea nga amianan laeng ti Natay a Baybay. Idiay nga inturong ti na-
santuan nga espiritu kalpasan a nabautisaran ken napulotan, wenno
nadutokan. Nupay puro dadakkel a batbato ken rangkis ti ayanna,
nakapagmaymaysa ni Jesus iti 40 nga aldaw tapno agayunar, agka-
rarag, ken agpanunot a naimbag. Nalabit idi a nakisarita ni Jehova
iti Anakna, kas panangisagana kenkuana kadagiti sumaruno a mapa-
samak.
2 Idi mabisinen ni Jesus, inasitgan ni Satanas. Ipakaammo ti sim-
maruno a napasamak ti nagpateg nga isyu a pakairamanan ti amin
a kas kenka a mangipatpateg iti nadalus a panagdaydayaw.
“No Sika ket Anak ti Dios . . . ”
3 Basaen ti Mateo 4:1-7. Inrugi ni Satanas ti umuna a dua a pan-
nulisogna kadagitoy nasikap a sasao: “No sika ket anak ti Dios.” Nag-
duaduaan kadi ni Satanas a ni Jesus ket Anak ti Dios? Saan. Sigu-
rado nga ammo dayta a nagbasol nga anghel nga anak ti Dios, a ni
Jesus ti inauna nga Anak ti Dios. (Col. 1:15) Sigurado nga ammo
met ni Satanas ti imbaga ni Jehova manipud langit idi nagbautisar
ni Jesus: “Daytoy ti Anakko a dungdungnguek, a pakaragsakak.” 5. Kasano ti panangsungbat
ni Jesus iti umuna a dua a
(Mat. 3:17) Nalabit kayat ni Satanas a pagduaduaan ni Jesus no ma-
sulisog?
pagtalkanna met laeng ti Amana ken no talaga nga ipatpategna isu-
na. Iti umuna a sulisog—a pagbalinenna a tinapay dagiti bato—kas 6, 7. Kasanotayo a malabanan
man la insaludsod ni Satanas: ‘Gapu ta sika ket Anak ti Dios, apay dagiti nasikap nga iraraut ni
ngarud a dinaka pakanen ni Amam iti daytoy a let-ang?’ Iti maika- Satanas?
dua a sulisog—a tumpuak manipud iti kangatuan a paset ti templo— 8. Iti maikatlo a sulisog,
kas man la insaludsod ni Satanas: ‘Gapu ta sika ket Anak ti Dios, ta- kasano nga imbaga ni
laga kadi nga agtalekka a protektarannaka ni Amam?’ Satanas no ania a talaga
4 Kasta met laeng dagiti taktika ita ni Satanas. (2 Cor. 2:11) Agur- ti kayatna?
uray ti Mannulisog agingga a kumapuy wenno maupay dagiti agday-
dayaw iti pudno a Dios, sa rumaut, ket masansan a di madmadlaw
dagiti pamay-anna. (2 Cor. 11:14) Padpadasennatayo nga allilawen
tapno mamatitayo a dinatay pulos ayaten wenno paboran ni Jeho-
va. Padpadasennatayo met nga allilawen tapno mamatitayo a saan
a mapagtalkan ni Jehova, a dina tungpalen ti inkarina iti Saona.
Ngem nakaro a kinaulbod dagita. (Juan 8:44) Ania ti aramidentayo
tapno ditay maallilaw?
5 Kitaenyo no kasano ti panangsungbat ni Jesus iti umuna a dua

a sulisog. Dina nagduaduaan ti ayat ni Amana kenkuana, ket naan-

anay a nagtalek ken Amana. Dagus nga inlaksid ni Jesus ni Satanas
babaen ti panagkotarna iti Sao nga impaisurat ni Amana. Maitutop
unay ti teksto a kinotar ni Jesus ta naglaon dayta iti nagan ti Dios
a Jehova. (Deut. 6:16; 8:3) Adda pay aya nasaysayaat a pamay-an a
maipakita ti Anak ti Dios nga agtalek iti Amana no di ti panangu-
sarna iti dayta a nagan—ti naisangsangayan a nagan a manggaran-
tia a tungpalen ni Jehova ti amin a karina?[1]
6 Malabanantayo dagiti nasikap nga iraraut ni Satanas no agpan-

nuraytayo iti Sao ni Jehova ken panunotentayo ti kaipapanan ti na-

gan ti Dios. No patientayo a para met kadatayo ti kuna ti Kasuratan
maipapan iti ayat ken pannakaseknan ni Jehova kadagiti agdayda-
yaw kenkuana, nangnangruna kadagiti maup-upay, saantayo a patien
ti kinaulbod a pinataud ni Satanas a dinatay pulos ayaten wenno pa-
boran ni Jehova. (Sal. 34:18; 1 Ped. 5:8) Ken no laglagipentayo a ka-
nayon nga agtignay ni Jehova maitunos iti kaipapanan ti naganna,
ditay pagduaduaan a ti Manangtungpal kadagiti kari ket maikari iti
naan-anay a panagtalektayo.—Prov. 3:5, 6.
7 Ngem ania ti kangrunaan a panggep ni Satanas? Ania a talaga ti

kayatna kadatayo? Nagbalin a nalawag ti sungbat iti maikatlo a suli- FOOTNOTE

sog ni Satanas ken Jesus. [1] Sigun iti dadduma, matarusanda
a ti kaipapanan ti nagan a Jehova
“Agruknoy ken Agdayawka Kaniak Uray Maminsan Laeng” ket “Pagbalinenna.” Maibagay unay
dayta iti akem ni Jehova kas ti
8 Basaen ti Mateo 4:8-11. Iti maikatlo a sulisog, saanen a nag-
Namarsua ken kas ti Manangtungpal
palpalikaw ni Satanas. Imbaganan ti talaga a kayatna. Impakita ni kadagiti panggepna.

“ N I L A E N G J E H O V A A D I O S M O T I M A S A P U L A PA G D AYA W A M ” 7

9. (a) Ania ti talaga a kayat ni
Satanas kadagiti agdaydayaw
iti pudno a Dios, ken kasano
a padpadasennatayo a suli-
sogen? (b) Ania ti karaman
iti panagdaydayawtayo?
(Kitaen ti kahon nga “Ania ti
Panagdaydayaw?”)
FOOTNOTE
[2] Maipapan kadagiti imbaga ni
Satanas, kuna ti maysa a reperensia
iti Biblia: “Iti kaunaan a salaysay
maipapan iti pannakasubok, a saan
a nakapasa da Adan ken Eva . . . ,
nakasentro ti isyu iti panangpili iti
pagayatan ni Satanas wenno iti
pagayatan ti Dios, a mangipakita
nga adda koneksion dayta iti panag-
daydayaw iti Dios wenno iti sabali.
Talaga a pagpannakkel ni Satanas
ti bagina kas dios a kasukat ti
maymaysa a Dios.”
“PUMANAWKA,
SATANAS!”
KITAEN TI PARAPO 10
Satanas ken Jesus (posible nga iti sirmata) ti “amin a pagarian ti lu-
bong ken ti kinadayagda”—ngem dina impakita dagiti dakes a pa-
setda. Imbagana ken Jesus: “Itedko amin kenka dagitoy no agruk-
noy ken agdayawka kaniak uray maminsan laeng.”[2] Panagdaydayaw
—dayta ti nalawag a kayat ni Satanas! Kayat ni Satanas a tallikudan
ni Jesus ti Amana ken bigbigenna ti Mannulisog kas diosna. Imba-
ga ni Satanas ken Jesus ti kasla nalaka a pamay-an. Imparipiripna a
maala ni Jesus ti amin a pannakabalin ken kinabaknang dagiti na-
sion ken saan a kasapulan nga agsagaba—saan a makoronaan iti si-
siit, saan a maparigat, ken saan a mailansa iti kayo a pagtutuokan.
Agpaypayso dayta a sulisog. Saan a kinuestion ni Jesus ti autoridad
ni Satanas kadagiti gobierno iti lubong! (Juan 12:31; 1 Juan 5:19)
Talaga nga ited koma ni Satanas ti aniaman tapno tallikudan ni Je-
sus ti nadalus a panagdaydayaw ken Amana.
9 Uray ita, talaga a kayat ni Satanas nga agdayawtayo kenkuana
—direkta man wenno saan. Ni Satanas “ti dios daytoy a sistema ti
bambanag,” isu a no dagiti relihion iti Babilonia a Dakkel ket agday-
dayaw kadagiti didiosen, ni Satanas ngarud ti umaw-awat iti panag-
daydayawda. (2 Cor. 4:4) Ngem saan a kontento iti binilion a miem-
bro iti ulbod a relihion isu a kayatna a sulisogen dagiti agdaydayaw
iti pudno a Dios tapno kontraenda ti pagayatan ti Dios. Padpada-
sennatayo nga allukoyen nga agpabaknang ken maaddaan iti panna-
10. Kasano ti panangsungbat
kabalin iti daytoy a lubong imbes nga agbiagtayo kas Kristiano a ma-
ni Jesus iti maikatlo a sulisog,
balin a pagsagabaantayo “maigapu iti kinalinteg.” (1 Ped. 3:14) No
ken apay?
agpasulisogtayo ket panawantayo ti nadalus a panagdaydayaw ken
agbalin a paset ti lubong ni Satanas, arigna agrukruknoy ken agday- 11. Kasanotayo a malabanan
dayawtayo ken Satanas uray maminsan laeng, a pagbalbalinentayo ni Satanas ken dagiti suli-
sogna?
kas diostayo. Kasanotayo a malabanan ti kasta a sulisog?
10 Kitaenyo no kasano ti panangsungbat ni Jesus iti maikatlo a su- 12. Idiay Eden, kasano nga
lisog. Impakitana ti naan-anay a kinamatalekna ken Jehova isu a da- impakita ni Satanas nga isu
ti kabusor ti nadalus a
gus nga imbagana iti Mannulisog: “Pumanawka, Satanas!” Kas iti ina-
panagdaydayaw?
ramidna iti immuna a dua a sulisog, nagkotar ni Jesus iti teksto iti
Deuteronomio a naglaon iti nagan ti Dios: “Kuna ti Kasuratan: ‘Ni
laeng Jehova a Diosmo ti masapul a pagdayawam, ket isu laeng ti
masapul a pangipaayam iti sagrado a panagserbi.’ ” (Mat. 4:10; Deut.
6:13) Saan ngarud a nagpaallukoy ni Jesus a maaddaan iti promi-
nente a karera iti lubong ken nanam-ay a biag a di agsagaba. Am-
mona a saan nga agpaut dayta. Binigbigna a ni laeng Amana ti ma-
ikari a pagdayawan ken ti ‘panagdayaw uray maminsan laeng’ ken
Satanas ket panangipakita iti panagpasakup kenkuana. Saan a pulos
kayat ni Jesus nga agbalin a diosna ti dakes a Mannulisog. Gapu ta
kinontra ni Jesus ti imbagana, “pimmanaw ti Diablo.”[3]
11 Malabanantayo ni Satanas ken dagiti sulisog ti dakes a lubong-

na ta kas ken Jesus, mabalintayo ti agpili. Inikkannatayo ni Jehova

iti nagpateg a sagut a wayawaya nga agpili. Gapuna, awan asinoman
—uray ti mannakabalin ken dakes nga espiritu a Mannulisog—ti ma-
kapilit kadatayo a mangpanaw iti nadalus a panagdaydayaw. No ni
Satanas ket simamatalek a ‘busorentayo babaen ti natibker a pam-
mati,’ kasla ibagbagatayo: “Pumanawka, Satanas!” (1 Ped. 5:9) Lag-
lagipenyo a pimmanaw ni Satanas idi namimpinsan nga inlaksid ni
Jesus. Ipasigurado met kadatayo ti Biblia: “Busorenyo ti Diablo, ket
panawannakayto.”—Sant. 4:7.
FOOTNOTE
Ti Kabusor ti Nadalus a Panagdaydayaw [3] Iti Ebanghelio ni Lucas, naiduma
12 Iti maudi a pannulisogna, pinatalgedan ni Satanas nga isu ti ori- ti naisurat a panagsasaruno dagiti
sulisog. Ngem nalawag nga ipakita
hinal a kabusor ti nadalus a panagdaydayaw. Rinibu a tawen sakbay- ti Ebanghelio ni Mateo ti panagsasa-
na, idiay hardin ti Eden ti damo a nangipakitaan ni Satanas iti gurana runoda. Kitaentayo ti tallo a rason.
iti panagdaydayaw ken Jehova. Idi nasulisogna ni Eva a nangsulisog (1) Inrugi ni Mateo ti maikadua a
sulisog iti sao a “kalpasanna,” a
met ken Adan a sumukir iti bilin ni Jehova, naalana idan tapno itu- mangipakita a dayta ti simmaruno.
rayan ken kontrolenna. (Basaen ti Genesis 3:1-5; 2 Cor. 11:3; Apoc. (2) Kasla lohikal a ti dua a nasikap
12:9) Kinapudnona, nagbalin ni Satanas a diosda, ket nagbalinda a a sulisog—a nangrugi ti tunggal
maysa iti, “No sika ket anak ti
managdaydayaw kenkuana, uray no mabalin a dida ammo ti agpay- Dios”—ket sarunuen ti direkta a su-
so a kinasiasino ti mangal-allilaw kadakuada. Mainayon pay, idi in- lisog a mangsukir iti umuna a bilin.
rugi ni Satanas ti panagrebelde idiay Eden, saanna la a kinuestion (Ex. 20:2, 3) (3) Natural laeng a ma-
ibaga ni Jesus ti “Pumanawka, Sata-
ti kalintegan ni Jehova a mangituray no di ket inrugina met ti pa- nas!” kalpasan ti maikatlo ken maudi
nangbusor iti nadalus a panagdaydayaw. Kasano? a sulisog.—Mat. 4:5, 10, 11.

“ N I L A E N G J E H O V A A D I O S M O T I M A S A P U L A PA G D AYA W A M ” 9

13. Ania ti koneksion ti nada-
lus a panagdaydayaw iti isyu
maipapan iti kalintegan a
mangituray?
14. Nagballigi kadi ni Satanas
iti panangbusorna iti nadalus
a panagdaydayaw? Ilawla-
wagmo.
13 Ti isyu maipapan iti kalintegan a mangituray ket konektado iti
nadalus a panagdaydayaw. Ti laeng pudno a Kangatuan, Daydiay
‘nangparsua iti amin a banag,’ ti maikari a pagdayawan. (Apoc. 4:11)
Idi pinarsua ni Jehova dagiti perpekto a tattao a da Adan ken Eva
ken pinagyanna ida iti hardin ti Eden, panggepna a ti intero a daga
ket pagnaedan dagiti perpekto a tattao a situtulok a mangipaay Ken-
kuana iti panagdaydayaw—nadalus a panagdaydayaw nga agtaud ka-
dagiti nadalus a puso. (Gen. 1:28) Kinuestion ni Satanas ti kalintegan
ni Jehova a mangituray ta inagumanna ti panagdaydayaw a rum-
beng laeng a para iti Kangatuan nga Apo a ni Jehova.—Sant. 1:14, 15.
14 Nagballigi kadi ni Satanas iti panangbusorna iti nadalus a pa-

nagdaydayaw? Napagtallikudna da Adan ken Eva iti Dios. Manipud

idi, busbusorennan ti pudno a panagdaydayaw ket ikagkagumaanna
a pagtallikuden ken Jehova a Dios ti ad-adu pay a tattao. Intultuloy
ni Satanas a sulisogen dagiti agdaydayaw ken Jehova sakbay ti pa-

˙˙˙
1A AN IA TI PANAG DAYDAYAW?

Ti panagdaydayaw mabalin a kayatna a sawen “ti ara-
mid a mangipakita iti respeto ken ayat iti maysa a
dios.” Iti Biblia, ti sasao iti orihinal a lengguahe a naipa-
tarus kas “panagdaydayaw” mabalin a kaipapananna ti
panangipakita ti maysa a tao iti nauneg a respeto, wenno
panagpasakup, kadagiti parsua. (Mat. 28:9) Mabalin met
a tukoyen dagita a sasao ti narelihiosuan nga aramid
para iti Dios wenno didiosen. (Juan 4:23, 24) Ti kaipapa-
nan dagita a sasao ket depende iti konteksto.
Ni laeng Jehova, ti Namarsua ken Kangatuan iti Uni-
berso, ti maikari iti naipamaysa a debosiontayo. (Apoc. 4:
10, 11) Agdaydayawtayo ken Jehova babaen ti panangi-
pakitatayo iti respeto iti kalinteganna a mangituray ken
ti panangidaydayaw iti naganna. (Sal. 86:9; Mat. 6:9, 10)
Iti libro nga Ezekiel, masansan a naitampok dagitoy dua
a tema—ti kalintegan ni Jehova a mangituray ken ti
naganna. Ti sasao a “Kangatuan nga Apo Jehova” ket
namin-217 a nausar iti laeng libro nga Ezekiel, ken 55 a
daras met ti “maammuanyonto a siak ni Jehova” ken ti
dadduma pay nga umasping iti dayta.—Ezek. 2:4; 6:7.
Ngem saan la a basta rikna ti panagdaydayawtayo,
ta ti pudno a panagdaydayaw ket napakuyogan iti ara-
mid. (Sant. 2:26) No idedikartayo ti biagtayo ken Jehova,
ikaritayo nga iti amin a paset ti biagtayo, agtulnogtayo
kenkuana kas ti Kangatuan nga Agturay ken ipakitatayo
ti nauneg a respeto iti naganna. Lagipenyo nga iti
insungbat ni Jesus iti maikatlo a sulisog, inkonektarna ti
panagdaydayaw iti “sagrado a panagserbi.” (Mat. 4:10)
Kas agdaydayaw ken Jehova, magagarantayo nga agserbi
kenkuana.[a] (Deut. 10:12) Ipapaaytayo ti sagrado a pa-
nagserbi iti Dios no makiramramantayo kadagiti aktibidad
a direkta a konektado iti panagdaydayawtayo ken agka-
sapulan iti panagsakripisio. Ania dagita?
Adu ti pamay-an a maipaaytayo ti sagrado a panag-
serbi, ket napateg amin dagita ken Jehova. Mangipapa-
aytayo iti sagrado a panagserbi no mangasabatayo,
agkomentotayo kadagiti gimong iti Kingdom Hall, ken
tumulongtayo a mangmantener ken mangibangon kada-
giti paggigimongantayo. Mangipapaaytayo met iti sagra-
do a panagserbi no makipasettayo iti panagdaydayaw ti
pamilia, suportarantayo ti trabaho a panangsaranay
kadagiti agkasapulan a kapammatiantayo, agboluntario
kadagiti kombensiontayo, wenno agserbitayo iti Bethel.
(Heb. 13:16; Sant. 1:27) No iyun-unatayo ti nadalus a pa-
nagdaydayaw iti isip ken pusotayo, mangipapaaytayo iti
“sagrado a panagserbi iti aldaw ken rabii.” Pagragsakan-
tayo ti agdaydayaw iti Diostayo a ni Jehova!—Apoc. 7:15.
FOOTNOTE
[a] Ti maysa kadagiti Hebreo a sao a makayallatiw iti kayulogan
ti panagdaydayaw kaipapananna met ti ‘panagserbi.’ Ti ngarud
panagdaydayaw karamanna ti panagserbi.—Ex. 3:12, ftn.

10
nawen dagiti Kristiano. Idi umuna a siglo C.E., siuulpit a nangpata-
ud iti apostasia wenno panangpanaw iti pudno a panagdaydayaw isu 15. Idiay Eden, ania dagiti
a narugitan ti kongregasion Kristiano. Idi agangay, kasla awanen ti inaramid ni Jehova tapno
maaksionanna dagiti rebelde
nadalus a panagdaydayaw. (Mat. 13:24-30, 36-43; Ara. 20:29, 30)
ken tapno masiguradona nga
Manipud idi maikadua a siglo C.E., napasaran dagiti agdaydayaw iti
agballigi ti panggepna?
pudno a Dios ti napaut a naespirituan a pannakaadipen iti Babilo-
nia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion. Ngem
saan a nagballigi ni Satanas a manglapped iti panggep ti Dios iti na-
dalus a panagdaydayaw. Awan ti makapasardeng iti Dios iti panang-
tungpalna iti panggepna. (Isa. 46:10; 55:8-11) Nairaman ti naganna,
ken kanayon nga agtignay maitunos iti kaipapanan ti naganna. Ni
Jehova ti di pulos mapaay a Manangtungpal iti panggepna!
Ti Manangidepensa iti Nadalus a Panagdaydayaw
15 Idiay Eden, adda dagiti dagus nga inaramid ni Jehova tap-

no maaksionanna dagiti rebelde ken masiguradona a matungpal ti

Mabalintayo a pilien a
labanan dagiti sulisog iti
lubong ni Satanas
KITAEN TI PARAPO 11, 19
16. Kalpasan ti panagrebelde
idiay Eden, ania dagiti ina-
ramid ni Jehova tapno
agtultuloy a matungpal ti
panggepna?
12
panggepna. (Basaen ti Genesis 3:14-19.) Uray adda pay laeng da
Adan ken Eva iti hardin, sinentensiaanen ni Jehova ti tallo a rebel-
de sigun iti panagsasarunoda a nagbasol—umuna, ni Satanas, kalpa-
sanna, ni Eva, kamaudiananna, ni Adan. Iti sasao a naibaga ken Sata-
nas, ti di makita a promotor, impadto ni Jehova ti iyaay ti ‘kaputotan’
a mangikkat kadagiti resulta ti panagrebelde. Nagpateg ti akem day-
ta a naikari a ‘kaputotan’ tapno matungpal ti panggep ni Jehova iti
nadalus a panagdaydayaw.
16 Kalpasan ti panagrebelde idiay Eden, intultuloy ni Jehova a
tungpalen ti panggepna. Nangaramid kadagiti urnos tapno makapag-
daydayaw kenkuana ti imperpekto a tattao iti pamay-an nga aksep-
tarenna, kas makitatayo iti sumaruno a kapitulo. (Heb. 11:4–12:1)
Inwanwanna met ti adu a nagsurat iti Biblia—a pakairamanan da
Isaias, Jeremias, ken Ezekiel—a mangisurat kadagiti makapagagar a
padto maipapan iti pannakaisubli ti nadalus a panagdaydayaw. Day-
ta a pannakaisubli ket nalatak a tema iti Biblia. Amin dagita a pad-
to ket tinungpal ti naikari a ‘kaputotan,’ a kangrunaan a tumukoy
ken Jesu-Kristo. (Gal. 3:16) Ni Jesus ti Manangidepensa iti nadalus
a panagdaydayaw, kas nalawag nga impakitana iti sungbatna iti mai-
katlo a sulisog. Wen, ni Jesus ti pinili ni Jehova a mangtungpal ka-
dagiti padto maipapan iti pannakaisubli ti nadalus a panagdaydayaw.
(Apoc. 19:10) Winayawayaanna ti ili ti Dios iti naespirituan a pan-
nakaadipen ken insublina ti nadalus a panagdaydayaw iti maiparbeng
a lugarna.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Ania ti Aramidem?
17. Apay a napateg kadatayo
17 Makaparagsak ken makapabileg iti pammati a sukimaten dagiti
dagiti padto ti Biblia maipa-
padto ti Biblia maipapan iti pannakaisubli ti nadalus a panagdayda- pan iti pannakaisubli ti
yaw. Napateg kadatayo dagita a padto ta segseggaantayo ti tiempo nadalus a panagdaydayaw?
nga agkaykaysanton ti amin a parsua idiay langit ken ditoy daga iti
18. Ania dagiti usigentayo iti
nadalus a panagdaydayaw iti Kangatuan nga Apo a ni Jehova. Mang- daytoy a libro?
ted met dagita a padto iti namnama, ta naglaonda iti dadduma ka-
19. Ania ti determinasionmo,
dagiti kangrunaan a makaparagsak a pammatalged iti Sao ti Dios.
ken apay?
Asino kadatayo ti saan a magagaran a makakita iti pannakatungpal
dagiti kari ni Jehova—agraman ti panagungar dagiti ay-ayatentayo,
sangalubongan a paraiso, perpekto a salun-at, ken agnanayon a biag?
—Isa. 33:24; 35:5, 6; Apoc. 20:12, 13; 21:3, 4.
18 Iti daytoy a libro, usigentayo dagiti makaparagsak a padto iti

libro ti Biblia nga Ezekiel. Adu kadagita ti naisentro iti pannakaisub-

li ti nadalus a panagdaydayaw. Adalentayo no kasano a dagiti padto
ni Ezekiel ket konektado iti dadduma a padto, no kasano a matung-
pal dagita babaen ken Kristo, ken no kasano a nairamantayo.—Kita-
en ti kahon a “Pakabuklan ti Ezekiel.”
19 Idi 29 C.E., iti let-ang ti Judea, napaay ni Satanas idi pinadas-

na a pagtallikuden ni Jesus iti nadalus a panagdaydayaw. Ngem da-

tayo ngay? Mas determinado itan ni Satanas a mangyadayo kadata-
yo iti pudno a panagdaydayaw. (Apoc. 12:12, 17) Sapay koma ta
matulongannatayo daytoy a libro a mangpabileg iti determinasion-
tayo a manglaban iti dayta a dakes a Mannulisog. Ipakitatayo met
koma iti sao ken aramid a talaga nga anamongantayo ti sasao a, “Ni
laeng Jehova a Diosmo ti masapul a pagdayawam.” Iti kasta, maad-
daantayo iti namnama nga agbiag ken makakita a matungpal met la-
engen ti nadayag a panggep ni Jehova—nga amin idiay langit ken di-
toy daga ket agkaykaysa a mangipaay ken Jehova iti pakaikarianna
unay, ti nadalus a panagdaydayaw nga agtaud kadagiti nadalus a
puso!

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ania dagiti taktika ni Satanas iti umuna a
dua a pannulisogna ken Jesus, ken kasano
a sulsulisogennatayo ni Satanas kadagiti
umasping a taktika?
2 Kas ipakita ti maikatlo a pannulisog ni
Satanas ken Jesus, ania ti kayat ni Satanas
kadatayo, ken kasanotayo a malabanan
dagiti panangallilawna?
3 Kasano a maipakitam nga anamongam
dagitoy a sasao: “Ni laeng Jehova a
Diosmo ti masapul a pagdayawam”?

“ N I L A E N G J E H O V A A D I O S M O T I M A S A P U L A PA G D AYA W A M ” 13
 ˙˙˙
1B

PAKAB U KLAN TI E Z E KI E L 1 2 3

Gagangay a nabingaybingay ti libro nga Ezekiel 6

4 5
kas iti sumaganad:
7 8 9
KAPITULO 1-3
Idi 613 B.C.E., bayat nga agnanaed ni Ezekiel idiay Babilonia 10 11 12

a kadua dagiti naipanaw a Judio, nakakita kadagiti sirmata

maipapan ken Jehova ken nadutokan nga agipadto kadagiti 13 14 15

Judio nga agnanaed iti igid ti karayan Kebar.

16 17 18

KAPITULO 4-24 19 20 21
Iti nagbaetan ti 613 ken 609 B.C.E., impakaammo ni Ezekiel
dagiti padto a nangnangruna a naglaon iti pannakaukom ti 22 23 24
Jerusalem ken dagiti umilina a rebelioso ken agdaydayaw iti
idolo. 25 26 27

28 29 30
KAPITULO 25-32
Kalpasan ti Jerusalem, insublat ni Ezekiel nga ipakaammo ti 31 32 33
mensahe ti pannakaukom kadagiti kabusor a nasion a kas iti
Ammon, Edom, Egipto, Moab, Filistia, Sidon, ken Tiro, manipud 34 35 36
idi tawen 609 B.C.E., a panangrugi ti maudi a panangsakup ti
Babilonia iti Jerusalem. 37 38 39

40 41 42
KAPITULO 33-48
Nangrugi idi 606 B.C.E., bayat a rebba pay laeng ti Jerusalem 43 44 45
ken ti templona, a ginasut a kilometro ti kaadayona manipud
Babilonia, impamaysa ni Ezekiel ti mensahe a mangted iti 46 47 48
namnama—ti makaparagsak a pannakaisubli ti nadalus a
panagdaydayaw ken Jehova a Dios.

Ti libro nga Ezekiel ket gagangay a
naurnos sigun iti panagsasaruno dagiti
pasamak ken sigun iti topiko. Dagiti
padto a madadael ti Jerusalem ken ti
templona ket immun-una ngem iti adu
a padto ti pannakaisubli ti nadalus a
panagdaydayaw. Natural laeng a kasta ta
dagiti padto maipapan iti pannakaisubli ti
nadalus a panagdaydayaw ipasimudaagda
a nagsardengen ti panagdaydayaw idiay
templo.
Dagiti met padto ni Ezekiel kontra kadagiti
kabusor a nasion iti aglawlaw (kapitulo 25-32) ket
mabasa kalpasan dagiti mensahe a maukom ti
Jerusalem ken sakbay dagiti padto a maisubli ti
nadalus a panagdaydayaw. Kastoy ti imbaga ti maysa
nga eskolar maipapan kadagiti mensahe ti panangukom
nga impakaammo ni Ezekiel kadagiti nasion: “Maitutop
dagita a panagbaliw manipud idi naipakaammo ti
mensahe ti pungtot ti Dios agingga idi naipakaammo
ti asina iti ilina ta ti pannakaukom dagiti kabusorda
ket paset a mismo ti panangisalakanna iti ilina.”

14
“ I NAWAT TI D IO S ”
DAG ITI SAG UTDA HEBREO 11:4
2
NAKAISENTRUANNA:Pakasaritaan ti urnos ni Jehova iti
nadalus a panagdaydayaw

KITKITAEN a naimbag ni Abel dagiti karnerona. Sidudungngo a 1-3. (a) Ania dagiti saludsod
pinadakkelna ida sipud nayanakda. Ita, mangpilin iti sumagmama- a pagpanunotantayo?
no a partienna tapno isagutna iti Dios. Awaten ngata ni Jehova (b) Ania ti adalentayo nga
uppat a kangrunaan a banag
daytoy a pamay-an ti panagdaydayaw ti maysa nga imperpekto
iti nadalus a panagdaydayaw?
a tao? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti
2 Impaisurat ti Dios ken apostol Pablo maipapan ken Abel: “Ti
kapitulo.)
sagutna ket inawat ti Dios.” Ngem saan nga inawat ni Jehova ti
daton ni Cain. (Basaen ti Hebreo 11:4.) Mangpataud daytoy ka-
dagiti saludsod a masapul a pagpanunotantayo. Apay nga inawat
ti Dios ti panagdaydayaw ni Abel ngem saan ken Cain? Ania ti
masursurotayo kadagiti inaramid da Cain ken Abel ken ti daddu-
ma a nadakamat iti Hebreo kapitulo 11? Dagiti sungbat ti mang-
pauneg iti pannakaawattayo no ania ti nairaman iti nadalus a pa-
nagdaydayaw.
3 Bayat nga adalentayo daytoy ababa a pakabuklan dagiti pasa-

mak manipud tiempo ni Abel agingga idi tiempo ni Ezekiel, sipu-

tanyo ti uppat a kangrunaan a banag, a no agkakadua, awaten ti

“ I N A W AT T I D I O S ” D A G I T I S A G U T D A 15

4, 5. Ania dagiti rason a ma-
balin a napanunot ni Cain
a ni Jehova ti masapul nga
umawat iti sagutna?
6, 7. Adda kadi depekto ti ka-
lidad ti daton ni Cain wenno
kamali ti pamay-an ti panag-
datonna? Ilawlawagmo.
Saan a nadalus ti
motibo ni Cain
KITAEN TI PARAPO 8, 9
FOOTNOTE
[1] Mabalin a nayinaw ni Abel di
nagbayag kalpasan a napapanaw
da Adan ken Eva idiay Eden. (Gen.
4:1, 2) Kuna ti Genesis 4:25 a pinili
ti Dios ni Set “a kasukat ni Abel.”
Agtawen ni Adan iti 130 idi nayanak
ni Set, kalpasan ti naranggas a
pannakapapatay ni Abel. (Gen. 5:3)
Isu a mabalin nga agarup 100 ti
tawen ni Abel idi pinatay ni Cain.
16
Dios ti panagdaydayaw: Ti umawat ket masapul a ni Jehova, ti ka-
lidad ket masapul a ti kasayaatan, ti pamay-an ket masapul nga ak-
septaren ti Dios, ken masapul a nadalus ti motibo ti agdaydayaw.
Apay a Saan a Naawat ti Panagdaydayaw ni Cain?
4 Basaen ti Genesis 4:2-5. Ammo ni Cain a ni Jehova ti uma-
wat iti sagutna. Adu ti tiempo ken gundaway ni Cain a mangam-
ammo ken Jehova. Mabalin nga ag-100 ti tawenda ken Abel nga
adingna idi indatonda dagiti sagutda.[1] Ammoda ti hardin ti Eden.
Nalabit natantannawaganda dayta a napintas a parke. Sigurado a
nakitkitada dagiti kerubin nga agbambantay iti pagserkan ti har-
din. (Gen. 3:24) Sigurado nga imbaga dagiti nagannakda a ni Je-
hova ti nangparsua iti amin a sibibiag a banag ken ti orihinal a
panggepna para iti sangatauan ket naiduma iti mapaspasaranda
—ti in-inut a panagkapuyda agingga a matayda. (Gen. 1:24-28)
Ammo ni Cain dagita isu a mabalin a napanunotna a ti Dios ti
masapul a pangtedanna iti sagutna.
5 Ania pay ti mabalin a rason a nagdaton ni Cain? Impadto ni
Jehova a tumaud ti maysa a ‘kaputotan’ a mangrumek iti ulo “ti
uleg” a nangsulisog ken Eva isu a dakes ti napilina. (Gen. 3:4-6,
14, 15) Kas inauna, mabalin nga impagarup ni Cain nga isu ti na-
ikari a ‘kaputotan.’ (Gen. 4:1) Maysa pay, saan nga interamente a
pinugsat ni Jehova ti pannakikomunikarna iti managbasol a tat-
tao; uray kalpasan a nagbasol ni Adan, kinasarita ti Dios, nalabit
babaen ti maysa nga anghel. (Gen. 3:8-10) Kinasarita pay ni Je-
hova ni Cain kalpasan a nagdaton. (Gen. 4:6) Sigurado nga ammo
ni Cain a ni Jehova ti maikari a pagdaydayawan.
6 Apay ngarud a saan a pinaboran ni Jehova ti daton ni Cain?
Adda kadi depekto ti kalidad ti sagutna? Awan ti ibaga ti Biblia.
Basta ibagana a nangted ni Cain kadagiti “apitna.” Idi agangay,
impaisurat ni Jehova iti Linteg nga intedna ken Moises a maak-
septar dayta a kita ti daton. (Num. 15:8, 9) Panunotenyo met da-
giti kasasaad. Mulmula laeng ti kankanen idi dagiti tattao. (Gen.
1:29) Ken gapu ta inlunod ti Dios ti daga iti ruar ti Eden, nagri-
gatan la ketdi ni Cain dagiti indatonna. (Gen. 3:17-19) Indatonna
ti pinagrigatan ken pagbiagna a taraon! Ngem saan latta nga ina-
wat ni Jehova ti datonna.
7 Adda ngata ngarud kamali iti pamay-an ti pannakaited ti sa-
gut? Saan ngata a nasurot ni Cain ti maakseptar a pamay-an ti pa-
nagdaton? Kasla saan met a kasta. Apay? Gapu ta idi saan nga
inawat ni Jehova ti daton ni Cain, dina kinuestion ti pamay-an ti
pannakaited ti daton. Kinapudnona, saan a nadakamat no kasa-
no ti panagidaton da Cain wenno Abel. Ania ngarud ti problema?
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 8 Ti impaisurat ti Dios ken Pablo kadagiti Hebreo ipakitana a
8, 9. (a) Apay a saan man la
saan a nadalus ti motibo ni Cain idi nagidaton. Awan ti pammati
a pinaboran ni Jehova ni Cain
ni Cain. (Heb. 11:4; 1 Juan 3:11, 12) Isu a saan a pinaboran ni Je- wenno ti datonna? (b) Ania ti
hova ni Cain—isuna a mismo—saan la a ti datonna. (Gen. 4:5-8) naisangsangayan a madlawyo
Ni Jehova ket managayat nga Ama, isu a siaasi a pinadasna nga kadagiti impormasion iti Biblia
ilinteg ti anakna. Ngem arigna inwalin ni Cain ti ima ni Jehova a maipapan kada Cain ken
tumulong kenkuana. Napno ti puso ni Cain kadagiti aramid ti im- Abel?
perpekto a lasag—“guranggura, apa, imon.” (Gal. 5:19, 20) Dakes 10. Kasano nga inyulidan ni
ti puso ni Cain isu nga awanen serserbi ti dadduma pay a nasaya- Abel ti pagtuladan iti nadalus
at a paset ti panagdaydayawna. Isuro kadatayo ti inaramidna a ti a panagdaydayaw?
makiddaw iti nadalus a panagdaydayaw ket saan laeng a pamma- 11. Apay nga inladawan ni
rang a panangipakita iti debosion ken Jehova. Jesus ni Abel kas nalinteg?
9 Adu ti ibaga ti Biblia kadatayo maipapan ken Cain—mangngeg-

tayo ti pannakisarita ni Jehova kenkuana, mabasatayo dagiti sung-

bat ni Cain, ken maammuantayo pay ti nagan dagiti annakna ken
ti dadduma nga inaramidda. (Gen. 4:17-24) Ngem no maipapan
ken Abel, awan mabasatayo a salaysay a naaddaan iti annak ken
awan ti imbagana a naisurat iti Biblia. Ngem dagiti inaramid ni
Abel ket makisasao pay laeng kadatayo ita. Kasano?
Inyulidan ni Abel ti Pagtuladan iti Nadalus a Panagdaydayaw
10 Nagidaton ni Abel ken Jehova ta ammona nga Isu ti kakaisu-
na a maikari nga umawat iti dayta. Ti kalidad ti sagutna ket ti ka-
sayaatan—pinili ni Abel ‘dagiti inauna nga annak dagiti taraken-
na.’ Nupay saan a naibaga iti salaysay no indatonna dagita iti
maysa nga altar wenno saan, nalawag a naakseptar ti pamay-an ti
panangidatonna iti sagutna. Ngem ti naisangsangayan iti sagut ni
Abel ket ti motibona a nangted iti dayta, a pakasursuruantayo uray
nasurok nga 6,000 a tawenen ti naglabas. Natignay ni Abel gapu
iti pammatina iti Dios ken iti ayatna kadagiti nalinteg a pagalaga-
dan ni Jehova. Kasanotayo nga ammo?
11 Umuna, kitaentayo ti imbaga ni Jesus maipapan ken Abel nga

am-ammona unay. Sibibiag ni Jesus idiay langit idi sibibiag ni Abel

ditoy daga. Interesado unay ni Jesus iti daytoy nga anak ni Adan.
(Prov. 8:22, 30, 31; Juan 8:58; Col. 1:15, 16) Isu nga idi inlada-
wanna ni Abel kas nalinteg a tao, naibasar dayta iti aktual a naki-
tana. (Mat. 23:35) Ti nalinteg a tao ket daydiay mangbigbig a ni
Jehova ti rumbeng a mangikeddeng iti pagalagadan iti umiso ken
di umiso. Ngem saan la a dayta ti aramidenna—paneknekanna iti
sasao ken ar-aramidna nga umanamong kadagita a pagalagadan.
(Idilig ti Lucas 1:5, 6.) Panawen ti kasapulan tapno maaddaan
iti reputasion kas maysa a nalinteg. Isu a sakbay pay nga ida-
ton ni Abel ti sagutna, mabalin nga agbibiagen maitunos kadagiti

“ I N A W AT T I D I O S ” D A G I T I S A G U T D A 17
Impakita ni Abel ti uppat
a kangrunaan a banag
a makiddaw iti nadalus
a panagdaydayaw
KITAEN TI PARAPO 10
pagalagadan ni Jehova. Narigat la ketdi nga aramiden dayta. Saan
12. Ania ti kangrunaan a
a nasayaat nga impluensia ni manongna a Cain ta dimmakes ti pu-
nagdumaan da Cain ken Abel?
sona. (1 Juan 3:12) Sinukir ni nanangna ti direkta a bilin ti Dios,
ken nagrebelde ni tatangna ken Jehova, ta kayatna nga isu ti ag- 13. Ania ti isuro kadatayo ti
ulidan ni Abel?
desision no ania ti naimbag ken dakes. (Gen. 2:16, 17; 3:6) Tala-
ga a natured ni Abel ta pinilina ti biag a naiduma unay iti pinili ti 14. Apay nga inakseptar ni
pamiliana! Jehova dagiti sagut da Noe,
12 Sumaruno, siputanyo no kasano a pinagkonektar ni apostol
Abraham, ken Jacob?

Pablo dagiti kualidad a pammati ken kinalinteg. “Gapu iti pam- 15, 16. Kasano ti panang-
tungpal ni Noe iti uppat a
mati,” insurat ni Pablo, “nagdaton ni Abel iti Dios iti daton a na-
kangrunaan a makiddaw iti
patpateg ngem iti daton ni Cain, ket babaen dayta a pammati, na- nadalus a panagdaydayaw?
paneknekan a nalinteg.” (Heb. 11:4) Ipakita dagiti imbaga ni Pablo
a bayat a sibibiag ni Abel, natignay gapu ta naimpusuan ti pam-
matina ken Jehova ken ammona a kanayon nga umiso dagiti ara-
miden ni Jehova. Ngem saan a kasta ni Cain.
13 Isuro kadatayo ti ulidan ni Abel a ti nadalus a panagdayda-

yaw ket agtaud laeng iti puso a nadalus dagiti motibona—puso a

napnuan pammati ken Jehova ken naan-anay nga umanamong ka-
dagiti nalinteg a pagalagadan ti Dios. Masursurotayo met a ti ma-
kiddaw iti nadalus a panagdaydayaw ket saan la a maminsan a pa-
nangipakita iti debosion. Ramanenna ti intero a biagtayo, ti amin
nga aramidtayo.
Sinurot Dagiti Nagkauna nga Amma ti Pagtuladan
14Ni Abel ti kaunaan nga imperpekto a tao a nangipaay ken Je-
hova iti nadalus a panagdaydayaw, ngem saan nga isu ti kaudian.
Dinakamat ni apostol Pablo ti dadduma a naakseptar ti panagday-
dayawda ken Jehova a kas kada Noe, Abraham, ken Jacob. (Ba-
saen ti Hebreo 11:7, 8, 17-21.) Adda dagiti panawen iti biag ti
tunggal maysa kadagita a nagkauna nga amma a nagdatonda ken
Jehova, ket inakseptar ti Dios dagita. Apay? Gapu ta saan la a
nagdaton ti tunggal maysa kadakuada no di ket tinungpalda ti
amin a kangrunaan a makiddaw iti nadalus a panagdaydayaw. Usi-
gentayo ti impakitada nga ulidan.
15 Nayanak ni Noe kalpasan ti 126 a tawen manipud ipapatay ni

Adan. Iti daydi a tiempo, napnon ti lubong iti ulbod a panagday-

dayaw.[2] (Gen. 6:11) Kadagiti amin a pamilia a sibibiag ditoy daga FOOTNOTE
sakbay unay ti Layus, ti laeng panagdaydayaw ni Noe ken ti pa- [2] Kuna ti Genesis 4:26 nga idi
miliana ti inawat ni Jehova. (2 Ped. 2:5) Kalpasan a nakalasat iti tiempo ni Enos, nga apoko ni Adan,
“rinugian dagiti tattao ti umawag
Layus, natignay ni Noe nga agaramid iti altar, ti kaunaan nga es- iti nagan ni Jehova.” Ngem nalawag
pesipiko a nadakamat iti Biblia, ken agdaton ken Jehova. Iti day- a saan a buyogen iti panagraem ti
panangaramidda iti dayta, ken
ta a naimpusuan nga inaramid ni Noe, nalawag nga impakitana iti mabalin nga inusarda ti nagan ni
pamiliana ken iti amin a tattao a nagtaud kenkuana, a ni laeng Jehova a pangtukoy kadagiti idolo.

“ I N A W AT T I D I O S ” D A G I T I S A G U T D A 19

17, 18. Kasano nga impakita
ni Abraham ti panangtungpal-
na iti uppat a kangrunaan
a makiddaw iti nadalus a
panagdaydayaw?
19, 20. Kasano nga impakita
ni Jacob ti panangtungpalna
iti uppat a makiddaw iti
nadalus a panagdaydayaw?
Adda nalawag nga impakita
dagiti daton ni Noe
KITAEN TI PARAPO 15, 16
FOOTNOTE
[3] Ti lalaki a didiosen a ni Nanna
ket naawagan met iti Sin. Dagiti
templo ken altar iti siudad ti Ur ket
nangnangruna nga agpaay kenkuana
uray no adu a didiosen ti daydaya-
wen dagiti tattao sadiay.
20
Jehova ti maikari nga umawat iti panagdaydayaw. Kadagiti amin
nga animal a mabalin nga idatonna, pinili ni Noe ti “sumagmama-
no a nadalus nga animal ken nadalus nga agtaytayab a parsua.”
(Gen. 8:20) Dagidiay ti kasayaatan ti kalidadna a daton ta ni Je-
hova a mismo ti nangideklara a nadalusda.—Gen. 7:2.
16 Pinuoran ni Noe dagita a daton iti altar nga inaramidna. Na-
akseptar kadi dayta a pamay-an ti panagdaydayaw? Wen. Sigun iti
salaysay, naragsakan ni Jehova iti makaay-ayo a banglo ti daton
isu a binendisionanna ni Noe ken dagiti annakna. (Gen. 8:21; 9:1)
Ngem ti kangrunaan a rason nga inawat ni Jehova ti daton ket ti
motibo ni Noe a nangted iti dayta. Dagiti daton ti sabali pay nga
ebidensia a nabileg ti pammati ni Noe ken Jehova ken nabileg ti
pammatina a kanayon nga umiso dagiti aramiden ni Jehova. Gapu
ta kanayon a nagtulnog ni Noe ken Jehova ken tinungpalna dagi-
ti pagalagadan ti Dios, kuna ti Biblia a ni Noe ket ‘nakipagna iti
pudno a Dios.’ Kas resultana, agnanayon ti reputasion ni Noe kas
nalinteg a tao.—Gen. 6:9; Ezek. 14:14; Heb. 11:7.
17 Ni Abraham ket nalikmut iti ulbod a panagdaydayaw. Ti siu-
dad ti Ur a pagnanaedanna ket addaan iti nakangatngato a tem-
plo a pagdaydayawan ken Nanna a dios-bulan.[3] Uray ti ama ni
Abraham ket nagdaydayaw idi kadagiti didiosen. (Jos. 24:2) Ngem
pinili ni Abraham ti agdaydayaw ken Jehova. Posible a naammuan-
na ti maipapan iti pudno a Dios iti apongna a ni Sem a maysa ka-
dagiti annak ni Noe. Naginnabut ti biagda iti 150 a tawen.
18 Iti unos ti atiddog a biagna, adu ti indaton ni Abraham. Ngem
dagitoy a panangipakita iti panagdaydayaw ket kanayon a maipa-
ay ken Jehova, ti kakaisuna a maikari nga umawat. (Gen. 12:8;
13:18; 15:8-10) Nakasagana kadi ni Abraham a mangted ken Je-
hova iti daton a kasayaatan ti kalidadna? Nalawag ti sungbat idi
impakita ni Abraham a situtulok a mangidaton iti dungdungnguen-
na nga anak a ni Isaac. Iti dayta a gundaway, indetalye ni Jeho-
va ti eksakto a pamay-an ti panagdaton ni Abraham. (Gen. 22:1, 2)
Ket situtulok idi ni Abraham a mangsurot iti amin a detalye day-
ta a bilin. Ni Jehova ti nangpasardeng kenkuana iti aktual a pa-
nangpapatayna iti anakna. (Gen. 22:9-12) Inakseptar ni Jehova
dagiti inaramid ni Abraham a panagdaydayaw ta nadalus dagiti
motibona a nagidaton. “Namati ni Abraham ken Jehova,” insurat
ni Pablo, “ket naibilang kas nalinteg.”—Roma 4:3.
19 Nabayag a nagyan ni Jacob idiay Canaan, ti daga nga inkari
ni Jehova ken Abraham ken kadagiti kaputotanna. (Gen. 17:1, 8)
Lugar dayta dagiti tattao a nagdakes ti pamay-an ti panagdayda-
yawda isu nga imbaga ni Jehova a dagiti umili ket ‘mapapanaw iti
dagada.’ (Lev. 18:24, 25) Idi 77 ti tawen ni Jacob, pimmanaw idiay
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Canaan, nagasawa, sa nagsubli a kaduana ti dakkel a pamiliana.
21. Ania ti masursurotayo
(Gen. 28:1, 2; 33:18) Ngem dadduma a kapamiliana ket naimpluen-
maipapan iti nadalus a panag-
siaan iti ulbod a panagdaydayaw. Nupay kasta, idi inawis ni Jeho- daydayaw nga inyulidan dagiti
va ni Jacob a mapan idiay Bethel ken agaramid iti altar, dagus a nagkauna nga amma?
nagtignay. Imbagana nga umuna iti pamiliana: “Ibellengyo ti amin
22-24. Kasano nga impaga-
a didiosenyo ket dalusanyo ti bagiyo.” Kalpasanna, simamatalek netget ti Linteg ti kinapateg
a sinurotna dagiti naibilin kenkuana.—Gen. 35:1-7. ti umawat, kalidad, ken ti
20 Adu nga altar ti inaramid ni Jacob idiay Naikari a Daga, ngem pamay-an ti panagdaton
kanayon a ni Jehova ti immawat iti panagdaydayawna. (Gen. 35:14; dagiti Israelita?
46:1) Ti kalidad dagiti datonna, ti pamay-an ti panagdaydayawna
iti Dios, ken ti motibona a nangaramid kadagita ti makagapu a ti-
nukoy ti Biblia ni Jacob kas “nalinteg,” maysa a sao a mangilada-
wan kadagiti an-anamongan ti Dios. (Gen. 25:27) Iti intero a pa-
nagbiagna, nagsayaat ti inyulidan ni Jacob iti nasion ti Israel nga
agtaud kenkuana.—Gen. 35:9-12.
21 Ania ti masursurotayo iti nadalus a panagdaydayaw nga in-

yulidan dagiti nagkauna nga amma? Kas kadakuada, nalikmutta-

yo kadagiti tattao, nalabit uray dagiti kapamiliatayo, a mabalin a
mangsinga iti naipamaysa a debosiontayo ken Jehova. Tapno ma-
labanantayo ti kasta nga impluensia, masapul a pabilgentayo ti
pammatitayo ken Jehova ken kombinsidotayo a dagiti nalinteg a
pagalagadanna ti kasayaatan. Maipakitatayo dayta a pammati no
agtulnogtayo ken Jehova ken usarentayo ti tiempo, pigsa, ken sa-
nikuatayo nga agserbi kenkuana. (Mat. 22:37-40; 1 Cor. 10:31)
Anian a makaparegta a maammuan nga ibilangnatayo ni Jehova
a nalinteg no agdaydayawtayo kenkuana iti amin a kabaelantayo,
iti pamay-an a kidkiddawenna, ken nadalus ti motibotayo!—Basa-
en ti Santiago 2:18-24.
Nasion a Naipamaysa iti Nadalus a Panagdaydayaw Nangipakita ni Jacob iti
22 Inikkan ni Jehova dagiti kaputotan ni Jacob iti Linteg tap- ulidan para iti pamiliana
no nalawag nga ammoda dagiti kidkiddawenna kadakuada. No ag- KITAEN TI PARAPO 19, 20
tulnogda ken Jehova, agbalinda nga ‘espesial a sanikuana’ ken “na-
santuan a nasion.” (Ex. 19:5, 6) Kitaenyo ti panangipaganetget ti
Linteg iti uppat a kangrunaan a banag a napateg iti nadalus a pa-
nagdaydayaw.
23 Nalawag nga inyam-ammo ni Jehova ti rumbeng nga umawat

iti panagdaydayaw dagiti Israelita. “Dika agdaydayaw kadagiti sa-

bali a dios no di laeng siak,” kinuna ni Jehova. (Ex. 20:3-5) Da-
giti idatonda ket masapul a dagidiay kasayaatan ti kalidadda. Kas
pagarigan, masapul a nasalun-at ken awan ti aniaman a depekto
dagiti animal nga idatonda. (Lev. 1:3; Deut. 15:21; idilig ti Ma-
lakias 1:6-8.) Nabenepisiaran dagiti Levita kadagiti naisagut ken

“ I N A W AT T I D I O S ” D A G I T I S A G U T D A 21

25. No maipapan iti panag-
daton, ania ti kapatgan?
Ilawlawagmo.
FOOTNOTE
[4] Idi naikkaten ti sagrado a Lakasa
manipud iti tabernakulo, agparang
nga awatenen ni Jehova dagiti nai-
daton iti dadduma a lugar malaksid
iti tabernakulo.—1 Sam. 4:3, 11;
7:7-9; 10:8; 11:14, 15; 16:4, 5;
1 Cron. 21:26-30.
Ni Ezekiel ket sigurado
a sinuruan ni amana
maipapan ken Jehova
ken iti Linteg
KITAEN TI PARAPO 28
Jehova, ngem nagidaton met ti tunggal maysa kadakuada. Dagiti
datonda ket masapul nga aggapu iti “amin a kasayaatan a sagut a
naited” kadakuada. (Num. 18:29) Maipapan iti pamay-an ti panag-
daydayaw dagiti Israelita, naikkanda iti espesipiko a bilin no ania
dagiti maidaton, no sadino ti pagidatonan, ken no kasano ti pan-
nakaidaton dagita ken Jehova. Nasurok nga 600 a linteg ti naited
a mangiwanwan iti kababalinda, ket naibaga kadakuada: “Tungpa-
lenyo a naimbag ti imbilin kadakayo ni Jehova a Diosyo. Dikay
agturong iti kannawan wenno kannigid.”—Deut. 5:32.
24 Talaga kadi a napateg no sadino ti pagidatonan dagiti Israeli-
ta? Wen. Imbilin ni Jehova iti ilina a mangaramidda iti taberna-
kulo, ket nagbalin dayta a sentro ti nadalus a panagdaydayaw. (Ex.
40:1-3, 29, 34) Idi a tiempo, no kayat dagiti Israelita nga awaten
ti Dios dagiti datonda, masapul nga ipanda dagita iti tabernaku-
lo.[4]—Deut. 12:17, 18.
25 Ngem ti napatpateg ket ti motibo ti Israelita nga agidaton!
Ti koma rasonna ket ti naimpusuan a panagayatna ken Jehova
ken kadagiti pagalagadanna. (Basaen ti Deuteronomio 6:4-6.) Idi
nagdaydayaw dagiti Israelita ken Jehova gapu laeng ta obligado-
26. Idi damo, ania ti usar ti
da a mangaramid iti kasta, dina inawat dagiti datonda. (Isa. 1:10-
templo nga inaramid ni Solo-
13) Impaibaga ni Jehova ken propeta Isaias a saanda a maallilaw mon no maipapan iti nadalus
iti sinsinan a panangipakitada iti debosion. Kinunana: “Dagitoy a a panagdaydayaw?
tattao . . . daydayawendak iti bibigda, ngem adayo kaniak ti pu-
27. Ania ti inaramid dagiti ari
soda.”—Isa. 29:13.
ti Israel ken dagiti iturayanda,
Panagdaydayaw Idiay Templo ket ania met ti inaramid ni
26 Ginasut a tawen kalpasan nga agnanaeden ti Israel iti Naika-
Jehova?

ri a Daga, nangaramid ni Ari Solomon iti sentro ti nadalus a pa- 28, 29. Ania ti ammotayo
nagdaydayaw a nadaydayag nga amang ngem iti tabernakulo. (1 Ar. maipapan ken Ezekiel?
(Kitaen ti kahon a “Ni Ezekiel
7:51; 2 Cron. 3:1, 6, 7) Idi damo, ni laeng Jehova ti umawat ka-
—Ti Biagna ken Panawenna.”)
dagiti naidaton iti dayta a templo. Nagadu ti impaay ni Solomon
ken dagiti iturayanna a nagsasayaat ti kalidadna a daton iti pamay-
an a nailanad iti Linteg ti Dios. (1 Ar. 8:63) Ngem uray nagdak-
kel ti nagastos iti pannakaaramid ti templo ken nagadu ti naida-
ton, saan a dayta ti rason nga inawat ni Jehova ti panagdaydayaw
idiay templo. Ti napateg ket ti motibo dagiti nagdaton. Impaga-
netget dayta ni Solomon idi inagurasion ti templo: “Pagbalinen-
yo a naan-anay ti pusoyo ken Jehova a Diostayo babaen ti pa-
nangsurotyo kadagiti regulasionna ken panangtungpalyo kadagiti
bilinna kas ita nga aldaw.”—1 Ar. 8:57-61.
27 Nakalkaldaang ta saanen a sinurot dagiti Israelita ti nainsiri-

ban a balakad ti ari. Saanda a tinungpal ti maysa wenno ad-adu

pay kadagiti kangrunaan a banag a napateg iti nadalus a panag-
daydayaw. Binay-an dagiti ari ti Israel ken dagiti iturayanda a du-
makes ti pusoda, napukawda ti pammatida ken Jehova, ken saan-
da a sinurot dagiti nalinteg a pagalagadanna. Ay-ayaten ida ni
Jehova isu a maulit-ulit a nangibaon kadagiti propeta a mangko-
rehir ken mangpakdaar kadakuada kadagiti ibunga dagiti aramid-
da. (Jer. 7:13-15, 23-26) Ti maysa kadagita a propeta ket ti mata-
lek a ni Ezekiel a nagbiag iti napeggad a tiempo iti pakasaritaan
ti nadalus a panagdaydayaw.
Nakita ni Ezekiel a Narugitan ti Nadalus a Panagdaydayaw
28 Pagaammo unay ni Ezekiel ti panagdaydayaw idiay templo

nga inaramid ni Solomon. Maysa a padi ti amana ken adda ba- FOOTNOTE
tangna nga agserbi iti templo. (Ezek. 1:3) Posible a naragsak ti [5] Posible a 30 ti tawen ni Eze-
panagubing ni Ezekiel. Sigurado a sinuruan ni amana maipapan kiel idi nangrugi nga agipadto idi
613 B.C.E. Isu a mabalin a nayanak
ken Jehova ken iti Linteg. Kinapudnona, idi tiempo a nayanak ni
idi agarup 643 B.C.E. (Ezek. 1:1)
Ezekiel, “ti libro ti Linteg” ket nasarakan idiay templo.[5] Ti ag- Nangrugi a nagturay ni Josias idi
turturay idi a naimbag nga ari a ni Josias ket natukay iti nang- 659 B.C.E. Ti libro ti Linteg, posible
a ti orihinal, ket nasarakan idi dan-
ngegna isu a lalo a nagporsegi a mangiparegta iti nadalus a pa- dani maika-18 a tawen ti panagari-
nagdaydayaw.—2 Ar. 22:8-13. na, wenno agarup 642-641 B.C.E.

“ I N A W AT T I D I O S ” D A G I T I S A G U T D A 23

30. (a) Ania ti ipakaammo
dagiti padto nga insurat ni
Ezekiel? (b) Ania ti padto,
ken ania ti kaipapanan dagiti
naipadto babaen ken Ezekiel?
(Kitaen ti kahon a “Panangta-
rus Kadagiti Padto ni Ezekiel.”)
31. Ania ti maitulong kadatayo
daytoy a libro?
29 Kas kadagiti matalek nga immun-una ngem isuna, sinurot ni
Ezekiel ti uppat a makiddaw iti nadalus a panagdaydayaw. No ada-
lentayo ti libro nga Ezekiel, maammuantayo a ni laeng Jehova ti
nagserbianna, kanayon nga intedna ti kasayaatan nga adda ken-
kuana, ken nagtulnog iti amin nga impaaramid ni Jehova iti pa-
may-an a kiniddawna. Inaramid amin dagita ni Ezekiel gapu iti
naimpusuan a pammatina. Saan a kasta ti kaaduan a kapanawe-
nanna. Inkaubingan ni Ezekiel ti nagimdeng kadagiti padto ni Je-
remias, a nangrugi iti trabahona idi 647 B.C.E. ken sireregta a na-
ngipakdaar iti um-umay a panangukom ni Jehova.
30 Ipakaammo dagiti impaisurat ti Dios ken Ezekiel a nakaron

ti iyaadayo ti ili ti Dios iti panagserbida Kenkuana. (Basaen ti Eze-

kiel 8:6.) Idi rinugian ni Jehova a disiplinaen ti Juda, karaman
ni Ezekiel kadagiti naipan idiay Babilonia. (2 Ar. 24:11-17) Nupay
naipan kas balud, saan a nadusa ni Ezekiel. Adda impaaramid ni
Jehova kenkuana para iti ili ti Dios a naipanaw manipud Jerusa-
lem. Dagiti nakaskasdaaw a sirmata ken padto nga insurat ni Eze-
kiel idetalyeda no kasano a maisubli ti nadalus a panagdaydayaw
idiay Jerusalem. Ngem saan la a dayta—ilawlawagda pay no kasa-
no a naan-anay a maisubli ti nadalus a panagdaydayaw para iti
amin a mangay-ayat ken Jehova.
31 Kadagiti sumaruno a seksion daytoy a libro, masirpatantayo

ti langit a pagnanaedan ni Jehova, matakuatantayo no kasano a

naan-anay a narugitan ti nadalus a panagdaydayaw, maammuan-
tayo no kasano nga isubli ken idepensa ni Jehova ti ilina, ken ma-
tannawagantayo ti masanguanan inton ti amin a sibibiag a tattao
ket agdaydayawen ken Jehova. Iti sumaganad a kapitulo, usigen-
tayo ti umuna a sirmata nga insurat ni Ezekiel. Imulana iti imahi-
nasiontayo ti pannakailadawan ni Jehova ken ti nailangitan a pa-
set ti organisasionna, a mangipaganetget no apay nga isu laeng ti
maikari iti naipamaysa ken nadalus a panagdaydayaw.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Apay a saan nga inawat ni Jehova ti 3 Ania a seksion daytoy a libro ti

panagdaydayaw ni Cain ngem inawatna segseggaam unay nga adalen?
ni Abel?

2 Ania ti masursurom kadagiti ulidan

dagiti nagkauna nga amma maipapan
iti nadalus a panagdaydayaw?

24 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 ˙˙˙
2A
PANAN GTAR U S KADAG ITI
PADTO N I E Z E KI E L
SIRMATA ILUSTRASION
AN IA TI PADTO?
Iti Biblia, ti Hebreo a sao a na·va, a naipatarus
kas “padto,” ket nangnangruna a tumukoy iti pa-
nangideklara iti mensahe, panangukom, naimbag
a sursuro, wenno bilin a naggapu iti Dios. Mabalin
met a tumukoy iti panangipakaammo iti mapasa-
mak iti masanguanan nga ipalgak ti Dios. Amin
dagitoy a kita ti panangipalgak ti Dios ket kara-
man kadagiti padto ni Ezekiel.—Ezek. 3:10, 11; 11:
4-8; 14:6, 7; 37:9, 10; 38:1-4.
PAMAY-AN TI PAN NAKAI PAKA AM M O NA
Naglaon ti libro nga Ezekiel kadagiti sirmata,
ilustrasion, pangngarig, ken panangyakto kadagiti
naimpadtuan a mensahe.
KAITUN G PALAN DA
No dadduma, saan la a maysa ti kaitungpalan
dagiti padto nga insalaysay ni Ezekiel. Kas pagari-
gan, dagiti padto maipapan iti pannakaisubli ti na-
dalus a panagdaydayaw ket saan nga interamente
a natungpal idi nagsubli ti ili ti Dios iti Naikari a
Daga. Ngem kas mailawlawag iti Kapitulo 9 daytoy
a libro, adu kadagita a padto ti addaan iti ka-
PANANGYAKTO
itungpalan ita ken matungpalto manen iti
masanguanan.
Iti napalabas, adu ti imbilangtayo a paset
dagiti padto ni Ezekiel kas pangibatayan no
ti pannakatungpal dagita ket tipiko (simbolo)
ken antitipiko (isimsimbolona a realidad).
Ngem iti daytoy a libro, naliklikan ti panna-
kailadawan ti aniaman a persona, banag,
lugar, wenno pasamak a kas tipiko a padto
nga addaan ita iti antitipiko wenno isimsim-
bolona a realidad malaksid no adda nalawag
a pangibatayan iti dayta manipud iti Kasura-
tan.[a] Imbes ketdi, maitampok ditoy ti dak-
dakkel a kaitungpalan ti adu a padto ni Eze-
kiel. Mausig pay dagiti leksion a maadaltayo
manipud iti mensahe ni Ezekiel, ken kadagiti
tattao, lugar, ken pasamak a dinakamatna.
FOOTNOTE
[a] Para iti pannakailawlawag dagiti tipiko ken anti-
tipiko, kitaen Ti Pagwanawanan a Marso 15, 2015,
p. 9-11, par. 7-12; ken “Salsaludsod Dagiti Agbasba-
sa,” p. 17-18 iti isu met la a magasin.
25
 ˙˙˙
2B

N I E ZEKI EL
TI BIAGNA KEN
PA N A W E N N A
“Mangpapigsa ti Dios” ti kaipapanan
ti Ezekiel. Nupay adu a pakdaar ti
linaon dagiti padto nga insalaysayna,
ti pakabuklan ti mensahena ket
maitunos iti kaipapanan ti naganna
ken mangpapigsa iti pammati
dagidiay mayat a mangipaay iti
Dios iti nadalus a panagdaydayaw.

DAG ITI PR O PE TA A KAPANAWE NAN NA

JEREMIAS HULDA DANIEL HABAKUK ABDIAS

Nagtaud iti pamilia
ti papadi, iti Jerusa-
lem ti kangrunaan a
nagserbianna (647-
580 B.C.E.)
Nagserbi idi nasara- Miembro ti tribu Mabalin a nagserbi Nagipadto maibusor
kan idiay templo ti dagiti ari ti Juda, nai- idiay Juda idi rugru- iti Edom, nalabit idi
libro ti Linteg idi aga- pan idiay Babilonia idi gi ti panagari ni tiempo ti pannakada-
rup 642 B.C.E. 617 B.C.E. Jehoiakim dael ti Jerusalem

KA AN O A NAG I PADTO DA? ( B .C . E . AM I N A PE TSA)

Jeremias
Hulda
Daniel
Habakuk
Ezekiel
Abdias
650 630 610 590 570 550 530

26
DAG ITI NAPATEG A PASAMAK
BAYAT TI PANAG BIAG
N I E Z E KI E L
( B .C . E . AM I N A PE TSA)
agarup 643: Nayanak
617: Naipan idiay Babilonia
613: Nangrugi nga agi-
padto; nakitana ti sirmata
maipapan ken Jehova
612: Nakitana ti sirmata
maipapan iti apostasia
idiay templo
611: Rinugianna nga ipa-
kaammo ti pannakadusa
ti Jerusalem
609: Natay ti asawana ken
nangrugi ti maudi a panna-
karaut ti Jerusalem
607: Nakaawat iti pamma-
talged a nadadaelen ti
Jerusalem
593: Nakitana ti sirmata
maipapan iti templo
591: Impadtona ti panang-
raut ni Nabucodonosor iti
Egipto; nalpas ti panagsu-
ratna
660 DAG ITI ARI TI J UDA KE N BABI LO N IA
659-629: Sinuportaran ni Josias ti nadalus
a panagdaydayaw ngem natay bayat ti
pannakigubatna ken Faraon Neco
650
628: Dakes ti tallo a bulan a panagturay
ni Jehoahaz ken tiniliw ni Faraon Neco
640 628-618: Dakes nga ari ni Jehoiakim ken
pinagbalin ni Faraon Neco kas ari nga
agpaituray kenkuana
625: Inabak ni Nabucodonosor ti armada ti
630 Egipto
620: Umuna nga iraraut ni Nabucodonosor
iti Juda ken pinagbalinna ni Jehoiakim idiay
Jerusalem kas ari nga agpaituray kenkuana
620
618: Nagrebelde ni Jehoiakim ken Nabucodo-
nosor ngem mabalin a natay bayat ti maikadua
nga iraraut ti Babilonia iti Naikari a Daga
610
617: Ni Jehoiakin, a maawagan met kas
Jeconias, ket dakes nga ari a nagturay iti
tallo a bulan sa simmuko ken Nabucodonosor
600
617-607: Ni Zedekias, a dakes ken takrot nga
ari, ket pinagbalin ni Nabucodonosor kas ari
nga agpaituray kenkuana
609: Nagrebelde ni Zedekias ken Nabucodono-
590 sor, a nangraut iti Juda iti maikatlo a daras
607: Dinadael ni Nabucodonosor ti Jerusalem,
tiniliwna ni Zedekias, binulsekna, sa impanna
idiay Babilonia
580
27
28
 1

UMUNA A SEKSION
“ NALU K TAN T I
L AN G I T ” EZEKIEL 1:1

NAKAISENTRUANNA: Panangsirpat iti ayan ni Jehova

Awan ti tao a makakita iti mannakabalin-amin a Dios a ni

Jehova ket agbiag. (Ex. 33:20) Ngem nangted ni Jehova ken
Ezekiel kadagiti sirmata a mangipakita iti nailangitan a paset ti
organisasionna—dagiti sirmata a saan laeng a mangpasiddaaw
kadatayo no di ket mangpauneg pay iti panangapresiartayo
iti pribilehio nga agdaydayaw iti maymaysa a pudno a Dios.

29
 3 “ NAKAKITAAK KADAG ITI
1-3. (a) Iladawanmo ti nakita
ken nangngeg ni Ezekiel.
(Kitaen ti ladawan iti rugi ti
kapitulo.) (b) Ania a pannaka-
balin ti nangtignay ken Ezekiel
a makakita iti dayta a pasa-
mak, ket ania ti reaksionna?
FOOTNOTE
[1] Nakakita ni Ezekiel iti elektrum
—napaglaok a balitok ken pirak.
30
S I R MATA MAN I PU D ITI D IO S ” EZEKIEL 1:1
NAKAISENTRUANNA: Pakabuklan ti sirmata ni Ezekiel maipapan
iti nailangitan a karuahe
KITKITAEN ni Ezekiel ti adayo a naglawa a kadaratan. Idi kuan,
napamulagat. Kasla di mamati iti makitkitana. Manipud iti adayo,
adda um-umay a napigsa a bagyo. Ngem saan a basta bagyo. Ba-
yat nga adda napigsa nga angin manipud amianan a simmaplit
iti buok ken badona, nakakita iti nagpuskol ken nagdakkel nga
ulep. Limmawag dayta gapu iti gumilgilap nga apuy. Ti karaniag-
na ipalagipna kenkuana ti natunaw a napateg a metal.[1] Bayat nga
umas-asideg ti ulep ken Ezekiel, adda pumigpigsa nga uni—dara-
nudor a kas iti dumarup a dakkel nga armada.—Ezek. 1:4, 24.
2 Ag-30 ti tawenna idi dimteng daytoy umuna kadagiti agsasa-
runo a dina malipatan a pasamak iti biagna. Mariknana a ‘nagtig-
nay kenkuana ti pannakabalin ni Jehova,’ ti saan a malapdan a
pannakabalin ti nasantuan nga espiritu ni Jehova. Naisangsanga-
yan ti ipakita ken ipangngeg dayta nga espiritu, nga adayo a nakas-
kasdaaw ngem iti aniaman a pelikula ita a nagusar iti adu nga spe-
cial-effects. Maparukob ni Ezekiel gapu iti mabuyana a sirmata ta
masdaaw iti kasta unay.—Ezek. 1:3, 28.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 3 Ngem ti panggep ni Jehova ket saan la a basta pagsiddaawen
4, 5. Ania ti kasasaad idi
daytoy a lalaki. Kas iti dadduma pay a sirmata a naisalaysay iti
nakita ni Ezekiel ti sirmata?
dayta a makapagagar a libro ti padto, ti umuna a sirmata ni Eze-
kiel ket aduan iti kaipapanan kenkuana ken kadagiti matalek nga 6, 7. Apay a mabalin a narikna
ni Ezekiel nga agbibiag isuna
adipen ni Jehova ita. Isu a kitaentayo a naimbag dagiti nakita ken
iti karirigatan a tiempo?
nangngeg ni Ezekiel.
Ti Kasasaad
4 Basaen ti Ezekiel 1:1-3. Subliantayo nga umuna ti kasasaad.

Ti tawen ket 613 B.C.E. Kas naammuantayon iti napalabas a kapi-

tulo, adda ni Ezekiel idiay Babilonia a kadua dagiti padana a nai-
pan sadiay. Agnanaedda iti komunidad iti asideg ti karayan Kebar
—maysa a pagbangkaan a kanal nga inaramid ti tao. Sumina day-
ta iti karayan Eufrates sa sumabat met laeng iti sabali a pasetna.
5 Agarup 800 a kilometro ti kaadayo ti Jerusalem a pinanawan

dagiti naipanaw a Judio.[2] Ti templo, a nagserbian ti ama ni Eze-

kiel kas padi, ti pakaar-aramidanen ti ulbod a panagdaydayaw ken
FOOTNOTE
idolatria. Nakababainen ti kasasaad ti trono iti Jerusalem, a nag-
[2] Dayta ti eksakto a kaadayo,
tugawan da David ken Solomon bayat ti nadayag a panagturayda. ngem dandani doble ti kaadayo ti
Ti saan a matalek nga ari a ni Jehoiakin ket adda idiay Babilonia mabalin a pinagna dagiti naipanaw
a Judio.
a kadua dagiti naipanaw. Ni Zedekias a simmukat kenkuana iti tro-
no ket dakes a tao ken kontrolado ti ari ti Babilonia.—2 Ar. 24:8-
12, 17, 19. Nagnaed ni Ezekiel iti asideg
6 Para iti matalek a kas ken Ezekiel, kasla daytoyen ti kaririga- ti karayan Kebar a kadua
tan a tiempo iti biagna. Mabalin a naisaludsod ti dadduma kada- dagiti padana a naipanaw
giti padana a naipanaw: ‘Agnanayon ngatan a pinanawannatayo ni KITAEN TI PARAPO 4

“ N A K A K I TA A K K A D A G I T I S I R M ATA M A N I P U D I T I D I O S ”
 Jehova? Talaga ngata a pukawen daytoy dakes a pagarian ti Ba-
8. Ania ti nakita ni Ezekiel iti
bilonia ken ti nagadu a didiosenna ti nadalus a panagdaydayaw
sirmata, ken ania ti irepresen-
tar dayta?
ken Jehova ken ti turay ti Dios ditoy daga?’
7 Bayat a pampanunotem dagita, mabalinmo a rugian a perso-

nal nga adalen daytoy a topiko. Basaem ti nalawag a panangila-

dawan ni Ezekiel iti nakitana nga umuna a sirmata. (Ezek. 1:4-28)
Padasem a panunoten a sika ni Ezekiel, a mangkitkita kadagiti na-
kitana ken dumdumngeg kadagiti nangngegna.
Awan Kapadana a Lugan
8 Ania ti nakita ni Ezekiel? Kasla nagdakkel ken nakaskasdaaw

a lugan a nailadawan kas karuahe. Addaan iti uppat a nagdadak-

kel a pilid ken kuykuyogen ti uppat a naidumduma nga espiritu a
parsua, a natukoy idi agangay kas kerubin. (Ezek. 10:1) Iti ngato-
da, adda naglawa a plataporma wenno tangatang a kasla yelo, a
nagsaadan ti nadayag a trono ti Dios, a ni Jehova ti nakatugaw!
Ngem ania ti kaipapanan dayta a karuahe? Maitutop a maysa la-
eng ti irepresentar ti sirmata ni Ezekiel: ti nailangitan a paset ti
nadayag nga organisasion ni Jehova iti intero nga uniberso. Apay
a makunatayo a kasta? Usigentayo ti tallo a pakaibatayan iti kas-
ta a konklusion.

