Professional Documents
Culture Documents
Η ΘΙΒΕΤΑΝΙΚΗ ΒΟΥΔΙΣΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΛΕΙΩΣΗΣ
Η ΘΙΒΕΤΑΝΙΚΗ ΒΟΥΔΙΣΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΛΕΙΩΣΗΣ
Σύμφωνα με το Βουδισμό, ο νους μας έχεις διάφορες όψεις, δύο από τις
οποίες είναι ξεχωριστές. Η πρώτη είναι ο γνωστός, συνηθισμένος, διαδικός
και διακριτικός νους μας, τον οποίο οι Θιβετανοί ονομάζουν σεμ. Αυτός
λειτουργεί συνήθως μόνο σε σχέση με ένα προβαλλόμενο από τον ίδιο (αλλά
παρόλα αυτά θεωρούμενο απ’ αυτόν σαν ένα «εξωτερικό») πλαίσιο αναφοράς.
Ο νους αυτός σκέπτεται, σχεδιάζει, επιθυμεί, θυμώνει, δημιουργεί, ταυτίζεται
και προσκολλιέται στα «εξωτερικά» αντικείμενα, στις σκέψεις και τα
συναισθήματά του για να επιβεβαιώσει την "ύπαρξή" του. Είναι συνήθως
θύμα των εξωτερικών επιδράσεων, των συνηθειών, των συνθηκών και των
καταστάσεων. Οι Θιβετανοί δάσκαλοι τον παρομοιάζουν με ένα αναμμένο
κερί μέσα στον άνεμο - ευάλωτο σε όλες τις περιστάσεις.
Η Φύση του Νου έχει επίσης παρομοιαστεί με μια κρυστάλλινη σφαίρα, που
παίρνει το χρώμα του υλικού πάνω στο οποίο τοποθετείται, χωρίς η ίδια να
αλλάζει. Μερικοί Βουδιστές δάσκαλοι την περιγράφουν επίσης σα μια
"ακτινοβόλα, διεισδύουσα στα πάντα πληρότητα", ή σαν ένα "Επιγνότα και
Συνειδητό Χώρο". Στα Θιβετανικά ονομάζεται Ρίγκ-πα (που σημαίνει
ουσιαστικά «Γνώση», σε αντιπαραβολή με τη «μα-ρίγκ-πα», που σημαίνει
άγνοια). Σημαίνει επίσης Νοημοσύνη και Εγρήγορση-Επίγνωση, Η διαυγής
αυτή, αγνή και ακτινοβόλα Φύση του Νου μας αποκρύβεται προς το παρόν
στο συνηθισμένο νου μας, καλυπτόμενη και περιβαλλόμενη από το
στρόβιλο των σκέψεων και των συναισθήματών μας. Όπως όμως ένας
δυνατός άνεμος μπορεί να διώξει τα σύννεφα και να αποκαλύψει τον ήλιο κι
ένα πεντακάθαρο ουρανό, έτσι και σε μερικές ειδικές περιπτώσεις, μπορούμε
να έχουμε μερικές αναλαμπές αυτής της πραγματικής Φύσης του Νου μας,
της αρχέγονης αυτής κατάστασης της διαυγούς επίγνωσης, που είναι
ταυτόχρονα ευφυής, ακτινοβόλα και πάντα εγρηγορούσα. Δεν πρέπει
πάντως να κάνουμε το λάθος να νομίσουμε ότι αυτή η «Φύση του Νου»
αφορά αποκλειστικά και μόνον το δικό μας νου. Στην πραγματικότητα είναι η
φύση των πάντων. Το να καταλάβουμε τη Φύση το Νου είναι ισοδύναμο με
το να καταλάβουμε τη φύση όλων των πραγμάτων.
ΤΟ ΤΖΟΓΚΣΕΝ
Εάν εμφανισθεί μια σκέψη, παρατήρησε αυτό που εμφανίζεται.
Αν δεν εμφανισθεί σκέψη,παρατήρησε αυτή την ήρεμη κατάσταση.
Και οι δυο στιγμές είναι εξίσου κενές.
Κάραμπ Ντόρτζε
ΓΕΝΕΟΛΟΓΙΑ
Η ουσία της διδασκαλίας του Τζόγκσεν είναι η άμεση μετάδοση της Γνώσης ή
Ρίγκπα από τον διδάσκαλο στο μαθητή. Ο Κάραμπ Ντόρτζε συνόψισε τη
διδασκαλία αυτή σε τρεις αρχές, που είναι γνωστές σαν οι Τρεις Δηλώσεις
του Κάραμπ Ντόρτζε:
1. Άμεση μετάδοση από το διδάσκαλο στην ίδια τη φύση του μαθητή. Ο
Δάσκαλος βρίσκεται στην κατάσταση της Ρίγκπα, την οποία και εκπέμπει στο
γύρω χώρο και με την οποία προσπαθεί να συντονιστεί, ανάλογα με το άνοιγμά
του και την ικανότητά του ο μαθητής.
3. Συνέχιση της παραμονής του, χωρίς διακοπή, σε αυτή την κατάσταση της
Καθαρής Παρουσίας.