Carkemis
˙˙˙
3A

Ka
ra
TI ADAYO A PI NAG NADA ya
n
NGA AG PA-BABI LON IA Eu
f
agarup 617 B.C.E. ra
te
Mabalin a nagnaan s
K I TAE N T I PAR AP O 5 dagiti naipanaw a Judio

Damasco
Tiro

DA K K E L A BAYBAY
( B AY B AY M E D I T E R A N E O )

Desierto ti Arabia
Jerusalem

JUDA 0 mi 100

EGIPTO 0 km 100
 9 Ti relasion ni Jehova kadagiti parsuana idiay langit. Siputanyo ta
9. Kasano a kas iti lugan ti
iti daytoy a sirmata, ti trono ni Jehova ket adda iti ngato dagiti
relasion ni Jehova kadagiti
kerubin. Iti dadduma a paset ti Sao ti Dios, nailadawan wenno na-
parsuana idiay langit?
irepresentar met laeng ni Jehova a nakatugaw iti trono iti ngato
wenno nagbaetan dagiti kerubinna. (Basaen ti 2 Ar-ari 19:15; Ex. 10. Ania ti mangipamatmat a
saan la nga uppat a kerubin
25:22; Sal. 80:1) Siempre, saan a literal a nakatugaw iti ngato da-
ti karaman iti nailangitan
giti kerubinna—a kas man la kasapulan a bagkaten dagita a man-
a karuahe?
nakabalin nga espiritu a parsua—wenno kasapulan nga aglugan
iti literal a karuahe. Ngem supsuportaran dagiti kerubin ti kalin-
teganna a mangituray, ken maibaonna ida iti sadinoman a pa-
set ti uniberso tapno maaramid ti pagayatanna. Kas iti amin a
nasantuan nga anghel ti Dios, itungtungpalda dagiti desision ni
Jehova, kas dagiti ministro wenno pannakabagina. (Sal. 104:4)
Dayta ti kaipapanan ti sao a “naglugan” ni Jehova kadakuada
amin, iturturongna ida kas kangatuan nga agturay, a kasla isuda
ti mangbukel iti maymaysa a dakkel a lugan nga addaan iti panag-
kaykaysa.
10 Saan la a dagiti kerubin ti irepresentar ti lugan. Uppat a keru-

bin ti nakita ni Ezekiel. Dayta a numero ket masansan a nausar

iti Biblia a mangipamatmat iti agpapada a rukod wenno kinakom-
pleto—a mangiraman iti amin nga awan ti maipuera. Ti ngarud

Nineve

N
Ka r
aya
nT
igr

IMPERIO TI
is

BABILO NIA

Babilonia
Ti Karayan Eufrates iti rehion
nga asideg ti Carkemis
KITAEN TI PARAPO 5 -7

Ur 33
 Nagsiddaaw unay ni Ezekiel
iti nasirmatana maipapan iti
nailangitan a karuahe ni Jehova
KITAEN TI PARAPO 8- 10

34
35

11. Ania nga umasping a
sirmata ti nakita ni Daniel,
ken ania ti umiso laeng a
panunotentayo?
12. Apay a proteksion kada-
tayo ti panangadal kadagiti
salaysay a kas iti nasirmata
ni Ezekiel maipapan iti naila-
ngitan a karuahe?
13, 14. (a) Sigun ken Ezekiel,
ania ti itsura dagiti pilid a na-
kitana? (b) Apay a maitutop
laeng nga adda pilid ti karua-
he ni Jehova?
Nakaskasdaaw ti kadakkel
dagiti pilid ken nagpartak
ti panaggunayda
KITAEN TI PARAPO 17
36
kaadda ti uppat a kerubin ti mangipamatmat a ti amin a matalek
nga espiritu nga annak ni Jehova ket nairepresentar. Siputanyo
met ta dagiti pilid ken uray dagiti kerubin ket napno iti mata, a
mangipamatmat a nasiput ken alerto ti adu pay nga espiritu a par-
sua malaksid iti uppat a naipakita. Nagdakkel ti lugan sigun iti pa-
nangiladawan ni Ezekiel, isu a kasla bassit dagiti dadakkel a keru-
bin. (Ezek. 1:18, 22; 10:12) Kasta met ti nakalawlawa a nailangitan
a paset ti organisasion ni Jehova, a saan la a ti uppat a kerubin ti
mangbukel iti dayta.
11 Ti umasping a sirmata ni Daniel maipapan iti langit. Iti napaut
a kaadda ni Daniel iti siudad ti Babilonia, naipabuya met kenkua-
na ti sirmata maipapan iti langit. Makapainteres ta iti nabuyana,
ti trono ni Jehova ket addaan met kadagiti pilid. Naisentro ti na-
kitana a sirmata iti kadakkel ti pamilia ni Jehova idiay langit a
buklen dagiti espiritu. Nakakita ni Daniel iti “sangaribu a rinibu
. . . ken sangapulo a ribu a maminsangapulo a ribu” nga espiritu
nga annak ti Dios a nakatakder iti sanguanan ni Jehova. Nagtu-
gawda a kas iti Korte idiay langit, a tunggal maysa ket adda iti na-
ited a puestona. (Dan. 7:9, 10, 13-18) Saan kadi nga umiso laeng
a panunoten a daytoy a nadayag a taripnong dagiti espiritu ket
isu met laeng ti irepresentar ti nabuya ni Ezekiel?
12 Ammo ni Jehova a proteksiontayo a tattao no ipamaysatayo
ti isiptayo kadagiti naespirituan a realidad—dagiti “bambanag a di
makita,” kas awag ni apostol Pablo kadagita. Apay? Kas tattao,
sobra unay ti panangpanunottayo iti “bambanag a makita,” dagi-
ti pisikal a pakaseknantayo a temporario laeng. (Basaen ti 2 Co-
rinto 4:18.) Masansan nga usaren ni Satanas dayta a tendensia
ket sugsogannatayo a mangpanunot iti bambanag a nainlasagan.
Tapno matulongannatayo ni Jehova a manglaban iti dayta, siaa-
yat a mangipapaay kadagiti impormasion a kas iti daytoy a nada-
kamat iti padto ni Ezekiel. Dayta ti mangipalagip kadatayo iti na-
kaskasdaaw a kinadayag ti nailangitan a pamilia ni Jehova!
“Pilid, Umabantekayo!”
13 Idi damo, nagpokus ni Ezekiel iti uppat a kerubin, ket iti Ka-
pitulo 4 daytoy a libro, makitatayonto kadagita a parsua ken iti
naisangsangayan a langada dagiti masursurotayo maipapan ken
Jehova. Nupay kasta, nakakita ni Ezekiel iti uppat a pilid iti abay
dagita a kerubin, a nalawag nga adda iti uppat a direksion, a kas-
la dakkel a kuadrado. (Basaen ti Ezekiel 1:16-18.) Kasla krisolito
dagita, maysa a napateg a bato a mabalin a kasla nalitnaw a kris-
tal a duyaw wenno dumuyaw a berde ti kolorna. Naraniag daytoy
a napintas a bato.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 14 Iti sirmata ni Ezekiel, naipaganetget dagiti pilid ti karuahe.
15. Ania ti napaliiw ni Ezekiel
Karkarna a kombinasion, di ngamin? Trono nga adda pilidna! Ma-
a pakabuklan ken kadakkel
balin a mapanunottayo a ti trono ket nakapuesto iti maymaysa a dagiti pilid?
lugar ken natural laeng a kasta ta limitado laeng ti impluensia da-
16, 17. (a) Ania ti kaipapanan-
giti agturay ditoy daga. Ngem naiduma unay ti turay ni Jehova iti
na a ti karuahe ket addaan
aniaman a turay ti tao. Kas maammuanen ni Ezekiel, awan ti li- kadagiti pilid iti uneg dagiti
mitasion ti nagdakkel a pannakabalin ni Jehova. (Neh. 9:6) Kina- pilid? (b) Ania ti ipakita dagiti
agpaysuanna, dumanon iti sadinoman ti autoridad daytoy a Ka- pilid maipapan iti kinalaka a
ngatuan nga Agturay! maiturong ti lugan ni Jehova?
15 Nasdaaw ni Ezekiel iti kadakkel dagiti pilid. Insuratna: “Na-
18. Ania ti masursurotayo
kataytayag dagiti basikawda isu a makapasiddaaw.” Mabalin a iti nakaskasdaaw a kadakkel
mapanunottayo ni Ezekiel a nakatangad a mangkitkita kadagiti dagiti pilid ken ti nagadu a
nagdadakkel a nakaranraniag a basikaw, wenno rim, iti nalawa a mata?
tangatang. Innayonna daytoy a makapainteres a detalye: “Napno
iti mata ti intero nga aglikmut dagiti basikawda nga uppat [a pi-
lid].” Ngem nalabit ti kangrunaan a makapainteres ket ti naidum-
duma a porma dagiti pilid. Inlawlawagna: “Ti langa ken pakabuk-
landa ket kasla iti pilid nga adda iti uneg ti sabali a pilid.” Ania ti
kayatna a sawen?
16 Nalawag a ti tunggal pilid a nakita ni Ezekiel ket kasla dua a

pilid a nagtipon ken nagkinnuros ngem maymaysa ti pagpulpuli-

gosanda. Dayta ti mangilawlawag iti maaramidan dagita a pilid kas
iti insurat ni Ezekiel: “No umakarda, makapanda iti aniaman ka-
dagiti uppat a direksion a saanda nga agsikko.” Ania ti ipamatmat
dagitoy a pilid maipapan iti nailangitan a lugan a nakita ni Ezekiel?
17 Naglawa ti madalanan dagiti dadakkel a pilid a kas kadagita

uray maminsan la a rikus. Kinapudnona, sigun iti sirmata, agga-

raw ti lugan a kas iti kapartak ti kimat! (Ezek. 1:14) Naidumdu-
ma met ti pilid ta aggaraw iti uppat a direksion a mangipakita a
nalaka a maiturong, nga arapaap laeng nga aramiden dagiti tattao
nga inheniero. Makapagbaliw ti direksion daytoy a lugan uray saan
Ipakita ti disenio dagiti
nga agmenor wenno agsikko! Ngem saan a basta agbaliw iti direk-
pilid a naglaka a
sion. Ti adu a mata kadagiti basikaw ket nalawag a mangted iti
maiturong
ideya a talaga a makitkita ti lugan ti amin nga aglawlawna, iti amin
KITAEN TI PARAPO 17, 19
a direksion.
18 Ania ngarud ti insuro ni Jehova ken Ezekiel, ken iti amin a

matalek a tattao, maipapan iti nailangitan a paset ti organisasion-

na? Usigentayo dagiti nakitatayon. Nadayag ken nakaskasdaaw day-
ta, kas ipakita ti naraniag a material dagiti pilid ken ti kadakkel-
da. Makitkitana ti amin, kas ipakita ti nagadu a mata kadagiti pilid.
Makitkita ni Jehova ti amin a banag. (Prov. 15:3; Jer. 23:24) Mi-
nilion met ti agserserbi nga anghelna a mabalin nga ibaonna iti
sadinoman a paset ti uniberso, ket kabaelanda nga ammuen a

“ N A K A K I TA A K K A D A G I T I S I R M ATA M A N I P U D I T I D I O S ” 37

19. Ania ti isuro kadatayo ti
kapartak ken kinalaka a mai-
turong ti karuahe ni Jehova
maipapan kenkuana ken iti
nailangitan a paset ti organi-
sasionna?
20. Apay a rumbeng a pag-
siddaawantayo ti karuahe
ni Jehova?
21, 22. Ilawlawagyo no ania
ti mangtengtengngel kadagiti
paset ti karuahe.
Narigatan ni
Ezekiel a nang-
birok iti sasao a
makailadawan iti
nakaskasdaaw a
nakitana
38
naimbag ti bambanag sada ireport iti Kangatuan nga Agturay ka-
dakuada.—Basaen ti Hebreo 1:13, 14.
19 Naammuantayo met a nakaparpartak ken nalaka a maiturong ti
karuahe. Talaga a naiduma ti nailangitan a paset ti organisasion ni
Jehova no ikompara kadagiti gobierno, institusion, ken organisa-
sion ti tao! Dida ammo no kasano a solbaren dagiti problema ti
lubong ken dida kabaelan ti makibagay kadagiti agbalbaliw a ka-
sasaad isu a mapaay ken madadaeldanto. Ngem ti karuahe ni Je-
hova ket naan-anay a mangiladawan a rasonable ken mannakiba-
gay ti Dios a mangkonkontrol iti dayta. Kas ipalagip ti naganna,
makapagbalin iti aniaman a kasapulan a pagbalinanna tapno ma-
tungpal ti panggepna. (Ex. 3:13, 14) Kas pagarigan, dagus a ma-
kapagbalin a nabileg a Mannakigubat a lumaban para iti ilina ngem
dagus met a makapagbalin a naasi a Manangpakawan kadagiti ba-
sol a mangagas ken mangpaimbag uray kadagidiay kalaladingitan
kadagiti agbabbabawi a managbasol.—Sal. 30:5; Isa. 66:13.
20 Iti daytoy pay la a paset ti sirmata ni Ezekiel, mabalin a mai-
saludsodtayon iti bagitayo, ‘Talaga kadi a masdaawak iti karuahe
ni Jehova?’ Masapul a laglagipentayo a ti karuahe iladawanna ti
agpaypayso a mapaspasamak ita. Ditay koma pulos panunoten a
saan a makitkita ni Jehova, ti Anakna, ken ti amin nga anghelna
dagiti problema a pakaup-upayantayo. Ditay koma met agdanag
a maladaw ti Dios a mangted kadagiti kasapulantayo wenno saan
a kabaelan ti organisasionna ti makibagay kadagiti tumaud a si-
tuasion iti agbaliwbaliw a lubong. Nasayaat a laglagipentayo nga
aktibo ken umab-abante ti organisasion ni Jehova. Kinapudnona,
nangngeg ni Ezekiel ti napigsa a timek idiay langit: “Pilid, uma-
bantekayo!”—nalawag a bilin tapno aggaraw dagiti pilid. (Ezek.
10:13) Saan aya a nakaskasdaaw a panunoten ti panangiturong ni
Jehova iti organisasionna? Ngem ni Jehova a mismo ti kangruna-
an a pagsiddaawantayo.
Daydiay Mangkonkontrol
21 Naiturong ti atension ni Ezekiel iti ngato dagiti pilid a naka-
kitaanna iti “kasla kristal a suelo a sumilapsilap a kas iti yelo.”
(Ezek. 1:22) Iti ngato dagiti kerubin, nakalawlawa ti tangatang a
sumilsilap gapu iti naraniag a dayagna. Ngem no maipapan iti day-
toy a lugan, mabalin nga adu ti maisaludsod ti agbasbasa a maka-
ammo iti panagandar dagiti makina. Kas pagarigan: ‘Ania ti mang-
tengtengngel iti plataporma iti ngato dagiti pilid? Kasano koma
nga aggunay dagiti pilid nga awan ti ehe wenno axle a mamagko-
nektar kadagita?’ Laglagipenyo a saan nga apektado kadagiti lin-
teg iti nakaparsuaan ti panaggaraw daytoy a lugan, ta simboliko
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
dayta a mangiladawan iti agpayso a kasasaad idiay langit. Panuno- Kanayon nga
tenyo met dagitoy a napateg a sasao: “Ti espiritu a mangtigtignay umab-abante ti
kadagiti sibibiag a parsua ket adda met kadagiti pilid.” (Ezek. 1: naindagaan a paset ti
20, 21) Ania nga espiritu ti agtigtignay kadagiti kerubin ken pilid? organisasion ni Jehova
22 Sigurado a ti nasantuan nga espiritu ni Jehova, ti kabilgan a KITAEN TI PARAPO 28, 29

puersa iti uniberso. Dayta nga aktibo a puersa ti mangtengteng-

ngel iti intero a lugan, mangpapaandar, ken mangiturturong iti na- 23. Ania a kita ti sasao ti
annayas ken sangsangkamaysa a panaggarawna. Panunotentayo inkagumaan ni Ezekiel nga
dagita bayat a kitaen ni Ezekiel Daydiay mangkonkontrol iti ka- usaren tapno mailadawanna
ruahe. ni Jehova, ken apay?
23 Basaen ti Ezekiel 1:26-28. Iti panangiladawan ni Ezekiel iti

daytoy a sirmata, masansan a nagusar iti sasao a kas iti “kalang-

langa,” “kasla,” ken “kas iti.” Ngem kadagitoy a bersikulo, namin-
adu nga inusarna dagita. Kasla narigatan a nangbirok iti sasao a
makailadawan iti nakaskasdaaw a nakitana. Nakakita iti “kasla sa-
firo a bato, a kalanglanga ti maysa a trono.” Mailadawanmo kadi
iti panunotmo ti trono a natikap manipud iti maysa a dakkel ken
nakaas-asul a safiro? Ket adda Persona a nakatugaw iti dayta. Ti
langana ket “kasla tao a nakatugaw iti trono.”

“ N A K A K I TA A K K A D A G I T I S I R M ATA M A N I P U D I T I D I O S ” 39

24, 25. (a) Ania ti ipalagip
kadatayo ti bullalayaw iti
aglikmut ti trono ni Jehova?
(b) No dadduma, ania ti epek-
to kadagiti matalek a tattao
dagiti kasta a sirmata?
26. Kasano a napabileg ni
Ezekiel iti nasirmatana?
27. Ania ti kaipapanan kadata-
yo ita ti nasirmata ni Ezekiel?
Ti naraniag a bullalayaw
iti aglikmut ti trono
ni Jehova ipalagipna
nga agserserbitayo
iti Dios ti talna
KITAEN TI PARAPO 24
40
24 Ti nadayag a langa ti persona ket aganninaw laeng, ta isilsil-
nag ni Jehova ti naraniag a dayagna manipud iti siketna nga ag-
pababa ken manipud iti siketna nga agpangato. Mabalin a mapa-
nunotyo a nasisirap ti propeta isu a masapul a lingdanna dagiti
matana bayat a kumitkita iti nadayag a langa. Kamaudiananna, na-
kita ni Ezekiel ti naisangsangayan a paset ti sirmata: “Nakaranra-
niag ti intero nga aglikmutna a kas iti bullalayaw iti ulep iti aldaw
nga agtudtudo.” Saan kadi a maragsakanka no makakitaka iti bul-
lalayaw? Ipalagip dayta ti kinadayag ti Namarsua kadatayo! Day-
ta nga adu ti kolorna ken natalinaay nga arko iti tangatang ipala-
gipna met laeng ti tulag ni Jehova maipapan iti talna kalpasan ti
Layus. (Gen. 9:11-16) Nupay nabileg ti Mannakabalin-amin, isu
ket Dios ti talna. (Heb. 13:20) Agar-ari ti talna iti pusona ket isak-
napna dayta iti amin a matalek nga agdaydayaw kenkuana.
25 Ania ti epekto ken Ezekiel ti pannakakitana iti nailadawan a
kinadayag ni Jehova a Dios? Insuratna ti napasamak: “Idi nakitak
dayta, nagrukobak.” Nagpakleb ni Ezekiel gapu iti napalalo a sid-
daaw ken panagbutengna iti Dios. Kasta met laeng ti reaksion ti
dadduma a propeta idi makaawatda kadagiti sirmata manipud ken
Jehova; sigurado a nasdaawda unay ken natignayda nga agpakum-
baba. (Isa. 6:1-5; Dan. 10:8, 9; Apoc. 1:12-17) Ngem kalpasanna,
ad-adda a bimmilegda iti impakaammo kadakuada ni Jehova. Si-
gurado a kasta met ni Ezekiel. Ania koma ngarud ti epektona ka-
datayo no basaentayo dagiti kasta a salaysay iti Biblia?
26 No maburiboran idi ni Ezekiel gapu ta agduadua wenno ma-
danagan iti kasasaad ti ili ti Dios idiay Babilonia, napabileg la ket-
di iti dayta a sirmata. Nalawag a saan a napateg no sadino ti ayan
ti matalek nga ili ti Dios, idiay man Jerusalem wenno Babilonia
wenno iti sadinoman. Sigurado a madanon latta ida ti nadayag a
karuahe ni Jehova! Adda kadi aniaman a puersa ni Satanas a ma-
kabael a bumusor iti Dios a mangkonkontrol iti kasta a nadayag
a nailangitan nga organisasion? (Basaen ti Salmo 118:6.) Nakita
met ni Ezekiel a ti nailangitan a lugan ket saan nga adayo iti sa-
ngatauan. Dagiti pilidna ket simmagid pay ketdi iti daga! (Ezek.
1:19) Isu nga interesado unay ni Jehova kadagiti matalek a tatta-
ona a naipanaw iti dagada. Kanayon a madanon ida ti naayat a
panangaywan ti Amada!
Ti Karuahe ken Sika
27 Adda kadi kaipapanan kadatayo ita ti sirmata ni Ezekiel?
Adda! Laglagipentayo a pakpakaruen ni Satanas dagiti irarautna
iti nadalus a panagdaydayaw ken Jehova. Kayatnatayo a kombin-
siren nga agmaymaysatayo, adayotayo, ken dinatayo madanon ti
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
nailangitan nga Amatayo ken ti organisasionna. Diyo pulos ipalu-
28, 29. Ania ti mangipakita
bos nga apektaran dagita a kinaulbod ti isip ken pusoyo! (Sal. 139:
nga umab-abante ti karuahe
7-12) Kas ken Ezekiel, adu ti rasontayo nga agsiddaaw. Mabalin a ni Jehova bayat ti napalabas
saantayo a maparukob a kas iti inaramidna. Ngem ditay kadi mas- a 100 a tawen?
daaw ken agamanga iti bileg, kapartak, kinalaka a maiturong, ki-
30. Ania ti usigentayo iti
namannakibagay, ken kasta unay a kinadayag ti nailangitan a pa-
sumaruno a kapitulo?
set ti organisasion ni Jehova iti intero nga uniberso?
28 Laglagipentayo met nga adda naindagaan a paset ti organisa-

sion ni Jehova. Agpayso a ti naindagaan a paset ket buklen ti im-

perpekto a tattao. Ngem panunotenyo dagiti naaramidanen ni Je-
hova ditoy daga! Iti intero a lubong, tinulongan ni Jehova dagiti
nanumo a tattao a mangaramid kadagiti saanda a pulos kabaelan
a bukbukodda. (Juan 14:12) Ti laengen panangbasa iti libro nga
Agturturayen ti Pagarian ti Dios! ket mangipalagipen kadatayo iti
nakaskasdaaw a kinasaknap ti trabaho a panangasaba iti napala-
bas a 100 a tawen. Malagiptayo met ti dakkel a rimmang-ayan ti
organisasion ni Jehova iti panangisurona kadagiti pudno a Kris-
tiano, iti panangabak kadagiti kaso iti korte, ken uray iti pana-
ngusar iti kabaruan a teknolohia tapno maitungpal ti pagayatan
ti Dios!
29 No panunotentayo ti amin a naaramiden tapno maisubli ti na-

dalus a panagdaydayaw bayat ti maudi nga al-aldaw daytoy dakes

a sistema ti bambanag, nalawlawag a maawatantayo nga umab-
abante ti karuahe ni Jehova. Anian a nakaskasdaaw a pribilehio
ti agbalin a paset daytoy nga organisasion ken agserbi iti Kanga-
tuan nga Agturay!—Sal. 84:10.
30 Ngem adu pay ti isuro kadatayo ti sirmata ni Ezekiel. Iti su-

maruno a kapitulo, kitaentayo a naimbag ti uppat a naisangsanga-

yan a “sibibiag a parsua,” wenno kerubin. Ania ti maisuroda ka-
datayo maipapan ken Jehova a Diostayo, ti nadayag a Kangatuan
nga Agturay?

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ania ti irepresentar ti karuahe a nakita ni 3 Ania ti reaksion ni Ezekiel iti nasirmatana,

Ezekiel, ken apay a makunatayo a kasta? ket ania ti reaksionmo no panunotem a
naimbag dayta?
2 Ania ti masursurotayo kadagiti pilid ti
karuahe ken ti pamay-an ti panaggaraw 4 Kasano a maipakitatayo a pagsidsidda-
ti lugan? awantayo ti pribilehio nga agserbi ken
Jehova a kadua ti organisasionna ita?

“ N A K A K I TA A K K A D A G I T I S I R M ATA M A N I P U D I T I D I O S ” 41

4 “ S I BI BIAG A PAR S UA NGA
1, 2. No dadduma, apay a
nagusar met ni Jehova kada-
giti ladawan no ipakaammona
dagiti kinapudno kadagiti
adipenna ditoy daga?
42
S IAS I NO DAG ITI
U PPAT TI R U PADA”? EZEKIEL 1:15
NAKAISENTRUANNA: Dagiti sibibiag a parsua ken ti
masursurotayo iti panangadaltayo kadakuada
PANUNOTENYO ti pamilia nga ubbing pay ti annakda. Nakatu-
gawda iti sango ti lamisaan iti kosina nga agad-adal iti Biblia.
Tapno maawatan dagiti annakna ti maysa a kinapudno iti Biblia,
mangipakpakita ti ama kadagiti simple a drowing. Agis-isem ken
maay-ayatan a sumungsungbat dagiti ubbing ta maaw-awatanda ti
isursurona. Babaen kadagiti drowing, tultulongan ida ti ama a
mangtarus kadagiti pannursuro maipapan ken Jehova a dida pay
la maawatan.
2 Nagusar met ni Jehova kadagiti ladawan tapno matulonganna
ti annakna a tattao a mangtarus kadagiti di makita a realidad a
dida maawatan no bukbukodda. Kas pagarigan, tapno mailawla-
wagna dagiti napateg a kinapudno maipapan kenkuana, nangipa-
kita ni Jehova ken Ezekiel iti sirmata a nagpaiduma dagiti ladawan-
na. Iti napalabas a kapitulo daytoy a libro, inadaltayo ti maysa
kadagita. Agpokustayo ita iti maysa nga espesipiko a paset dayta
a naidumduma a sirmata ken kitaentayo no kasanotayo nga agba-
lin a nasingsinged ken Jehova no maawatantayo ti kaipapananna.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
“Adda Nakitak a . . . Kasla Uppat a Sibibiag a Parsua”
3. (a) Sigun iti Ezekiel 1:4, 5,
3 Basaen ti Ezekiel 1:4, 5. Inladawan ni Ezekiel ti “kasla uppat
ania ti nakita ni Ezekiel iti
a sibibiag a parsua” a kalanglanga ti anghel, tao, ken animal. Si- sirmata? (Kitaen ti ladawan
putanyo no kasano nga indetalye ni Ezekiel ti nakitana. Imbaga- iti rugi ti kapitulo.) (b) Ania ti
na a nakakita kadagiti “kasla” sibibiag a parsua. Bayat a basaenyo madlawyo iti pamay-an ni
ti intero a sirmata iti Ezekiel kapitulo 1, madlawyo a naulit-ulit Ezekiel a nangisurat kadagiti
nga inusar ti propeta ti sasao a kas iti “kasla,” “kas,” ken “kalang- nakitana?
langa.” (Ezek. 1:13, 24, 26) Nalawag a naawatan ni Ezekiel a dagi- 4. (a) Ania ti reaksion ni
ti nakitana ket kapadpada laeng, wenno ladawan dagiti di makita Ezekiel iti nakitana a sirmata?
nga agpayso nga adda idiay langit. (b) Ania ti sigurado nga
4 Sigurado a nasdaaw ni Ezekiel kadagiti nakita ken nangngeg- ammo ni Ezekiel maipapan
kadagiti kerubin?
na iti sirmata. Ti langa ti uppat a sibibiag a parsua ket kas iti “sum-
sumged a beggang ti apuy.” “Kasla kimat” ti kapartak ti panagga- 5. (a) Kasano nga ipakita
rawda. “Kasla uni ti agay-ayus a danum” ti uni dagiti payakda ken dagiti kerubin ken ti uppat a
rupada ti kinatan-ok ti pan-
‘kasla uni ti maysa nga armada’ ti panaggarawda. (Ezek. 1:13, 14,
nakabalin ken kinadayag ni
24-28; kitaen ti kahon a “Kitkitaek Dagiti Sibibiag a Parsua.”) Iti Jehova? (b) Apay nga ipalagip
naud-udi a sirmata a nabuyana, tinukoy ni Ezekiel dagitoy uppat kadatayo daytoy a paset ti sir-
a sibibiag a parsua kas “kerubin,” wenno mannakabalin nga ang- mata ti kaipapanan ti nagan
hel. (Ezek. 10:2) Gapu ta dimmakkel iti pamilia ti papadi, sigura- ti Dios? (Kitaen ti footnote.)
do nga ammo ni Ezekiel a dagiti kerubin ket masansan nga adda 6. Ania ti mabalin a naka-
iti asideg ti Dios ken agserserbida Kenkuana.—1 Cron. 28:18; Sal. tulong ken Ezekiel tapno
18:10. maawatanna ti dadduma pay
nga iladawan ti uppat a rupa?
“Uppat ti Rupa . . . ti Tunggal Maysa”
5 Basaen ti Ezekiel 1:6, 10. Nakita met ni Ezekiel nga uppat ti

rupa ti tunggal kerubin—rupa ti tao, leon, kalakian a baka, ken

agila. Idi nakita ni Ezekiel ti uppat a rupa, nagtalinaed la ketdi iti
isipna ti kasta unay a kinatan-ok ti pannakabalin ken kinadayag
ni Jehova. Apay? Ngamin, tunggal rupa ket ladawan ti maysa a
parsua a mangisimbolo iti kinadayag, kinabileg, ken kinamanna-
kabalin. Ti leon ket nadayag nga atap nga animal, ti kalakian a
baka ket dakkel a taraken, ti agila ket mannakabalin a tumatayab,
ken ti tao ti katan-okan kadagiti parsua ti Dios ditoy daga, ti ma-
ngituray iti amin a dadduma pay a parsua iti daga. (Sal. 8:4-6)
Ngem iti daytoy a sirmata, nakita ni Ezekiel a ti amin nga uppat
a mannakabalin a pannakabagi dagiti parsua, kas iladawan ti up- FOOTNOTE

pat a rupa ti tunggal kerubin, ket adda iti baba ti trono ni Jeho- [1] Ti panangiladawan ni Ezekiel
kadagitoy a parsua ipalagipna kada-
va, ti Katan-okan ken Kangatuan nga Agturay iti amin. Anian a tayo ti nagan ti Dios a Jehova, a
maitutop a pangiladawan a mabalin nga usaren ni Jehova dagiti “Pagbalinenna” ti matarusantayo a
parsuana a mangitungpal iti panggepna![1] Pudno ti imbaga ti sal- kaipapananna. Kas ipalgak ti maysa
a paset dayta a nagan, kabaelan ni
mista maipapan ken Jehova: “Ti dayagna ket nangatngato ngem Jehova a pagbalinen dagiti parsuana
iti daga ken langit.”—Sal. 148:13. iti aniaman a kasapulan tapno
6 Kalpasan ti sumagmamano a tiempo ken napagpanunotanen maibanag ti panggepna.—Kitaen ti
Apendise A4 iti Baro a Lubong a
ni Ezekiel ti nakitana, mabalin a nalagipna a dagiti adipen ti Dios Patarus.

S I A S I N O D A G I T I “ S I B I B I A G A PA R S U A N G A U P PAT T I R U PA D A” ? 43

7, 8. Ania dagiti kualidad a
masansan a maikonektar iti
uppat a rupa dagiti kerubin?
9. Siasino ti addaan kadagiti
kualidad a masansan a maiko-
nektar iti uppat a rupa dagiti
kerubin?
10, 11. Ania ti dadduma a
pamay-an a magunggonaan-
tayo kadagiti panangipakita ni
Jehova iti uppat a kangrunaan
a kualidadna?
44
a nagbiag sakbayna ket nagusar met kadagiti animal iti panangi-
kompara. Kas pagarigan, inkompara ni Jacob ti anakna a ni Juda
iti leon ken ni Benjamin iti lobo. (Gen. 49:9, 27) Apay? Gapu ta
iladawan ti leon ken ti lobo dagiti kababalin wenno kualidad a ma-
kita iti personalidad dagitoy a lallaki. Isu a no silalagip ni Ezekiel
kadagita a pagarigan kadagiti impaisurat ti Dios ken Moises, ma-
balin a naawatanna a ti rupa dagiti kerubin ket mangiladawan met
kadagiti naisangsangayan a kualidad wenno kababalin. Ngem ma-
kinkualidad?
Dagiti Kualidad ni Jehova ken ti Nailangitan a Pamiliana
7 Ania dagiti kualidad a nangikonektaran dagiti mannurat iti
Biblia sakbay ti panawen ni Ezekiel iti leon, agila, ken kalakian a
baka? Kitaenyo dagitoy a sasao iti Biblia: “Ti natured a lalaki a ti
pusona ket kas iti puso ti leon.” (2 Sam. 17:10; Prov. 28:1) “Tu-
mayab ti agila nga agpangato,” ken “makita dagiti matana ti ada-
yo a distansia.” (Job 39:27, 29) “Mangyeg iti adu nga apit ti pigsa
ti kalakian a baka.” (Prov. 14:4) Maibatay kadagiti kasta a teksto,
ti rupa ti leon iladawanna ti natured a kinahustisia; ti rupa ti agi-
la iladawanna ti sirib a makakita iti adayo; ti rupa ti kalakian a
baka iladawanna ti di malapdan a pannakabalin, kas iti masansan
nga ibagbaga idi dagiti publikasiontayo.
8 Ngem ti ngay “rupa ti tao”? (Ezek. 10:14) Tumukoy la ketdi
iti kualidad a saan a maipakita ti aniaman nga animal no di ket ti
tattao a naparsua a kaladladawan ti Dios. (Gen. 1:27) Dayta a kua-
lidad—ditoy daga, a tattao laeng ti makaipakita—ket naitampok
kadagiti bilin ti Dios: “Masapul nga ayatenyo ni Jehova a Diosyo
iti amin a pusoyo” ken ti “padayo a tao . . . ket masapul nga aya-
tenyo a kas iti bagiyo.” (Deut. 6:5; Lev. 19:18) No agtulnogta-
yo kadagitoy a bilin babaen ti panangipakita iti di agimbubuko-
dan nga ayat, tultuladentayo ti ayat ni Jehova. Kas iti insurat ni
apostol Juan, “agayattayo ta isu ti immuna a nagayat kadatayo.”
(1 Juan 4:8, 19) No kasta, ayat ti irepresentar ti “rupa ti tao.”
9 Siasino ti addaan kadagitoy a kualidad? Gapu ta dagiti kerubin
ti makinrupa kadagita, kualidad ngarud dagita ti amin nga irepre-
sentar dagiti kerubin iti sirmata—ti nailangitan a pamilia ni Jeho-
va a buklen dagiti matalek nga espiritu a parsuana. (Apoc. 5:11)
Maysa pay, gapu ta ni Jehova ti Ubbog ti biag dagiti kerubin, isu
met laeng ti Ubbog dagiti kualidadda. (Sal. 36:9) Dagiti ngarud
rupa dagiti kerubin iladawanda dagiti kualidad ni Jehova. (Job
37:23; Sal. 99:4; Prov. 2:6; Mik. 7:18) Ania ti sumagmamano a pa-
may-an nga ipakpakita ni Jehova dagitoy a nagsasayaat a kualidad?
10 Kinahustisia. Kas ti Dios a ‘managayat iti kinahustisia,’ “saan
a mangidumduma” ni Jehova. (Sal. 37:28; Deut. 10:17) Isu a ti
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
oportunidad nga agbalin ken agtalinaed nga adipenna ken uma-
12. Ania ti masapul a lagla-
wat kadagiti agnanayon a bendision ket nakalukat kadatayo amin,
gipentayo maipapan iti
aniaman ti kasasaad wenno nagtaudantayo. Sirib. Kas ti Dios a abilidadtayo a mangtarus
“masirib,” nangipaay ni Jehova iti libro a napno iti “praktikal a kadagiti kualidad ni Jehova?
sirib.” (Job 9:4; Prov. 2:7) No iyaplikartayo ti nainsiriban a bala-
13, 14. Ania ti irepresentar ti
kad ti Biblia, mapagballigiantayo dagiti inaldaw a pakarigatan ken
uppat a rupa dagiti kerubin,
makapnek ti biagtayo. Pannakabalin. Kas ti Dios a “dakkel ti pan- ken apay a kasta ti konklu-
nakabalinna,” us-usaren ni Jehova ti nasantuan nga espirituna a siontayo?
mangted kadatayo iti “bileg a nalablabes ngem iti gagangay.” Day-
toy ti mangpabileg kadatayo nga agibtur iti aniaman a nakaro ken
nasaem a pannubok a mabalin a mapasarantayo.—Nah. 1:3; 2 Cor.
4:7; Sal. 46:1.
11 Ayat. Kas ti Dios a “dakkel ti napudno nga ayatna,” saan a

pulos baybay-an ni Jehova dagiti matalek nga agdaydayaw kenkua-

na. (Sal. 103:8; 2 Sam. 22:26) Isu nga uray no maladingitantayo
ta saanen a kas iti dati ti kaadu ti maar-aramidantayo a panagser-
bi ken Jehova gapu iti sakit wenno kinanataengan, maliwliwata-
yo ta ammotayo a malaglagip latta ni Jehova dagiti inaramidtayo
gapu iti ayattayo kenkuana. (Heb. 6:10) Sigurado nga adun ti na-
gunggonatayo iti impakita ni Jehova a kinahustisia, sirib, panna-
kabalin, ken ayatna, ken agtultuloy a magunggonaantayo kadagi-
toy uppat a kangrunaan a kualidadna iti masanguanan.
12 Siempre, masapul a laglagipentayo a kas tattao, dagiti mata-

rusantayo maipapan kadagiti kualidad ni Jehova ket ‘bassit laeng

a paset dagiti inaramidna.’ (Job 26:14) “Saantayo a maawatan ti
amin maipapan iti Mannakabalin-amin,” ta “saan a matukod ti
kinanaindaklanna.” (Job 37:23; Sal. 145:3) Gapuna, maamirista-
yo a saan a mabilang dagiti kualidad ni Jehova ken saan a mabi-
ngay sigun kadagiti kategoria. (Basaen ti Roma 11:33, 34.) Kina-
pudnona, ipakaammo ti sirmata ni Ezekiel a saan a limitado ti
bilang wenno saklawen dagiti kualidad ti Dios. (Sal. 139:17, 18)
Ania a paset ti sirmata ti mangitampok iti dayta a napateg a ki-
napudno?
‘Uppat ti Rupa, Uppat ti Payak, Uppat ti Sikiganda’
13 Nakita ni Ezekiel iti sirmata nga uppat ti rupa ti tunggal ke-

rubin, saan a saggaysa. Ania ti kaipapanan dayta? Laglagipenta-

yo nga iti Sao ti Dios, ti numero nga uppat ket masansan a nau-
sar a mangirepresentar iti banag a mangsaklaw iti amin wenno
kinakompleto. (Isa. 11:12; Mat. 24:31; Apoc. 7:1) Makapainteres
ta iti daytoy a sirmata, namin-10 a dinakamat ni Ezekiel ti nume-
ro nga uppat! (Ezek. 1:5-18) Ania ngarud ti konklusiontayo? No
kasano nga irepresentar ti uppat a kerubin ti amin a dadduma pay
a matalek nga espiritu a parsua, ti ngarud uppat a rupa dagiti

S I A S I N O D A G I T I “ S I B I B I A G A PA R S U A N G A U P PAT T I R U PA D A” ? 45
 Ania ti ipalgak ti uppat
a sibibiag a parsua ken ti
uppat a rupada maipapan
iti pannakabalin, dayag,
ken dagiti kualidad ni Jehova?
KITAEN TI PARAPO 5, 13

46
 ˙˙˙
4A

“ K I T K I TAE K DAG I T I
S I B I B IAG A PAR S UA”
K I TAE N T I PAR AP O 4

Sigurado a nakakitan ni Ezekiel iti “sibibiag a parsua.” Talaga a

nagdadakkel nga estatua dagiti
nagpayak a kalakian a baka ken
leon a tao ti uloda a nakatakder
kas guardia iti sango dagiti
palasio ken templo. Adda dagita
nga estatua iti nadumaduma
a paset ti nagkauna nga Asiria
ken Babilonia. Kas iti amin a
nakakitan kadagita, nasdaaw
met a nangmingming kadagita
a nakabutbuteng a parsua, a ti
dadduma ket dandani 6 a metro
ti kangatoda. Kasla nakabilbileg
dagitoy a parsua ngem awan ti
biagda ta naaramid laeng dagita
iti bato.
Ngem ti uppat a parsua a
nakita ni Ezekiel iti sirmata ket
naidumada! Dakkel ti epekto
ken Ezekiel dayta a nakitana ta
uray la namin-11 nga inusarna
ti sasao a “sibibiag a parsua”
iti pangrugian ti padtona. (Ezek.
1:5-22) Ti sirmata maipapan iti
uppat a sibibiag a parsua nga
aggigiddan ti panaggarawda iti
baba ti trono ti Dios ti nangimula
iti isip ni Ezekiel a ni Jehova
ti mangiturturong iti amin a
parsuana. Ita, dayta met laeng
a sirmata ti mangipaganetget
kadatayo iti kinatan-ok ken
pannakabalin ni Jehova ken iti
kinadayag ti panangiturayna.
—1 Cron. 29:11.

NAG PAYAK A K AL AKIAN A BAK A

A TAO TI U LO NA

Daytoy nga estatua a nagpayak a kalakian

a baka a tao ti ulona ket paset ti pagserkan
iti pader ti Khorsabad a nagkauna a siudad
ti Asiria. Naaramid ti estatua tapno saan
a makastrek ti dakes iti siudad.

14.5 ft

6 ft
Kanayon a madanonnatayo ti
napudno nga ayat ni Jehova
KITAEN TI PARAPO 16
15. Ania a makaparagsak a
kinapudno ti nasursuro ni
Ezekiel iti umuna a sirmata
a nakitana?
FOOTNOTE
[2] Iti panaglabas dagiti tawen,
nailawlawagen kadagiti publikasion-
tayo ti adu a nagduduma a kualidad
ni Jehova.—Kitaen ti Giya iti Panag-
sukimat Para Kadagiti Saksi ni
Jehova iti suheto a “Jehova a Dios,”
iti subtitulo a “Kualidad ni Jehova.”
48
kerubin no kitaen a sangsangkamaysa irepresentar wenno saklawen-
da ti amin a kualidad ni Jehova.[2]
14 Tapno mailawlawag no apay a ti kaipapanan ti uppat a rupa
dagiti kerubin ket saan laeng a ti uppat a kualidad, ikomparatayo
ti mapaspasamak iti uppat a pilid iti daytoy a sirmata. Nagdak-
kel ti tunggal pilid, ngem no kitaem a sangsangkamaysa ti uppat
a pilid, saanda la a basta buklen ti uppat a nagdadakkel a pilid
—dagita ti pundasion a nakaisaadan ti karuahe. No sangsangka-
maysa met a kitaem ti uppat a rupa, saanda la a basta uppat a
nagsayaat a kualidad—dagita ti pundasion ti nakaskasdaaw a per-
sonalidad ni Jehova.
Asideg ni Jehova iti Amin a Matalek nga Adipenna
15 Iti umuna a sirmata, nakasursuro ni Ezekiel iti nagpateg ken
makaparagsak a kinapudno maipapan iti relasionna ken Jehova.
Ania dayta? Naipakita dayta a kinapudno iti rugrugi ti librona.
Kalpasan ti panangibagana nga adda isuna “iti daga dagiti Cal-
deo,” intuloy ni Ezekiel ti maipapan iti napadasanna: “Nagtignay
kenkuana sadiay ti pannakabalin ni Jehova.” (Ezek. 1:3) Siputan-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
yo ta kuna ni Ezekiel a naawatna ti sirmata sadiay Babilonia, saan
16. (a) Ania ti makaliwliwa
nga idiay Jerusalem.[3] Ania ngarud ti ipakaammo dayta ken Eze-
nga ipasigurado kadatayo ti
kiel? Daytoy: Nupay maysa a nanumo a naipanaw ken nayadayo sirmata a nakita ni Ezekiel?
idiay Jerusalem ken iti templo, saan a naisina ken Jehova ken iti (b) Apay a kayatmo ti agserbi
panagdaydayaw kenkuana. Ti panagparang ni Jehova ken Ezekiel ken Jehova iti amin a pusom?
idiay Babilonia ti mangipakita a ti nadalus a panagdaydayaw iti 17. Ania dagiti saludsod a
Dios ket saan nga agdepende iti lokasion wenno kasasaad. Agde- mausig kadagiti sumaruno
pende dayta iti kasasaad ti puso ni Ezekiel ken iti tarigagayna nga a kapitulo?
agserbi ken Jehova.
16 Apay a makaliwliwa unay kadatayo ita ti kinapudno a nasur-

suro ni Ezekiel? Ipasigurado dayta kadatayo a no naimpusuan nga

agserbitayo ken Jehova, agtalinaed a nasinged kadatayo sadino-
man ti ayantayo, maburburiborantayo man, wenno aniaman ti ka-
sasaad ti biagtayo. (Sal. 25:14; Ara. 17:27) Gapu iti dakkel a na-
pudno nga ayat ni Jehova iti tunggal adipenna, saannatayo a basta
baybay-an. (Ex. 34:6) No kasta, kanayon a madanonnatayo ti na-
pudno nga ayat ni Jehova. (Sal. 100:5; Roma 8:35-39) Daytoy
a nagsayaat a sirmata maipapan iti kinasanto ni Jehova ken iti
nagdakkel a pannakabalinna ipalagipna met kadatayo a maikari ni
Jehova nga umawat iti panagdaydayawtayo. (Apoc. 4:9-11) Wen,
agyamantayo unay ta inusar ni Jehova dagiti kasta a sirmata tap-
no tulongannatayo a mangtarus iti dadduma a napateg a kinapud-
no maipapan kenkuana ken kadagiti kualidadna! No ad-adda a ma-
tarusantayo dagiti nagsayaat a kualidad ni Jehova, agbalintayo a
nasingsinged kenkuana ken matignaytayo nga agdaydayaw ken ag-
serbi kenkuana iti amin a puso ken amin a pigsatayo.—Luc. 10:27. FOOTNOTE
17 Ngem makapaladingit ta narugitan ti nadalus a panagdayda-
[3] Ti sao a “sadiay,” sigun iti maysa
yaw idi panawen ni Ezekiel. Apay a nagbalin a kasta? Ania ti reak- a komentarista ti Biblia ket “direkta
ken simple a panangiladawan iti pa-
sion ni Jehova? Ken ania ti pateg kadatayo ita dagitoy a pasamak nagsiddaaw. . . . Adda ti Dios sadiay
idi un-unana? Mausig dagitoy a saludsod iti sumaruno a kapitulo. Babilonia! Anian a makaliwliwa!”

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Apay a dagiti rupa ti tao, leon, kalakian 3 Apay a maikunatayo a no sangsangka-

a baka, ken agila nangnangruna nga
ipalagipda ti bileg ken pannakabalin ni
Jehova?
2 Ania dagiti masagsagrapmon a bendision
gapu iti panangipakita ni Jehova kadagiti
nagsayaat a kualidadna?
maysa a kitaem ti uppat a rupa dagiti
kerubin irepresentarda ti amin a kualidad
ni Jehova?
4 Kasano nga ipasigurado ti sirmata a na-
kita ni Ezekiel a kanayon a madanonnaka
ti ayat ni Jehova?

S I A S I N O D A G I T I “ S I B I B I A G A PA R S U A N G A U P PAT T I R U PA D A” ? 49
50
 2

MAI KADUA A SEKSION

“ R I N U G I TANYO T I
S AN T UAR I O K ”
N A R U G I TA N T I N A D A L U S
A PA N A G D AY D AYAW EZEKIEL 5:11

NAKAISENTRUANNA: Dumakes ti espiritual ken

moral a kasasaad ti Juda ken Jerusalem

Inayat ken inaywanan ni Jehova dagiti Israelita kas ti ‘napateg

a sanikuana.’ (Ex. 19:5, ftn.) Ngem ti insubadda ken Jehova
ket panagdaydayaw kadagiti didiosen iti mismo a templo a
pagaammo kas templo ni Jehova! Sinaktanda ti puso ni Jehova
ken imbabainda. Apay a dimmakes unay ti kasasaad ti Israel?
Ania ti masursurotayo iti impadto ni Ezekiel a pannakadadael ti
Jerusalem? Ken ania dagiti masursurotayo iti pannakilangen ti
Israel kadagiti nasion iti aglawlawna?

51

5 AR- AR AM I D E N DA”
1-3. Ania ti kayat ni Jehova
a makita ni Ezekiel iti templo
idiay Jerusalem, ken apay?
(Kitaen ti panid a Maikadua
a Seksion.)
52
“ KITAE M TI DAKE S
KE N MAKAR I MO N NGA
EZEKIEL 8:9
NAKAISENTRUANNA: Dumakes ti espiritual ken moral a kasasaad
ti apostata a Juda
KAS anak ti padi, kabesado ni propeta Ezekiel ti Mosaiko a Linteg.
Pamiliar iti templo idiay Jerusalem ken iti nadalus a panagdayda-
yaw a masapul a maaramid sadiay. (Ezek. 1:3; Mal. 2:7) Ngem ti
mapaspasamak iti templo ni Jehova idi 612 B.C.E. ket pakakigto-
tan ti asinoman a matalek a Judio agraman ni Ezekiel.
2 Kayat ni Jehova a makita ni Ezekiel dagiti nakababain a kasa-
saad iti templo ken ibagana kadagiti “panglakayen ti Juda,” a pa-
dana a naipanaw a Judio a naguummong iti balayna. (Basaen ti
Ezekiel 8:1-4; Ezek. 11:24, 25; 20:1-3) Ti balayna ket adda idiay
Tel-abib, nga asideg ti karayan Kebar iti Babilonia, ginasut a kilo-
metro iti laud ti Jerusalem. Babaen ti nasantuan nga espiritu, im-
pan ni Jehova ni Ezekiel (babaen ti sirmata) iti templo, iti amia-
nan a ruangan ti makin-uneg a paraangan. Manipud sadiay, ipasiar
ni Jehova iti templo babaen ti sirmata.
3 Makitan ni Ezekiel ti uppat a makapakigtot nga eksena a ma-
ngipakita nga interamente a narugiten ti nadalus a panagdayda-
yaw ti nasion. Ania ti napasamak iti nadalus a panagdaydayaw ken
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Jehova? Ken ania ti kaipapanan kadatayo ita dayta a sirmata? Ka-
4. Ania ti kidkiddawen ni
duaentayo ni Ezekiel nga agpasiar. Ngem masapul nga ammuen-
Jehova kadagiti agdaydayaw
tayo nga umuna ti rumbeng nga ekspektaren ni Jehova kadagiti kenkuana?
agdaydayaw kenkuana.
5, 6. Apay a maikari ni Jehova
‘Siak ti Dios nga Agkidkiddaw iti Naipamaysa a Debosion’ iti naipamaysa a debosion
4 Agarup 900 a tawen sakbay ti tiempo ni Ezekiel, nalawag nga dagiti Israelita?
imbaga ni Jehova ti kiddawenna kadagiti agdaydayaw kenkuana. 7. (a) Ania ti ar-aramiden
Iti maikadua kadagiti Sangapulo a Bilin, imbagana kadagiti Israe- dagiti apostata a Judio iti
lita:[1] “Siak ni Jehova a Diosmo nga agkidkiddaw iti naipamaysa makin-amianan a ruangan ti
a debosion.” (Ex. 20:5) Iti sasao a “naipamaysa a debosion,” im- templo, ket ania ti reaksion ni
Jehova? (Kitaen ti ladawan iti
pakita ni Jehova a dina ipalubos ti panagdaydayaw iti sabali a
rugi ti kapitulo.) (b) Iti ania a
dios. Kas naammuantayo iti Kapitulo 2 daytoy a libro, ti umuna pamay-an a pinagimonda ni
a makiddaw iti nadalus a panagdaydayaw ket masapul a ni Jeho- Jehova? (Kitaen ti footnote 2.)
va laeng ti umawat iti narelihiosuan a debosiontayo. Isu ti masa-
pul a numero uno iti biag dagiti agdaydayaw kenkuana. (Ex. 20:3)
Iti ababa a pannao, namnamaen ni Jehova nga agtalinaed dagiti
agdaydayaw kenkuana a nadalus iti naespirituan babaen ti dida pa-
nangilaok iti pudno a panagdaydayaw iti ulbod a panagdaydayaw.
Idi 1513 B.C.E., situtulok nga immanamong dagiti Israelita iti Lin-
teg ti tulag kas pammaneknek nga itedda ken Jehova ti naipamay-
sa a debosion. (Ex. 24:3-8) Napudno ni Jehova kadagiti tulagna,
ken namnamaenna a napudno met ti ili a nakitulaganna.—Deut.
7:9, 10; 2 Sam. 22:26.
5 Rasonable kadi a kiddawen ni Jehova kadagiti Israelita ti na-

ipamaysa a debosion? Wen! Isu ti Mannakabalin-amin a Dios, ti

Kangatuan nga Agturay iti Uniberso, ken ti Ubbog ken Mangtag-
taginayon iti biag. (Sal. 36:9; Ara. 17:28) Ni Jehova met ti Mana-
ngisalakan kadagiti Israelita. Idi intedna ti Sangapulo a Bilin, im-
palagipna iti ilina: “Siak ni Jehova a Diosmo, a nangiruar kenka
iti Egipto, a nakaadipenam.” (Ex. 20:2) Nalawag a maikari ni Je-
hova nga agbalin a kapatgan iti puso dagiti Israelita.
6 Saan nga agbalbaliw ni Jehova. (Mal. 3:6) Kanayon a kidda-

wenna ti naipamaysa a debosion. Panunotenyo laengen no ania

ngata ti nariknana iti uppat a makaparurod nga eksena nga ipa-
buyana ita ken Ezekiel.
Umuna nga Eksena: Ti Pagdaydayawan a Simbolo ti Imon
7 Basaen ti Ezekiel 8:5, 6. Nakigtot ni Ezekiel! Iti makin-amia-

nan a ruangan ti templo, dagiti Judio nga apostata ket agrukruk- FOOTNOTE
noy iti pagdaydayawan a simbolo, wenno imahen. Nalabit sagra- [1] Iti libro nga Ezekiel, masansan
do a poste dayta a mangirepresentar ken Asera, ti sinsinan diosa a mausar ti sao nga “Israel” a
tumukoy kadagiti umili ti Juda ken
a bigbigen dagiti Canaanita kas asawa ni Baal. Aniaman dayta, Jerusalem.—Ezek. 12:19, 22; 18:2;
saan a tinungpal dagita nga Israelita a managdaydayaw iti idolo ti 21:2, 3.

“ K I TA E M T I D A K E S K E N M A K A R I M O N N G A A R - A R A M I D E N D A” 53

8. Ania ti kaipapanan kada-
tayo ita ti simbolo ti imon iti
sirmata a nakita ni Ezekiel?
9, 10. Ania a pakdaar ti
masursurotayo kadagiti ag-
daydayaw iti idolo iti templo?
11. Ania dagiti makaparurod
a banag a nakita ni Ezekiel
idi simrek iti makin-uneg a
paraangan iti asideg ti altar
ti templo?
FOOTNOTE
[2] Ti pannakausar ti sao nga “imon”
ipakitana ti kinaserioso ti panang-
matmat ni Jehova iti kinamatalek
kenkuana. Mabalin a mapanunottayo
ti pungtot ti asawa a lalaki gapu iti
imon no saan a matalek kenkuana ti
asawana. (Prov. 6:34) Kas iti dayta
nga asawa a lalaki, umiso laeng a
makapungtot ni Jehova idi saan a
nagmatalek ti nakitulaganna nga ili
gapu iti panagdaydayawda kadagiti
imahen. Kuna ti maysa a reperensia:
“Ti imon ti Dios . . . ket maigapu iti
Kinasantona. Gapu ta Isu ti kakaisu-
na a Nasantuan . . . , dina ipalubos
nga adda karibalna.”—Ex. 34:14.
54
tulagda ken Jehova. Ipapaayda iti dayta nga imahen ti debosion
a maiparbeng—ken para laeng—ken Jehova, isu a pinagimonda ti
Dios; pinagpungtotda ket nainkalintegan laeng dayta.[2] (Deut.
32:16; Ezek. 5:13) Panunotenyo laengen: Nasurok nga 400 a ta-
wen a naibilang a balay ni Jehova ti santuario ti templo. (1 Ar. 8:
10-13) Ngem ita, iti mismo a templo nga agdaydayawda iti idolo
isu nga arigna ‘pappapanawenda’ ni Jehova ‘iti santuariona.’
8 Ania ti kaipapanan kadatayo ita ti simbolo ti imon iti sirmata
a nakita ni Ezekiel? Ti apostata a Juda talaga nga ipalagipna ka-
datayo ti Kakristianuan. Dagiti relihion iti Kakristianuan ket ag-
daydayaw kadagiti idolo isu a di awaten ti Dios ti ibagbaga dagiti
tattao a debosionda kenkuana. Saan nga agbalbaliw ni Jehova isu
a masiguradotayo a kas iti apostata a Juda, ti Kakristianuan na-
pagpungtotna ti Dios ket nainkalintegan dayta. (Sant. 1:17) Tala-
ga a saan a kayat ni Jehova daytoy di umiso a kita ti Kristianidad!
9 Ania a pakdaar ti masursurotayo kadagiti agdaydayaw iti ido-
lo iti templo? Tapno naipamaysa ti debosiontayo ken Jehova, ma-
sapul nga ‘adaywantayo ti idolatria.’ (1 Cor. 10:14) Nalabit mapa-
nunottayo, ‘Diak pulos agusar kadagiti imahen wenno simbolo iti
panagdaydayawko ken Jehova!’ Ngem adu ti porma ti idolatria ket
di unay madmadlaw ti dadduma. Kuna ti maysa a reperensia ti
Biblia: “Mabalin a panunoten ti maysa a tao a ti idolatria ket kas
iti dadduma a banag—aniaman nga adda balor, pateg, wenno pan-
nakabalinna nga agbalin a napatpateg kadatayo ngem iti panag-
daydayawtayo iti Dios.” No kasta, ti idolatria ramanenna dagiti
material a sanikua, kuarta, sekso, paglinglingayan—wen, aniaman
a numero uno iti biagtayo ken mangsukat iti naipamaysa a debo-
sion a para laeng ken Jehova. (Mat. 6:19-21, 24; Efe. 5:5; Col.
3:5) Masapul a liklikantayo ti amin a kita ti idolatria, ta kidkid-
dawen ni Jehova nga isu ti kapatgan iti pusotayo—ken pagdayda-
yawantayo!—1 Juan 5:21.
10 Ti umuna nga eksena nga impakita ni Jehova ken Ezekiel ket
‘dagiti nakadakdakes ken makarimon nga aramid.’ Ngem imbaga
ni Jehova iti matalek a propetana: “Nakarkaronto pay ti makitam
a makarimon a banag.” Ania pay ti dakdakes ngem iti panagday-
dayaw iti simbolo ti imon nga adda iti templo?
Maikadua nga Eksena: 70 a Panglakayen nga
Agidatdaton iti Insienso Kadagiti Didiosen
11 Basaen ti Ezekiel 8:7-12. Pinalawa ni Ezekiel ti abut iti pader
sa simrek iti makin-uneg a paraangan iti asideg ti altar ti templo.
Nakitana iti pader dagiti naikitikit a makaparurod nga “agkarka-
rayam a parsua ken narugit nga animal ken amin a makarimon
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
nga idolo.”[3] Dagiti didiosen ti irepresentar dagita a naikitikit. Na-
12. Apay a masapul nga ag-
karkaro pay a makaparurod ti simmaruno a nakita ni Ezekiel: “70
talinaedtayo a matalek uray
kadagiti panglakayen ti sangakabbalayan ti Israel” ti agtaktakder
“iti sipnget,” ken siasino ti
“iti sipnget” ken agidatdaton iti insienso kadagiti didiosen. Sigun nangnangruna a mangipakita
iti Linteg, ti panangpuor iti nabanglo nga insienso irepresentarna iti nasayaat nga ulidan iti
dagiti maakseptar a kararag dagiti matalek a managdaydayaw. (Sal. daytoy a banag?
141:2) Ngem saan a nasantuan ken nabangsit ken Jehova ti in-
sienso nga indaton ti 70 a panglakayen kadagiti didiosen. Kas iti
nabuyok nga angot dagiti kararagda kenkuana. (Prov. 15:8) Lok-
lokuen dagita a panglakayen ti bagida ta ipagarupda, “Saannata- FOOTNOTE
yo a makitkita ni Jehova.” Ngem nakita ida ni Jehova ken impa- [3] Ti Hebreo a sao a naipatarus kas
kitana ken Ezekiel ti eksakto nga ar-aramidenda iti templona! “makarimon nga idolo” ket mabalin
12 Ania ti masursurotayo iti salaysay ni Ezekiel maipapan iti 70 a mainaig iti Hebreo a sao a “takki”
ken nausar kas pangumsi.
nga Israelita a panglakayen a nagidaton iti insienso kadagiti didio-
sen? Tapno denggen ti Dios dagiti kararagtayo—ken kanayon a na-
dalus kenkuana ti panagdaydayawtayo—masapul nga agtalinaed- Makitkita ni Jehova ti amin
tayo a matalek uray “iti sipnget.” (Prov. 15:29) Laglagipentayo a a makarimon a banag a
makitkita ni Jehova ti amin nga ar-aramidentayo. No agpaypayso naaramid “iti sipnget”
kadatayo ni Jehova, ditay agaramid iti aniaman nga ammotayo KITAEN TI PARAPO 11
 ˙˙˙
5A

“ANAK T I TAO ,
MAK I T K I TAM
K AD I DAY TOY ? ”
K I TAE N T I PAR AP O 7- 1 8
1
PAGDAYDAYAWAN
Ti uppat a makarimon a A SIMBOLO
banag a nakita ni Ezekiel iti TI IMON

paraangan ken iti templo.

(Ezek. 8:7-16)

2
70 A PAN GL AK AYE N N GA
AGIDATDATO N ITI INSIE N SO
K ADAGITI D ID IO S E N
‘ BABBAI A MAN GSAN GSAN GIT
ITI D IO S A N I TAM M UZ ’

2 5 A L ALL AKI
N GA ‘AGDAYDAYAW
ITI IN IT ’

57

13. Ania ti nakita ni Ezekiel
nga ar-aramiden dagiti apos-
tata a babbai iti maysa a
ruangan ti templo?
14. Ania ti masursurotayo iti
panangmatmat ni Jehova iti
ar-aramiden dagiti apostata
a babbai?
15, 16. Ania ti ar-aramiden ti
25 a lallaki iti makin-uneg a
paraangan ti templo, ken apay
a kasta unay ti pannakainsul-
to ni Jehova iti inaramidda?
FOOTNOTE
[4] Awan ti natibker nga ebidensia
a husto ti pagarup a ti Tammuz ket
sabali pay a nagan ni Nimrod.
58
a kagurana, uray agmaymaysatayo. (Heb. 4:13) Masapul a dagiti
panglakayen ti nangnangruna a mangipakita iti nasayaat nga uli-
dan iti panagbiag kas Kristiano. (1 Ped. 5:2, 3) Maitutop laeng nga
ekspektaren ti amin iti kongregasion a ti panglakayen nga agtak-
der iti sangoda ken mangidaulo kadakuada iti panagdaydayaw iti
gimong ket sumursurot kadagiti prinsipio ti Biblia uray “iti sip-
nget,” kayatna a sawen, uray awan sabali a makakitkita kenkuana.
—Sal. 101:2, 3.
Maikatlo nga Eksena: ‘Babbai a Mangsangsangit iti
Dios a ni Tammuz’
13 Basaen ti Ezekiel 8:13, 14. Kalpasan ti umuna a dua nga ek-
sena dagiti makarimon nga aramid, imbaga manen ni Jehova ken
Ezekiel: “Nakarkaronto pay dagiti makitam a makarimon a banag
nga ar-aramidenda.” Ania ngarud ti simmaruno a nakita ti prope-
ta? “Iti pagserkan ti makin-amianan a ruangan ti balay ni Jeho-
va,” nakitana dagiti “babbai a nakatugaw ken mangsangsangit iti
dios a ni Tammuz.” Kas didiosen iti Mesopotamia, maawagan ni
Tammuz iti Dumuzi iti sursurat dagiti Sumeriano ken maipagarup
nga asawa ni Ishtar a diosa ti kinabunga.[4] Nalawag nga agsang-
sangit dagiti Israelita a babbai kas paset ti narelihiosuan a ritual
a konektado iti ipapatay ni Tammuz. Iti templo ni Jehova a sen-
tro ti nadalus a panagdaydayaw, dagita a babbai sangsangitanda
ni Tammuz kas panangtuladda iti ritual dagiti pagano. Ngem ti
maysa a narelihiosuan a ritual ket saan a maakseptar gapu laeng
ta maar-aramid dayta iti templo ti Dios. Para ken Jehova, “ma-
karimon” ti ar-aramiden dagita nga apostata a babbai!
14 Ania ti masursurotayo iti panangmatmat ni Jehova iti inara-
mid dagidiay a babbai? Tapno agtalinaed a nadalus ti panagday-
dayawtayo, masapul a ditay pulos ilaok dagiti narugit a kaugalian
dagiti pagano. Isu a ditay pulos makiraman kadagiti selebrasion
a nagtaud iti relihion dagiti pagano. Talaga kadi a napateg a ma-
ammuan ti nagtaudan dagita? Wen! Ita, kasla saan a dakes dagiti
kaugalian a konektado iti dadduma a selebrasion, kas iti Christ-
mas, Easter, ken birthday. Ngem ditay liplipatan a nakita a mis-
mo ni Jehova dagiti narelihiosuan a kaugalian dagiti pagano a
nagbalinen a selebrasion iti agdama a tiempotayo. Para ken Jeho-
va, saan a maksayan ti kinarugit dagiti kaugalian dagiti pagano iti
panaglabas ti tiempo wenno iti panangilaok kadagita iti nadalus
a panagdaydayaw.—2 Cor. 6:17; Apoc. 18:2, 4.
Maikapat nga Eksena: 25 a Lallaki nga ‘Agdaydayaw iti Init’
15 Basaen ti Ezekiel 8:15-18. Inrugi ni Jehova ti maikapat ken
maudi nga eksena kadagitoy pamiliaren a sasao: “Nakarkaronto
pay ngem kadagitoy ti makitam a makarimon a banag.” Nalabit
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
insaludsod ti propeta: ‘Ania ngata pay ti nakarkaro ngem kadagi-
17, 18. (a) Ania ti masursu-
ti nakitakon?’ Addan ni Ezekiel iti makin-uneg a paraangan ti tem-
rotayo iti salaysay maipapan
plo. Iti pagserkan ti templo, nakitana ti 25 a lallaki nga agdayda- kadagiti agdaydayaw iti init iti
yaw iti “init iti daya.” Nakaro a talaga ti pananginsulto dagita a templo? (b) Ania a relasion ti
lallaki ken Jehova. Kasano? dinadael dagiti apostata nga
16 Panunotenyo ti eksena: Nabangon ti templo a ti pagserkanna Israelita, ken kasano?
ket sumango iti daya. Dagiti agdaydayaw a sumrek iti templo ket 19. Ania dagiti indetalye ni
nakasangoda iti laud, isu a matallikudanda ti sumingsingising nga Ezekiel a dakes nga ar-arami-
init iti daya. Ngem ti 25 a lallaki iti sirmata ‘tinallikudanda ti tem- den ti ili a nakitulagan ni
plo’ ken simmangoda iti daya tapno agdayawda iti init. Ti ar-ara- Jehova?
midenda ket panangtallikud ken Jehova, ta dayta a templo “ti ba-
lay ni Jehova.” (1 Ar. 8:10-13) Apostata dagita a 25 a lallaki. Dida
inkankano ni Jehova ken sinukirda ti bilin a naisurat iti Deutero-
nomio 4:15-19. Kasta unay ti pananginsultoda iti Dios a maikari
iti naipamaysa a debosion!
17 Ania ti masursurotayo iti salaysay maipapan kadagiti agday-

dayaw iti init? Tapno kanayon a nadalus ti panagdaydayawtayo,

masapul a ni Jehova ti pagpannurayantayo iti naespirituan a la-
wag. Laglagipenyo a “ni Jehova a Dios ket init,” ken ti Saona ket
“lawag” iti pagnaantayo. (Sal. 84:11; 119:105) Babaen ti Saona ken
dagiti naibasar iti Biblia a publikasion manipud iti organisasion- Maikari ni Jehova
na, lawaganna ti puso ken isiptayo ken isuronatayo no kasano ti iti naipamaysa a
maaddaan iti naragsak a biag ita ken biag nga agnanayon iti ma-
sanguanan. Ngem no lawag daytoy a lubong ti pagpannurayanta- debosion dagiti
yo iti biag, taltallikudantayo ni Jehova. Masaktan ken maladingi- agdaydayaw
tan unay no aramidentayo dayta. Ditay pulos kayat nga aramiden
dayta iti Diostayo! Pakdaar met kadatayo ti sirmata a nakita ni kenkuana
Ezekiel tapno liklikantayo dagidiay timmallikud iti kinapudno, ka-
yatna a sawen, dagiti apostata.—Prov. 11:9.
18 Kas nakitatayon, nasaksian ni Ezekiel ti uppat a makapakig-

tot nga eksena ti idolatria ken di umiso a panagdaydayaw a ma-

ngipakita a nakaron ti naespirituan a kinarugit ti apostata a Juda.
Nagbalinda a narugit iti naespirituan isu a dinadael dagita nga Is-
raelita ti relasion ti nasionda iti Dios. Ngem agkuykuyog ti kina-
rugit iti naespirituan ken ti pannakadadael ti moralidad. Ditay nga-
rud pakasdaawan nga inaramid dagiti apostata nga Israelita ti amin
a kita ti kinadakes a nangdadael iti relasionda iti Dios ken iti pa-
dada a tao. Kitaentayo itan no kasano nga inwanwan ti Dios ni
propeta Ezekiel tapno iladawanna ti pannakadadael ti moralidad
ti apostata a Juda.
Narugit a Moralidad—‘Naalas nga Aramid’
19 Basaen ti Ezekiel 22:3-12. Dakes ti moralidad ti nasion, agtu-

turay man wenno umili. Dagiti “panguluen,” wenno lider, inusarda

“ K I TA E M T I D A K E S K E N M A K A R I M O N N G A A R - A R A M I D E N D A” 59
Gapu iti impluensia ti
Kakristianuan, kumarkaro
ti kinaranggas ken
immoralidad iti lubong
KITAEN TI PARAPO 20
20. Apay nga adda kaipapa-
nan kadatayo ita ti imbaga ni
Ezekiel maipapan iti narugit a
moralidad ti Juda?
60
ti autoridadda a pumatay kadagiti inosente. Tinulad ti kaaduan
nga umili dagiti liderda a sumukir iti Linteg ti Dios. Kadagiti pa-
milia, “saan a resrespetuen” dagiti annak ti nagannakda, ken na-
saknap ti seksual a pannakidenna iti kapamilia. Iti intero a pagi-
lian, sasauren dagiti rebelioso nga Israelita dagiti ganggannaet a
residente, ken malmaltratuenda dagiti ulila nga ubing, ken balo a
babai. Dinennaan dagiti lallaki nga Israelita ti assawa dagiti kaar-
rubada. Nakaro ti kinaagum dagiti tattao isu a pinasuksokan, ki-
nuartaan ken inalaanda iti nangato nga interes dagiti kailianda.
Nasaktan la ketdi ni Jehova idi makitana nga igaggagara ti ili a na-
kitulaganna a sukiren ti Lintegna ken dida impateg ti ayatna a na-
kaibatayan ti panangtedna iti Linteg! Nalidayan unay ni Jehova
iti dakes nga ar-aramidenda. Imbilinna ken Ezekiel nga ibagana iti
immoral nga ilina: “Naan-anay a linipatnak.”
20 Apay nga adda kaipapanan kadatayo ita ti imbaga ni Ezekiel
maipapan iti narugit a moralidad ti Juda? Ti kinadakes ti apostata
a Juda ipalagipna kadatayo a nagdakesen ti lubong a pagbibiagan-
tayo ita. Ab-abusuen dagiti politiko ti autoridadda ken irurruru-
menda dagiti ordinario nga umili. Dagiti lider ti relihion—nang-
nangruna dagiti padi iti Kakristianuan—binendisionanda dagiti
gubat dagiti nasion a nakatayan ti di mabilang a minilion a tattao.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Tinagilag-an dagiti padi ti nadalus ken nalawag a pagalagadan ti
21. Ania ti masursurotayo iti
Biblia maipapan iti seksual a moralidad. Kas resultana, agtultuloy
kinarugit ti moralidad ti nag-
a bumabbaba dagiti moral a pagalagadan ti lubong ita. Sigurado kauna a Juda?
a maibaga ni Jehova iti Kakristianuan ti imbagana iti apostata a
22. (a) Kalpasan a rinepaso-
Juda: “Naan-anay a linipatnak.”
tayo ti imbutaktak ni Jehova a
21 Kas ili ni Jehova, ania ti masursurotayo iti kinarugit ti mora-
kasasaad ti nagkauna a Juda,
lidad ti nagkauna a Juda? Tapno awaten ni Jehova ti panagday- ania ti determinasionmo?
dayawtayo, masapul a kanayon a nadalus ti amin nga aramidtayo. (b) Ania ti mailawlawag iti
Narigat dayta iti daytoy lubong a dakes ti moralidadna. (2 Tim. sumaruno a kapitulo?
3:1-5) Ngem ammotayo ti rikna ni Jehova iti amin a naalas a kita
ti moralidad. (1 Cor. 6:9, 10) Agtultulnogtayo kadagiti moral a pa-
galagadan ni Jehova ta ay-ayatentayo isuna ken dagiti lintegna.
(Sal. 119:97; 1 Juan 5:3) No narugit ti moralidadtayo, ipakpakita-
tayo a ditay ay-ayaten ti nasantuan ken nadalus a Diostayo. Di-
tay pulos kayat nga ibaga kadatayo ni Jehova: “Naan-anay a lini-
patnak.”
22 Adda dagiti napateg a nasursurotayo iti panangrepaso iti im-

butaktak ni Jehova a panagbaba ti espiritualidad ken moralidad

ti nagkauna a Juda. Napabileg la ketdi ti determinasiontayo nga
ited ken Jehova ti naipamaysa a debosion a maikari unay kenkua-
na. Masapul ngarud a liklikantayo ti amin a kita ti idolatria ken
kanayon a nadalustayo iti moral. Ngem ania ti inaramid ni Jeho-
va iti di matalek nga ilina? Idi nalpas ti panagpasiar ni prope-
ta Ezekiel iti templo, imbaga ni Jehova kenkuana: “Agtignayakto
gapu iti pungtotko.” (Ezek. 8:17, 18) Kayattayo a maammuan ti
inaramid ni Jehova iti di matalek a Juda, ta kastanto ti panang-
dusana iti daytoy dakes a lubong. Ilawlawag ti sumaruno a kapi-
tulo no kasano a natungpal dagiti panangukom ni Jehova iti Juda.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ania ti maitutop nga ekspektaren ni ngem kasano a makapagtalinaedka a

Jehova kadagiti agdaydayaw kenkuana, nadalus iti naespirituan?
ken kasano a makapagbiagka a kas iti
namnamaenna? 3 Apay a determinadoka nga agtalinaed
a nadalus iti moral?
2 Kadagiti ania a pamay-an a nagbalin
a narugit iti naespirituan dagiti Israelita,

“ K I TA E M T I D A K E S K E N M A K A R I M O N N G A A R - A R A M I D E N D A” 61
 6 “ ITAN TI PAN U NG PALAM”
1, 2. (a) Ania dagiti karkarna
a tigtignay nga impakita ni
Ezekiel? (Kitaen ti ladawan
iti rugi ti kapitulo.) (b) Ania
ti impakpakauna dagiti
inaramidna?
62
EZEKIEL 7:3
NAKAISENTRUANNA: No kasano a natungpal dagiti
impadto ni Jehova a panangukom iti Jerusalem
TI DAMAG maipapan iti karkarna a tigtignay ni propeta Ezekiel
ket nagbiit a nagwaras kadagiti naipanaw a Judio nga agnanaed
idiay Babilonia. Makalawas a nakatugaw a nakamulengleng ken
di agsasao, ngem pagammuan ta bigla a timmakder sa nagpupok
iti balayna. Bayat a kitkitaen dagiti masmasdaaw a kaarrubana,
rimmuar, nangpidut iti ladrilio, inkabilna iti sangona, sana dri-
nowingan. Kalpasanna, di nagun-uni a nangaramid iti bassit nga
alad.—Ezek. 3:10, 11, 15, 24-26; 4:1, 2.
2 Pinampanunot la ketdi dagiti umar-aribungbong, ‘Apay a kas-
ta ti ar-aramidenna?’ Idi laeng agangay a naan-anay a naawatan
dagiti naipanaw a Judio a ti karkarna a tigtignay ni propeta Eze-
kiel ket pakpakauna ti um-umay a nakabutbuteng a pasamak a
mangipakita iti nalinteg a pungtot ni Jehova a Dios. Ania a pa-
samak? Kasano a naapektaran ti nagkauna a nasion ti Israel? Ania
ti kaipapanan dayta kadagiti mangipapaay ita iti nadalus a pa-
nagdaydayaw?
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
“Mangalaka iti Ladrilio . . . Mangalaka iti Trigo . . .
3, 4. (a) Ania ti tallo a paset
Mangalaka iti Natadem nga Espada”
ti panangukom ti Dios nga im-
3 Idi agarup 613 B.C.E., binilin ni Jehova ni Ezekiel nga ipaki- pakita ni Ezekiel? (b) Kasano
tana babaen ti pagilasinan ti tallo a paset ti um-umayen a pana- nga inyakto ni Ezekiel ti pan-
ngukom ti Dios iti Jerusalem: ti pannakapalawlaw ti siudad, ti pa- nakapalawlaw ti Jerusalem?
nagsagaba dagiti umili, ken ti pannakadadael ti siudad ken dagiti 5. Iladawanmo no kasano nga
umilina.[1] Usigentayo ti ad-adu pay a detalye dagitoy a tallo a impakita ni Ezekiel ti mapasa-
paset. mak kadagiti umili ti
4 Ti pannakapalawlaw ti Jerusalem. Imbaga ni Jehova ken Jerusalem.
Ezekiel: “Mangalaka iti ladrilio ket ikabilmo iti sanguanam. . . . 6. (a) Ania ti dua a naggiddan
Iyaktom a palpalawlawam ti siudad.” (Basaen ti Ezekiel 4:1-3.) a papel nga inyakto ni Ezekiel?
(b) Ania ti kaipapanan ti bilin
Ti siudad ti Jerusalem ti irepresentar ti ladrilio, ket ni Ezekiel ti
ti Dios a “timbangem ken bi-
irepresentar ti armada ti Babilonia nga inusar ni Jehova. Naibi- ngaybingayem dagiti buok”?
lin pay ken Ezekiel a mangaramid iti bassit nga alad, bunton a
pagdalanan, ken pagtebbag, sa ikabilna dagita iti aglawlaw ti lad-
rilio. Dagita ti mangirepresentar kadagiti banag nga usaren dagiti
kabusor a pakigubat iti Jerusalem inton palawlawan ken rautenda
ti siudad. Tapno maipakita ti kasla landok a kinapigsa dagiti ka-
laban a soldado, masapul a mangikabil ni Ezekiel iti “daplat a pag-
lutuan a landok” iti nagbaetan ti siudad ken isuna, sa ‘sumango’
iti siudad. Dagita nga aramidenna ti “pagilasinan iti sangakabba-
layan ti Israel” a dandanin mapasamak ti dida pulos ninamnama.
Usaren ni Jehova ti armada ti kalaban a mangpalawlaw iti Jeru-
salem, ti kangrunaan a siudad ti ili ti Dios ken ayan ti templona!
5 Ti panagsagaba dagiti umili ti Jerusalem. Imbilin ni Jeho-

va ken Ezekiel: “Mangalaka iti trigo, sebada, patani, lentehas,

mijo, ken espelta [maysa a kita ti trigo] . . . sa mangaramidka iti
tinapay,” ken “timbangemto ti kanem, 20 a siklo iti kada aldaw.”
Kalpasanna, inlawlawag ni Jehova: “Pasardengek ti suplay a ta-
raon.” (Ezek. 4:9-16) Iti daytoy nga eksena, saanen a ti armada
ti Babilonia ti irepresentar ni Ezekiel no di ket dagiti umili ti Je-
rusalem. Ipakpakauna ti inaramid ti propeta a gapu iti um-umay
a pannakapalawlaw, bumassit ti suplay a taraon ti siudad. Iti day-
ta a tiempo, karkarna dagiti mapaglalaok a maaramid a tinapay,
a mangipakita a kanen dagiti tattao ti uray ania a masarakanda. FOOTNOTE

Kasano kakaro ti bisin? Kasla direkta nga ibagbaga ni Ezekiel ka- [1] Rasonable a panunotentayo nga
amin dagitoy a pagilasinan ket in-
dagiti umili ti Jerusalem: “Kanento dagiti amma ti annakda, ket yakto ni Ezekiel kadagiti agbuybuya.
kanento dagiti annak ti ammada.” Adunto ngarud ti agsagaba Apay? Gapu ta ti dadduma kadagiti
inyaktona, kas iti panagaramid iti
gapu kadagiti “makapapatay a pana ti nakaro a bisin,” ken ‘in- tinapay ken panangibaklay iti gar-
inut a kumapsut’ dagiti tattao.—Ezek. 4:17; 5:10, 16. garet, ket espesipiko nga imbilin ni
6 Ti pannakadadael ti Jerusalem ken dagiti umilina. Iti day- Jehova ken Ezekiel nga aramidenna
dagita “iti imatangda.”—Ezek. 4:12;
toy a paset ti padto nga inyakto ni Ezekiel, dua ti naggiddan a 12:7.