1. Τη Σειρά Σεμντέ ή Σειρά της Φύσης του Νου, η οποία εστιάζεται στην
εισαγωγή του μαθητή στην αρχέγονη κατάσταση. Εδώ η άμεση εισαγωγή στην
αρχέγονη κατάσταση μεταδίδεται απευθείας από το δάσκαλο στο μαθητή. Ο
διδάσκαλος παραμένει πάντα στην αρχέγονη κατάσταση και η παρουσία αυτής
της κατάστασης μεταδίδεται στο μαθητή στη διάρκεια της οποιασδήποτε
επικοινωνίας τους ή κοινής δραστηριότητάς τους.
Η Σειρά Σεμντέ τονίζει τη διαύγεια ή την όψη της Έμφυτης Επίγνωσης (Ρίγκπα)
της Φυσικής Κατάστασης. Οι αρχικές αυτές γραφές ή «αποκαλύψεις» της
Μεγάλης Τελειότητας της Σειράς του Νου αρχίζουν με μια συλλογή αρκετά
σύντομων κειμένων που είναι γνωστή ως τα Δεκαοχτώ Κείμενα της Σειράς του
Νου και μετά επεκτείνονται σε μια μεγάλη ομάδα κειμένων που παράγονται
από την επέκταση, τροποποίηση κ.λ.π. της αρχικής αυτής συλλογής και
καταλήγουν στα κείμενα που εστιάζονται στο «Βασιλιά που Δημιουργεί τα
πάντα»
Τα κείμενα της Σειράς του Νου τονίζουν ότι η ολότητα των φαινομένων που
μας παρουσιάζονται δεν είναι τίποτα περισσότερο από εμφανίσεις ή προβολές
του Νου. Τα κείμενα αυτά υπογραμμίζουν την άμεση εισαγωγή στη φυσική
κατάσταση του Νου και περιλαμβάνουν εξηγήσεις αυτής της κατάστασης και
μεθόδους αναγνώρισής της.
ΛΟΝΓΚΝΤΕ
Η Σειρά Λονγκτέ ή η Σειρά του Χώρου τονίζει την Κενότητα ή όψη του
Διαστήματος της Φυσικής Κατάστασης.
ΜΕΝΓΚΑΓΚΝΤΕ
Kadag Trekchö
Το ίδιο το Μενγαγκντέ λέγεται μερικές φορές ότι έχει διαιρεθεί από τον Σρι
Σίνγκα σε τέσσερες κατηγορίες που ονομάζονται Ο ι Τέσσερες Κύκλοι του
Νίνγκτιγκ. Αυτοί είναι:
Ο Εξωτερικός Κύκλος.
Ο Εσωτερικός Κύκλος.
Ο Μυστικός Κύκλος.
Ο Εσώτατος Ανυπέρβλητος Κύκλος.
Ο πόνος είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο, που όλοι γνωρίζουμε και θέλουμε να
τον αποφύγουμε, γι’ αυτό και ο Βούδας άρχισε τη διδασκαλία του μιλώντας για
τις περίφημες «Τέσσερες Ευγενικές Αλήθειες». Η Πρώτη Αλήθεια επιστεί την
προσοχή μας στο γεγονός ότι υποφέρουμε, υποδεικνύοντας τη βασική
δυσαρέσκεια που ενυπάρχει στην κατάστασή μας. Η Δεύτερη Αλήθεια εξηγεί
την αιτία της δυσαρέσκειας, που είναι η δυαδικότητα που βιώνουμε ως
αποτέλεσμα της προσκόλλησής μας στα φαινόμενα και στις επιθυμίες μας, η
οποία ουσιαστικοποιεί την ύπαρξη μιας εγωικής οντότητας, ξέχωρης από την
ολοκληρωμένη οντότητα του σύμπαντος. Η Τρίτη Αλήθεια διδάσκει τη
δυνατότητα κατάπαυσης του πόνου με την επιστροφή μας στην εμπειρία της
ολόκληρωσης, στο ξεπέρασμα δηλαδή του δυαδισμού. Η Τέταρτη τέλος
Αλήθεια εξηγεί ότι υπάρχει ένας δρόμος προς την κατάπαυση του πόνου,
που είναι ο Δρόμος που δίδαξε ο Βούδας.
Όλες οι διάφορες παραδόσεις συμφωνούν για την ύπαρξη αυτού του βασικού
προβλήματος του πόνου, αλλά έχουν διαφορετικές μεθόδους αντιμετώπισής
του για να φέρουν το άτομο στην εμπειρία της αρχέγονης ενότητάς του.
Στη Μαχαγιάνα η πρόθεση κάποιου πίσω από τις πράξεις του θεωρείται το ίδιο
σημαντική όσο και οι ίδιες οι πράξεις του, που είναι μια διαφορετική μέθοδος
από το να ελέγχεις όλες τις πράξεις σου με όρκους, όπως κάνει ένας ασκητής
της Χιναγιάνα.
Ο Βουδισμός του Ζεν είναι μια ατραπός της Μαχαγιάνα κι επειδή συχνά
λέγεται πως είναι μία «μη-σταδιακή» μέθοδος, πολλοί νομίζουν ότι είναι
το ίδιο με το Τζόγκσεν, που είναι επίσης μη-σταδιακό. Οι μέθοδοί τους όμως
και οι πραγματώσεις τους είναι πολύ διαφορετικές.