“ I TA N T I PA N U N G PA L A M ” 63

7. Apay nga imbaga ni Jehova
ken Ezekiel a bingayenna iti
tallo a paset ti kiniskisna a
buokna ken agduduma ti
aramidenna kadagita?
8. (a) Ania a namnama ti
linaon ti panangyakto ni Eze-
kiel? (b) Kasano a pimmayso
ti padto maipapan iti “sumag-
mamano a buok”?
9, 10. Ania dagiti napateg a
pasamak iti masanguananta-
yo nga ipalagip dagiti padto
nga inyakto ni Ezekiel?
64
papelna. Umuna, inyakto ni Ezekiel ti aramiden koma ni Jeho-
va. Imbaga ni Jehova: “Mangalaka iti natadem nga espada nga
usarem kas labaha ti mammukis.” (Basaen ti Ezekiel 5:1, 2.) Ti
ima ni Ezekiel a nangiggem iti labaha inrepresentarna ti ima ni
Jehova—ti panangukomna—babaen ti armada ti Babilonia. Mai-
kadua, inyakto ni Ezekiel ti mapasaranto dagiti Judio. Imbaga
ni Jehova: “Kiskisam ti ulo ken barbasmo.” Ti panangkiskisna iti
ulona inrepresentarna no kasano a maraut ken mapapatay dagi-
ti Judio. Ti bilin a “timbangem ken bingaybingayem dagiti buok”
kaipapananna met a nairanta ken interamente a maitungpal ti pa-
nangukom ni Jehova iti Jerusalem ket awan ti maipuera.
7 Apay nga imbaga ni Jehova ken Ezekiel a bingayenna iti tal-
lo a paset ti kiniskisna a buokna ken agduduma ti aramidenna ka-
dagita? (Basaen ti Ezekiel 5:7-12.) Pinuoran ni Ezekiel ti maysa
a paset “iti uneg ti siudad” tapno ipakitana kadagiti agbuybuya a
matay iti siudad ti dadduma nga umili ti Jerusalem. Intagbat ni
Ezekiel ti espada iti maysa a paset ti kiniskisna a buok “iti intero
nga aglawlaw ti siudad” tapno ipakitana a ti dadduma nga umi-
li ket matay iti ruar ti siudad. Inwarisna iti angin ti nabati a pa-
set ti buok tapno ipakitana a dadduma pay nga umili ket ma-
iwarawara kadagiti nasion, ngem ‘kamaten ida ti espada.’ Isu a
sadinoman ti ayan dagiti makalasat, agpeggadto latta ti biagda.
8 Ngem naglaon met iti namnama ti padto nga inyakto ni Eze-
kiel. Maipapan iti buok a kiniskis ni Ezekiel, imbaga ni Jehova
kenkuana: “Mangalaka met iti sumagmamano a buok ket ikabil-
mo kadagiti karenken ti badom.” (Ezek. 5:3) Ipakita dayta a bi-
lin a maisalakan ti sumagmamano a Judio a maiwarawara kada-
giti nasion. Dadduma kadagita a “sumagmamano a buok” ket
dagiti naipanaw nga agsubli idiay Jerusalem kalpasan a naadipen-
da iti Babilonia iti 70 a tawen. (Ezek. 6:8, 9; 11:17) Pimmayso
kadi dayta? Wen. Adu a tawen kalpasan a nagpatingga ti panna-
kaadipenda idiay Babilonia, impadamag ni propeta Haggeo a ta-
laga a nagsubli idiay Jerusalem ti dadduma kadagiti naiwarawara
a Judio. Isuda dagiti ‘lallakay a nakakita iti dati a balay,’ kayat-
na a sawen, ti templo ni Solomon. (Esd. 3:12; Hag. 2:1-3) Sini-
gurado ni Jehova nga agtalinaed ti nadalus a panagdaydayaw kas
inkarina. Mausig iti Kapitulo 9 daytoy a libro ti ad-adu pay a de-
talye maipapan iti dayta a pannakaisubli.—Ezek. 11:17-20.
Ania ti Ipakaammo Kadatayo Daytoy a Padto
Maipapan Kadagiti Um-umay a Pasamak?
9 Ipalagip dagiti pasamak nga inyakto ni Ezekiel dagiti napateg
a pasamak nga impadto ti Sao ti Dios para iti masanguanantayo.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 ˙˙˙
6A

“ KIS KISAM TI U LO
KE N BAR BAS MO ”

K I TAE N T I PAR AP O 6 - 8

Inyakto ni Ezekiel dagiti

asidegen a mapasamak
iti Jerusalem “Kiskisam”
Maraut ken
madadaelto
dagiti Judio

‘Puoram’
Matay iti siudad
ti dadduma nga
umili

“Timbangem ken ‘Tagbatem’

Matay iti ruar
Bingaybingayem”
ti siudad ti
Nairanta ken interamente a dadduma nga
maitungpal ti panangukom umili

‘Ikabilmo
iti badom’
Dadduma kadagiti ‘Iwarismo’
naipanaw ti agsubli
Makalasat ti dadduma, ngem
idiay Jerusalem, ket
agpeggadto latta ti biagda
mataginayon ti nadalus
a panagdaydayaw

11, 12. (a) Gapu ta naawa-
tantayon ti padto ni Ezekiel
maipapan iti pannakapalaw-
law ti Jerusalem, ania ti
epektona iti panangmatmat-
tayo iti ministeriotayo ita?
(b) Ania a panagbalbaliw ti
mabalin a mapasamakto iti
trabahotayo a panangasaba
ken iti mensahe nga ikaska-
sabatayo?
No iti panangi-
pakaammo iti
naimbag a damag,
‘agumeltayto’
66
Ania ti dadduma kadagita? Kas iti napasamak iti nagkauna a siu-
dad ti Jerusalem, usarento ni Jehova dagiti puersa ti gobierno a
mangaramid iti di ipagpagarup—rautenda ti amin nga ulbod a na-
relihiosuan nga organisasion ditoy daga. (Apoc. 17:16-18) No ka-
sano a “naidumduma a didigra” ti pannakadadael ti Jerusalem,
ti “dakkel a rigat” ken ti gubatna nga Armagedon ket maysanto
met a pasamak a “saan pay a napaspasamak.”—Ezek. 5:9; 7:5;
Mat. 24:21.
10 Ipasimudaag ti Sao ti Dios a makalasatto dagiti miembro ti
ulbod a relihion iti um-umay a pannakadadael dagiti narelihio-
suan nga organisasion. Gapu iti buteng, dagita a nakalasat ket
makikaduanto iti amin a klase ti tattao nga agbirbirok iti paglem-
menganda. (Zac. 13:4-6; Apoc. 6:15-17) Ti situasionda ti mangi-
palagip kadatayo iti napasamak kadagiti umili ti nagkauna a Je-
rusalem a nakalasat iti pannakadadaelna ken naiwaris “iti angin.”
Kas naammuantayo iti parapo 7, nupay nakalasatda idi a tiempo,
nangasut ni Jehova iti “espada a mangkamat kadakuada.” (Ezek.
5:2) Kasta met, sadinoman a paglemmengan dagiti nakalasat iti
pannakaraut ti relihion ket saan a makasalaknib kadakuada iti es-
pada ni Jehova. Mapapatayda inton Armagedon, agraman ti amin
a tattao nga arig kalding.—Ezek. 7:4; Mat. 25:33, 41, 46; Apoc.
19:15, 18.
11 Ania ti epekto ti pannakaawattayo iti daytoy a padto iti pa-
nangmatmattayo iti ministeriotayo ken iti kinaganatna? Ipaga-
netgetna a masapul nga ikagumaantayo ita a tulongan dagiti tat-
tao nga agbalin nga adipen ni Jehova. Apay? Bassiten ti tiempo
a nabati tapno ‘dagiti tattao iti amin a nasion ket agbalin nga
adalan.’ (Mat. 28:19, 20; Ezek. 33:14-16) Inton mangrugin ti ira-
raut ti “sarukod” (dagiti puersa ti gobierno) kadagiti relihion, sa-
anen a mensahe ti pannakaisalakan ti ikasabatayo. (Ezek. 7:10)
No maipapan iti panangipakaammo iti naimbag a damag, ‘agu-
meltayto’ kas ken Ezekiel, wenno kas iti panagsardengna a ma-
ngipakaammo iti mensahena bayat ti maysa a paset ti ministerio-
na. (Ezek. 3:26, 27; 33:21, 22) Wen, kalpasan a madadael ti ulbod
a relihion, desperadonto ti tattao nga arigna ‘agsapulda iti sirma-
ta manipud iti propeta,’ ngem awanton ti maipakaammo nga ins-
truksion a mangsalbar iti biagda. (Ezek. 7:26) Nagpatinggan ti
panangipaay kadagita nga instruksion ken ti panagbalin nga ada-
lan ni Kristo.
12 Ngem saan nga agsardeng ti trabahotayo kas manangaskasa-
ba. Apay? Bayat ti dakkel a rigat, mabalin a rugiantayton nga ipa-
kaammo ti mensahe ti panangukom, a kasla mangdidigra nga ura-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
ro. Dayta a mensahe ti nalawag a pagilasinan a dimtengen iti
13. Apay nga imbaga ni Jeho-
sangatauan ti panagpatingga ti dakes a lubong.—Apoc. 16:21.
va ken Ezekiel nga agsikig iti
“Um-umayen!” kannigid sa iti kannawanna?
13 Saan la a no kasano a madadael ti Jerusalem ti impadto ni Eze-
kiel. Inyaktona met no kaano a mapasamak dayta. Imbaga ni Je-
hova kenkuana nga agsikig iti kannigid iti 390 nga aldaw sa iti kan-
nawanna iti 40 nga aldaw. Maysa a tawen ti irepresentar ti tunggal
aldaw. (Basaen ti Ezekiel 4:4-6; Num. 14:34) Dayta a panangyak-
to, nga inaramid ni Ezekiel iti sumagmamano a tiempo iti kada al-
daw, ipakitana ti eksakto a tawen ti pannakadadael ti Jerusalem.
Ti 390 a tawen a panagbasol ti Israel ket nalawag a nangrugi idi
997 B.C.E., ti tawen a nabingay ti 12 a tribu a pagarian ti Israel.
(1 Ar. 12:12-20) Ti 40 a tawen a panagbasol ti Juda ket mabalin a
nangrugi idi 647 B.C.E., a pannakadutok ni Jeremias kas propeta
a mangusar iti direkta a sasao a mangpakdaar iti pagarian ti Juda

Kasano nga impakita ni

Ezekiel ti eksakto a tawen
a madadael ti Jerusalem?
KITAEN TI PARAPO 13

14. (a) Kasano nga impakita
ni Ezekiel ti panagtalekna nga
agtignay ni Jehova iti eksakto
a tiempo? (b) Ania dagiti pa-
samak sakbay a nadadael ti
Jerusalem?
15. Ania dagiti paset ti pad-
to ni Ezekiel a nangrugi a
natungpal manipud idi
609 B.C.E. ken agpatpatuloy?
16. Kasano a maipakitatayo
ita ti panagtalektayo nga
agtignay ni Jehova iti
eksakto a tiempo?
Ti Jerusalem ket kasla
“kaldero” a ‘naisaang’
idi napalawlawan
KITAEN TI PARAPO 15
FOOTNOTE
[2] Idi impalubosna a madadael ti
Jerusalem, impakita ni Jehova ti
panangukomna, agpadpada iti 2 a
tribu a pagarian ti Juda ken iti 10 a
tribu a pagarian ti Israel. (Jer. 11:17;
Ezek. 9:9, 10) Kitaen ti Pannakatarus
iti Kasuratan, Tomo 2, p. 66, “Krono-
lohia—Manipud 997 B.C.E. agingga
iti Pannakalangalang ti Jerusalem.”
[3] Siputanyo ta iti ababa a
salaysay iti Ezekiel 7:5-7, namin-in-
nem nga inusar ni Jehova ti sasao
nga “umayto,” “dimtengen,” ken
“um-umayen.”
68
nga um-umayen ti pannakadadaelna. (Jer. 1:1, 2, 17-19; 19:3, 4) No
kasta, agpada a nagpatingga dagita iti 607 B.C.E., ti eksakto a ta-
wen a naparmek ken nadadael ti Jerusalem kas impadto ni Jeho-
va.[2]
14 Idi naawat ni Ezekiel ti padto maipapan iti 390 ken 40 nga
aldaw, mabalin a dina pay ammo ti eksakto a tawen ti panagpa-
tingga ti Jerusalem. Ngem kadagiti tawen sakbay a nadadael, na-
ulit-ulit a pinakdaaranna dagiti Judio nga um-umayen ti panangu-
kom ni Jehova. Impakaammona, “Itan ti panungpalam.” (Basaen
ti Ezekiel 7:3, 5-10.) Saan a nagduadua ni Ezekiel nga agtignay
ni Jehova iti eksakto a tiempo. (Isa. 46:10) Impadtona met da-
giti pasamak sakbay a madadael ti Jerusalem: “Agsasarunonto ti
didigra.” Nagresulta dagita iti pannakadadael ti sistema ti kagi-
mongan, relihion, ken gobierno.—Ezek. 7:11-13, 25-27.
15 Nangrugi a natungpal ti padto sumagmamano a tawen kal-
pasan nga impakaammo ni Ezekiel a madadael ti Jerusalem. Idi
609 B.C.E., naammuannan a nangrugin a maraut ti Jerusalem.
Iti dayta a tiempo, nangngeg ti uni ti trumpeta a mangayab ka-
dagiti umili tapno idepensada ti siudadda, ngem kas impadto ni
Ezekiel, “awan ti napan iti gubat.” (Ezek. 7:14) Saan a nagkay-
kaysa dagiti umili ti Jerusalem a mangidepensa iti siudad tapno
labananda dagiti rumaut a Babilonio. Nalabit impagarup ti dad-
duma a Judio nga arayaten ida ni Jehova. Kasta ngamin ti ina-
ramidna idi impangta dagiti Asiriano a sakupenda ti Jerusalem
ken pinatay ti anghel ni Jehova ti kaaduan kadagiti soldado ti ar-
mada. (2 Ar. 19:32) Ngem ita, awan ti anghel a timmulong. Di
nagbayag, ti napalawlawan a siudad ket nagbalin a kasla “kalde-
ro” a ‘naisaang’ ken dagiti umilina ket kasla “karne” iti uneg ti
kaldero. (Ezek. 24:1-10) Kalpasan ti 18 a bulan a nasaem a pa-
nangraut, nadadael ti Jerusalem.
“Agurnongkayo iti Kinabaknang Idiay Langit”
16 Ania ti masursurotayo iti daytoy a paset ti padto ni Ezekiel?
Adda kadi koneksionna iti mensahe nga ikaskasabatayo ken iti
reaksion dagiti kaskasabaantayo? Inkeddengen ni Jehova no ka-
ano ti umas-asideg a pannakadadael ti ulbod a relihion—ket ag-
tignay manen iti eksakto a tiempo. (2 Ped. 3:9, 10; Apoc. 7:1-3)
Ditay ammo ti eksakto a petsana. Ngem kas ken Ezekiel, itultu-
loytayo nga aramiden ti instruksion ni Jehova nga ulit-ulitenta-
yo nga ipakdaar kadagiti tattao: “Itan ti panungpalam.” Apay a
masapul nga ulit-ulitentayo dayta? Gapu iti isu met la a rason
nga inaramid idi dayta ni Ezekiel.[3] Saan a namati ti kaaduan a
nangibagaanna iti padto ti Dios a madadael ti Jerusalem. (Ezek.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
12:27, 28) Ngem idi agangay, dadduma a Judio a naipan idiay
17. Ania dagiti kasasaad ken
Babilonia ti nangipakita a nalinteg ti panagpuspusoda, ket nag-
pasamak a makitatayonto
sublida iti dati nga ilida. (Isa. 49:8) Adu met ita ti saan a ma- bayat ti um-umay a dakkel
mati nga agpatingga daytoy a lubong. (2 Ped. 3:3, 4) Nupay kasta, a rigat?
agingga nga adda pay tiempo nga awaten dagiti tattao ti mensa-
he ti Dios, kayattayo a tulongan dagiti interesado a mangbirok
iti dalan nga agturong iti biag.—Mat. 7:13, 14; 2 Cor. 6:2.
17 Ipalagip met kadatayo ti padto ni Ezekiel nga inton maraut

dagiti narelihiosuan nga organisasion, dagiti miembro dagiti re-

lihion ket saanto a ‘mapan iti gubat’ tapno idepensada ti reli-
hion. Imbes ketdi, “agkapuyto ti amin nga imada” ken “napala- Uray adu ti saan a
lo ti panagpigergerda” ta maamirisdan a di masungsungbatan ti mangipangag, itultuloytayo
panangipakaasida iti “Apo, Apo.” (Ezek. 7:3, 14, 17, 18; Mat. 7: a biroken dagiti interesado
21-23) Ania pay ti aramidenda? (Basaen ti Ezekiel 7:19-21.) Kuna iti kinapudno
ni Jehova: “Ipuruakdanto ti pirakda iti kalsada.” Dagita a sasao KITAEN TI PARAPO 16

18. Ania ti masursurotayo iti
padto ni Ezekiel maipapan
iti panangaramid kadagiti
prioridad?
19. Ania ti epekto dagiti padto
ni Ezekiel kadatayo ita?
maipapan kadagiti umili ti nagkauna a Jerusalem ket nalawag a
mangiladawan met kadagiti mapasamak bayat ti dakkel a rigat.
Maamiriston dagiti tattao a saan ida a maisalakan ti kuarta iti
um-umayen a pannakadadael.
18 Ania ti masursurotayo iti daytoy a paset ti padto ni Ezekiel?
Isu ti kinapateg ti panangaramid kadagiti umiso a prioridad. Pa-
nunotem: Sa la binalbaliwan dagiti umili ti Jerusalem dagiti prio-
ridadda kalpasan a naawatanda a dimtengen ti pannakadadael ti
siudadda ken ti biagda, ken saan ida a maisalakan dagiti mate-
rial a bambanag. Impuruakda dagiti sanikuada ket rinugianda ti
‘agsapul iti sirmata manipud iti propeta’—ngem naladaw unayen
ti panagbalbaliwda. (Ezek. 7:26) Naidumatayo ta talaga nga am-
motayon a dandanin ti panungpalan daytoy dakes a lubong. Adda
pammatitayo kadagiti kari ti Dios isu a nangaramidtayon kada-
giti umiso a prioridad iti biag. Kas resultana, aktibotayo nga ag-
pabpabaknang iti naespirituan, nga agnanayon ti pategda ken din-
to pulos maipuruak “iti kalsada.”—Basaen ti Mateo 6:19-21, 24.
19 Kas sumario, ania dagiti epekto kadatayo dagiti padto ni Eze-

kiel maipapan iti pannakadadael ti Jerusalem? Ipalagipda a bas-

Apay nga ‘impuruak’
dagiti umili ti nagkauna a
Jerusalem ‘ti pirakda iti
kalsada’?
KITAEN TI PARAPO 17
siten ti nabati a tiempo a panangtulong iti sabsabali nga agbalin
nga adipen ti Dios. Sigaganat ngarud a makiramantayo iti traba-
ho a panagaramid kadagiti adalan. Maragsakantay unay no dagi-
ti interesado ket agdaydayawen iti Amatayo a ni Jehova. Ngem
uray kadagiti saan pay a nangaramid iti dayta, itultuloytayo lat-
ta nga ibaga ti impakdaar ni Ezekiel kadagiti tattao idi panawen-
na: “Itan ti panungpalam.” (Ezek. 3:19, 21; 7:3) Determinadotayo
met a kanayon nga agtalek ken Jehova ken pagbalinen a kapat-
gan iti biagtayo ti nadalus a panagdaydayaw kenkuana.—Sal. 52:
7, 8; Prov. 11:28; Mat. 6:33.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ania dagiti nakapatpateg a pasamak apektaranna ti panangmatmatmo

nga impadto ti Sao ti Dios iti masangua-
nantayo nga ipalagip dagiti pasamak
nga inyakto ni Ezekiel?
2 Kasano a ti wagas ti panangitung-
pal ni Ezekiel iti annongenna a mangi-
kasaba kadagiti pakdaar ni Jehova
iti ministeriom?
3 Apay a mabalin a matignayka a mangusig
manen kadagiti prioridadmo kalpasan a
naammuantayo dagiti padto a nailawlawag
iti daytoy a kapitulo? Ania dagiti inaramid-
mon a panagbalbaliw?

70 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 DAG ITI NAS IO N
“ MAAM M UAN DANTO
A S IAK N I J E HOVA” EZEKIEL 25:17
7
NAKAISENTRUANNA: Ti masursurotayo iti pannakilangen
ti Israel kadagiti nasion a nangibabain iti nagan ni Jehova

GINASUT a tawen a kasla agmaymaysa a karnero ti Israel iti teng- 1, 2. (a) Kasano a ti Israel
nga ti adu a lobo. Iti daya ti Israel, adda dagiti Ammonita, Moa- ket kasla agmaymaysa a kar-
bita, ken Edomita a mangbutbuteng kenkuana. Iti laud, nakara- nero iti tengnga dagiti lobo?
(Kitaen ti ladawan iti rugi ti
muten dagiti Filisteo a nabayagen a kabusor ti Israel. Iti amianan
kapitulo.) (b) Ania ti impalu-
ti ayan ti siudad ti Tiro, a nabaknang ken nabileg a sentro ti im- bos dagiti Israelita ken dagiti
perio a nalawa ti panagnegosiona. Iti abagatan ti ayan ti nagka- arida a mapasamak?
una a nasion ti Egipto nga iturturayan ti kasla dios nga ari a ni
Faraon.
2 Idi nagpannuray dagiti Israelita ken Jehova, sinalaknibanna

ida kadagiti kabusorda. Ngem maulit-ulit nga impalubos ti ilina

ken dagiti arida a maaringanda iti dakes nga impluensia dagiti
nasion iti aglawlawda. Ni Ari Ahab ti maysa kadagiti agturay a
naglaka a naimpluensiaan. Nagturay iti 10 a tribu a pagarian ti
Israel bayat ti panawen ni Ari Jehosafat ti Juda. Inasawana ti
balasang ti ari ti Sidon a nangkontrol iti narang-ay a siudad ti
Tiro. Jezebel ti nagan ti balasang. Insungsongna ti Israel iti pa-
nagdaydayaw ken Baal ken inimpluensiaanna ni lakayna iti awan

D A G I T I N A S I O N “ M A A M M U A N D A N T O A S I A K N I J E H O V A” 71

3, 4. (a) Ania itan ti suma-
runo nga ibaga ni Ezekiel?
(b) Ania dagiti saludsod
nga usigentayo?
5, 6. Agkapin-ano dagiti
Ammonita ken Israelita?
7. Kasano ti panangtrato dagi-
ti Moabita kadagiti kaputotan
ti Israel a kasinsinda?
Dagiti nasion a
nangpadakes iti
nagan ni Jehova
apitendanto ti
bunga dagiti
aramidda
72
kapadana a panangrugit iti nadalus a panagdaydayaw.—1 Ar. 16:
30-33; 18:4, 19.
3 Pinakdaaran ni Jehova ti ilina kadagiti pagbanagan ti panag-
sukir kenkuana. Ita, naibusen ti pasensiana. (Jer. 21:7, 10; Ezek.
5:7-9) Idi 609 B.C.E., nagsubli ti armada ti Babilonia iti Naikari
a Daga iti maikatlo a gundaway. Dandani 10 a tawenen ti napa-
labas sipud idi naudi a rimmautda. Ita, rebbaendan ti pader ti
Jerusalem ken patayendan dagiti agrebelde ken Nabucodonosor.
Idi mangrugin ti iraraut ken matungpalen ti nasaem a detalye da-
giti impaipadto ti Dios ken Ezekiel, ibagan ti propeta dagiti ma-
pasamak kadagiti nasion iti aglawlaw ti Naikari a Daga.
4 Impakaammo ni Jehova ken Ezekiel a maragsakan dagiti ka-
busor ti Juda a madadael ti Jerusalem ken irurumenda dagiti ma-
kalasat. Ngem dagiti nasion a nangpadakes iti nagan ni Jehova
ken nangidadanes iti ilina wenno nagbalin a dakes nga impluen-
sia kadakuada apitendanto ti bunga dagiti aramidda. Ania dagi-
ti masursurotayo iti pannakilangen ti Israel kadagidiay a nasion?
Ken kasano a mangted ita kadatayo iti namnama dagiti padto ni
Ezekiel kadagiti nasion?
Kakabagian a ‘Napalalo ti Pananglaisda’ iti Israel
5 No ar-arigen, agkakadaraan ti Israel, Ammon, Moab, ken
Edom. Agkakabagianda ken maymaysa a lugar ti nagnaedan da-
gidi apongda. Ngem nabayagen a kagurgura dagitoy a nasion ti
ili ti Dios ken ‘napalalo ti pananglaisda’ kadakuada.—Ezek. 25:6.
6 Kitaentayo dagiti Ammonita. Kaputotan ida ti kaanakan ni Ab-
raham a ni Lot iti in-inaudi a balasangna. (Gen. 19:38) Dakkel ti
nagpadaan ti lengguaheda ken ti Hebreo isu a mabalin a maawa-
tan dayta ti ili ti Dios. Gapu ta agkakabagianda, imbaga ni Je-
hova kadagiti Israelita a dida gubgubaten ti Ammon. (Deut. 2:
19) Ngem idi tiempo dagiti Ukom, nakikadua dagiti Ammonita
ken Ari Eglon ti Moab a nakilaban iti Israel. (Uk. 3:12-15, 27-
30) Idi nagbalinen nga ari ni Saul, rinaut dagiti Ammonita ti
Israel. (1 Sam. 11:1-4) Ket idi panawen ni Ari Jehosafat, nakika-
duada manen iti Moab a rimmaut iti Naikari a Daga.—2 Cron.
20:1, 2.
7 Kaputotan met laeng ni Lot dagiti Moabita iti in-inauna a ba-
lasangna. (Gen. 19:36, 37) Imbaga ni Jehova kadagiti Israelita a
saanda a gubaten ti Moab. (Deut. 2:9) Ngem saan a naasian da-
giti Moabita. Imbes a tulonganda dagiti kakasinsinda a tumalta-
law iti panangadipen ti Egipto, pinadasda a lapdan ida a sumrek
iti Naikari a Daga. Tinangdanan ni Balak nga ari ti Moab ni Ba-
laam tapno ilunodna dagiti Israelita, ket insuro ni Balaam ni Balak
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 ˙˙˙
7A
GRECIA
TIM E LI N E
( B. C . E . AM IN 630
A TAWE N ) DAG ITI NAS IO N
ITI AG LAWLAW
620: Nangrugi nga iturayan TI J E R U SALE M
ti Babilonia ti Jerusalem 620
Pagbalinen ni Nabucodono-
sor ti ari ti Jerusalem kas
ari nga agpaituray kenkuana
a ga ru p 65 0 - 3 0 0 B. C . E .

617: Dagiti immuna nga

610
impanaw ti Babilonia ma-
nipud Jerusalem Naipan
idiay Babilonia dagiti agtu- N
turay, nabileg a soldado,
ken eksperto a trabahador
600 DA K K E L A BAYBAY
607: Dinadael ti Babilonia ( B AY B AY M E D I T E R A N E O )
ti Jerusalem Napuoran ti
siudad ken ti templona
BABILO N IA
Kalpasan ti 607: Tiro, ka- 590 Sidon
dakkelan a pasetna Linakub
ni Nabucodonosor ti Tiro iti TIR O
13 a tawen. Sinakupna ti Tiro
kadakkelan a paset ti Tiro,
ngem nabati ti isla a siudad 580

602: Ammon ken Moab

Sinakup ni Nabucodonosor
ti Ammon ken Moab Samaria
570
588: Inabak ti Babilonia AM M O N
ti Egipto Sinakup ni Nabu- Jerusalem
.
codonosor ti Egipto idi
maika-37 a tawen ti Gaza
panagarina

FILISTIA

340
M OAB
332: Tiro, isla a siudad
Ti armada ti Grecia nga
indauluan ni Alejandro a
Dakkel dinadaelna ti isla a EDOM
siudad ti Tiro 330

332 wenno nasaksakbay: EGIPTO

Filistia Pinarmek ni Alejan-
0 mi 100
dro ti Gaza, a kabesera a
siudad ti Filistia 320
0 km 100

8. Apay nga imbaga ni Jehova
a kabsat ti Edom ti Israel,
ngem ania ti inaramid dagiti
Edomita?
9, 10. (a) Ania ti napasamak
iti Ammon, Moab, ken Edom?
(b) Ania a pagarigan ti mangi-
pakita a saan nga amin a
paset dayta a nasion ket
gumurgura iti Israel?
11. Ania ti masursurotayo iti
pannakilangen ti Israel kada-
giti nasion ti Ammon, Moab,
ken Edom?
74
no kasanona a sulisogen dagiti lallaki nga Israelita nga agaramid
iti immoralidad ken idolatria. (Num. 22:1-8; 25:1-9; Apoc. 2:14)
Ginasut a tawen nga inrurumen dagiti Moabita dagiti kabagian-
da agingga idi tiempo ni Ezekiel.—2 Ar. 24:1, 2.
8 Dagiti Edomita ket kaputotan ni Esau a kasingin ni Jacob. Na-
kadekdekket a kabagianda ti Israel ta tinukoy ni Jehova nga ag-
kabsat dagiti Edomita ken dagiti Israelita. (Deut. 2:1-5; 23:7, 8)
Ngem binusor dagiti Edomita ti Israel manipud rimmuarda idiay
Egipto agingga a nadadael ti Jerusalem idi 607 B.C.E. (Num. 20:
14, 18; Ezek. 25:12) Naragsakan dagiti Edomita iti panagsagaba
ti Israel, sa sinugsoganda dagiti Babilonio a mangdadael iti Je-
rusalem. Linapdanda pay ti panagtalaw ti asinoman nga aglibli-
bas nga Israelita ket insukoda ida kadagiti kabusor.—Sal. 137:7;
Abd. 11, 14.
9 Siningir ni Jehova dagiti kabagian ti Israel gapu iti panang-
tratoda iti ilina. Kinunana: “Itedkonto . . . dagiti Ammonita kas
sanikua dagiti taga-Daya, tapno saanton a malagip dagiti Ammo-
nita iti tengnga dagiti nasion.” Kinunana pay: “Dusaekto ti Moab,
ket maammuandanto a siak ni Jehova.” (Ezek. 25:10, 11) Agarup
lima a tawen kalpasan a nadadael ti Jerusalem, nangrugi a na-
tungpal dagita a padto idi sinakup dagiti Babilonio ti Ammon ken
Moab. Maipapan iti Edom, imbaga ni Jehova a ‘patayenna ti tao
ken animal’ ken “awanto ti agnaed iti dayta.” (Ezek. 25:13) Kas
naipadto, napukaw ti Ammon, Moab, ken Edom idi agangay.—Jer.
9:25, 26; 48:42; 49:17, 18.
10 Ngem saan nga amin nga umili dagita a nasion ket gumur-
gura iti ili ti Dios. Kas pagarigan, ni Zelek nga Ammonita ken ni
Itma a Moabita ket karaman kadagiti nabileg a soldado ni Ari Da-
vid. (1 Cron. 11:26, 39, 46; 12:1) Nagbalin met a napudno nga ag-
daydayaw ken Jehova ni Ruth a Moabita.—Ruth 1:4, 16, 17.
11 Ania dagiti masursurotayo iti pannakilangen ti Israel kadagi-
ta a nasion? Umuna, idi saan a nagannad ti Israel, naaringan ka-
dagiti makadadael a narelihiosuan nga aramid ti kakabagianna,
kas iti panagdaydayaw dagiti Moabita ken Baal ti Peor ken pa-
nagdaydayaw dagiti Ammonita iti diosda a ni Molek. (Num. 25:
1-3; 1 Ar. 11:7) Mabalin met a kasta ti mapasamak kadatayo. Ma-
balin a pilitendatayo dagiti ditay kapammatian a kabagian a ma-
ngaramid iti kayatda. Kas pagarigan, baka dida maawatan no apay
a ditay selebraran ti Easter, makirinnegalo no Christmas, wenno
makiraman iti dadduma a nalatak a tradision a konektado iti sur-
suro ti ulbod a relihion. Uray mayat ti intensionda, mabalin a su-
lisogendatayo—uray apagbiit—nga ikompromiso dagiti prinsipio-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
tayo. Ngem masapul a ditay pulos tumulok! Kas iti napasamak iti
12, 13. Ania nga ibubusor
Israel, napeggad ti uray maminsan laeng a pannakikompromi-
ti mabalin a maipasango
so a kas iti mapasamak iti maminsan laeng nga itatapuak iti rang- kadatayo, ngem ania ti mapa-
kis. samak no agtalinaedtayo a
12 Adda pay masursurotayo kadagiti kapadasan ti Israel iti Am- napudno?
mon, Moab, ken Edom. Mabalin a nakaro ti panangbusor kadata- 14, 15. Kasano ti panangtrato
yo dagiti ditay kapammatian a kapamiliatayo. Impakdaar ni Jesus dagiti Filisteo iti Israel?
a no dadduma, ti mensahe nga ikaskasabatayo ket “mangpataud
iti panagsisina: ti anak a lalaki kontra iti amana, anak a babai
kontra iti inana.” (Mat. 10:35, 36) Imbilin ni Jehova kadagiti Is-
raelita a saanda a rugian ti makiriri kadagiti kabagianda, isu a di-
tay met makisupiat kadagiti ditay kapammatian a kapamiliatayo.
Ngem ditay masdaaw no busorendatayo.—2 Tim. 3:12.
13 Uray saan a direkta a busoren dagiti kabagiantayo ti panag-

daydayawtayo ken Jehova, masapul a ditay ipalubos a dakdakkel

ti impluensiada kadatayo ngem ni Jehova. Apay? Ni ngamin Je-
hova ti masapul a numero uno iti pusotayo. (Basaen ti Mateo
10:37.) No agtalinaedtayo met a napudno ken Jehova, posible a
Ditay pulos
dadduma a kabagiantayo ti agbalin a kas kada Zelek, Itma, ken makikompromiso
Ruth a makikadua iti nadalus a panagdaydayaw. (1 Tim. 4:16) Iti uray maminsan
kasta, mariknadanto met ti ragsak ti panagserbi iti kakaisuna a
pudno a Dios agraman ti ayat ken pannalaknibna. laeng
‘Nakaro a Pannusa’ Kadagiti Kabusor ni Jehova
14 Idiay isla ti Creta ti dati a pagnanaedan dagiti Filisteo, ngem
immakarda iti daga nga inkari ni Jehova idi agangay ken Abra-
ham ken iti kaputotanna. Agpada a nakilangen da Abraham ken
Isaac kadagitoy a tattao. (Gen. 21:29-32; 26:1) Idi simreken da-
giti Israelita iti Naikari a Daga, dakkel ken nabilegen dagiti Filis-
teo kas nasion ken nakabutbuteng ti puersa militarna. Agdayda-
yawda iti didiosen a kas kada Baal-zebub ken Dagon. (1 Sam. 5:
1-4; 2 Ar. 1:2, 3) Adda dagiti tiempo a nagdaydayaw met ti Isra-
el kadagita a didiosen.—Uk. 10:6.
15 Gapu ta saan a matalek ti Israel, impalubos ni Jehova nga

iturayan dagiti Filisteo ti ilina iti adu tawen. (Uk. 10:7, 8; Ezek.
25:15) Nangipaulogda kadagiti pagannurotan a mangparigat ka- FOOTNOTE
dagiti Israelita[1] ken adu ti pinatayda kadakuada. (1 Sam. 4:10) [1] Kas pagarigan, imparit dagiti
Ngem idi nagbabawi ti Israel ken nagsublida ken Jehova, insala- Filisteo nga adda asinoman a
kanna ida. Nangdutok iti lallaki a kas kada Samson, Saul, ken mammanday idiay Israel. Kapilitan
idi a mapan dagiti Israelita kadagiti
David a mangisalakan iti ilina. (Uk. 13:5, 24; 1 Sam. 9:15-17; 18: Filisteo tapno ipaasa dagiti alika-
6, 7) Ken kas impadto ni Ezekiel, linak-am dagiti Filisteo ti ‘na- menda a pagtalon ken ti pagbayad-
da ket katupag ti sueldo ti trabaha-
karo a pannusa’ idi a ti dagada ket rinaut dagiti Babilonio ken dor iti sumagmamano nga aldaw.
dagiti Griego idi agangay.—Ezek. 25:15-17. —1 Sam. 13:19-22.

D A G I T I N A S I O N “ M A A M M U A N D A N T O A S I A K N I J E H O V A” 75
 ˙˙˙
7B
K AN G R U NAAN
A SASAO
ITI LI BRO
NGA EZEKI EL
16, 17. Ania dagiti masursuro-
tayo iti pannakilangen ti Israel
kadagiti Filisteo?
18. Ania a kita ti imperio ti
kinontrol ti Tiro?
FOOTNOTE
[2] Ti orihinal a siudad ti Tiro ket
kasla naibangon iti dakkel a bato iti
igid ti baybay, agarup 50 a kilometro
iti amianan ti Bantay Carmelo. Idi
agangay, napalawa ti siudad iti
kadakkelan a paset ti dagana.
Ti Semitiko a nagan ti siudad ket
Sur, a “Bato” ti kaipapananna.
76
“Anak ti Tao”
NAS UR O K A 90 A DAR AS
Nasurok a 90 a daras a natukoy ni Ezekiel kas “anak ti tao.” (Ezek.
2:1) Impalagip ni Jehova kenkuana nga uray no nakaawat kadagiti
nagsasayaat a pribilehio, isu ket maysa laeng a tao. Makapainteres
ta iti salaysay dagiti ebanghelio, natukoy ni Jesus kas “Anak ti tao”
iti agarup 80 a daras, a mangipakita a talaga a nagbalin a tao, saan
ket nga anghel a basta naglasag kas tao.—Mat. 8:20.
16 Ania dagiti masursurotayo iti pannakilangen ti Israel kadagi-
ti Filisteo? Naipasangon ti ili ni Jehova ita kadagiti ibubusor
ti dadduma kadagiti kabibilgan a nasion a nangituray iti sanga-
tauan. Ngem saan a kas iti Israel, napudnotayo latta ken Jeho-
va. Nupay kasta, kasla agballigi no dadduma dagiti kabusor ti na-
dalus a panagdaydayaw. Kas pagarigan, idi rugrugi ti maika-20 a
siglo, pinadas ti gobierno ti United States a pasardengen ti tra-
baho ti ili ni Jehova idi sinentensiaanna a maibalud iti adu a ta-
wen dagiti mangidadaulo iti organisasion. Idi maikadua a gubat
sangalubongan, pinadas ti Nazi a partido idiay Germany a puka-
wen nga interamente ti ili ti Dios isu a rinibu ti imbaludna ken
ginasut ti pinatayna. Kalpasan dayta a gubat, rinugian ti Soviet
Union ti adu a tawen a panangbusorna kadagiti Saksi ni Jehova
babaen ti panangipanna kadakuada kadagiti kampo a pagtraba-
huan ken kadagiti adayo a paset ti pagilian.
17 Mabalin nga itultuloy dagiti gobierno nga iparit ti trabaho-
tayo a panangasaba, ibalud dagiti adipen ti Dios, ken patayen ti
dadduma kadatayo. Rumbeng kadi a pagbutngantayo dagita wen-
no pukawenda ti pammatitayo? Saan! Isalakan ni Jehova dagiti
napudno kenkuana. (Basaen ti Mateo 10:28-31.) Nakitatayon
a napukaw dagiti nabileg ken naulpit a gobierno, idinto ta ru-
mangrang-ay latta ti ili ni Jehova. Asidegen a mapadasan ti amin
a gobierno ti tao ti napadasan dagiti Filisteo—mapilitandanto
a mangammo ken Jehova. Ken kas kadagiti Filisteo, mapukaw-
danto!
Saan a Manayon a Proteksion ti Ited ti “Adu a Kinabaknang”
18 Ti nagkauna a siudad ti Tiro [2] ket adda iti sentro ti maysa
kadagiti dakkel a komersial nga imperio idi a tiempo. Iti laud,
adu ti ruta ti negosio dagiti barkona a lumasat iti Baybay Medi-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
‘Maammuandanto a “Kangatuan nga
Siak ni Jehova’ Apo Jehova”
NAS UR O K A 5 0 A DAR AS 2 1 7 A DAR AS

Nasurok a 50 a daras nga insurat Nausar iti 217 a daras ti sasao a

ni Ezekiel ti imbaga ti Dios kadagiti tattao “Kangatuan nga Apo Jehova,” a mangted
a ‘maammuandanto a siak ni Jehova.’ iti dayaw a maikari iti nagan ti Dios ken
Ipaganetget dayta a ni Jehova ti kakaisuna mangipaganetget a nababbaba ti amin a
a maikari nga umawat iti nadalus a parsua ngem ni Jehova.—Ezek. 2:4.
panagdaydayaw.—Ezek. 6:7.

teraneo. Iti daya, dagiti ruta ti negosio ti Tiro ket nagsaknap iti
19, 20. Ania ti nagdumaan
nadumaduma a lugar a dimmanon kadagiti adayo nga imperio.
dagiti umili ti Tiro ken dagiti
Iti ginasut a tawen, lalo a bimmaknang gapu iti pannakinegosio- umili ti Gibeon?
na kadagitoy nga adayo a lugar. Bimmaknang iti kasta unay da-
21, 22. Ania ti napasamak iti
giti komersiante ken negosiantena ket imbilangda payen ti bagi-
Tiro, ken apay?
da kas piprinsipe.—Isa. 23:8.
19 Bayat ti panagari da David ken Solomon, nakinegosio ti Is-

rael kadagiti umili ti Tiro, a naggapuan dagiti materiales ken tra-

bahador a timmulong a nangibangon iti palasio ni David ken iti
templo ni Solomon kalpasanna. (2 Cron. 2:1, 3, 7-16) Nakita ti
Tiro ti tiempo a nagsayaat ti kasasaad ti nasion ti Israel. (1 Ar.
3:10-12; 10:4-9) Panunotenyo ti gundaway koma ti rinibu a taga-
Tiro a mangammo maipapan iti nadalus a panagdaydayaw, ma-
ngam-ammo ken Jehova, ken makakita a mismo kadagiti bendi-
sion iti panagserbi iti pudno a Dios!
20 Iti laksid dayta a gundaway, materialistiko latta dagiti taga-

Tiro. Saanda a tinulad ti inaramid ti Gibeon a nabileg a siudad

iti Canaan. Nadamdamag laeng dagiti umilina dagiti naindaklan
nga inaramid ni Jehova ngem nagtignayda nga agserbi kenkua-
na. (Jos. 9:2, 3, 22–10:2) Kinapudnona, binusor dagiti umili ti
Tiro ti ili ti Dios ken inlakoda pay ti dadduma tapno agbalin nga
adipen.—Sal. 83:2, 7; Joel 3:4, 6; Amos 1:9.
21 Binilin ni Jehova ni Ezekiel nga ibagana daytoy kadagidiay

a bumusbusor: “Busorenka, O Tiro, ket tignayekto ti adu a na-

sion a bumusor kenka, kas iti baybay a mangpataud kadagiti dal-
luyon. Dadaelendanto dagiti pader ti Tiro ken rebbaenda dagiti
torrena, ket karusekto ti dagana ken pagbalinek a nasileng a dak-
kel a bato.” (Ezek. 26:1-5) Nagtalek dagiti umili ti Tiro a mapro-
tektaran ida ti kinabaknangda, ta impagarupda a mangyeg iti

D A G I T I N A S I O N “ M A A M M U A N D A N T O A S I A K N I J E H O V A” 77

23. Ania ti masursurotayo
kadagiti umili ti Tiro?
24-26. (a) Apay nga imbaga
ni Jehova a ti Egipto ket
“maysa a garami”? (b) Kasa-
no a sinukir ni Ari Zedekias
ti bilin ni Jehova, ken ania ti
resultana?
Ditay pulos
ibilang ti material
a bambanag a
kas pader a
mangsalaknib
kadatayo
FOOTNOTE
[3] Adda met impadto da Isaias,
Jeremias, Joel, Amos, ken Zacarias
maibusor iti Tiro a natungpal ti
amin a detalyeda.—Isa. 23:1-8;
Jer. 25:15, 22, 27; Joel 3:4;
Amos 1:10; Zac. 9:3, 4.
78
kinatalgedda a kas iti 46 a metro ti kangatona a pader ti isla a
siudad. No la koma impangagda ti pakdaar ni Solomon: “Ti sa-
nikua ti baknang ket ti napaderan a siudadna; ipagarupna a kas-
la mangsalaknib a pader dayta.”—Prov. 18:11.
22 Idi intungpal dagiti Babilonio ken kalpasanna dagiti Griego
ti padto ni Ezekiel, nakita dagiti umili ti Tiro a saan nga agpayso
ti namnamaenda a kinatalged nga ipaay ti kinabaknang ti siudad
ken ti paderna. Kalpasan a dinadael dagiti Babilonio ti Jerusa-
lem, linakubda ti Tiro iti 13 a tawen. (Ezek. 29:17, 18) Kalpasan-
na, idi 332 B.C.E., intungpal ni Alejandro a Dakkel ti naisangsa-
ngayan a paset dagiti impadto ni Ezekiel.[3] Inakup ti armadana
dagiti rebba ti kadakkelan a paset ti siudad ti Tiro ken impuruak-
da iti baybay dagiti bato, tarikayo, ken dagana, ket nakaaramid-
da iti dalan a dumanon iti isla a siudadna. (Ezek. 26:4, 12) Pi-
nerdi ni Alejandro dagiti pader, sinamsamna dagiti sanikua ti
siudad, pinatayna ti rinibu a soldado ken umili, ken inlakona ti
pinullo a ribu a tattao kas adipen. Napilitan dagiti umili ti Tiro
a mangammo ken Jehova kalpasan ti nasaem a kapadasanda a
saan a manayon a proteksion ti ited ti “adu a kinabaknang.”
—Ezek. 27:33, 34.
23 Ania ti masursurotayo kadagiti umili ti Tiro? Ditay pulos ipa-
lubos a ti “kinabaknang a mangal-allilaw” ti makagapu nga agta-
lektayo iti material a bambanag, nga ibilangtayo a kas pader a
mangsalaknib kadatayo. (Mat. 13:22) Ditay “mapaggiddan a pag-
serbian ti Dios ken ti Kinabaknang.” (Basaen ti Mateo 6:24.) Da-
giti laeng agserbi ken Jehova iti amin a kararua ti agpayso a natal-
ged. (Mat. 6:31-33; Juan 10:27-29) Matungpalto ti amin a detalye
dagiti padto maipapan iti panagpatingga daytoy agdama a siste-
ma no kasano a sigurado a pimmayso dagiti padto maibusor iti
Tiro. Iti dayta a tiempo, dagiti agtaltalek iti kinabaknang mapi-
litandanto a mangammo ken Jehova inton dadaelenna ti naagum
ken managimbubukodan a sistema ti komersio daytoy a lubong.
Ti Pannakabalin ti Politika ket “Maysa a Garami”
24 Sakbay pay ti tiempo ni Jose agingga a sinakup dagiti Babi-
lonio ti Jerusalem, dakkelen ti impluensia ti politika ti Egipto iti
rehion ti Naikari a Daga. Gapu ta nabayagen ti Egipto, kasla di
maan-ano a kas iti dakkel a kayo. Ngem no ikompara ken Jeho-
va, nakapuy ti Egipto—‘maysa laeng a garami.’—Ezek. 29:6.
25 Para iti apostata a ni Ari Zedekias, saan a kasta ti Egipto.
Imbaga ni Jehova ken propeta Jeremias a paregtaenna ni Zede-
kias nga agpasakup iti ari ti Babilonia. (Jer. 27:12) Nagsapata
pay ni Zedekias iti nagan ni Jehova a saan nga agrebelde ken
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Nupay kasla di maan-ano,
nadadael ti Tiro kas iti
impadto ni Ezekiel
KITAEN TI PARAPO 22
Uray no datdatayo, masapul
nga awan ti dasigantayo iti
politika daytoy a lubong
KITAEN TI PARAPO 27
27. Ania ti masursurotayo iti
pannakilangen ti Israel iti
Egipto?
80
Nabucodonosor. Ngem sinukirna ti bilin ni Jehova, dinadaelna ti
sapatana ken Nabucodonosor, ken nagpatulong iti Egipto idi na-
kilaban kadagiti Babilonio. (2 Cron. 36:13; Ezek. 17:12-20) Ngem
nagdaksan unay dagiti Israelita ti panagpannurayda iti napoliti-
kaan a pannakabalin ti Egipto. (Ezek. 29:7) Ti Egipto ket kasla
di maan-ano a “nakadakdakkel nga animal iti baybay.” (Ezek. 29:
3, 4) Ngem imbaga ni Jehova a tiliwenna a kas iti panangtiliw
dagiti mangnganup kadagiti buaya iti Nilo—banniitanna ket dada-
elenna. Inaramidna dayta idi imbaonna dagiti Babilonio a mang-
sakup iti dayta a nagkauna a pagilian.—Ezek. 29:9-12, 19.
26 Ania ti nagbanagan ti di matalek a ni Zedekias? Gapu ta nag-
rebelde ken Jehova, impadto ni Ezekiel a mapukaw daytoy “da-
kes a panguluen” ti koronana ken madadael ti turayna. Ngem
nangted met ni Ezekiel iti namnama. (Ezek. 21:25-27) Impaipad-
to ni Jehova ken Ezekiel nga adda ari iti pamilia dagiti ari, day-
diay “addaan iti kalintegan,” a mangala iti trono. Iti sumaruno a
kapitulo daytoy a libro, makitatayto no asino dayta.
27 Ania ti masursurotayo iti pannakilangen ti Israel iti Egipto?
Masapul a liklikan ti ili ni Jehova ita ti agtalek kadagiti napoliti-
kaan a turay. Saanda koma nga ipagarup a mangyeg dagita iti
manayon a kinatalged. Uray iti isiptayo, masapul nga agtalinaed-
tayo a ‘saan a paset ti lubong.’ (Juan 15:19; Sant. 4:4) Kasla na-
pigsa ti sistema ti politika, ngem kas iti nagkauna nga Egipto,
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
narukop dayta a kas iti maysa a garami. Minamaag ngarud ti
28-30. Ania ti nagdumaan ti
mangnamnama kadagiti tattao imbes a ti mannakabalin-amin a
panangammo dagiti nasion
Kangatuan nga Agturay iti uniberso!—Basaen ti Salmo 146:3-6. ken Jehova ken ti panangam-
Mapilitanto Dagiti Nasion a ‘Mangammo’ motayo ken Jehova?
28 Iti libro nga Ezekiel, namin-adu nga imbaga ni Jehova a da-

giti nasion “maammuandanto a siak ni Jehova.” (Ezek. 25:17) Ta-

laga a pimmudno dagita a sasao idi un-unana, idi dinusa ni Je-
hova dagiti kabusor ti ilina. Ngem adda dakdakkel a kaitungpalan
dagita iti tiempotayo. Kasano?
29 Kas iti ili ti Dios idi un-unana, napalawlawantayo kadagiti

nasion a mangibilang kadatayo nga awan gawayna kas iti agmay-

maysa a karnero. (Ezek. 38:10-13) Maadaltayto iti Kapitulo 17
ken 18 daytoy a libro nga asidegen ti naranggas ken maudi nga
iraraut dagiti nasion iti ili ti Dios. Ngem inton aramidenda day-
ta, maawatanda ti kaipapanan ti pudno a pannakabalin. Mapili-
tandanto a mangammo ken Jehova—mangbigbig iti kalintegan-
na nga agturay—inton dadaelenna ida iti gubat ti Armagedon.
—Apoc. 16:16; 19:17-21.
30 Nupay kasta, salakniban ken bendisionannatayto ni Jehova.

Apay? Gapu ta pampaneknekantayo itan nga am-ammotayo ni

Jehova babaen ti panagtalek, panagtulnog, ken panangipaay ken-
kuana iti nadalus a panagdaydayaw a maikari kenkuana.—Basa-
en ti Ezekiel 28:26.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Apay a ditay koma masdaaw no busoren 3 Ania ti nasursurom kadagiti umili ti Tiro?
dagiti kapamiliatayo ti panagdaydayawtayo
ken Jehova? 4 Kasano a maipakitam nga am-ammom
ni Jehova?
2 Apay a napigsa latta ti pakinakemtayo
uray no idadanesdatayo dagiti nabileg a
gobierno?

D A G I T I N A S I O N “ M A A M M U A N D A N T O A S I A K N I J E H O V A” 81
82
 3

M A I K AT L O A S E K S I O N
“ U M M O N G E N K AYO ”
NAIKARI A MAISUBLI
TI NADALU S A
PA N A G D AY D AYAW EZEKIEL 20:41

NAKAISENTRUANNA: Pannakaisubli nga impalgak dagiti

padto ni Ezekiel

Nadadael ti panagkaykaysa ti Israel gapu iti apostasia.

Ap-apitennan dagiti bunga ti inaramidna; rinugitanna ti nadalus
a panagdaydayaw ken imbabainna ti nagan ti Dios. Nupay
naladingitan ni Jehova, impaibagana ken Ezekiel ti agsasaruno
a padto a mangted iti namnama. Nagusar ni Jehova kadagiti
nalawag ken mangiladawan a sasao ken nakaskasdaaw a sirmata
a mangparegta, saan laeng a kadagiti naipanaw nga Israelita no
di ket iti amin a nabayagen a mangpadpadaan iti pannakaisubli
ti nadalus a panagdaydayaw.
83
 8 “ MANG D UTO KAKTO
1-3. Apay a naladingit ni
Ezekiel, ken ania ti impa-
isurat ti Dios kenkuana?
FOOTNOTE
[1] Idi 617 B.C.E. ti umuna a tawen
ti pannakaipanaw dagiti immuna
a Judio a naipan idiay Babilonia.
Ti ngarud maikanem a tawen ket
nangrugi idi 612 B.C.E.
84
ITI PASTO R DA” EZEKIEL 34:23
NAKAISENTRUANNA: Uppat a padto maipapan iti Mesias
ken ti pannakatungpal dagita ken Kristo
MAIKANEM itan a tawen sipud naipanaw ni propeta Ezekiel.[1] Na-
ladingit a mangpampanunot iti nakalkaldaang a kasasaad ti panag-
turay idiay Juda, ti ipatpategna nga ili a ginasut a kilometro ti ka-
adayona. Adun nga ari ti nakitana a nagturay sadiay.
2 Nayanak ni Ezekiel iti katengngaan ti panagturay ti matalek
nga ari a ni Josias. Naragsakan la ketdi idi naammuanna a dada-
elen ni Josias dagiti kinitikitan nga imahen ken isublina ti nada-
lus a panagdaydayaw idiay Juda. (2 Cron. 34:1-8) Ngem saan a
nangyeg iti permanente a panagbalbaliw dagiti panagregget ni Jo-
sias. Ngamin, intultuloy ti kaaduan kadagiti simmaruno nga ari ti
panagdaydayaw kadagiti idolo isu a lallalo a nadadael ti espiritua-
lidad ken moralidad ti nasion ti Israel gapu kadagita a dakes nga
ari. Awan kadin ti namnama? Adda!
3 Impaisurat ni Jehova iti matalek a propetana ti padto—ti umu-
na iti adu a padto—maipapan iti Mesias, ti Agturay ken Pastor, a
permanente a mangisublinto iti nadalus a panagdaydayaw ken sia-
ayat a mangaywan kadagiti karnero ni Jehova. Nasayaat no usi-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
gentayo a naimbag dagita a padto ta ti kaitungpalanda apektaran-
4. Ania a padto ti imbaga
na ti agnanayon a masanguanantayo. Usigentayo ngarud ti uppat
ni Ezekiel, ken kasano ti
a padto maipapan iti Mesias a mabasa iti libro nga Ezekiel. panangirugi ni Jehova iti
“Naganus a Saringit” nga Agbalin a “Narukbos a Sedro” dayta a padto?
4 Idi agarup 612 B.C.E., imbaga ni Jehova ken Ezekiel ti padto 5. Ania ti pakabuklan ti
a mangiladawan iti panagturay ti Mesias ken ti kinapateg ti panagta- burburtia?
lek iti Pagarianna. Inrugi ni Jehova ti padto idi imbilinna ken Eze- 6. Ilawlawagmo ti kaipapanan
kiel nga ibagana kadagiti padana a naipanaw ti burburtia a padto ti burburtia.
a mangyilustrar iti kinaawan pammati dagiti agtuturay iti Juda ken 7. Ania dagiti masursurotayo
mangipaganetget iti kinapateg ti nalinteg a Mesias nga Agturay. iti burburtia a padto?
—Ezek. 17:1, 2.
5 Basaen ti Ezekiel 17:3-10. Daytoy ti pakabuklan ti burburtia:

Adda “dakkel nga agila” a nangkettel iti saringit iti tuktok ti kayo
a sedro ken impanna dayta iti “siudad dagiti komersiante.” Kalpa-
sanna, nangala ti agila iti “sumagmamano a bin-i iti daga” ken im-
mulana iti nadam-eg a talon “iti abay ti adu a danum.” Nagtubo
ken dimmakkel kas “agkalkalatkat a puon ti ubas.” Idi kuan, adda
nagparang a maikadua a “dakkel nga agila.” “Sigagagar nga ing-
gaw-at” ti puon ti ubas dagiti ramutna iti maikadua nga agila ta
kayatna ti umadayo iti nakaimulaanna tapno mapadanuman. Para
ken Jehova, saan a nasayaat dagiti inaramid ti puon ti ubas a ma-
ngipakita a maparutto ken “magango a naan-anay” dagiti ramutna.
6 Ania ti kaipapanan ti burburtia? (Basaen ti Ezekiel 17:11-15.)

Idi 617 B.C.E., ni Ari Nabucodonosor ti Babilonia (ti umuna a “dak-

kel nga agila”) rinautna ti Jerusalem. Kinettelna ti ari ti Juda a ni
Jehoiakin (ti “saringit iti tuktok”) iti trono ken impanna iti Babi-
lonia (“siudad dagiti komersiante”). Introno ni Nabucodonosor ni
Zedekias (ti “bin-i iti daga,” kayatna a sawen, nagtaud iti pamilia
dagiti ari) idiay Jerusalem. Ti baro nga ari ti Juda ket napagsa-
pata iti nagan ti Dios tapno maobligar nga agbalin a matalek nga
ari nga agpaituray ken Nabucodonosor. (2 Cron. 36:13) Ngem saan
a tinungpal ni Zedekias ti sapatana; nagrebelde iti Babilonia ken Ti umuna a dakkel nga
nagpatulong iti militar ni Faraon ti Egipto (ti maikadua a “dakkel agila ti mangisimbolo ken
nga agila”), ngem saan a nagballigi. Kinagura ni Jehova dagiti ina- Nabucodonosor nga ari ti
ramid ni Zedekias ta saan a nagmatalek ken saanna a tinungpal ti Babilonia
sapatana. (Ezek. 17:16-21) Kamaudiananna, naikkat ni Zedekias KITAEN TI PARAPO 6

kas ari, sa natay iti pagbaludan idiay Babilonia.—Jer. 52:6-11.

7 Ania dagiti masursurotayo iti burburtia a padto? Umuna, kas

mangsupsuporta iti nadalus a panagdaydayaw, masapul a napud-

notayo iti ibagbagatayo. “No kunayo a ‘Wen,’ wen; ngem no
‘Saan,’ saan,” kinuna ni Jesus. (Mat. 5:37) No masapul nga agka-
ritayo iti Dios nga ibagatayo ti pudno—kas no agtestigotayo iti

“ M A N G D U T O K A K T O I T I PA S T O R D A” 85
 ˙˙˙
8A

Padto Maipapan iti Mesias 1 Impan ni

Nabucodonosor
T I NAR U K B O S ni Jehoiakin idiay
A SEDRO Babilonia
E Z E K I E L 1 7 : 3 - 24

K I TAE N T I PAR AP O 4 - 1 1

2 Introno ni
Nabucodonosor
ni Zedekias idiay
Jerusalem

3 Nagrebelde ni
Zedekias ken
Jehova ken
nagpatulong iti
militar ti Egipto

4 Immula ni Jehova ti
Anakna iti nailangitan
a Bantay Sion

5 Iti Pagarian nga

iturayan ni Jesus,
natalgedto dagiti
natulnog a tattao
korte—ibilangtayo dayta a serioso a banag. Maikadua, masapul nga
8-10. Kasano nga inladawan
agannadtayo no asino ti pagtalkantayo. Ipakdaar ti Biblia: “Saan-
ni Jehova ti masanguanan
kayo nga agtalek kadagiti prinsipe wenno uray iti tao ta saan a nga Agturay a Mesias, ken
makaisalakan.”—Sal. 146:3. kasano a natungpal ti padto?
8 Ngem adda agturay a maikari unay a pagkompiansaan ken pag- (Kitaen ti kahon a “Padto Mai-
talkantayo. Kalpasan nga imbaga ni Jehova ti burburtia a padto papan iti Mesias—Ti Narukbos
maipapan iti nayakar a saringit, inusarna met la dayta a naindani- a Sedro.”)
wan a padto a mangiladawan iti masanguanan a Mesias nga Agtu- 11. Ania dagiti napateg a
ray. masursurotayo iti padto mai-
9 Ti ibaga ti padto. (Basaen ti Ezekiel 17:22-24.) Ita, saanen a papan iti “naganus a saringit”
a nagbalin a “narukbos a
dagiti dadakkel nga agila no di ket ni Jehova a mismo ti agtignay. sedro”?
Mangalanto iti naganus a saringit “iti murdong ti natayag a sed-
12. Ania ti inted ni Jehova nga
ro” sana ‘imula’ iti “natayag ken nangato a bantay.” Dumakkel day-
ebidensia a saanna a linipat ti
ta a saringit ken agbalin a “narukbos a sedro” a pagaponan ti tulagna ken David?
“tunggal kita ti billit.” Maammuanton ti “amin a kayo iti tanap” a
ni Jehova ti nangpadakkel iti dayta a narukbos a kayo.
10 No kasano a natungpal ti padto. Kinettel ni Jehova ti Anakna

a ni Jesu-Kristo iti naarian a pamilia ni David (“ti natayag a sed-

ro”) sana immula iti nailangitan a Bantay Sion (“natayag ken na-
ngato a bantay”). (Sal. 2:6; Jer. 23:5; Apoc. 14:1) Innala ngarud
ni Jehova ti Anakna, nga imbilang dagiti kabusorna a “kanunu-
muan kadagiti tattao,” ket intan-okna babaen ti panangitedna ken-
kuana iti “trono ni David nga amana.” (Dan. 4:17; Luc. 1:32, 33)
Kas iti narukbos a sedro, ti Mesias nga Ari a ni Jesu-Kristo nga
adda idiay langit ti mangiturayto iti intero a daga ken agbalin a
gubuayan ti bendision para iti amin nga iturayanna. Adda met la-
engen ti Agturay a maikari a pagtalkantayo! Iti Pagarian nga itu-
rayan ni Jesus, dagiti natulnog a tattao iti intero a daga ket ‘na-
talged ken awan pagbutnganda a didigra.’—Prov. 1:33.
11 Dagiti masursurotayo iti padto. Ti makaparagsak a padto mai-

papan iti “naganus a saringit” a nagbalin a “narukbos a sedro” ti

makatulong kadatayo a mangsungbat iti nakapatpateg a saludsod:
Asino ti pagtalkantayo? Kinamaag ti agtalek kadagiti gobierno ti
tao ken iti puersa ti militarda. Tapno maaddaantayo iti pudpudno
a kinatalged, masiribtayo no naan-anay nga agkompiansa ken ag-
talektayo iti Mesias nga Ari a ni Jesu-Kristo. Ti laeng nailangitan
a gobierno a kabaelanna nga iturayan ti kakaisuna a namnama ti
sangatauan.—Apoc. 11:15.
“Daydiay Addaan iti Kalintegan”
12 Idi inlawlawag ti Dios ti burburtia a padto maipapan iti dua
nga agila, naawatan ni Ezekiel a ni Zedekias, a di matalek nga ari
iti pamilia ni David, ket maikkat kas ari ken maipan idiay Babilonia.

“ M A N G D U T O K A K T O I T I PA S T O R D A” 87

13, 14. Ania ti pakabuklan ti
padto a naisurat iti Ezekiel 21:
25-27, ken kasano a natung-
pal ti padto?
Nalabit pinampanunot ti propeta, ‘Kasanon ti tulag ti Dios ken Da-
vid, a nangikari nga adda ari iti pamilia ni David nga agturay iti
agnanayon?’ (2 Sam. 7:12, 16) No pinampanunot ni Ezekiel day-
ta, saan a masapul nga aguray iti nabayag sakbay a masungbatan.
Idi agarup 611 B.C.E., iti maikapito a tawen sipud naipanaw, ba-
yat nga agar-ari pay laeng ni Zedekias iti Juda, adda manen ‘ki-
nuna ni Jehova’ ken Ezekiel. (Ezek. 20:2) Impaibaga ni Jehova
kenkuana ti sabali pay a padto maipapan iti Mesias, kas ebidensia
a saan a linipat ti Dios ti tulagna ken David. Impakita ketdi ti pad-
to a ti Mesias nga Agturay iti masanguanan ket addaan kalintegan nga
agturay kas agtawid iti trono ni David.
13 Ti ibaga ti padto. (Basaen ti Ezekiel 21:25-27.) Saan nga es-

pesipiko ti sasao nga impaibaga ni Jehova ken Ezekiel para iti “da-
kes a panguluen ti Israel,” a dimtengen ti oras ti pannakadusana.
Imbaga ni Jehova iti daytoy a dakes a panguluen a maikkat ken-
kuana ti “turbante” ken “korona” wenno diadema (dagiti simbolo
ti pannakabalin a mangituray). Kalpasanna, maipangato dagiti “na-
baba” a mangiturturay, ken maipababa dagiti “nangato.” Agtultu-

˙˙˙
8B
TALLO A PADTO
MAI PAPAN ITI “Daydiay Addaan
1 iti Kalintegan”
M E S IAS
EZEKIEL 2 1 : 25 - 2 7
K I TA E N T I PA R A P O 1 2 - 1 5

607 B.C.E. 1914 C.E.

Panawen
Dagiti Gentil
Naikkat ni Zedekias Ni Jesus, daydiay addaan iti
iti tronona “kalintegan” iti Mesianiko a
Pagarian, ket naitrono kas Ari,
isu a nagbalin a Pastor
nga Agturay

88 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
loy nga agturay dagiti madama nga ari agingga “nga umay daydiay
15. Apay a makapagtalektayo
addaan iti kalintegan,” ket ited ni Jehova kenkuana ti Pagarian.
unay iti Ari a ni Jesu-Kristo?
14 No kasano a natungpal ti padto. Idi 607 B.C.E., nadadael ti Je-

rusalem. Naipababa ti “nangato” a pagarian ti Juda a ti sentrona

ket ti Jerusalem idi dinadael dagiti Babilonio dayta a siudad ken
impanawda ni Ari Zedekias a naikkat iti tronona. Gapu ta awanen
ti ari iti pamilia ni David nga agturturay idiay Jerusalem, naipa-
ngato dagiti “nababa” nga agtuturay dagiti Gentil. Isudan ti nang-
kontrol iti daga—ngem iti limitado laeng a tiempo. Nagpatingga
idi 1914 ti Panawen dagiti Gentil, wenno “ti naikeddeng a tiempo
dagiti nasion,” idi inted ni Jehova ti kinaari ken Jesu-Kristo. (Luc.
21:24) Kas kaputotan ni Ari David, talaga a ni Jesus ti addaan iti
“kalintegan” iti Mesianiko a Pagarian.[2] (Gen. 49:10) Tinungpal
ngarud ni Jehova ken Jesus ti napudno a karina ken David nga FOOTNOTE
ipaayanna iti permanente nga agtawid iti agnanayon a Pagarian. [2] Ti panagbalin ni Jesus a kapu-
—Luc. 1:32, 33. totan ni David ket naidetalye a
15 Dagiti masursurotayo iti padto. Makapagtalektayo unay iti Ari a naimbag kadagiti Ebanghelio nga
impaisurat ti Dios.—Mat. 1:1-16;
ni Jesu-Kristo. Apay? Gapu ta saan a kas kadagiti agtuturay ditoy Luc. 3:23-31.

“Ni Adipenko . . . Pakanennanto a “Maysa nga Ari ti Mangiturayto

2 Mismo Ida ket Isunto ti Pastorda” 3 Kadakuada” iti Agnanayon
E Z E KI E L 3 4 : 2 2 - 24 E Z E K I E L 3 7 : 2 2 , 24 - 2 8
K I TA E N T I PA R A P O 1 8 - 2 2 K I TA E N T I PA R A P O 2 3 - 2 6

1919 C.E. KALPASAN TI ARMAGEDON

Maudi nga
Al-aldaw
Nadutokan ti matalek Dagiti matalek a nadutokan ket Agnanayon dagiti
ken masirib nga adipen napagkaykaysa iti panangituray bendision iti
a mangipastor kadagiti ti Mesias nga Ari; idi agangay panagturay ti Ari
karnero ti Dios naikaykaysada iti dakkel a
bunggoy

“ M A N G D U T O K A K T O I T I PA S T O R D A” 89

16. Ania ti panagrikna ni
Jehova kadagiti karnerona,
ken kasano ti panangtrato
“dagiti pastor ti Israel” iti
arban idi tiempo ni Ezekiel?
17. Ania ti inaramid ni Jehova
a mangisalakan kadagiti
karnerona?
18, 19. Ania a padto ti insurat
ni Ezekiel idi 606 B.C.E.?
(Kitaen ti ladawan iti rugi ti
kapitulo.)
Adda legal a kalintegan
ni Jesus nga agbalin
nga Ari iti Pagarian
ti Dios
KITAEN TI PARAPO 15
90
lubong a mabalin a pinili ti tattao wenno mangagaw iti agdama a
turay, ni Jesus ti pinili ni Jehova ken ‘naited kenkuana ti paga-
rian’ ta isu ti adda kalinteganna. (Dan. 7:13, 14) Talaga a maikari
a pagtalkantayo ti Ari a dinutokan a mismo ni Jehova!
“Ni Adipenko a David” ti Agbalinto a “Pastorda”
16 Ni Jehova a Katan-okan a Pastor ket maseknan unay iti pagim-
bagan dagiti karnerona—dagiti agdaydayaw kenkuana ditoy daga.
(Sal. 100:3) No italekna ti pannakaaywan dagiti karnerona kada-
giti tattao a katulonganna a papastor—dagidiay naikkan iti autori-
dad—kitkitaenna ngarud a naimbag ti panangtratoda kadagiti kar-
nerona. Panunotenyo ngarud ti narikna ni Jehova “kadagiti pastor
ti Israel” idi tiempo ni Ezekiel. Awan babain dagidi a panguluen
a nangituray a “sigugubsang ken siuulpit” isu a nagsagaba ti ar-
ban ket adu ti nangpanaw iti nadalus a panagdaydayaw.—Ezek. 34:
1-6.
17 Ania ti aramiden ni Jehova? Imbagana kadagiti naulpit nga
agtuturay iti Israel a singirenna ida. Inkarina pay: “Ispalekto da-
giti karnerok.” (Ezek. 34:10) Kanayon a tungpalen ni Jehova ti iba-
gana. (Jos. 21:45) Idi 607 B.C.E., insalakanna dagiti karnerona ba-
baen ti panangusarna kadagiti rimmaut a Babilonio tapno maikkat
dagidiay a naagum a papastor iti turayda. Insalakanna dagiti arig
karnero nga agdaydayaw kenkuana manipud idiay Babilonia 70 a
tawen kalpasanna. Insublina ida iti ilida tapno maisublida sadiay
ti pudno a panagdaydayaw. Ngem agpegpeggad latta dagiti karne-
ro ni Jehova ta agtultuloy nga iturayan ida dagiti kabilgan a tu-
ray iti lubong. Ginasut pay a tawen ti kapaut “ti naikeddeng a tiem-
po dagiti nasion.”—Luc. 21:24.
18 Idi 606 B.C.E., agarup makatawen kalpasan a nadadael ti Je-
rusalem ken dinekdekada sakbay a nawayawayaan dagiti Israelita
idiay Babilonia, impaisurat ni Jehova ken Ezekiel ti padto tapno
maipakita a maseknan unay ti Katan-okan a Pastor iti agnanayon
a pagimbagan dagiti karnerona. Inladawan ti padto no kasano nga
ipastoran ti Mesias nga Agturay dagiti karnero ni Jehova.
19 Ti ibaga ti padto. (Basaen ti Ezekiel 34:22-24.) Ti Dios ket
‘mangdutok iti pastor,’ nga awaganna iti “adipenko a David.” Ipa-
kita ti sao a ‘pastor’ agraman ti “adipenko” a ti Agturay ket agba-
lin a maysa a permanente nga agtawid iti trono ni David, saan a
mangisubli iti dinastia dagiti ari iti pamilia ni David. Ti Pastor
nga Agturay pakanennanto dagiti karnero ti Dios ken agbalin “a
panguluen iti tengngada.” Ni Jehova ket ‘mangaramidto iti tulag
ti kappia’ kadagiti karnerona. “Agbuyatto [kadakuada] dagiti ben-
dision a kas iti tudo,” ket maragragsakandanto iti kinatalged, ma-
kapabang-ar a kinarang-ay ken kinabuslon. Agkakappianton dagi-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
ti tattao ken natalnanto metten ti panagkakadua dagiti tattao ken
20, 21. (a) Kasano a natung-
animal!—Ezek. 34:25-28.
pal ti padto maipapan iti
20 No kasano a natungpal ti padto. Inawagan ti Dios daytoy nga
naibaga nga “adipenko a
Agturay kas “adipenko a David,” kas pangtukoyna iti padtona a ni David”? (b) Ania ti kaipapa-
Jesus, ti kaputotan ni David, ti adda kalinteganna nga agturay. nan ti imbaga ni Ezekiel a
(Sal. 89:35, 36) Idi adda ditoy daga ni Jesus, pinaneknekanna nga “tulag ti kappia” para iti
isu “ti nasayaat a pastor,” ta intedna ti biagna “para kadagiti kar- masanguanan?
nero.” (Juan 10:14, 15) Ngem maysa itan a nailangitan a Pastor. 22. Kasano ti panagrikna ni
(Heb. 13:20) Introno ti Dios ni Jesus kas Ari idi 1914, ken inted- Jesus kadagiti karnero, ken
na kenkuana ti responsabilidad a mangipastor ken mangpakan ka- kasano a matulad dagiti
dagiti karnero ti Dios ditoy daga. Di nagbayag, dinutokan ti kai- katulongan a pastor ti pan-
trontrono nga Ari “ti matalek ken masirib nga adipen” idi 1919, a nakaseknanna?
mangpakan kadagiti “adipen iti balayna”—dagiti matalek nga ag-
daydayaw iti Dios nga addaan iti nailangitan ken naindagaan a
namnama. (Mat. 24:45-47) Iwanwanwan ni Kristo ti matalek nga
adipen tapno dagiti karnero ti Dios ket agtultuloy a mapakan a
naimbag iti naespirituan a taraon. Dayta a taraon ti tumultulong
kadakuada a mangisaknap iti talna ken kinatalged iti tagtagiragsa-
kendan a naespirituan a paraiso.
21 Ania ti kaipapanan ti imbaga ni Ezekiel a “tulag ti kappia” ken

dagiti bendision a kas iti agbuyat a tudo? Iti asidegen a baro a lu-
bong, masagrapto dagiti mangipapaay iti nadalus a panagdayda-
yaw ken Jehova dagiti naan-anay a bendision ti “tulag ti kappia.”
Iti literal a sangalubongan a paraiso, dinton pulos mapasaran da-
giti matalek a tattao ti gubat, krimen, bisin, sakit, wenno madang-
ran kadagiti narungsot nga animal. (Isa. 11:6-9; 35:5, 6; 65:21-23)
Saankayo kadi a maragsakan iti namnama a biag nga agnanayon
iti paraiso a daga a sadiay, dagiti karnero ti Dios “agnaeddanto a
sitatalged, nga awan ti pagbutnganda”?—Ezek. 34:28.
22 Dagiti masursurotayo iti padto. Kas ken Amana, interesado unay

ni Jesus iti pagimbagan dagiti karnero. Sigsiguraduen ti Pastor

nga Ari a nasayaat ti naespirituan a pannakataraon dagiti karnero
ni Amana ken natalna ken natalgedda iti naespirituan a paraiso.
Anian a nagsayaat ti agpaaywan iti kasta nga Agturay! Masapul a
panunoten a naimbag dagidiay agserserbi kas katulongan a pastor
ti pannakaseknan ni Jesus kadagiti karnero. Dagiti panglakayen Kas nailangitan a Pastor,
ket masapul a “saan a mapilpilit” ken “sigagagar” a mangipastor sipsiputan ni Jesus ti
iti arban ken masapul nga agbalinda nga ulidan kadagiti karnero. pannakatrato dagiti
(1 Ped. 5:2, 3) Saan a pulos a kayat ti maysa a panglakayen a mal- karnero ti Dios
tratuen ti maysa kadagiti karnero ni Jehova! Laglagipentayo ti im- KITAEN TI PARAPO 22
baga ni Jehova kadagiti nagubsang a pastor idiay Israel idi tiem-
po ni Ezekiel: “Singirekto ida.” (Ezek. 34:10) Sipsiputan a naimbag
ti Katan-okan a Pastor ti pannakatrato dagiti karnerona—ket kas-
ta met ti ar-aramiden ti Anakna.

“ M A N G D U T O K A K T O I T I PA S T O R D A” 91
Bendision ni Jehova
kadagiti agdaydayaw
kenkuana ti sangalubongan
a panagkakabsat a
mangipakpakita iti ayat
KITAEN TI PARAPO 26
23. Ania ti inkari ni Jehova
maipapan iti panagkaykaysa
ti nasion ti Israel, ken kasano
a tinungpalna dayta?
24. Kasano ti panangtukoy ni
Jehova iti Mesias nga Agturay,
ken kasanonto ti panagturay
daytoy nga Ari?
FOOTNOTE
[3] Mailawlawag iti Kapitulo 12 day-
toy a libro ti padto ni Ezekiel maipa-
pan iti dua a baston ken no kasano
a natungpal dayta.
92
“Ni Adipenko a David ti Panguluenda iti Agnanayon”
23 Kayat ni Jehova nga agkaykaysa nga agserbi dagiti agdayda-
yaw kenkuana. Iti padto maipapan iti pannakaisubli ti nadalus a pa-
nagdaydayaw, inkari ti Dios nga ummongenna ti tattaona—dagiti
mangibagi iti 2 a tribu a pagarian ti Juda ken mangibagi iti 10 a
tribu a pagarian ti Israel—ket pagkaykaysaenna ida kas “maymay-
sa a nasion,” a kasla dua a “baston” nga agbalin a “maymaysa” iti
imana. (Ezek. 37:15-23) Natungpal dayta a padto, ta insubli ti Dios
ti nagkaykaysa a nasion ti Israel iti Naikari a Daga idi 537 B.C.E.[3]
Ngem bassit la dayta a pagarigan iti mapasamakto nga adayo a
dakdakkel ken manayon a panagkaykaysa. Inkari ni Jehova a pag-
kaykaysaenna ti Israel isu nga impaipadtona ken Ezekiel no kasa-
no a ti masanguanan nga Agturay pagkaykaysaenna iti agnanayon da-
giti agdaydayaw iti pudno a Dios iti intero a daga.
24 Ti ibaga ti padto. (Basaen ti Ezekiel 37:24-28.) Tinukoy ma-
nen ni Jehova ti Mesias nga Agturay kas “ni adipenko a David,”
‘maymaysa a pastor,’ ken ‘panguluen.’ Ngem ita, awagan met ni
Jehova daytoy a Naikari kas “ari.” (Ezek. 37:22) Kasanonto ti pa-
nagturay daytoy nga Ari? Permanente ti panagturayna. Ipakita ti
pannakausar ti sao nga “agnanayon” a dinto agpatingga dagiti ben-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
dision ti panagturay ti Ari.[4] Addanto panagkaykaysa bayat ti pa-
25. Kasano a natungpal ti
nagturayna. Kas panagpasakupda iti “maysa nga ari,” surotento da-
padto maipapan iti Mesias
giti matalek ti isu met la a ‘pangngeddeng,’ ken “agnaeddanto iti nga Ari?
daga” a sangsangkamaysa. Ti panagturayna pagbalinenna dagiti itu-
rayan ti Ari a nadekdekket ken Jehova a Dios. Mangaramidto ni Je-
hova iti “tulag ti kappia” kadagita nga iturayan ti Ari. Ni Jehova
ti agbalinto a Diosda, ket isuda ti agbalinto nga ilina. Ti santua-
riona ket addanto met “iti tengngada iti agnanayon.”
25 No kasano a natungpal ti padto. Idi 1919, dagiti matalek a na-

pulotan wenno nadutokan ket naikaykaysa iti ‘maymaysa a pastor-

da,’ ti Mesias nga Ari a ni Jesu-Kristo. Idi agangay, ti “dakkel a
bunggoy” manipud iti “amin a nasion, tribu, puli, ken lengguahe”
ket naikaykaysa kadagiti kapammatianda a nadutokan. (Apoc. 7:9)
Nagbalindan a “maymaysa nga arban” nga ay-aywanan ti “may-
maysa a pastor.” (Juan 10:16) Idiay man langit wenno ditoy daga ti FOOTNOTE

namnamada a pagnaedan, agtultulnogda amin kadagiti pangnged- [4] Maipapan iti Hebreo a sao a
naipatarus kas “agnanayon” kuna
deng ni Jehova. Gapu iti dayta, sangsangkatunos nga agkakadua- ti maysa a reperensia: “Malaksid iti
da iti naespirituan a paraiso kas sangalubongan nga agkakabsat. kaipapananna a kapaut, adda met
kaipapananna a permanente, patina-
Ipapaayan ida ni Jehova iti talna, ken adda iti tengngada ti san- yon, agtalinaed, di madadael, ken di
tuariona a mangisimbolo iti nadalus a panagdaydayaw. Ni Jehova agbalbaliw.”

“ M A N G D U T O K A K T O I T I PA S T O R D A” 93

26. Ania ti maitulongmo iti
panagkaykaysa ti naespirituan
a paraiso?
27. (a) Ania ti panagriknam
kadagiti padto maipapan iti
Mesias iti libro nga Ezekiel?
(b) Ania ti adalentayo kadagiti
sumaruno a kapitulo?
ti Diosda, ken ipagpannakkelda nga agdaydayawda kenkuana—ita
ken iti agnanayon!
26 Dagiti masursurotayo iti padto. Nagsayaat a pribilehio ti ma-
ikaykaysa iti sangalubongan a panagkakabsat a mangipapaay iti
nadalus a panagdaydayaw ken Jehova. Ngem adda kakuyogna a
responsabilidad—masapul a tumulongtayo a mangtaginayon iti pa-
nagkaykaysatayo. Masapul ngarud nga aramidentay amin ti paset-
tayo a mangtaginayon iti panagkaykaysa ti pammati ken aramid-
tayo. (1 Cor. 1:10) Gapuna, magagarantayo a mangan iti isu met
laeng a naespirituan a taraon, mangsurot kadagiti isu met laeng a
Nainkasuratan a pagalagadan iti kababalin, ken makiraman iti isu
met laeng a nagpateg a trabaho a panangasaba iti Pagarian ken
panangaramid iti ad-adalan. Ngem ti ayat ti kangrunaan a tulbek
ti panagkaykaysatayo. No ikagumaantayo a patanoren ken ipakita
ti nadumaduma nga aspeto ti ayat—kas iti empatia, pannakipag-
rikna, ken panangpakawan—tumultulongtayo a mangtaginayon iti
panagkaykaysatayo. Ti “ayat,” kuna ti Biblia, “ket perpekto a sing-
galut ti panagkaykaysa.”—Col. 3:12-14; 1 Cor. 13:4-7.
27 Agyamantayo unay kadagiti padto maipapan iti Mesias iti lib-

ro nga Ezekiel! Ti panangbasa ken panangpanunot a naimbag ka-

dagita ti mangisuro kadatayo a ti ipatpategtayo nga Ari a ni Jesu-
Kristo ket maikari iti panagtalektayo, adda legal a kalinteganna
nga agturay, nadungngo ti panangipastorna kadatayo, ken tagta-
ginayonenna ti panagkaykaysatayo a dinto pulos agpatingga. Nag-
sayaat a pribilehio ti agpaituray iti Mesias nga Ari! Laglagipenta-
yo a dagitoy a padto maipapan iti Mesias ket paset ti intero a tema
ti pannakaisubli ti nadalus a panagdaydayaw a nailawlawag iti lib-
ro ti Biblia nga Ezekiel. Ni Jesus ti inusar ni Jehova a mangum-
mong iti ilina ken mangisubli kadakuada iti nadalus a panagday-
dayaw. (Ezek. 20:41) Kadagiti sumaruno a kapitulo daytoy a libro,
adalentayo dayta a makapagagar a tema ti pannakaisubli ken no
kasano a nailawlawag dayta iti libro nga Ezekiel.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ania ti nasursurom iti burburtia a padto kadagiti nabileg a rason nga agtalek iti
maipapan iti dadakkel nga agila? (Ezek. 17: Ari a ni Jesu-Kristo.
3-10)
3 Ania ti maitulongmo iti panangtaginayon
2 Ilawlawagmo no apay a dagiti padto iti talna ken panagkaykaysa ti
maipapan iti Mesias ket mangted kenka naespirituan a paraiso?

94 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
“ I KKAKTO I DA ITI
NAG KAYKAYSA A PUS O ” EZEKIEL 11:19 9
NAKAISENTRUANNA: Ti tema a pannakaisubli ken no
kasano a nailawlawag kadagiti padto ni Ezekiel

PANUNOTEM a maysaka a matalek a Judio nga agnanaed iti siu- 1-3. Kasano ti pananguyaw
dad ti Babilonia. Naipanawkayo nga agkakailian iti 50 a tawenen dagiti Babilonio kadagiti
wenno nasursurok pay. Kas nakaugaliam kada aldaw ti Sabbath, agdaydayaw ken Jehova,
ken apay?
makikaduaka kadagiti kapammatiam tapno agdaydayaw ken Jeho-
va. Bayat a magmagnaka kadagiti kalsada nga adu ti taona, malab-
sam dagiti nagdadakkel a templo ken adu a santuario. Agtitipon
ti tattao kadagita a lugar tapno datonanda ken kantaanda dagiti
didiosen a kas ken Marduk. FOOTNOTE
2 Adayokan iti adu a tattao ket nadanonmon ti ayan ti bassit a
[1] Kaaduan kadagiti Judio a naipa-
grupo dagiti kapammatiam.[1] Nakasarakkayo iti naulimek a lugar naw ket nagnaed kadagiti komuni-
dad a medio adayo iti siudad ti Ba-
—nalabit iti igid ti maysa kadagiti pagayusan ti danum iti siudad— bilonia. Kas pagarigan, iti asideg ti
tapno agkakaduakayo nga agkararag, agkanta, ken mangutob iti karayan Kebar ti nagnaedan ni Eze-
kiel a kadua dagiti padana a Judio.
Sao ti Dios. Bayat ti kararag, mangngegmo ti ranetret dagiti bang-
(Ezek. 3:15) Ngem adda sumagma-
ka a maisanglad iti igid ti pagayusan ti danum. Nabang-aranka ta mano a naipanaw a Judio a nagnaed
medio natalna iti ayanyo. Namnamaem nga awan kadagiti lumugar iti mismo a siudad. Karaman kada-
kuada dagidiay “naggapu iti pamilia
ti makakita kadakayo ken mangsinga iti gimongyo kas iti masan- ti ari ken dagiti natan-ok.”—Dan. 1:
san nga ar-aramidenda. Apay nga aramidenda dayta? 3, 6; 2 Ar. 24:15.

“ I K K A K T O I D A I T I N A G K AY K AY S A A P U S O ” 95

4, 5. Ania a namnama ti
linaon ti padto ni Ezekiel, ken
ania ti usigentayo iti daytoy a
kapitulo? (Kitaen ti ladawan iti
rugi ti kapitulo.)
6. Kasano a naulit-ulit a pi-
nakdaaran ti Dios ti rebelioso
nga ilina?
7. Ania dagiti pamay-an a
dinusa ni Jehova ti ilina?
96
3 Namin-adun a nangabak ti Babilonia kadagiti gubat ket ipaga-
pu dagiti umili ti kinabileg ti siudadda kadagiti didiosenda. Para
kadagiti Babilonio, ti interamente a pannakadadael ti Jerusalem
ket ebidensia a napigpigsa ti diosda a ni Marduk ngem ni Jehova!
Dayta ti rason nga uy-uyawenda ti Diosmo ken ti ilina. No daddu-
ma, ibagada kas panglais: “Kantaandakami iti maysa kadagiti kan-
ta ti Sion”! (Sal. 137:3) Adu a salmo ti nangidaydayaw iti pananga-
bak ti Sion kadagiti kabusor ni Jehova. Nalabit kaykayat dagiti
Babilonio a laisen dagita a kita ti salmo. Ngem ti dadduma a salmo
ket maipapan kadagiti Babilonio a mismo. Kas pagarigan, kuna ti
maysa a salmo: “Pinagbalinda a rebba ti Jerusalem. . . . Inuy-uyaw
ken linalaisdakami dagiti adda iti aglawlawmi.”—Sal. 79:1, 3, 4.
4 Adda met dagiti apostata a Judio, nga alisto a mangumsi iti
pammatim ken Jehova ken kadagiti propetana. Uray lalaisendaka,
makaliwliwa kenka ken iti pamiliam ti nadalus a panagdaydayaw.
Mangpasayaat iti rikna ti agkakadua a panagkararag ken panagkan-
ta. Makaparagsak ti panagbasa iti Sao ti Dios. (Sal. 94:19; Roma
15:4) Panunotem nga ita nga aldaw, adda espesial nga intugot ti
maysa kadagiti kapammatiam—lukot a naglaon iti padto ni Ezekiel.
Nagustuam ti nangngegmo a kari ni Jehova nga isublina dagiti tat-
taona iti ilida. Pirmi ti ragsakmo idi naibasa ti padto, ken ar-ara-
paapemon ti panagawidyo a sangapamiliaan ken tumulong iti ma-
kapagagar a pannakaisubli ti nadalus a panagdaydayaw!
5 Ti padto ni Ezekiel ket napno iti kari a pannakaisubli. Usigen-
tayo dayta a positibo a tema. Kasano a natungpal dagita a kari ka-
dagiti naipanaw? Ania ti kaipapanan dagita a padto iti tiempotayo?
Addanto met dagiti maammuantayo maipapan iti maudi a kaitung-
palanda iti masanguanan.
“Maipanaw ken Maadipendanto”
6 Babaen ken Ezekiel, nalawag nga impakaammo ni Jehova iti
ilina no kasano a dusaenna ida gapu iti kinarebeliosoda. “Maipa-
naw ken maadipendanto,” kinuna ni Jehova. (Ezek. 12:11) Kas na-
ammuantayo iti Kapitulo 6 daytoy a libro, inyakto pay ketdi ni Eze-
kiel dayta a sentensia. Ngem saan a daydi ti immuna a pakdaar.
Sipud idi tiempo ni Moises, dandani 1,000 a tawen sakbayna, pi-
nakdaaran ni Jehova ti ilina a no itultuloyda ti kinarebeliosoda,
maipanawdanto. (Deut. 28:36, 37) Kasta met la ti impakdaar da-
giti propeta a kas kada Isaias ken Jeremias.—Isa. 39:5-7; Jer. 20:
3-6.
7 Ngem nakalkaldaang ta kaaduan ti di nangipangag kadagita a
pakdaar. Idi agangay, nasaktan ni Jehova ta rebelioso ti ilina, ag-
daydayawda kadagiti idolo, dida matalek, ken dimmakesda gapu
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
iti impluensia dagiti dakes a pastor. Impalubosna ngarud nga ag-
8, 9. Kasano a nangipaay ti
bisinda—a nakadidigraan ken nakaibabainanda, ta ti dagada idi ket
Dios kadagiti pakdaar iti kon-
“pagay-ayusan ti gatas ken diro.” (Ezek. 20:6, 7) Kalpasanna, kas gregasion Kristiano maibusor
iti nabayagen nga impakpakauna ni Jehova, impalubosna a maipa- iti apostasia?
naw ti nasukir nga ilina kas dusada. Idi 607 B.C.E., inaramid ni
10, 11. Kasano a natungpal ti
Nabucodonosor ti maudi nga iraraut a nakadadaelan ti Jerusalem
ilustrasion ni Jesus maipapan
ken ti templona. Naipanaw ti rinibu kadagiti nakalasat a Judio tap- kadagiti trigo ken ruot mani-
no maadipen idiay Babilonia. Idiay a linalais ken inrurumen ida pud maikadua a siglo C.E. nga
dagiti kabusor kas nailadawan iti rugi daytoy a kapitulo. agpatpatuloy?
8 Adda kadin napasamak iti kongregasion Kristiano a kapada

dayta a pannakaipan idiay Babilonia? Addan! Kas kadagiti Judio

idi un-unana, nasaksakbay a napakdaaran dagiti pasurot ni Kristo.
Imbaga ni Jesus idi rugrugi ti ministeriona: “Agannadkayo kada-
giti ulbod a propeta nga agpampammarang a kas karnero, ngem
ti agpayso, narawetda a lobo.” (Mat. 7:15) Adu a tawen kalpasan-
na, impaisurat ti Dios ken apostol Pablo ti umasping a pakdaar:
“Ammok nga inton awanakon, umayto kadakayo dagiti naranggas
a lobo ket saandanto a maasian iti arban, ken addanto tumaud ka-
dakayo a tattao nga agsao iti tiritir a sursuro tapno mapasurotda
dagiti adalan.”—Ara. 20:29, 30.
9 Naisuro kadagiti Kristiano no kasano nga ilasin ken liklikan da-

giti kasta a napeggad a tattao. Naibilin kadagiti Kristiano a pang-

lakayen nga ikkatenda dagiti apostata iti kongregasion. (1 Tim. 1:
19; 2 Tim. 2:16-19; 2 Ped. 2:1-3; 2 Juan 10) Ngem kas iti nagka-
una nga Israel ken Juda, adu a Kristiano ti in-inut a di nangipa-
ngag kadagiti naayat a pakdaar. Iti ngudo ti umuna a siglo, ti kon-
gregasion ket naapektaranen iti apostasia. Napaliiw ni Juan, ti
maudi kadagiti apostol a sibibiag pay idi ngudo ti umuna a sig-
lo C.E., a mapaspasamak iti kongregasion ti kasta a kinadakes ken
nasaknap a panagrebelde. Maymaysana idin a nabati a mangiga-
wid iti kasta a dakes a mapaspasamak. (2 Tes. 2:6-8; 1 Juan 2:18)
Ania ti napasamak kalpasan a natay ni Juan?
10 Kalpasan a natay ni Juan, nangrugin a makita ti kaitungpa-

lan ti ilustrasion ni Jesus maipapan kadagiti trigo ken ruot. (Ba-

saen ti Mateo 13:24-30.) Kas impaspasakbay ni Jesus, minulaan
ni Satanas ti kongregasion iti adu a “ruot,” wenno sinsinan Kris-
tiano, isu a nagbiit a dimmakes ti kasasaad ti kongregasion. Na-
saktan la ketdi ni Jehova a nakakita a ti kongregasion nga impas-
dek ti Anakna ket narugitan iti idolatria, kadagiti selebrasion ken
kaugalian dagiti pagano, ken ulbod a doktrina a nagtaud kadagiti
sataniko a relihion ken kadagiti pilosopo a di mamati iti Dios! Ania
ti inaramid ni Jehova? Kas iti inaramidna iti di matalek nga Israel,
impalubosna a maadipen ti ilina. Manipud idi maikadua a siglo C.E.

“ I K K A K T O I D A I T I N A G K AY K AY S A A P U S O ” 97
nga agpatpatuloy, narigaten a makita dagiti arig trigo gapu iti ka-
adu dagiti sinsinan Kristiano. No ar-arigen, ti pudno a kongre-
gasion Kristiano, ket naadipen iti Babilonia a Dakkel, ti sangalu-
bongan nga imperio ti ulbod a relihion, idinto ta dagiti sinsinan
Kristiano ket nagbalin a paset dayta a dakes nga imperio. Bayat
nga immadu dagiti sinsinan Kristiano, timmaud ti Kakristianuan.
11 Iti ginasut a tawen a panangdominar ti Kakristianuan, adda

sumagmamano a pudno a Kristiano, dagiti “trigo” iti ilustrasion ni

Jesus. Kas kadagiti Judio a naadipen a nailadawan iti Ezekiel 6:9,
nalagipda ti pudno a Dios. Dadduma ti situtured a nangbusor kada-
giti ulbod a doktrina ti Kakristianuan. Nalalaisda ken naidadanes-
da. Inggagara kadi ni Jehova a baybay-an ti ilina iti dayta a naes-
pirituan a kinasipnget? Saan! Kas iti inaramidna iti nagkauna nga
Israel, impakita ni Jehova ti pungtotna iti maitutop a pamay-an
ken iti umiso a kapaut. (Jer. 46:28) Saan met a binaybay-an ni Je-
hova ti ilina nga awanan namnama. Subliantayo dagidiay a Judio
a naipan iti nagkauna a Babilonia ket kitaentayo no kasano nga
inikkan ida ni Jehova iti namnama nga agpatingga ti pannakaadi-
penda.
“Agpatingganto ti Ungetko”
12, 13. Apay a bimmaaw met
12 Prangka ni Jehova a nangibaga iti pungtotna iti ilina, ngem
laeng ti pungtot ni Jehova iti
impanamnamana met kadakuada a saan nga agnanayon ti nalinteg naipanaw nga ilina idi tiempo
a pungtotna. Kas pagarigan, usigenyo dagitoy a sasao: “Agpating- ni Ezekiel?
ganto ti ungetko ken bumaawto ti pungtotko kadakuada, ket map-
nekakto. Maammuandanto a siak, ni Jehova, nagsaoak kadakuada
gapu ta kalkalikagumak ti naipamaysa a debosion, inton naibulos-
kon ti pungtotko kadakuada.” (Ezek. 5:13) Apay a bimmaaw met
laeng ti pungtot ni Jehova?
13 Dadduma kadagiti naipanaw ket dagiti matalek a Judio, agra-

man dagiti di matalek. Impaipadto met ti Dios ken Ezekiel nga ag-
babawi ti dadduma kadagiti tattaona bayat nga addada idiay Ba-
bilonia. Nalagip dagiti agbabbabawi a Judio dagiti nakababain nga
inaramidda kas panagrebeldeda iti Diosda, ket impakaasida ken
Jehova a pakawanen ken paraburanna ida. (Ezek. 6:8-10; 12:16)
Karaman ni Ezekiel kadagiti matalek a kas ken propeta Daniel ken
ti tallo a kakaduana. Kinapudnona, atiddog ti biag ni Daniel isu
a nakitana ti panangrugi ken panagpatingga ti pannakaadipenda
idiay Babilonia. Naisurat iti Daniel kapitulo 9 ti naimpusuan a

Iti ginasut a tawen,

indadanes ti Babilonia
a Dakkel dagiti pudno
a Kristiano
KITAEN TI PARAPO 10, 11

99
 ˙˙˙
9A
Tungpalen ni Jehova
Dagiti Karina
I D I U N -U NANA
KITAE N TI PAR APO 1 5 - 19
14. Apay nga isubli ni Jehova
ti ilina iti dagada?
15. Ania ti masapul a mabal-
baliwan kadagiti narelihiosuan
nga aramid dagiti nagsubli?
16. Ania ti inkari ni Jehova
maipapan iti daga ti ilina?
100
1 Panagdaydayaw nga 2 Panagsubli iti
awanen ti idolatria nabunga a daga
panangikararagna iti panagbabawi ti Israel kadagiti basolda. Sigu-
rado nga inladawan ti riknana ti rikna ti rinibu a naipanaw a nang-
segsegga iti pammakawan ken pamendision manen ni Jehova. Ta-
laga a makaparagsak ngarud dagiti kari a pannakawayawaya ken
pannakaisubli nga impaisurat ti Dios ken Ezekiel!
14 Ngem adda pay napatpateg a rason a mawayawayaan ken ma-
isubli ti ili ni Jehova. Agpatinggan ti nabayagen a pannakaadipen-
da idiay Babilonia, saan a gapu ta maikarida iti pannakawayawa-
ya, no di ket tiempo manen a santipikaren ni Jehova ti naganna
iti imatang ti amin a nasion. (Ezek. 36:22) Maammuan met la-
engen ti amin a Babilonio nga awan kaimudingan dagiti kasla de-
monio a diosda a kas ken Marduk no ikompara iti Kangatuan nga
Apo a ni Jehova! Usigentayo ti lima a kari nga impaisurat ti Dios
ken Ezekiel ken naibilin nga ipakaammona kadagiti padana a nai-
pan idiay Babilonia. Umuna, pagsasaritaantayo ti kaipapanan ti
tunggal kari para kadagiti matalek. Kalpasanna, kitaentayonto ti
dakdakkel a kaitungpalan dagita a kari.
15 UMUNA A KARI. Awanton ti idolatria wenno dadduma pay a ma-
karimon nga aramid a konektado iti ulbod a relihion. (Basaen ti Eze-
kiel 11:18; 12:24.) Kas nailawlawag iti Kapitulo 5 daytoy a libro,
ti Jerusalem ken ti templona ket narugitan kadagiti di umiso a na-
relihiosuan nga aramid, kas iti idolatria. Dakes dagiti tattao isu a
naisinada ken Jehova. Babaen ken Ezekiel, impadto ni Jehova a
manamnama dagiti naipanaw a makipasetdanto manen iti nadalus
ken awan rugitna a panagdaydayaw. Amin a dadduma pay a ben-
dision ti pannakaisubli ket agpannuray iti daytoy napateg a banag:
ti pannakaisubli ti urnos ti Dios para iti nadalus a panagdaydayaw.
16 MAIKADUA A KARI. Panagawid iti ilida. “Itedkonto kadaka-
yo ti Israel,” imbaga ni Jehova kadagiti naipanaw. (Ezek. 11:17)
Naisangsangayan dayta a kari, ta dagiti Babilonio a nangumsi iti
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
3 Maakseptar a 4 Matalek a lallaki a 5 Nagkaykaysa a panagdaydayaw
panagdaton ken Jehova mangidaulo iti templo ti Dios

naadipen nga ili ti Dios ket sigurado a saan a pulos a nangted iti
17. Ania ti mapasamak kada-
aniaman a namnama a makaawidda iti ipatpategda nga ili. (Isa.
giti maidaton ken Jehova?
14:4, 17) No la ket ta agtalinaed a matalek dagiti nagawid, agbalin
a nadam-eg ken nabunga ti daga a mangted kadakuada iti taraon 18. Kasano ti panangipastor
ken makaparagsak a trabaho. Saandan a pulos maibabain ken ka- ni Jehova iti ilina?
kaasi gapu iti bisin.—Basaen ti Ezekiel 36:30. 19. Ania ti inkari ni Jehova
17 MAIKATLO A KARI. Ti panagdaton manen iti altar ni Jehova. maipapan iti panagkaykaysa?
Kas naipakita iti Kapitulo 2 daytoy a libro, sigun iti Linteg, ti pa-
nagdaton ket napateg a paset ti nadalus a panagdaydayaw. No la
ket ta agtalinaed a natulnog ken nadalus iti naespirituan dagiti aga-
wid a Judio, akseptaren ni Jehova dagiti datonda. No kasta, ma-
abbongan dagiti basolda ken agtalinaedda a nasinged iti Diosda.
Inkari ni Jehova: ‘Agserbinto kaniak ti intero a sangakabbalayan
ti Israel. Maragsakanakto kadakuada sadiay, ken kiddawekto dagi-
ti kontribusionyo ken umuna a bungbunga ti apityo kas daton,
amin a nasantuan a bambanagyo.’ (Ezek. 20:40) Talaga a maisub-
li ti nadalus a panagdaydayaw a mangyeg kadagiti bendision iti ili
ti Dios.
18 MAIKAPAT A KARI. Ti pannakaikkat dagiti dakes a pastor. Ti

maysa a kangrunaan a rason a nakaaramid ti ili ti Dios kadagiti na-

karo a kamali ket gapu iti impluensia dagiti dakes a lallaki a mangi-
dadaulo kadakuada. Inkari ni Jehova a balbaliwanna dayta. Mai-
papan kadagiti kasta a dakes a pastor, inkarina: “Saandanton a
pakanen dagiti karnerok . . . Ispalekto dagiti karnerok iti ngiwat-
da.” Ngem impasigurado ni Jehova kadagiti matalek a tattaona:
“Aywanakto dagiti karnerok.” (Ezek. 34:10, 12) Kasano nga arami-
denna dayta? Mangusar kadagiti matalek ken napudno a lallaki kas
papastor.
19 MAIKALIMA A KARI. Panagkaykaysa dagiti agdaydayaw ken

Jehova. Panunotenyo no kasano ti kaliday dagiti matalek nga

“ I K K A K T O I D A I T I N A G K AY K AY S A A P U S O ” 101
 agdaydayaw idi makitada a saan nga agkaykaysa ti ili ti Dios sak-
20, 21. Kasano a natungpal
bay a naipanawda iti dagada. Gapu iti impluensia dagiti ulbod a
dagiti kari ti Dios kadagiti
nagawid a Judio?
propeta ken dakes a pastor, nagrebelde dagiti tattao kadagiti ma-
talek a propeta a nangibagi ken Jehova; nasinasina pay ketdi da-
giti tattao ken nagbibinnusor dagiti grupo. Isu a ti maysa kadagiti
makaparegta a paset ti pannakaisubli ket daytoy a kari a naibaga
ken Ezekiel: “Ikkakto ida iti nagkaykaysa a puso, ket mangikabi-
lakto iti baro nga espiritu iti unegda.” (Ezek. 11:19) No la ket ta
kanayon nga agkaykaysa dagiti nagawid a Judio ken agtalinaedda
a naikaykaysa ken Jehova a Dios, saan ida a maabak ti asinoman
a bumusor kadakuada. Kas maysa a nasion, maipadayagda manen
ni Jehova imbes a pannakaibabain ken pannakaumsi ti maipaayda
kenkuana.
20 Natungpal kadi dagita a lima a kari kadagiti nagawid a Ju-

dio? Nasayaat a laglagipentayo ti imbaga idi ti matalek a ni Josue:

“Awan uray maysa a sao a saan a natungpal kadagiti naimbag nga
inkari kadakayo ni Jehova a Diosyo. Pimmudnoda amin para ka-
dakayo. Awan uray maysa a sao a di natungpal.” (Jos. 23:14) No

Ti nakallalagip a kombension
idi 1919 ket natibker nga
ebidensia a nawayawayaanen
ti ili ti Dios iti panangadipen
ti Babilonia a Dakkel
˙˙˙
9B
APAY A 19 19?
Apay a makunatayo a nawayawayaan ti ili ti Dios iti
pannakaadipenda iti Babilonia a Dakkel idi 1919? Ti padto
ti Biblia ken dagiti impormasion nga ipaay ti historia ti
makatulong kadatayo a maaddaan iti kasta a konklusion.
Ipakita ti padto ti Biblia ken ti historia a talaga a
nangrugi ti panagturay ni Jesus idiay langit kas Ari idi 1914,
a mangtanda iti panangrugi ti maudi nga al-aldaw ti sistema
ni Satanas ditoy daga. Ania ti inaramid ni Jesus apaman a
nadutokan kas Ari? Winayawayaanna kadi a dagus dagiti
adipenna ditoy daga iti pannakaadipenda iti Babilonia a
Dakkel? Dinutokanna kadi ti ‘matalek ken masirib nga adi-
penna’ idi 1914 ken rinugianna ti nasaknap a trabaho a
panagani?—Mat. 24:45.
Nalawag a saan. Laglagipenyo nga impaisurat ti Dios ken
apostol Pablo a ti panangukom ket ‘mangrugi iti balay ti
Dios.’ (1 Ped. 4:17) Umasping iti dayta, impadto ni propeta
Malakias ti tiempo nga umay ni Jehova iti balay a pagdayda-
yawan kenkuana a kaduana “ti mensahero ti tulag,” ti Anak ti
Dios. (Mal. 3:1-5) Dayta ket tiempo ti pannakapasudi ken
pannakasubok. Maitunos kadi dayta a padto iti historia?

102
kasta idi panawen ni Josue; kasta met idi nagsubli dagiti Judio iti
22. Kasanotay nga ammo a ti
dagada.
umuna a kaitungpalan dagiti
21 Insardeng dagiti Judio ti idolatria ken ti dadduma pay a ma-
padto maipapan iti pannakai-
karimon nga aramid ti ulbod a relihion a nangisina kadakuada ken subli ket pakauna laeng iti
Jehova. Nupay kasla imposible, nagnaedda manen iti dagada, nag- dakdakkel a kaitungpalanna?
mulada, ken nagbiagda sadiay a naragsak. Maysa kadagiti damo
nga inaramidda ket ti panangibangonda manen iti altar ni Jehova
idiay Jerusalem ken nangtedda kadagiti daton nga awatenna. (Esd.
3:2-6) Impaayan ida ni Jehova kadagiti nasayaat ken naespirituan
a pastor, kas iti matalek a padi ken parakopia a ni Esdras, dagi-
ti gobernador a da Nehemias ken Zerubabel, ti Nangato a Padi a
ni Josue, ken dagiti natured a propeta a da Haggeo, Zacarias, ken
Malakias. No la ket ta agtulnog dagiti tattao iti panangisuro ken
panangiwanwan ni Jehova, mataginayonda ti panagkaykaysa a na-
bayag a dida napadasan.—Isa. 61:1-4; basaen ti Jeremias 3:15.
22 Sigurado a makaparegta ti damo a pannakatungpal dagiti

kari ni Jehova a pannakaisubli! Ngem pakauna laeng dayta iti

dakdakkel a kaitungpalanna. Kasanotay nga ammo? Adda ngamin

Wen! Ti 1914 agingga iti rugrugi ti 1919 ket
narigat a tiempo ti pannakasubok ken pannakapa-
sudi para kadagiti Estudiante ti Biblia, kas awag idi
kadagiti Saksi ni Jehova. Idi 1914, naupay ti adu a
kameng ti ili ti Dios ditoy daga idi saan a dimteng
ti panungpalan ti sistema kas iti ninamnamada.
Idi 1916, kimmaro ti pannakaupayda ta natay ni
Charles T. Russell, a sipapasnek a nangidaulo iti
ili ti Dios. Dadduma a nakasingsinged ken Broth-
er Russell ti bimmusor unay kadagiti panagregget
ni Joseph F. Rutherford, a simmaruno ken Broth-
er Russell a nangidaulo. Timmaud dagiti panagsisi-
na a dandani nangdadael iti organisasion idi 1917.
Kalpasanna, idi 1918, ni Brother Rutherford ken ti
pito a kakaduana ket nabista, nasentensiaan iti di
umiso nga akusasion, ken naibalud a nalawag a
gapu iti panangsugsog dagiti lider ti relihion. Nai-
serra ti hedkuarter idiay Brooklyn. Nalawag a saan
pay idi a nawayawayaan ti ili ti Dios iti Babilonia a
Dakkel!
Ngem ania ti napasamak idi 1919? Nagbiit a nag-
balbaliw ti situasion! Iti rugrugi ti tawen, naparuaren
iti pagbaludan ni Brother Rutherford ken dagiti ka-
kaduana. Nagsublida a dagus iti trabahoda! Insigida
nga implanoda a maangay ti nakallalagip a komben-
sion, ken nangrugin a naipablaak ti baro a magasin
a The Golden Age (Agriingkayo! itan). Nadisenio
dayta a baro a magasin a mausar iti panangasaba.
Iti tunggal kongregasion, adda met manangaywan
a nadutokan a mangorganisar ken mangidaulo iti
ministerio. Iti dayta met la a tawen, naipablaak ti
Bulletin (Panagbiag ken Ministeriotayo kas Kristiano
—Workbook iti Gimong itan) a tumulong iti panna-
kaorganisar ti trabaho a panangasaba.
Ania ti napasamak? Nalawag a winayawayaan ni
Kristo ti ilina iti panangadipen ti Babilonia a Dakkel.
Dinutokanna ti matalek ken masirib nga adipenna.
Madama idin ti trabaho a panagani. Manipud iti
dayta a napateg a tawen ti 1919, kasta unayen ti
irarang-ay ti trabaho.

103
 ˙˙˙
9C
Tungpalen ni Jehova
Dagiti Karina
AG DAMA A
TI E M PO
KITAE N TI PAR APO 2 7- 3 1
23, 24. Kaano ken kasano a
nangrugi “ti tiempo a panna-
kaisubli ti amin a banag”?
25, 26. (a) Kaano a nag-
patingga ti nabayag a
pannakaadipen iti Babilonia
a Dakkel, ken kasanotay nga
ammo? (Kitaen met ti kahon
nga “Apay a 1919?”) (b) Ania
ti nangrugi a natungpal mani-
pud 1919 nga agpatpatuloy?
104
1 Nadalus a panagdaydayaw 2 Panagpatingga ti
nga awanen ti idolatria naespirituan a bisin
kondision dagiti kari; tungpalen laeng ni Jehova dagita no agtali-
naed dagiti tattao a natulnog ken agtignayda a dagus. Idi agangay,
nagbalin manen a nasukir ken rebelioso dagiti Judio. Ngem kas
impaganetget ni Josue, kanayon a pumayso ti sao ni Jehova. Isu
nga adda dakdakkel ken manayon a kaitungpalan dagiti karina. Ki-
taentayo no kasano a napasamak dayta.
“Maragsakanakto Kadakayo”
23 Kas agad-adal iti Biblia, ammotayo a daytoy dakes a sistema
ti bambanag ket dandanin agpatingga, addan iti maudi nga al-
aldawna, sipud 1914. Ngem saan a makapaladingit dayta kadagiti
agserserbi ken Jehova. Kinapudnona, ipakita ti Biblia a ti 1914 ti
pangrugian ti makaparagsak a tiempo—“ti tiempo a pannakaisubli
ti amin a banag.” (Ara. 3:21) Kasanotay nga ammo? Ania aya ti na-
pasamak idiay langit idi 1914? Naitrono ni Jesu-Kristo kas Mesias
nga Ari! Apay a makuna a dayta a pasamak ket pannakaisubli? Lag-
lagipentayo nga inkari ni Jehova ken Ari David nga agnanayon
ti panagari ti pamiliana. (1 Cron. 17:11-14) Naisardeng dayta a
panagari idi 607 B.C.E. a panangdadael dagiti Babilonio iti Je-
rusalem isu a nagpatingga ti panagturay dagiti ari iti pamilia ni
David.
24 Kas “ti Anak ti tao,” ni Jesus ket kaputotan ni David isu a
nagbalin a legal nga agtawid iti kinaari ni David. (Mat. 1:1; 16:13-
16; Luc. 1:32, 33) Nangrugi “ti tiempo a pannakaisubli ti amin a
banag” idi 1914 a panangitrono ni Jehova ken Jesus idiay langit!
Naluktanen ti gundaway tapno usaren ni Jehova dayta a perpek-
to nga Ari a mangituloy iti trabaho a panangisubli.
25 Maysa kadagiti immuna nga inaramid ni Kristo kas Ari ket ti
makikadua ken Amana a mangsukimat iti urnos ti nadalus a pa-
nagdaydayaw ditoy daga. (Mal. 3:1-5) Kas impakpakauna ni Jesus
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
3 Maipaay dagiti daton 4 Matalek a lallaki 5 Nagkaykaysa a panagdaydayaw
iti panagdaydayaw a mangidaulo iti intero a lubong

iti ilustrasionna maipapan kadagiti trigo ken ruot, nabayag nga im-
27. Kasano a pinagpatingga ti
posible a mailasin ti nagdumaan dagiti trigo ken ruot, kayatna a
Dios ti idolatria iti ilina?
sawen, dagiti pudno a dinutokan ti espiritu a Kristiano manipud
kadagiti sinsinan.[2] Ngem idi dimtengen ti panagani idi 1914, na- 28. Kasano a naisubli ti ili ni
lawagen a makita ti nagdumaanda. Adu a tawen sakbay ti 1914, Jehova iti dagada?
imbutaktak dagiti matalek nga Estudiante ti Biblia dagiti nakaro a
kamali ti Kakristianuan ken rinugiandan ti simmina iti dayta a da-
kes nga organisasion. Tiempon tapno naan-anay nga isubli ida ni
Jehova. Isu nga idi rugrugi ti 1919, sumagmamano la a tawen si-
pud nangrugi ti “panagani,” interamenten a nawayawayaan ti ili ti
Dios iti pannakaadipenda iti Babilonia a Dakkel. (Mat. 13:30) Nag-
patinggan ti pannakaadipenda!
26 Makitan ti dakdakkel nga amang a kaitungpalan dagiti padto

ni Ezekiel maipapan iti pannakaisubli ngem iti nakita ti ili ti Dios

idi un-unana. Usigentayo itan no kasano a makita ti dakdakkel a
kaitungpalan ti lima a kari a naammuantayo.
27 UMUNA A KARI. Agpatingga ti idolatria ken dadduma pay a ma-

karimon a narelihiosuan nga aramid. Idi agpatingga ti maika-19 a sig-

lo ket nangrugi ti maika-20, nagtataripnong dagiti matalek a Kris-
tiano ket rinugiandan nga isardeng dagiti di umiso a narelihiosuan
nga aramid. Ti panagdaydayaw iti trinidad a Dios, panamati a saan
a matay ti kararua ti tao, ken ti doktrina nga umap-apuy ti impier-
no ket naisardeng ta saan a naibasar iti Biblia no di ket nagtaud
iti ulbod a relihion. Ti panagusar kadagiti imahen iti panagdayda-
yaw ket maibilang a direkta nga idolatria. In-inut a naawatan ti ili
ti Dios a ti panagusar iti krus iti panagdaydayaw ket maysa a kita
ti idolatria.—Ezek. 14:6. FOOTNOTE
28 MAIKADUA A KARI. Pannakaisubli ti ili ti Dios iti naespirituan [2] Kas pagarigan, ditay masigurado
no asino kadagiti Repormador idi
a dagada. Gapu ta pinanawandan ti relihion a nagtaud iti Babilo- maika-16 a siglo ti karaman kadagiti
nia, addan dagiti matalek a Kristiano iti maitutop a naespirituan a Kristiano a dinutokan ti espiritu.

“ I K K A K T O I D A I T I N A G K AY K AY S A A P U S O ” 105
 ˙˙˙
9D
DAG ITI PADTO MAI PAPAN
ITI PAN NAK AAD I PE N KE N
PAN NAK AIS U B LI
K I TAE N T I PAR AP O 6 - 1 1 , 2 5 - 3 2
607 B.C.E . 537 B.C.E .
11 22
1 . DAG ITI PAKDA AR
KAITUN G PALAN
UMUNA A
Sakbay ti 607 B.C.E.
—Pinakdaaran da Isaias,
Jeremias, ken Ezekiel ti ili
ni Jehova ngem nagtultuloy
latta ti apostasia
KAITUN G PALAN
DAKDAKKEL A
Umuna a Siglo C.E.
—Pinakdaaran da Jesus, Pablo,
ken Juan ti kongregasion
ngem nagtultuloy latta ti
apostasia
29. Kasano nga ad-adda a
naiparegta ti panangasaba
idi 1919?
106
Ti adu a padto maipapan iti pannakaadipen
dagiti Judio iti nagkauna a Babilonia ket addaan
iti maikadua ken dakdakkel a kaitungpalan idi
inadipen ti Babilonia a Dakkel ti kongregasion
Kristiano, adu a tawen kalpasanna. Kitaenyo ti
dadduma a pagarigan.
100 C.E . 1919 C.E .
33 11 22 33
2 . PAN NAKA AD IPEN 3. PAN NAKAISUBLI
607 B.C.E.—Nadadael ti 537 B.C.E. nga agpatpatuloy
Jerusalem; naadipen ti ili —Nagsubli idiay Jerusalem dagiti
ti Dios idiay Babilonia natda a matalek, binangonda
manen ti templo, ken insublida
ti nadalus a panagdaydayaw
Nangrugi ti Maikadua a 1919 C.E. nga agpatpatuloy
Siglo C.E.—Inadipen ti —Bayat ti panagturay ni Jesus,
Babilonia a Dakkel dagiti nakita dagiti matalek a nadutokan
pudno a Kristiano ti panagpatingga ti naespirituan
a pannakaadipenda ken ti pannaka-
isubli ti nadalus a panagdaydayaw
dagada, iti naparaburan a kasasaad, wenno aglawlawda, a sadiay,
saandan a pulos agbisin iti naespirituan. (Basaen ti Ezekiel 34:
13, 14.) Kas makitatayto iti Kapitulo 19 daytoy a libro, binendisio-
nan ni Jehova dayta a daga iti awan kapadana ken agtultuloy a na-
espirituan a taraon.—Ezek. 11:17.
29 MAIKATLO A KARI. Ti panagdaton manen iti altar ni Jehova.
Idi umuna a siglo C.E., naisuro kadagiti Kristiano a mangidaton-
da iti Dios, saan a kadagiti literal nga animal, no di ket kadagiti
adayo a napatpateg a sagut—ti sasaoda a pangidaydayaw ken Je-
hova ken panangikasaba maipapan kenkuana. (Heb. 13:15) Bayat
ti ginasut a tawen a kaaddada iti Babilonia a Dakkel, awan ti or-
ganisado nga urnos tapno maipaay dagiti kasta a daton. Ngem idi
dandanidan mawayawayaan, mangipapaayen ti ili ti Dios kadagiti
kasta a daton a panangidaydayaw. Nakaregregtada a mangasaba
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
ken nakaragragsakda a mangidaydayaw iti Dios kadagiti gimong-
30. Ania ti inaramid ni Jesus
da. Manipud idi 1919, ad-addan nga impaganetget “ti matalek ken
tapno maikkan ti ilina iti
masirib nga adipen” ti trabaho a panangasaba ken pinasayaatda ti kasapulanda a nasayaat a
panangorganisarda iti dayta. (Mat. 24:45-47) Aglaplapusanan nga- papastor?
rud ti maipapaay iti altar ni Jehova a daton ti umad-adu a tattao
31. Kasano a tinungpal ni
a mangidaydayaw iti nasantuan a naganna! Jehova ti padtona iti Ezekiel
30 MAIKAPAT A KARI. Ti pannakaikkat dagiti dakes a pastor. Wi-
11:19?
nayawayaan ni Kristo ti ili ti Dios kadagiti di matalek ken mana- 32. Ania ti mariknam iti
gimbubukodan nga ulbod a pastor iti Kakristianuan. Iti arban ni pannakatungpal dagiti padto
Kristo, dagiti pastor a kas kadagita nga ulbod a papastor ket na- maipapan iti pannakaisubli?
ikkat iti akemda. (Ezek. 20:38) Kas ti Nasayaat a Pastor, sinigura- (Kitaen met ti kahon a “Dagiti
do ni Jesus a maaywanan dagiti karnerona. Idi 1919, dinutokanna Padto Maipapan iti Pannaka-
ti matalek ken masirib nga adipenna. Dayta a bassit a grupo dagi- adipen ken Pannakaisubli.”)
ti napudno a nadutokan a Kristiano ti nangidaulo iti panangipaay
iti naespirituan a taraon, isu a naaywanan a naimbag ti ili ti Dios.
Idi agangay, dimmalan dagiti panglakayen iti pannakasanay iti pa-
nangaywan iti “arban ti Dios.” (1 Ped. 5:1, 2) Ti panangiladawan
nga impaisurat ti Dios iti Ezekiel 34:15, 16 ket masansan a nausar
tapno maipalagip kadagiti Kristiano a pastor dagiti pagalagadan
nga inaramid ni Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo.
31 MAIKALIMA A KARI. Panagkaykaysa dagiti agdaydayaw ken

Jehova. Iti ginasut a tawen, nasinasina ti Kakristianuan iti pinullo

a ribu a relihion ken sekta a talaga nga agkikinnontra. Ngem adda
milagro nga inaramid ni Jehova iti naisubli nga ilina. Addan na-
dayag a kaitungpalan ti inkarina babaen ken Ezekiel: “Ikkakto ida
iti nagkaykaysa a puso.” (Ezek. 11:19) Iti intero a lubong, minilio-
nen ti pasurot ni Kristo a nagtaud iti nagadu a tribu, relihion, ka-
sasaad ti panagbiag ken iti kagimongan. Ngem aminda ket ma-
sursuruan kadagiti isu met la a kinapudno ken nakaskasdaaw ti
panagtutunosda a mangar-aramid iti isu met la a trabaho. Iti ma-
udi a rabii ti biagna ditoy daga, sipapasnek nga inkararag ni Je-
sus nga agkaykaysa koma dagiti pasurotna. (Basaen ti Juan 17:11,
20-23.) Iti agdama a tiempotayo, tinungpal ni Jehova dayta a kid-
daw iti awan kaaspingna a pamay-an.
32 Saanka kadi a maragsakan ta agbibiagka iti daytoy makapaga-

gar a tiempo ti pannakaisubli? Makitkitatayon ti kaitungpalan da-

giti padto ni Ezekiel iti tunggal paset ti panagdaydayawtayo ita.
Makapagtalektayo a maragsakan itan ni Jehova kadagiti tattao-
na, kas iti impaipadtona ken Ezekiel: “Maragsakanakto kadakayo.”
(Ezek. 20:41) Maamirismo kadi a nagsayaat ti pribilehiom nga ag-
balin a paset ti nagkaykaysa, matartaraonan a naimbag nga ili a
mangidaydayaw ken Jehova iti intero a lubong—ili a nawayawaya-
anen kalpasan ti ginasut a tawen a naespirituan a pannakaadipen?

“ I K K A K T O I D A I T I N A G K AY K AY S A A P U S O ” 107
 ˙˙˙
9E

“ TI TI E M PO A Idi dinakamat ni apostol Pedro

“ti tiempo a pannakaisubli ti amin a
PAN NAKAIS U B LI banag,” tuktukoyenna ti padto maipapan
TI AM I N A BANAG ” iti nakaskasdaaw a tiempo a nangrugi idi
AR AM I D 3 : 2 1 naitrono ni Jesus kas Ari, ken agtultuloy
agingga nga agpatingga ti Sangaribu a
K I TAE N T I PAR AP O 2 3 , 3 3 - 3 9 Tawen a Panagturayna.

PANAGPATINGGA TI
SANGARIBU A TAWEN
1914 ARMAGEDON A PANAGTURAY

Maudi nga Sangaribu a Tawen Agnanayon

Al-aldaw a Panagturay a Paraiso

Naitrono ni Jesu- Mangrugi ti Sangaribu a Tawen Ileppas ni Jesus ti

Kristo kas Ari idiay
langit. Nangrugi ti
naespirituan a
pannakaisubli ti ili ti
Dios idi 1919
a Panagturay ni Kristo, ket “ti amin a trabaho a
tiempo a pannakaisubli ti amin a pannakaisubli ken
banag” karamanna dagiti pisikal a iyawatnan ti Pagarian
bendision para kadagiti matalek a ken Amana
tattao ditoy daga

TI TUR AY N I JE S US
IS UBLINA TI . . .

˘ dayag iti nagan ti Dios

˘ salun-at kadagiti
masakit

˘ kinaagtutubo kadagiti
nataengan

˘ biag kadagiti natay

˘ kinaperpekto kadagiti
matalek a tattao

˘ Paraiso iti daga

Kaskasdi a makitatayto pay ti dakdakkel a kaitungpalan ti daddu-
33-35. (a) Para kadagiti Judio
ma a padto ni Ezekiel maipapan iti pannakaisubli.
a naadipen, ania ti kaipapa-
“Kasla Hardin ti Eden” nan ti padto iti Ezekiel 36:35?
33
(b) Ania ti kaipapanan dayta
Kas nakitatayon, idi 1914 a pannakaitrono ni Jesus “ti tiem- a padto para kadagiti agday-
po a pannakaisubli ti amin a banag” ta nangrugi a naisubli ti pa- dayaw ken Jehova ita? (Kitaen
nagturay dagiti ari iti pamilia ni David. (Ezek. 37:24) Kalpasanna, met ti kahon a “Ti Tiempo a
pinabileg ni Jehova ni Kristo a mangisubli iti nadalus a panagday- Pannakaisubli ti Amin a Ba-
dayaw iti ilina kalpasan ti ginasut a tawen a naespirituan a panna- nag.”)
kaadipen. Ngem nagpatingga kadi iti dayta ti trabaho ni Kristo a 36, 37. Ania dagiti kari a ma-
panangisubli? Saan! Agtultuloy dayta a trabaho iti naisangsanga- tungpalto iti masanguanan a
yan a pamay-an iti masanguanan—ket ibaga kadatayo dagiti pad- Paraiso?
to ni Ezekiel dagiti makapagagar a detalye.
34 Kas pagarigan, siputanyo dagitoy a sasao nga impaisurat ti

Dios: “Ibaganto ti tattao: ‘Nagbalin a kasla hardin ti Eden ti na-

dadael a daga.’ ” (Ezek. 36:35) Ania ti kaipapanan dayta a kari ken
Ezekiel ken kadagiti padana a naipanaw? Sigurado a dida ninam-
nama a naan-anay a literal ti kaitungpalanna—a kasla agsublida iti
orihinal a hardin, wenno Paraiso, daydi inaramid a mismo ni Je-
hova! (Gen. 2:8) Imbes ketdi, sigurado a naawatanda nga ipampa-
namnama ni Jehova nga agbalin a napintas ken nabunga ti daga a
pagsublianda.
35 Ania ti kaipapanan ita kadatayo ti isu met la a kari? Ditay

namnamaen a literal a matungpal dayta iti daytoy dakes a lubong

nga iturturayan ni Satanas a Diablo. Imbes ketdi, maawatantayo
nga adda naespirituan a kaitungpalanna ita. Kas ad-adipen ni Je-
hova, agnanaedtayo iti naisubli a naespirituan a daga, maysa a ka-
sasaad, wenno aglawlaw, a ditoy a makapagserbitayo a nabunga
ken makaipaaytayo ti sagrado a panagserbi kas kapatgan iti biag-
tayo. In-inut a sumaysayaat daytoy a naespirituan a daga. Ngem
iti ngay masanguanan?
36 Kalpasan ti dakkel a gubat ti Armagedon, karamanton ti lite-

ral a daga iti trabaho ni Jesus a panangisubli. Bayat ti Sangaribu

a Tawen a Panagturayna, iwanwannanto dagiti tattao tapno pagba-
linenda daytoy a planeta kas sangalubongan a hardin ti Eden, may-
sa a paraiso, kas iti di agbalbaliw a panggep ni Jehova! (Luc. 23:43)
Kalpasanna, agkaykaysanto ti amin a tattao ken aywananda a na-
imbag ti pagtaenganda a daga. Awanton ti peggad ken pagbutngan
iti sadinoman. Panunotem ti tiempo inton matungpalen daytoy a
kari: “Mangaramidakto kadakuada iti tulag ti kappia, ket pukawek-
to iti daga dagiti narungsot nga atap nga animal, tapno natalged ti
panagnaedda iti let-ang ken ti pannaturogda iti kabakiran.”—Ezek.
34:25.

“ I K K A K T O I D A I T I N A G K AY K AY S A A P U S O ” 109
 37 Mailadawanmo kadi dayta iti isipmo? Gapu ta awan pagbut-
38. Ania ti panagriknam ma-
ngam, mapasiarmonton ti aniaman a paset ti naglawa a daga. Awan
ipapan iti kari a mabasa iti
Ezekiel 28:26?
animal a mangdangran kenka. Awan peggad a mangsinga iti natal-
na nga aglawlawmo. Uray maymaysam, mastrekmo ti napuskol a
39. Apay a masiguradom a
kabakiran tapno makitam ti kasta unay a kinapintasna. Mabalin-
matungpalto dagiti padto ma-
mo payen ti maturog sadiay a sitatalged, sa agriingka a nainanaan
ipapan iti Paraiso nga insurat
ni Ezekiel? ken di naan-ano!
38 Makitatayto metten a matungpal daytoy a kari: “Natalgeddan-

to nga agnaed iti [daga] ket agibangonda kadagiti balay ken agmu-
lada kadagiti ubas. Agnaeddanto a sitatalged inton dusaek ti amin
a manglalais kadakuada iti aglawlawda; ket maammuandanto a siak
ni Jehova a Diosda.” (Ezek. 28:26) Inton awanen ti amin a kabu-
sor ni Jehova, matagiragsaktayton ti talna ken talged iti intero a
daga. Bayat nga ay-aywanantayo ti daga, maaywanantayto met ti
bagitayo ken dagiti ay-ayatentayo, agbangontayto kadagiti kom-
portable a balay a pagyanan ken agmulatayto kadagiti kaubasan
nga aywanantayo.
39 Kasla tagtagainep la kadi para kenka dagita a kari? Laglagi-

pem ngarud dagiti nakitamon a “pannakaisubli ti amin a banag”

iti daytoy a tiempo. Uray iti kakaruan nga ibubusor ni Satanas,
naikkan ni Jesus iti pannakabalin a mangisubli iti nadalus a pa-
nagdaydayaw bayat daytoy kadadaksan a tiempo. Anian a nagtib-
ker nga ebidensia a matungpalto ti amin a kari ti Dios nga impa-
isuratna ken Ezekiel!

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ania ti kasasaad dagiti Judio idi naadipen-
da idiay Babilonia, ken apay a winayawaya-
an ni Jehova ti ilina idi agangay?
2 Kasano a naimpluensiaan iti kinadakes ti
kongregasion Kristiano, ken ania ti napa-
samak a kapada ti pannakaadipen dagiti
Judio idiay Babilonia?
3 Babaen ken Ezekiel, ania dagiti inkari ni
Jehova a pannakaisubli, ken kasano a
natungpalda kadagiti pudno a Kristiano
bayat ti maudi nga al-aldaw?
4 Ania dagiti padto maipapan iti pannaka-
isubli nga il-iliwem a matungpal inton
Paraiso?
5 Kasano a maipakitatayo nga apresiaren-
tayo ti pamay-an ni Jehova a nangisubli
iti nadalus a panagdaydayaw iti tiempo-
tayo?

110 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Panunotem ti tiempo
inton natalgeden uray ti
‘pannaturog iti kabakiran’
KITAEN TI PARAPO 36, 37
 10
1-3. Apay a nagbalbaliw ti ka-
panunotan dagiti Judio idiay
Babilonia? (Kitaen ti ladawan
iti rugi ti kapitulo.)
112
“AG BIAG KAY TO ”
NAKAISENTRUANNA: Ti sirmata maipapan iti panagbiag
EZEKIEL 37:5
manen dagiti ‘namagaan a tulang’ ken ti dakdakkel a
kaitungpalanna
NAGBALBALIW ti kapanunotan dagiti Judio idiay Babilonia!
Agarup lima a tawen nga impadto ni Ezekiel a madadael ti Jeru-
salem ngem awan ti namati. Uray adda dagiti inyaktona a pagi-
lasinan, imbagana nga ilustrasion, intedna a mensahe, saan a pi-
nati dagiti naipanaw a Judio nga ipalubos ni Jehova a madadael
ti Jerusalem. Uray idi naammuanda a pinalikmutanen ti arma-
da ti Babilonia ti siudad, nagtalekda latta a natalged dagiti umi-
lina.
2 Ngem dua a tawen kalpasan a nangrugi ti iraraut, adda na-
kalibas idiay Jerusalem a simmangpet iti Babilonia, ket impada-
magna: “Nadadaelen ti siudad!” Nalpay ti abaga dagiti Judio a
naipanaw. Dida maawatan ti naan-anay a kaipapanan dayta: awa-
nen ti ipatpategda a siudad, ti nasantuan a templo, ti il-ilalaen-
da a daga! Nagbanag iti pannakapaay ti nabayagen a namnama-
da.—Ezek. 21:7; 33:21.
3 Ngem bayat a maup-upayda, nakakita ni Ezekiel iti sirmata a
mangpabileg ken mangyeg iti namnama. Ania ti mensahe ti sir-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
mata para kadagiti maup-upay a Judio idiay Babilonia? Ania ti
4. Ania ti naisangsangayan a
kaipapanan dayta a sirmata para iti ili ti Dios ita, ken kasano a
nadlaw ni Ezekiel iti nakitana
magunggonaan ti tunggal maysa kadatayo? Tapno maammuanta- a sirmata?
yo, usigentayo ti imbaga ni Jehova ken Ezekiel.
5. Ania ti dua nga imbilin ni
“Agipadtoka Maipapan Kadagitoy a Tulang” ken Jehova ken Ezekiel, ket ania
“Agipadtoka iti Angin” ti napasamak kalpasan nga
4 Basaen ti Ezekiel 37:1-10. Babaen ti sirmata, naipan ni Eze-
inaramid dagita ni Ezekiel?

kiel iti tanap a napno iti tulang. Tapno sigurado a maawatan a 6. Ania ti imbaga ni Jehova
a nakatulong ken Ezekiel a
naimbag ni Ezekiel ti kaipapanan ti sirmata, imbilin ni Jehova
mangtarus iti sirmata?
kenkuana a ‘lumasat’ kadagiti naiwarawara a tulang. Bayat a nag-
na ni Ezekiel iti tanap, adda dua a naisangsangayan a nadlawna 7. Ania ti impalgak ni Jehova
ken Ezekiel a mabasa iti
kadagiti tulang: ti bilangda ken ti itsurada. Nakitana a “nakaad-
Ezekiel 37:12-14, ket ania
adu” ken “nakamagmaga” dagita. ti ipanamnama daytoy iti
5 Kalpasanna, adda dua nga imbilin ni Jehova ken Ezekiel a naipanaw nga ilina?
mangirugi iti in-inut a pannakaisubli. Ti umuna a bilin ket: “Agi-
padtoka maipapan kadagitoy a tulang,” nga ibagana kadakuada,
“agbiagkayto.” (Ezek. 37:4-6) Apaman a nagipadto ni Ezekiel,
“adda agkakanaltuok nga uni, ket nangrugi nga agsisilpo dagiti
tulang,” sa naaddaan iti “pennet ken lasag” dagiti tulang ken “na-
kalupkopan dagita iti kudil.” (Ezek. 37:7, 8) Ti maikadua a bilin
ket: “Agipadtoka iti angin,” nga ibagana iti dayta a ‘puyotanna’
dagiti bagi. Idi nagipadto ni Ezekiel, “naaddaan dagita iti anges.
Nagbiag ken nagtakderda, ket nagbalinda a nagdakkel nga arma-
da.”—Ezek. 37:9, 10.
“Namagaan Dagiti Tulangmi, ket Napukaw ti Namnamami”
6 Insaruno nga imbaga ni Jehova ken Ezekiel ti kaipapanan ti
sirmata: “Dagitoy a tulang ket ti intero a sangakabbalayan ti Is-
rael.” Idi naammuan dagiti naipanaw a nadadaelen ti Jerusalem,
nariknada a kasda la natayen. Isu nga insangitda: “Namagaan da-
giti tulangmi, ket napukaw ti namnamami. Naan-anay a naisi-
nakami.” (Ezek. 37:11; Jer. 34:20) Kas pangliwliwa, imbaga ni
Jehova a ti naladingit a sirmata maipapan kadagiti tulang ket ki-
naagpaysuanna naragsak a mensahe ti namnama para iti Israel.
7 Basaen ti Ezekiel 37:12-14. Iti daytoy a sirmata, impanam-

nama ni Jehova kadagiti naipanaw a biagenna ida, isublina ida

iti dagada, ken pagtalinaedenna idan sadiay. Maysa pay, inawa-
gan manen ida ni Jehova kas “ilik.” Anian a makaliwliwa dagita a
sasao kadagiti naipanaw a maup-upay! Apay a masiguradoda a pu-
mayso dayta a kari ti pannakaisubli? Gapu ta inkari a mismo ni
Jehova. Imbagana: “Siak, ni Jehova, ti nagsao ken nangaramid
iti dayta.”

“A G B I A G K AY T O ” 113

8. (a) Kasano a kasla natay
ti kasasaad “ti intero a sa-
ngakabbalayan ti Israel”?
(b) Kasano nga iladawan ti
Ezekiel 37:9 ti makagapu iti
simboliko nga ipapatay ti
Israel? (Kitaen ti footnote.)
9. Ania dagiti pagpadaan ti
kapadasan ti nagkauna a
natural nga Israel ken ti
“Israel ti Dios”?
FOOTNOTE
[1] Ti tultulang a nakita ni Ezekiel
iti sirmata ket saan a tulang dagiti
natay gapu iti natural nga ipapatay
no di ket tulang dagiti “napapatay.”
(Ezek. 37:9) “Ti intero a sangakab-
balayan ti Israel” ket talaga a simbo-
liko a napapatay idi nagsaruno a pi-
narmek, tiniliw, ken impanaw dagiti
Asiriano ken Babilonio dagiti umili
iti 10 a tribu a pagarian ti Israel
ken iti 2 a tribu a pagarian ti Juda.
8 Kasano a napadasan ti nagkauna a nasion ti Israel ti kaitung-
palan ti naladingit a paset ti sirmata a padto? Ti simboliko nga
ipapatay ti Israel ket nagrugin idi 740 B.C.E. idi nadadael ken
naipanaw dagiti umili ti 10 a tribu a pagarian. Idi naipanaw met
dagiti umili ti Juda, agarup 130 a tawen kalpasanna, naadipen
“ti intero a sangakabbalayan ti Israel.” (Ezek. 37:11) Iti simboli-
ko a sasao, ti amin a naipanaw ket natayen a kas kadagiti tulang
iti sirmata ni Ezekiel.[1] Laglagipenyo met a saan a basta tultu-
lang ti nakita ni Ezekiel no di ket “nakamagmaga” a tultulang, a
mangipakita a nabayagen ti kasla natay a kasasaadda. Kinapud-
nona, no pagtiponen ti Israel ken Juda, nasurok a 200 a tawen
dayta manipud 740 agingga idi 537 B.C.E.—Jer. 50:33.
9 Adda dakdakkel a kaitungpalan dagiti padto ti pannakaisub-
li maipapan iti Israel, kas kadagiti imbaga ni Ezekiel. (Ara. 3:21)
No kasano a “napapatay” ti nagkauna a nasion ti Israel ken na-
bayag a nagtalinaed a natay iti simboliko a pamay-an, kasta met
ti “Israel ti Dios,” ti kongregasion dagiti Kristiano a dinutokan
ti espiritu, a simboliko a napapatay ken nakapadas iti kasla na-
tay a kasasaad gapu iti napaut a pannakaadipenda. (Gal. 6:16)
Kinapudnona, nagtultuloy ti napaut a pannakaadipen ti intero a
kongregasion dagiti Kristiano a dinutokan ti espiritu isu a ti na-
espirituan a kasasaadda ket kas iti “nakamagmaga” a tultulang.
(Ezek. 37:2) Kas nailawlawag iti napalabas a kapitulo, ti panna-
kaadipen ti kongregasion dagiti Kristiano a dinutokan ti espiritu
ket nangrugi idi maikadua a siglo C.E. ken nagpaut iti ginasut a
10. (a) Ania ti in-inut a napa-
tawen, kas impakita ni Jesus iti ilustrasionna maipapan iti trigo
samak iti ili ti Dios a naipadto
ken ruot mainaig iti Pagarian.—Mat. 13:24-30. iti Ezekiel 37:7, 8? (b) Ania
“Nangrugi nga Agsisilpo Dagiti Tulang” dagiti rason nga in-inut a
nagsubli ti pammati dagiti
10 Idi un-unana, impadto ni Jehova a mapadasan ti ilina ti in-
naipanaw a managbuteng
inut a pannakaisubli ti biag. (Ezek. 37:7, 8) Ania ngarud ti dad- iti Dios?
duma a rason nga in-inut a nagsubli ti pammati dagiti naipanaw 11, 12. (a) Kasano a napasa-
a managbuteng iti Dios a matungpal ti namnamada nga agsubli mak ti in-inut a pannakaisubli
idiay Israel? Ti maysa la ketdi a nangted kadakuada iti namna- ti “Israel ti Dios”? (Kitaen
ma ket dagiti impadto dagiti nagkauna a propeta. Kas pagari- met ti kahon a “Nadalus a
gan, impadto ni Isaias nga adda natda, maysa a “nasantuan a Panagdaydayaw—In-inut a
bin-i,” nga agsubli iti dagada. (Isa. 6:13; Job 14:7-9) Uray ti adu Naisubli.”) (b) Ania a saludsod
ti tumaud gapu iti sasao a
a padto maipapan iti pannakaisubli nga insurat ni Ezekiel ket si-
masarakan iti Ezekiel 37:10?
gurado a nangparayray iti namnamada. Ti kaadda met idiay Ba-
bilonia dagiti matalek a lallaki a kas ken propeta Daniel—agra-
man ti nakaskasdaaw a pannakadadael ti siudad ti Babilonia idi
539 B.C.E.—ket sigurado a nangpapigsa iti namnama dagiti nai-
panaw a makasublida iti dagada.
11 Kasano a napasamak ti umasping nga in-inut a pannakaisub-

li kadagiti kameng ti “Israel ti Dios,” ti kongregasion dagiti Kris-

tiano a dinutokan ti espiritu? Iti ginasut a tawen a pannakaadi-
penda a kasla natay ti kasasaadda, “adda agkakanaltuok nga uni”
a nangngeg bayat nga indepensa dagiti managbuteng iti Dios a

Dagiti “nakamagmaga” a
tulang a nakita ni Ezekiel
iti sirmata iladawanna ti
nabayag a kasla natay a
kasasaad ti pannakaadipen
dagiti dinutokan ni Jehova
KITAEN TI PARAPO 8, 9

115
 ˙˙˙
10A

Nadalus a Panagdaydayaw “Agkakanaltuok nga uni” “Pennet ken lasag”

I N -I N UT A NAIS U B LI Ni William Tyndale ken ti Ni Charles T. Russell ken
dadduma pay impatarusda ti kakaduana insublida
K I TAE N T I PAR AP O 1 1 - 1 4 ti Biblia iti Ingles ken iti dagiti kinapudno nga
dadduma a lengguahe isursuro ti Biblia

tattao ti pudno a panagdaydayaw. Kas pagarigan, idi maika-16 a

siglo, impatarus ni William Tyndale ti Biblia iti Ingles. Nakapung-
tot dagiti padi a Romano Katoliko ta ti Biblia ket mabasan ti or-
dinario a tao. Napapatay ni Tyndale. Ngem intultuloy ti daddu-
ma a natured a tattao ti nangaramid kadagiti patarus ti Biblia iti
dadduma pay a lengguahe, isu nga in-inut a simmaknap ti naes-
pirituan a lawag iti nasipnget a lubong.
12 Idi agangay, sireregta a rinugian ni Charles T. Russell ken ti

kakaduana ti trabaho a panangisubli kadagiti kinapudno nga isur-

suro ti Biblia, a kas man la ti tultulang ket naaddaan kadagiti
“pennet ken lasag.” Nakatulong ti Zion’s Watch Tower ken ti dad-
duma pay a publikasion tapno maammuan dagiti interesado ti ki-
napudno manipud iti Biblia, isu a nakikaduada kadagiti adipen ti
Dios a dinutokan ti espirituna. Idi rugrugi ti 1900’s, lalo a rim-
megta ti nadutokan nga ili ti Dios gapu kadagiti alikamen a kas
iti “Photo-Drama of Creation” ken ti libro a The Finished Mystery.
Di nagbayag, dimteng ti tiempo a ‘pinagtakder ti Dios ti ilina ka-
dagiti sakada.’ (Ezek. 37:10) Kaano ken kasano a napasamak day-
ta? Dagiti napasamak iti nagkauna a Babilonia ti makatulong ka-
datayo a mangsungbat iti dayta a saludsod.

116 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 “Nagbiag ken nagtakderda”
Kalpasan a “nagbiag” ti ili ni Jehova idi 1919,
pinapardasda ti trabahoda a panangasaba

“Nagbiag ken Nagtakderda”

13. (a) Manipud idi 537 B.C.E.,
13 Manipud idi 537 B.C.E., nakita dagiti Judio idiay Babilonia kasano a natungpal ti sasao
ti kaitungpalan ti sirmata. Kasano? ‘Pinagbiag ken pinagtakder’ iti Ezekiel 37:10, 14? (b) Ania
ida ni Jehova ta winayawayaan ken pinagsublina ida iti Israel. dagiti teksto a mangipakita a
Adda 42,360 nga Israelita ken agarup 7,000 a saan nga Israelita nagsubli iti Israel ti dadduma
a pimmanaw idiay Babilonia tapno ibangonda manen ti Jerusa- nga umili iti 10 a tribu a paga-
rian?
lem ken ti templona ken agnaedda iti daga ti Israel. (Esd. 1:1-4; 14. (a) Kasano a makatulong
2:64, 65; Ezek. 37:14) Kalpasan ti agarup 70 a tawen, agarup 1,750 kadatayo ti sasao iti Ezekiel
a naipanaw ti nakikadua ken Esdras idi nagsubli idiay Jerusalem. 37:24 tapno maammuantayo
(Esd. 8:1-20) Isu a nasurok nga 44,000 a Judio ti dagup dagi- ti tiempo a napasamak ti dak-
ti nagsubli—talaga a “nagdakkel nga armada.” (Ezek. 37:10) Ipa- dakkel a kaitungpalan ti pad-
to? (b) Ania ti napasamak idi
kita met ti Sao ti Dios a dadduma nga umili ti 10 a tribu a paga- 1919? (Kitaen met ti kahon a
rian, a dagidi ammada ket impanaw dagiti Asirio idi maikawalo “ ‘Namagaan a Tulang’ ken
a siglo B.C.E., ti nagsubli met iti Israel tapno tumulong a mangi- ‘Dua a Saksi’—Ania ti Konek-
bangon manen iti templo.—1 Cron. 9:3; Esd. 6:17; Jer. 33:7; Ezek. sionda?”)
36:10.
14 Ania ti dakdakkel a kaitungpalan daytoy a paset ti padto ni

Ezekiel? Kas impakaammo ni Jehova ken Ezekiel iti sabali pay a

padto, ti dakdakkel a kaitungpalan daytoy a padto ti pannakaisub-
li ket mapasamak kalpasan a mangrugi nga agturay ni Jesu-Kristo

“A G B I A G K AY T O ” 117
 ˙˙˙
10 B

“ NAMAGAAN A TU LAN G ” K ALPASAN

KE N ‘ D UA A SAKS I ’ TI 10 0 C . E .
ANIA TI KONEKSIONDA? “Ti Tanap a Napno
Kadagiti Tulang”
K I TAE N T I PAR AP O 9, 1 4 —Ezek. 37:1
NATUNGPAL idi 1919 ti dua a konektado a Manipud maikadua a siglo C.E.
padto: maipapan iti “namagaan a tulang” nga agpatpatuloy idi a ti
kongregasion dagiti Kristiano
ken maipapan iti ‘dua a saksi.’ Ipakpakauna ti
a dinutokan ti espiritu ket sim-
sirmata maipapan iti “namagaan a tulang” ti boliko a napapatay, “ti tanap”
napaut a tiempo (nga umabut iti ginasut a ta- ket “napno kadagiti tulang”
wen) nga agpatingga inton agbiag ti dakkel a
grupo ti ili ti Dios. (Ezek. 37:2-4; Apoc. 11:1-3,
7-13) Ti padto maipapan iti ‘dua a saksi’ ilada-
wanna ti ababa a tiempo (natungpal manipud
iti maudi a paset ti 1914 agingga iti rugrugi ti
1919) nga agpatingga inton agbiag manen ti
bassit a grupo dagiti adipen ti Dios. Agpada
nga inladawan dagitoy a padto ti simboliko
a panagungar, ken agpada nga adda kaitung-
palanda idi 1919, idi impalubos ni Jehova nga
‘agtakder’ dagiti adipenna a dinutokan ti espi- ‘Dua a Saksi’
MAU D I A —Apoc. 11:3
ritu wenno dagiti napulotan, mawayawayaanda PAS E T TI
iti pannakaadipen iti Babilonia a Dakkel, ken 19 14 1914: Nangasaba ti ‘dua
maummongda iti naisubli a kongregasion. a saksi’ a nakabado “iti na-
—Ezek. 37:10. panangasaba kersang a lupot” iti tallo ket
a nakabado kagudua a tawen. Iti ngudo
Ngem siputanyo ta adda napateg a nag-
“iti nakersang dayta a tiempo, simboliko
dumaan ti kaitungpalan dagitoy a padto. a napapatayda
a lupot”
Ti padto maipapan iti “namagaan a tulang”
ipakpakaunana ti panagbiag ti amin a ka-
meng ti nadutokan a natda. Ngem ti padto
maipapan iti ‘dua a saksi’ ipakpakaunana ti
simboliko nga
panagbiag ti dadduma a kameng ti natda a 1919: Nagbiag dagiti “nama-
ipapatay
dinutokan ti Dios—dagidiay mangidadaulo iti gaan a tulang” idi inruar ni
organisasion ken nadutokan kas “ti matalek Jehova ti amin a nadutokan
ken masirib nga adipen.”—Mat. 24:45; Apoc. manipud iti Babilonia a Dak-
RUGRUGI kel ken inummongna ida iti
11:6. [a]
TI 19 19 naisubli a kongregasion

1919: Nagbiag ti ‘dua a saksi’

idi a ti bassit a grupo dagiti
nadutokan a kakabsat a ma-
ngidadaulo iti organisasion
ket napili nga agserbi kas
FOOTNOTE “ti matalek ken masirib nga
adipen”
[a] Kitaen Ti Pagwanawanan, Marso 2016,
“Salsaludsod Dagiti Agbasbasa.”
kas Ari, ti Dakdakkel a David.[2] (Ezek. 37:24) Ket talaga nga idi
15, 16. (a) Kasano a nagbalin
1919, impaay ni Jehova ti espirituna iti ilina. Kas resultana, ‘nag-
ti ili ni Jehova iti agdama a
biag’ ken nawayawayaanda iti pannakaadipenda iti Babilonia a tiempo kas “nagdakkel nga
Dakkel. (Isa. 66:8) Kalpasanna, impalubos ni Jehova nga agna- armada”? (b) Kasano a maka-
edda iti ‘dagada,’ kayatna a sawen, iti naespirituan a paraiso. tulong kadatayo daytoy a
Ngem kasano a nagbalin a “nagdakkel nga armada” ti ili ni Je- padto ni Ezekiel tapno maib-
hova iti agdama a tiempotayo? turantayo dagiti narigat a
15 Di nagbayag kalpasan a dinutokan ni Kristo ti matalek nga
pannubok iti biag? (Kitaen ti
kahon a “Tulong Tapno Maka-
adipen idi 1919, nangrugi a napadasan dagiti adipen ti Dios ti im- takdertayo Manen.”)
padto ni Zacarias a nagserbi a propeta kadagiti nagsubli a Judio:
17. Ania ti usigentayo iti
‘Adunto a tattao ken napipigsa a nasion ti mapan tapno biroken- sumaruno a kapitulo?
da ni Jehova.’ Inladawanna dagidiay mangbirbirok ken Jehova
kas “10 a tattao manipud iti amin a lengguahe kadagiti nasion.”
Kumpet dagita a tattao iti bado ti “maysa a Judio,” ti naespiri-
tuan nga Israel, nga ibagbagada: “Kayatmi ti kumuyog kadakayo
ta nangngegmi nga adda kadakayo ti Dios.”—Zac. 8:20-23.
16 Ita, ti naespirituan nga Israel (ti nadutokan a natda) agra-

man ti “10 a tattao” (ti sabsabali a karnero) talaga a buklenda ti

“nagdakkel nga armada,” a minilionen ti bilangda. (Ezek. 37:10)
Kas dagiti soldado ni Kristo iti daytoy a dumakdakkel nga arma-
da, sursurotentayo a naimbag ni Jesus nga Aritayo, agingga a
maawattayo dagiti bendision nga agur-uray kadatayo.—Sal. 37:29;
Ezek. 37:24; Fil. 2:25; 1 Tes. 4:16, 17.
17 Ti pannakaisubli ti nadalus a panagdaydayaw ket mangyeg

iti napateg a responsabilidad iti ili ti Dios. Ania dayta? Tapno

masungbatan dayta a saludsod, masapul a sublian ken usigenta-
FOOTNOTE
yo ti impaaramid ni Jehova ken Ezekiel sakbay a nadadael ti Je-
[2] Daytoy a padto maipapan iti
rusalem. Aramidentayo dayta iti sumaruno a kapitulo daytoy a Mesias ket nailawlawag iti Kapitulo 8
libro. daytoy a libro.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Apay nga imbaga dagiti Judio a naipan 3 Kasano a napadasan ti “Israel ti Dios”
idiay Babilonia a namagaan dagiti ti in-inut a pannakaisubli, ken kaano a
tulangda? (Ezek. 37:11) ‘nagbiagda’? (Ezek. 37:7-9)

2 Kasano a kasla natay ti kasasaad ti 4 Ania ti mariknam ta pasetnaka ti

“Israel ti Dios” iti agdama a tiempo? “nagdakkel nga armada” iti padto ni
(Mat. 13:24-30) Ezekiel? (Ezek. 37:10)

“A G B I A G K AY T O ” 119
 ˙˙˙
10 C

TU LO NG TAPN O
MAKATAKD E RTAYO
MAN E N
MAPABILEGTAYO no panunotentayo
ti masursurotayo iti daytoy
naisangsangayan a sirmata a naisurat
iti Ezekiel 37:1-14, a mayaplikartayo
iti mismo a kasasaadtayo. Ania
dayta?

No dadduma, mariribukantayo unay kadagiti Mabalin a maipalagip kadatayo a ginasut

problema ken pannubok a dumteng isu nga
agkapuytayo ket marigatantayo a mangsa-
ngo iti biag. Ngem kadagita a tiempo, mapa-
bilegtayo no panunotentayo ti naglawag a
nakita ni Ezekiel iti sirmata maipapan iti
pannakaisubli. Apay? Masursurotayo iti day-
toy a padto a ti Dios nga adda pannakaba-
linna a mangpabiag kadagiti natay a tulang
ket sigurado a maipaayannatayo iti bileg a
kasapulantayo tapno mapagballigiantayo da-
giti lapped—uray dagiti panagkunatayo ket
ditay kabaelan kas tattao.—Basaen ti Salmo
18:29; Fil. 4:13.
a tawen sakbay ti panawen ni Ezekiel, imba-
ga ni propeta Moises a saan la a nabileg
ni Jehova no di ket kayatna nga usaren ti
bilegna para iti ilina. Insurat ni Moises:
“Ti Dios ket pagkamangan manipud pay idi
un-unana, sarapaennaka ti agnanayon a ta-
kiagna.” (Deut. 33:27) Wen, masiguradotayo
a no agpatulongtayo ken Jehova kadagiti
tiempo ti rigat, isarapa ni Jehova ti takiag-
na kadatayo, in-inayadennatayo a bango-
nen, ken tulongannatayo a makatakder
manen.—Ezek. 37:10.
“ PI NAG BALI N KA
A PAR ABANTAY ” EZEKIEL 33:7
11
NAKAISENTRUANNA: Mangdutok ni Jehova iti parabantay
ken ibagana dagiti responsabilidadna

AGTAKTAKDER ti parabantay iti rabaw ti pader ti Jerusalem. Ling- 1. Iladawanyo ti ar-aramiden

lingdanna dagiti matana bayat a lumlumnek ti init. Sipsiputanna dagiti dinutokan ni Jehova a
ti aglawlaw. Idi kuan, inngatona ti tangguyobna, immanges iti na- propeta a parabantay ken
dagiti simmaruno a pasamak.
uneg, sa pinuyotanna tapno maipakdaar nga um-umayen ti arma-
da ti Babilonia! Ngem awanen ti tiempo dagiti di mangikankano 2, 3. (a) Ania a situasion ti
nga umili ti siudad a makapagtignay iti dayta a pakdaar ti para- pakaipasanguan ita ti amin a
tattao ditoy daga? (b) Ania
bantay. Iti adu a tawen, dagiti dinutokan ni Jehova a parabantay,
dagiti saludsod nga ammuen-
wenno propeta, ket nangiwaragawag iti pakdaar nga umay daytoy tayo ti sungbatna?
nga aldaw; ngem saan nga impangag dagiti tattao. Ita, ti armada
ti Babilonia palawlawannan ti siudad. Kalpasan ti adu a bulan a
panangpalawlawda, inabutan dagiti soldado dagiti pader ti siudad,
rinebbada ti templo, sada pinatay wenno tiniliw dagiti awan pam-
matina nga umili ti Jerusalem nga agdaydayaw kadagiti idolo.
2 Ita, agmarmartsan ti mangdusa nga armada ni Jehova a mang-

gubat kadagiti awan pammatina a tattao iti daga. (Apoc. 17:12-14)

Dayta a gubat ti pagpatinggaan ti kadakkelan a rigat iti pakasari-
taan ti tao. (Mat. 24:21) Ngem adda pay tiempo para iti adu a

“ P I N A G B A L I N K A A PA R A B A N TAY ” 121

4. Apay a nangdutok ni
Jehova kadagiti parabantay?
(Kitaen ti ladawan iti rugi ti
kapitulo.)
5, 6. Ania ti maysa a nalawag
nga ebidensia iti hustisia ni
Jehova?
7. Ania ti pangibatayan ni
Jehova iti panangukomna
kadagiti tattao?
122
tattao nga ipangagda ti pakdaar dagiti parabantay a dinutokan ni
Jehova.
3 Apay a nangdutok ni Jehova kadagiti parabantay? Ania a kita
ti mensahe ti ipakpakaammo ti maysa a parabantay? Siasino dagi-
ti parabantay, ken ania ti pasettayo? Ammuentayo dagiti sungbat
dagita a saludsod.
“Masapul nga Ipakdaarmo Kadakuada”
4 Basaen ti Ezekiel 33:7. Dagiti parabantay idi un-unana ket ma-
sansan a nakatakder iti rabaw dagiti pader ti siudad tapno tumu-
long a mangtaginayon iti kinatalged dagiti umili. Agserbida a nala-
wag nga ebidensia nga ipatpateg ti agturay iti siudad dagiti umilina.
Uray nalabit mangkigtot kadagiti nakaturog a residente ti uni ti
tangguyob ti parabantay, dayta met la a napigsa nga uni ti mang-
salbar iti biag dagiti mangipangag. Nangdutok met ni Jehova ka-
dagiti parabantay, saan a gapu ta butbutngenna dagiti Israelita ka-
dagiti mangdidigra a mensahe, no di ket gapu ta ipatpategna ti
ilina ken kayatna a maisalakanda.
5 Idi dinutokan ni Jehova ni Ezekiel kas parabantay, impakaam-
mona dagiti paset ti personalidadna a makaliwliwa kadatayo. Usi-
gentayo ti dua laeng kadagita.
6 Hustisia: Nalawag a makita ti hustisia ni Jehova ta patas ti pan-
nakilangenna iti tunggal maysa kadatayo. Kas pagarigan, nupay adu
ti nakangngeg ngem di nangipangag iti mensahe ni Ezekiel, saan
nga imbilang ni Jehova a rebelioso ti amin nga Israelita; imbes ket-
di, kayatna a makita ti panagtignay ti tunggal maysa. Namin-adu
nga imbagana ti pannakisarita iti “dakes a tao” ken iti “nalinteg a
tao.” No kasta, ibasar ni Jehova ti panangukomna iti reaksion ti
tunggal maysa iti mensahe.—Ezek. 33:8, 18-20.
7 Makita met ti hustisia ni Jehova iti pamay-anna a mangukom iti
tattao. Maukom ti tunggal maysa saan a gapu iti inaramidna iti na-
palabas no di ket iti reaksionna iti agdama a pakdaar. Imbaga ni
Jehova ken Ezekiel: “No ibagak iti dakes a tao: ‘Sigurado a ma-
taykanto,’ ket tallikudanna ti basolna ken agaramid iti umiso ken
nalinteg, . . . sigurado nga agtultuloyto nga agbiag.” Kalpasanna,
innayon ni Jehova dagitoy naisangsangayan a sasao: “Awanto ka-
dagiti basol nga inaramidna ti maisingir kenkuana.” (Ezek. 33:14-
16) Ngem di manamnama dagidiay nagna iti nalinteg a dalan a
ti kinatulnogda idi ti rason a mapakawan ti panagrebeldeda ita.
Imbaga ni Jehova a no ti tao ket “agtalek iti kinalintegna ken aga-
ramid iti di umiso, saanto a malagip dagiti nalinteg nga aramid-
na, no di ket matay gapu iti di umiso nga inaramidna.”—Ezek.
33:13.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 8 Nalawag pay a makita ti hustisia ni Jehova ta nasapa a mang-
8. Ania ti isuro kadatayo dagi-
pakdaar sakbay nga agtignay. Rinugian ni Ezekiel ti trabahona in-
ti padto a pakdaar maipapan
nem a tawen sakbay a dinadael ti armada ti Babilonia ti Jerusa-
iti hustisia ni Jehova?
lem. Ngem saan a ni Ezekiel ti immuna a nangipakdaar iti ili ti
Dios a maukomda. Nasurok a 100 a tawen sakbay a nadadael ti Je- 9. Kasano nga impakita ni Je-
rusalem, imbaon ni Jehova dagiti propeta a da Oseas, Isaias, Mi- hova ti napudno nga ayatna?
kias, Oded, ken Jeremias kas parabantay. Imbilin ni Jehova ken
Jeremias nga ipalagipna kadagiti Israelita: “Nangdutokak kadagiti
parabantay a nangibaga, ‘Ipangagyo ti uni ti tangguyob!’ ” (Jer. 6:
17) Saan a ni Jehova wenno dagidiay a parabantay ti mapabasol
kadagiti napapatay idi impakaten dagiti Babilonio ti panangukom
ni Jehova.
9 Ayat: Impakita ni Jehova ti napudno nga ayatna babaen ti pa-

nangibaonna kadagiti parabantay tapno mapakdaaran dagiti nalin-

teg ken dagiti nakillo—dagiti mismo a nangpasakit iti pusona ken
nangperdi iti reputasionna. Panunotem—dagiti Israelita ti pagaam-
mo idi nga ili ni Jehova, ngem isu ket maulit-ulit a tinallikudanda
ken nagdaydayawda kadagiti didiosen! Imbaga ni Jehova ti kina-
saem ti panangtraidorda kenkuana babaen ti panangikomparana
iti Israel iti mannakikamalala nga asawa. (Ezek. 16:32) Ngem saan
a dagus a simmuko ni Jehova. Kayatna ti makisinnublian, saan nga Kitkitaentayo kadi dagiti
agibales. Dina inusar a dagus ti espada a pangukom, no di ket day- tattao a kas iti panangkita
ta ti kaudian nga inusarna. Apay? Imbagana ken Ezekiel: “Saanak ni Jehova kadakuada?
a maragsakan iti ipapatay ti dakes a tao, no di ket kayatko nga KITAEN TI PARAPO 10
 agbalbaliw tapno agtultuloy nga agbiag.” (Ezek. 33:11) Dayta ti
10, 11. Ania dagiti masursuro-
rikna idi ni Jehova ket kasta met laeng ti riknana ita.—Mal. 3:6.
tayo iti pannakilangen ni
10 Ania dagiti masursurotayo iti patas ken naayat a pannakila-
Jehova kadagiti tattaona?
ngen ni Jehova kadagiti Israelita? Ti maysa ket ditay ibilang a pa-
repareho dagiti kaskasabaantayo. Tratuentay ida kas indibidual.
Saan ngarud a husto nga ipapantayo a di maikari a dumngeg iti
mensahetayo ti maysa a tao gapu iti napalabas a kabibiagna wen-
no gapu iti puli, tribu, kasasaad iti biag, wenno lengguahena! In-
suro ni Jehova ken apostol Pedro ti leksion nga agaplikar pay la-
eng ita: “Saan a mangidumduma ti Dios, no di ket awatenna ti tao
iti tunggal nasion nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti umi-
so.”—Ara. 10:34, 35.
11 Ti maysa pay a napateg a masursurotayo ket masapul a kana-

yon a sukimatentayo a naimbag ti bagitayo; dagiti nasayaat nga

inaramidtayo idi ket saan a rason tapno mapakawan dagiti dakes
nga ar-aramidentayo ita. Laglagipentayo nga adda met laeng ten-
densiatayo nga agbasol a kas kadagiti kaskasabaantayo. Agaplikar
met kadatayo ti balakad ni apostol Pablo iti kongregasion ti Co-
rinto: “Agannad koma daydiay mangipagarup a nakatakder tapno
saan a matumba. Awan ti sulisog a dimteng kadakayo malaksid iti
gagangay kadagiti tattao.” (1 Cor. 10:12, 13) Ditay pulos kayat ti
‘agtalek iti bukodtayo a kinalinteg,’ nga ipagaruptayo a ditay ma-
dusa no agaramidtayo iti dakes ta agar-aramidtayo met iti nasaya-

˙˙˙
11A DAD D U MA A MAPAGWADAN
A PAR ABANTAY
Dagitoy a parabantay ket naipasango iti ibubusor, nagtalinaed a
matalek, ken nangipakaammo iti pakdaar ken naimbag a damag.