Η τάντρα από την άλλη μεριά εργάζεται στο επίπεδο του «Λόγου» ή Ενέργειας.
Η ενέργεια είναι προφανώς λιγότερο χειροπιαστή από το σώμα και λιγότερο
εύκολη να την αντιληφθεί κανείς. Είναι δυσκολότερο να καταλάβεις τι είναι
αυτή και πώς λειτουργεί από το να καταλάβεις το απλό γεργονός του
πόνου. Χρειάζεσαι επομένως μια μεγαλύτερη ικανότητα για να ασκηθείς
στην τάντρα. Αν και ο όρος τάντρα έχει καταλήξει να σημαίνει ένα είδος
κειμένου που περιέχει μια ταντρική διδασκαλία, η πραγματική σημασία της
λέξης είναι «συνέχιση», με την έννοια ότι παρόλο που όλα τα φαινόμενα
είναι κενά, εντούτοις αυτά συνεχίζουν να εκδηλώνονται. Όλες οι ταντρικές
μέθοδοι εργάζονται με αυτή τη συνέχιση, λαμβάνοντας σα βασική τους
υπόθεση την κενότητα ό λων των φαινομένων.
Από τη άποψη των Σούτρας, η σχετική διάσταση είναι ένα εμπόδιο που
πρέπει κάποιος να απαρνηθεί για να πραγματοποιήσει το απόλυτο επίπεδο της
κενότητας. Η τάντρα όμως χρησιμοποιεί το σχετικό επίπεδο σαν ένα καύσιμο
για την πρόοδο στο μονοπάτι που οδηγεί πέρα απ’ αυτό και η συμπεριφορά της
έτσι προς τα πάθη, τα οποία αποκηρύσσονται στο επίπεδο των Σούτρας,
εκφράζεται με το ταντρικό ρητό «όταν υπάρχουν περισσότερα ξύλα (πάθη),
τότε υπάρχει περισσότερη φωτιά (πραγμάτωση)- χρησιμοποιώντας έτσι τα
πάθη σαν ένα εφαλτήριο για τη φώτιση!
Όταν κάποιος πεθαίνει εισέρχεται στη διάσταση του φωτός και του χρώματος
που είναι η ουσία των Στοιχείων και σε αυτή την εξαγνισμένη κατάσταση
ύπαρξης, παρότι δεν είναι δραστικός με την ατομική έννοια, παραμένει
συνεχώς ικανός να οφελεί τα άλλα όντα. Λέγεται ότι ο εξαγνισμένος
ταντρικός ασκητής είναι σαν ένα μωρό αετό που είναι έτοιμο να πετάξει
αμέσως μόλις βγει από το αυγό: αμέσως μόλις πεθάνει, εκείνη την ίδια τη
στιγμή, χωρίς να εισέλθει στο Μπάρντο (την ενδιάμεση κατάσταση πριν την
επαναγέννηση), εκδηλώνεται σαν η θεότητα (γιντάμ) της οποίας την άσκηση
έχει ολοκληρώσει στη ζωή του. Αυτή η πραγμάτωση είναι σαφώς διαφορετική
από το απλό σταμάτημα του κύκλου της γέννησης και του θανάτου που
αποσκοπείται στις Σουτρικές ασκήσεις.
Για να αναπτύξει πάντως κάποιος αρκετή κυριαρχία της λεπτής του ενέργειας
και αρκετή ικανότητα συγκέντρωσης για να ολοκληρώσει αυτή την πορεία
μετασχηματισμού, απαιτούνται πολλά χρόνια μοναχικής απομόνωσης και είναι
πολύ δύσκολο να το επιτύχει στην καθημερινή του ζωή, παρότι αυτή είναι μία
ταχύτερη μέθδος από τις μεθόδους της Ατραπού της Απάρνησης, οι οποίες
χρειάζονται πολλές ζωές για να ολοκληρωθούν.
Το Τζόγκσεν όμως δεν είναι ούτε Σούτρα, ούτε Τάντρα. Η βάση για τη
μετάδοση του Τζόγκσεν είναι η εισαγωγή και όχι όχι η εκδήλωση όπως στην
τάντρα. Οι βασικές ασκήσεις του δουλεύουν κατευθείαν στο επίπεδο του Νου
για να φέρουν το άτομο στην αρχέγονη κατάσταση, η οποία εισάγεται
κατευθείαν από τον διδάσκαλο, στην οποία αυτή κατάσταση συνεχίζει ο
μαθητής μέχρι την ολική πραγμάτωση της Μεγάλης Μεταφοράς ή του
Σώματος του Φωτός. Αυτές πάλι οι πραγματώσεις είναι διαφορετικές από τις
πραγματώσεις που επιτυγχάνονται με τις ασκήσεις της Σούτρα και της Τάντρα.