Isaias 778–agarup 732 B.C.E.
Jeremias 647-580 B.C.E.
Ezekiel 613–agarup 591 B.C.E.
Juan a Mammautisar 29-32 C.E. Ni C. T. Russell ken ti
Kakaduana agarup 1879-1919
Jesus 29-33 C.E.
Ti Matalek nga Adipen
Pablo agarup 34–agarup 65 C.E. 1919–Ita

NAGKAUNA NGA ISRAEL U M U N A A S I G LO AGDAMA A TIEMPO

124 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
at. (Ezek. 33:13) Kasano man kabayagtayon nga agserserbi ken Je-
12. Ania ti masapul a lagla-
hova, masapul a kanayon a napakumbaba ken natulnogtayo.
gipentayo no nakaaramidtayo
12 Kasanon no nakaaramidtayo idi kadagiti nadagsen a basol
idi iti nadagsen a basol?
ngem agbabbabawitayon? Iti mensahe ni Ezekiel, naammuantayo
13, 14. (a) Ania a kita ti men-
a dusaen ni Jehova dagiti di agbabbabawi a managbasol. Ngem
sahe ti ipakaammo dagiti
naammuantayo met a ni Jehova ket kangrunaanna, Dios ti ayat, parabantay? (b) Ania a men-
saan a panagibales. (1 Juan 4:8) No ipakitatayo babaen ti aramid sahe ti impakaammo ni
nga agbabbabawitayo, ditay koma pulos ipapan a dinatayon mapa- Isaias?
kawan ti Dios. (Sant. 5:14, 15) Sisasagana ni Jehova a nangpaka-
15. Ania a mensahe ti impa-
wan kadagiti Israelita a mannakikamalala iti naespirituan, ket na- kaammo ni Jeremias?
kasagana met a mangpakawan kadatayo.—Sal. 86:5.
16. Kasano a nakagunggona
“Agsaoka iti Annak Dagiti Kailiam” ti mensahe ni Ezekiel kadagiti
13 Basaen ti Ezekiel 33:2, 3. Ania a kita ti mensahe ti ipakaam- naadipen idiay Babilonia?
mo dagiti parabantay a dinutokan ni Jehova? Mangpakdaar ti may-
sa kadagiti napateg a paset ti trabahoda. Ngem nangipakaammo-
da met kadagiti naimbag a damag. Kitaentayo ti sumagmamano a
pagarigan.
14 Ni Isaias, a nagserbi manipud agarup 778 agingga iti

732 B.C.E., impakdaarna a sakupen dagiti Babilonio ti Jerusalem

ken ipanawda dagiti umili. (Isa. 39:5-7) Ngem impaisurat met ti
Dios kenkuana: “Dumngegka! Impigsa dagiti parabantaymo ti ti-
mekda. Sangsangkatunos nga agpukpukkawda a siraragsak, ta na-
lawag a makitadanto ti panangummong manen ni Jehova iti Sion.”
(Isa. 52:8) Impakaammo ni Isaias ti kasayaatan a damag—maisub-
li ti pudno a panagdaydayaw!
15 Ni Jeremias, a nagserbi manipud 647 agingga idi 580 B.C.E.,

ket masansan idi a mapagkamalian a kas “manangiwaragawag iti

pagdaksan.” Talaga a nagsayaat ti inaramidna a panangpakdaar ka-
dagiti dakes nga Israelita iti panangdidigra ni Jehova kadakuada.[1]
Ngem nangipakaammo met iti naimbag a damag. Impadtona nga
agsubli ti ili ti Dios iti dagada ken maisubli ti nadalus a panagday-
dayaw sadiay.—Jer. 29:10-14; 33:10, 11.
16 Nadutokan ni Ezekiel kas parabantay idi 613 B.C.E., ket nag-

tultuloy iti dayta a trabahona agingga idi agarup 591 B.C.E. Sigun
iti Kapitulo 5 ken 6 daytoy a libro, sireregta a pinakdaaran ni Eze-
kiel dagiti umili ti Israel a madadaelda, isu nga awan sungsungba-
tanna iti dara dagiti mapapatay. Impakdaarna kadagiti naipanaw a
dusaen ni Jehova dagiti apostata iti Jerusalem ken tinulonganna
dagiti naadipen idiay Babilonia nga agtalinaed a natibker iti naes-
pirituan tapno makapagsaganada iti masanguanan a trabaho. Iti
ngudo ti 70 a tawen a pannakaipanawda, adda natda nga isubli ni FOOTNOTE
Jehova iti daga ti Israel. (Ezek. 36:7-11) Ti annak ken appoko da- [1] Namin-adu a nadakamat ti sao a
gidiay nangipangag ken Ezekiel ti nangnangruna a nangbukel iti “didigra” iti libro a Jeremias.

“ P I N A G B A L I N K A A PA R A B A N TAY ” 125

17. Kaano a nangdutok ni
Jehova kadagiti parabantay?
18. Ania dagiti inaramid ni
Juan a Mammautisar?
19, 20. Kasano a nagserbi ni
Jesus ken dagiti adalanna kas
parabantay?
21. Ania ti inyulidan ni Pablo?
126
daytoy a natda. Kas intampok ti dadduma a kapitulo iti Maikatlo
a Seksion daytoy a libro, adu a naimbag a damag ti imbaga ni Eze-
kiel, a nangipasigurado a maisubli ti nadalus a panagdaydayaw iti
Jerusalem.
17 Dagitoy kadi a propeta a nakisarita iti ili ti Dios sakbay ken
kalpasan a nadadael ti Jerusalem idi 607 B.C.E. ti inusar laeng ni
Jehova kas parabantay? Saan. Iti tunggal napateg a pasamak ba-
yat a matungtungpal ti panggepna, nangdutok ni Jehova kadagiti
parabantay a mangpakdaar kadagiti dakes ken mangipakaammo iti
naimbag a damag.
Dagiti Parabantay Idi Umuna a Siglo
18 Idi umuna a siglo C.E., nagserbi ni Juan a Mammautisar kas
parabantay. Impakdaarna kadagiti Judio nga asidegen a mailaksid-
da. (Mat. 3:1, 2, 9-11) Ngem adu pay ti inaramidna. Imbaga ni Je-
sus a ni Juan ti naipadto a ‘mensahero’ a nangisagana iti dalan
para iti Mesias. (Mal. 3:1; Mat. 11:7-10) Karaman iti dayta a tra-
baho ti panangipakaammo iti naimbag a damag—nga addan ni Je-
sus, “ti Kordero ti Dios,” a mangikkat iti “basol ti lubong.”—Juan
1:29, 30.
19 Ni Jesus ti kangrunaan kadagiti amin a parabantay. Kas ken
Ezekiel, imbaon ni Jehova “iti sangakabbalayan ti Israel.” (Ezek.
3:17; Mat. 15:24) Impakdaar ni Jesus nga asidegen a mailaksid ti
natural a nasion ti Israel ken madadael ti Jerusalem. (Mat. 23:
37, 38; 24:1, 2; Luc. 21:20-24) Ngem ti mangipakaammo iti naim-
bag a damag ti kangrunaan a trabahona.—Luc. 4:17-21.
20 Idi adda ditoy daga, espesipiko nga imbaga ni Jesus kadagiti
adalanna: “Itultuloyyo ti agbantay.” (Mat. 24:42) Nagtulnogda iti
bilinna ken nagtignayda kas parabantay. Impakdaarda nga inlaksi-
den ni Jehova ti natural a sangakabbalayan ti Israel ken ti siudad
a Jerusalem ditoy daga. (Roma 9:6-8; Gal. 4:25, 26) Kas kadagiti
immun-una a parabantay, adda met naimbag a damag nga ipaka-
ammoda. Paset ti mensaheda ti naisangsangayan a pakaammo a
dagiti Gentil ket mairamanen iti dinutokan ti espiritu nga Israel ti
Dios ken maaddaanda iti pribilehio a tumulong ken Kristo a ma-
ngisubli iti nadalus a panagdaydayaw ditoy daga.—Ara. 15:14; Gal.
6:15, 16; Apoc. 5:9, 10.
21 Maysa kadagiti parabantay idi umuna a siglo a nangipakita iti
nagsayaat nga ulidan ket ni apostol Pablo. Serioso iti responsabi-
lidadna. Kas ken Ezekiel, ammona a basolna ti ipapatay ti adu a
tattao no dina itungpal ti trabahona. (Ara. 20:26, 27) Kas iti dad-
duma a parabantay, nangpakdaar ni Pablo ken nangipakaammo
met iti naimbag a damag. (Ara. 15:35; Roma 1:1-4) Kinapudnona,
inwanwan ti nasantuan nga espiritu idi kinotarna ti impadto ni Isa-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
ias: “Anian a nagpintas iti rabaw ti bambantay dagiti saka daydiay Siraragsak a tultulongantayo
mangidandanon iti naimbag a damag,” ken inkonektarna iti traba- ti parabantay iti agdama a
ho dagiti pasurot ni Kristo bayat nga ikaskasabada ti Pagarian ti tiempo babaen ti panangipa-
Dios.—Isa. 52:7, 8; Roma 10:13-15. kaammo iti naimbag a damag
22 Idi natayen dagiti apostol, naapektaran ti intero a kongrega- KITAEN TI PARAPO 25

sion Kristiano iti naipadto nga apostasia. (Ara. 20:29, 30; 2 Tes.
2:3-8) Bayat ti napaut a tiempo ti idadakkelda, ad-adun dagiti kas- 22. Ania ti napasamak idi
la ruot a sinsinan Kristiano ngem kadagiti kasla trigo a napudno natayen dagiti apostol?
a pasurot ni Kristo, isu a lalo a simmaknap dagiti ulbod a sursu-
23. Ania ti nagbalin a papel
ro imbes a ti nalawag a mensahe maipapan iti Pagarian ti Dios.
ni C. T. Russell ken ti
(Mat. 13:36-43) Ngem idi tiempon a bumallaet ni Jehova iti ara- kakaduana?
mid dagiti tattao, impakitana manen ti ayat ken hustisiana idi di-
nutokanna dagiti parabantay a mangiwaragawag iti nalawag a pak-
daar ken iti naimbag a damag. Siasino dagita a parabantay?
Nangdutok Manen ni Jehova Kadagiti Parabantay
a Mangpakdaar Kadagiti Dakes FOOTNOTE
23 Kadagiti tawen sakbay ti 1914, ni Charles Taze Russell ken da-
[2] Ti pannakailawlawag ken kaitung-
giti kakaduana ti nagbalin kas ‘mensahero’ a ‘nangdalus iti dalan’ palan daytoy a padto ket mabasa iti
libro nga Agturturayen ti Pagarian ti
sakbay a naipasdek ti Mesianiko a Pagarian.[2] (Mal. 3:1) Nagser- Dios!, kapitulo 2, “Naipasngay ti
bi met dayta a grupo kas parabantay. Inusarda ti magasin a Zion’s Pagarian Idiay Langit.”

“ P I N A G B A L I N K A A PA R A B A N TAY ” 127

24. (a) Kasano a nagserbi
ti matalek nga adipen kas
parabantay? (b) Ania ti na-
sursuroyo iti ulidan dagiti
immun-una a parabantay?
(Kitaen ti tsart a “Dadduma a
Mapagwadan a Parabantay.”)
25, 26. (a) Ania a trabaho ti
masapul nga aramiden ti amin
a pasurot ni Kristo, ken kasa-
no a maar-aramid dayta?
(b) Ania ti adalentayo iti
sumaruno a kapitulo?
AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?
1 Apay a nangdutok ni Jehova
kadagiti parabantay?
2 Ania a dua a mensahe ti
ipakaammo dagiti parabantay?
128
Watch Tower and Herald of Christ’s Presence a tumulong a mangipak-
daar iti panangukom ti Dios ken mangisaknap iti naimbag a da-
mag maipapan iti Pagarian ti Dios.
24 Kalpasan a naipasdek ti Pagarian, nangdutok ni Jesus iti bas-
sit a grupo dagiti lallaki nga agserbi kas matalek nga adipen. (Mat.
24:45-47) Sipud idin, ti matalek nga adipen, a pagaammo itan kas
ti Bagi a Manarawidwid, ti agserserbi kas parabantay, a mangida-
daulo iti pannakaipakdaar ti ‘aldaw ti panagibales’ ken iti panna-
kaipakaammo ti “tawen ti kinaimbag ni Jehova.”—Isa. 61:2; kita-
en met ti 2 Corinto 6:1, 2.
25 Bayat nga idadaulo ti matalek nga adipen ti trabaho ti para-
bantay, imbilin ni Jesus iti “amin” a pasurotna nga ‘itultuloyda ti
agbantay.’ (Mar. 13:33-37) Ar-aramidentayo dayta babaen ti pa-
nagtalinaedtayo a siririing iti naespirituan, a simamatalek a su-
portarantayo ti parabantay iti agdama a tiempotayo. Mapanekne-
kantayo a siririingtayo no tungpalentayo ti responsabilidadtayo a
mangasaba. (2 Tim. 4:2) Apay? Ti maysa a rason ket kayattayo ti
mangsalbar iti biag. (1 Tim. 4:16) Asidegen a matay ti adu a tat-
tao ta dida ikankano ti pakdaar ti parabantay iti agdama a tiem-
potayo. (Ezek. 3:19) Ngem ti kangrunaan a motibotayo ket kayat-
tayo nga ipakaammo ti kasayaatan a damag—naisublin ti nadalus
a panagdaydayaw! Ita, bayat ti “tawen ti kinaimbag ni Jehova,”
adda pay la gundaway ti adu a tattao a makikadua kadatayo a ma-
ngidaydayaw ken Jehova a Dios ti ayat ken hustisia. Amin nga
adda ditoy daga a makalasat iti panungpalan ti dakes a sistema ket
asidegen a magunggonaan iti naasi a panagturay ti Anakna a ni
Kristo Jesus. Tulongantayo ngarud ti parabantay ita a mangipaka-
ammo iti kasta a naimbag a damag!—Mat. 24:14.
26 Uray sakbay nga agpatingga daytoy dakes a sistema, pinag-
kaykaysan ni Jehova ti ilina iti namilagruan a pamay-an. Ilawla-
wag ti sumaruno a kapitulo ti padto maipapan iti dua a baston a
nausar a mangyilustrar no kasano a napasamak dayta.
3 Ania ti pasetmo iti panangsuporta
iti nadalus a panagdaydayaw?
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
“ PAG BALI N E KTO I DA A
MAYMAYSA A NAS IO N ” EZEKIEL 37:22
12
NAKAISENTRUANNA: Kari ni Jehova nga ummongenna
dagiti tattaona; ti padto maipapan iti dua a baston

INWANWAN ti Dios ni Ezekiel a mangipakaammo iti adu a pad- 1, 2. (a) Apay a nalabit na-
to kadagiti naipan idiay Babilonia babaen kadagiti makita a pa- danagan dagiti naipanaw?
gilasinan. Panangukom ti linaon ti umuna, maikadua, maikatlo, (b) Apay a masorpresada?
ken ti dadduma pay a padto nga inyakto ni Ezekiel. (Ezek. 3:24- (c) Ania dagiti saludsod a
sungbatantayo?
26; 4:1-7; 5:1; 12:3-6) Kinapudnona, amin a padto nga inyaktona
ket nangipakaammo iti nadagsen a panangukom kadagiti Judio. 3. (a) Ania ti iladawan ti bas-
2 Panunotenyo ngarud ti danag dagiti naipanaw idi agsagana ton “para ken Juda”? (b) Apay
a “ti baston ni Efraim” ilada-
manen ni Ezekiel a mangyakto iti sangoda ti sabali pay a padto.
wanna ti 10 a tribu a
Pinampanunotda la ketdi: ‘Ania ngata manen ti nakabutbuteng pagarian?
nga ibagana ita?’ Ngem masorpresada. Naiduma unay ti padto
nga iyakto ita ni Ezekiel ta naglaon iti makaparagsak a kari, saan
a nakabutbuteng a panangukom. (Ezek. 37:23) Ania ti mensahe
ni Ezekiel kadagiti naipanaw? Ania ti kaipapananna? Ania ti epek-
tona kadagiti adipen ti Dios ita? Kitaentayo.
“Agbalindanto a Maymaysa iti Imak”
3 Imbilin ni Jehova ken Ezekiel a mangala iti dua a baston,

wenno kayo, ken isuratna iti umuna ti “para ken Juda” ken iti

“ PA G B A L I N E K T O I D A A M AY M AY S A A N A S I O N ” 129

4. Ania ti iladawan ti suma-
runo nga inaramid ni Ezekiel
kadagiti dua a baston? (Kitaen
ti ladawan iti rugi ti kapitulo.)
5. Ania ti kaipapanan ti inyak-
to ni Ezekiel? (Kitaen ti kahon
a “Ti Panagtipon ti Dua a Bas-
ton.”)
6. Ania nga agtunos a padto ti
nadakamat iti Ezekiel kapitu-
lo 37?
7. Kasano a paneknekan ti sa-
laysay iti 1 Cronicas 9:2, 3 nga
“awan ti imposible iti Dios”?
FOOTNOTE
[1] Dandani 200 a tawen sakbay a
naawat ni Ezekiel daytoy a padto,
dagiti umili ti 10 a tribu a pagarian
(“ti baston ni Efraim”) ket impana-
wen dagiti Asiriano.—2 Ar. 17:23.
130
maikadua, “para ken Jose, ti baston ni Efraim.” (Basaen ti Eze-
kiel 37:15, 16.) Ania ti inladawan dagitoy dua a baston? Inlada-
wan ti baston a “para ken Juda” ti dua a tribu a pagarian ti Juda
ken Benjamin. Dagiti ari iti pamilia ni Juda ti nagturay iti dua a
tribu; konektado met ti kinapadi kadakuada, ta nagserbi dagiti
padi iti templo idiay Jerusalem. (2 Cron. 11:13, 14; 34:30) Ag-
pada ngarud nga adda iti pagarian ti Juda dagiti ari iti pamilia
ni David ken dagiti papadi a Levita. Inladawan “ti baston ni Ef-
raim” ti 10 a tribu a pagarian ti Israel. Kasano a konektado day-
ta a baston iti Efraim? Ni Jeroboam iti tribu ti Efraim ti umuna
nga ari ti 10 a tribu a pagarian. Idi agangay, nagbalin ti Efraim a
kangrunaan a tribu iti Israel. (Deut. 33:17; 1 Ar. 11:26) Paliiwen-
yo ta saan a karaman dagiti ari iti pamilia ni David wenno ti ki-
napadi dagiti Levita iti 10 a tribu a pagarian ti Israel.
4 Naibilin pay ken Ezekiel a pagabayenna ti dua a baston “tap-
no agbalin a kasla maymaysa a baston.” Bayat a masmasdaaw da-
giti naipanaw a mangbuybuya ken Ezekiel, insaludsodda: “Saan-
mo kadi nga ibaga kadakami ti kaipapanan dagitoy a banag?”
Kinunana a ti nayakto ti mangiladawan iti aramiden ni Jehova.
Kinuna ni Jehova maipapan iti dua a baston: “Pagbalinekto dagi-
ta a maymaysa a baston, ket agbalindanto a maymaysa iti imak.”
—Ezek. 37:17-19.
5 Inlawlawag met ni Jehova ti kaipapanan ti panagtipon ti dua
a baston. (Basaen ti Ezekiel 37:21, 22.) Dagiti naipanaw mani-
pud iti dua a tribu a pagarian ti Juda ken 10 a tribu a pagarian
ti Israel (Efraim) ket maipan iti daga ti Israel a pagbalinanda a
“maymaysa a nasion.”—Jer. 30:1-3; 31:2-9; 33:7.
6 Pudno a nakaskasdaaw ti panagtutunos dagiti padto maipa-
pan iti pannakaisubli a naisurat iti Ezekiel kapitulo 37! Talaga a
ni Jehova ti Dios a makaisubli iti biag (bersikulo 1-14) ken uray
panagkaykaysa (bersikulo 15-28). Ti makaparegta a mensahe da-
gitoy dua a padto ket: Mapukaw ti ipapatay, ken uray ti panag-
sisina.
Kasano nga ‘Inummong Ida’ ni Jehova?
7 No iti tao, kasla talaga nga imposible a mawayawayaan ken
agkaykaysa dagiti naipanaw.[1] Ngem “awan ti imposible iti Dios.”
(Mat. 19:26) Tinungpal ni Jehova ti padtona. Nagpatingga ti pa-
nangadipen ti Babilonia idi 537 B.C.E. Kalpasanna, dagiti tattao
iti dua a pagarian ket simmangpet idiay Jerusalem tapno tumu-
long a mangisubli iti pudno a panagdaydayaw. Paneknekan day-
ta ti impaisurat ti Dios: “Nagnaed idiay Jerusalem ti sumagmama-
no a kaputotan ni Juda, ni Benjamin, ni Efraim, ken ni Manases.”
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 ˙˙˙
12A

TI PANAGTI PO N TI Imbilin ni Jehova ken Ezekiel a

suratanna ti umuna a baston iti
D UA A BASTO N “para ken Juda” ken ti maikadua iti
“para ken Jose, ti baston ni Efraim.”
K I TAE N T I PAR AP O 3 - 6 , 1 3 , 1 4

“para ken Juda” “para ken Jose, ti

baston ni Efraim”
IDI UN-UNANA
Dua a tribu a IDI UN-UNANA
pagarian ti Juda 10 a tribu a pagarian
ti Israel
AGDAMA A TIEMPO
Dagiti nadutokan AGDAMA A TIEMPO
Ti sabsabali a karnero

“agbalin a kasla maymaysa

a baston iti imam”
IDI UN-UNANA
537 B.C.E. Manipud kadagiti nasion,
nagsubli dagiti agdaydayaw iti pudno a
Dios, binangonda manen ti Jerusalem,
ken nagdaydayawda kas maysa a nasion.

AGDAMA A TIEMPO
Manipud 1919, in-inut a naorganisar
manen ken nagkaykaysa ti ili ti Dios
tapno agserbida kas “maymaysa nga
arban.”

Naipamaysa it i panagkaykaysa
Ti padto saanna nga iladawan ti maysa
a baston a nagudua sa napagmaymaysa
idi agangay no di ket ti dua a baston
a napagmaymaysa. Saan ngarud a
naipamaysa ti padto iti pannakabingay
ti nasion ti Israel iti dua a pagarian no di
ket iti panagkaykaysa ti dua a pagarian.

131

8. (a) Ania ti impadto ni Isa-
ias? (b) Ania ti dua a napateg
a punto ti Ezekiel 37:21?
9. Kasano a tinulongan ni
Jehova nga agkaykaysa dagiti
naipanaw ngem nakasublin iti
Israel?
Nangipaay ni Jehova kadagiti
naespirituan a pastor a
tumulong a mamagkaykaysa
iti ilina
KITAEN TI PARAPO 9
(1 Cron. 9:2, 3; Esd. 6:17) Wen, kas impadto ni Jehova, naitipon
wenno naikaykaysa dagiti miembro ti 10 a tribu a pagarian ti Is-
rael iti 2 a tribu a pagarian ti Juda.
8 Ag-200 a tawen sakbayna, impadto ni propeta Isaias ti ma-
pasamak iti Israel ken Juda kalpasan a naadipenda. Impadtona
nga ummongen ni Jehova “dagiti naiwarawara nga umili ti Isra-
el” ken “dagiti naiwarawara nga umili ti Juda manipud iti uppat
a suli ti daga,” agraman dagiti adda iti “Asiria.” (Isa. 11:12, 13, 16)
Kas impadto ni Jehova, talaga nga innalana “dagiti Israelita ma-
nipud kadagiti nasion.” (Ezek. 37:21) Paliiwenyo ti dua a napateg
a punto: Saanen a tinukoy ni Jehova dagiti naipanaw kas “Juda”
ken “Efraim” no di ket kas “dagiti Israelita”—maysa a grupo. Na-
iladawan met dagiti Israelita a naggapu, saan nga iti maysa a na-
sion, ti Babilonia, no di ket iti adu a nasion—kinapudnona, “ma-
nipud iti tunggal direksion.”
9 Idi nakasublin idiay Israel dagiti naipanaw, kasano a tinulo-
ngan ida ni Jehova nga agkaykaysa? Inikkanna ti Israel kadagiti
naespirituan a pastor a kas kada Zerubabel, Josue a Nangato a
Padi, Esdras, ken Nehemias. Dinutokanna met da propeta Hag-
geo, Zacarias, ken Malakias. Napasnek amin dagitoy a matalek a
lallaki a nangparegta iti nasion a mangsurot kadagiti instruksion
ti Dios. (Neh. 8:2, 3) Sinalakniban met ni Jehova ti nasion ti Is-
rael babaen ti pananglappedna kadagiti dakes a plano dagiti ka-
busor ti ili ti Dios.—Est. 9:24, 25; Zac. 4:6.
 10 Iti laksid ti amin a naayat a probision ni Jehova, saan latta
10. Idi agangay, nagballigi ni
a nagtalinaed ti kaaduan nga Israelita iti nadalus a panagdayda-
Satanas a mangaramid iti
yaw. Dagiti inaramidda ket mabasa kadagiti libro ti Biblia a na- ania?
isurat kalpasan a nagsubli dagiti naipanaw. (Esd. 9:1-3; Neh. 13:
11. (a) Ania ti impakaammo ni
1, 2, 15) Kinapudnona, iti uneg ti 100 a tawen kalpasan ti panag-
Jehova maipapan iti impadto-
sublida, adayo unayen dagiti Israelita manipud iti nadalus a pa- na a panagkaykaysa? (b) Ania
nagdaydayaw isu a masapul nga iparegta kadakuada ni Jehova: ti inkagumaan manen nga
“Agsublikayo kaniak.” (Mal. 3:7) Idi immay ni Jesus ditoy daga, aramiden ni Satanas kalpasan
nabingaybingayen ti relihion dagiti Judio iti adu a sekta nga in- a napapanaw idiay langit?
dauluan dagiti di matalek a pastor. (Mat. 16:6; Mar. 7:5-8) Nag- 12. Apay a napaay dagiti
balligi ni Satanas a nanglapped iti naan-anay a panagkaykaysada. panagregget ni Satanas a
Ngem pumaysonto ti panagkaykaysa nga impadto ni Jehova. Ka- mangsinasina iti naespirituan
nga Israel?
sano?
13. Ania a napateg a kinapud-
“Ni Adipenko a David ti Agbalinto nga Arida” no ti masursurotayo iti padto
11 Basaen ti Ezekiel 37:24. Impakaammo ni Jehova a sa la maipapan iti panagkaykaysa
naan-anay a matungpal iti ilina ti impadtona a panagkaykaysa ti dua a baston?
apaman a mangrugi nga agturay kas Ari ti ‘adipenna a ni David,’
kayatna a sawen, ni Jesus, a napasamak idi 1914.[2] (2 Sam. 7:16;
Luc. 1:32) Idi a tiempo, ti natural nga Israel ket sinukatanen ti
naespirituan nga Israel, dagiti nadutokan. (Jer. 31:33; Gal. 3:29)
Porsegido manen ni Satanas a mangdadael iti panagkaykaysa ti
ili ti Dios, nangruna idi napapanawen idiay langit. (Apoc. 12:7-
10) Kas pagarigan, kalpasan a natay ni Brother Russell idi 1916,
inusar ni Satanas dagiti apostata a mamagsisina kadagiti nadu-
tokan. Ngem di nagbayag, pinanawan dagita nga apostata ti or-
ganisasion. Nagballigi met ni Satanas a nangpaibalud kadagiti ma-
ngidadaulo idi a tiempo, ngem saan latta a nasinasina ti ili ni
Jehova. Nagtalinaed a nagkaykaysa dagiti kakabsat a dinutokan
ti espiritu a nangtaginayon iti kinamatalekda ken Jehova.
12 Naiduma ngarud iti natural nga Israel ti napasamak iti na-

espirituan nga Israel ta napagballigianna dagiti plano ni Satanas

a mangsinasina. Apay a napaay dagiti panagregget ni Satanas?
Gapu ta inaramid dagiti nadutokan ti amin a kabaelanda a tung-
palen dagiti pagalagadan ni Jehova. Kas resulta, salsalakniban
ida ti Arida a ni Jesu-Kristo nga agtultuloy a mangparparmek ken
Satanas.—Apoc. 6:2.
‘Pagkaykaysaento’ ni Jehova Dagiti Agdaydayaw Kenkuana
13 Ania ti kaipapanan ita ti padto maipapan iti panagkaykaysa

ti dua a baston? Laglagipenyo a ti punto ti padto ket tapno ila- FOOTNOTE

dawan ti panagkaykaysa ti dua a grupo. Kangrunaanna, itampok [2] Detalyado a nailawlawag daytoy
ti padto a ni Jehova ti nangyeg iti dayta a panagkaykaysa. Ania a padto iti Kapitulo 8 daytoy a libro.

“ PA G B A L I N E K T O I D A A M AY M AY S A A N A S I O N ” 133

14. Manipud 1919, kasano a
lallalo a nakita ti dakdakkel
a kaitungpalan ti padto a
panagtipon ti dua a baston?
15. Kasano a makitkitatayo ita
ti kaitungpalan dagiti padto iti
Ezekiel 37:26, 27?
16. Ania ti impadto ni Zacarias
maipapan iti panagkaykaysa
ti naespirituan nga Israel ken
dagidiay addaan iti naindaga-
an a namnama?
134
ngarud a napateg a kinapudno maipapan iti nadalus a panagday-
dayaw ti itampok ti padto a panagtipon ti dua a baston? Daytoy:
Ni Jehova a mismo ti ‘mamagkaykaysa’ kadagiti agdaydayaw ken-
kuana.—Ezek. 37:19.
14 Manipud 1919, lallalo a nakita ti dakdakkel a kaitungpalan ti
padto a panagtipon dagiti baston kalpasan a nadalusan iti naes-
pirituan ti ili ti Dios ken nangrugidan a simrek iti naespirituan a
paraiso. Idi a tiempo, kaaduan kadagiti napagkaykaysa ket adda-
an iti namnama nga agbalin nga ar-ari ken papadi idiay langit.
(Apoc. 20:6) Iti simboliko a pamay-an, dagitoy a nadutokan ket
kas iti baston “para ken Juda”—nasion a pakairamanan dagiti ari
iti pamilia ni David ken dagiti papadi a Levita. Ngem iti panag-
labas ti tiempo, nakitipon kadagitoy a naespirituan a Judio ti
umad-adu a bilang dagiti addaan iti naindagaan a namnama. Kas-
da la iti “baston ni Efraim”—nasion a saan a pakairamanan dagi-
ti ari iti pamilia ni David ken dagiti papadi a Levita. Agserserbi
a sangsangkamaysa dagitoy dua a grupo a kas ili ni Jehova iti pa-
nangituray ti maymaysa nga Arida a ni Jesu-Kristo.—Ezek. 37:24.
“Isudanto ti Ilik”
15 Ipakita ti padto ni Ezekiel nga adu ti mayat a makitipon ka-
dagiti nadutokan iti kaaddada iti nadalus a panagdaydayaw. Im-
baga ni Jehova maipapan iti ilina: “Paaduek ida” ken, “addanto
kadakuada ti toldak.” (Ezek. 37:26, 27) Ipalagip dagita a sasao ti
padto a naipakaammo ken apostol Juan 700 a tawen kalpasan ti
tiempo ni Ezekiel, a ‘Daydiay situtugaw iti trono iyukradnanto ti
toldana’ iti “dakkel a bunggoy.” (Apoc. 7:9, 15) Ita, agkakadua
dagiti nadutokan ken ti dakkel a bunggoy kas maysa a nasion nga
ili ti Dios iti sidong ti mangsalaknib a toldana.
16 Ni Zacarias a maysa kadagiti nagsubli impadtona met ti pa-
nagkaykaysa dagiti naespirituan a Judio ken dagiti addaan iti
naindagaan a namnama. Imbagana a “10 a tattao . . . kadagiti
nasion” ti ‘kumpet a naimbag iti bado ti maysa a Judio,’ ken iba-
gada: “Kayatmi ti kumuyog kadakayo ta nangngegmi nga adda ka-
dakayo ti Dios.” (Zac. 8:23) Ti nailadawan a “Judio” tukoyenna,
saan a ti maymaysa a tao, no di ket maysa a grupo ti tattao,
“kadakayo,” nga iladawan ita ti nadutokan a natda, wenno na-
espirituan a Judio. (Roma 2:28, 29) Iladawan ti “10 a tattao” da-
gidiay addaan iti naindagaan a namnama. “Kumpetdanto a naim-
bag” kadagiti nadutokan ken ‘kumuyogda’ kadakuada. (Isa. 2:
2, 3; Mat. 25:40) Ipaganetget ti sasao a “kumpetdanto a naim-
bag” ken “kumuyog” ti naan-anay a panagkaykaysa dagitoy dua
a grupo.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 17 Mabalin a ti padto ni Ezekiel maipapan iti panagkaykaysa ti Ita, dagiti nadutokan ken
pampanunoten ni Jesus idi inladawanna ti bagina kas maysa a ti ‘sabsabali a karnero’ ket
pastor, a babaen ti panangaywanna, dagiti karnerona (dagiti na- agkaykaysa nga agdaydayaw
dutokan) ken dagiti ‘sabsabali a karnero’ (dagidiay naindagaan ti ken Jehova kas “maymaysa
namnamada) agbalinda a “maymaysa nga arban.” (Juan 10:16; nga arban”
KITAEN TI PARAPO 17
Ezek. 34:23; 37:24, 25) Nagsayaat ketdin dagita a sasao ni Jesus
ken dagiti nagkauna a propeta a mangiladawan iti nakaskasdaaw
a naespirituan a panagkaykaysatayo ita, aniaman ti namnamata-
yo iti masanguanan! Bayat a nasinasina ti ulbod a relihion iti na- 17. Kasano ti panangiladawan
ni Jesus iti panagkaykaysa-
gadu a grupo, mapadpadasantayo ita ti nakaskasdaaw a panag-
tayo ita?
kaykaysa.
18. Sigun iti Ezekiel 37:28,
“Adda ti Santuariok iti Tengngada iti Agnanayon” apay a napateg ti panagbalin
18 Ti maudi a sasao iti padto ni Ezekiel a panagkaykaysa itam- ti ili ti Dios a ‘saan a paset ti
lubong’?
pokna no ania ti mangipasigurado a saan a pulos a madadael ti
panagkaykaysatayo. (Basaen ti Ezekiel 37:28.) Agkaykaysa ti ili
ni Jehova gapu ta adda “iti tengngada” ti santuariona, wenno ti
nadalus a panagdaydayaw. Agtalinaed met kadakuada ti santua-
riona no la ket ta agtalinaedda a nasantuan wenno naisina iti lu-
bong ni Satanas. (1 Cor. 6:11; Apoc. 7:14) Inyunay-unay ni Jesus
ti kinapateg ti saan a panagbalin a paset ti lubong. Idi naimpu-
suan nga inkararaganna dagiti adalanna, kinunana: “Nasantuan
nga Ama, pangngaasim ta aywanam ida . . . tapno agkaykaysada
koma . . . Saanda a paset ti lubong . . . Pagbalinem ida a nasantuan

“ PA G B A L I N E K T O I D A A M AY M AY S A A N A S I O N ” 135

19. (a) Kasanotayo a maipa-
kita a ‘tultuladentayo ti Dios’?
(b) Iti maudi a rabii sakbay
ti ipapatay ni Jesus, ania ti
babaen ti kinapudno.” (Juan 17:11, 16, 17) Paliiwenyo no kasano
a pinagkonektar ni Jesus ti ‘panagkaykaysada’ ken ti panagbalin-
da a ‘saan a paset ti lubong.’
19 Dayta laeng ti kakaisuna a naisurat a panangawag ni Jesus iti

impaganetgetna a napateg
a kinapudno maipapan iti
panagkaykaysa?
20, 21. (a) Ania ti mangpa-
dakkel iti panagtalektayo iti
proteksion ni Jehova? (b) Ania
ti determinasionmo?
Dios kas “Nasantuan nga Ama.” Ni Jehova ket naan-anay a nada-
lus ken nalinteg. Imbilin ni Jehova iti nagkauna nga Israel: “Ma-
sapul nga agbalinkayo a nasantuan, ta nasantuanak.” (Lev. 11:45)
Gapu ta ‘tultuladentayo ti Dios,’ kayattayo ti agtulnog iti dayta
a bilin iti amin nga ar-aramidentayo. (Efe. 5:1; 1 Ped. 1:14, 15)
No tattao ti matuktukoy, “naisina” ti kaipapanan ti “nasantuan.”
Impaganetget ngarud ni Jesus bayat ti maudi a rabii sakbay ti
ipapatayna nga agtalinaed nga agkaykaysa dagiti adalanna no la
ket ta agtalinaedda a saan a paset daytoy a lubong ken saanda a
makiraman iti panagsisina a mapaspasamak iti dayta.
“Protektaram Ida iti Daydiay Managdakdakes”
20 Ti nagpaiduma a panagkaykaysa a nalawag a makita kadagi-

ti Saksi ni Jehova ita ti ebidensia a sinungbatan ni Jehova ti kid-

daw ni Jesus: “Protektaram ida iti daydiay managdakdakes.” (Ba-
saen ti Juan 17:14, 15.) Wen, dumakkel ti panagtalektayo iti
proteksion ni Jehova ta makitatayo a napaay ni Satanas a mang-
dadael iti panagkaykaysa ti ili ti Dios. Iti padto ni Ezekiel, imba-
ga ni Jehova nga agbalin a maymaysa ti dua a baston iti imana.
Isu a milagro a pinagkaykaysa a mismo ni Jehova ti ilina iti mang-
protektar nga imana—a di madanon ni Satanas.
21 Ania ngarud ti determinasiontayo? Itultuloytayo nga ikagu-

maan nga aramiden ti pasettayo a mangtaginayon iti napateg a

panagkaykaysatayo. Ania ti napateg nga aramiden ti tunggal may-
sa kadatayo? Regular a makipaset iti nadalus a panagdaydayaw
iti naespirituan a templo ni Jehova. Makitatayo kadagiti suma-
runo a kapitulo no ania ti karaman iti kasta a panagdaydayaw.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ti padto maipapan iti dua a baston, panagkaykaysa kalpasan ti 1914?

wenno kayo, itampokna ti ania a napateg (Ezek. 37:24)
a kinapudno maipapan iti nadalus a
panagdaydayaw? (Ezek. 37:19) 3 Ania ti maitulongmo tapno matagina-
yon ti napateg a panagkaykaysatayo?
2 Apay a makunatayo nga adda dakdakkel (1 Ped. 1:14, 15)
a kaitungpalan ti padto maipapan iti

136 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
“ I LADAWAM TI TE M PLO ” EZEKIEL 43:10
13
NAKAISENTRUANNA: Ti kaipapanan ti nadayag a
templo a nabuya ni Ezekiel iti sirmata

PANUNOTEM ni Ezekiel idi 50 ti tawennan. Malaglagipna a 25 a 1-3. (a) Apay a nalabit naliw-
tawenen ti kaaddana idiay Babilonia. Nabayag idin a nadadael ti liwa ni Ezekiel idi nakitana ti
templo idiay Jerusalem. No inarapaap man ni Ezekiel ti agserbi a nakadakdakkel a templo iti
sirmata? (Kitaen ti ladawan iti
padi sadiay, saanen a mapasamak dayta. Agarup 56 a tawen pay
rugi ti kapitulo.) (b) Ania ti
ti aglabas sakbay nga agpatingga ti pannakaadipenda isu a dina usigentayo iti daytoy a kapi-
ammo no sibibiagto pay ken makitana ti panagsubli ti ili ti Dios tulo?
iti dagada wenno ti pannakaibangon manen ti templo. (Jer. 25:11)
Nalidayan ngata kadagita a pampanunotenna?
2 Nakaim-imbag ni Jehova ta iti dayta a tiempo nga intedna ken

Ezekiel ti kalalawaan ti saklawenna a sirmata, a sigurado a nang-

liwliwa unay iti daytoy matalek a tao ken nangted iti naraniag a
namnama! Babaen dayta a sirmata, naisubli iti nakayanakanna a
daga ken naidisso iti nakangatngato a bantay. Iti ayanna, sinabat
ti “lalaki a kasla gambang ti langana.” Dayta nga anghel ti nangipa-
siar kenkuana iti amin a paset ti nakadakdakkel a templo. (Basaen
ti Ezekiel 40:1-4.) Kasla agpaypayso ti amin! Dayta a kapadasan
ni Ezekiel ti nangpabileg la ketdi iti pammatina, nangpasiddaaw,

“ I L A D A W A M T I T E M P LO ” 137

4. Ania idi ti pamay-an ti
panangtarus maipapan iti
nasirmata a templo, ngem
ania itan ti masapul a pamay-
an ti panangtarus?
5, 6. (a) Kasano nga impakita
ni apostol Pablo ti kinapa-
kumbaba idi inlawlawagna ti
tabernakulo? (b) Ania ti im-
baga ni Pablo maipapan iti
dadduma a detalye iti taber-
nakulo, ken kasano a
mausartayo ti dinakamatna
tapno matarusantayo ti tem-
plo a nasirmata ni Ezekiel?
7, 8. (a) Ania ti dati nga am-
motayo a nabalbaliwan itan?
(b) Kasano a ti templo a naki-
ta iti sirmata ket naiduma iti
naespirituan a templo nga in-
ladawan ni Pablo?
FOOTNOTE
[1] Ti naespirituan a templo ket ti
urnos ni Jehova iti nadalus a panag-
daydayaw a naibatay iti daton a sub-
bot ni Jesu-Kristo. Naawatantayo a
nangrugi dayta idi 29 C.E.
138
ken nalabit medio nangriro kenkuana. Uray no adu ti nakitana a
pamiliar a paset ti templo, dakkel met ti nakaidumaan dayta iti
ammona a templo idiay Jerusalem.
3 Dayta a makapainteres a sirmata ti linaon ti maudi a siam a
kapitulo ti libro nga Ezekiel. Adalentayo ita ti kababalin a masa-
pul nga ipakitatayo bayat a tarusantayo ti sirmata ken ti kaipapa-
nanna. Usigentayo met no ti nakita ni Ezekiel ket ti dakkel a naes-
pirituan a templo nga inlawlawag ni apostol Pablo, ginasut a tawen
kalpasanna. Kamaudiananna, ammuentayo ti kaipapanan ti sirma-
ta para ken Ezekiel ken kadagiti padana a naipanaw.
Masapul ti Naiduma a Pamay-an ti Panangtarus
4 Imbaga idi dagiti publikasiontayo a ti nakita ni Ezekiel ket ti
dakkel a naespirituan a templo ni Jehova, daydiay impaisurat ti
Dios ken apostol Pablo para kadagiti Hebreo.[1] Sigun iti dayta a
konklusion, kasla lohikal nga ikkantayo idi iti simboliko, wenno
antitipiko, a kaipapanan ti adu a paset ti templo a nasirmata ni
Ezekiel, sa inusartayo ti panangilawlawag ni Pablo iti tabernaku-
lo kas pangibasaran. Ngem kalpasan ti ad-adu pay a kararag, pa-
nagadal, ken panagutob, masapul ti mas simple a pamay-an iti pa-
nangtarus iti kaipapanan ti templo a nasirmata ni Ezekiel.
5 Kasla nainsiriban a ditay ikkan iti propetiko wenno simboliko
a kaipapanan ti tunggal detalye ti sirmata ni Ezekiel maipapan iti
templo. Apay? Kitaentayo ti maysa a makapainteres a pagarigan.
Idi inlawlawag ni Pablo ti tabernakulo ken ti naespirituan a tem-
plo, dinakamatna dagiti detalye iti tabernakulo, kas iti balitok a
paginsiensuan, kalub ti lakasa, ken balitok a pagkargaan iti man-
na. Inikkanna kadi iti propetiko a kaipapanan dagita a detalye?
Nalawag a saan nga inwanwan ti nasantuan nga espiritu a manga-
ramid iti dayta. Imbes ketdi, insurat ni Pablo: “Saan nga ita ti
tiempo a detalyado a maibaga kadakayo dagitoy a banag.” (Heb.
9:4, 5) Sisasagana ni Pablo a nagpaidalan iti nasantuan nga espi-
ritu ken sipapakumbaba a naguray ken Jehova.—Heb. 9:8.
6 Mabalin a kasta met laeng a prinsipio ti panangtarustayo iti
templo a nakita ni Ezekiel iti sirmata. Nagadu met ti detalye ti sir-
mata. Agparang a ti kasayaatan nga aramiden ket urayentayo ni
Jehova a mangilawlawag kadagita, no kasapulan ti ad-adu a pan-
nakalawlawag. (Basaen ti Mikias 7:7.) Ngem kunatayo kadi nga
awanen ti ipakaammo ti espiritu ni Jehova a kanayonan a pana-
ngilawlawag iti sirmata? Saan!
Nakita Kadi ni Ezekiel ti Dakkel a Naespirituan a Templo?
7 Kas nadakamaten, adu a tawen nga inlawlawag dagiti publika-
siontayo a ti nakita ni Ezekiel ket ti dakkel a naespirituan a tem-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
plo ni Jehova, daydiay impaisurat ti Dios ken apostol Pablo para
9, 10. No maipapan kadagiti
kadagiti Hebreo. Ngem kalpasan ti ad-adu pay a panagadal, na-
daton, ania ti nagdumaan ti
ammuantayo a saan a mabalin a ti dakkel a naespirituan a tem- templo a nasirmata ni Ezekiel
plo ti nakita ni Ezekiel. Apay? ken ti dakkel a naespirituan
8 Umuna, naiduma ti templo a nakita ni Ezekiel iti templo nga im- a templo nga inladawan ni
pailawlawag ti Dios ken Pablo. Panunotenyo daytoy: Inlawlawag ni Pablo?
apostol Pablo a ti tabernakulo idi tiempo ni Moises ket anniniwan 11. Idi tiempo ni Ezekiel, apay
ken pagtuladan ti banag a dakdakkel. Ti tabernakulo, a kas iti tem- a saan pay idi a tiempo nga
plo ni Solomon ken iti templo ni Zerubabel, nga agpada ti kang- ipakaammo ti Dios dagiti kina-
runaan a disenioda ket addaan iti siled a “Kasasantuan.” Inawa- pudno maipapan iti dakkel a
gan ni Pablo dayta a siled iti “nasantuan a disso nga inaramid naespirituan a templo?
dagiti ima,” nga inlawlawagna a dayta ket saan a ti agpaypayso no
di ket “kapada ti agpaypayso.” Ania ngarud ti agpaypayso? Imba-
ga ni Pablo: “Idiay langit.” (Heb. 9:3, 24) Langit kadi ti nakita ni
Ezekiel? Saan. Awan ti pangripiripan iti sirmata ni Ezekiel a dagi-
ti bambanag idiay langit ti nakitana.—Idilig ti Daniel 7:9, 10, 13, 14.
9 Ti ad-adda pay a makakombinsir a nakaidumaan ti sirmata ni

Ezekiel iti inlawlawag ni Pablo ket dagiti daton. Nangngeg ni Eze-

kiel ti adu a bilin para kadagiti tattao, pangulo, ken papadi maipa-
pan iti panagdaton. Agdatonda tapno mapakawan dagiti mismo a
basolda. Mangtedda met kadagiti daton a pakikappia, a mabalin
a pagsasanguanda kadagiti siled a panganan iti templo. (Ezek. 43:
18, 19; 44:11, 15, 27; 45:15-20, 22-25) Maar-aramid met aya dagi-
Ti templo a
ti kasta a maulit-ulit a panagdaton iti dakkel a naespirituan a tem- nasirmata ni
plo? Ezekiel ket saan
10 Nalawag ken simple ti sungbat. Kuna ni Pablo: “Idi immay ni

Kristo kas nangato a padi tapno mangyeg kadagiti nasayaat a bam- a ti dakkel a
banag a mapaspasamaken, simrek iti napatpateg ken mas perpek- naespirituan a
to a tolda a saan nga inaramid dagiti ima, kayatna a sawen, saan
templo
a ditoy daga. Simrek iti nasantuan a disso ngem saan a dara da-
giti kalding ken urbon a kalakian a baka ti intugotna no di ket ti
mismo a darana. Namimpinsan nga inaramidna dayta, ket naipaay-
na ti agnanayon a pannakaisalakantayo.” (Heb. 9:11, 12) Isu nga
iti dakkel a naespirituan a templo, maysa laeng ti naidaton—ti da-
ton a subbot, nga indaton ni Jesu-Kristo, ti Dakdakkel a Nanga-
to a Padi. Nalawag a ti templo a nasirmata ni Ezekiel a nakaidato-
nan ti adu a kalding ken kalakian a baka ket saan a ti dakkel a
naespirituan a templo.
11 Iturongnatayo dayta iti maikadua a rason a saan a mabalin a

ti dakkel a naespirituan a templo ti nakita ni Ezekiel: Saan pay idi

a tiempo nga ipakaammo ti Dios dagita a kinapudno. Laglagipentayo
nga umuna a naibaga ti sirmata ni Ezekiel kadagiti Judio a naipan
idiay Babilonia. Mosaiko a Linteg ti sursurotenda. No agpatinggan

“ I L A D A W A M T I T E M P LO ” 139

12-14. Ania ti koneksion ti
templo a nakita ni Ezekiel ken
ti naespirituan a templo nga
inlawlawag ni Pablo? (Kitaen ti
kahon a “Nagduma a Templo,
Nagduma a Masursuro.”)
˙˙˙
1 3A
NAG D U MA
A T E M P LO ,
NAG D U MA A
MA S U R S U R O
K I TAE N T I PAR AP O 7- 1 4
140
ti pannakaadipenda, agsublida idiay Jerusalem ken ibangonda ma-
nen ti templo ken ti altarna kas panangsurot iti dayta a Linteg
maipapan iti nadalus a panagdaydayaw. Kalpasanna, itultuloyda ti
agdaton sadiay, kas iti inaramidda iti dandani 600 a tawen. Panu-
notenyo laengen ti reaksion dagiti Judio no ti impakita ti sirma-
ta ni Ezekiel kadakuada ket ti naespirituan a templo—a ti nanga-
to a padi ti nangidaton iti mismo a bagina, sa awanen ti sabali pay
a naidaton! Ania ngata koma ti naawatanda iti kasta a sirmata?
Saan ngata a kimmapuy koma ti determinasionda a mangsurot iti
Mosaiko a Linteg? Kas iti kanayon nga ar-aramiden ni Jehova, ipa-
kaammona laeng dagiti kinapudno iti umiso a tiempo ken no na-
kasaganan ti ilina.
12 Ania ngarud ti koneksion ti templo a nasirmata ni Ezekiel ken
ti naespirituan a templo nga inlawlawag ni Pablo? Laglagipentayo
a saan a ti templo a nasirmata ni Ezekiel ti nangibatayan ni Pab-
lo iti inlawlawagna no di ket ti tabernakulo idi tiempo ni Moises.
Adda met ketdi ti dinakamat ni Pablo a dadduma a detalye nga
adda iti templo ni Solomon ken Zerubabel a makita met iti tem-
plo a nasirmata ni Ezekiel. Ngem talaga nga agduma ti nakaisen-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 truan ti insurat da Ezekiel ken Pablo.[2] Imbes nga ilawlawagda ti
isu met la a banag, agsinnuportar ketdi dagiti insuratda. Kasano?
13 Nalabit kastoy ti panunotentayo a koneksion ti dua a salay-

say ti Biblia: Sigun ken Pablo, naammuantayo ti urnos ni Jehova

iti panagdaydayaw, ngem sigun ken Ezekiel, naammuantayo dagi-
ti pagalagadan ni Jehova iti panagdaydayaw. Tapno isurona kada-
tayo ti urnos ni Jehova iti nadalus a panagdaydayaw, imbaga ni
Pablo ti kaipapanan dagiti detalye ti naespirituan a templo kas ti
nangato a padi, dagiti daton, ti altar, ken ti Kasasantuan. Ngem
tapno maipaganetget dagiti nangato a pagalagadan ni Jehova iti
nadalus a panagdaydayaw, ti templo a nasirmata ni Ezekiel detal-
yado nga iladawanna iti isip ken pusotayo ti adu a leksion maipa-
FOOTNOTE
pan kadagiti pagalagadan ni Jehova.
[2] Kas pagarigan, insentro ni Pablo
14 Ania ngarud ti makunatayo iti daytoy a nabalbaliwan a pan- ti suratna iti nangato a padi ken iti
nakaawattayo? Sigurado a dina kaipapanan a saan unayen a napa- akemna iti tinawen nga Aldaw ti
Panangabbong. (Heb. 2:17; 3:1; 4:
teg kadatayo ita ti sirmata ni Ezekiel. Tapno maammuantayo no 14-16; 5:1-10; 7:1-17, 26-28; 8:1-6;
kasano a magunggonaantayo iti sirmata, kitaentayo a naimbag no 9:6-28) Ngem iti sirmata ni Ezekiel,
awan ti nadakamat maipapan iti
kasano a nagunggonaan dagiti matalek a Judio idi tiempo ni Eze- nangato a padi wenno iti Aldaw ti
kiel ken kalpasanna. Panangabbong.

Ti Templo a Nasirmata Ti Dakkel a Naespirituan

ni Ezekiel:
˘
Inladawan ni Ezekiel para
kadagiti Judio a naipan idiay
Babilonia
˘
Addaan iti altar a nakaida-
tonan ti adu a daton
˘
Itampokna dagiti nalinteg
a pagalagadan ni Jehova
iti panagdaydayaw
˘
Isentrona ti panunottayo iti
naespirituan a pannakaisubli
a nangrugi idi 1919
a Templo:
˘
Inlawlawag ni Pablo para kadagiti
Hebreo a Kristiano
˘
Addaan iti altar a “namimpinsan” a
nakaidatonan ti maysa laeng a daton
(Heb. 10:10)
˘
Ilawlawagna ti agpaypayso a naespi-
rituan a kaipapanan ti nabayagen a
tuktukoyen ti tabernakulo ken dagiti
literal a templo—ti urnos ni Jehova iti
nadalus a panagdaydayaw a naibatay
iti daton a subbot ni Kristo
˘
Isentrona ti panunottayo iti inaramid
ni Kristo kas ti Dakdakkel a Nangato
a Padi manipud 29 agingga iti 33 C.E.

“ I L A D A W A M T I T E M P LO ” 141

15. (a) Ania ti pakabuklan ti
mensahe ti padto a nakita ni
Ezekiel iti sirmata? (b) Ania ti
nakaidumaan ti Ezekiel kapi-
tulo 8 iti kapitulo 40-48?
16. Kasano a ti templo a
nasirmata ni Ezekiel pina-
talgedanna ti impadto ni
Isaias 100 a tawen sakbayna?
17. Ania ti pakabuklan ti
Ezekiel kapitulo 40-48?
142
Ania ti Kaipapanan ti Sirmata
Kadagiti Naipanaw a Judio?
15 Tapno maammuantayo ti sungbat ti Biblia, usigentayo ti ag-
sasaruno nga agkokonektar a saludsod a makatulong tapno maki-
tatayo ti kompleto a pakabuklan ti ladawan. Umuna, ania ti pa-
kabuklan ti mensahe iti padto a sirmata? Iti simple a pannao,
maisubli ti nadalus a panagdaydayaw! Sigurado a nalawag dayta
ken Ezekiel. Naisuratna idin ti linaon ti mabasa itan a kapitulo 8
ti Ezekiel maipapan iti nalawag a panangiladawan ni Jehova ka-
dagiti nagdakes a mapaspasamak iti templo idiay Jerusalem. Ken
naragsakan la ketdi ni Ezekiel a nangisurat kadagiti nagpaiduma a
detalye, kas makitatayo iti kapitulo 40-48. Makitatayo ti saanen
a naibabain a nadalus a panagdaydayaw, no di ket kas iti kanayon
a maiparbeng—ti perpekto a pamay-an ti panagdaydayaw ken Je-
hova maitunos iti Mosaiko a Linteg.
16 Tapno maisubli ti umiso a kasasaad ti panagdaydayaw ken Je-
hova, masapul a maipangato dayta. Nasurok a 100 a tawen sak-
bayna, impaisurat ti Dios ken Isaias: “Iti maudi a paset dagiti
aldaw, sititibkerto a maipasdek ti bantay ti balay ni Jehova iti nga-
tuen dagiti bantay, ket nangatngatonto ngem kadagiti turod.” (Isa.
2:2) Nalawag a nasaksakbay a nakita ni Isaias a maisubli ken ma-
ipangato ti nadalus a panagdaydayaw ken Jehova, a kasla naisaad
iti kangatuan a bantay. Sadino ti ayan ni Ezekiel idi impabuya
ti Dios daytoy kenkuana? Adda “iti nakangatngato a bantay,” a
mangkitkita iti balay ni Jehova! (Ezek. 40:2) Patalgedan ngarud
ti sirmata ni Ezekiel a maisubli ti pudno a panagdaydayaw.
17 Kitaentayo ti ababa a pakabuklan ti nakita ken nangngeg ni
Ezekiel a naisurat iti Ezekiel kapitulo 40-48. Binuyana ti anghel a
mangrukrukod kadagiti ruangan, diding, paraangan, ken santuario
ti templo. (Ezek. 40-42) Kalpasanna, adda makapagagar a pasa-
mak: ti nadayag nga isasangpet ni Jehova iti templo! Binalakadan
ni Jehova ti nasukir nga ilina, dagiti padi, ken dagiti panguluen.
(Ezek. 43:1-12; 44:10-31; 45:9-12) Adda nakita ni Ezekiel a kara-
yan manipud iti santuario, a mangbibiag ken mangbembendision
bayat nga agay-ayus nga agturong iti Natay a Baybay. (Ezek. 47:
1-12) Nakitana met a nabingaybingay ti daga iti agpapada a ru-
kod, a ti nadalus a panagdaydayaw ket adda iti asideg ti tengnga
ti daga. (Ezek. 45:1-8; 47:13–48:35) Ania ti kaipapanan ti mensa-
he? Nalawag nga ipaspasigurado ni Jehova iti ilina a maisubli ken
maitan-ok ti nadalus a panagdaydayaw. Bendisionanna ti balay a
pagdaydayawan kenkuana babaen ti kaaddana, ken mangyeg kada-
giti bendision manipud iti dayta a templo, a mangpaimbag, mang-
biag, ken mangurnos iti napabaro a daga.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Ti templo a nakita ni Ezekiel
ket adda iti nangato ken
natan-ok a lugar
KITAEN TI PARAPO 16
144
Ti templo a nakita ni Ezekiel ket
nadayag a panangiladawan no
kasano nga isubli ni Jehova ti
nadalus a panagdaydayaw
KITAEN TI PARAPO 17

145

18. Literal kadi ti kaipapanan
ti sirmata? Ilawlawagmo.
19-21. Ania ti kayat ni Jehova
nga epekto iti ilina ti nasir-
mata ni Ezekiel, ken apay a
nalabit kasta ti mariknada?
Apay a ti sirmata maipapan
iti templo ti makagapu a
nabainan dagiti nalinteg
a tattao?
KITAEN TI PARAPO 19-21
18 Maikadua, literal kadi ti kaipapanan ti sirmata? Saan. Ma-
balin a naawatan a dagus ni Ezekiel ken dagiti padana a naipanaw
a saan a literal ti kaipapanan ti sirmata. Apay? Laglagipentayo a
nakita ni Ezekiel ti templo “iti nakangatngato a bantay.” Nupay
kapada dayta ti padto ni Isaias, saan a mabalin a dayta ti lokasion
ti templo. Naisaad ti templo ni Solomon iti Bantay Moria idiay
Jerusalem, ken iti dayta met la a maibangonto manen. Ngem day-
ta kadi ket “nakangatngato a bantay”? Saan, kinapudnona, napa-
lawlawan ti Bantay Moria kadagiti bantay a kapadana iti kangato
wenno nangatngato pay. Nagdakkel met ti templo a nakita ni Eze-
kiel. No karaman pay ti nalawa a lote a napalawlawan iti pader,
saanen nga umanay dayta iti tuktok ti Bantay Moria wenno uray
iti intero a siudad ti Jerusalem idi tiempo ni Solomon! Sigurado
met a saan a pinanunot dagiti naipanaw a Judio a literal ti kara-
yan manipud iti santuario ti templo nga agayus iti Natay a Bay-
bay, a mangbiag iti natay a danum. Kamaudiananna, dagiti kabam-
bantayan iti Naikari a Daga ipakitana a saan a mabalin a diretso
ken agbabatog ti paginggaan ti daga dagiti tribu kas nailadawan
iti sirmata. Isu a saan a literal ti kaipapanan ti sirmata.
19 Maikatlo, ania ti masapul nga epekto ti sirmata ni Ezekiel
kadagiti kailianna? No pinanunotda koma dagiti nangato a paga-
lagadan ni Jehova iti nadalus a panagdaydayaw, nagbainda koma.
Imbaga ni Jehova ken Ezekiel: “Iladawam ti templo iti sangakab-
balayan ti Israel.” Masapul a detalyado ti panangiladawan ni Eze-
kiel iti daytoy a templo tapno dagiti Israelita “adalenda koma ti
planona.” Apay koma a panunoten a naimbag dagiti tattao dayta
a templo? Kas nakitatayon, saan a tapno ibangonda dayta, no di
ket kas kuna ni Jehova, “tapno agbainda kadagiti basolda.”—Ba-
saen ti Ezekiel 43:10-12.
20 Apay a mabalin a dayta a sirmata ti makagapu a nakonsien-

sia ken nabainan dagiti nalinteg a tattao? Kitaenyo ta naibaga ken

Ezekiel: “Anak ti tao, siputam, buyaem, ken denggem a naimbag
ti amin nga ibagak kenka maipapan kadagiti paglintegan ken linteg
maipapan iti templo ni Jehova.” (Ezek. 44:5) Namin-adu a nangngeg
ni Ezekiel dagiti paglintegan ken linteg. (Ezek. 43:11, 12; 44:24;
46:14) Masansan a naipalagip met ken Ezekiel dagiti pagalagadan
ni Jehova—uray dagiti pagalagadan iti kaatiddog ti kasiko ken iti
umiso a timbang. (Ezek. 40:5; 45:10-12; idilig ti Proverbio 16:11.)
Iti daytoy a sirmata, nasurok a 50 a daras nga insurat ni Ezekiel
ti sasao iti orihinal a lengguahe para iti “rukod” ken dadduma pay
a pannakaisaona!
21 Ania ti kayat nga ibaga ni Jehova iti ilina idi dinakamatna ti

rukod, timbang, linteg, ken paglintegan? Agparang nga ipagpaga-

netgetna kadakuada daytoy napateg a kinapudno: ni laeng Jeho-
va ti mangikeddeng kadagiti pagalagadan iti nadalus a panagday-
dayaw. Masapul nga agbain dagidiay saan a mangsursurot kadagita
a pagalagadan! Ngem kasano a nasursuro dagiti Judio dagita a lek-
sion iti sirmata? Iti sumaruno a kapitulo, usigentayo ti dadduma
nga espesipiko a pagarigan. Dayta ti makatulong tapno nalawla-
wag a maawatantayo ti kaipapanan kadatayo ita ti naisangsanga-
yan a sirmata.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ania a simple a pamay-an ti usarentayo nga inladawan idi agangay ni apostol

a mangtarus iti templo a nasirmata ni Pablo?
Ezekiel?
3 Para ken Ezekiel ken kadagiti padana a
2 Apay a saantayon nga ibaga a ti dakkel a naipanaw, ania ti pakabuklan ti mensahe
naespirituan a templo ti nakita ni Ezekiel iti padto a sirmata maipapan iti templo?

“ I L A D A W A M T I T E M P LO ” 147

14
1, 2. (a) Iti napalabas a kapi-
tulo, ania ti naammuantayo
maipapan iti templo a nasir-
mata ni Ezekiel? (b) Ania ti
dua a saludsod nga usigen-
tayo iti daytoy a kapitulo?
148
“ DAY TOY TI LI NTEG
MAI PAPAN ITI TE M PLO ”
NAKAISENTRUANNA: Ti sirmata maipapan iti templo
EZEKIEL 43:12
—dagiti makatulong a leksion idi tiempo ni Ezekiel
ken ti kaipapananna ita kadatayo
SAAN a nakita ni Ezekiel iti sirmata ti dakkel a naespirituan a tem-
plo nga inlawlawag ni apostol Pablo ginasut a tawen kalpasanna.
Naammuantayo dayta iti napalabas a kapitulo. Naammuantayo met
a panggep ti sirmata a maisuro iti ili ti Dios ti kinapateg dagiti pa-
galagadan ti Dios iti nadalus a panagdaydayaw. Maisubli laeng da-
giti tattao ti relasionda ken Jehova no surotenda dagita a pagala-
gadan. Maawatantayo itan no apay a namindua nga impaganetget
ni Jehova iti maymaysa a bersikulo daytoy a kangrunaan a punto:
“Daytoy ti linteg maipapan iti templo.”—Basaen ti Ezekiel 43:12.
2 Masapul nga usigentayo ita ti dua pay a saludsod. Umuna: Iti
templo a nasirmata idi tiempo ni Ezekiel, ania dagiti mabalin nga
espesipiko a nasursuro dagiti Judio maipapan kadagiti pagalaga-
dan ni Jehova iti nadalus a panagdaydayaw? Makatulong ti sung-
bat dayta a saludsod tapno masungbatantayo ti maikadua a salud-
sod: Ania ti kaipapanan ti sirmata kadatayo iti nariribuk a maudi
nga al-aldaw?
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Ania Dagiti Insuro ti Sirmata Idi Un-unana a Tiempo?
3. Apay a nabainan dagiti
3 Tapno masungbatan ti umuna a saludsod, kitaentayo ti daddu-
tattao idi naammuanda ti
ma a naisangsangayan a detalye daytoy a templo iti sirmata. Ti na- sirmata a naisaad ti templo
ngato a bantay. Mabalin a napanunot dagiti tattao a ti lugar iti sir- iti nangato a bantay?
mata ni Ezekiel ket ti makaparagsak a padto ni Isaias maipapan iti 4, 5. Ania ti nalabit isuro
pannakaisubli. (Isa. 2:2) Ngem ania ti insuro kadakuada ti kaadda dagiti nangato a ruangan ti
ti balay ni Jehova iti nangato a bantay? Insurona kadakuada a ti templo kadagiti tattao a
nadalus a panagdaydayaw ket rumbeng a maitan-ok, maipangato, dimngeg ken Ezekiel?
ken maisaad iti kangatuan. Siempre, rumbeng laeng a natan-ok ti 6, 7. (a) Kasano nga inusar ni
nadalus a panagdaydayaw ta urnos dayta Daydiay ‘natantan-ok Jehova ti pader iti aglawlaw ti
ngem iti amin a sabali a dios.’ (Sal. 97:9) Ngem saan a kasta ti ina- templo a mangibaga iti men-
ramid dagiti tattao. Ginasut a tawen a maulit-ulit nga impalubos- sahena iti ilina? (b) Kasano
da a naibabain, nabaybay-an, ken narugitan ti nadalus a panag- ti dati a panangtrato ti ili ni
daydayaw. Sigurado a nabainan dagiti nalinteg a tattao ta nakitada Jehova iti balayna? (Kitaen ti
footnote.)
a ti sagrado a balay ti Dios ket naitan-ok ken naipangato iti paka-
ikarianna a kinadayag ken kinalatak.
4 Dagiti nangato a ruangan. Iti rugi ti sirmata, binuya ni Ezekiel

ti nangipasiar nga anghel a mangrukrukod kadagiti ruangan. Aga-

rup 30 a metro ti kangatoda! (Ezek. 40:14) Adda dagiti pagpues-
tuan ti guardia kadagita a pagserkan. Ania ngata ti isuro dagita
kadagiti nangadal iti daytoy a plano? Imbaga ni Jehova ken Eze-
kiel: “Siputam a naimbag ti pagserkan ti templo.” Apay? Gapu ta
mangiserserrek dagiti tattao kadagiti ‘dakes ti pusoda ken saan
a nakugit’ iti sagrado a balay a pagdaydayawan iti Dios. Ania ti
resultana? ‘Rugrugitanda ti templok,’ kinuna ni Jehova.—Ezek. 44:
5, 7.
5 Sinukir dagidiay ‘saan a nakugit’ ti nalawag a bilin ti Dios si-

pud pay idi tiempo ni Abraham. (Gen. 17:9, 10; Lev. 12:1-3) Ngem
nakarkaro pay dagidiay “dakes ti pusoda.” Igaggagarada ti agre-
belde ken dida ikankano ti panangisuro ken panangidalan ni Je-
hova. Naparitan koma a sumrek dagiti kasta a tattao iti sagrado
a balay a pagdaydayawan ken Jehova! Kagura ni Jehova ti pa-
naginsisingpet, ngem impalubos ti ilina nga umadu dagiti mana-
ginsisingpet iti balayna. Nalawag ti isuro dagiti ruangan ken dagi-
ti pagpuestuan ti guardia iti templo a nakita iti sirmata: Hustonan
dagita a panangabuso! Masapul a masurot dagiti nangato a paga-
lagadan iti iseserrek iti balay ti Dios tapno bendisionan ni Jehova
ti panagdaydayaw dagiti tattao.
6 Ti pader iti aglawlaw. Maysa pay a naisangsangayan a detalye ti

templo a nakita iti sirmata ket ti pader iti aglawlaw ti intero a

templo. Kuna ni Ezekiel a ti kaatiddog ti tunggal sikigan ti pader
ket 500 a runo, wenno 1,555 a metro, dandani 1.6 a kilometro!
(Ezek. 42:15-20) Ngem dagiti pasdek ken paraangan ti templo ket

“ D AY T O Y T I L I N T E G M A I PA PA N I T I T E M P LO ” 149

8, 9. Ania ti mabalin a nasur-
suro dagiti tattao iti nadagsen
a balakad ni Jehova kadagiti
lallaki nga addaan iti respon-
sabilidad?
10, 11. Ania ti ebidensia a
mangipakita nga inyaplikar ti
dadduma kadagiti nakasubli
a Judio dagiti nasursuroda iti
sirmata ni Ezekiel?
FOOTNOTE
[1] Imbaga ngarud ni Jehova ti na-
iduma a panangtrato idi ti ilina iti
sagrado a balayna: “Gapu iti pa-
nangyabayda iti pagserkanda iti pag-
serkak ken ti hamba ti ridawda iti
hamba ti ridawko, a diding laeng ti
nagbaetanmi, rinugitanda ti nasan-
tuan a naganko babaen ti dakes nga
inaramidda.” (Ezek. 43:8) Iti nagka-
una a Jerusalem, pader laeng ti
nagbaetan ti templo ni Jehova ken
ti balbalay dagiti umili. Idi simmiasi
dagiti tattao kadagiti nalinteg a pa-
galagadan ni Jehova, inyegda ti ki-
narugitda ken idolatriada iti mismo
nga abay ti balay ni Jehova. Saan
a mabalin dayta!
150
kuadrado a 500 a kasiko, wenno 259 a metro laeng iti tunggal si-
kigan. Isu nga adda nalawa nga espasio iti aglawlaw ti templo ken
napalawlawan dayta iti pader.[1] Apay?
7 Kinuna ni Jehova: “Ita, isardengda koma ti panagdayawda iti
sabali a dios ken iyadayoda kaniak ti bangkay dagiti arida, ket ag-
taengakto iti tengngada iti agnanayon.” (Ezek. 43:9) “Ti bangkay
dagiti arida” ket mabalin a tumukoy iti idolatria. Isu nga inusar ni
Jehova ti nalawa nga espasio iti templo a nasirmata ni Ezekiel tap-
no kasla ibagana: “Iyadayoyo amin dagiti kasta a narugit a banag.
Diyo pulos iyasideg.” No ngarud pagtalinaedenda a nadalus ti pa-
nagdaydayawda, bendisionan ida ni Jehova babaen ti kaaddana ka-
dakuada.
8 Nadagsen a balakad kadagiti lallaki nga addaan responsabilidad.
Nangted met ni Jehova iti nadagsen ngem naayat a balakad kada-
giti lallaki nga addaan iti dakkel a responsabilidad iti ilina. Napa-
lalo ti panangkorehirna kadagiti Levita nga immadayo kenkuana
idi nagdaydayaw ti ilina kadagiti didiosen, ngem inapresiarna ti an-
nak ni Zadok a ‘nangasikaso kadagiti responsabilidadda iti santua-
riona idi immadayo kenkuana dagiti Israelita.’ Patas ken naasi ti
panangtratona iti tunggal grupo, sigun kadagiti inaramidda. (Ezek.
44:10, 12-16) Kinorehirna met iti kasta unay dagiti panguluen iti
Israel.—Ezek. 45:9.
9 Nalawag ngarud nga impakaammo ni Jehova kadagiti lallaki a
naikkan iti autoridad ken naisaad kas manangaywan a sungsung-
batanda kenkuana ti pamay-an ti panangibaklayda kadagiti res-
ponsabilidadda. Kasapulanda latta ti balakad, panangkorehir, ken
disiplina ta isuda ti mangyun-una iti panangsurot kadagiti pagala-
gadan ni Jehova!
10 Inyaplikar kadi dagiti nakasubli a Judio ti nasursuroda iti sir-
mata ni Ezekiel? Siempre, ditay maibaga ti eksakto a pampanuno-
ten dagiti matalek a lallaki ken babbai maipapan iti dayta a na-
isangsangayan a sirmata. Ngem adu ti ibaga kadatayo ti Sao ti Dios
maipapan iti inaramid dagiti nagsubli a Judio ken iti panangmat-
matda iti nadalus a panagdaydayaw ken Jehova. Inyaplikarda kadi
dagiti prinsipio a masursuro iti sirmata ni Ezekiel? Uray kaskasa-
no, inyaplikarda met, lalo no ikompara ida kadagiti rebelioso nga
apongda sakbay a naipanda idiay Babilonia.
11 Inkagumaan dagiti matalek a kas kada propeta Haggeo ken Za-
carias, ti padi ken parakopia a ni Esdras, ken ni gobernador Ne-
hemias nga isuro kadagiti tattao dagiti prinsipio a kas iti masursuro
iti templo a nasirmata ni Ezekiel. (Esd. 5:1, 2) Insuroda kadagi-
ti tattao a masapul a maitan-ok ti nadalus a panagdaydayaw ken
mayun-una ngem kadagiti material ken personal a pagimbagan.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
(Hag. 1:3, 4) Impaganetgetda a masapul a maraem dagiti pagala- Insuro ni Nehemias kadagiti
gadan iti pannakipaset iti nadalus a panagdaydayaw. Kas pagari- tattao ti maipapan iti nadalus
gan, nadagsen ti imbalakad da Esdras ken Nehemias kadagiti tattao a panagdaydayaw bayat a
a papanawenda dagiti ganggannaet nga assawada a mangpakpaka- nakipagtrabaho kadakuada
puy iti espiritualidadda. (Basaen ti Esdras 10:10, 11; Neh. 13:23- KITAEN TI PARAPO 11

27, 30) Ti ngay idolatria? Agparang a kalpasan a naadipenda, na-

sursuro met laeng ti Israel a guraen dayta a basol, a masansan idi
12. Kasano a binendisionan
a nakatnaganda. Dagiti ngay padi ken panguluen, wenno prinsi- ni Jehova dagiti nakasubli a
pe? Kas ipakita ti sirmata ni Ezekiel, karamanda kadagiti binalaka- Judio?
dan ken kinorehir ni Jehova. (Neh. 13:22, 28) Adu ti napakum-
baba a nangipangag iti dayta a balakad.—Esd. 10:7-9, 12-14; Neh.
9:1-3, 38.
12 Gapu iti dayta, binendisionan ni Jehova ti ilina. Simminged-

da kenkuana, simmalun-atda, ken naaddaanda iti kinaurnos a na-

bayag a dida a napadasan. (Esd. 6:19-22; Neh. 8:9-12; 12:27-30, 43)
Apay? Ngamin, sinurot met laengen dagiti tattao dagiti nalinteg a
pagalagadan ni Jehova iti nadalus a panagdaydayaw. Adu ti nangi-
papuso kadagiti nasursuroda iti templo a nakita iti sirmata. Maku-
natayo ngarud a ti templo a nasirmata ni Ezekiel ket nakatulong
kadagiti naipanaw iti dua a napateg a pamay-an. (1) Insurona ka-
dakuada dagiti makatulong a leksion maipapan kadagiti pagalaga-
dan iti nadalus a panagdaydayaw ken no kasano ti panangsurotda