Παρόλο που το Τζόγκσεν είναι μια διδασκαλία που εργάζεται κυρίως στο
επίπεδο του Πνεύματος, υπάρχουν εντούτοις στις διδασκαλίες του ασκήσεις
του Λόγου (Ενέργειας) και του Σώματος. Αυτές όμως είναι δευτερεύουσες στη
βασική του άσκηση του μη δυαδικού στοχασμού και χρησιμοποιούνται για να
φέρουν τον ασκητή σε αυτή την κατάσταση. Μόνον αυτός ο μη δυαδικός
στοχασμός μπορεί να ονομαστεί αληθινά Τζόγκσεν, αλλά ένας ασκητής μπορεί
να χρησιμοποιήσει ασκήσεις από οποιαδήποτε από τα επίπεδα των σούτρας και
των τάντρας, εάν αυτές βρεθούν απαραίτητες για την απομάκρυνση των
εμποδίων που μπλοκάρουν την κατάσταση του στοχασμού. Η ιδιαίτερη
μέθοδος του Τζόγκσεν είναι η Ατραπός της Αυτοτελείωσης ή Αυτο-
απελευθέρωσης και για να την εφαρμόσει κάποιος δε χρειάζεται να απαρνηθεί
τίποτα, ούτε να εξαγνίσει ή να μετασχηματίσει τίποτα. Οτιδήποτε εμφανίζεται
σαν η καρμική του όραση χρησιμοποιείται ως ο Δρόμος προς τη Φώτιση.
Η Άτι Γιόγκα και η Άνου Γιόγκα υπάρχουν μόνο στη σχολή των Νίνγκμαπα. Η
Άτι Γιόγκα είναι το τελικό στάδιο της Άνου Γιόγκα, το αποκορύφωμα της
σταδιακής ατραπού, όπως φαίνεται σε αυτή τη σχολή. Η Άτι Γιόγκα
ονομάζεται επίσης Τζόγκσεν, και πράγματι η κατάσταση που επιτυγχάνεται με
αυτήν είναι αυθεντικά ίδια με την κατάσταση του Τζόγκσεν. Επιτυγχάνεται
όμως μέσω της Ατραπού του Μετασχηματισμού, στο τέλος των εννέα σταδίων
της σταδιακής ατραπού, ενώ το Τζόγκσεν είναι μη σταδιακό και δίνεται σε
αυτό η Άμεση Εισαγωγή.
Αυτή οδηγεί στη σχολή Νίνγκμα στην Άτι Γιόγκα. Η Άνου Γιόγκα
χρησιμοποιεί μία μέθοδο οραματισμού που υπάρχει μόνον σε αυτήν. Ο
οραματισμός εκδηλώνεται στιγμιαία και δε κτίζεται ως συνήθως σταδιακά,
λεπτομέρεια προς λεπτομέρεια. Ο ασκητής οραματίζεται ότι είναι η θεότητα και
η αίσθηση αυτή θεωρείται πιο σημαντική από τις λεπτομέρειες.
ΤΖΟΓΚΣΕΝ
Όχι Σούτρα, όχι Τάντρα. Το Τζόγκσεν δε βλέπει τον εαυτό του σαν το
υψηλότερο σημείο μιας οποιασδήποτε ιεραρχίας επιπέδων και είναι από μόνο
του μία μη σταδιακή («κβαντική» θα λέγαμε) ατραπός. Είναι η Ατραπός της
Αυτο-Απελευθέρωσης και όχι η Ατραπός του Μετασχηματισμού κι έτσι δε
χρησιμοποιεί τον οραματισμό σαν κύρια άσκηση. Βρίσκεται πέρα από κάθε
όριο και μπορεί να χρησιμοποιήσει τις ασκήσεις οποιουδήποτε άλλου επιπέδου
ως δευτερεύουσες ασκήσεις για την επίτευξη του σκοπού του. Η κύρια άσκηση
του Τζόγκσεν είναι η άμεση είσοδος στο μη δυαδικό στοχασμό και η παραμονή
σε αυτόν, συνεχίζοντας την εμβάθυνσή του, μέχρι ο ασκητής να φτάσει στην
Πλήρη Πραγμάτωση.
«ΣΟΥΝΙΑΤΑ» Ή ΚΕΝΟΤΗΤΑ
Η Θεωρία της «Κενότητας των Φαινομένων» αποτελεί μια θεμελιώδη αρχή της
Βουδιστικής φιλοσοφίας που έχει τόσο επιστημολογικές όσο και
φαινομενολογικές συνέπειες. Αποτελεί μια μεταφυσική κριτική του
φιλοσοφικού ρεαλισμού, του Αβρααμικού μονοθεϊσμού και της Ινδουιστικής
ιδέας του άτμαν ή «εαυτού». Επιπλέον η κατανόησή της θεωρείται ότι βοηθά
στη μη – προσκόλληση στα πράγματα και τελικά στην απελευθέρωση. Μας
θυμίζει σε πολλά την έννοια του κβαντικού κενού (στο οποίο δημιουργούνται
ανά πάσα στιγμή εκατομμύρια ζεύγη φασματικών σωματιδίων) της σύγχρονης
φυσικής ή αντίστοιχα του Πεδίου Μηδενικού Σημείου.
Η σουνιάτα είναι το κεντρικό θέμα στη Σούτρα της Καρδιάς (μια από τις
Σούτρες Τελειότητας της Σοφίας της Μαχαγιάνα) που ψέλνεται συνήθως από
τους Βουδιστές της Μαχαγιάνα σε όλο τον κόσμο.
Άκουσε, Σαριπούτρα,
Η Κενότητα είναι Μορφή, η Μορφή είναι Κενότητα,
Πέρα από τη Μορφή, δεν υπάρχει Κενότητα,
Πέρα από την Κενότητα, δεν υπάρχει η μορφή
Η Κενότητα είναι αυτό που είναι η μορφή ,
Η Μορφή είναι αυτό που είναι η Κενότητα.
Ακριβώς έτσι είναι η αντίληψη, η γνώση,
η νοητική κατασκευή και η συνείδηση."
Άκουσε, Σαριπούτρα,
όλα τα φιανόμενα της ύπαρξης σημαδεύονται από την Κενότητα:
Μη εμφανιζόμενα, μη καταστρεφόμενα,
Μη ακάθαρτα, μη καθαρά, μη ανεπαρκή, μη πλήρη.
Μετά το Βούδα η ιδέα της Σουνιάτα αναπτύχθηκε περαιτέρω από το μεγάλο
Βουδιστή φιλόσοφο Ναγκαρζούνα και τη σχολή της Μαντιαμάκα ή Μέσης Οδού,
που θεωρείται συνήθως σα μια πρωταρχική σχολή της Μαχαγιάνα.
Για τον Ναγκαρζούνα η Σουνιάτα ή Κενότητα είναι μια φυσική συνέπεια της
εξαρτημένης προέλευσης. Στην ανάλυσή του, οποιαδήποτε μόνιμη ουσιαστική
φύση (δηλ. πληρότητα) θα εμπόδιζε τη διαδικασία της εξαρτημένης
προέλευσης και γενικά οποιοδήποτε είδος προέλευσης, διότι τα πράγματα θα
υπήρχαν απλώς πάντα και θα συνέχιζαν πάντα να υπάρχουν.
Η θέση ότι τίποτα δε διαθέτει μια έμφυτη και ανεξάρτητη ύπαρξη, αποτελεί τη
βάση του πιο ρηξικέλευθου δόγματος της σουνιαβάντα το οποίο, χωρίς να
αρνείται την αξία, αρνείται οποιαδήποτε ουσία ακόμη και στην εμφάνιση
του Βούδα ή στη γραπτή διοαδασκαλία του.
Ας αφήσουμε όμως τον ίδιο το Δαλάι Λάμα να μας εξηγήσει με τα δικά του
λόγια τη Βουδιστική Κενότητα:
Μία από τις πιο σημαντικές φιλοσοφικές απόψεις του Βουδισμού προέρχεται
από ό,τι είναι γνωστό σαν η Θεωρία της Κενότητας. Αποτελεί τη βαθιά
αναγνώριση ότι υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στον τρόπο που
αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, μαζί και τον εαυτό μας, και του τρόπου που
υπάρχουν πραγματικά τα πράγματα. Στην καθημερινή μας εμπειρία έχουμε
την τάση να αναφερόμαστε στον κόσμο και στον εαυτό μας σαν αυτές οι
οντότητες να κατείχαν μια εσώκλειστη, ορίσημη, διακεκριμένη και μόνιμη
πραγματικότητα. Για παράδειγμα εάν εξετάσουμε την αντίληψή μας για τον
εαυτό μας, θα ανακαλύψουμε ότι έχουμε τη τάση να πιστεύουμε στην
παρουσία ενός ουσιαστικού πυρήνα στην ύπαρξή μας, ο οποίος
χαρακτηρίζει την ατομικότητά μας και την ταυτότητά μας σαν ένα ξεχωριστό
εγώ, ανεξάρτητο από τα υλικά και νοητικά στοιχεία που συνιστούν την
ύπαρξή μας. Η φιλοσοφία της κενότητας αποκαλύπτει ότι αυτό όχι
μόνον είναι ένα θεμελιώδες σφάλμα, αλλά επίσης η βάση της προσκόλλησής
μας και της ανάπτυξης των πολυάριθμων προκαταλήψεών μας. Σύμφωνα με τη
Θεωρία της Κενότητας, οποιαδήποτε πίστη σε μια αντικειμενική
πραγματικότητα, εδραιωμένη με την υπόθεση της έμφυτης, ανεξάρτητης
ύπαρξης, είναι απλά αβάσιμη. Όλα τα πράγματα και τα γεγονότα, «υλικά»,
νοητικά ή ακόμα αφηρημένες ιδέες όπως ο χρόνος, στερούνται οποιασδήποτε
αντικειμενικής και ανεξάρτητης ύπαρξης. Το να κατέχουν έμφυτα μια τέτοια
ανεξάρτητη ύπαρξη θα συνεπαγόταν ότι αυτά είναι με κάποιο τρόπο πλήρη
καθεαυτά και συνεπώς εντελώς αυτάρκη. Αυτό θα σήμαινε ότι τίποτα δεν έχει
την ικανότητα να αλληλεπιδρά με κάτι άλλο ή να εξασκεί επιρροή πάνω σε
οποιαδήποτε άλλα φαινόμενα. Γνωρίζουμε όμως ότι υπάρχει αιτία και
αποτέλεσμα. Γυρίστε το κλειδί του αυτοκινήτου και η μίζα θα γυρίσει τη
μηχανή, θα βγάλουν σπινθήρα τα μπουζί και το καύσιμο θα αρχίσει να καίγεται
… Σε ένα εντούτοις σύμπαν με αυτάρκη, εγγενώς υπάρχοντα αντικείμενα, αυτά
τα γεγονότα δε θα μπορούσαν να συμβούν! Έτσι η ιδέα της έμφυτης
ύπαρξης είναι συμβίβαστη με την αιτιότητα. Αυτό συμβαίνει διότι η αιτιότητα
συνεπάγεται την απρόσκοπτη εξέλιξη και εξάρτηση, ενώ οτιδήποτε υπήρχε
έμφυτα θα ήταν αμετάλλακτο και αυτο- έγκλειστο. Στη Θεωρία της Κενότητας
επιχειρηματολογείται ότι κάθε τι αποτελείται μόνον από συσχετιζόμενα με
εξάρτηση γεγονότα, από συνεχώς αλληλεπιδρώντα φαινόμενα, χωρίς καμιά
σταθερή, αμετάβλητη ουσία, τα οποία βρίσκονται τα ίδια σε μια δυναμική και
συνεχώς μεταβαλλόμενη σχέση. Έτσι τα πράγματα είναι «κενά» με την
έννοια ότι δεν μπορούν να κατέχουν ποτέ καμιά αμετάβλητη ουσία, έμφυτη
πραγματικότητα ή απόλυτη ύπαρξη που να επιτρέπει την ανεξαρτησία τους.