“ D AY T O Y T I L I N T E G M A I PA PA N I T I T E M P LO ” 151
 ˙˙˙
14A
DAG I T I MA S U R S U R O I T I T E M P LO
A NA S I R MATA N I E Z E K I E L
1 Naitan-ok ken Nasalakniban ti
Nadalus a Panagdaydayaw
2
Ti templo iti sirmata ket naitan-ok iti “naka-
3
ngatngato a bantay” (1). Impangatotayo
kadin ti nadalus a panagdaydayaw, a daytan
ti kangrunaan iti biagtayo?
Ti pader iti aglawlaw (2), a nanglakub iti
nalawa nga espasio iti ruar dagiti patakder iti
templo (3), ipalagipna kadatayo a masapul a
ditay pulos ipalubos nga adda mangdadael iti
panagdaydayawtayo ken Jehova. No ti bam-
banag iti “di nasantuan a disso” ket masapul
a maisina iti nadalus a panagdaydayaw, lal-
lalo koma ngarud a saan a paset iti biag ti
maysa nga agdaydayaw ken Jehova ita dagiti
narugit wenno immoral a kababalin!—Ezek.
42:20.
4 Dagiti Agnanayon a Bendision
Adda karayan nga aggapu iti santuario ti
templo nga agay-ayus ken mangbibiag ken
mangpadpadam-eg iti daga (4). Dagitoy a
bendision ket mailawlawag iti Kapitulo 19
daytoy a libro.
5 Agpapada a Pagalagadan Para iti Amin
9 Dagiti nangato a makinruar a ruangan
(5) ken dagiti makin-uneg a ruangan (9) ipa-
lagipda kadatayo a nangato dagiti moral a
pagalagadan ni Jehova iti amin a mayat a
makipaset iti nadalus a panagdaydayaw. Si-
putanyo ta agpada ti rukod dagiti makinruar
ken makin-uneg a ruangan. Maitutop dayta
ta dagiti nalinteg a pagalagadan ni Jehova
ket agpapada iti amin nga adipenna, ania-
man ti saad wenno responsabilidadda.
152
8 Pannakipangan iti Lamisaan ni Jehova
Dagiti siled a panganan (8) ipalagipda
kadatayo nga idi un-unana, mabalin a pag-
sasanguan a kanen dagiti tattao ti dadduma
kadagiti indatonda iti templo, a kasla maki-
panganda ken Jehova. Naiduma dayta iti
naespirituan a templo a pagdaydayawan
dagiti Kristiano ita, ta ti “daton” ket naida-
tonen. (Heb. 10:12) Ngem mangipapaaytayo
latta iti daton ti panangidaydayaw.—Heb.
13:15.
Garantia ti Dios
Mabalin a marigatanka a mangtarus iti amin
a rukod a naidetalye iti sirmata. Ngem adda
isuroda a napateg a punto: Garantiaanda
a talaga a sigurado ti panggep ni Jehova
nga isubli ti nadalus a panagdaydayaw, kas
kadagiti eksakto ken di agbalbaliw a rukod.
Nupay awan ti nadakamat ni Ezekiel a tattao
a nakitana iti sirmata, insuratna ti nadagsen
a balakad ni Jehova kadagiti padi, pangu-
luen, ken tattao. Masapul a suroten ti amin
nga adipen ti Dios dagiti nalinteg a pagala-
gadanna.
Agarup 75 a metro ti
kaatiddog ti pangpasahero
a jumbo jet; ngem nagbassit
no ikompara iti naglawa nga
espasio iti ruar ti templo
 5

12
9

11
9
9 10

5
7

KAN G RU NAAN A D E TALYE

TI TE M PLO
1. Nangato a bantay
500 a kasiko ˙ 259 a metro 2. Pader iti aglawlaw
3. Nalawa nga espasio iti ruar
dagiti patakder iti templo
4. Karayan nga aggapu iti
santuario ti templo
5. Dagiti makinruar a ruangan
6. Pader dagiti patakder iti
2 3 templo
7. Makinruar a paraangan
8. Dagiti makinruar a siled a
1 panganan
9. Dagiti makin-uneg a ruangan
10. Makin-uneg a paraangan
4 11. Altar
12. Santuario ti templo
500 a runo ˙ 1,555 a metro

13, 14. (a) Kasanotay nga
ammo nga agaplikar ita ti
nakita ni Ezekiel a sirmata
maipapan iti templo? (b) Iti
ania a dua a pamay-an a
makatulong kadatayo ita ti
sirmata ni Ezekiel? (Kitaen
met ti kahon 13A, “Nagduma
a Templo, Nagduma a Masur-
suro.”)
15. Ania ti masapul a lag-
lagipentayo bayat nga
ammuentayo dagiti leksion
iti templo a nasirmata ni
Ezekiel?
16. Iti sirmata ni Ezekiel, ania
ti masursurotayo iti panna-
karukod ti amin? (Kitaen ti
ladawan iti rugi ti kapitulo.)
FOOTNOTE
[2] Ti templo a nasirmata ni Ezekiel
ket konektado met iti dadduma pay
a padto maipapan iti pannakaisubli
a matungtungpal iti maudi nga
al-aldaw. Kas pagarigan, siputanyo
dagiti pagpadaan ti Ezekiel 43:1-9
ken Malakias 3:1-5; Ezekiel 47:1-12
ken Joel 3:18.
154
kadagita. (2) Dayta a padto ket pammatalged. Impakaunana a ma-
isubli ti nadalus a panagdaydayaw, ken no kasano a bendisionan
ni Jehova ti ilina no agtalinaedda iti nadalus a panagdaydayaw.
Ngem daytoy ti kayattayo a maammuan: Adda kadi kaitungpalan-
na ita dayta a sirmata?
Ti Isuro Kadatayo Ita ti Sirmata ni Ezekiel
13 Masiguradotayo kadi nga agaplikar kadatayo ita ti templo a
nasirmata ni Ezekiel? Wen! Lagipentayo ti nagpadaan ti nasirma-
ta ni Ezekiel a sagrado a balay ti Dios iti “nakangatngato a ban-
tay” ken ti padto ni Isaias a “sititibkerto a maipasdek ti bantay ti
balay ni Jehova iti ngatuen dagiti bantay.” Espesipiko nga ibaga
kadatayo ni Isaias a matungpal ti padtona bayat ti “maudi a paset
dagiti aldaw,” wenno “kadagiti maudi nga aldaw.” (Ezek. 40:2; Isa.
2:2-4; ftn.; kitaen met ti Mikias 4:1-4.) Dagitoy a padto ket agap-
likar kadagiti maudi nga aldaw manipud 1919, idi a ti nadalus a pa-
nagdaydayaw ket naipangato, naisubli, ken kasla naisaad iti nanga-
to a bantay.[2]
14 Masiguradotayo ngarud a ti sirmata ni Ezekiel ket agaplikar
iti nadalus a panagdaydayaw ita. No kasano a dakkel ti naitulong-
na idi kadagiti naipanaw a Judio, makatulong met daytoy a sirma-
ta kadatayo ita iti dua a pamay-an. (1) Mangted kadagiti maka-
tulong a leksion no kasanotayo a suroten dagiti pagalagadan ni
Jehova iti nadalus a panagdaydayaw. (2) Mangted kadagiti padto
a mangpatalged a maisubli ti nadalus a panagdaydayaw ken kada-
giti bendision ni Jehova.
Dagiti Pagalagadan iti Nadalus a Panagdaydayaw Ita
15 Kitaentayo ita dagiti dadduma nga espesipiko a detalye ti sir-
mata ni Ezekiel. Panunotenyo a kaduanatayo ni Ezekiel iti panag-
pasiarna iti nasirmatana a nagdakkel a templo. Laglagipenyo a saan
a ti dakkel a naespirituan a templo ti kitkitaentayo; no di ket ka-
yattayo laeng nga ammuen dagiti leksion nga agaplikar iti panag-
daydayawtayo ita. Ania ti dadduma kadagita?
16 Apay nga amin ket narukod? Bayat nga agbuybuya ni Ezekiel,
ti anghel a gambang ti langana detalyado a rinukodna ti templo,
agraman dagiti pader, ruangan, dagiti pagpuestuan ti guardia, da-
giti paraangan, ken ti altar. Mabalin a marigatan ti agbasa a mang-
tarus iti nagadu a detalye. (Ezek. 40:1–42:20; 43:13, 14) Ngem pa-
nunotentayo dagiti napateg a punto a masursurotayo iti kasta a
detalye. Impaganetget ni Jehova ti kinapateg dagiti pagalagadan-
na. Isu ti mangikeddeng kadagita, saan a dagiti tattao. Nagkama-
li dagiti agkunkuna a saan a napateg no kasano ti agdaydayaw
iti Dios. Ti detalyado a pannakarukod ti templo ket nalawag a
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Ania ti nasursurom kadagiti
eksakto a rukod ti templo?
KITAEN TI PARAPO 16

155

17. Ania ti mabalin nga ipala-
gip kadatayo ita ti pader iti
aglawlaw ti templo?
18, 19. (a) Ania ti masursu-
rotayo kadagiti nangato a
ruangan ti templo iti sirmata?
(b) Ania ti masapul a reaksion-
tayo kadagidiay mangibaba
kadagiti nangato a pagalaga-
dan ni Jehova? Mangted iti
pagarigan.
FOOTNOTE
[3] Ti naespirituan a templo ket
nangrugi idi 29 C.E. idi nabautisaran
ni Jesus ken rinugianna ti trabahona
kas Nangato a Padi. Ngem ginasut
a tawen nga adu ti nangisardeng
iti nadalus a panagdaydayaw ditoy
daga kalpasan ti ipapatay dagiti
apostol ni Jesus. Manipud idi 1919
a nangnangruna a naitan-ok ti
pudno a panagdaydayaw.
156
pammatalged ni Jehova a sigurado a maisubli ti nadalus a panag-
daydayaw. Ti eksakto a pannakatungpal ti kari ti Dios ket kas iti
kinasigurado dagita nga eksakto a rukod. Pinatalgedan ngarud ni
Ezekiel a talaga a maisubli ti nadalus a panagdaydayaw iti maudi
nga al-aldaw!
17 Ti pader iti aglawlaw. Kas naadaltayon, nakakita ni Ezekiel iti
pader iti aglawlaw ti templo iti sirmata. Dayta a detalye ti nabileg
a palagip a masapul a saan nga ipalubos ti ili ti Dios a makastrek
ti aniaman a narelihiosuan a kinarugit iti nadalus a panagdayda-
yaw tapno saan a pulos marugitan ti balay ti Dios. (Basaen ti Eze-
kiel 43:7-9.) Kasapulantayo met la ita dayta a balakad! Kalpasan
a nawayawayaan ti ili ti Dios iti ginasut a tawen a naespirituan a
pannakaadipen iti Babilonia a Dakkel, dinutokan ni Kristo ti ma-
talek ken masirib nga adipenna idi 1919. Sipud idin, inkagumaan ti
ili ti Dios nga ikkaten dagiti ulbod a doktrina ken ar-aramid a na-
laokan iti idolatria ken tradision dagiti pagano. Masapul nga iya-
dayotayo ti naespirituan a kinarugit manipud iti nadalus a panag-
daydayaw. Saantayo met ngarud nga agnegosio iti Kingdom Hall
tapno agtalinaed a naisina dagiti kasta a gagangay a banag mani-
pud iti panagdaydayawtayo.—Mar. 11:15, 16.
18 Dagiti nangato a ruangan. Ania dagiti masursurotayo no panu-
notentayo dagiti nangato a ruangan a nakita ni Ezekiel? Dayta a
detalye iti sirmata ti sigurado a nangisuro kadagiti naipanaw a Ju-
dio a nakangatngato dagiti moral a pagalagadan ni Jehova. No kas-
ta idi, kasta met ngata ita? Agdaydayawtayo iti dakkel a naespiri-
tuan a templo ni Jehova. Saan ngata a napatpateg ita ti nalinteg
nga aramid nga awan panaginsisingpetna? (Roma 12:9; 1 Ped. 1:
14, 15) Iti maudi nga al-aldaw, in-inut nga indalan ni Jehova ti ili-
na a mangsurot a naimbag kadagiti pagalagadanna iti nasayaat nga
aramid.[3] Kas pagarigan, dagiti di agbabbabawi a managbasol ket
mailaksid iti kongregasion. (1 Cor. 5:11-13) Dagiti met pagpues-
tuan ti guardia kadagiti pagserkan dagiti ruangan ipalagipda kada-
tayo nga iti panagdaydayaw ken Jehova ita, saan a maawat ti may-
sa a tao no saan nga anamongan ti Dios. Kas pagarigan, mabalin
a sumrek iti Kingdom Hall ti doble kara ti panagbiagna, ngem saan
nga anamongan ni Jehova malaksid no aramidenna ti umiso iti
imatang ti Dios. (Sant. 4:8) Nagsayaat a proteksion dayta iti na-
dalus a panagdaydayaw iti daytoy tiempo a nasaknap ti kinadakes
ken immoralidad!
19 Impadto ti Biblia a dumakes ti lubong sakbay ti panungpa-
lan. Mabasatayo: “Ad-addanto pay a dumakes dagiti dakes ken im-
postor a tattao, a mangallilawda ken maallilawda.” (2 Tim. 3:13)
Umad-adu ita ti mangipagarup a dagiti nangato a pagalagadan ni
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Jehova ket istrikto unay, lausen, wenno saan nga umiso. Kastaka Ania ti isuro kadatayo dagiti
met kadi? Kas pagarigan, no adda mangkombinsir kenka a saan a nangato a ruangan ken dagiti
husto dagiti pagalagadan ti Dios maipapan iti homoseksualidad, paraangan maipapan iti
patiem kadi isuna? Wenno ni Jehova a Dios ti patiem, a nalawag panagdaydayawtayo?
nga ibaga ti Saona a dagiti agar-aramid kadagita ket “ar-aramiden- KITAEN TI PARAPO 18 -21
da ti naalas”? Pakdaarannatayo ti Dios a ditay anamongan dagiti
immoral nga aramid. (Roma 1:24-27, 32) No maipasangotayo ka- 20. Ania dagiti palagip iti
dagita, nasayaat no panunotentayo ti templo a nasirmata ni Eze- sirmata ni Ezekiel a makapa-
kiel nga addaan kadagiti nangato a ruangan ket laglagipentayo: regta iti “dakkel a bunggoy”?
Saan nga ibaba ni Jehova dagiti nalinteg a pagalagadanna, uray
no ipapilit ti dakes a lubong. Umanamongtayo kadi iti nailangitan
nga Amatayo ken itakderantayo ti umiso?
20 Ti paraangan. Idi nakita ni Ezekiel ti nakalawlawa a makinruar

a paraangan ti templo, naragsakan la ketdi a nangpanunot no ka-

sano kaadu ti makapagtataripnong sadiay a naragsak nga agdayda-
yaw ken Jehova. Ita, agdaydayaw dagiti Kristiano iti adayo a mas
sagrado a disso. Ti sirmata ni Ezekiel ket makaparegta a palagip
kadagiti mangbukel iti “dakkel a bunggoy” nga agdaydayaw iti ma-
kinruar a paraangan ti naespirituan a templo ni Jehova. (Apoc. 7:
9, 10, 14, 15) Kadagiti paraangan, nakita ni Ezekiel dagiti naintar a
siled a panganan a pakipanganan dagiti agdaydayaw a nangyeg ka-
dagiti daton a pakikappia. (Ezek. 40:17) No ar-arigen, makipangan-
da ken Jehova a Dios a pagilasinan ti nasayaat a panaggayyem!

“ D AY T O Y T I L I N T E G M A I PA PA N I T I T E M P LO ” 157

21. Ania ti masursuro dagiti
Kristiano a nadutokan maipa-
pan iti kinapadi iti sirmata ni
Ezekiel?
22, 23. (a) Ania ti masursuro
dagiti Kristiano a panglakayen
ita iti panguluen a nailadawan
iti sirmata ni Ezekiel? (b) Ania
ti mabalin a mapasamak iti
masanguanan?
Mangipapaaytayo
iti “daton ti pana-
ngidaydayaw” no
makipaspasettayo
iti nadalus a
panagdaydayaw
158
Ita, saantayon nga agdatdaton a kas kadagidi Judio sigun iti Mo-
saiko a Linteg. Mangipapaaytayo iti “daton ti panangidaydayaw”
no makipaspasettayo iti nadalus a panagdaydayaw, kas iti panag-
komento wenno panangyebkas iti pammatitayo kadagiti gimong
wenno iti ministeriotayo. (Heb. 13:15) Mangmangantayo met iti
naespirituan a taraon nga ipapaay ni Jehova. Sigurado a marikna-
tayo ti narikna dagiti annak ni Kore a nangikanta ken Jehova: “Ti
maysa nga aldaw kadagiti paraanganmo ket nasaysayaat ngem ti
sangaribu nga aldaw iti sabali a lugar!”—Sal. 84:10.
21 Ti kinapadi. Nakita ni Ezekiel a ti makin-uneg a paraangan ket
nalaka a papanan dagiti padi ken Levita. Ngamin, dagiti ruangan
ket kapada dagiti ruangan iti makinruar a paraangan a pagserkan
ti amin a tribu ti Israel, malaksid iti tribu ni Levi. Makatulong day-
ta kas palagip kadagiti lallaki iti tribu ni Levi a masapul met a su-
rotenda dagiti pagalagadan ni Jehova iti nadalus a panagdayda-
yaw. Ita ngay? Kadagiti agserserbi iti Dios ita, awanen dagiti padi
a nagtaud iti tribu ni Levi, ngem naibaga kadagiti Kristiano a na-
dutokan: “Dakayo ket ‘napili a puli, papadi nga ari.’ ” (1 Ped. 2:9)
Naiduma a paraangan ti nagdaydayawan dagiti padi iti nagkauna
nga Israel. Ita, dagiti Kristiano a nadutokan ket saan a naisina ka-
dagiti padada nga agdaydayaw iti aniaman a pisikal a pamay-an,
ngem espesial ti relasionda ken Jehova kas dagiti amponna. (Gal.
4:4-6) Iti sirmata ni Ezekiel, adda met dagiti makatulong a pala-
gip kadagiti nadutokan. Kas pagarigan, naawatanda a kasapulan
met dagiti padi ti balakad ken disiplina. Nasayaat a laglagipen ti
amin a Kristiano a pasettayo ti “maymaysa nga arban” nga agser-
serbi babaen ti panangaywan ti “maymaysa a pastor.”—Basaen ti
Juan 10:16.
22 Ti panguluen. Iti sirmata ni Ezekiel, medio nalatak ti pangu-
luen. Saan a nagtaud iti tribu ni Levi ket idiay templo, masapul
nga agpasakup iti panangidaulo dagiti padi. Ngem nalawag nga ag-
serserbi kas manangaywan kadagiti kailianna ken tultulonganna ida
a mangidatag kadagiti daton. (Ezek. 44:2, 3; 45:16, 17; 46:2) No
kasta, isu ket ulidan kadagiti Kristiano a lallaki a naikkan iti res-
ponsabilidad iti kongregasion. Ngamin, amin a Kristiano a pang-
lakayen, agraman dagiti agdaldaliasat a manangaywan ket masapul
nga agpasakup iti nadutokan a matalek nga adipen. (Heb. 13:17)
Kadagiti Nakristianuan a gimong ken iti ministerio, siaanep a tul-
tulongan dagiti panglakayen ti ili ti Dios a mangidatag kadagiti da-
ton ti panangidaydayaw. (Efe. 4:11, 12) Panunoten met koma da-
giti panglakayen ti panangbabalaw ni Jehova kadagiti panguluen
ti Israel gapu iti panangabusoda iti pannakabalinda. (Ezek. 45:9)
Saan nga ipapan dagiti panglakayen a dida kasapulan ti balakad
ken panangkorehir. Ipategda ketdi ti aniaman a gundaway a pang-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
pasayaat kadakuada ni Jehova tapno agbalinda a mas epektibo kas
24, 25. Kasano ti panangilaw-
pastor ken manangaywan.—Basaen ti 1 Pedro 5:1-3.
lawag ti sirmata ni Ezekiel
23 Itultuloy ni Jehova ti mangipaay kadagiti makabael ken naa-
kadagiti bendision ni Jehova
yat a manangaywan iti asidegen a Paraiso a daga. Kinapudnona, iti ilina no agtalinaedda iti
adu a panglakayen ita ti masansanayen no kasano ti agbalin a ma- nadalus a panagdaydayaw?
nangtulong, makabael a pastor idiay Paraiso. (Sal. 45:16) Saan kadi
a makaparagsak a panunoten no kasano a dagiti kasta a lallaki ket
agserbinto kas bendision idiay baro a lubong? Ti pannakaawattayo
iti sirmata ni Ezekiel, kas iti dadduma pay a padto maipapan iti
pannakaisubli, ket mabalin a lumawlawag iti tiempo nga inkeddeng
ni Jehova. Nalabit addanto makaparagsak a kaitungpalan dagiti
dadduma a detalye a ditay pay la maawatan ita. Tiempo laeng ti
makaibaga.
Dagiti Bendision ni Jehova iti Nadalus a Panagdaydayaw
24 Kas konklusion, lagipentayo ti maysa a nadayag a pasamak iti

sirmata ni Ezekiel. Simrek ni Jehova iti nasirmata a templo ken

inkarina iti ilina nga agtalinaed sadiay no la ket ta simamatalek
a surotenda dagiti pagalagadanna iti nadalus a panagdaydayaw.
(Ezek. 43:4-9) Ania ti epekto ti kaadda ni Jehova iti ilina ken iti
dagada?
25 Inlawlawag ti sirmata dagiti bendision ti Dios babaen ti dua a

mangipanamnama a padto a ladawan: (1) Adda karayan nga agay-

ayus manipud iti santuario ti templo, a mangbiag ken mangpabu-
nga iti daga; ken (2) mabingaybingay ti daga iti naurnos ken ek-
sakto a pamay-an a ti templo ken dagiti paraanganna ket nalawag
nga adda iti tengnga. Kasanotay a tarusan ita dagita a teksto? Nga-
min, agbibiagtayon iti tiempo a simreken ni Jehova iti dakkel a
naespirituan a templo, ti mas sagrado a sistema ti panagdaydayaw,
a pinasudi, ken inanamonganna. (Mal. 3:1-4) Adalentayo dagita a
dua a padto a ladawan iti Kapitulo 19-21 daytoy a libro.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ania dagiti makatulong a leksion a 3 Bayat a kitkitaem ti ladawan ti templo a

nasursuro dagiti naipanaw a Judio iti
templo a nasirmata ni Ezekiel?
2 Kadagiti ania a pamay-an nga agaplikar
ita ti nasirmata a templo?
nasirmata ni Ezekiel, ania dagiti nasursurom
nga iyaplikarmo iti panagdaydayawmo?
(Kitaen ti kahon a “Dagiti Masursuro iti
Templo a Nasirmata ni Ezekiel.”)

“ D AY T O Y T I L I N T E G M A I PA PA N I T I T E M P LO ” 159
160
 4

M A I K A PAT A S E K S I O N
“ S I R E R E GTAN TO
N GA I D E P E N S AK
T I NA S AN T UAN
A NAGAN KO ”
M A L A S ATA N T I N A D A L U S A
PA N A G D AY D AYAW T I I R A R A U T EZEKIEL 39:25

NAKAISENTRUANNA: Isalakan ni Jehova ti ilina iti dakkel a rigat

Ay-ayaten ni Jehova dagiti tattao, ngem sungsungbatantayo met

kenkuana dagiti ar-aramidentayo. Ania ti mariknana kadagiti
mangibagbaga nga agdaydayawda kenkuana ngem saan met a
maitunos iti pagayatanna ti aramidda? Kasanona a pilien no asino
ti makalasat iti dakkel a rigat? Ken apay a ni Jehova, a Dios ti
ayat, dusaenna ti minilion a dakes a tattao?

161
 15 “ PAG PATI NGGAEKTO TI
PANAG BALANG KANTIS MO ” EZEKIEL 16:41

NAKAISENTRUANNA: Dagiti masursurotayo iti pannakailadawan

dagiti balangkantis iti Ezekiel ken iti Apocalipsis

1, 2. Ania a kita ti balangkan-
tis ti mabalin a makaparurod
unay?
MAASIANKA a makakita iti maysa a balangkantis. Mabalin a ma-
panunotmo no apay a kinayatna ti nakababain a panagbiag. Ri-
nanggasan ngata wenno inabuso ti kapamiliana isu a nagbalang-
kantis uray ubing pay? Wenno kapilitan nga inlakona ti bagina
gapu iti nakaro a rigat ti biag? Wenno kayatna a talawan ti na-
ranggas nga asawana? Adu ti kasta a damag iti daytoy dakes a lu-
bong. Ditay ngarud masdaaw a naasian unay ni Jesu-Kristo iti
dadduma a balangkantis. Impaganetgetna nga adda nasaysayaat
a biag a manamnama dagidiay nagbabawi ken nangbalbaliw iti
biagda.—Mat. 21:28-32; Luc. 7:36-50.
2 Ngem kitaentayo ti naiduma a klase ti balangkantis. Panuno-

tentayo ti babai a pinilina ti kasta a panagbiag. Saanna nga ibi-

lang dayta a nakababain no di ket mangyeg iti pannakabalin! In-
teresado iti kuarta ken impluensia a resulta dayta a trabahona.
Nakarkaro pay, kasano ngay no nasingpet ken napudno ni lakay-
na ngem igaggagarana a liputan tapno agbalangkantis? Sigurado

162 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
a marurodka iti kasta a babai ken iti pinilina a panagbiag. Ti kas-
3. Ania dagiti salaysay
ta a riknatayo ti maysa a napateg a rason no apay a maulit-ulit
nga adalentayo iti daytoy a
nga inusar ni Jehova a Dios ti ilustrasion maipapan iti balang- kapitulo?
kantis tapno ipakitana no kasano ti riknana iti ulbod a relihion.
4, 5. Ania ti “Babilonia a
3 Iti libro nga Ezekiel, adda dua a naisangsangayan a salaysay
Dakkel,” ken kasanotayo nga
maipapan iti panagbalangkantis a mangiladawan iti nakaro a pa- ammo dayta? (Kitaen ti lada-
nangliput ti Israel ken Juda nga ili ti Dios. (Ezek., kap. 16 ken wan iti rugi ti kapitulo.)
23) Ngem sakbay a kitaentayo dagita a salaysay, nasayaat no am- 6. Apay a maawagan ti Babi-
muentayo ti sabali pay a simboliko a balangkantis. Ti klase ti pa- lonia a Dakkel nga “ina dagiti
nagbalangkantisna ket addan sakbay pay ti tiempo ni Ezekiel—ken balangkantis”?
sakbay pay a naadda ti Israel—ken adda pay la agingga ita. Nai-
pakaammo ti kinasiasino daytoy a balangkantis iti Apocalipsis a
maudi a libro ti Biblia.
“Ti Ina Dagiti Balangkantis”
4 Iti sirmata nga impakita ni Jesus ken apostol Juan idi agpa-

tingga ti umuna a siglo C.E., nalawag dagiti detalye a nakita ni

Juan maipapan iti balangkantis. Maawagan iti “agdindinamag a
balangkantis” ken “Babilonia a Dakkel, ti ina dagiti balangkan-
tis.” (Apoc. 17:1, 5) Ginasut a tawen a natikaw dagiti lider ti re-
lihion ken eskolar ti Biblia iti agpayso a kinasiasinona. Naduma-
duma ti imbagada nga irepresentarna: Babilonia, Roma, wenno ti
Iglesia Katolika Romana. Ngem iti pinullo a tawen, natarusan da-
giti Saksi ni Jehova ti agpayso a kinasiasino ti “agdindinamag a
balangkantis.” Isu ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a reli-
hion. Kasanotayo nga ammo dayta?
5 Naukom daytoy a balangkantis gapu iti immoral a relasionna

kadagiti “ari iti daga,” wenno napolitikaan a turay. Nalawag nga-

rud nga isu ket saan a napolitikaan a turay. Ipakita pay ti Apoca-
lipsis a “dagiti komersiante iti daga,” wenno ti sistema ti komer-
sio ken negosio iti daytoy a lubong, ket nagladingit idi napukaw
ti Babilonia a Dakkel. Isu a saanna nga irepresentar dagiti dadak-
kel a negosio. Ania ngarud? Nakabasol iti ‘aramid a konektado iti
espiritismo,’ idolatria, ken panangallilaw. Saan kadi a nalawag a
kasta dagiti dakes a narelihiosuan nga organisasion iti lubong?
Siputanyo met ta daytoy a balangkantis ket nailadawan a naka-
sakay, wenno adda impluensiana iti politika iti daytoy a lubong.
Idaddadanesna met dagiti matalek nga adipen ni Jehova a Dios.
(Apoc. 17:2, 3; 18:11, 23, 24) Saan kadi a dayta ti eksakto nga
ar-aramiden ti ulbod a relihion agingga ita?
6 Apay ngarud a ti Babilonia a Dakkel saan laeng a maawagan

iti “agdindinamag a balangkantis” no di pay ket “ti ina dagiti ba-

langkantis”? Nabingbingay ti ulbod a relihion iti adu a grupo.

“ PA G PAT I N G G A E K T O T I PA N A G B A L A N G K A N T I S M O ” 163

7. Apay nga ipangagtayo ti
pakdaar a ‘rummuar’ iti
Babilonia a Dakkel?
8-10. Ania a napateg a
makiddaw iti nadalus a pa-
nagdaydayaw ti makatulong
kadatayo a mangtarus iti rikna
ni Jehova iti pannakipaset iti
ulbod a panagdaydayaw?
Ilawlawagyo.
Ti Babel idi un-unana, a
naawagan idi agangay iti
Babilonia, ti nagtaudan ti
amin a klase ti ulbod a
narelihiosuan a tradision,
doktrina, ken organisasion
KITAEN TI PARAPO 6
164
Di mabilang ti denominasion, sekta, ken kulto. Sipud idi nariri-
buk dagiti lengguahe iti nagkauna a Babel, wenno Babilonia, nag-
warasen kadagiti nasion ti amin a kita ti ulbod a narelihiosuan a
doktrina, isu a nangrugi ti adu a baro a relihion. Talaga a maitu-
top a naala ti nagan a “Babilonia a Dakkel” iti siudad ti Babilo-
nia, a nangrugian dagiti ulbod a relihion! (Gen. 11:1-9) Amin nga-
rud dagitoy a relihion ket mabalin a matukoy kas ‘annak a babbai’
ti maysa nga organisasion, ti agdindinamag a balangkantis. Ma-
sansan nga us-usaren ni Satanas dagiti kasta a relihion a pangal-
lilaw iti tattao a makipaset iti espiritismo, idolatria, ken daddu-
ma pay a sursuro ken tradision a mangibabain iti Dios. Isu a
naipakdaar iti ili ti Dios maipapan iti dayta a dakes nga organi-
sasion a nasaknap iti lubong: “Rummuarkayo kenkuana, tattaok,
no diyo kayat ti mairaman kadagiti basolna”!—Basaen ti Apoca-
lipsis 18:4, 5.
7 Impangagmo kadin dayta a pakdaar? Laglagipem a pinarsua
ni Jehova dagiti tattao a makarikna nga adda “naespirituan a ka-
sapulanda.” (Mat. 5:3) Ti laeng nadalus a panagdaydayaw ken Je-
hova ti makapennek iti dayta a kasapulan. Natural laeng a kayat
dagiti adipen ni Jehova nga adaywan ti naespirituan a panagba-
langkantis. Ngem sabali ti panggep ni Satanas a Diablo. Kayatna
a siluan ti ili ti Dios iti daytoy a klase ti panagbalangkantis, ket
masansan nga agballigi. Idi tiempo ni Ezekiel, nabayagen a ma-
kiramraman ti ili ti Dios iti naespirituan a panagbalangkantis. Na-
sayaat nga adalentayo dayta a pakasaritaan, ta adu ti isurona ma-
ipapan kadagiti pagalagadan ni Jehova, iti kinahustisiana, ken
asina.
“Nagbalinka a Balangkantis”
8 Iti libro nga Ezekiel, inusar ni Jehova ti ilustrasion a balang-
kantis iti naisangsangayan a personal a pamay-an. Iti dua a na-
lawag a salaysay, impaisurat ni Jehova ken Ezekiel ti riknana a
nasaktan ken naliputan gapu ta saan a matalek ken immoral ti
ilina. Apay nga inkomparana ida kadagiti balangkantis?
9 Tapno maawatantayo ti sungbat, lagipentayo nga umuna ti
maysa a napateg a makiddaw iti nadalus a panagdaydayaw a na-
ilawlawag iti Kapitulo 5 daytoy a libro. Iti Linteg ti Israel, kinu-
na ni Jehova: “Dika agdaydayaw kadagiti sabali a dios no di la-
eng siak [wenno, “maibusor kaniak,” ftn.]. . . . siak ni Jehova a
Diosmo nga agkidkiddaw iti naipamaysa a debosion.” (Ex. 20:
3, 5) Kalpasanna, impaganetgetna manen: “Dikay agruknoy iti sa-
bali a dios, ta ni Jehova ket pagaammo nga agkalikagum iti na-
ipamaysa a debosion. Wen, isu ket Dios nga agkalikagum iti na-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
ipamaysa a debosion.” (Ex. 34:14) Talaga a kayat ni Jehova a
11. Ania ti imbaga ni Jehova
nalawag dayta a banag. Saan nga awaten ni Jehova ti panagday-
maipapan iti Jerusalem ken
dayawtayo no saan a naipamaysa kenkuana dayta. iti nagtaudanna?
10 Mabalin nga iyilustrartayo dayta iti panagasawa. Adda kalin-
12. Kasano nga in-inut a
tegan ti agassawa a mangnamnama a naipamaysa ti ayatda iti nagbalin a di matalek ti
maysa ken maysa. No mangipakita ti maysa iti romantiko wenno Jerusalem?
seksual nga atension iti sabali, adda kalintegan ti asawana nga
agimon ken makarikna a naliputan. (Basaen ti Hebreo 13:4.)
Kasta met laeng no maipapan iti panagdaydayaw. Nainkalintegan
laeng a marikna ni Jehova a naliputan no ti mismo nga ilina, a
dedikado kenkuana, ket agdaydayaw kadagiti didiosen. Iti Eze-
kiel kapitulo 16, nalawag nga imbagana ti riknana a naliputan.
11 Naisurat iti maika-16 a kapitulo ti Ezekiel ti kaatiddogan nga

imbaga ni Jehova iti daytoy a libro—ken maysa kadagiti kaatid-

dogan a padtona iti intero a Hebreo a Kasuratan. Inturong ni Je-
hova ti atensionna iti siudad ti Jerusalem a mangirepresentar iti
di matalek a Juda. Insalaysayna ti naliday ken nasaem nga estoria
ti nagtaudan ken panangliput ti Jerusalem. Nangrugi kas kakaa-
si nga ulila nga ubing, narugit ken nabaybay-an. Dagiti nagannak-
na ket dagiti pagano a Canaanita iti daga. Nabayag ti Jerusalem
a kontrolado dagiti Jebusita a tribu dagiti Canaanita, agingga a
pinarmek ni David ti siudad. Naasian ni Jehova iti dayta nga uli-
la, dinalusan ken inaywananna. Idi agangay, nagbalin a kasla asa-
wana. Kinapudnona, dagiti Israelita a nagnaed idi agangay iti siu-
dad ket nakitulag ken Jehova, a boluntario nga inaramidda idi
tiempo ni Moises. (Ex. 24:7, 8) Idi nagbalin ti Jerusalem a ka-
besera dayta a daga, binendisionan, pinabaknang, ken pinapin-
tas ni Jehova, a kas iti mabalin a panangarkos ti nabaknang ken
nabileg a lalaki iti asawana.—Ezek. 16:1-14.
12 Kitaenyo ti simmaruno a napasamak. Kinuna ni Jehova:

“Nagtalekka iti kinapintasmo ket nagbalinka a balangkantis gapu Nagpaimpluensia ni Solomon

iti kinalatakmo. Nakirelasionka iti asinoman a lumabas, ket in- kadagiti ganggannaet nga
tedmo ti bagim kadakuada.” (Ezek. 16:15) Idi tiempo ni Solomon, assawana isu a nalaokan ti
Jerusalem iti idolatria
binendisionan ken pinabaknang ni Jehova ti ilina. Nagbalin idi ti
KITAEN TI PARAPO 12
Jerusalem a kapipintasan a siudad ken talaga a kasayaatan iti in-
tero a lubong. (1 Ar. 10:23, 27) Ngem in-inut a nagbalin a di
matalek ti Jerusalem. Tapno maparagsak ni Solomon ti adu a
ganggannaet nga assawana, rinugitanna ti Jerusalem iti panag-
daydayaw kadagiti didiosen dagiti pagano. (1 Ar. 11:1-8) Dakda-
kes pay ti inaramid dagiti simmaruno nga ari ta rinugitanda ti
intero a daga iti ulbod a panagdaydayaw. Ania ti narikna ni Je-
hova kadagiti kasta a panagbalangkantis ken panangliput? Kinu-
nana a “saan a rumbeng a maaramid ken saan met a rumbeng a

“ PA G PAT I N G G A E K T O T I PA N A G B A L A N G K A N T I S M O ” 165
 ˙˙˙
1 5A
TI AGKABSAT A
BALANGKANTIS
K I TAE N T I PAR AP O 1 6 , 1 7
Iti Ezekiel kapitulo 23, makitatayo ti nasakit a pan-
nakababalaw ti ili ti Dios gapu ta saan a matalek. Adu
ti pagpadaan daytoy a kapitulo iti kapitulo 16. Kas iti
immun-una a mensahe, nagusar ti kapitulo 23 iti ba-
langkantis kas pangiladawan. Ti Jerusalem ti makuna
nga in-inaudi ket ti Samaria ti in-inauna. Ipakita ti dua
a kapitulo no kasano a tinulad ti in-inaudi ti panagba-
langkantis ti in-inauna ngem nakarkaro ti inaramidna a
kinadakes ken immoralidad. Iti kapitulo 23, pinanaga-
nan ni Jehova ti agkabsat: Ohola ti in-inauna nga isu
ti Samaria, ti kabesera ti 10 a tribu a pagarian ti Israel;
Oholiba ti in-inaudi nga isu ti Jerusalem, ti kabesera ti
Juda.[a]—Ezek. 23:1-4.
Adda pay pagpadaan ti dua a kapitulo. Nalabit da-
gitoy ti kapatgan: Dagiti balangkantis ket arig assawa
ni Jehova idi damo ngem liniputanda. Naglaonda met
iti kari a mangyeg iti namnama. Basbassit a namnama
ti pannakaisubli ti ipakita ti kapitulo 23, ngem maipada
iti kapitulo 16 iti imbaga ni Jehova: “Pagpatinggaekto
ti naalas nga aramidmo ken ti panagbalangkantismo.”
—Ezek. 16:16, 20, 21, 37, 38, 41, 42; 23:4, 11, 22, 23,
27, 37.
Iladawanda Kadi ti Kakristianuan?
Ibagbaga idi dagiti publikasiontayo a ti agkabsat a
da Ohola ken Oholiba ket padto a mangisimbolo iti Ka-
kristianuan a nabingay iti Katoliko ken Protestante.
Ngem kalpasan ti adu a kararag, panagpanunot, ken
panagsukimat, adda dagiti timmaud a saludsod. Talaga
kadi a nagbalin idi nga arig asawa ni Jehova ti Kakris-
166
tianuan? Nakitulag kadi idin kenkuana? Saan. Awan
pay ketdi ti Kakristianuan idi nagbalin ni Jesus kas ma-
nangibabaet iti “baro a tulag” iti naespirituan nga Isra-
el; wenno saan man la a nagbalin ti Kakristianuan a
paset ti naespirituan a nasion dagiti nadutokan a Kris-
tiano. (Jer. 31:31; Luc. 22:20) Sa la timmaud ti Kakris-
tianuan kalpasan a natay dagiti apostol. Nangrugi day-
ta idi maikapat a siglo C.E. kas apostata ken dakes
nga organisasion a buklen dagiti “ruot”—dagiti sinsi-
nan Kristiano—iti padto ni Jesus maipapan kadagiti tri-
go ken ruot.—Mat. 13:24-30.
Daytoy pay ti dakkel a pagdumaanda: Nangted ni
Jehova iti namnama a masalbar ti di matalek a Jeru-
salem ken Samaria. (Ezek. 16:41, 42, 53-55) Adda kadi
kasta a namnama nga ipaay ti Biblia iti Kakristianuan?
Awan! Awanen ti namnamana a kas iti dadduma pay a
paset ti Babilonia a Dakkel.
Isu a da Ohola ken Oholiba ket saan a padto a ma-
ngisimbolo iti Kakristianuan. Ngem makatulong ti ka-
addada tapno maawatantayo ti banag a napatpateg:
ti rikna ni Jehova kadagiti mangpadpadakes iti nasan-
tuan a naganna ken kadagiti nangato a pagalagadan-
na iti nadalus a panagdaydayaw. Nagdakkel ti basol ti
Kakristianuan iti daytoy a banag ta ibagbaga ti adu a
relihionna nga agdaydayawda iti Dios a nadakamat iti
Biblia. Nakarkaro pay ta ibagbagada a ti liderda ket ni
Jesu-Kristo a dungdungnguen nga Anak ti Dios. Ngem
konkontraenda met la ti ibagbagada ta pinagbalinda ni
Jesus a paset ti nagkatlo a dios ken sinukirda ti nala-
wag a bilinna nga agtalinaed a ‘saan a paset ti lu-
bong.’ (Juan 15:19) Ti agtultuloy a pannakiraman ti Ka-
kristianuan iti idolatria ken kadagiti isyu iti politika ket
pammaneknek a talaga a paset iti “agdindinamag a
balangkantis.” (Apoc. 17:1) Sigurado a mairamanto iti
agur-uray a dusa ti sangalubongan nga imperio ti ul-
bod a relihion!
FOOTNOTE
[a] Napateg dagita a nagan. Ti Ohola kaipapananna “Ti Toldana
[a Pagdaydayawan]”—a nalawag a tumukoy iti ar-aramiden ti
Israel a panangibangon kadagiti bukodna a sentro a pagdayda-
yawan imbes a ti templo ni Jehova iti Jerusalem. Ti met Oholiba
kaipapananna nga “Adda Kenkuana ti Toldak [a Pagdaydaya-
wan].” Ti Jerusalem ti ayan idi ti balay a pagdaydayawan ken
Jehova.
mapasamak” dagita. (Ezek. 16:16) Ngem lalo a nagbalin nga im-
13. Ania dagiti dakes nga ina-
moral dagiti nasukir a tattaona!
ramid ti ili ti Dios?
13 Panunotenyo ti sakit ti nakem ken rurod ni Jehova idi im-
14. Siasino ti dua a kabsat ti
butaktakna ti kinadakes ti ili a pinilina: “Innalam ti annakmo a
Jerusalem iti ilustrasion ni Je-
lallaki ken babbai nga inyanakmo kaniak, ket indatonmo kadagi- hova, ken asino ti kadadaksan
ti idolo—saan pay kadi nga umdas ti panagbalangkantismo? Pi- kadakuada a tallo?
napataymo ti annakko, ket indatonmo ida babaen ti panangipa-
15. Ania ti panggep ni Jehova
lasatmo iti apuy.” (Ezek. 16:20, 21) Ipakita dagita a makarimon
a nangdusa iti Jerusalem, ken
nga aramid no kasano kadakes ni Satanas. Pagay-ayatna a suli- ania a namnama ti impaayna?
sogen ti ili ni Jehova nga agrebelde! Ngem makitkita amin ni Je-
hova. Kabaelan ni Jehova a pagpatinggaen uray ti kadadaksan a
panangranggas ni Satanas, ket ipakatna ti hustisia.—Basaen ti
Job 34:24.
14 Ngem saan man la a nangrikna ti Jerusalem iti kinadakesna.

Intultuloyna ti kinabalangkantisna. Imbaga ni Jehova a mas na-

kababain ti Jerusalem ngem iti dadduma a balangkantis ta ti ag-
payso, binayadanna ti dadduma tapno immoral a makirelasionda
kenkuana! (Ezek. 16:34) Imbaga ti Dios a ti Jerusalem ket kas
iti ‘inana,’ dagiti tribu dagiti pagano a nagnaed idi iti dayta a
daga. (Ezek. 16:44, 45) Intuloyna ti ilustrasionna maipapan iti
pamilia. Kinunana a ti Samaria ket manang ti Jerusalem, nga im-
mun-una a nagbalangkantis. Ti Sodoma ti imbaga ti Dios a saba-
li pay a kabsatna a babai, a gagangay a nadakamat ta nabayagen Indaton ti
a nadadael gapu iti kinatangsit ken nakaro a kinadakesna. Ti pun-
to ni Jehova ket dakdakes pay ti Jerusalem ngem iti kakabsatna
dadduma nga
a Samaria ken Sodoma! (Ezek. 16:46-50) Saan nga impangag ti Israelita ti
ili ti Dios ti adu a pakdaar ken intultuloyda ti nagrebelde.
15 Ania ti aramiden ni Jehova? Inkarina iti Jerusalem: “Um-
annakda kadagiti
mongek ngarud ti amin a mangay-ayat kenka a pinaragsakmo” didiosen a kas
ken, “iyawatkanto iti imada.” Dagiti pagano a dati a kaaliado ti ken Molek
ilina ti mangdadaelto kenkuana, ket ikkatendanto ti pintasna ken
dagiti napapateg a sanikuana. ‘Uborendakanto ken patayendaka
iti espada,’ kinunana. Ania ti panggep ni Jehova a mangipakat
iti daytoy a dusa? Saan a tapno interamente a mapukaw ti ilina
no di ket daytoy: “Pagpatinggaekto ti panagbalangkantismo.” Im-
baga pay ti Dios: “Bumaawto ti pungtotko kenka inton maipa-
pasko dayta. Agkalmaak ken saanakton a makapungtot.” Kas na-
ilawlawag iti Kapitulo 9 daytoy a libro, nabayagen a panggep ni
Jehova a maisubli ti nadalus a panagdaydayaw ti ilina kalpasan
a naadipenda. Apay? Kinunana: “Lagipekto ti tulagko kenka ka-
dagiti aldaw ti kinaagtutubom.” (Ezek. 16:37-42, 60) Panekne-
kanto ni Jehova nga isu ket matalek, saan a kas iti ilina!—Basa-
en ti Apocalipsis 15:4.

“ PA G PAT I N G G A E K T O T I PA N A G B A L A N G K A N T I S M O ” 167

16, 17. (a) Apay a saantayon
nga ibagbaga nga isimsimbolo
da Ohola ken Oholiba ti Ka-
kristianuan? (Kitaen ti kahon a
“Ti Agkabsat a Balangkantis.”)
(b) Ania dagiti masursurotayo
iti Ezekiel kapitulo 16 ken 23?
18, 19. Ania dagiti nasipu-
tanyo a pagpadaan dagiti
balangkantis a nailadawan
iti Ezekiel ken iti daydiay
nailadawan iti Apocalipsis?
20. Ania ti mangipakita a
saanen a maibabawi ti
pannusa iti Babilonia?
168
16 Adu ti isuro kadatayo ni Jehova iti atiddog ken makatukay
iti rikna nga imbagana iti Ezekiel kapitulo 16 maipapan kadagiti
nalinteg a pagalagadanna, kinahustisiana, ken kasta unay a kina-
asina. Kasta met la ti makunatayo iti Ezekiel kapitulo 23. Ipap-
papuso dagiti pudno a Kristiano ita dagiti nalawag a mensahe ni
Jehova maipapan iti panagbalangkantis ti ilina. Ditay pulos ka-
yat a saktan ni Jehova a kas iti inaramid ti Juda ken Jerusalem!
Karurodtayo koma ken adaywantayo ti amin nga idolatria, agra-
man ti kinaagum ken materialismo, a klase met ti idolatria. (Mat.
6:24; Col. 3:5) Kanayon nga agyamantayo ta siaasi nga insubli ni
Jehova ti nadalus a panagdaydayaw iti daytoy maudi nga al-aldaw
ket dinanto pulos ipalubos a marugitan manen! Adda ‘permanen-
te a tulagna’ iti naespirituan nga Israel, tulag a di pulos kabaelan
a dadaelen ti panangliput ken panagbalangkantis. (Ezek. 16:60)
Isu nga ipategtayo ti pribilehio a makikadua iti nadalus nga ili ni
Jehova ita.
17 Ania ngarud ti isuro kadatayo ti imbaga ni Jehova maibusor
kadagiti balangkantis, a nailadawan iti Ezekiel, maipapan iti “ag-
dindinamag a balangkantis,” ti Babilonia a Dakkel? Kitaentayo.
“Pulos a Dinto Masarakanen”
18 Saan nga agbalbaliw ni Jehova. (Sant. 1:17) Isu la isu ti rik-
nana iti ulbod a relihion bayat ti kaadda ti agdindinamag a ba-
langkantis. Isu a ditay masdaaw nga adu ti pagpadaan ti pana-
ngukom ti Dios kadagiti balangkantis iti libro nga Ezekiel ken ti
pagbanaganto “ti agdindinamag a balangkantis” a nailadawan iti
libro nga Apocalipsis.
19 Kas pagarigan, siputanyo ta saan a direkta nga aggapu ken
Jehova ti dusa dagiti balangkantis iti padto ni Ezekiel no di ket
aggapu kadagiti nasion a nangaramidan ti di matalek nga ilina iti
naespirituan nga immoralidad. Umasping iti dayta, naukom ti sa-
ngalubongan nga imperio ti ulbod a relihion gapu iti inaramidna
a kasta nga immoralidad kadagiti “ari iti daga.” Asino ngarud ti
mangdusa? Mabasatayo a dagiti agtuturay “guraendanto ti ba-
langkantis ket alaendanto ti amin a kinabaknangna ken labusan-
da. Kanendanto ti lasagna ken interamente a puoranda.” Apay a
kasta ti makapakellaat nga aramiden dagiti gobierno iti daytoy a
lubong? Gapu ta ‘ikabilto dayta ti Dios iti pusoda tapno itung-
palda ti panunotna.’—Apoc. 17:1-3, 15-17.
20 Isu nga usaren ni Jehova dagiti nasion iti lubong a mang-
dusa iti amin nga ulbod a relihion, a pakairamanan ti adu a re-
lihion iti Kakristianuan. Saan a maibabawi daytoy a pannusa;
awanto ti pammakawan ken saan a maikkan ti relihion iti sabali
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
a gundaway nga agbalbaliw. Ipalgak ti Apocalipsis a “pulos a din- Dagiti nasion a nabayag a
to masarakanen” ti Babilonia. (Apoc. 18:21) Agragsakto dagiti ginargari ken inimpluensiaan
anghel iti pannakadadaelna, ket ibagada: “Idaydayawyo ni Jah! ti Babilonia a Dakkel ti
Ti asuk nga aggapgapu iti babai ket agtultuloy nga agpangato iti rumaut ken mangdadaelto
agnanayon nga awan inggana.” (Apoc. 19:3) Daytoy a panangu- kenkuana
KITAEN TI PARAPO 19, 20
kom ket agtalinaed iti agnanayon. Awanen ti mapalubosan a tu-
maud nga ulbod a relihion a mangrugit iti nadalus a panagday-
dayaw. Ti kasla umap-apuy a pannakaukom ken pannakadadael ti 21. Ti pannakadadael ti ulbod
Babilonia ket arigna mangpatpataud iti asuk nga agtultuloy nga a relihion ket pagilasinan ti
agpangato iti agnanayon. ania a tiempo, ken ania ti
21 Inton rauten dagiti gobierno ti lubong ti Babilonia a Dakkel, pagpatinggaan dayta a
tiempo?
ipakatdanto ti panangukom ti Dios, maysa a nagpateg a pasa-
mak iti pannakatungpal ti panggep ni Jehova. Pagilasinan dayta
a mangrugin ti dakkel a rigat—rigat nga awan kapadana. (Mat.
24:21) Ti pagpatinggaan dayta a rigat ket Armagedon, ti gubat

“ PA G PAT I N G G A E K T O T I PA N A G B A L A N G K A N T I S M O ” 169

22, 23. Ania ti epektona iti
sagrado a panagserbitayo
ti panangadaltayo kadagiti
nailadawan a balangkantis
iti Ezekiel ken Apocalipsis?
ni Jehova maibusor iti dakes a sistema ti bambanag. (Apoc. 16:
14, 16) Kas ipakita dagiti sumaruno a kapitulo daytoy a libro, adu
ti ibaga ti libro nga Ezekiel no kasano a mapasamak ti dakkel a
rigat. Kabayatanna, ania dagiti masursurotayo iti Ezekiel kapitu-
lo 16 ken 23 a kayattayo a laglagipen ken iyaplikar?
22 Pagay-ayat ni Satanas nga agbalin a narugit dagiti mangipa-

paay iti nadalus a panagdaydayaw. Nakaragragsak no adda gun-

dawayna a mangyadayo kadatayo iti nadalus a panagdaydayaw
ken agbiag a kas kadagiti balangkantis a nailadawan iti libro nga
Ezekiel. Masapul ngarud a laglagipentayo a saan nga ipalubos ni
Jehova nga adda sabali a dayawentayo, ken kayatna nga agtali-
naedtayo a matalek! (Num. 25:11) Siguraduentayo nga adayota-
yo iti ulbod a relihion tapno ‘ditay masagid ti aniaman a naru-
git’ iti imatang ti Dios. (Isa. 52:11) Kadagiti isu met la a rason
nga agtalinaedtayo a neutral kadagiti isyu iti politika ken panag-
lalaban iti daytoy nasinasina a lubong. (Juan 15:19) Ibilangtayo
ti nasionalismo a sabali pay nga ulbod a relihion a supsuporta-
ran ni Satanas, ket ditay makipaset iti dayta.
23 Kangrunaanna, laglagipentayo a nagsayaat ti pribilehiotayo

nga agdaydayaw ken Jehova iti nadalus a naespirituan a templo-

na. Bayat nga ipategtayo dayta a sagrado nga urnos, mas deter-
minadotayo koma a saan a makipaset iti ulbod a relihion ken iti
panagbalangkantisna!

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Apay a nainkalintegan a maikompara ti ulbod 3 Ania ti mapasamakto iti ulbod a

a relihion iti maysa a balangkantis? relihion, ken ania ti masapul nga
aramidentayo itan?
2 Ania ti masursurotayo kadagiti balangkantis iti
Ezekiel kapitulo 16 ken 23 maipapan iti rikna ni
Jehova iti ulbod a panagdaydayaw?

170 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Rautento dagiti gobierno ti
lubong ti Babilonia a Dakkel a
mangipakita iti panangukom
ti Dios
KITAEN TI PARAPO 21

171
 16
1-3. (a) Apay a nakigtot
ni Ezekiel, ken ania ti na-
ammuanna maipapan iti
pannakadadael ti Jerusalem?
(b) Ania dagiti saludsod nga
usigentayo?
FOOTNOTE
[1] Nailawlawag iti Kapitulo 5 daytoy
a libro ti sirmata a nakita ni Ezekiel
maipapan kadagiti makarimon a
mapaspasamak iti templo.
172
“ MAR KAAM TI M UG I NG ”
NAKAISENTRUANNA: No kasano a namarkaan iti pannakaisalakan
EZEKIEL 9:4
dagiti matalek idi tiempo ni Ezekiel ken ti kaipapanan kadatayo
ita ti panangmarka
NAKIGTOT ni Ezekiel! Kalkalpasna a nakita ti sirmata dagiti ma-
karimon nga ar-aramiden dagiti apostata a Judio iti templo idiay
Jerusalem.[1] Rinugitan dagita a rebelde ti mismo a lugar a sen-
tro ti nadalus a panagdaydayaw iti Israel. Ngem saan la a ti tem-
plo ti narugitan. Ti daga ti Juda ket napno iti kinaranggas ken
kumarkaro pay. Nasaktan unay ni Jehova iti ar-aramiden ti ili a
pinilina isu nga imbagana ken Ezekiel: “Agtignayakto gapu iti
pungtotko.”—Ezek. 8:17, 18.
2 Naladingitan ni Ezekiel idi naammuanna a ti Jerusalem ken
ti sagrado idi a templona ti makagapu a makapungtot ni Jehova
ken dadaelenna dagita! Sigurado a pampanunotenna: ‘Dagiti ngay
matalek a tattao iti siudad? Maisalakanda ngata? No wen, kasa-
no?’ Saan a mabayag nga urayen ni Ezekiel dagiti sungbat. Kal-
pasan a nangngegna ti nadagsen a pannakaukom ti Jerusalem,
nangngegna ti napigsa a timek a mangpapaayab kadagiti mang-
dusa nga ibaon ti Dios. (Ezek. 9:1) Bayat a buybuyaenna ti sir-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
mata, naammuanna—ken nabang-aran unay—a saan nga amin ket
4. Ania ti simmaruno a nakita
madadael. Wen, makalasat dagiti maikari!
ken nangngeg ni Ezekiel iti
3 Bayat nga ur-urayentayo nga agpatingga ti dakes a sistema ti
sirmata?
bambanag, mabalin a pampanunotentayo met no siasino dagiti 5, 6. Ania ti maikunatayo
maisalakan iti um-umayen a nasaknap a pannakadadael. Usigen- kadagiti namarkaan? (Kitaen
tayo ngarud: (1) Ania ti simmaruno a nakita ni Ezekiel iti sirma- ti ladawan iti rugi ti kapitulo.)
ta? (2) Kasano a natungpal ti sirmata idi tiempona? (3) Ania ti
kaipapanan ti padto a sirmata iti tiempotayo?
“Ayabam Dagiti Mangdusa”
4 Ania ti simmaruno a nakita ken nangngeg ni Ezekiel iti sir-
mata? (Basaen ti Ezekiel 9:1-11.) Immay ti pito a lallaki “mani-
pud iti makinngato a ruangan a sumango iti amianan,” nalabit
asideg ti ayan ti simbolo ti imon wenno iti ayan dagiti babbai a
mangsangsangit iti dios a ni Tammuz. (Ezek. 8:3, 14) Simrek ti
pito a lallaki iti makin-uneg a paraangan ti templo ket nagtakder-
da iti asideg ti altar a gambang. Ngem saanda a napan sadiay
tapno agdaton. Saanen a maakseptar dagiti maidaton iti tem-
plo. Innem kadagiti nakatakder a lallaki ti ‘nakaiggem iti armas
a pangburak.’ Nalawag a naiduma ti maikapito a lalaki. Nakaba-
do iti lienso wenno linen, ken saan a nakaiggem iti armas no di
ket addaan iti “tintero ti sekretario” wenno, kas kuna ti footnote,
“pagyanan iti tinta ti eskriba.”
5 Ania ti aramiden ti lalaki nga addaan iti tintero? Adda napa-

teg nga ipaaramid ni Jehova kenkuana: “Lumasatka iti siudad ti

Jerusalem, ket markaam ti muging dagiti tattao nga agsensenna-
ay ken umas-asug gapu iti amin a dakes a maar-aramid iti siudad.”
Nalabit dagus a nalagip ni Ezekiel dagiti matalek nga Israelita a
nagannak a nangiwarsi iti dara iti makinngato ken agsumbangir
a hamba ti ridawda kas pagilasinan a maisalakan ti inauna nga
annakda iti pannakapapatay. (Ex. 12:7, 22, 23) Iti sirmata ni Eze-
kiel, kasta met la aya ti panggep ti lalaki nga addaan iti tintero,
a mangmarka iti muging kas pagilasinan a maisalakan daydiay na-
markaan inton madadael ti Jerusalem?
6 Agbalin a nalawag ti sungbat no usigentayo ti nakaibatayan ti

marka. Mamarkaan ti muging dagiti “agsensennaay ken umas-

asug” gapu kadagiti dakes a “maar-aramid iti siudad.” Ania nga-
rud ti maikunatayo kadagiti namarkaan? Ti maysa ket maladingi-
tanda unay iti idolatria a mapaspasamak iti templo ken iti amin
a kinaranggas, immoralidad, ken kinadakes iti intero a Jerusa-
lem. (Ezek. 22:9-12) Posible a saanda met nga inlimed ti rikna-
da. Nalawag nga impakita ti sasao ken aramid dagita a nalinteg

“MARKAAM TI MUGING” 173

 ˙˙˙
16A

TI KAD I KAKR ISTIAN UAN TI

ANTITI PI KO A J E R U SALE M?
K I TAE N T I PAR AP O 1 2 , 1 3

Ibagbaga idi dagiti publikasiontayo a ti Kakristianuan

ti antitipiko ti apostata a Jerusalem. Dagiti kasasaad
iti di matalek a Jerusalem—agraman ti idolatria ken ti
nasaknap a kinadakes—sigurado nga ipalagipda kada-
tayo ti mapaspasamak iti Kakristianuan. Ngem iti na-
biit pay, dagiti publikasiontayo, agraman daytoy a lib-
ro a basbasaem, dina inusar ti tipiko ken antitipiko a
pamay-an ti panangilawlawag iti padto malaksid kada-
giti teksto iti Biblia a mangted iti nalawag a pangiba-
saran iti kasta a panangilawlawag. Adda kadi natibker
a pangibasaran iti Biblia a mangipakita a ti Kakristia-
nuan ti antitipiko a Jerusalem? Awan.
Usigenyo dagitoy: Ti Jerusalem idi ti sentro ti na-
dalus a panagdaydayaw; idi agangay, pinanawan dagi-
Ngem ti Kakristianuan ket saan a pulos pinaboran ti
ti umilina ti pudno a panagdaydayaw. Ngem ti Kakris- Dios, ken inton madadael bayat ti dakkel a rigat, saa-
tianuan ket saan a pulos nangipaay iti nadalus a nen a pulos maisubli.
panagdaydayaw. Sipud iti panangrugina idi maikapat Maibasar kadagita, ania ti konklusiontayo? No usi-
a siglo C.E., ulbod a doktrina ti kanayon nga isursuro gentayo dagiti padto ti Biblia a natungpal iti di matalek
ti Kakristianuan. a Jerusalem, mabalin a kunatayo, ‘Kapada daytoy ti
Maysa pay, kalpasan a dinadael dagiti Babilonio ti makitkitatayo iti Kakristianuan ita.’ Ngem nalawag nga
Jerusalem, pinaboran manen ni Jehova ti siudad ken awan ti pangibasarantayo iti Biblia a ti Kakristianuan ti
nagbalin manen a sentro ti pudno a panagdaydayaw. antitipiko a Jerusalem.

a tattao a kagurada ti mapaspasamak iti daga ken naipamaysa ti

7, 8. Kasano nga itungpal ti
innem a lallaki a nakaiggem
iti armas ti misionda, ken ania
ti maudi a pagbanaganna?
debosionda iti nadalus a panagdaydayaw. Maasian ni Jehova isu
nga isalakanna dagita a maikari.
7 Kasano ngarud nga itungpal ti innem a lallaki a nakaiggem iti

armas ti misionda? Nangngeg ni Ezekiel dagiti bilin ni Jehova ka-

dakuada: Surotenyo ti lalaki nga addaan iti tintero ket patayenyo
ti amin malaksid ti asinoman a namarkaan ti mugingna. “Mangru-
gikayo iti santuariok,” imbilin ni Jehova. (Ezek. 9:6) Irugi dagi-
ti mangdusa ti trabahoda iti templo, a sentro ti Jerusalem, a sa-
anen a sagrado ken Jehova. Ti umuna a mapapatay ket “dagiti
panglakayen nga adda iti sanguanan ti balay”—ti 70 a panglaka-
yen iti Israel nga adda iti templo ken agidatdaton iti insienso ka-
dagiti didiosen.—Ezek. 8:11, 12; 9:6.

174 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 8 Ania ti maudi a pagbanaganna? Bayat nga agbuybuya ken
9, 10. Asino ti dadduma kada-
dumdumngeg ni Ezekiel, nagreport ken Jehova ti lalaki nga ad-
giti matalek a nakalasat idi
daan iti tintero: “Inaramidko ti imbilinmo kaniak.” (Ezek. 9:11) nadadael ti Jerusalem, ken
Sigurado a mapanunottayo: ‘Ania ngata ti napasamak kadagiti ania ti maikunatayo kada-
umili ti Jerusalem? Adda ngata matalek a tattao a nakalasat iti kuada?
pannakadadael?’ 11. Siasino ti irepresentar ti
Kasano a Natungpal ti Sirmata Idi Tiempo ni Ezekiel? innem a lallaki a nakaiggem
kadagiti armas a pangburak
9 Basaen ti 2 Cronicas 36:17-20. Natungpal ti padto ni Ezekiel ken ti lalaki nga addaan iti
idi 607 B.C.E. idi dinadael ti armada ti Babilonia ti Jerusalem tintero ti sekretario?
ken ti templona. Kas iti “kopa iti ima ni Jehova,” dagiti Babilo- 12, 13. (a) Apay nga imbuk-
nio ti inusar ni Jehova a mangibukbok iti pannusana iti di ma- bok ni Jehova ti pungtotna iti
talek a Jerusalem. (Jer. 51:7) Amin kadi ket nadadael? Saan. Im- Jerusalem, ken apay a namna-
pakpakauna ti sirmata ni Ezekiel a dadduma ket saan a patayen maentayo a kasta met laeng
dagiti Babilonio.—Gen. 18:22-33; 2 Ped. 2:9. ti aramidenna ita? (b) Ti kadi
Kakristianuan ti antitipiko
10 Adu ti matalek a nakalasat a kas kadagiti Rekabita, ni Ebed-
a di matalek a Jerusalem?
melec nga Etiope, ni propeta Jeremias, ken ti sekretariona a ni Ilawlawagyo. (Kitaen ti kahon
Baruk. (Jer. 35:1-19; 39:15-18; 45:1-5) Iti sirmata a nakita ni a “Ti Kadi Kakristianuan ti
Ezekiel, maikunatayo a talaga a dagita ket “agsensennaay ken Antitipiko a Jerusalem?”)
umas-asug gapu iti amin a dakes a maar-aramid” idiay Jerusa-
lem. (Ezek. 9:4) Sakbay ti pannakadadael, sigurado nga impaki-
tada a talaga a kagurada ti kinadakes ken naipamaysa ti debo-
sionda iti nadalus a panagdaydayaw, isu a naisalakanda.
11 Literal kadi a namarkaan dagidiay a matalek a naisalakan?

Awan ti nairekord nga adda asinoman—ni Ezekiel man wenno ti

sabali a propeta—a napan idiay Jerusalem ken aktual a nangmar-
ka iti muging dagiti matalek. Nalawag ngarud a ti padto a sirma-
ta a nabuya ni Ezekiel ket mangipakaammo iti mapaspasamak
idiay langit, isu a saan a makita dagiti tattao. Ti lalaki nga adda-
an iti tintero ti sekretario ken ti innem a lallaki a nakaiggem ka-
dagiti armas a pangburak ket mangirepresentar kadagiti matalek
nga espiritu a parsua ni Jehova, a kanayon a nakasagana a ma-
ngitungpal iti pagayatanna. (Sal. 103:20, 21) Sigurado nga inu-
sar ni Jehova dagiti anghelna a mangibanag iti pannakaukom ti
di matalek a Jerusalem. Kas iti simboliko a panangmarka iti mu-
ging dagiti maisalakan, sinigurado dagiti anghel a dagiti maukom
ket mapili ken saan a mapapatay ti amin.
Ania ti Kaipapanan Ita ti Sirmata a Nakita ni Ezekiel?
12 Paspasungadentayo ti awan kapadana a pannakaipatungpal
ti panangukom ti Dios—ti “dakkel a rigat a saan pay a napaspa-
samak manipud idi panangrugi ti lubong agingga ita, ken dinto
met mauliten.” (Mat. 24:21) Bayat nga ur-urayentayo dayta, adda

“MARKAAM TI MUGING” 175


14, 15. Ania dagiti napa-
samaken a mangipakita a
pakdaaran ni Jehova dagiti
tattao sakbay a mangdadael?
FOOTNOTE
[2] Sigun iti maysa a reperensia,
ti Hebreo a pangnagan (noun) a
naipatarus kas “biddut” ket mabalin
a mangted iti ideya ti “kinadakes.”
Kuna ti sabali pay a reperensia a
daytoy a pangnagan ket “narelihio-
suan a sao, a kanayon a mausar a
tumukoy iti basol wenno dakes nga
aramid iti imatang ti Dios.”
176
dagiti tumaud a napateg a saludsod: Iti asidegen a pannakada-
dael, madadael aya ti amin wenno mapili laeng dagiti madadael?
Mamarkaanto aya iti pannakaisalakan dagiti nadalus ti panagday-
dayawda ken Jehova? Iti sabali a pannao, adda aya kaitungpalan-
na ita ti padto a sirmata a nakita ni Ezekiel maipapan iti lalaki
nga addaan iti tintero? Ti sungbat kadagita a tallo a saludsod ket
wen. Apay a makunatayo a kasta? Tapno maammuantayo, sub-
liantayo ti sirmata a nakita ni Ezekiel.
13 Malagipyo kadi no apay nga imbukbok ni Jehova ti pungtot-
na iti nagkauna a Jerusalem? Basaentayo manen ti Ezekiel 9:
8, 9. (Basaen.) Idi nagdanag ni Ezekiel a ti um-umay idi a pan-
nakadadael ket nalabit pakatayan ti “amin a nabatbati iti Israel,”
imbaga ni Jehova ti uppat a rason ti panangukomna. Umuna,
“nakakarkaro ti biddut” ti nasion.[2] Maikadua, ti daga ti Juda
ket ‘napno iti dara.’ Maikatlo, ti Jerusalem a kabesera ti paga-
rian ti Juda ket ‘napno iti kinadakes.’ Maikapat, impambar da-
giti tattao ti dakes nga aramidda babaen ti panangkombinsirda iti
bagida a ‘saan a makitkita’ ni Jehova dagiti dakes nga aramid-
da. Saan kadi a ti rason a makapungtot ita ni Jehova ket gapu
ta immoral, naranggas, dakes, ken awanan iti pammati ti lubong
a kas met la idi? Gapu ta ni Jehova ket “saan nga agbaliw,” si-
gurado a ti nangtignay iti nalinteg a pungtotna idi tiempo ni Eze-
kiel ti mangtignay met la kenkuana ita. (Sant. 1:17; Mal. 3:6)
Namnamaentayo ngarud nga adda met trabaho ita nga aramiden
ti innem a lallaki a nakaiggem iti armas a pangburak ken ti lala-
ki nga addaan iti tintero!
14 Ngem kasano a matungpal ita ti padto a sirmata a nakita ni
Ezekiel? No lagipentayo no kasano a natungpal idi ti sirmata, am-
motayon ti ekspektarentayo ita ken iti masanguanan. Usigenta-
yo ti dadduma a pasamak a nakitatayon wenno makitatayto kas
kaitungpalan ti padto ni Ezekiel.
15 Pakdaaran ni Jehova dagiti tattao sakbay ti tiempo ti pannaka-
dadael. Kas naadaltayo iti Kapitulo 11 daytoy a libro, dinutokan
ni Jehova ni Ezekiel kas “parabantay iti sangakabbalayan ti Isra-
el.” (Ezek. 3:17-19) Manipud idi 613 B.C.E., nalawag a pinakdaa-
ran ni Ezekiel ti Israel maipapan iti asideg idin a pannakadada-
el. Ti dadduma a propeta, agraman da Isaias ken Jeremias, ket
nangipakdaar met maipapan iti didigra a dumteng iti Jerusalem.
(Isa. 39:6, 7; Jer. 25:8, 9, 11) Iti tiempotayo, us-usaren ni Jeho-
va, babaen ken Kristo, ti bassit a grupo dagiti nadutokan nga adi-
pen a mangpakan kadagiti mangipapaay iti nadalus a panagdayda-
yaw, kadagiti adipen iti balay, ken mangpakdaar met iti sabsabali
maipapan iti asidegen a dakkel a rigat.—Mat. 24:45.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Adda asidegen nga aramiden ti
innem a lallaki a nakaiggem iti
armas a pangburak
KITAEN TI PARAPO 12, 13
 ˙˙˙
16 B
PANAG SENNA AY
KEN PANAGA SUG,
PANANG MARKA ,
PANANG BURAK
KAAN O KE N KASANO?
K I TAE N T I PAR AP O 1 7- 19
Adda kaitungpalanna iti agdama a
tiempo ti sirmata iti Ezekiel kapitulo 9.
Ti pannakaawattayo no kasano a ma-
tungpal dagiti pasamak ti makatulong
kadatayo a mangsango a situtured
iti panungpalan daytoy a sistema ti
bambanag
16. Kas ili ni Jehova, datayo
kadi ti mangmarka kadagiti
maisalakan? Ilawlawagyo.
17. Ania ti masapul nga ara-
miden itan dagiti tattao tapno
mamarkaanda iti pannakai-
salakan?
178
“Panagsennaay ken panagasug”
K A AN O : Bayat ti maudi nga al-aldaw, sakbay ti dakkel
a rigat
K ASAN O : Ipakita dagiti nalinteg a tattao kadagiti sao
ken aramidda a kagurada ti kinadakes daytoy a lu-
bong. Awatenda ti maikaskasaba, itultuloyda a tuladen
ti personalidad ni Kristo, agpabautisarda kas simbolo
ti dedikasionda ken Jehova, ken simamatalek a supor-
taranda dagiti kakabsat ni Kristo
16 Saan a ti ili ni Jehova ti mangmarka kadagiti maisalakan. Lagi-
penyo a saan a naibaon ni Ezekiel a mapan idiay Jerusalem tap-
no mangmarka kadagiti maisalakan. Saan met a naibilin iti ili ni
Jehova ita a markaanda dagiti maikari a maisalakan. Imbes ket-
di, kas dagiti adipen iti naespirituan a sangakabbalayan ni Kris-
to, naibaontayo a mangasaba. Ipakpakitatayo nga ipatpategtayo
dayta a trabaho babaen ti naregta a panangikasaba iti naimbag
a damag ti Pagarian ti Dios ken ti nagagar a panangipakdaar iti na-
kaas-asidegen a panungpalan daytoy dakes a lubong. (Mat. 24:14;
28:18-20) Tumultulongtayo ngarud kadagiti interesado nga uma-
wat iti nadalus a panagdaydayaw.—1 Tim. 4:16.
17 Tapno maisalakan dagiti tattao iti asidegen a pannakadadael, ma-
sapul a paneknekanda itan ti pammatida. Kas nakitatayon, dagidiay
naisalakan iti pannakadadael ti Jerusalem idi 607 B.C.E. nasak-
sakbay nga impakitada a talaga a kagurada ti kinadakes ken nai-
pamaysa ti debosionda iti nadalus a panagdaydayaw. Kasta met la
ita. Sakbay ti pannakadadael, dagiti tattao ket masapul nga “agsen-
sennaay ken umas-asug”—maladingitan unay—iti kinadakes day-
toy a lubong. Imbes nga ilimedda ti riknada, masapul nga ipakita-
da iti sao ken aramid ti debosionda iti nadalus a panagdaydayaw.
Kasano? Masapul nga awatenda ti maikaskasaba ita, itultuloyda
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
“Panangmarka” “Panangburak”

K A AN O : Bayat ti dakkel a rigat K A AN O : Inton Armagedon

K ASAN O : Ti lalaki nga addaan iti tintero ti sekre-
tario irepresentarna ni Jesu-Kristo inton umay
kas Ukom ti amin a nasion. Dagidiay karaman iti
dakkel a bunggoy ket maukom, wenno mamarkaan,
kas karnero a mangipakita a makalasatda inton
Armagedon
K ASAN O : Ni Jesu-Kristo ken dagiti nailangi-
tan nga armadana, a pakairamanan dagiti
anghel ken ti 144,000 a kakaduana nga
agturay, interamente a dadaelendanto daytoy
dakes a lubong ken isalakanda dagiti mangi-
papaay iti nadalus a panagdaydayaw tapno
agbiagda iti nalinteg a baro a lubong

a tuladen ti personalidad ni Kristo, agpabautisarda kas simbolo

18. (a) Kasano ken kaano a
ti dedikasionda ken Jehova, ken simamatalek a suportaranda da-
markaan ni Jesu-Kristo dagiti
giti kakabsat ni Kristo. (Ezek. 9:4; Mat. 25:34-40; Efe. 4:22-24; maikari? (b) Masapul kadi a
1 Ped. 3:21) Dagidiay laeng mangar-aramid kadagita—ken nada- mamarkaan dagiti matalek a
lus ti panagdaydayawda bayat ti dakkel a rigat—ti mamarkaan iti nadutokan? Ilawlawagyo.
pannakaisalakan.
18 Ti pannakamarka dagiti maikari ket maaramid idiay langit. Idi

tiempo ni Ezekiel, adda paset dagiti anghel iti panangmarka ka-

dagiti matalek a naisalakan. Iti kaitungpalanna ita, ti lalaki nga
addaan iti tintero ti sekretario irepresentarna ni Jesu-Kristo in-
ton ‘umay nga addaan iti dakkel nga autoridad’ kas Ukom ti amin
a nasion. (Mat. 25:31-33) Dayta nga iyaay ni Jesus ket mapasa-
mak bayat ti dakkel a rigat, kalpasan a madadael ti ulbod a reli-
hion.[3] Iti dayta a nagpateg a tiempo, sakbay unay a mangrugi
ti Armagedon, ukomento ni Jesus dagiti tattao kas karnero wen- FOOTNOTE
no kalding. Maukom wenno mamarkaanto dagidiay karaman iti [3] Nalawag a ti pannakadadael ti
Babilonia a Dakkel dina kaipapanan
“dakkel a bunggoy” kas karnero, a mangipakita nga ‘agbiagda nga
ti ipapatay ti amin a miembro ti
agnanayon.’ (Apoc. 7:9-14; Mat. 25:34-40, 46) Dagiti ngay ma- ulbod a relihion. Iti dayta a tiempo,
talek a dinutokan ti espiritu? Saanda a kasapulan a mamarka- uray ti dadduma a lider ti relihion
ket mabalin a pumanaw iti ulbod
an tapno maisalakanda iti Armagedon. Imbes ketdi, awatendanto a relihion ken ibagada a saanda a
ti maudi a pannakaselioda, mabalin a sakbay a matayda wenno pulos paset dayta.—Zac. 13:3-6.

“MARKAAM TI MUGING” 179


19. Siasino ti kakadua ni Je-
sus a mangdusa iti sistema
ti bambanag? (Kitaen ti ka-
hon a “Panagsennaay ken
sakbay a mangrugi ti dakkel a rigat. Kalpasanna, addanto tiempo
sakbay a mangrugi ti Armagedon a mapagungarda a mapan idiay
langit.—Apoc. 7:1-3.
19 Ti nailangitan nga Ari a ni Jesu-Kristo ken dagiti nailangitan nga

Panagasug, Panangmarka, armadana ti mangipakat iti pannakaukom daytoy dakes a sistema ti

Panangburak—Kaano ken
Kasano?”)
20. Ania dagiti leksion a
mangted iti namnama a
naammuantayo iti sirmata
ni Ezekiel maipapan iti lalaki
nga addaan iti tintero ti
sekretario?
bambanag. Iti sirmata a nakita ni Ezekiel, sa la rinugian ti innem
a lallaki a nakaiggem iti armas a pangburak ti mangdadael idi nal-
pasen a nangmarka ti lalaki a nakabado iti lienso. (Ezek. 9:4-7)
Mangruginto met ti um-umay a panangdadael kalpasan nga uko-
men ni Jesus dagiti tattao iti amin a nasion ken mamarkaanna
dagiti karnero iti pannakaisalakan. Ket bayat ti gubat ti Armage-
don, idauluanto ni Jesus dagiti nailangitan a puersa, a pakaira-
manan dagiti nasantuan nga anghel ken ti amin a 144,000 a kadua-
na nga agturay, a mangdusa iti daytoy dakes a lubong. Interamente
a dadaelenda dayta ken isalakanda dagiti mangipapaay iti nadalus
a panagdaydayaw nga agbiag iti nalinteg a baro a lubong.—Apoc.
16:14-16; 19:11-21.
20 Agyamantayo kadagiti leksion a mangted iti namnama a na-

ammuantayo iti sirmata ni Ezekiel maipapan iti lalaki nga addaan

iti tintero ti sekretario! Talaga a makapagtalektayo a saan a da-
daelen ni Jehova dagiti nalinteg inton dadaelenna dagiti dakes.
(Sal. 97:10) Ammotayon ti masapul nga aramidentayo itan tapno
mamarkaantayto a maisalakan. Kas agdaydayaw ken Jehova, de-
terminadotayo a kanayon a mangipakaammo iti naimbag a damag
ken mangpakdaar kadagidiay agsensennaay ken umas-asug gapu
iti kinadakes iti lubong ni Satanas. Iti kasta, matulongantayo da-
gidiay “addaan iti umiso a kababalin nga umawat iti agnanayon a
biag” a makikadua kadatayo iti nadalus a panagdaydayaw, ket ma-
balin a mamarkaandanto a maisalakan tapno agbiag iti nalinteg
a baro a lubong ti Dios.—Ara. 13:48.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Kasano a naitampok ti asi ni Jehova 3 Ania ti determinasionmo kalpasan

iti sirmata ni Ezekiel maipapan iti lalaki a nausig ti sirmata ni Ezekiel
nga addaan iti tintero ti sekretario? maipapan iti lalaki nga addaan
iti tintero?
2 Ania ti masapul nga aramidem itan
tapno mamarkaankanto a maisalakan?