Μια μεταφορά για την Κενότητα, που χρησιμοποιείται συχνά στη Θιβετανική
Τέχνη, είναι ο ουρανός. Όπως ο ουρανός είναι η Κενότητα που προσφέρει
σύννεφα στην αντίληψή μας, έτσι και η Κενότητα είναι ο «Χώρος» ή
«Διάστημα» στον οποίο εμφανίζονται τα αντικείμενα σε απόκριση προς τις
προσκολλήσεις και επιθυμίες μας.
ΣΑΜΣΑΡΑ - ΝΙΡΒΑΝΑ
Στις σούτρες η Νιρβάνα ποτέ δεν εννοείται σαν ένα ειδικό μέρος (π.χ. κάτι
σαν τον «παράδεισο»), αλλά σα μια αντινομία προς τη σαμσάρα, το πολικό
της αντίθετο, η γνώση σε αντιπαράθεση με την άγνοια.
Η Σαμσάρα προκαλείται από την επιθυμία-προσκόλληση στα αντικείμενα των
αισθήσεων και την άγνοια. Αντιπροσωπεύει τον ακάθαρτο, δυαδικό νου που
διαχωρίζει την ύπαρξη σε εαυτό και μη εαυτό και ταυτίζεται με τις προβολές-
αντανακλάσεις του. Η εξάλειψη των αιτιών που δημιουργούν τη σαμσάρα
επιφέρει τη Φώτιση, τη Γνώση ή Απελευθέρωση της Νιρβάνα, τον τερματισμό
της δυαδικότητας, της άγνοιας και της προσκόλλησης.
ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ (ΝΙΝΓΚΜΑΠΑ)
ΒΑΣΗ
Οι διδασκαλίες του Τζόγκσεν στις εξηγήσεις της Βάσης, της Ατραπού και του
Καρπού, δείχνουν πώς έχει συμβεί η ψευδαίσθηση του δυαδισμού, πώς μπορεί
αυτή να εξουδετερωθεί και ποια είναι η εμπειρία ενός ατόμου όταν αυτή
εξουδετερωθεί. Όλα όμως τα παραδείγματα που χρησιμοποιούνται για να
εξηγήσουν τη φύση της παραγματικότητας είναι μερικά μόνον ικανοποιητικά
στην περιγραφή της, διότι αυτή καθ’ εαυτή η ίδια είναι απερίγραπτη, πέρα
από κάθε λέξη ή έννοια. Όπως είπε ο Μιλαρέπα, μπορούμε να πούμε ότι η
ουσιαστική φύση του πνεύματος είναι σαν το χώρο, διότι αμφότερα είναι κενά,
αλλά το πνεύμα είναι συνειδητό ενώ ο χώρος όχι. Η πραγμάτωση δεν είναι
η γνώση για το σύμπαν, αλλά η ζωντανή εμπειρία της φύσεως του σύμπαντος.
Μέχρι να έχουμε αυτή τη ζωντανή εμπειρία, θα εξαρτιόμαστε από παραδείγματα
και θα υποκείμεθα στους περιορισμούς τους.
Τώρα που έχουμε εξετάσει τη σημασία του όρου «Βάση», όπως αυτός
κατανοείται στις διδασκαλίες του Τζόγκσεν, μπορούμε να αρχίσουμε να
εξετάζουμε πώς αυτή η βάση εκδηλώνεται ω ς κάποιο άτομο και το σύμπαν που
αυτό βιώνει. Όλα τα επίπεδα διδασκαλίας θεωρούν το άτομο σαν
αποτελούμενο από Σώμα, Λόγο και Πνεύμα. Το Σώμα περιλαμβάνει την υλική
διάσταση του ατόμου, ενώ ο Λόγος είναι η ζωική ενέργεια του Σώματος, που
είναι γνωστή στα Σανσκριτκά σαν Πράνα και στα Θιβετανικά σαν Λουν, η
κυκλοφορία της οποία συνδέεται με την αναπνοή. Το Πνεύμα περιλαμβάνει
αμφότερα το νου που συλλογίζεται και τη φύση του Νου, που είναι πέρα από
τη διάνοια. Το σώμα, ο λόγος και το πνεύμα ενός συνηθισμένου ατόμου έχουν
γίνει τόσο εξαρτημένα, ώστε αυτό παγιδεύεται στο δυαδισμό. Η δυαδική
αντίληψη της παραγματικότητας ενός τέτοιου ατόμου ονομάζεται ακάθαρτη ή
καρμική όραση, καθώς αυτή διέπεται από τις καρμικές αιτίες που συνεχώς
εκδηλώνονται σαν αποτέλεσμα των παρελθόντων πράξεών του, μέχρι το
βαθμό που αυτό το άτομο εγκλείεται σε ένα κλουβί - στον κόσμο των ορίων
και περιορισμών του, όπως ένα πουλί μέσα σε ένα κλουβί. Ένα πραγματωμένο
όμως άτομο, που βρίσκεται πέρα από τα όρια του δυαδισμού, το οποίο έχει
πραγματώσει την προηγουμένως λανθάνουσα μόνον μέσα του κατάσταση της
Βάσης, λέγεται ότι έχει καθαρή όραση.
Με την τέλεια καθαρότητα αυτής της Αρχέγονης Κατάστασης της καθαρής
όρασης, τα πραγματωμένα όντα έχουν συνδέσει την άμεση μετάδοσή τους της
κατάστασης στην οποία βρίσκονται με μια προφορική εξήγηση της Βάσης.
Αυτή η εξήγηση δείχνει ότι η βάση της βιούμενης ύπαρξης είναι αυτό που
ονομάζεται οι Τρεις Σοφίες ή Τρεις Καταστάσεις: η Ουσία, η Φύση και η
Ενέργεια, και για να διασαφηνιστεί η λειτουργία τους χρησιμοποιείται ένας
καθρέφτης και μια κρυστάλλινη σφαίρα.
Η ΟΥΣΙΑ
Η ΦΥΣΗ
Στη συνέχεια ο δάσκαλος εξηγεί ότι το ίδιο ακριβώς ισχύει γι’ αυτό που
αναφέρεται ως η Φύση του Πνεύματος, η οποία βιώνεται στο στοχασμό.
Μπορεί να εμφανιστεί οποιοδήποτε αντικείμενο ή σκέψη, αλλά η φύση του
πνεύματος δε θα εξαρτηθεί από αυτό, δε θα υπεισέλθει σε κανένα είδος
κρίσης, απλά αντανακλά με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που το κάνει η φύση ενός
καθρέπτη.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Η Βάση λοιπόν, η θεμελιώδης κατάσταση ενός ατόμου και της ύπαρξης, είναι
στην Ουσία Κενή και εντούτοις η Φύση της είναι να εκδηλώνεται. Αυτή
εκδηλώνεται ω ς Ενέργεια. Μέσω ενός ακόμα παραδείγματος, αυτή η ενέργεια
συγκρίνεται με τις αντανακλάσεις μέσα σ’ έναν καθρέπτη. Ο δάσκαλος μπορεί
να δείξει για μια ακόμη φορά στο μαθητή ένα καθρέφτη, για να εξηγήσει ότι οι
αντανακλάσεις που εμφανίζονται σε αυτόν είναι η ενέργεια της ίδιας της
έμφυτης φύσης του καθρέφτη, η οποία εκδηλώνεται ορατά με αυτό τον
τρόπο. Το παράδειγμα όμως του καθρέφτη δείχνει πως η Ουσία, η Φύση και η
Ενέργεια εξαρτώνται όλες αμοιβαία μεταξύ τους και δεν μπορούν στην
πραγματικότητα να ξεχωριστούν παρά μόνον για λόγους εξήγησης. Αυτό
συμβαίνει γιατί η καθαρότητα και η διαύγεια ενός καθρέφτη, η ικανότητά
του να αντανακλά και οι αντανακλάσεις που εμφανίζονται σε αυτόν, είναι
όλες ουσιαστικές για ό,τι γνωρίζουμε σαν ύπαρξη του καθρέφτη. Εάν δεν
υπάρχει διαύγεια, ο καθρέφτης δε θα αντανακλάσει. Εάν δεν υπάρχει ικανότητα
να αντανακλά, πώς μπορούν να υπάρχουν αντνακλάσεις; Και εάν δεν
υπάρχει η δυνατότητα της εμφάνισης των αντανακλάσεων, πώς μποορεί να
υπάρχει ένας καθρέφτης Το ίδιο ισχύει και για τις τρεις όψεις της Βάσης: την
Ουσία, τη Φύση και την Ενέργεια. Είναι και αυτές αλληλεξαρτημένες.