180 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
“ B US O R E N KA , O G O G ” EZEKIEL 38:3
17
NAKAISENTRUANNA: Pannakailawlawag ti kinasiasino
ni “Gog” ken “ti daga” a rautenna

RINIBU a tawen a namantsaan ti daga iti dara dagiti tattao gapu 1, 2. Ania a dakkel a gubat
iti gubat, agraman ti dua a nadara a sangalubongan a gubat iti ma- ti dandanin mapasamak,
ika-20 a siglo. Ngem dandanin ti kadakkelan a gubat iti intero a pa- ken ania dagiti tumaud a
saludsod? (Kitaen ti ladawan
kasaritaan ti tao. Ngem saan la a basta gubat ti tattao a paglalaba-
iti rugi ti kapitulo.)
nan dagiti nasion gapu iti bukodda a pagimbagan. Imbes ketdi,
daytoy um-umayen a gubat ket “gubat ti naindaklan nga aldaw ti
Dios a Mannakabalin-amin.” (Apoc. 16:14) Adda natangsit a kabu-
sor a mangirugi iti daytoy a gubat babaen ti irarautna iti daga a
napateg iti Dios; dayta nga iraraut ti mangtignay iti Kangatuan nga
Apo Jehova a mangipakita iti naindaklan a panangiparangarangna
iti pannakabalinna a mangdadael a di pay pulos napasamak iti daga.
2 Natural laeng a maisaludsodtayo dagitoy: Asino dayta a kabu-

sor? Ania a daga ti rautenna? Kaano, apay, ken kasano a rautenna

dayta a daga? Masapul a maammuantayo dagiti sungbat ta datayo
a mangipapaay iti nadalus a panagdaydayaw ken Jehova ditoy daga
ket karamanto kadagita a pasamak. Mabirokantayo dagiti sungbat
iti makapagagar a sirmata iti Ezekiel kapitulo 38 ken 39.

“BUSORENKA, O GOG” 181


3. Ilawlawagyo dagiti kang-
runaan a punto ti padto ni
Ezekiel maipapan ken Gog iti
Magog.
4. Ania ti maikunatayo mai-
papan ken Gog iti Magog?
5, 6. Iti padto ni Ezekiel, ania
ti mangipakita a ni Gog iti
Magog ket saan nga espiritu
a parsua?
7, 8. Kaano nga agturong
“ti ari ti amianan” iti pannaka-
dadaelna, ken kasano a kasta
met laeng ti mapasamakto
ken Gog iti Magog?
FOOTNOTE
[1] Iti sumaruno a kapitulo daytoy
a libro, ammuentayo no kasano ken
kaano a sumgiab ti nakaro a pung-
tot ni Jehova ken Gog iti Magog
ken no ania ti kaipapananto dayta
kadagiti mangipapaay iti nadalus a
panagdaydayaw.
[2] Kitaen ti “Salsaludsod Dagiti
Agbasbasa” iti Pagwanawanan a
Mayo 15, 2015, p. 29-30.
182
Ti Kabusor—Ni Gog iti Magog
3 Basaen ti Ezekiel 38:1, 2, 8, 18; 39:4, 11. Dagitoy ti kangru-
naan a punto ti padto: “Iti maudi a paset dagiti tawen,” adda ka-
busor a maawagan iti “Gog iti . . . Magog” a mangraut iti “daga”
ti ili ti Dios. Ngem gapu iti dayta a naranggas a panangraut, sum-
giab ti ‘nakaro a pungtot’ ni Jehova ket bumallaet ken abakenna
ni Gog.[1] Mangabak ni Jehova ket itedna ti inabakna a kabusor
ken ti amin a kakaduana a ‘kanen ti amin a kita ti tumatayab nga
agsippayot ken atap nga animal.’ Kamaudiananna, ikkan ni Jeho-
va ni Gog iti “disso a pagitabonan.” Masapul nga ammuentayo nga
umuna ti kinasiasino ni Gog tapno maawatantayo no kasano a ma-
tungpal daytoy a padto iti asidegen a masanguanan.
4 Asino ngarud ni Gog iti Magog? Sigun ken Ezekiel, maikuna-
tayo a ni Gog ket maysa a kabusor dagiti mangipapaay iti nadalus
a panagdaydayaw. Ti kadi Gog ket naimpadtuan a nagan para ken
Satanas—ti kangrunaan a kabusor ti pudno a panagdaydayaw? Adu
a tawen a kasta ti ibagbaga dagiti publikasiontayo. Ngem kalpasan
ti ad-adu a panangadal iti padto ni Ezekiel, nabalbaliwan ti panna-
kaawattayo. Inlawlawag Ti Pagwanawanan a ti titulo a Gog iti Ma-
gog saanna a tukoyen ti di makita nga espiritu a parsua no di ket
ti makita a kabusor a tao—ti aliansa dagiti nasion a bumusor iti
nadalus a panagdaydayaw.[2] Sakbay a repasuentayo ti pakaibata-
yan dayta a konklusion, usigentayo nga umuna ti dua a pamalat-
patan iti padto ni Ezekiel a ni Gog ket saan nga espiritu a parsua.
5 “Ipakankanto iti amin a kita ti tumatayab nga agsippayot.” (Ezek.
39:4) Masansan nga usaren ti Biblia dagiti tumatayab nga agsippa-
yot a mangibus iti bangkay kas pakdaar ti panangukom ti Dios.
Nangted ti Dios kadagiti kasta a pakdaar iti nasion ti Israel ken uray
iti dadduma a nasion. (Deut. 28:26; Jer. 7:33; Ezek. 29:3, 5) Ngem
siputanyo ta naited dagita a pakdaar ti Dios, saan a kadagiti espiri-
tu a parsua, no di ket kadagiti tattao nga addaan dara ken lasag.
Ngamin, dagiti tumatayab nga agsippayot ken atap nga animal ket
mangan iti lasag, saan nga espiritu. Ipakita ngarud ti pakdaar ti
Dios iti padto ni Ezekiel a ni Gog ket saan nga espiritu a parsua.
6 “Ikkakto ni Gog iti disso a pagitabonan iti Israel.” (Ezek. 39:11)
Saan nga ibagbaga ti Biblia a maitabon dagiti espiritu a parsua di-
toy daga no di ket maitapuakto ni Satanas ken dagiti demoniona
iti nakaun-uneg nga abut iti 1,000 a tawen. Inton agangay, maita-
puakda iti simboliko a danaw nga apuy a kaipapananna ti agnana-
yon a pannakadadaelda. (Luc. 8:31; Apoc. 20:1-3, 10) Gapu ta na-
dakamat a naikkan ni Gog iti “disso a pagitabonan” ditoy daga,
makunatayo ngarud nga isu ket saan nga espiritu a parsua.
7 No saan nga espiritu a parsua, asino wenno ania ngarud ni Gog,
ti kabusor a maudi a mangraut kadagiti mangipapaay iti nadalus a
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
panagdaydayaw? Usigenyo ti dua a padto ti Biblia a makatulong
9. Ania ti pagpadaan ti ma-
kadatayo a mangammo iti kinasiasino ni Gog iti Magog.
pasamak ken Gog iti Magog
8 “Ti ari ti amianan.” (Basaen ti Daniel 11:40-45.) Impadto ni
ken “kadagiti ari iti intero a
Daniel ti panagparang dagiti kabilgan a turay iti lubong idi tiem- daga”?
pona agingga ita. Dinakamat met ti padto ti dua nga agkaribal iti
10. Ania ti konklusiontayo iti
politika—“ti ari ti abagatan” ken “ti ari ti amianan”—a tunggal may- kinasiasino ni Gog iti Magog?
sa kadakuada ket nagbalbaliw ti kinasiasinoda iti ginasut a tawen
bayat a nagiinnuna dagiti nasion ditoy daga nga agbalin a kabil- 11. Ilawlawagyo no ania
“ti daga” a rautento ni Gog
gan. Maipapan iti maudi a kampania ti ari ti amianan iti “tiempo
sigun iti padto ni Ezekiel.
ti panungpalan,” kinuna ni Daniel: “Rummuarto a napalalo ti pung-
totna ket adunto ti patayen ken dadaelenna.” Dagiti agdaydayaw
ken Jehova ti kangrunaan a puntiria ti ari ti amianan.[3] Ngem kas
ken Gog iti Magog, ti ari ti amianan ket “agturong iti pannakada-
daelna” kalpasan a mapaay iti panangrautna iti ili ti Dios.
9 Dagiti “ari iti intero a daga.” (Basaen ti Apocalipsis 16:14, 16;

17:14; 19:19, 20.) Impadto ti libro nga Apocalipsis ti panangraut

“dagiti ari ti daga” iti “Ari dagiti ari” a ni Jesus nga adda itan idiay
langit. Ngem dagiti rebelde ket saan a makapan idiay langit isu a
dagiti adda ditoy daga a mangsupsuporta iti Pagarian ti rautenda.
Maabakto dagiti ari ti daga iti gubat ti Armagedon. Siputanyo ta
madadaeldanto kalpasan a rautenda ti ili ni Jehova. Maipada day-
ta iti naibaga maipapan ken Gog iti Magog.[4]
10 No kasta, ania ti konklusiontayo iti kinasiasino ni Gog? Umu-

na, ni Gog ket saan nga espiritu a parsua. Maikadua, ni Gog ket
tumukoy kadagiti nasion ditoy daga a dandanin mangraut iti ili ti FOOTNOTE
Dios. Sigurado a mangaramidto dagita a nasion iti aliansa, kayat- [3] Sigun iti Daniel 11:45, ti ari ti
na a sawen, mabalin nga agkaykaysadanto. Apay? Gapu ta ti ili ti amianan puntiriaennanto ti ili ti
Dios ket adda iti intero a daga, masapul nga agkaykaysa dagiti na- Dios ta kunana a dayta nga ari ket
“mangipatakderto kadagiti pimmala-
sion iti panggep ken aramid a mangraut kadakuada. (Mat. 24:9) sio a toldana iti nagbaetan ti dakkel
Sigurado a ni Satanas ti dakes a mangiplano iti panangraut. Naba- a baybay [Mediteraneo] ken ti na-
yagen nga im-impluensiaanna dagiti nasion iti lubong a mangbusor santuan a bantay ti Dekorasion
[nga ayan idi ti templo ti Dios ken
iti pudno a panagdaydayaw. (1 Juan 5:19; Apoc. 12:17) Ngem da- lugar a pagdaydayawan ti ili ti
giti impadto ni Ezekiel maipapan ken Gog iti Magog ket naisentro Dios].”
iti papel dagiti nasion ditoy daga a mangraut iti ili ni Jehova.[5] [4] Dinakamat met ti Biblia ti iraraut
ti irepresentar ita ti “Asiria” a ma-
“Ti Daga”—Ania Dayta? ngikagumaan a mangpukaw iti ili
ti Dios. (Mik. 5:5) Ti naipadto nga
11 Kas naammuantayo iti parapo 3, ni Gog iti Magog pagpungto-
uppat nga iraraut—nga aramiden ni
tennanto ni Jehova iti nakaro babaen ti irarautna iti daga a napa- Gog iti Magog, ari ti amianan, ari ti
abagatan, ken ti Asiria—iti ili ti Dios
teg ken Jehova. Ania dayta a daga? Subliantayo ti padto ni Eze- ket mabalin a tumukoy iti isu met
kiel. (Basaen ti Ezekiel 38:8-12.) Kunana a ni Gog ‘rautennanto la nga iraraut ngem agsasabali a
ti daga nga ayan ti tattao a nakalasat’ ken “naummong manen ma- nagan ti nausar.

nipud kadagiti nasion.” Siputanyo met ti ibagana maipapan kadagiti [5] Kitaen ti Kapitulo 22 daytoy a
libro para iti pannakailawlawag ti
mangsupsuporta iti naisubli a pudno a panagdaydayaw nga agnana- kinasiasino ni “Gog ken Magog” a
ed iti dayta a daga. ‘Agnanaedda a sitatalged’; dagiti paggigiananda nadakamat iti Apocalipsis 20:7-9.

“BUSORENKA, O GOG” 183


12. Ania a pannakaisubli ti
napasamak iti daga ti Israel
idi tiempo ti Biblia?
13, 14. (a) Ania ti naespiri-
tuan a daga? (b) Apay a
napateg ken Jehova dayta
a daga?
184
ket “awanan iti pader, trangka, wenno ruangan”; ken ‘agur-urnong-
da iti kinabaknang ken sanikua.’ Daytoy ti daga a pagnanaedan da-
giti nadalus ti panagdaydayawda ken Jehova. Kasanotay a maam-
muan no ania dayta?
12 Makatulong ti panangusig iti pannakaisubli a napasamak iti
nagkauna nga Israel, ti daga a ginasut a tawen a nagnaedan, nag-
trabahuan, ken nagdaydayawan ti ili a pinili ti Dios. Idi saan a
nagmatalek dagiti Israelita, impaipadto ni Jehova ken Ezekiel a
malangalang ken mabaybay-an ti dagada. (Ezek. 33:27-29) Ngem
impadto met ni Jehova nga addanto dagiti agbabbabawi a natda
nga agsubli kalpasan a naadipenda idiay Babilonia tapno isublida
ti nadalus a panagdaydayaw iti dagada. Babaen ti bendision ni Je-
hova, mapapintasto ti daga ti Israel a “kasla hardin ti Eden.” (Ezek.
36:34-36) Napasamak dayta manipud 537 B.C.E. idi nagsubli idiay
Jerusalem dagiti naipanaw a Judio tapno isublida ti nadalus a pa-
nagdaydayaw iti ipatpategda a daga.
13 Kasta met la a pannakaisubli ti napadasan dagiti mangipapa-
ay iti Dios iti nadalus a panagdaydayaw ita. Kas naammuantayo iti
Kapitulo 9 daytoy a libro, nawayawayaan ti ili ti Dios idi 1919 iti
nabayag a pannakaadipenda iti Babilonia a Dakkel. Iti dayta a ta-
wen, impan ni Jehova dagiti mangsupsuporta iti naisubli a nada-
lus a panagdaydayaw kenkuana iti naespirituan a daga. Dayta a
daga ket ti naespirituan a paraiso—ti natalged, narang-ay iti na-
espirituan a kasasaad, wenno aktibidad, a pagdaydayawantayo iti
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
pudno a Dios. Iti daytoy a daga, sitatalged nga agnanaedtayo a Sadinoman ti pagnanaedan-
sangsangkamaysa, ken natalna ti isip ken pusotayo. (Prov. 1:33) tayo, addatayo iti naespiri-
Umaw-awattayo iti aglaplapusanan a naespirituan a taraon, ken adu tuan a daga no la ket ta
ti makapnek a trabaho nga ar-aramidentayo a mangipakaammo iti aktibotayo a mangsupsu-
Pagarian ti Dios. Talaga a mapaspasarantayo ti kinapudno daytoy porta iti nadalus a panag-
a proverbio: “Ti bendision ni Jehova ti mangpabaknang, ket sa- daydayaw
anna a nayonan iti rigat.” (Prov. 10:22) Sadinoman ti pagnanae- KITAEN TI PARAPO 13, 14
dantayo ditoy daga, addatayo iti daytoy a daga—ti naespirituan a
paraiso—no la ket ta aktibotayo a mangsupsuporta iti nadalus a
panagdaydayaw iti sao ken aramid.
14 Napateg ken Jehova daytoy a naespirituan a daga. Apay? Para

kenkuana, dagiti umili ket “dagiti napateg a bambanag manipud iti

amin a nasion,” dagidiay inyasidegna iti nadalus a panagdaydayaw.
(Hag. 2:7; Juan 6:44) Sipapasnek nga ikagkagumaanda nga isuot
ti baro a personalidad, kas panangtulad kadagiti nagsayaat a kua-
lidad ti Dios. (Efe. 4:23, 24; 5:1, 2) Kas mangipapaay iti nadalus a
panagdaydayaw, situtulok nga agserserbida kenkuana, ket ar-ara-
midenda dayta kadagiti pamay-an a mangipadayag kenkuana ken
mangpaneknek iti ayatda kenkuana. (Roma 12:1, 2; 1 Juan 5:3) Nu-
pay ditay makita, ammotayo a maragragsakan ni Jehova a mangkit-
kita kadagiti agdaydayaw kenkuana nga agregregget a mangpapin-
tas iti naespirituan a daga. Panunotenyo: No iyun-unayo ti nadalus
a panagdaydayaw, mapapintasyo ti naespirituan a paraiso ken ma-
paragsakyo ni Jehova!—Prov. 27:11.

“BUSORENKA, O GOG” 185


15, 16. Kaano a rauten ni Gog
iti Magog ti naisubli a naespi-
rituan a dagatayo?
17, 18. Kasano ti panangima-
niobra ni Jehova kadagiti
bambanag bayat ti dakkel
a rigat?
Ti Daga—Kaano, Apay, ken Kasano a Rauten ni Gog?
15 Makapaliday a panunoten a dandanin rauten ti aliansa dagiti
nasion ditoy daga ti napateg a naespirituan a dagatayo. Daytoy a
naipadto nga iraraut ket pakairamanantayo kas mangipapaay iti na-
dalus a panagdaydayaw ken Jehova, isu a kayattayo a maammuan
ti ad-adu pay maipapan iti dayta. Usigenyo ti tallo a saludsod a ga-
gangay a tumaud.
16 Kaano a rauten ni Gog iti Magog ti naisubli a naespirituan a da-
gatayo? Daytoy ti sungbat ti padto: “Iti maudi a paset dagiti ta-
wen, rautemto ti daga.” (Ezek. 38:8) Tumukoy dayta iti maysa a
tiempo nga asideg iti panungpalan daytoy a sistema ti bambanag.
Laglagipenyo a ti dakkel a rigat ket mangrugi inton madadael ti Ba-
bilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion.
Kalpasan a madadael ti amin nga ulbod a narelihiosuan nga organi-
sasion ken sakbay ti Armagedon, iruginton ni Gog ti maudi nga ira-
rautna kadagiti agdaydayaw iti pudno a Dios.
17 Apay a rauten ni Gog iti Magog ti naisubli a naespirituan a daga-
tayo? Adda dua nga ipakaammo ti padto ni Ezekiel—umuna, ti pana-
ngimaniobra ni Jehova ken, maikadua, dagiti dakes a motibo ni Gog.
 18 Ti panangimaniobra ni Jehova. (Basaen ti Ezekiel 38:4, 16.) Ki-
taenyo ti ibaga ni Jehova ken Gog: “Mangikabilak kadagiti kawit
iti pangam” ken, “ibaonkanto a bumusor iti dagak.” Kayat kadi a
sawen dayta a pilitento ni Jehova dagiti nasion a mangraut kada-
giti agdaydayaw kenkuana? Siempre, saan! Pulos a saan nga aga-
ramid iti dakes a mangdangran iti ilina. (Job 34:12) Ngem ammo
ni Jehova dagiti kabusorna—a guraendanto dagiti mangipapaay iti
nadalus a panagdaydayaw ket kayatdanto a padasen a papatayen
amin ida. (1 Juan 3:13) Kas man la mangikabilto ni Jehova kada-
giti kawit iti panga ni Gog ken iturongna inton imaniobrana dagi-
ti bambanag tapno mapasamak dagita maitunos iti pagayatanna
ken iti oras nga inkeddengna. Addanto tiempo kalpasan a madada-
el ti Babilonia a Dakkel a mabalin nga allukoyen ni Jehova dagi-
ti nasion a mangibanag iti pampanunotenda. Isagananto ngarud
ni Jehova dagiti kasasaad tapno mapasamak ti iraraut nga agtu-
rong iti Armagedon, ti kadakkelan a gubat ditoy daga. Kalpasan-
na, isalakannanto ti ilina, a mangipadpadayag iti kalinteganna nga
agturay, ken mangsansantipikar iti nasantuan a naganna.—Ezek.
38:23.

Mangaramidto ni Gog
“iti dakes a plano” tapno
padasenna a pukawen ti
nadalus a panagdaydayaw
ngem mapaayto laeng
KITAEN TI PARAPO 19

187

19. Apay a padasento ni Gog
nga agawen ti nadalus a
panagdaydayaw?
20. Kasano a rautento ni Gog
ti naespirituan a daga, wenno
paraiso?
21. Apay nga agyamanka ta
pinakdaarannatayo ni Jehova
maipapan kadagiti asidegen
a mapasamak?
Padasento
dagiti nasion nga
agawen ti nadalus
a panagdaydayaw
ta kagurada
dayta ken ti amin
a mangsupsuporta
iti dayta
AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?
1 Ilawlawagmo ti kinasiasino ni Gog iti
Magog.
2 Ania ti naespirituan a daga, ken
kasano a mapapintasmo dayta?
188
19 Dagiti dakes a motibo ni Gog. Mangaramidto dagiti nasion “iti
dakes a plano.” Ipakitadanto ti nabayagen a panangbusor ken gu-
rada kadagiti agdaydayaw ken Jehova, a kasla awan gawgawayda
ken kasla “agnanaedda amin kadagiti lugar nga awanan iti pader,
trangka, wenno ruangan.” Magagaran dagiti nasion a ‘mangala iti
adu a sanikua’ kadagidiay “agur-urnong iti kinabaknang.” (Ezek.
38:10-12) Ania a “kinabaknang”? Adu ti naespirituan a kinabak-
nang ti ili ni Jehova; ti kapatgan a sanikuatayo ket ti nadalus a pa-
nagdaydayawtayo, a ni Jehova laeng ti pangipapaayantayo. Kayat
dagiti nasion nga agawen ti nadalus a panagdaydayaw, saan a gapu
ta napateg kadakuada, no di ket gapu ta kagurada dayta ken ti amin
a mangsupsuporta iti dayta.
20 Kasano a rauten ni Gog ti naespirituan a daga, wenno paraiso?
Mabalin a padasen dagiti nasion a riribuken ti panagbiagtayo ken
pasardengen ti panagdaydayawtayo. Isu a nalabit padasendanto a
lapdan ti pannakaiwaras ti naespirituan a taraon, lapdan ti panag-
gigimongtayo, dadaelen ti panagkaykaysatayo, ken pasardengen ti
naregta a panangipakaammotayo iti mensahe ti Dios. Amin dagita
ket paset ti naespirituan a paraiso. Sugsoganto ni Satanas dagiti
nasion tapno padasenda a pukawen ditoy daga ti amin nga agday-
dayaw iti pudno a Dios—agraman ti nadalus a panagdaydayaw.
21 Ti dandanin panangraut ni Gog iti Magog ti mangapektar iti
amin nga agdaydayaw iti pudno a Dios ken ti intedna a naespiri-
tuan a daga. Anian a yamantayo ta pinakdaarannatayo ni Jehova
kadagiti asidegen a mapasamak! Bayat nga ur-urayentayo ti dakkel
a rigat, determinadotayo koma a mangsuporta iti nadalus a panag-
daydayaw ken mangyun-una iti dayta. No kasta ti aramidentayo,
tumultulongtayo a mangpapintas iti naespirituan a daga ita, ket ka-
ramantayto kadagiti makakita iti naisangsangayan unay a pasamak
iti asidegen a masanguanan: No kasano nga idepensa ni Jehova ti
ilina ken padayagen ti nasantuan a naganna inton Armagedon, kas
ilawlawag ti sumaruno a kapitulo.
3 Bayat nga ur-urayentayo ti dakkel a
rigat, determinadotayo a mangaramid
iti ania, ken apay?
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
“ S U MG E DTO TI NAKAR O
A PU NGTOTKO ” EZEKIEL 38:18
18
NAKAISENTRUANNA: Makaungetto ni Jehova gapu iti iraraut ni
Gog; idepensanto ni Jehova ti ilina bayat ti gubat ti Armagedon

NAKATAKDER dagiti lallaki, babbai, ken ubbing, nga agkankanta 1-3. (a) Anianto ti resulta ti
iti kanta ti Pagarian. Kalpasanna, adda panglakayen a nangidaulo ‘nakaro a pungtot’ ni Jehova?
iti naimpusuan a kararag, a nangipakpakaasi iti pannalaknib ni Je- (Kitaen ti ladawan iti rugi ti
kapitulo.) (b) Ania ti usigen-
hova. Agkompiansa ti amin iti kongregasion nga aywanan ida ni
tayo ita?
Jehova, ngem kasapulanda latta ti liwliwa ken pammatalged. Iti
ruar, mangngeg ti ariwawa dagiti agpipinnaltog. Nangrugin ti Ar-
magedon!—Apoc. 16:14, 16.
2 Bayat ti gubat ti Armagedon, dadaelento ni Jehova dagiti tat-

tao, gapu iti ‘nakaro a pungtotna,’ ngem ammona no siasino la-

eng dagiti dadaelenna. (Basaen ti Ezekiel 38:18.) Iturongnanto ti
nakaro a pungtotna, saan nga iti maysa nga armada wenno may-
sa a nasion, no di ket iti adu a tattao iti intero a daga. Iti dayta
nga aldaw, dagiti pinatay ni Jehova “ket manipud iti maysa nga
ungto ti daga agingga iti sabali nga ungto ti daga.”—Jer. 25:29, 33.
3 Apay a kasta ti aramiden ni Jehova a sumged ti “nakaro

a pungtotna,” idinto ta isu ket Dios ti ayat, nadeskribir kas

“naasi ken mannakipagrikna” ken “nabannayat nga agpungtot”?

“ SU MG E DTO TI NAKAR O A PU NGTOTKO” 189

 (Ex. 34:6; 1 Juan 4:16) Kitaentayo no kasano a ti sungbat dayta
4, 5. Ania ti nakaidumaan ti
a saludsod ket mangliwliwa unay, mangpatured, ken mangpareg-
pungtot ti Dios iti pungtot
dagiti imperpekto a tattao?
ta kadatayo iti trabahotayo ita a panangasaba.

6. Ania ti reaksion ni Jehova Apay a Sumged ti ‘Nakaro a Pungtot’ ni Jehova?

no maibabain ti naganna? 4 Umuna, masapul a maawatantayo a naiduma ti pungtot ni Je-

7, 8. Ania dagiti leksion a ma- hova iti pungtot dagiti imperpekto a tattao. No makapungtot unay
sursurotayo iti pannakilangen ti maysa a tao ket adda maaramidna, masansan a saan a makon-
ni Jehova iti Israel? trol ken saan a nasayaat dagiti resultana. Kas pagarigan, “naka-
pungtot” ni Cain nga inauna nga anak ni Adan ta saan nga inak-
septar ni Jehova ti datonna idinto ta naakseptar ti daton ni Abel.
Ania ti resultana? Pinatay ni Cain ti nalinteg nga adingna. (Gen.
4:3-8; Heb. 11:4) Panunotenyo met ni David a nadeskribir kas ma-
kaay-ayo iti puso ni Jehova. (Ara. 13:22) Nupay nasayaat a tao,
dandani nakaaramid iti nadagsen a krimen idi nadamagna nga isu
ken dagiti soldadona ket pinagsasawan ti nabaknang a ni Nabal a
makinkukua iti daga. Agburburek ti dara ni David ken dagiti sol-
dadona a ‘nangibarikes kadagiti espadada,’ ta kayatda a patayen
ti saan a managyaman a ni Nabal ken uray ti amin a lallaki iti sa-
ngakabbalayanna. Naimbag laengen ta ti asawa ni Nabal a ni Abi-
gail nakombinsirna ni David ken dagiti soldadona a saanda nga
agibales. (1 Sam. 25:9-14, 32, 33) Adda nasayaat a rason nga im-
paisurat ni Jehova ken Santiago: “Ti pungtot ti tao ket saan a ma-
itunos iti kinalinteg ti Dios.”—Sant. 1:20.
Kanayon a 5 Masansan a saan nga umiso ti panagpungtot ti tao idinto ta
kontrolado ken kanayon a kontrolado ken nalawag ti rason ti panagpungtot ni Je-
nalawag ti rason hova. Uray nakaro ti pungtot ni Jehova, nalinteg ti panagtignay-
na. No gubatenna ti kabusor, dina pulos patayen “dagiti nalinteg
ti panagpungtot a kadua dagiti dakes.” (Gen. 18:22-25) Kanayonanna, no agpung-
ni Jehova tot ni Jehova, gapu laeng dayta kadagiti nalinteg a rason. Usigen-
yo ti dua a rason ken dagiti leksion a masursurotayo kadagita.
6 Rason: Naibabain ti nagan ni Jehova. Dagidiay mangibagbaga

nga agdaydayawda ken Jehova ngem agar-aramidda iti dakes per-

perdienda ti reputasionna isu a maiparbeng laeng a makapungtot.
(Ezek. 36:23) Kas nailawlawag kadagiti immun-una a kapitulo day-
toy a libro, napalalo ti panangibabain ti nasion ti Israel iti nagan
ni Jehova. Natural laeng a nakapungtot ni Jehova gapu kadagiti
kababalin ken aramid ti nasion. Ngem kanayon a kinontrolna ti
pungtotna—dinusana ti ilina iti maitutop a pamay-an, saan a sob-
ra. (Jer. 30:11) Ket idi naibanagen ni Jehova ti panggep ti panag-
pungtotna, nagsardengen ti pungtotna ken saanen nga agsakit ti
nakemna.—Sal. 103:9.
7 Dagiti Leksion: Adda nadagsen nga ipakdaar kadatayo ita ti pan-

nakilangen ni Jehova kadagiti Israelita. Kas kadagiti Israelita idi

190 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
un-unana, pribilehiotayo ti maawagan iti nagan ni Jehova. Data-
9, 10. Ania ti aramiden ni Je-
yo ket Saksi ni Jehova. (Isa. 43:10) Adda epekto dagiti sao ken
hova no agpeggad ti matalek
aramidtayo iti makuna dagiti tattao maipapan ken Jehova. Ditay nga ilina? Mangted iti pagari-
pulos kayat ti agaramid iti nakaal-alas ken pakaibabainan ti na- gan.
gan ni Jehova. Makapungtot ni Jehova iti kasta a panaginsising-
11. Apay a makaliwliwa ken
pet, ket di agbayag, agtignay tapno protektaranna ti reputasion-
mangpatured kadatayo dagiti
na.—Heb. 3:13, 15; 2 Ped. 2:1, 2. pasamak iti Biblia a mangipa-
8 Ti kadi pakdaar a kabaelan ni Jehova ti ‘agpungtot iti naka- kita iti panagtignay ni Jehova
ro’ ket manglapped kadatayo nga umasideg kenkuana? Saan. Am- no adda mangdangran iti
motayo a naanus ken manangpakawan ni Jehova. (Isa. 55:7; Roma ilina?
2:4) Ngem bigbigentayo met a mangdisiplina no kasapulan. Kina-
pudnona, kasta unay ti panagraemtayo kenkuana ta ammotayo a
sumged ti pungtotna kadagiti nairuamen nga agbasol ket dina ipa-
lubos nga agtalinaedda iti ilina. (1 Cor. 5:11-13) Nalawag nga im-
baga kadatayo ni Jehova no ania ti makagapu nga agpungtot.
Adda kadatayon no liklikantayo dagiti kababalin ken aramid a
mangpapungtot kenkuana.—Juan 3:36; Roma 1:26-32; Sant. 4:8.
9 Rason: Agpeggad ti matalek nga ili ni Jehova. Makapungtot ni

Jehova no rauten dagiti kabusor dagiti matalek nga agpapaarayat

kenkuana. Kas pagarigan, idi nakapanawen dagiti Israelita idiay
Egipto, kinamat ni Faraon ken ti nabileg nga armadana ti kasla
kakaasi nga ili ta awanen pagtarayanda iti igid ti Nalabaga a Bay-
bay. Ngem idi kumamat ti nabileg a puersa militar ti Egipto kada-
giti Israelita iti namaga a lansad ti baybay, inikkat ni Jehova da-
giti pilid dagiti karuaheda a pakigubat ken linemmesna ida. “Awan
uray maysa a nakalasat.” (Ex. 14:25-28) Simged ti pungtot ni Je-
hova kadagiti Egipcio gapu iti ‘napudno nga ayatna’ iti ilina.—Ba-
saen ti Exodo 15:9-13.
10 Umasping iti dayta, ti ayat ni Jehova iti ilina ti makagapu a

nagtignay idi tiempo ni Ari Ezekias. Dagiti Asiriano a kabibilgan No kasano nga adda
ken kararanggasan idi a puersa militar ket nakasaganan a rumaut anghel a nangsalaknib
iti siudad ti Jerusalem. Dagiti matalek nga adipen ni Jehova ket iti ili ti Dios idi tiempo
napangtaan a maraut nga agresulta iti in-inut ken nakabutbuteng ni Ezekias kadagiti
nga ipapatay. (2 Ar. 18:27) Nangibaon ni Jehova iti maysa laeng Asiriano, dagiti anghel
nga anghelna a nangpapatay iti 185,000 a kabusor a soldado iti ti mangsalaknibto
kadatayo
maysa la a rabii! (2 Ar. 19:34, 35) Panunotenyo ti makita iti kam-
KITAEN TI PARAPO 10, 23
po dagiti Asiriano kabigatanna. Saan a nausar dagiti pika, kala-
sag, ken espada. Awan ti trumpeta a nangriing kadagiti soldado.
Awan ti bilin a dumarupda. Nakatakder pay la dagiti tolda, naka-
ul-ulimek, ken agkaiwara dagiti bangkay.
11 Dagiti Leksion: Dagita a pasamak a mangipakita iti panagtig-

nay ni Jehova no adda mangdangran iti ilina ket nalawag a pak-

daar kadagiti kabusor: “Nakabutbuteng ti madusa kadagiti ima

“ SU MG E DTO TI NAKAR O A PU NGTOTKO” 191

 ti sibibiag a Dios” no agpungtot. (Heb. 10:31) Mangliwliwa ken
12. Bayat ti dakkel a rigat,
mangpatured kadatayo dagita a pasamak. Maliwliwatayo ta am-
ania ti makagapu a maka-
pungtot ni Jehova?
motayo a saan nga agballigi ni Satanas a kangrunaan a kabusor-
tayo. Dandanin agpatingga ti ‘ababa a tiempo’ ti panagturayna!
(Apoc. 12:12) Bayat nga ur-urayentayo dayta, makapagserbitayo
ken Jehova a situtured ta agtalektayo nga awan ti asinoman a par-
sua, organisasion, wenno gobierno a makalapped iti panagaramid-
tayo iti pagayatan ti Dios. (Basaen ti Salmo 118:6-9.) Impaisurat
ti Dios ken apostol Pablo ti kombiksiontayo: “No adda kadatayo
ti Dios, asinonto ti bumusor kadatayo?”—Roma 8:31.
12 Bayat ti umas-asidegen a dakkel a rigat, salaknibannatayto ni

Jehova kas iti inaramidna kadagiti Israelita a kinamat dagiti Egip-

cio ken kadagiti Judio a pinalawlawan dagiti Asiriano. Inton pa-
dasendatayo a dadaelen dagiti kabusor, makapungtot ni Jehova
gapu iti kasta unay nga ayatna kadatayo. Dagidiay agintutured a
rumaut kadatayo ket arigna sagsagidenda ti bukel ti mata ni Je-
hova. Sigurado a napartakto nga agtignay. (Zac. 2:8, 9) Awanto
13. Ania dagiti impakdaar ni
ti kapada ti kaadu ti mapapatay. Ngem awanto ti nabileg a rason
Jehova?
a masdaaw dagiti kabusor ti Dios inton ibulosna ti pungtotna ka-
dakuada. Apay? 14, 15. Ania dagiti inaramiden
ni Jehova, ken apay?
Ania Dagiti Impakdaar ni Jehova?
13 “Nabannayat nga agpungtot” ni Jehova ken adun ti impaay-

na a pakdaar a dadaelennanto dagiti bumusbusor kenkuana ken

mangpangpangta iti ilina. (Ex. 34:6, 7) Inusar ni Jehova dagiti
propeta a kas kada Jeremias, Ezekiel, Daniel, ni Kristo Jesus, ken
da apostol Pedro, Pablo, ken Juan a mangipakdaar iti kadakkelan
a gubat.—Kitaen ti kahon nga “Ipakdaar ni Jehova ti Um-umay a
Dakkel a Gubat.”
14 Impaisurat ni Jehova dagitoy a pakdaar iti Saona. Sinigura-

dona met a ti Biblia ti libro nga agbalin a kasaknapan ti pannaka-

ipatarus ken pannakaiwarasna. Iti intero a daga, nangorganisar iti

Inton agpeggad ti ilina,

usarento ni Jehova dagiti
nailangitan nga armada
tapno ibulosna ti pungtotna
KITAEN TI PARAPO 21

193
 ˙˙˙
18 A

I PAKDAAR N I J EHOVA Adu ti padto iti Biblia a mangipakdaar iti maudi a gubat
a pangdadael ni Jehova iti amin a bumusbusor kenkuana
TI U M-U MAY A ken iti ilina. Nailista ditoy ti dadduma kadagita. Siputanyo
DAKKEL A G U BAT ti pagpapadaan dagitoy a pakdaar, ken laglagipenyo a
sinigurado ni Jehova nga adda gundaway ti amin a tao a
K I TAE N T I PAR AP O 1 3 , 1 4 dumngeg ken agtulnog kadagita.

E ZE KIE L :
“ ‘Mangayabakto iti espada maibusor kenkuana iti amin
a bantayko,’ kuna ti Kangatuan nga Apo Jehova.”
—Ezek. 38:18-23.

DAN IE L : JE RE M IAS :
“Mangipasdekto ti Dios ti langit “[Ni Jehova] a mismo ti
iti maysa a pagarian. . . . mangukom iti amin a tattao.
Rumeken ken pagpatinggaen- Dagiti managdakdakes ket
nanto amin dagitoy a pagarian.” papatayennanto iti espada.”
—Dan. 2:44. —Jer. 25:31-33.

TIEMPO TI NAGKAUNA NGA ISRAEL

nagadu a boluntario a tumulong iti sabsabali a maaddaan iti na-

16, 17. Nangikeddeng kadin ni
sayaat a relasion kenkuana ken mangipakdaar iti umas-asidegen a
Jehova iti aldaw ti maudi a
gubat? Ilawlawagyo.
“dakkel nga aldaw ni Jehova.” (Sof. 1:14; Sal. 2:10-12; 110:3) Ti-
nignayna ti ilina a mangipatarus kadagiti pagadalan a publikasion
a naibatay iti Biblia iti ginasut a lengguahe ken mangusar iti gi-
nasut a milion nga oras iti kada tawen a mangipakaammo kadagi-
ti kari ken pakdaar a mabasa iti Saona.
15 Inaramid amin dayta ni Jehova “ta saanna a kayat a mada-

dael ti asinoman no di ket kayatna nga agbabawi ti amin.” (2 Ped.

3:9) Anian a pribilehio ti mangirepresentar iti naayat ken naanus
a Diostayo ken maaddaan iti bassit a paset iti panangipakaammo
iti mensahena! Di agbayag, awanton ti gundaway nga agbalbaliw
dagidiay di mangipangag kadagiti pakdaar.
Kaano a ‘Sumged’ ti Pungtot ni Jehova?
16 Nangikeddeng ni Jehova iti aldaw ti maudi a gubat. Ammo-

na a nasaksakbay no kaano ti pannakaraut ti ilina. (Mat. 24:36)

Kasano nga ammo ni Jehova no kaano a rumaut dagiti kabusorna?

194 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 J E S US :
“Addanto dakkel a rigat a saan pay
a napaspasamak manipud idi
panangrugi ti lubong.”—Mat. 24:
21, 22.
PABLO :
‘Ni Jesus a kadua dagiti mannakabalin
nga anghelna balsenna dagidiay saan
a makaammo iti Dios.’—2 Tes. 1:6-9.
Ti Biblia ti libro a kasaknapan ti
pannakaipatarus ken pannakaiwarasna
DAGITI AGS E R S E RBI KE N JE H OVA ITA . . .
˘
Mangiwarwarasda iti binilion a publikasion a
naibatay iti Biblia iti ginasut a lengguahe
˘
Mangus-usarda iti minilion nga oras iti kada
tawen iti panangasaba

PE D R O :
“Umayto ti aldaw ni Jehova a kas iti
mannanakaw, . . . ket matakuatanto
ti daga ken dagiti aramid iti dayta.”
—2 Ped. 3:10.

JUAN :
‘Adda rumrummuar iti ngiwat ni Jesus
a natadem ken atiddog nga espada a
pangdadaelna kadagiti nasion.’—Apoc.
19:11-18.

U M U NA A S I G LO C . E . AGDAMA A TIEMPO

17 Kas naammuantayo iti napalabas a kapitulo daytoy a libro,

18. Apay a makigubatto dagiti
ibaganto ni Jehova ken Gog: “Mangikabilak kadagiti kawit iti pa-
tattao iti Mannakabalin-amin?
ngam.” Iturongnanto dagiti nasion iti maudi a gubat. (Ezek. 38:4)
Dina kayat a sawen a ni Jehova ti mangirugi iti daytoy a gubat;
wenno dina kayat a sawen nga ikkatenna ti wayawaya dagidiay bu-
musbusor kenkuana. Ipakita ketdi dayta a mabasa ni Jehova da-
giti puso ken ammona no ania ti reaksion dagiti kabusorna iti nag-
duduma a situasion.—Sal. 94:11; Isa. 46:9, 10; Jer. 17:10.
18 No saan a ni Jehova ti mangirugi iti gubat wenno dina pili-

ten dagiti kabusorna a makigubat, apay ngarud a serken dagiti tat-

tao ti situasion a ti kaginnubatda ket ti Mannakabalin-amin? Ti
maysa a rason ket iti dayta a tiempo, posible a kombinsidoda nga
awan ti Dios wenno saan a bumallaet kadagiti aramid ti tao. Na-
labit a kastanto ti ipagarupda ta kalkalpasto a pinukawda ti amin
nga ulbod a narelihiosuan nga organisasion ditoy daga. Isu a na-
labit irasonda a no adda ti Dios, sinalaknibanna koma dagiti or-
ganisasion a mangibagbaga nga agdaydayawda kenkuana. Saan-
danto a maamiris a ti Dios a talaga ti nangikabil iti pusoda a

“ SU MG E DTO TI NAKAR O A PU NGTOTKO” 195

 Bayat ti Armagedon, saanto a
makilaban ti ili ni Jehova.
Salaknibanto ida dagiti anghel
bayat nga agpipinnatay dagiti
mangraut kadakuada.—Ezek. 38:21
KITAEN TI PARAPO 22- 24

196

19. Ania ti mabalin a mapasa-
mak kalpasan a madadael ti
ulbod relihion?
20, 21. Asino ni Gog, ken ania
ti mapasamakto kenkuana?
22, 23. Siasino dagiti mang-
salaknib iti ili ti Dios, ket ania
ti sigurado a mariknada iti
trabahoda?
pukawenda dagiti relihion a saan a nangisuro iti kinapudno mai-
papan kenkuana.—Apoc. 17:16, 17.
19 Addanto tiempo kalpasan a madadael ti ulbod a relihion a
mabalin nga ibilin ni Jehova iti ilina nga ipakaammoda ti maysa
a nasakit a mensahe, daydiay inyarig ti libro nga Apocalipsis iti
dadakkel nga uraro a ti tunggal maysa ket agarup 20 a kilo. (Apoc.
16:21, ftn.) Dayta a mensahe, a posible a maysa a deklarasion a
dandanin agpatingga ti napolitikaan ken nakomersialan a sistema,
ti makagapu a makapungtot dagiti makangngeg isu a laisenda ti
Dios. Mabalin a dayta a mensahe ti mangtignayto kadagiti nasion
a mangaramid iti kakaruan a panangraut iti ili ti Dios, tapno ma-
mimpinsan a pagulimekendatayo. Ipagarupdanto nga awan gaway-
tayo ken nalaka a madadael. Ngem nagkamalida!
Kasanonto nga Ipakita ni Jehova ti Pungtotna?
20 Kas naammuantayo iti Kapitulo 17 daytoy a libro, inusar ni

Ezekiel ti naimpadtuan a titulo a “Gog iti daga ti Magog” tap-

no iyam-ammona ti aliansa dagiti nasion a mangraut kadatayo.
(Ezek. 38:2) Ngem masinasinanto dagiti miembro dayta nga alian-
sa. Nupay ipagarupda nga agkaykaysada, agririnnibal, agpipinna-
ngas, ken agpipinnapilitdanto latta kadagiti nasionalistiko nga am-
bisionda. Laklakaento ni Jehova a paglalabanen ti tunggal maysa
kadakuada ‘maibusor iti kabsatna.’ (Ezek. 38:21) Ngem ti panna-
kadadael dagiti nasion ket saanto a didigra a gapuanan ti tao.
21 Sakbay a madadael dagiti kabusortayo, makitadanto ti pagi-

lasinan ti Anak ti tao, a mabalin a karkarna a pannakaiparang ti

Ania ti masapul
pannakabalin ni Jehova ken ni Jesus. Makitanto dagiti bumusbu-
nga aramidentayo sor dagiti banag a mangpadanag unay kadakuada. Impadto ni Je-
ita ta ammotayon sus a “matalimudawto dagiti tattao gapu iti buteng ken panangpad-
padaanda kadagiti mapasamak iti intero a mapagnaedan a daga.”
ti maipapan iti (Luc. 21:25-27) Mabutengdanto ta maamirisda a nagkamalida a
aldaw ni Jehova? nangraut iti ili ni Jehova. Mapilitandanto a mangammo iti Namar-
sua a ni Jehova a panguluen dagiti armada iti akemna kas koman-
der ti militar. (Sal. 46:6-11; Ezek. 38:23) Sigurado nga usarento ni
Jehova dagiti nailangitan nga armada ken puersa ti nakaparsuaan
tapno salaknibanna dagiti matalek nga adipenna ken dadaelenna
dagiti kabusorna.—Basaen ti 2 Pedro 2:9.
22 Panunotenyo ti gagar ni Jesus a mangidaulo iti panangraut

kadagiti kabusor ti Dios ken panangsalaknib kadagiti mangay-ayat

ken agserserbi ken Amana. Panunotenyo met ti mariknanto dagi-
ti napulotan wenno nadutokan. Addanto tiempo sakbay a mang-
rugi ti Armagedon a ti kaudian kadakuada nga adda pay la ditoy
daga ket mapagungar para iti nailangitan a biag tapno ti amin
a 144,000 ket makikadua ken Jesus iti gubat. (Apoc. 17:12-14)

198 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Sigurado nga adu kadagiti nadutokan ti naaddaan iti nadekket a
24. Anianto ti reaksion ti
gagayyem kadagiti miembro ti sabsabali a karnero iti pannakipag-
dakkel a bunggoy ti sabsabali
trabahoda kadakuada bayat ti maudi nga al-aldaw. Addanton auto- a karnero?
ridad ken pannakabalin dagiti nadutokan a mangidepensa kadagi-
25. Ania ti usigentayo iti
ti matalek a nangsuporta kadakuada idi naipasangoda kadagiti
sumaruno a kapitulo?
pannubok.—Mat. 25:31-40.
23 Karamanto met dagiti anghel iti nailangitan nga armada ni Je-

sus. (2 Tes. 1:7; Apoc. 19:14) Tinulonganda idin ni Jesus a nang-

papanaw ken Satanas ken dagiti demonio idiay langit. (Apoc. 12:
7-9) Timmulongda metten iti pannakaurnong dagiti adda ditoy
daga a mayat nga agdaydayaw ken Jehova. (Apoc. 14:6, 7) Mai-
tutop laeng ngarud a palubosan ni Jehova dagiti anghel a mang-
salaknib kadagita a matalek! Kangrunaan iti amin, mariknanto ti
tunggal maysa iti armada ni Jehova a nagdakkel a pribilehio ti
mangsantipikar ken mangalangon iti nagan, wenno reputasion-
na, babaen ti panangtulongda a mangdadael kadagiti kabusorna.
—Mat. 6:9, 10.
24 Awanto ngarud ti rason tapno agbuteng ti dakkel a bunggoy ti

sabsabali a karnero ta addanto ti kasta a nakabilbileg ken porsegi-

do nga armada a mangsalaknib kadakuada. Kinapudnona, ‘tumak-
derdanto iti nalinteg ken tumangadda, ta umas-asidegen ti panna-
kaisalakanda.’ (Luc. 21:28) Nagpateg ngarud a sakbay a dumteng
ti aldaw ni Jehova, adu pay koma ti matulongantayo a mangam-
mo ken mangayat iti naasi ken manangsalaknib nga Amatayo!—Ba-
saen ti Sofonias 2:2, 3.
25 Ti resulta dagiti gubat ti tao ket riribuk ken liday. Ngem nai-

duma ti resulta ti Armagedon ta addanto urnos ken kinaragsak.

Ania ti kasasaad inton nagpatinggan ti pungtot ni Jehova, inton sa-
anen nga usaren dagiti soldadona dagiti armasda a pakigubat, ken
inton simmardengen ti kaudian nga uni ti dakkel a gubat? Iti su-
maruno a kapitulo, ammuentayo dayta a nagsayaat a masakbayan.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ania ti makagapu a makapungtot ni 3 Apay a situtured nga isaknaptayo ita

Jehova? ti nadalus a panagdaydayaw?

2 Kasanonto ti panangipakita ni Jehova

iti pungtotna?

“ SU MG E DTO TI NAKAR O A PU NGTOTKO” 199

200
 5

MAIKALIMA A SEKSION
‘AGTAE N GAKTO I T I
T E N G N GA DAG I T I U M I L I ’
NAI S U B LI TI NADALU S A
PA N A G D AY D AYAW K E N J E H O VA EZEKIEL 43:7

NAKAISENTRUANNA: Dagiti detalye ti sirmata

maipapan iti templo ken dagiti isuroda kadatayo
maipapan iti nadalus a panagdaydayaw

Impabuya ni Jehova kada propeta Ezekiel ken apostol Juan dagiti

sirmata a nakadkadlaw dagiti pagpapadaanda. Dagiti detalye dagita
a sirmata isuroda kadatayo dagiti napateg a leksion a makatulong
tapno akseptaren ni Jehova ti panagdaydayawtayo ita ken matanna-
wagantayo ti biag iti Paraiso nga iturayan ti Pagarian ti Dios.
201

19
1, 2. Sigun iti Ezekiel 47:1-12,
ania ti nakita ken naammuan
ni Ezekiel? (Kitaen ti ladawan
iti rugi ti kapitulo.)
202
AG BIAGTO TI “AM I N
NGA AG NANAE D ITI
PAGAYUSAN TI DAN U M”
NAKAISENTRUANNA: Ti pannakatungpal idi, ita,
EZEKIEL 47:9
ken iti masanguanan ti sirmata maipapan iti
agay-ayus a karayan manipud iti templo
ADDA pay nakaskasdaaw a nakita ni Ezekiel iti sirmata maipapan
iti templo: Agay-ayus ti maysa a karayan manipud iti sagrado a
pasdek! Iladawanyo iti panunotyo a sursurotenna ti pagayusan day-
ta a naglitnaw a danum. (Basaen ti Ezekiel 47:1-12.) Agtedtedted
dayta manipud iti pagserkan ti santuario; sa agayus iti makinruar
a paraangan ti templo nga asideg iti makindaya a ruangan. Inda-
lan ti anghel a rummuar iti templo, bayat a rukrukodenna ti ma-
labsanda a distansia. Namin-adu a pinalasat ti anghel iti danum.
Nadlaw ni Ezekiel a nagbiit nga immadalem, ket idi agangay, nag-
balinen a karayan a maballasiwna laeng no bumatok ken aglangoy!
2 Naammuan ni Ezekiel nga agayus ti karayan iti Natay a Bay-
bay ken mangpaimbag iti naapgad ken awan biagna a danum apa-
man a dumanon iti dayta a baybay, isu nga umadu dagiti ikan. Ka-
dagiti igid ti karayan, makitkitana met ti amin a nagadu a klase ti
kayo. Binulan a mangpataudda kadagiti baro ken nasustansia a bu-
nga, ken makaagas dagiti bulongda. Kimmalma la ketdi ti puso ni
Ezekiel ken rimmaniag ti namnamana idi nakitana dagita. Ngem
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
ania ti kaipapanan kenkuana ken kadagiti padana a naipanaw day-
3. Apay a dagiti nagkauna a
toy a detalye ti sirmata maipapan iti templo? Ken ania ti kaipapa-
Judio saanda nga impapan a
nan dayta kadatayo ita?
literal ti karayan iti sirmata ni
Ania ti Kaipapananna Kadagiti Naipanaw Ezekiel?
ti Nasirmata a Karayan? 4. (a) Ania dagiti bendision
3 Sigurado a saan nga impapan dagiti naipanaw a Judio a lite- ni Jehova a ninamnama dagiti
ral ti karayan iti sirmata. Imbes ketdi, mabalin nga impalagip ka- Judio gapu iti karayan iti sir-
mata ni Ezekiel? (b) Apay a ti
dakuada daytoy a mensahe iti Kasuratan ti sabali pay a padto ti
panangusar ti Biblia iti sasao
Dios maipapan iti pannakaisubli, daydiay insurat ni propeta Joel a “karayan” ken “danum” ket
nasurok a 200 a tawen a nasaksakbay. (Basaen ti Joel 3:18.) Idi mangipasigurado kadatayo a
nabasa dagiti naipanaw a Judio ti impaisurat ti Dios ken Joel, sa- bendisionan ni Jehova ti ilina?
anda nga impapan a literal nga “agtedtedto ti nasam-it nga arak” (Kitaen ti kahon a “Dagiti
manipud kadagiti bantay wenno “agayusto ti gatas” manipud iti Karayan Dagiti Bendision
turod wenno adda rummuar nga ubbog “iti balay ni Jehova.” Saan Manipud ken Jehova.”)
met a ninamnama dagiti padana a Judio a ti mensahe ni propeta 5. Apay a ti karayan iti sir-
Ezekiel ket maipapan iti literal a karayan.[1] Ania ngarud a mensa- mata ikkatenna ti aniaman
he ti ipakpakaammo ni Jehova? Adda ipakita ti Kasuratan a natib- a panagdanag no kanayonto
ker a pangibatayan iti kaipapanan ti dadduma a paset daytoy a met la nga umdas dagiti
ladawan. Ngem usigentayo ti tallo a nalawag ken naayat a pamma- bendision para iti amin?
siguro a maammuan iti daytoy a padto. 6. (a) Ania a kari ti ipasigu-
4 Karayan dagiti bendision. Iti Biblia, masansan a mausar ti kara- rado ti nailadawan a padto?
(b) Ania met ti pakdaar ti
yan ken danum a mangiladawan iti panagayus dagiti mangted iti
sirmata? (Kitaen ti footnote.)
biag a bendision ni Jehova. Nakita ni Ezekiel ti kasta a karayan
nga aggapu iti templo isu a manamnama ti ili ti Dios a masagrap-
da dagiti mangted iti biag a naespirituan a bendision ni Jehova no
la ket ta agtalinaedda iti nadalus a panagdaydayaw. Aniada a ben-
dision? Makaawatdanto manen kadagiti naespirituan nga instruk-
sion manipud kadagiti papadi. Ken babaen kadagiti maidaton iti
templo, manamnamada manen a mapakawan dagiti basolda. (Ezek.
44:15, 23; 45:17) Gapuna, agbalinda manen a nadalus, a kasla na-
bugguanda iti nadalus a danum nga aggapu iti templo.
5 Kanayon kadi nga addanto umdas a bendision para iti amin?

Ti sirmata ikkatenna ti kasta a panagdanag ta impakitana ti milag-

ro a panagsaknap ti danum—ti agtedtedted a danum ket nagbali-
nen a karayan iti distansia a nasurok a maysa a kilometro! (Ezek.
47:3-5) Mabalin a dumakkel ti populasion dagiti Judio a makasub-
li iti dagada; ngem agsaknap ti bendision ni Jehova a mangipaay FOOTNOTE
iti kasapulanda. Ti karayan ti mangiladawan iti kinawadwad ken ki- [1] Kanayonanna, posible nga ammo
naadu! dagiti naipanaw a Judio, a makala-
gip iti kasasaad ti nakayanakanda
6 Danum a mangted iti biag. Iti sirmata a nakita ni Ezekiel, naga-
a daga, nga imposible nga agayus
yus ti karayan agingga iti Natay a Baybay, a nangbiag iti adu a pa- ti karayan manipud iti Jerusalem
agingga iti Natay a Baybay, ta adda
set dayta. Paliiwenyo ta nangbiag ti danum iti adu a nadumaduma dagiti turod ket saan a makapanga-
a kita ti ikan, a maipada kadagiti adda iti Dakkel a Baybay wenno to ti ayus.

A G B I A G T O T I “A M I N N G A A G N A N A E D I T I PA G AY U S A N T I D A N U M ” 203
 ˙˙˙
19A

DAG I T I K AR AYAN DAG I T I B E N D I S I O N

MAN I P U D K E N J E H OVA
K I TAE N T I PAR AP O 3

Usigentayo ti dadduma a sabali a teksto iti Biblia a nangusar iti sasao

a “karayan” ken “danum” a mangiladawan kadagiti bendision manipud ken
Jehova. No mabasatayo amin dagita, maparegtatayo unay ta maammuantayo
ti pamay-an a bembendisionannatayo ni Jehova. Kasano a kasta?

JOEL 3:18 Daytoy a padto ipakitana ti ubbog nga
aggapu iti santuario ti templo. Agayus dayta a
mangpadanum iti namaga a “Tanap ti Kaykayo nga
Akasia.” Nakita ngarud da Joel ken Ezekiel ti karayan
a mangbiag iti natikag a disso. Dagita a karayan ket
agpada a naggapu iti balay wenno templo ni Jehova.
Siempre, bassit la ti nagdumaan dagiti bendision
manipud iti panagturay ni Jehova ken dagidiay
irepresentar ti karayan a nakita ni Ezekiel iti
sirmata. Amin dagita a bendision ket aggapu
ken Jehova ken agayus iti amin a matalek a
tattao.

ZACARIAS 14:8 Nakita ni propeta Zacarias ti “nabiag
a dandanum” a nagayus manipud iti siudad ti Jeru-
salem. Kagudua iti danum ti agay-ayus iti makindaya
a baybay, wenno Natay a Baybay, ken kagudua ti
agay-ayus iti makinlaud a baybay, wenno Baybay Me-
diteraneo. Ti Jerusalem “ti siudad ti naindaklan nga
Ari” a ni Jehova a Dios. (Mat. 5:35) Ti panangdaka-
mat ni Zacarias iti dayta a siudad ti mangipalagip
kadatayo iti panagturayto ni Jehova iti intero a daga.
Nabayagen a naawatantayo a ti kaipapanan ti danum
iti daytoy a padto ket ti panangbendisionto ni Jehova
iti dua a grupo dagiti matalek a tattao iti Paraiso,
dagidiay makalasat iti dakkel a rigat ken dagiti
mapagungar kalpasanna.
APOCALIPSIS 22:1, 2 Nakita ni apostol Juan ti sim-
boliko a karayan a kas iti nakita ni Ezekiel. Nupay
kasta, aggapu dayta iti trono ni Jehova, saan nga iti
templo. Isu a dagiti bendision ti panagturay ti Dios
bayat ti Sangaribu a Tawen ti agparang nga ipaga-
netget daytoy a sirmata, a kas iti sirmata ni Zacarias.
SALMO 46:4 Siputanyo no kasano a saklawen
daytoy a bersikulo ti dua a paset—panagdaydayaw
ken panagturay. Makitatayo ditoy ti maysa a karayan
a mangparagsak iti “siudad ti Dios,” a mangtukoy
iti Pagarian ken panagturay, ken “ti nasantuan
ken naindaklan a tabernakulo ti Kangatuan,”
a mangtukoy iti nadalus a panagdaydayaw.
Amin dagita a teksto ti mangipasigurado
kadatayo a bendisionanto ni Jehova ti amin
a matalek a tattao iti dua a pamay-an. Agna-
nayon a mabendisionantayo iti: umuna, gapu
iti panagturayna, ken maikadua, gapu iti urnos
ti nadalus a panagdaydayaw. Determinadotayo
ngarud koma ita nga agtultuloy a gumun-od iti
“sibibiag a danum”—dagiti naayat a probision
para iti agnanayon a biag—manipud ken
Jehova a Dios ken iti Anakna!—Jer. 2:13;
Juan 4:10.

204
Baybay Mediteraneo. Adda payen narang-ay nga industria ti pa-
7. Gapu ta adda kaykayo iti
nagkalap iti igid ti Natay a Baybay iti nagbaetan ti dua nga agin-
igid ti karayan iti sirmata, ania
naddayo nga ili. Kinuna ti anghel: Agbiagto ti “amin nga agnana-
ti impasigurado dayta kadagiti
ed iti pagayusan ti danum.” Ngem kayatna kadi a sawen a ti danum naadipen a Judio?
nga aggapu iti balay ni Jehova ket dumanon iti amin a paset ti Na-
8. Ania ti mangipakita nga
tay a Baybay? Saan. Inlawlawag ti anghel a ti dadduma nga alog
adda dakdakkel a kaitungpa-
ket saan a madanon ti danum a mangted iti biag. “Agtalinaeddan- lan ti padto ni Ezekiel?
to a naapgad.”[2] (Ezek. 47:8-11) Isu a ti nailadawan a padto ipa-
kaammona ti kari a mangipasigurado a ti nadalus a panagdaydayaw 9. Kaano a matungpal ti dak-
dakkel a kaitungpalan ti padto
ket mangpaimbag kadagiti tattao tapno agtultuloyda nga agbiag.
ni Ezekiel maipapan iti tem-
Ngem adda met pakdaar: Saan nga amin ket umawat kadagiti ben- plo?
dision ni Jehova; wenno saan nga amin ket mapaimbag.
7 Kaykayo a pagtaraon ken makaagas. Dagidiay ngay kaykayo iti 10, 11. (a) Ania dagiti ben-
dision a kasla karayan nga
igid ti karayan? Nayonanda ti pintas ti nailadawan a lugar, di nga- agay-ayus ita kadatayo?
min? Nayonanda pay ti kaipapananna. Sigurado a naragsakan ni (b) Kasano a limmawa ti
Ezekiel ken dagiti kailianna a nangpanunot kadagiti naimas a bu- panagayus dagiti bendision
nga dagita iti kada bulan! Ipasigurado met kadakuada dayta a ma- ni Jehova tapno mapennek
kaay-ayo a ladawan a taraonan ida ni Jehova iti naespirituan. Ken dagiti dumakdakkel a kasapu-
ania pay? Siputanyo ta dagiti bulong dagidiay a kayo ket ‘agser- lan iti maudi nga al-aldaw?
binto nga agas.’ (Ezek. 47:12) Ammo ni Jehova a ti naespirituan a
pannakapaimbag ti kangrunaan a kasapulan dagiti agawid ket in-
karina nga ipaayna dayta. No kasano nga inaramidna dayta ket na-
ilawlawag iti dadduma pay a padto maipapan iti pannakaisubli kas
naammuantayo iti Kapitulo 9 daytoy a libro.
8 Ngem kas iti naammuantayo iti Kapitulo 9, saan nga amin a

kaitungpalan dagita a padto ket napadasan dagiti agawid. Dagiti

tattao ti makagapu a saanda a napadasan ti dadduma a kaitung-
palan dagita. Kasano koma a bendisionan ida a naan-anay ni Je-
hova no masansan a sublianda dagiti dakes nga aramidda, sumu-
kirda, ken baybay-anda ti nadalus a panagdaydayaw? Nasaktan ken
naupay dagiti matalek a Judio iti kababalin dagiti kailianda. Ngem
ammo dagiti matalek a saan nga agpalia dagiti kari ni Jehova; ka-
FOOTNOTE
nayon a matungpal dagita. (Basaen ti Josue 23:14.) Adda ngarud
[2] Sigun iti dadduma a komenta-
aldaw a mapasamak ti dakdakkel a kaitungpalan ti padto ni Eze- rista, positibo a sasao daytoy, ta ti
kiel. Ngem kaano? panagaramid iti asin a mausar kas
preserbatibo ket nabayagen a napig-
Agay-ayus Itan ti Karayan! sa a panguartaan iti rehion ti Natay
9 Kas nakitatayo iti Kapitulo 14 daytoy a libro, ti sirmata a na- a Baybay. Ngem paliiwenyo ta sigun
iti salaysay, dagiti alog a disso ket
kita ni Ezekiel ket matungpal bayat ti “maudi a paset dagiti aldaw,” “saanto a mapaimbag.” Agtalinaed
ti tiempo a maitan-ok ti nadalus a panagdaydayaw nga iti dayta dagita nga awan biagna, saan a
mapaimbag, ta saan a madanon ti
pay la a tiempo a mapasamak. (Isa. 2:2) Kasano a matungtungpal mangted iti biag a danum manipud
itan daytoy a paset ti sirmata a nakita ni Ezekiel? iti balay ni Jehova. Isu nga iti daytoy
10 Karayan dagiti bendision. Ania dagiti bendision ita nga ipalagip a teksto, kasla negatibo ti kaipapa-
nan ti kinaapgad dagita nga alog
kadatayo ti agay-ayus a danum manipud balay ni Jehova? Talaga a disso.—Sal. 107:33, 34; Jer. 17:6.

A G B I A G T O T I “A M I N N G A A G N A N A E D I T I PA G AY U S A N T I D A N U M ” 205
 ˙˙˙
19 B

AGBALIN A KARAYAN TI Sinurot ni Ezekiel ti agay-ayus a danum nga agtedtedted

manipud iti santuario ni Jehova ken milagro a nagbalin nga
AGTEDTEDTED A DANUM! adalem a karayan iti distansia a nasurok a maysa a kilometro!
Kadagiti igid ti karayan, nakakita iti narukbos a kaykayo a ma-
kapasalun-at ken makaagas. Ania ti kaipapanan amin dagita?
K I TAE N T I PAR AP O 4 - 2 1

4,000 kasiko
1,000 kasiko 2,000 kasiko 3,000 kasiko nakaad-adalem isu a
pagatlipaylipay pagattumeng pagassiket masapul a langoyen

Dagiti Bendision nga Danum a Mangted Kaykayo a Pagtaraon

Iyeg ti Karayan iti Biag ken Makaagas

Iti naespirituan a pamay-an,

IDI UN-UNANA

Idi nakasublin dagiti naipa- Aglaplapusanan a bendision

naw, nagayus dagiti bendi-
sion kadakuada bayat a na-
kipasetda iti pannakaisubli
ti nadalus a panagdaydayaw
iti templo
AGDAMA A TIEMPO
ti impaay ni Jehova iti natul-
nog nga ilina, immadu ti bi-
langda, ken rimmang-ayda
iti naespirituan
pakpakanen ni Jehova ti matalek
nga ilina iti naisubli a dagada;
pinaimbagna met ida iti nabaya-
gen a sagsagabaenda a naespiri-
tuan a sakit

Idi 1919, naisubli ti nadalus
a panagdaydayaw a nanglu-
kat iti naisangsangayan a
panagayus dagiti naespiri-
tuan a bendision kadagiti
matalek nga agserserbi iti
Dios
MASANGUANAN
Iti sumaysayaat a naespiri-
tuan a paraiso, umad-adu
dagiti magunggonaan iti
lumawlawa a panagayus ti
naespirituan a bendision ni
Jehova ken arigna napag-
biagda iti naespirituan
Ti adu nga abastotayo a naes-
pirituan a taraon ti tumultulong
kadagiti tattao a manglaban iti
nasaknap a naespirituan a sakit
ken bisin iti agdama a lubong

Kalpasan ti Armagedon, Agkakaduanto dagiti maka- Ni Kristo ken ti 144,000 a ka-

agpadpada nga agayus da-
giti pisikal ken naespirituan
a bendision manipud ken
Jehova
lasat iti Armagedon ken
ti minilion a mapagungar,
ket aglaplapusananto dagiti
bendision ni Jehova para
iti amin
duana nga agturay tulongandan-
to ti amin a natulnog a tattao
nga agbalin a perpekto, nasalun-
at, ken nasaranta iti agnanayon!

206
a maipalagip kadatayo ti amin a makatulong iti naespirituan a sa-
12. (a) Ania dagiti nakitata-
lun-at ken pagimbagantayo. Ti kapatgan ket ti bileg ti mangdalus
yon a pammaneknek a ti
a daton a subbot ni Kristo, isu a mabalinen a mapakawan dagiti kinapudno iti Biblia ket nang-
basoltayo. Dagiti nadalus a kinapudno ti Sao ti Dios ket nayarig ted iti biag ken naespirituan
met iti mangted iti biag ken mangdalus a danum. (Efe. 5:25-27) a salun-at kadagiti tattao?
Kasano nga agayus dagiti kasta a bendision ita? (b) Ania ti naintiempuan nga
11 Idi 1919, mano a ribu laeng dagiti agserserbi ken Jehova, ket ipakdaar kadatayo ita ti sir-
mata? (Kitaen met ti
naragsakanda nga immawat kadagiti kasapulanda a naespirituan a
footnote.)
taraon. Kadagiti simmaruno a dekada, nagtultuloy ti iyaaduda. Ita,
nasuroken a walo a milion dagiti kameng ti ili ti Dios. Nagtultu- 13. Ania dagiti masursurotayo
ita kadagiti kaykayo iti igid ti
loy kadi ti panagayus ti danum ti kinapudno? Wen! Aglaplapusa-
karayan a nakita iti sirmata?
nan ti abastotayo a naespirituan a kinapudno. Binilion a kopia ti
Biblia, libro, magasin, broshur, ken tract ti nagayus iti ili ti Dios
iti napalabas a 100 a tawen. Kas iti karayan iti sirmata a nakita ni
Ezekiel, nagbiit a limmawa ti panagayus dagiti nadalus a kinapud-
no a mangpempennek iti dumakdakkel a kasapulan dagiti tattao a
mawaw iti naespirituan iti intero a lubong. Adun a tawen a ma-
gun-odan dagiti nayimprenta a naibasar iti Biblia a publikasion.
Ket ita, addan elektroniko a kopia dagita a publikasion iti website
a jw.org iti nasurok a 900 a lengguahe! Ania ti epekto dagita a da-
num ti kinapudno kadagiti interesado a tattao?
12 Danum a mangted iti biag. Naibaga ken Ezekiel: Agbiagto ti

“amin nga agnanaed iti pagayusan ti danum.” Panunotenyo ti epek-

to ti mensahe ti kinapudno a nagayus iti amin a nakikadua kada-
tayo iti naisubli a naespirituan a daga. Dagiti kinapudno iti Biblia
ket nangted iti biag ken naespirituan a salun-at kadagiti minilion
nga interesado iti kinapudno. Ngem adda met naintiempuan a pak-
daar ti sirmata: Saan nga amin ket nagtalinaed nga interesado iti
kasta a kinapudno. Kas iti alog ken nalutlot a disso iti Natay a Bay-
bay iti sirmata ni Ezekiel, adda dagiti saan nga interesado, dida
kayat nga awaten ken iyaplikar ti kinapudno.[3] Ditay koma pulos
agbalin a kasta!—Basaen ti Deuteronomio 10:16-18.
13 Kaykayo a pagtaraon ken makaagas. Adda kadi makaparegta a

masursurotayo ita iti kaykayo iti igid ti karayan a nakita iti sirmata?
Wen! Laglagipenyo a binulan a mangpataudda iti baro ken naimas FOOTNOTE

a bunga ken makaagas dagiti bulongda. (Ezek. 47:12) Ipalagipda [3] Umasping iti dayta, usigenyo
ti ilustrasion ni Jesus maipapan iti
ngarud nga agserserbitayo iti Dios a sipaparabur a mangtartaraon iket. Adu ti makalapan ti iket ngem
ken mangag-agas kadatayo iti kapatgan a pamay-an—iti naespiri- saan nga amin ket napaneknekan a
“nasayaat.” Naibelleng dagiti saan
tuan. Agsaksakit ti lubong ita ken mabisbisin iti naespirituan a pa-
a nasayaat. No kasta, impakdaar ni
may-an. Ngem panunotenyo dagiti ipapaay ni Jehova. Nariknam ka- Jesus nga adu kadagiti sumrek iti
din a naparaburanka gapu kadagiti kasta a naespirituan a taraon organisasion ni Jehova ti mapanek-
nekan a saan a matalek inton aga-
kalpasan a binasam ti artikulo iti maysa kadagiti magasintayo, ki- ngay.—Mat. 13:47-50; 2 Tim. 2:
nantam ti maudi a kanta iti asamblea wenno kombension, wenno 20, 21.

A G B I A G T O T I “A M I N N G A A G N A N A E D I T I PA G AY U S A N T I D A N U M ” 207

14, 15. (a) Iti sirmata ni
Ezekiel, ania dagiti masursu-
rotayo kadagiti alog a saan
a napasayaat ti kasasaadda?
(b) Kasano a mabemben-
disionantayo ita iti karayan
iti sirmata ni Ezekiel?
16, 17. (a) Kasano a ti danum
ti biag ket nasaksaknap iti Pa-
raiso? (b) Iti Paraiso, kasano
a magunggonaantayto iti
karayan dagiti bendision?
208
binuyam ti maysa a video wenno programa iti broadcasting? Tala-
ga a mabmabsogtayo! (Isa. 65:13, 14) Sumalsalun-attayo kadi iti na-
espirituan gapu kadagita a naespirituan a taraon? Dagiti nagsayaat
a balakad a maaw-awattayo, a naibasar iti Sao ti Dios ket makatu-
long tapno maliklikantayo dagiti kalaban a kas iti immoralidad, ki-
naagum, ken kinaawan pammati. Nangyurnos ni Jehova iti tumu-
long kadagiti Kristiano a manglaban kadagiti naespirituan a sakit
gapu iti nadagsen a basol. (Basaen ti Santiago 5:14.) Pudno a ma-
bembendisionantayo kas ipakita dagiti kayo iti sirmata ni Ezekiel.
14 Adda met masursurotayo kadagidiay alog a saan a napasayaat
ti kasasaadda. Ditay pulos kayat a lapdan ti panagayus dagiti ben-
dision ni Jehova iti biagtayo. Dakes ti resulta ti saan a maagasan,
kas iti adu iti daytoy masakit a lubong. (Mat. 13:15) Maragsakan-
tayo ketdi ta mabembendisionantayo manipud iti karayan dagiti
bendision. No magagarantayo nga uminum iti nadalus a danum ti
kinapudno manipud iti Sao ti Dios, no iranudtayo dagita a kina-
pudno babaen ti trabaho a panangasaba, no umawattayo iti naayat
a panangiwanwan, liwliwa, ken tulong manipud kadagiti panglaka-
yen a sinanay ti matalek nga adipen, mabalin a mapanunottayo ti
karayan iti sirmata ni Ezekiel. Dayta a karayan ti mangbibiag ken
mangpapaimbag sadinoman ti pagayusanna!
15 Ngem ti ngay masanguanan a kaitungpalan ti karayan iti sirma-
ta? Kas makitatayto, agayusto ti karayan iti kasayaatan a pamay-an
iti asidegen a Paraiso.
Ti Kaipapanan Dayta a Sirmata iti Paraiso
16 Makitkitam kadi ti bagim iti Paraiso a kaduam dagiti gagay-
yem ken kapamiliam a maragragsakan unay iti biag? Nalawlawag
dayta a ladawan iti panunotmo no adalem ti maipapan iti karayan
iti sirmata ni Ezekiel. Kasano? Usigentayo manen ti tallo a nalawag
ken naayat a paset ti sirmata.
17 Karayan dagiti bendision. Nasaksaknap ti panagayus ti simboli-
ko a karayan iti Paraiso, ta saan la a naespirituan no di pay ket pi-
sikal dagiti iyegna a bendision. Bayat ti Sangaribu a Tawen a Panag-
turay ni Jesus, ti Pagarian ti Dios ti tumulong kadagiti matalek a
tattao a mangsagrap iti adayo a nasaysayaat a bendision a resulta
ti subbot. In-inut nga agbalinda a perpekto! Awanton dagiti sakit,
doktor, nars, ospital, health insurance! Dayta a danum ti biag ket
agayus iti minilion a makalasat iti Armagedon, ti “dakkel a bung-
goy” nga aggapu iti “dakkel a rigat.” (Apoc. 7:9, 14) Ngem dayta a
panangrugi ti ayus ti karayan dagiti bendision, nupay nakasaysaya-
atton, ket sangatedted laeng no ikompara iti mapasamak kalpasan-
na. Kas ipakita ti sirmata ni Ezekiel, agsaknapto ti karayan tapno
mapennek ti ad-adu a panagkasapulan.
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 18 Danum a mangted iti biag. Bayat ti Sangaribu a Tawen, dumak- Inton Paraiso, ti karayan
kelto ti “karayan ti danum ti biag.” (Apoc. 22:1) Minilion, wenno dagiti bendision ket
binilion pay ketdi ti mapagungar ken maikkan iti gundaway nga ag- mangpaubing ken
biag nga agnanayon iti Paraiso! Dagiti bendision ni Jehova babaen mangpasalun-at iti amin
ti Pagarian ramanenna ti panagungar ti adu a natay, a nabayagen KITAEN TI PARAPO 17

a dimmaga. (Isa. 26:19) Ngem agbiagto ngata nga agnanayon ti amin

a mapagungar? 18. Kasano a dumakkelto ti
19 Masapul nga agpili ti tunggal maysa. Malukatanto dagiti baro “karayan ti danum ti biag”
a lukot iti dayta a tiempo. Isu a karamanto iti makapabang-ar a da- bayat ti Sangaribu a Tawen?
num manipud ken Jehova dagiti baro a maipakaammo a kinapud- 19. (a) Ania ti mangipakita
no, dagiti baro a naespirituan nga instruksion. Saan kadi a maka- nga addanto iti Paraiso dagiti
paragsak a panunoten dayta a namnama? Nupay kasta, addanto baro a danum ti kinapudno
dagiti saan a mayat iti dayta a bendision, ket pilienda ti sumukir manipud iti Dios? (b) Kasano
ken Jehova. Dadduma ti mabalin nga agrebelde bayat ti Sangaribu nga ‘agtalinaedto a naapgad’
ti dadduma?
a Tawen, ngem saanda a mapalubosan a mangriribuk iti Paraiso.
(Isa. 65:20) Maipalagip kadatayo ti nasirmata ni Ezekiel ken mapa-
nunottayo dagiti alog a saanto a mapasayaat, “agtalinaeddanto a
naapgad.” Talaga a maag dagidiay natangken ti ulona a saan nga
uminum iti napateg a danum ti biag! Kalpasan ti Sangaribu a Tawen,

A G B I A G T O T I “A M I N N G A A G N A N A E D I T I PA G AY U S A N T I D A N U M ” 209

20. Ania nga urnos a pa-
kagunggonaantayo bayat ti
Sangaribu a Tawen ti ipalagip
kadatayo dagiti kayo a nakita
ni Ezekiel?
21. Ania ti epekto kenka ti
panangpanunotmo iti karayan
iti sirmata ni Ezekiel, ken ania
ti sumaruno nga adalentayo?
(Kitaen ti kahon nga “Agbalin
a Karayan ti Agtedtedted a
Danum!”)
AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?
1 Kasano a natungpal idi un-unana
ti sirmata a nakita ni Ezekiel
maipapan iti karayan?
2 Ania dagiti makitkitatayon a
kaitungpalan ita ti sirmata?
210
addanto grupo dagiti rebelde a kumappon ken Satanas. Amin a saan
a sumurot iti nalinteg a turay ni Jehova agpapadanto ti pagtung-
palanda: agnanayon nga ipapatay.—Apoc. 20:7-12.
20 Kaykayo a pagtaraon ken makaagas. Saan a kayat ni Jehova a
maikapis ti asinoman kadatayo iti biag nga agnanayon. Tapno ma-
tulongannatayo a mangaprobetsar iti nagsayaat a gundaway nga
ituktukonna, siguraduenna manen nga addanto urnos a kas kada-
giti kayo a nakita ni Ezekiel. Ngem iti Paraiso, pisikal ken naespiri-
tuan dagiti bendision nga ipaay ni Jehova. Idiay langit, ni Jesu-Kris-
to ken ti 144,000 a kakaduana ket agturayto kas ar-ari iti Sangaribu
a Tawen. Kas papadi, ipakatto ti 144,000 dagiti pagimbagan ti da-
ton a subbot ni Kristo, ket tulonganda dagiti matalek a tattao nga
agbalin a perpekto. (Apoc. 20:6) Daytoy nga urnos ti pisikal ken
naespirituan a panangagas ipalagipna kadatayo dagiti kayo a naki-
ta ni Ezekiel iti igid ti karayan, dagiti kayo a mangpataud iti nasus-
tansia a bunga ken makaagas dagiti bulongda. Ti sirmata ni Ezekiel
ket maitunos iti maysa pay a napintas a padto nga insurat ni apos-
tol Juan. (Basaen ti Apocalipsis 22:1, 2.) Dagiti bulong ti kayka-
yo a nakita ni Juan ket “pangagas kadagiti nasion.” Minilion a ma-
talek a tattao ti magunggonaanto iti panagserbi ti 144,000 a papadi.
21 Bayat a pampanunotem ti karayan iti sirmata a nakita ni Eze-
kiel, saan aya a natalna ti riknam ken naraniag ti namnamam?
Nagsayaat ti masakbayantayo! Ken panunotem—rinibu a tawenen ti
napalabas, inikkannatayo ni Jehova iti adu a padto a tumulong ka-
datayo a mangiladawan iti panunottayo iti kasasaad inton Paraiso.
Siaanus nga aw-awisennatayo nga addatayto sadiay tapno makita-
tayo ti dakkel a kaitungpalan dagiti padto nga inkarina a matung-
pal. Addakanto kadi sadiay? Mabalin a pampanunotem no addanto
ngata met la lugarmo iti Paraiso. Sumaruno nga usigentayo no ka-
sano a mangted iti pammatalged ti maudi a paset ti padto ni Ezekiel.
3 Kasano a ti karayan a nakita ni Ezekiel
iti sirmata ket agayusto iti kasayaatan
a pamay-an iti Sangaribu a Tawen a
Panagturay ni Kristo?
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
“ BI NGAYBI NGAYE NYO
TI DAGA KAS TAWI D ” EZEKIEL 45:1 20
NAKAISENTRUANNA: Ti kaipapanan ti pannakabingaybingay
ti daga

KAKITKITA ni Ezekiel ti sirmata a nangipalagip kenkuana iti na- 1, 2. (a) Ania ti imbilin ni
palabas a dandani 900 a tawen idi tiempo ni Moises ken Josue. Jehova ken Ezekiel? (b) Ania
dagiti saludsod nga usigen-
Inladawan idi ni Jehova ken Moises dagiti pagpatinggaan ti teri-
tayo?
toria iti Naikari a Daga ken imbagana ken Josue idi agangay no
kasano a bingaybingayen dayta para kadagiti tribu ti Israel. (Num. 3, 4. (a) Ania nga uppat a
pammatalged kadagiti nai-
34:1-15; Jos. 13:7; 22:4, 9) Ngem idi 593 B.C.E., binilin ni Jeho-
panaw ti impaay ti maudi a
va ni Ezekiel ken dagiti padana a naipanaw a bingaybingayenda sirmata ni Ezekiel? (b) Iti day-
ti Naikari a Daga para kadagiti tribu ti Israel!—Ezek. 45:1; 47:14; toy a kapitulo, ania ti garantia
48:29. nga usigentayo?
2 Ania ti mensahe daytoy a sirmata para ken Ezekiel ken ka-

dagiti padana a naipanaw? Apay a makaparegta daytoy a sirma-

ta para iti ili ti Dios ita? Adda kadi dakdakkel a kaitungpalanna
iti masanguanan?
Ti Sirmata ken ti Uppat a Pammatalged
Ti maudi a sirmata a nakita ni Ezekiel ket naisurat iti siam a
3

kapitulo ti libro ti Ezekiel. (Ezek. 40:1–48:35) Impaayanna dagiti

“ B I N G AY B I N G AY E N Y O T I D A G A K A S TA W I D ” 211
 ˙˙˙
2 0A

DA N

TI PAN NAKABI N GAYBI N GAY

TI DAGA ASER
DA KKE L A
K I TAE N T I PAR AP O 5 - 1 1 B AY B AY N E F TA LI
Baybay ti
Ti nailadawan a pagpatinggaan dagiti tawid nga Galilea
eksakto ti rukodna ket nangipatalged kadagiti naipa- MANASES
naw a sigurado a maisubli ti ipatpategda a daga.

Karayan Jordan
Ania dagiti masursurotayo ita iti daytoy a sirmata? EFRAIM
Usigenyo ti dua a paset ti sirmata:

Sigurado a lugar ken napateg a paset RUBEN

TI
Tunggal maysa kadagiti naipanaw a nagsubli ket KO NT R I B U S I O N
sigurado nga adda tawidna iti naisubli a Naikari a
J U DA
Daga. Umasping iti dayta, adda lugar ti amin nga
agserserbi ken Jehova iti naespirituan a paraiso.
Kasano man kabassit ti pasettayo iti organisasion,
sigurado nga adda lugartayo ken napateg a paset- BENJAMIN
tayo iti naespirituan a daga. Para ken Jehova, Asin a
agpapada a napateg ti amin nga adipenna. Baybay
SIMEON
Agpapada a bingay
Iti sirmata ni Ezekiel, iti tunggal teritoria iti naisubli ISACAR
a Naikari a Daga, padapada a nakagun-od dagiti
umili iti nabaknang nga apit a patauden ti daga. Ka
r a Z A B U LO N
Kasta met la ita, impalubos ni Jehova nga agpapada
ya

N
n ti Egi pto

a matagiragsak ti amin nga adipenna dagiti bendi-

sion nga ipaay ti naespirituan a paraiso. GAD
naipanaw iti uppat a makapabileg a pammatalged maipapan iti
5, 6. (a) Iti sirmata ni Ezekiel,
napabaro a nasion ti Israel. Ania dagita a pammatalged? Umu-
ania a “teritoria” ti naibilin a
na, maisubli ti nadalus a panagdaydayaw iti templo ti Dios. Mai- bingaybingayenna? (Kitaen
kadua, idauluan ti nalinteg a papadi ken papastor ti naisubli a na- ti ladawan iti rugi ti kapitulo.)
sion. Maikatlo, adda tawiden a daga ti amin nga agsubli iti Israel. (b) Ania ti panggep ti sirmata
Ken maikapat, addanto ni Jehova kadakuada ket makipagnaed maipapan iti maited a daga?
manen kadakuada. 7. (a) Ania dagiti nangrugi a
4 Nailawlawag iti Kapitulo 13 ken 14 daytoy a libro no kasano napasamak idi 537 B.C.E., a
a mapasamakto ti umuna a dua a garantia—ti pannakaisubli ti mangipalagip kadatayo iti
pudno a panagdaydayaw ken ti panangidaulo dagiti nalinteg a pa- ania? (b) Ania a saludsod ti
usigentayo nga umuna?
pastor. Iti daytoy a kapitulo, agpokustayo iti maikatlo a garan-
tia, ti kari maipapan iti maipatawid a daga. Iti sumaruno a kapi-
tulo, usigentayo ti kari maipapan iti kaadda ni Jehova.—Ezek. 47:
13-21; 48:1-7, 23-29.
“Daytoy a Daga . . . Maiteden Kadakayo kas Tawid”
5 Basaen ti Ezekiel 47:14. Babaen ti sirmata, impakita ni Je-
hova ken Ezekiel ti maysa a paset ti daga a dandanin mapapin-
tas a kas iti “hardin ti Eden.” (Ezek. 36:35) Kalpasanna, imbaga
ni Jehova: “Daytoy ti teritoria nga itedyo kas tawid a daga ti 12
a tribu ti Israel.” (Ezek. 47:13) “Ti teritoria” a maited ket ti na-
isubli a daga ti Israel a pagsublian dagiti naipanaw. Sumaruno,
kas nairekord iti Ezekiel 47:15-21, indetalye ni Jehova ti eksakto
a pagpatinggaan ti intero a daga a tawidenda.
6 Ania ti panggep ti sirmata maipapan iti maited a daga? Ti na-

iladawan nga eksakto a rukod dagiti pagpatinggaan ti teritoria

ket pammatalged ken Ezekiel ken kadagiti padana a naipanaw a
talaga a maisubli ti ipatpategda a daga. Panunotem laengen ti
ragsak dagiti naipanaw iti detalyado ken nagsayaat ti pannakai-
ladawanna a pammatalged ni Jehova! Talaga kadi a naawat ti ili
ti Dios idi un-unana ti daga a nabingaybingay kas tawidda? Wen.
7 Idi 537 B.C.E., agarup 56 a tawen kalpasan a nakita ni Eze-

kiel ti sirmata, rinibu a naipanaw ti nagsubli iti Israel ken tina-

gikuada ti daga. Dagita a napateg a pasamak idi un-unana ti ma-
ngipalagip kadatayo iti mapaspasamak iti ili ti Dios iti agdama a
tiempo. Arigna adda met bingayda a daga. Kasano? Impalubos ni
Jehova a sumrekda iti naespirituan a daga ken tagikuaenda day-
ta. No kasta, ti pannakaisubli ti nagkauna a Naikari a Daga ket
adu ti isurona kadatayo maipapan iti pannakaisubli ti naespiri-
tuan a daga ti ili ti Dios ita. Ngem sakbay nga usigentayo da-
giti masursurotayo, sungbatantayo nga umuna daytoy a salud-
sod, “Apay a makunatayo a talaga nga adda naespirituan a daga
ita?”

“ B I N G AY B I N G AY E N Y O T I D A G A K A S TA W I D ” 213
Aniaman ti annongentayo
iti organisasion, ipatpateg
ni Jehova dagiti panag-
reggettayo
KITAEN TI PARAPO 11
8. (a) Ania a nasion ti insukat
ni Jehova iti nasion dagiti na-
tural nga Israelita? (b) Ania ti
naespirituan a daga, wenno
paraiso? (c) Kaano a naadda
dayta, ken siasino dagiti aggi-
gian iti dayta?
214
8 Iti immun-una a sirmata a nabuya ni Ezekiel, impakita ni Je-
hova a dagiti padto maipapan iti pannakaisubli ti Israel ket adda
dakdakkel a kaitungpalanda kalpasan a mangrugi ti panagari ni
Jesu-Kristo, ti ‘adipenna a ni David.’ (Ezek. 37:24) Nangrugi ti
panagarina idi 1914 C.E. Iti dayta a tiempo, ti nasion dagiti na-
tural nga Israelita ket nabayagen a sinuktan ti nasion ti naespi-
rituan nga Israel ti Dios, a buklen dagiti Kristiano a dinutokan
ti espiritu. (Basaen ti Mateo 21:43; 1 Pedro 2:9.) Ngem saan la
a ti natural a nasion ti Israel ti sinuktan ni Jehova iti naespiri-
tuan a nasion. Sinuktanna met uray ti pisikal a daga ti Israel iti
naespirituan a daga, wenno paraiso. (Isa. 66:8) Kas nakitatayo iti
Kapitulo 17 daytoy a libro, ti naespirituan a daga ket ti natalged
a naespirituan a kasasaad, wenno pakaar-aramidan dagiti aktibi-
dad, a sadiay, dagiti natda kadagiti nadutokan idaydayawda ni Je-
hova sipud 1919. (Kitaen ti kahon 9B, “Apay a 1919?”) Iti panag-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
labas ti tiempo, dagidiay addaan iti naindagaan a namnama, ti
9. Ania dagiti detalyado a bilin
‘sabsabali a karnero,’ ket nangrugi metten nga agyan iti daytoy
ni Jehova maipapan iti panna-
a naespirituan a daga. (Juan 10:16) Nupay agtultuloy ken agsak- kabingaybingay ti daga?
saknap ita ti naespirituan a paraiso, masagraptayto laeng dagiti
10. Ania dagiti impatalged
bendision iti kasayaatan a pamay-an kalpasan ti Armagedon.
daytoy a paset ti sirmata
Pannakabingay ti Daga nga Agpapada ken Eksakto kadagiti naipanaw?
9 Basaen ti Ezekiel 48:1, 28. Idi naipakaammon ti pagpating- 11. Ania dagiti masursurotayo
gaan ti intero a daga a tawidenda, indetalye ni Jehova no kasa- iti daytoy a padto a sirmata
maipapan iti pannakabingay-
no ti pannakabingaybingay ti daga. Imbilinna a ti daga a tawiden
bingay ti daga? (Kitaen ti
ti 12 a tribu ket agpapada ken eksakto ti rukodda manipud amia- kahon a “Ti Pannakabingay-
nan agingga iti abagatan. Ti tribu ti Dan ti umuna manipud iti bingay ti Daga.”)
makin-amianan a pungto ti daga agingga iti tribu ti Gad iti ma- 12, 13. Ania dagiti espesipiko
kin-abagatan a pungto. Tunggal maysa kadagiti 12 a naipatawid a nga imbilin ni Jehova maipa-
daga ket diretso a benneg a mangrugi manipud iti pagpatingga- pan iti pannakaited ti daga a
an ti daga iti daya agingga iti Dakkel a Baybay, wenno Baybay Me- bingay dagiti tribu?
diteraneo, iti laud.—Ezek. 47:20.
10 Ania dagiti ipatalged daytoy a paset ti sirmata kadagiti nai-

panaw? Ti imbaga ni Ezekiel a detalyado a pannakabingaybingay

ti daga ti nangparegta kadagiti naipanaw a nakaur-urnos ti pan-
nakabingay ti daga. Maysa pay, ti umiso a pannakabingay ti daga
para iti 12 a tribu ipaganetgetna a tunggal maysa nga agsubli ket
sigurado nga adda tawidenna manipud iti naisubli a daga. Awan
ti asinoman nga agsubli nga awan ti tawidenna a daga wenno pag-
yanan.
11 Ania dagiti makaparegta a masursurotayo ita iti daytoy a sir-

mata? Ti naisubli a Naikari a Daga ket saan la a para kadagiti pa-

padi, wenno Levita, ken kadagiti panguluen no di ket para iti
amin a sabali pay a kameng ti 12 a tribu. (Ezek. 45:4, 5, 7, 8)
Umasping iti dayta, ti naespirituan a paraiso ita ket saan la a para
kadagiti natda kadagiti dinutokan ti espiritu ken para kadagiti
mangidadaulo a miembro ti “dakkel a bunggoy” no di ket para
iti amin a sabali pay a miembro ti dakkel a bunggoy.[1] (Apoc.
7:9) Kasanoman kabassit ti pasettayo iti organisasion, sigurado
nga adda lugartayo ken napateg a pasettayo iti naespirituan a
daga. Anian a makapabileg a pammatalged!
Dua a Dakkel a Pagdumaan
FOOTNOTE
—Ania ti Kaipapananda Kadatayo Ita?
[1] Kitaen ti Kapitulo 14 daytoy a
12Mabalin a nasdaaw ni Ezekiel iti dadduma kadagiti bilin ni libro para iti pannakailawlawag ti
Jehova maipapan iti pannakabingaybingay ti daga ta naiduma da- naisangsangayan a lugar ken paset
nga inted ni Jehova kadagiti papadi
gita kadagiti imbilinna idi ken Moises. Kitaentayo ti dua a nag- ken iti panguluen iti naespirituan a
dumaanda. Maipapan dayta iti daga ken kadagiti umilina. daga.

“ B I N G AY B I N G AY E N Y O T I D A G A K A S TA W I D ” 215

14. Ania a bilin maipapan
kadagiti ganggannaet a resi-
dente ti saan idi nga imbaga
ni Jehova iti Mosaiko a Lin-
teg?
Tultuladentayo kadi ti saan
a panangidumduma ni
Jehova ken ti naimpusuan a
panagraemna iti dadduma?
KITAEN TI PARAPO 15, 16
13 Umuna, ti daga. Naibilin ken Moises nga ad-adu ti ipatawidna
kadagiti daddadakkel a tribu ngem kadagiti babbabassit a tribu.
(Num. 26:52-54) Ngem iti sirmata ni Ezekiel, nangted ni Jehova
kadagiti espesipiko nga instruksion nga ikkanna iti ‘agpapada a
bingay [“tunggal maysa a kas iti kabsatna,” ftn.]’ ti amin a tri-
bu. (Ezek. 47:14) Isu a ti rukod ti daga para iti maysa a tribu ma-
nipud amianan a pagpatinggaanna agingga iti abagatan a pagpa-
tinggaanna ket eksakto a kapada ti dadduma pay iti 12 a tribu.
Amin nga Israelita—aniaman ti tribuna—ket padapada a maka-
gun-od iti nabaknang nga apit a patauden ti nadam-eg a Naika-
ri a Daga.
14 Maikadua, dagiti umilina. Gapu iti Mosaiko a Linteg, protek-
tado dagiti ganggannaet ken naipalubos a makipagdaydayawda
ken Jehova, ngem awan ti tawidda a daga. (Lev. 19:33, 34) Nu-
pay kasta, adda imbaga ni Jehova ken Ezekiel a saanna idi nga
imbaga iti Linteg. Imbilin ni Jehova: “Ikkanyo ti ganggannaet a
residente iti tawidna iti teritoria ti tribu a pagnanaedanna.” Gapu
iti dayta a bilin, inikkat ni Jehova ti dakkel a nagdumaan dagiti
“pudpudno nga Israelita” ken dagiti ganggannaet a residente iti
daga. (Ezek. 47:22, 23) Iti naisubli a daga a nasirmata ni Ezekiel,
15. Ania nga agnanayon a
nakitana nga adda panagpapada ken panagkaykaysa iti panagday-
kinapudno maipapan ken
dayaw dagiti umili.—Lev. 25:23. Jehova ti impatalged dagiti
15 Gapu iti daytoy dua a naisangsangayan a bilin a naawat ni
bilinna maipapan iti daga ken
Ezekiel maipapan iti daga ken kadagiti umilina, napatalgedan ti kadagiti umilina?
namnama dagiti naipanaw. Ammoda nga agpapada ti ipatawid ni 16, 17. (a) Ania ti magung-
Jehova kadakuada, Israelitada man wenno ganggannaet nga ag- gonatayo iti panangusigtayo
daydayaw ken Jehova. (Esd. 8:20; Neh. 3:26; 7:6, 25; Isa. 56:3, 8) kadagiti detalye maipapan
Patalgedan met dagita a bilin ti makaparegta ken agnanayon a iti daga ken kadagiti umili?
kinapudno, a para ken Jehova, agpapada a napateg ti amin nga (b) Ania ti usigentayo iti
sumaruno a kapitulo?
adipenna. (Basaen ti Haggeo 2:7.) Ita, nailangitan man wenno
naindagaan ti namnamatayo, ipatpategtayo ti isu met la a kina-
pudno.
16 Ania ti magunggonatayo iti panangusigtayo kadagiti detalye

maipapan iti daga ken kadagiti umili? Maipalagip kadatayo a ma-

sapul a nalawag a makita ti panagpapada ken panagkaykaysatayo
ita iti sangalubongan a panagkakabsattayo. Saan a mangidumdu-
ma ni Jehova. Masapul nga isaludsodtayo iti bagitayo: ‘Tultula-
dek kadi ti saan a panangidumduma ni Jehova? Naimpusuan kadi
a raraemek ti padak nga agdaydayaw kenkuana, aniaman ti puli-
na wenno kasasaadna iti biag?’ (Roma 12:10) Maragsakantayo ta
impalubos ni Jehova nga agpapada a matagiragsaktayo amin ti
naespirituan a paraiso, a pangipapaayantayo iti amin-kararua ken
sagrado a panagserbi iti nailangitan nga Amatayo ken pakasag-
sagrapantayo kadagiti bendisionna.—Gal. 3:26-29; Apoc. 7:9.
17 Usigentayo itan ti maikapat a pammatalged a makitatayo iti

maudi a paset ti sirmata a nakita ni Ezekiel—ti kari nga adda ni

Jehova kadagiti naipanaw. Ania dagiti masursurotayo iti dayta a
kari? Maammuantayo ti sungbat iti sumaruno a kapitulo.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Apay a mamatika nga adda naespirituan a 3 Ania ti masursurom maipapan ken Jehova
paraiso ita? manipud iti padto a sirmata maipapan iti
pannakabingaybingay ti daga?
2 Apay a makapagtalekka nga adda sigurado
a lugarmo ken napateg a pasetmo iti
naespirituan a paraiso?

“ B I N G AY B I N G AY E N Y O T I D A G A K A S TA W I D ” 217
 21
1, 2. (a) Ania nga espesial a
paset ti daga ti masapul a
mailasin? (Kitaen ti ladawan
iti akkub.) (b) Ania ti ipatalged
dayta a sirmata para kadagiti
naipanaw?
3. Ania a lima a paset ti
mangbukel iti daga nga inlasin
ni Jehova, ket ania ti pakausa-
ran dagita a paset? (Kitaen ti
kahon a “Ti Kontribusion nga
Ilasinyo.”)
218
“ TI NAGAN TI S I U DAD
. . . KE T AD DA D ITA
N I J E HOVA” EZEKIEL 48:35
NAKAISENTRUANNA: Ti kaipapanan ti siudad ken ti kontribusion
ITI maudi a sirmatana, naammuan ni Ezekiel ti maipapan iti daga
a mailasin para iti espesial a panggep. Ti nailasin a daga ket ma-
ited kas kontribusion para ken Jehova, saan a kas tawid ti maysa
a tribu dagiti Israelita. Naammuan met ni Ezekiel ti naisangsanga-
yan a siudad nga adda makapainteres a naganna. Nangted day-
ta a paset ti sirmata iti kapatgan a pammatalged: Adda kadakua-
da ni Jehova inton agsublida iti ipatpategda a daga.
2 Detalyado ti panangilawlawag kadatayo ni Ezekiel iti dayta a
kontribusion. Usigentayo daytoy a salaysay a napnuan kaipapa-
nan kadatayo kas pudno nga agdaydayaw ken Jehova.
“Nasantuan a Kontribusion Agraman . . . ti Siudad”
3 Ti rukod ti espesial a paset ti daga ket 25,000 a kasiko (13 a
kilometro) manipud amianan agingga iti abagatan ken 25,000 a
kasiko manipud daya agingga iti laud. Daytoy a kuadrado a lote
ket naawagan iti “intero a kontribusion.” Nabingay dayta iti tallo
a paset. Para kadagiti Levita ti makinngato, ken nailasin para iti
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
templo ken kadagiti papadi ti makintengnga. Dagita a paset ti
4. Ania ti masursurotayo iti
mangbukel iti “nasantuan a kontribusion.” Ti basbassit a makim-
daytoy a salaysay maipapan
baba a paset, wenno “ti nabatbati a disso,” ket “usarento” ti siu- iti kontribusion ken Jehova?
dad.—Ezek. 48:15, 20.
5, 6. (a) Makinkukua iti
4 Ania ti masursurotayo iti daytoy a salaysay maipapan iti kon-
siudad? (b) Ania ti saan a
tribusion ken Jehova? Babaen ti panangilasin nga umuna iti daga tukoyen ti siudad, ken apay?
para iti daytoy nga espesial a kontribusion ken kalpasanna ti daga
7. Ania a siudad ti nakita ni
para kadagiti tribu, impakita ni Jehova a ti masapul a maipang- Ezekiel, ken ania ti agparang
pangruna ket daytoy a naespirituan a sentro ti daga. (Ezek. 45:1) nga irepresentarna? (Kitaen ti
Iti dayta nga urnos ti pannakabingaybingay ti daga, sigurado nga ladawan iti rugi ti kapitulo.)
adu ti naammuan dagiti naipanaw. Masapul nga ipangpangrunada
iti biagda ti panagdaydayawda ken Jehova. Ita, ipangpangrunata-
yo met dagiti naespirituan nga aktibidad, kas iti panagadal iti Sao
ti Dios, pannakigimong, ken panangasaba. No tuladentayo ti uli-
dan ni Jehova iti panangaramid kadagiti rumbeng nga ipangpang-
runa, ipakpakitatayo a ti panagdaydayawtayo kenkuana ti kapat-
gan iti biagtayo.
“Addanto ti Siudad iti Tengnga Dayta”
5 Basaen ti Ezekiel 48:15. Ania ti kaipapanan “ti siudad” ken
ti daga iti aglawlawna? (Ezek. 48:16-18) Iti sirmata, imbaga ni Je-
hova ken Ezekiel: Ti ‘kukua ti siudad kukuanto ti intero a sanga-
kabbalayan ti Israel.’ (Ezek. 45:6, 7) No kasta, ti siudad ken ti daga
iti aglawlawna ket saan a karaman iti “nasantuan a kontribusion”
a ‘mailasin para ken Jehova.’ (Ezek. 48:9) Bayat a pampanuno-
tentayo dayta a nagdumaan, usigentayo no ania ti mabalin nga
isuro kadatayo ita dayta nga urnos iti siudad.
6 Tapno maammuantayo dagiti masursurotayo iti dayta a siu-

dad, masapul nga ammuentayo no ania ti saan a kaipapanan day-

ta a siudad. Saan a tumukoy dayta iti naibangon manen a siudad
ti Jerusalem ken ti templona. Apay? Ngamin, awan templo iti siu-
dad a nakita ni Ezekiel iti sirmata. Ti siudad ket saan met a tumu-
koy iti sabali pay a siudad iti naisubli a daga ti Israel. Apay? Gapu
ta awan siudad nga addaan kadagiti paset a nailadawan iti daytoy
a sirmata ti imbangon dagiti naipanaw a nagsubli wenno dagiti an-
nakda. Dayta a siudad ket saan met a tumukoy iti nailangitan a
siudad. Apay? Agsipud ta naibangon dayta iti daga a nairanta a
“di nasantuan a disso” a naiduma kadagiti pasdek a naibangon iti
daga a para laeng iti sagrado a panagdaydayaw.—Ezek. 42:20.
7 Ania ngarud ti siudad a nakita ni Ezekiel? Laglagipenyo a na-

kitana ti siudad iti isu met la a sirmata a nakakitaanna iti daga.

(Ezek. 40:2; 45:1, 6) Ipakita ti Sao ti Dios a ti daga ket tumukoy
iti naespirituan a daga, isu a ti siudad ket tumukoy la ketdi iti

“ T I N A G A N T I S I U D A D . . . K E T A D D A D I TA N I J E H O V A” 219
 ˙˙˙
21A

“ TI KO NTR I B U S IO N Surotentayo ni Ezekiel bayat nga

umasideg iti paset ti daga nga
N GA I L AS I NYO ” ilasin ni Jehova. Lima ti paset dayta.
E Z E KI E L 4 8 : 8 Ania dagita? Ken ania ti pakausaranda?

K I TAE N T I PAR AP O 3

E F RA I M
x
DA KKE L A
B AY B AY
RU BE N
makinngato

J U DA B C D C
Templo
x
A
makintengnga

BE NJ A M I N
Asin a
Baybay E
S I M EON

N Ti siudad: “Adda Dita ni Jehova”

ISACAR
x ˙ 25,000 a kasiko (13 a kilometro)

A “Ti Kontribusion” C “Ti Teritoria ti Panguluen”

Usaren ti gobierno ken natukoy “Daytoy a daga ti agbalinto a sanikuana iti Israel.”
kas “paset ti daga para iti “Agpaay iti panguluen.”
administrasion.” EZEK. 45: 7, 8 ; 48 : 21, 22
EZEK . 48 : 8
D “Ti Nasantuan a Kontribusion”
B “Ti Intero a Kontribusion” Daytoy a disso ket nadeskribir met kas “nasantuan
Nailasin a para kadagiti padi, a bingay.” Ti makinngato a paset ket “bingay dagiti
Levita, ken iti siudad. Makastrek Levita.” “Nasantuan a banag dayta.” Ti makintengnga
met ditoy dagiti kameng ti amin a a paset ket “nasantuan a kontribusion para kadagiti
12 a tribu tapno agdaydayaw ken papadi.” Dayta ti “pagibangonanda iti balayda ken
Jehova ken sumuporta iti urnos ti sagrado a disso para iti santuario,” wenno templo.
administrasion. EZEK . 45: 1 - 5; 48 : 9 - 14
EZEK. 48 : 20
E “Ti Nabatbati a Disso”
“Kukuanto dayta ti intero a sangakabbalayan ti Israel”
ken “usarento ti siudad a pagbalayan ken pagpastoran.”
EZEK . 45: 6 ; 48 : 15 - 19

220
naespirituan a siudad. Ania ngarud ti kaipapanan ti sao a “siu-
8. Ania ti masakupan, wenno
dad”? Kaipapanan dayta dagiti tattao a nagtitipon kas grupo ken
iwanwanwan, daytoy nga
mangbukel iti banag a naurnos ken organisado. No kasta, ti nakaur- administrasion, ken apay a
urnos a siudad a nakita ni Ezekiel—a perpekto a kuadrado—agpa- kasta?
rang nga irepresentarna ti nakaor-organisado nga administrasion.
9. (a) Siasino dagiti mangbu-
8 Ania ti masakupan, wenno iwanwanwan, daytoy nga adminis-
kel ita iti daytoy naindagaan
trasion? Ipakita ti sirmata ni Ezekiel a daytoy a siudad ket agserser- nga administrasion? (b) Ania
bi iti uneg ti naespirituan a daga. No kasta, daytoy nga administra- ti aramidento ni Jesus bayat
sion ti mangiwanwanwan ita kadagiti maar-aramid nga aktibidad ti Sangaribu a Tawen?
ti ili ti Dios. Ket ania ti ipakita ti kaadda ti siudad iti di nasan- 10. Ania ti nagan ti siudad,
tuan a disso? Ipalagipna kadatayo a ti siudad ket tumukoy saan ket ania ti ipasigurado dayta
nga iti nailangitan, no di ket iti naindagaan nga administrasion, a nagan?
nga agserserbi para iti pagimbagan ti amin nga agnanaed iti naes- 11. Ania dagiti masursurotayo
pirituan a paraiso. iti daytoy a sirmata ni Ezekiel
9 Siasino dagiti mangbukel iti daytoy naindagaan nga adminis- maipapan iti siudad ken iti
trasion? Iti sirmata ni Ezekiel, daydiay mangidadaulo iti gobier- naisangsangayan a naganna?
no ti siudad ket natukoy kas ti “panguluen.” (Ezek. 45:7) Nupay
saan a padi wenno Levita, isu ti manangaywan kadagiti tattao.
Daytoy a panguluen ipalagipna kadatayo dagiti manangaywan ka-
dagiti kongregasion ita a saan a dinutokan ti espiritu wenno na-
pulotan. Dagitoy a nadungngo a naespirituan a papastor ditoy
daga a kameng ti ‘sabsabali a karnero’ ket napakumbaba nga adi-
pen ti nailangitan a gobierno ni Kristo. (Juan 10:16) Bayat ti umas-
asidegen a Sangaribu a Tawen, mangpili ken mangapointar ni Je-
sus manipud “iti intero a daga” kadagiti kualipikado a panglakayen
wenno “piprinsipe.” (Sal. 45:16) Babaen ti panangiturong ti nai-
langitan a Pagarian, asikasuendanto dagiti pagimbagan ti ili ti Dios
bayat ti Sangaribu a Tawen.
“Adda Dita ni Jehova”
10 Basaen ti Ezekiel 48:35. Ti nagan ti siudad ket “Adda Dita

ni Jehova.” Ipasigurado daytoy a nagan a marikna iti daytoy a

siudad ti kaadda ni Jehova. Idi impakita ni Jehova ken Ezekiel a
daytoy a siudad ket adda iti tengnga, arigna ibagbagana kadagiti
naipanaw: ‘Addaakto manen kadakayo!’ Anian a makaparegta a
pammatalged!
11 Ania dagiti masursurotayo iti daytoy a paset ti padto ni Eze-

kiel? Ti nagan daytoy kasla siudad nga administrasion ipasigura-

dona kadatayo, kas agserserbi iti Dios, a talaga a makipagnanaed
ita ni Jehova kadagiti matalek nga adipenna ditoy daga ken kana-
yon a kasta. Ipaganetget met daytoy naisangsangayan a nagan ti
napateg a kinapudno: Adda ti siudad tapno mangipatungpal kada-
giti naayat ken nainkalintegan a pamay-an ni Jehova, saan a tapno
mangted iti pannakabalin iti asinoman a tao. Kas pagarigan, saan

“ T I N A G A N T I S I U D A D . . . K E T A D D A D I TA N I J E H O V A” 221

12. (a) Ania ti naisangsanga-
yan a paset daytoy a siudad,
ken ania ti iyilustrar dayta?
(b) Ania ti napateg nga ipala-
gip dayta a paset ti sirmata
kadagiti Kristiano a mana-
ngaywan?
13. Ania dagiti dinakamat ni
Jehova maipapan iti naduma-
duma a serbisio nga aramiden
dagiti tattao?
14. Ania ti ipalagip kadatayo
ti kaadda dagiti trabahador
iti asideg ti siudad?
15, 16. (a) Ania a sabali pay
a detalye ti maammuantayo
iti sirmata ni Ezekiel? (b) Ania
dagiti umasping a trabaho a
gundawaytayo a pakipasetan?
222
nga inikkan ni Jehova ti administrasion iti autoridad a mangbi-
ngay iti daga, a kas iti ibilang dagiti tattao a maiparbeng koma. Im-
bes ketdi, namnamaen ni Jehova a dagiti administrador raemen-
da dagiti bingay, wenno pribilehio nga intedna kadagiti adipenna,
agraman kadagiti “nanumo.”—Prov. 19:17; Ezek. 46:18; 48:29.
12 Ania pay ti sabali a naisangsangayan a paset ti siudad nga
“Adda Dita ni Jehova”? Nupay dagiti nagkauna a siudad ket ad-
daan kadagiti mangsalaknib a pader ken sumagmamano la a rua-
ngan, 12 ti ruangan daytoy a siudad! (Ezek. 48:30-34) Daytoy a
kinaadu ti ruangan (saggatlo iti tunggal sikigan ti kuadrado a siu-
dad) iyilustrarna a dagiti administrador dayta a siudad ket nala-
ka a maasitgan ti amin nga agserserbi iti Dios ken kanayon nga
addada para kadakuada. Ipaganetget pay ti kaadda ti 12 a ruangan
ti siudad a nakalukat dayta iti amin, iti “intero a sangakabbalayan
ti Israel.” (Ezek. 45:6) Ti kaadda ti nagadu a ruangan ti siudad
ket napateg a palagip kadagiti Kristiano a manangaywan. Kayat ni
Jehova a nalaka ida a maasitgan ti amin nga agnanaed iti naespi-
rituan a paraiso ken kanayon nga addada para kadakuada.
Ti Ili ti Dios ket ‘Sumrek Tapno Agdaydayaw’
ken ‘Agserserbida iti Siudad’
13 Subliantayo ti tiempo ni Ezekiel ken ammuentayo ti ad-adu
pay a detalye nga insuratna maipapan iti daytoy nalawa ti sakla-
wenna a sirmata ti pannakabingay ti daga. Dinakamat ni Jehova
dagiti tattao a makiramraman iti nadumaduma a serbisio. Dagiti
papadi—“dagiti agserserbi iti santuario”—ti mangidaton ken uma-
sideg ken Jehova tapno agserbida Kenkuana. Ken dagiti Levita
—“dagiti agserserbi iti templo”—ti ‘mangasikaso iti panagserbi ken
amin a banag a rumbeng a maaramid sadiay.’ (Ezek. 44:14-16; 45:
4, 5) Adda met dagiti trabahador nga aktibo iti trabahoda iti asi-
deg ti siudad. Siasino dagitoy a trabahador?
14 Dagiti trabahador iti asideg ti siudad ket naggapu iti “amin a
tribu ti Israel.” Adda pasetda a tumulong. Ti trabahoda ket agmu-
la iti “pagtaraonto dagidiay agserserbi iti siudad.” (Ezek. 48:18, 19)
Ipalagip kadi kadatayo daytoy nga urnos ti gundawaytayo ita a
tumulong? Wen. Adda gundaway ita ti amin nga agnanaed iti na-
espirituan a paraiso a tumulong iti panagserbi kadagiti dinutokan
ti espiritu a kakabsat ni Kristo ken kadagiti kameng ti “dakkel a
bunggoy” nga inapointaran ni Jehova a mangidaulo. (Apoc. 7:
9, 10) Ti kangrunaan a pamay-an a maipaaytayo dayta ket ti situ-
tulok a pannakitunos iti panangiwanwan ti matalek nga adipen.
15 Iti sabali pay a detalye iti sirmata ni Ezekiel, adda masursu-
rotayo maipapan iti ministeriotayo. Ania a detalye? Dinakamat ni
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
Jehova a dagiti kameng ti 12 a tribu a saan a Levita ket aktibo iti Nalaka a maasitgan ken
dua a lugar: iti paraangan ti templo ken iti pagpastoran ti siudad. kanayon a nakasagana a
Ania ti ar-aramidenda iti tunggal lugar? Iti paraangan ti templo, tumulong dagiti Kristiano
amin a tribu ket ‘sumrek tapno agdayaw’ babaen ti panagdatonda a manangaywan
ken Jehova. (Ezek. 46:9, 24) Iti daga ti siudad, dagiti kameng ti KITAEN TI PARAPO 12

amin a tribu ket umay tumulong iti siudad babaen ti panagtalon.

Ania ti masursurotayo iti ulidan dagita a trabahador?
16 Ita, adda gundaway dagiti kameng ti dakkel a bunggoy a ma-

kipaset kadagiti aktibidad a kas iti inaramid dagidiay adda iti sir-
mata ni Ezekiel. Agdaydayawda ken Jehova “idiay templona” babaen
ti panagdatonda iti panangidaydayaw. (Apoc. 7:9-15) Ar-aramiden-
da dayta babaen ti pannakipasetda iti trabaho a panangasaba ken
napigsa a panangyebkasda iti pammatida kadagiti Nakristianuan a
gimong. Ibilangda ti direkta a panagdaydayaw ken Jehova kas ti
kangrunaan a responsabilidadda. (1 Cron. 16:29) Adu met a ka-
meng ti ili ti Dios ti makabael a tumulong iti organisasion ti Dios
iti adu a praktikal a pamay-an. Kas pagarigan, tumultulongda a ma-
ngibangon ken mangmantener kadagiti Kingdom Hall ken pasili-
dad ti sangay, ken tumultulongda iti adu a dadduma pay a proyek-
to ti organisasion ni Jehova. Dadduma ti tumultulong kadagita a

“ T I N A G A N T I S I U D A D . . . K E T A D D A D I TA N I J E H O V A” 223
Ania dagiti masursurotayo iti inladawan
ni Ezekiel a nadumaduma nga aktibidad
iti uneg ken aglawlaw dagiti ruangan
ti siudad?
KITAEN TI PARAPO 14 -16
proyekto babaen ti panagdonarda iti kuarta. Ar-aramidenda amin
17. (a) Ania a dakdakkel a
dagita, nga arig panagtalon, a “pakaidayawan ti Dios.” (1 Cor.
kaitungpalan ti sirmata ni
10:31) Sireregta ken siraragsak nga ar-aramidenda ti trabahoda ta Ezekiel ti makitatayto iti
ammoda a ‘maragsakan unay ni Jehova kadagita a daton.’ (Heb. masanguanan? (b) Bayat ti
13:16) Naan-anay kadi nga ap-aprobetsarem dagita a gundaway? Sangaribu a Tawen, siasino
dagiti mabenepisiaran iti kasla
“Adda Baro a Langit ken Baro a Daga nga Ur-urayentayo” siudad nga administrasion?
17 Iti masanguanan, makitatayto kadi ti dakdakkel a kaitungpa-
18. (a) Apay a makasiguro-
lan ti sirmata ni Ezekiel maipapan iti kontribusion? Wen! Usigen- tayo a ti kasla siudad nga
yo daytoy: Nakita ni Ezekiel a ti paset ti daga a napanaganan iti administrasion ket maitunos
“nasantuan a kontribusion” ket adda iti tengnga ti daga. (Ezek. iti turay ti Dios? (b) Ania ti
48:10) Umasping iti dayta, kalpasan ti Armagedon, sadinoman ti talaga nga ipasigurado kada-
mabalin a pagnaedantayo ditoy daga, makipagnaedto ni Jehova tayo ti nagan ti siudad?
kadatayo. (Apoc. 21:3) Bayat ti Sangaribu a Tawen, ti kasla siu-
dad nga administrasion—kayatna a sawen, dagidiay adda ditoy
daga a madutokan a mangasikaso iti pagimbagan ti ili ti Dios—isak-
napnanto ti impluensiana iti intero a daga babaen ti naayat a pa-
nangiturong ken panangiwanwanna iti amin a mangbukel iti “baro
a daga,” ti baro a kagimongan dagiti tattao.—2 Ped. 3:13.
18 Apay a makasigurotayo a ti kasla siudad nga administrasion

ket agtalinaed a naan-anay a maitunos iti turay ti Dios? Gapu ta

ilawlawag ti Sao ti Dios a ti naindagaan a siudad nga addaan iti
12 a ruangan iyanninawna ti nailangitan a siudad nga addaan iti
12 a ruangan, ti Baro a Jerusalem, a buklen ti 144,000 a kakadua
ni Kristo nga agturay. (Apoc. 21:2, 12, 21-27) Ipakita dayta a ti
naindagaan nga administrasion ket maitunos iti amin a pangnged-
deng ti Pagarian ti Dios idiay langit ken siaannad nga ipatungpal-
da dagita. Wen, ti nagan ti siudad nga “Adda Dita ni Jehova” ipa-
siguradona iti tunggal maysa kadatayo nga iti Paraiso, agtalinaed
ken agnanayon a rumang-ay ti nadalus a panagdaydayaw. Anian
a nagpintas ti masakbayantayo!

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Iti sirmata maipapan iti kontribusion 3 Ania ti ibilangmo a kangrunaan a

ken Jehova, ania ti nasursurom maipapan responsabilidadmo?
iti panangaramid kadagiti rumbeng nga
ipangpangruna?

2 Kasanoka a makatulong kadagiti aktibidad

ti matalek nga adipen?

“ T I N A G A N T I S I U D A D . . . K E T A D D A D I TA N I J E H O V A” 225
 22
1, 2. (a) Maipaspasangotayo
amin iti ania a pagpilian?
(b) Ania ti imbaga ti maysa a
matalek nga anghel idi adda
agdayaw koma kenkuana?
226
“AG DAYDAYAWKA ITI D IO S ”
NAKAISENTRUANNA: Repaso dagiti kangrunaan a tema
APOCALIPSIS 22:9
ti libro nga Ezekiel ken no kasano nga agaplikar
dagita ita ken iti masanguanan
MASAPUL a sungbatan ti tunggal maysa kadatayo ti napateg a sa-
ludsod: Asino ti pagdayawak? Mabalin nga adu ti mangibaga a kom-
plikado daytoy a banag ken makatikaw dagiti pagpilian. Ngem ki-
napudnona, nalawag ken simple laeng ti pagpilian. Mabalin a ni
Jehova ti pagdaydayawantayo wenno ni Satanas a Diablo.
2 Kayat ni Satanas nga isu ti pagdayawan. Nakalawlawag dayta
idi sinulisogna ni Jesus. Kas nailawlawag iti Kapitulo 1 daytoy a
libro, impakita ni Satanas ken Jesus ti naisangsangayan a gunggo-
na—ti autoridad a mangituray iti amin a pagarian iti daga. Ania ti
kayat ti Diablo a kasukat dayta? Imbagana ken Jesus: “Agdayawka
kaniak uray maminsan laeng.” (Mat. 4:9) Ngem iti kasupadina, ti
anghel a nangipakita ken apostol Juan iti apocalipsis wenno pal-
gaak dina kinayat ti mapagdayawan. (Basaen ti Apocalipsis 22:
8, 9.) Idi pagdayawan koma ni Juan ti anghel, insungbat dayta a
napakumbaba nga espiritu nga anak ti Dios: “Dimo aramiden day-
ta!” Imbes nga ibagana, ‘Agdaydayawka kaniak,’ kinuna ti anghel,
“Agdaydayawka iti Dios.”
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 3 Panggep daytoy a libro a pabilgen ti determinasiontayo a ma-
3. (a) Ania ti panggep daytoy
ngaramid iti imbilin dayta nga anghel—ni laeng Jehova a Dios ti
a libro? (b) Ania ti usigentayo
pagdayawantayo. (Deut. 10:20; Mat. 4:10) Repasuentayo biit dagi-
ita?
ti nasursurotayo maipapan iti nadalus a panagdaydayaw kadagiti
padto ken sirmata ni Ezekiel. Kalpasanna, iti tulong ti Kasuratan, 4. Ania a tallo a tema ti
tannawagantayo ti masanguanan inton ti tunggal tao ditoy daga ket naipaganetget iti libro nga
Ezekiel?
maipasango iti maudi a pannubok—maysa a pannubok a mangiked-
deng no siasino ti agbiag a makakita iti naan-anay a pannakaisubli ti 5-9. Ania dagiti nasursurotayo
nadalus a panagdaydayaw ken Jehova iti agnanayon. maipapan iti panangipaay ken
Jehova iti naipamaysa a debo-
Tallo a Tema a Naipaganetget iti Libro nga Ezekiel sion?
4 Isuro kadatayo ti libro nga Ezekiel a saan a basta panangaramid

kadagiti ritual a maipakita ti nadalus a panagdaydayaw. Masapul

nga (1) ipaaytayo ken Jehova ti naipamaysa a debosion, (2) agta-
linaedtayo a naikaykaysa iti nadalus a panagdaydayaw, ken (3) ipa-
kitatayo ti ayat iti sabsabali. Usigentayo no kasano a naitampok
dagita a tallo a tema kadagiti padto ken sirmata a nailawlawag iti
daytoy a libro.
Umuna a tema: Ipaay ken Jehova ti naipamaysa a debosion
5 Kapitulo 3: [1] Ti nagsayaat a sirmata maipapan ken Jehova a

napalawlawan iti bullalayaw ken naglugan iti ngato dagiti manna-

kabalin nga espiritu a parsua ket mangipaganetget kadatayo iti
kangrunaan a kinapudno—ti laeng Mannakabalin-amin ti maikari a
pagdaydayawantayo.—Ezek. 1:4, 15-28.
6 Kapitulo 5: Makapakigtot unay a makita iti sirmata a narugita-

nen ti templo ni Jehova! Ipakita dayta nga awan ti banag a mai-

lemmeng ken Jehova. Makitkitana dagiti dakes nga aramid, a kas
iti panagdaydayaw ti ilina kadagiti didiosen, uray no saan a maki-
ta dagita ti tattao. Masaktan ti riknana kadagita nga aramid ket
dusaenna dagiti mangar-aramid kadagita.—Ezek. 8:1-18.
7 Kapitulo 7: Ti impakaammona a panangukom kadagiti nasion iti

aglawlaw a ‘napalalo ti pananglaisda’ iti Israel paneknekanna a si-

ngiren ni Jehova dagidiay dakes ti panangtratoda iti ilina. (Ezek.
25:6) Ngem adda pay masursurotayo iti pannakilangen dagiti Isra-
elita kadagita a nasion—masapul a napudnotayo kangrunaanna ken
Jehova. Ditay pulos kayat nga ibaba dagiti pagalagadantayo tapno
laeng mapagustuan dagiti kabagiantayo a saan nga agdaydayaw ken
Jehova. Ditay met agtalek iti kinabaknang wenno ikompromiso ti
neutralidadtayo babaen ti panangtedtayo kadagiti gobierno ti tat-
tao iti panagtalek a maikari laeng ken Jehova.
8 Kapitulo 13 ken 14: Ti nasirmata a templo nga adda iti nangato
FOOTNOTE
a bantay isuronatayo a masapul nga agbiagtayo maitunos kadagiti
[1] Dagiti numero ti kapitulo ket
nangato a pagalagadan ni Jehova, nga ibilangtayo a nangatngato tumukoy kadagiti kapitulo iti daytoy
isuna ngem iti amin a sabali a dios.—Ezek. 40:1–48:35. a libro.

“A G D AY D AYA W K A I T I D I O S ” 227
 9 Kapitulo 15: Ti naipadto a pannakailadawan ti Israel ken Juda
10-14. Kasano a naipa-
kas balangkantis ipalagipna kadatayo no kasano kadakes para ken
ganetget ti kinapateg ti
Jehova ti panagdayaw iti sabali a dios malaksid kenkuana.—Ezek.
panagtalinaedtayo a
naikaykaysa iti nadalus kap. 16, 23.
a panagdaydayaw? Maikadua a tema: Agtalinaed a naikaykaysa iti
15-18. Apay a masapul nga nadalus a panagdaydayaw
itultuloytayo nga ipakita 10 Kapitulo 8: Dagiti padto a nangikarian ni Jehova a mangted iti
ti ayat, ken kasanotayo
‘pastor’ a mangaywan iti ilina ti mangipaganetget kadatayo a ma-
a maaramid dayta?
sapul nga adda kappia ken panagkaykaysatayo nga agtrabaho iti si-
dong ti panangituray ni Jesus.—Ezek. 34:23, 24; 37:24-28.
11 Kapitulo 9: Dagiti padto ni Ezekiel maipapan iti panangwaya-

waya ti Dios iti ilina iti pannakaadipenda idiay Babilonia ken iti
pannakaisublida iti dagada ket naglaon iti mensahe a pakagunggo-
naan dagiti mayat a mangparagsak iti Dios ita. Dagiti mangipapaay
iti nadalus a panagdaydayaw ken Jehova ket masapul nga isardeng-
da dagiti dakes nga impluensia ti ulbod a relihion ken itultuloyda
nga adaywan dagita. Uray nagduduma idi ti relihiontayo, kasasa-
adtayo iti biag, ken pulitayo, masapul nga itultuloytayo ti agkay-
kaysa kas pakabigbigantayo nga ili ti Dios.—Ezek. 11:17, 18; 12:24;
Juan 17:20-23.
12 Kapitulo 10: Naipaganetget ti panagkaykaysa iti sirmata maipa-

pan kadagiti namaga a tulang a nagbiag manen. Anian a nagsaya-

at a pribilehio a pasettayo iti naisubli a grupo dagiti mangipapaay
iti nadalus a panagdaydayaw nga agkaykaysa kas maysa nga arma-
da!—Ezek. 37:1-14.
13 Kapitulo 12: Ad-adda a naipaganetget ti panagkaykaysa iti pad-

to a panagtipon ti dua a baston. Talaga a makapabileg a makita a

tungtungpalen dagiti dinutokan ti espiritu ken dagiti sabsabali a
karnero dayta a padto! Nupay agbibiagtayo iti lubong nga aggigin-
nura gapu iti relihion ken politika, agtultuloy latta ti panagkay-
kaysatayo gapu iti ayat ken panagbalintayo a napudno.—Ezek. 37:
15-23.
14 Kapitulo 16: Ti sirmata maipapan iti lalaki nga addaan iti tin-

tero ken dagiti lallaki a nakaiggem iti armas a pangburak ket nag-
laon iti serioso a pakdaar—dagidiay laeng mangipapaay iti nadalus
a panagdaydayaw bayat ti “dakkel a rigat” ti mamarkaan iti panna-
kaisalakan.—Mat. 24:21; Ezek. 9:1-11.
Maikatlo a tema: Ipakita ti ayat iti sabsabali
15 Kapitulo 4: Ti sirmata maipapan iti uppat a sibibiag a parsua

insurona kadatayo dagiti kualidad ni Jehova, a ti ayat ti kangruna-

an kadagita. No agsao ken agtignaytayo iti naayat a pamay-an, pam-
paneknekantayo a ni Jehova ti Diostayo.—Ezek. 1:5-14; 1 Juan 4:8.

228 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 16 Kapitulo 6 ken 11: Gapu iti ayat, nangdutok ti Dios kadagiti pa-
19. Ania ti aramiden ni Jesus
rabantay a kas ken Ezekiel. Gapu ta ti Dios ket ayat, saanna a ka-
bayat ti Sangaribu a Tawen
yat a madadael ti asinoman inton pagpatinggaenna ti panangituray
a Panagturayna? (Kitaen ti
ni Satanas iti daga. (2 Ped. 3:9) Pribilehiotayo nga ipakita ti ayat ti kahon a “Panangsango iti
Dios babaen ti panangtungpaltayo iti responsabilidadtayo a mang- Maudi a Pannubok.”)
suporta iti trabaho ti parabantay iti agdama a tiempo.—Ezek. 33:
20. Kasano nga ipakitanto
1-9. ni Jesus ken ti 144,000 ti
17 Kapitulo 17 ken 18: Ammo ni Jehova nga adu ti mangilaksid iti
naisangsangayan a kina-
asina ken padasenda nga interamente a pukawen dagiti matalek nga pakumbaba? Ilawlawagyo.
agdaydayaw kenkuana. Gapu iti ayat, idepensanto ni Jehova ti ili- (Kitaen ti ladawan iti rugi
na inton rauten ni “Gog iti daga ti Magog,” dagidiay matalek Ken- ti kapitulo.)
kuana. Gapu iti ayat iti sabsabali, ipakpakdaartayo iti ad-adu pay
a tattao ti panangdadaelto ni Jehova kadagidiay mangirurrurumen
iti ilina.—Ezek. 38:1–39:20; 2 Tes. 1:6, 7.
18 Kapitulo 19, 20, ken 21: Kadagiti sirmata maipapan iti karayan

a mangted iti biag ti danumna ken iti pannakabingaybingay ti daga,

nakalawlawag a makita kadagita ti ayat ni Jehova kadagiti tattao.
Iladawan dagiti sirmata dagiti resulta ti kadakkelan a panangipaki-
ta ni Jehova iti ayatna, ti panangtedna iti biag ti Anakna tapno Addanto gundaway
mapakawan dagiti basoltayo ken maaddaantayo iti perpekto a biag dagiti napagungar
kas paset ti pamiliana. Maysa kadagiti kasayaatan a pamay-an a ma-
ipakitatayo ti ayattayo kadagiti tattao ket ti panangipakaammo iti a mangisurat iti
nagsayaat a masanguanan nga insagana ni Jehova para kadagiti nasaysayaat nga
mamati iti Anakna.—Ezek. 45:1-7; 47:1–48:35; Apoc. 21:1-4; 22:17.
estoria
Naisangsangayan a Panangipakita iti Kinapakumbaba
Kalpasan ti Sangaribu a Tawen a Panagturay
19 Bayat ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Jesus, pagunga-

rennanto ti binilion a tattao ken punasenna ti saem maigapu iti ‘ka-

busortayo, ni patay.’ (1 Cor. 15:26; Mar. 5:38-42; Ara. 24:15) Ti
pakasaritaan ti sangatauan ket kas iti naladingit nga estoria a nap-
no iti kinaliday ken ipapatay. Ngem bayat a mapagungar ti tung-
gal henerasion, buraento ni Jesus ti nakalkaldaang nga estoria ken
ikkanna dagiti napagungar iti gundaway a mangisurat iti nasaysa-
yaat nga estoria. Babaen ti daton a subbot, ikkatennanto ti amin
nga epekto ti sakit, gubat, ken bisin. Ngem napatpateg pay, tulo-
ngannatayo a mangikkat iti ramut ti panagladingittayo—ti basol a
natawidtayo ken Adan. (Roma 5:18, 19) Naan-anayto a ‘dadaelen ni
Jesus dagiti aramid ti Diablo.’ (1 Juan 3:8) Ania ti sumaruno a
mapasamak?
20 Basaen ti 1 Corinto 15:24-28. Inton perpekton ti amin a tat-

tao ken nagbalinen a Paraiso ti daga kas iti orihinal a panggep ni

Jehova, ni Jesus ken ti 144,000 a makipagturay kenkuana ipakita-
danto ti naisangsangayan a kinapakumbaba; isublidanto ti Pagarian

“A G D AY D AYA W K A I T I D I O S ” 229
 ˙˙˙
22A

Maparuar ni Satanas iti

PANAN G SAN G O Nakaun-uneg nga Abut;
I T I MAU D I A Dagiti Rebelde ket
Dumasig ken Satanas
PAN N U B O K iti Maudi a Panangraut
K I TAE N T I PAR AP O 19 - 2 9 APOC. 20:3, 7, 8

Isubli ni Jesus
ti Pagarian
ken Jehova
1 COR. 15:24

Maisubli ti Sangatauan
iti Kinaperpekto
1 COR. 15:26

ken Jehova. Sibubulos ti riknada a mangisublinto iti autoridad a

21, 22. (a) Ania ti kasasaad
ti lubong inton agpatingga ti
1,000 a tawen? (b) Apay a
ni Jehova paruarennanto ni
Satanas ken dagiti demonio?
naited kadakuada iti 1,000 a tawen. Amin a naaramidan ti Paga-
rian ket agpaut iti agnanayon.
Ti Maudi a Pannubok
21 Kalpasanna, addanto naisangsangayan nga aramiden ni Jeho-

va a mangipakita a dakkel ti panagtalekna kadagiti iturayanna di-

toy daga. Ibilinnanto a maparuar ni Satanas ken dagiti demonio
manipud iti nakaun-uneg nga abut a nakaipupokanda iti 1,000 a ta-
wen. (Basaen ti Apocalipsis 20:1-3.) Ti lubong a makitadanto ket
naiduma unay iti dati nga ammoda. Sakbay ti Armagedon, inalli-
law ni Satanas ti kaaduan a tattao ken dinadaelna ti panagkaykay-
sada gapu iti gura ken panangidumduma. (Apoc. 12:9) Ngem iti
ngudo ti 1,000 a tawen, amin a tattao ket agdaydayawen ken Je-
hova kas agkaykaysa ken agiinnayat a pamilia. Natalnanton a Pa-
raiso ti daga.

230 N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
 Agnanayon a Biag
nga Addaan Talna
ken Panagkaykaysa
ROMA 8:19-21

Madadael ti
Amin a Rebelde
APOC. 20:9, 10, 15

22 Apay a paruaren ni Jehova dagiti kriminal a kas ken Satanas

ken dagiti demonio iti nadalusen nga aglawlaw? Kaaduan ngamin
a sibibiag inton agpatingga ti 1,000 a tawen ket saan pay a pulos
nasubok ti kinamatalekda kas napudno nga agdaydayaw ken Jeho-
va. Kaaduan kadagiti mapagungar iti Paraiso ket saanda idi nga am-
ammo ni Jehova. Saan la a pinagbiag ida ni Jehova no di ket im-
paaynan ti amin a pisikal ken naespirituan a kasapulanda. Awan ti
napadasanda a dakes nga impluensia no di ket puro nasayaat. Da-
giti nakalkalangenda a tattao ket mangay-ayat ken agserserbi ken
Jehova. Mabalin nga akusaran ni Satanas dagiti mapagungar kas
iti inaramidna idi ken Job—agserserbida laeng iti Dios gapu ta sal-
salakniban ken bembendisionanna ida. (Job 1:9, 10) Isu a sakbay
a permanente nga isurat ni Jehova dagiti nagantayo iti libro ti biag,
ikkannatayto iti gundaway a mangpaneknek a talaga a napudnota-
yo kenkuana kas Amatayo ken Kangatuan nga Agturay kadatayo.
—Apoc. 20:12, 15.

“A G D AY D AYA W K A I T I D I O S ” 231

23. Ania nga isyu ti pakaipa-
sanguanto ti tunggal tao?
24. Apay a dagiti agrebelde
ket maawagan iti Gog ken
Magog?
Dagidiay agrebelde
ket maawagan iti
Gog ken Magog
KITAEN TI PARAPO 24
232
23 Iti apagbiit a tiempo, maikkan ni Satanas iti gundaway a mang-
sulisog kadagiti tattao a tumallikud iti Dios. Anianto dayta a pan-
nubok? Sigurado a maipasangonto ti tunggal maysa iti isu met la
nga isyu a naipasango idi kada Adan ken Eva—surotenda dagiti pa-
galagadan ni Jehova, suportaranda ti panagturayna, ken agdayaw-
da kenkuana wenno agrebeldeda iti Dios ket suportaranda ni Sa-
tanas.
24 Basaen ti Apocalipsis 20:7-10. Dagiti agrebelde iti ngudo ti
1,000 a tawen ket maawagan iti Gog ken Magog. Dagiti kababalin-
da ket kas kadagiti rebelde nga impadto ni Ezekiel a mangraut iti
ili ti Dios bayat ti dakkel a rigat. Dagita nga immun-una a grupo
dagiti tattao, a “Gog iti daga ti Magog,” ket adda idi iti naduma-
duma a nasion a bimmusor iti turay ni Jehova. (Ezek. 38:2) Umas-
ping iti dayta, dagidiay agrebelde iti ngudo ti Sangaribu a Tawen
a Panagturay ni Kristo ket nailadawan kas “dagiti nasion.” Maka-
painteres ti pannakausar dagita a sasao. Apay? Gapu ta bayat ti
Sangaribu a Tawen a Panagturay, naikkatton dagiti pakaigapuan ti
pannakasinasina ti amin a nasion; ti amin a tattao ket iturayanton
ti maymaysa a gobierno, ti Pagarian ti Dios. Amintayo ket agba-
25, 26. Mano ti dumasigto ken
linton nga umili ti maymaysa a naespirituan a nasion. Ti pananga-
Satanas, ket ania ti mapasa-
wag kadagitoy a rebelde kas Gog ken Magog ken kas “dagiti nasion” makto kadakuada?
sigun iti padto ipakitana nga agballiginto ni Satanas a mangpata-
ud iti panagsisina iti dadduma a kameng ti ili ti Dios. Awanto ti
mapilit a dumasig ken Satanas. Tunggal perpekto a tao ket masa-
pul nga agpilinto.
25 Mano ti dumasigto ken Satanas? Ti bilang dagiti agrebelde ket

“kas iti darat ti baybay.” Dina kayat a sawen a dakkel a porsiento

iti bilang ti amin a tattao ti agrebelde. Kasanotayo nga ammo? Sub-
liantayo ti naikari ken Abraham. Imbaga ni Jehova ken Abraham
a ti kaputotanna ket umadu a kas “kadagiti darat iti igid ti bay-
bay.” (Gen. 22:17, 18) Ngem 144,001 laeng ti dagup ti kaputotan-
na. (Gal. 3:16, 29) Nupay dakkel met dayta a bilang, nagbassit la-
eng no ikompara iti bilang ti amin a tattao. Mabalin nga adu met
ti dumasigto ken Satanas ngem saan a nakaad-adu unay. Dagiti re-
belde ket saanto unay a mamagpeggad kadagiti matalek nga agser-
serbi ken Jehova.
Kas naan-anay nga awanan
iti basol, makaasidegkanton
ken Jehova a saanmon a
kasapulan ti mangibabaet ta
maysakanton a perpekto
KITAEN TI PARAPO 28
27-29. Ania ti agur-uray kada-
giti makapasa iti maudi a
pannubok?
234
26 Madadaelto a dagus dagiti agrebelde. Kas ken Satanas ken da-
giti demonio, mapukawdanto—nga awanen ti namnamada nga ag-
biag manen. Dagiti laengen di umiso a desisionda ken dagiti dakes
a resulta dagita a desision ti malagip iti agnanayon.—Apoc. 20:10.
27 Iti sabali a bangir, dagidiay makapasa iti maudi a pannubok ket
permanente a maisuratto dagiti naganda “iti libro ti biag.” (Apoc.
20:15) Kalpasanna, kas agkaykaysa a pamilia, ti amin a matalek a
lallaki ken babbai nga annak ni Jehova ipaaydanton ti panagday-
dayaw a maikari unay kenkuana.
28 Panunotem dayta a masanguanan. Agur-uray kenka ti maka-
gunggona a trabaho ken makaparagsak a panaggagayyem. Saan-
kanton a pulos agsagaba wenno dagiti ipatpategmo. Kas naan-anay
nga awanan iti basol, makaasidegkanton ken Jehova a saanmon a
kasapulan ti mangibabaet. Awanton ti lapped iti pannakigayyem ti
tunggal tao iti Dios. Kangrunaan iti amin, idiay langit ken ditoy
daga, perpektonton ti pannakaipaay ti nadalus a panagdaydayaw.
Daytanto ti naan-anay a pannakaisubli ti nadalus a panagdaydayaw!
29 Addakanto kadi sadiay a makakita iti dayta a naindaklan nga
aldaw? Wen, no itultuloymo nga iyaplikar ti tallo a kangrunaan a
masursuro iti libro nga Ezekiel—ipaaymo ken Jehova ti naipamay-
sa a debosion, agtalinaedka a naikaykaysa iti nadalus a panagday-
N A D A L U S A PA N A G D AY D AYA W K E N J E H O V A — N A I S U B L I M E T L A E N G E N !
dayaw, ken ipakitam ti ayatmo iti sabsabali. Adda pay maudi ken
30, 31. Anianto ti kaipapanan
napateg a masursurotayo kadagiti padto ni Ezekiel. Ania dayta?
ti deklarasion a “maammuan-
‘Ammuenyo a Siak ni Jehova’ danto a siak ni Jehova” para
30 Iti intero a libro nga Ezekiel, kasla banugbog ti tambor a ma- (a) kadagiti kabusor ti Dios?
(b) iti ili ti Dios?
ulit-ulit ti deklarasion a “maammuandanto a siak ni Jehova.” (Ezek.
6:10; 39:28) Gubat ken ipapatay ti kaipapanan dayta kadagiti ka-
busor ti Dios. Saandanto laeng a mapilitan a mangbigbig iti kaad-
da ni Jehova. Agsagabadanto pay sakbay a maawatanda a “Pag-
balinenna” ti kaipapanan ti naindaklan a naganna. Ni “Jehova a
panguluen dagiti armada” ket agbalinto a “nabileg a mannakigu-
bat,” a manglaban kadakuada. (1 Sam. 17:45; Ex. 15:3) Naladaw
unayen inton maawatanda ti nagpateg a kinapudno maipapan ken
Jehova: Awan ti makapasardeng kenkuana a mangtungpal iti pang-
gepna.
31 Iti ili ti Dios, talna ken biag ti kaipapanan ti deklarasion a “ma-

ammuandanto a siak ni Jehova.” Pagbalinennatayto ni Jehova kas

iti orihinal a panggepna para kadatayo—perpekto nga annakna a
lallaki ken babbai a mangipakpakita kadagiti kualidadna. (Gen. 1:
26) Nagbalinen ni Jehova a nadungngo nga Amatayo ken mang-
salaknib a Pastortayo. Asidegen nga agbalin a mangparmek nga
Aritayo. Sakbay a dumteng dayta nga aldaw, ipapusotayo koma ti
mensahe ni Ezekiel. Inaldaw a paneknekantayo iti sasao ken ar-ara-
midtayo nga am-ammotayo ni Jehova ken ti kaipapanan ti nagan-
na. Iti kasta, saantayo a mabuteng inton maibulosen dagiti mang-
dadael nga angin ti dakkel a rigat, no di ket tumangadtayto ta
ammotayo nga asidegen ti pannakaisalakantayo. (Luc. 21:28) Ka-
bayatanna, tulongantayo koma dagiti tattao iti sadinoman a ma-
ngammo ken mangayat iti kakaisuna a Dios a maikari a pagdaya-
wan, Daydiay katan-okan ti naganna iti amin a nagan, ni Jehova.
—Ezek. 28:26.

AN IA TI NAS UR S UR O M ITI NADALUS A PANAGDAYDAYAW?

1 Ania dagiti nasursurotayo iti libro nga 3 Kasano a makapagsaganaka ita para iti
Ezekiel? maudi a pannubok?

2 Ania ti segseggaam a tagiragsaken

bayat ti Sangaribu a Tawen a
Panagturay ni Jesu-Kristo?

“A G D AY D AYA W K A I T I D I O S ” 235
Panunotem ti rag-o inton ti
amin a parsua idiay langit ken
ditoy daga ket agkaykaysan iti
nadalus a panagdaydayaw
KITAEN TI PARAPO 27- 29

237
S U MAR IO DAG ITI
PAN NAKALAWLAWAG
Iti panaglabas dagiti tawen, inlawlawag
Ti Pagwanawanan ti dadduma a panagbalbaliw
ti pannakaawattayo iti sumagmamano a paset ti
padto ni Ezekiel. Daytoy a libro a napauluan iti
Nadalus a Panagdaydayaw—Naisubli Met Laengen!
ket naglaon iti adu a kanayonan a pannakalawlawag.
Kitaenyo no masungbatanyo dagitoy a saludsod.

Ania ti irepresentar ti Dati a pannakaawat: Ti tunggal maysa kadagiti uppat a rupa dagiti sibibiag
uppat a rupa dagiti a parsua, wenno kerubin, irepresentarda ti tunggal maysa kadagiti uppat a
kangrunaan a kualidad ni Jehova.
sibibiag a parsua?
Pannakalawlawag: Nupay ti tunggal maysa kadagiti uppat a rupa dagiti sibibiag
Teksto a parsua ti mangirepresentar iti tunggal maysa kadagiti uppat a kangrunaan a
Ezek. 1:4-6, 10; 10:2 kualidad ni Jehova, no kitaen a sangsangkamaysa, ti uppat a rupa saklawenda ti
amin a kualidadna. Ti uppat a rupa ipaganetgetna met kadatayo ti kasta unay a
Nadalus a Panagdaydayaw kinatan-ok ti pannakabalin ken kinadayag ni Jehova.
Kap. 4, par. 5-14
No apay a nabaliwan: Iti Sao ti Dios, ti numero nga uppat ket masansan a
nausar a mangirepresentar iti banag a mangsaklaw iti amin wenno kinakompleto.
Gapuna, no mailadawan a sangsangkamaysa ti uppat a rupa, saanda la a basta
uppat a kualidad—dagita ti pundasion ti nakaskasdaaw a personalidad ni
Jehova. Maysa pay, tunggal rupa ket ladawan ti maysa a parsua a mangisimbolo
iti kinadayag, kinabileg, ken kinamannakabalin. Ngem amin nga uppat a
mannakabalin a mangibagi kadagiti parsua, kas iladawan ti uppat a rupa ti
tunggal kerubin, ket adda iti baba ti trono ni Jehova. Ipakita dayta a
pannakailadawan a ni Jehova ti Kangatuan nga Agturay iti amin.

Asino ti irepresentar ti Dati a pannakaawat: Irepresentar ti lalaki nga addaan iti tintero dagiti natda
lalaki nga addaan iti a napulotan wenno dinutokan ti espiritu. Babaen ti trabaho a panangasaba
ken panangaramid iti adalan, dagiti dinutokan ti espiritu ket mangikabkabil iti
tintero ti sekretario?
simboliko a marka iti muging dagidiay agbalin a paset ti “dakkel a bunggoy.”
—Apoc. 7:9.
Teksto
Ezek. 9:2 Pannakalawlawag: Ti lalaki nga addaan iti tintero ti sekretario irepresentarna
ni Jesu-Kristo. Markaanna dagiti karaman iti dakkel a bunggoy inton maukomda
Ti Pagwanawanan kas karnero bayat ti “dakkel a rigat.”—Mat. 24:21.
Hunio 2016, p. 16-17
No apay a nabaliwan: Intalek ni Jehova iti Anakna ti panangukom. (Juan 5:
Nadalus a Panagdaydayaw 22, 23) Sigun iti Mateo 25:31-33, ni Jesus ti mangaramid iti maudi a panangukom
Kap. 16, par. 18 no siasino dagiti “karnero” ken “kalding.”

238
Ti kadi agkabsat a Dati a pannakaawat: Ni Ohola (Samaria, kabesera ti Israel), ti in-inauna,
balangkantis a da Ohola iladawanna ti Katolisismo; ni Oholiba (Jerusalem, kabesera ti Juda), ti in-inaudi,
iladawanna ti Protestantismo.
ken Oholiba isimboloda
ti Kakristianuan a Pannakalawlawag: Ti agkabsat a balangkantis ket saan a padto a mangisimbolo
iti aniaman a paset ti Kakristianuan. Ngem makatulong ti kaaddada tapno
nabingay kadagiti
maawatantayo ti rikna ni Jehova no ti matalek nga ilina ket agbalangkantis iti
relihion a Katoliko naespirituan. Kasta met la ti riknana iti amin nga ulbod a relihion.
ken Protestante?
No apay a nabaliwan: Awan teksto iti Biblia a mangiparipirip a da Ohola ken
Teksto Oholiba ket padto a mangisimbolo iti Kakristianuan. Ti Israel ken Juda ket arigna
Ezek. 23:1-4 matalek idi nga assawa ni Jehova, ngem awan a pulos ti kasta a relasion ti
Kakristianuan ken Jehova. Kanayonanna, ti pannakaikompara ti di matalek nga ili
Nadalus a Panagdaydayaw ti Dios kadagiti balangkantis iti kapitulo 16 ken 23 ti Ezekiel ket mangipanamnama
Kap. 15, kahon 15A iti panagbalbaliw ken pannakaisubli. Awan ti kasta a namnama ti Kakristianuan a
paset ti Babilonia a Dakkel.

Ti kadi Kakristianuan ti Dati a pannakaawat: Ti di matalek a Jerusalem ket padto a mangisimbolo iti
antitipiko ti nagkauna Kakristianuan. Ti ngarud pannakadadael ti Jerusalem ket padto a mangiladawan
iti mapasamak iti Kakristianuan.
nga apostata a
Jerusalem? Pannakalawlawag: Dagiti kasasaad iti di matalek a Jerusalem—kas iti idolatria
ken nasaknap a kinadakes—ipalagipda kadatayo ti Kakristianuan, ngem
Nadalus a Panagdaydayaw saantayon nga ibagbaga a ti Kakristianuan ti antitipiko a Jerusalem.
Kap. 16, kahon 16A No apay a nabaliwan: Awan teksto a nalawag a pakaibatayan ti kasta a tipiko
ken antitipiko a pamay-an ti panangilawlawag. Saan a kas iti nagkauna a
Jerusalem, ti Kakristianuan ket saan a pulos a nangipaay iti nadalus a
panagdaydayaw. Ken nupay adda idi tiempo a pinakawan ni Jehova ti
Jerusalem, awan ti kasta a manamnama ti Kakristianuan.

Kasano a natungpal ti Dati a pannakaawat: Idi 1918, dagiti dinutokan ti espiritu a naidadanes
sirmata maipapan iti napadasanda ti kasla natay a kasasaad a dandani awan maaramidanda
gapu iti pannakaadipenda iti Babilonia a Dakkel. Nagpatingga ti apagbiit
tanap dagiti namaga
a pannakaadipenda idi 1919, idi pinagbiag manen ida ni Jehova kas
a tulang? manangaskasaba iti Pagarian.

Teksto Pannakalawlawag: Ti kasla natay a kasasaad bayat ti naespirituan a

Ezek. 37:1-14 pannakaadipen ket nakapapaut ken nabayagen a nangrugi sakbay ti 1918.
Nangrugi dayta idi maikadua a siglo C.E. ken nagpatingga idi 1919 C.E.
Ti Pagwanawanan Kangrunaan a kapadpada dayta ti napaut a tiempo ti panagdakkel dagiti trigo
Marso 2016, p. 29-31 ken ruot iti ilustrasion ni Jesus.

No apay a nabaliwan: Ti pannakaadipen ti nagkauna nga Israel ket nagpaut

Nadalus a Panagdaydayaw
iti atiddog a tiempo a nangrugi idi 740 B.C.E. ken nagpatingga idi 537 B.C.E.
Kap. 10, par. 9-14
Nailadawan iti padto ni Ezekiel a dagiti tulang ket ‘namaga’ wenno
“nakamagmaga,” a mangipakita a nakabaybayagen a natay dagiti irepresentar
dagiti tulang. Ti panagbiag manen dagiti tulang ket nailadawan met kas in-inut
a proseso nga agkasapulan iti panawen.

239
Ania ti kaipapanan ti Dati a pannakaawat: Kalpasan ti apagbiit a saan a panagkaykaysa dagiti matalek
panagtipon ti dua a a miembro dagiti natda a dinutokan ti espiritu bayat ti Gubat Sangalubongan I,
nagkaykaysada manen idi 1919.
baston?
Pannakalawlawag: Itampok ti padto a pagkaykaysaen ni Jehova dagiti
Teksto agdaydayaw kenkuana. Iti panaglabas ti tiempo kalpasan ti 1919, dagiti umad-adu
Ezek. 37:15-17 ti bilangda nga addaan iti naindagaan a namnama ket nakikadua kadagiti
miembro ti natda a dinutokan ti espiritu. Agkadua dagitoy dua a grupo a
Ti Pagwanawanan mangidaydayaw ken Jehova kas maysa nga ili.
Hulio 2016, p. 31-32
No apay a nabaliwan: Saan nga iladawan ti padto a ti maysa a baston ket
Nadalus a Panagdaydayaw nagudua nga immuna sa napagmaymaysa. Saan ngarud nga ibagbaga ti padto
Kap. 12, par. 13-14, ken a ti maysa a grupo ket magudua sa mapagmaymaysa manen. Imbes ketdi,
iladawanna no kasano a napagmaymaysa ti dua nga agduma a grupo.
kahon 12A

Asino ni Gog iti Magog? Dati a pannakaawat: Ti Gog iti Magog ket naimpadtuan a nagan a tumukoy ken
Satanas kalpasan a napapanaw idiay langit.
Teksto
Pannakalawlawag: Ti Gog iti Magog ket tumukoy iti aliansa dagiti nasion ditoy
Ezek. 38:2, 10-13
daga a mangraut kadagiti mangipapaay iti nadalus a panagdaydayaw bayat ti
dakkel a rigat.
Ti Pagwanawanan
Mayo 15, 2015, p. 29-30 No apay a nabaliwan: Dagiti padto a mangiladawan iti Gog—kas iti maipakan
kadagiti tumatayab nga agsippayot ken maikkan iti pakaitabonan ditoy daga—
Nadalus a Panagdaydayaw ipakitana a ni Gog ket saan nga espiritu a parsua. Maysa pay, ti iraraut ni Gog
Kap. 17, par. 3-10 ket kapada dagiti nadakamat iti libro a Daniel ken Apocalipsis a panangraut
dagiti nasion ditoy daga iti ili ti Dios.—Dan. 11:40, 44, 45; Apoc. 17:14; 19:19.

Nakita ken napasiar Dati a pannakaawat: Ti templo a nakita ni Ezekiel iti sirmata ket isu met laeng ti
kadi ni Ezekiel ti dakkel naespirituan a templo nga inlawlawag ni apostol Pablo.

a naespirituan a templo Pannakalawlawag: Saan a ti naespirituan a templo a nangrugi idi 29 C.E. ti nakita
nga inlawlawag idi ni Ezekiel, no di ket sirmata no kasano a ti naan-anay a nadalus a panagdaydayaw
a naidetalye iti Mosaiko a Linteg ket maisubli kalpasan ti pannakaadipen idiay
agangay ni apostol
Babilonia. Ti impailawlawag ti Dios ken Pablo a naespirituan a templo ket
Pablo? naisentro iti trabaho ni Jesus, kas Dakdakkel a Nangato a Padi, nga inaramidna
manipud 29 agingga iti 33 C.E. Ti templo a nakita ni Ezekiel iti sirmata dina pulos
Teksto
dinakamat ti nangato a padi, ta naisentro dayta iti naespirituan a pannakaisubli a
Ezek. 40:1-5
nangrugi idi 1919 C.E. Ditay ngarud ikkan iti antitipiko wenno realidad nga
Nadalus a Panagdaydayaw isimbolo ti amin a naidetalye a paset ken rukod ti templo a nakita ni Ezekiel iti
sirmata. Agpokustayo ketdi a nangnangruna kadagiti masursurotayo iti sirmata ni
Kap. 13 ken 14
Ezekiel maipapan kadagiti pagalagadan ni Jehova iti nadalus a panagdaydayaw.

No apay a nabaliwan: Adda dagiti napateg a nagdumaan ti templo a nakita ni

Ezekiel ken ti naespirituan a templo. Kas pagarigan, naitampok iti templo a nakita
ni Ezekiel ti adu a daton nga animal; iti naespirituan a templo, maymaysa laeng ti
naidaton a “namimpinsan.” (Heb. 9:11, 12) Ginasut a tawen sakbay ti iyaay ni
Kristo, saan pay a tiempo nga ipakaammo ni Jehova dagiti nauneg a kinapudno
maipapan iti naespirituan a templo.

240