ΤΣΑΛ
Η Τσαλ αναφέρεται στον τρόπο που η ίδια η ενέργεια του ατόμου εμφανίζεται
σαν ένας φαινομενικά εξωτερικός κόσμος. Ένα άτομο που έχει εισέλθει στον
δυαδισμό, αισθάνεται ότι ζει σε ένα κλειστό, ξεχωριστό εαυτό, διαφορετικό από
τον «εξωτερικό» κόσμο που αντιλαμβάνεται, παρερμηνεύοντας τις προβολές
του σαν αντικείμενα ξεχωριστά από αυτόν, στα οποία και τελικά
προσκολλάται. Το παράδειγμα που χρησιμοποιείται εδώ για να δείξει την
πλάνη αυτής της χωριστικότητας παραλληλίζει τον τρόπο που εκδηλώνεται η
ενέργεια του ατόμου με το τι συμβαίνει όταν τοποθετηθεί ένας κρύσταλλος
στο ηλιακό φως. Με τον ίδιο τρόπο που το το ηλιακό φως πέφτοντας πάνω
στον κρύσταλλο ανακλάται και διαθλάται απ’ αυτόν, προκαλώντας την
εμφάνιση ακτίνων διαφόρων χρωμάτων που φαίνονται σα ξεχωριστές από τον
κρύσταλλο και οφείλονται παρόλα αυτά στην πραγματικότητα σε λειτουργίες
της δικιάς του χαρακτηριστικής φύσης, παρόμοια οι αισθήσεις ενός ατόμου
αντιλαμβάνονται την ενέργειά του σαν ένα κόσμο εξωτερικών φαινομένων.
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τίποτα το «εξωτερικό» ή ξεχωριστό από το
άτομο και αυτό ακριβώς που βιώνεται στο Τζόγκσεν είναι η θεμελιώδης αυτή
ενότητα του Είναι. Για ένα πραγματωμένο ον, το επίπεδο αυτό της
ενέργειάς του που εκδηλώνεται σαν Τσαλ είναι η διάσταση του Νιρμανακάγια ή
Σώματος της Εκδήλωσης. Όταν λοιπόν μιλάμε για τα Τρία Κάγιας ή Σώματα,
αυτά δε σημαίνουν απλά τα Τρία Σώματα του Βούδα, ή τα τρία επίπεδα μιας
κατάστασης. Αυτά είναι οι τρεις διαστάσεις της ενέργειας κάθε ατόμου, όπως
βιώνονται στην Πραγμάτωση.
ΡΟΛΜΠΑ
Σαν παράδειγμα γι’ αυτόν τον τρόπο που εκδηλώνεται η ενέργεια ενός
ατόμου χρησιμοποιείται μία κρυστάλλινη σφαίρα. Όταν τοποθετηθεί δίπλα σε
μια κρυστάλλινη σφαίρα ένα αντικείμενο, εμφανίζεται μέσα της ένα είδωλο,
λες και το ίδιο το αντικείμενο να ήταν μέσα της. Με αυτό τον τρόπο η
Ενέργεια του ατόμου μπορεί να φανεί σαν ένα «εσωτερικά» αισθανόμενο
είδωλο, ιδωμένο με το «μάτι του νου». Εντούτοις, ανεξάρτητα από το πόσο
ζωντανό μπορεί να είναι αυτό το είδωλο, είναι για μια ακόμη φορά ή ίδια η
Ενέργεια του ατόμου, η οποία εκδηλώνεταια αυτή τη φορά σαν Ρόλμπα. Σε
αυτό το επίπεδο είναι που εργάζεται ο ασκητής της Ατραπού του
Μετασχηματισμού για να μετασχηματίσει την ακάθαρτη όρασή του σε
καθαρή όραση μέσω της δύναμης της συγκέντρωσης. Για ένα πραγματωμένο
ον, αυτό το επίπεδο της δικιάς του ενέργειας βιώνεται σαν το Σαμπογκακάγια
ή Σώμα του Πλούτου. Ο «πλούτος» εδώ είναι η φανταστική πολλαπλότητα
μορφών που μπορούν να εκδηλωθούν σε αυτό το επίπεδο, που είναι το
επίπεδο της ουσίας των Στοιχείων, η οποία είναι φως. Για παράδειγμα, οι 100
ειρηνικές και οργισμένες θεότητες που περιγράφονται στη Θιβετανική Βίβλο
των Νεκρών, ως εμφανιζόμενες στη συνείδηση στο Μπάρντο, είναι εκδηλώσεις
αυτού του επιπέδου της Ενέργειας του ατόμου.
ΝΤΑΝ
Μια κρυστάλλινη σφαίρα δεν έχει χρώμα. Όταν όμως τοποθετηθεί πάνω σε
ένα κόκκινο ύφασμα, φαίνεται σα να είναι κόκκινη. Μετά πάλι, πάνω σε ένα
πράσινο ύφασμα, φαίνεται σαν πράσινη κ.ο.κ. Με τον ίδιο τρόπο στο επίπεδο
του Νταν η Ενέργεια του ατόμου είναι ουσιαστικά άπειρη και άμορφη. Μπορεί
εντούτοις να πάρει οποιαδήποτε μορφή. Το παρακάτω βοηθά στη διασαφήνιση
της έννοιας της καρμικής όρασης:
Έτσι στην πλάνη της δυαδικότητας το άτομο διέπεται από αυτή την καρμική
όραση, που φαίνεται σα να είναι η πραγματικότητά του. Όταν όμως αποκοπεί
αυτή η ψευδαίσθηση, το άτομο βιώνει την κατάστασή του όπως αυτή είναι
αληθινά και όπως ήταν από την αρχή: άπειρο πνεύμα, ενέργεια πέρα από κάθε
όριο οποιασδήποτε μορφής. Αυτή η πραγμάτωση ισοδυναμεί με την
πραγμάτωση του Νταρμακάγια ή Σώματος της Αλήθειας, που αποδίδεται
καλύτερα ως Σώμα της Πραγματικότητας όπως αυτή είναι. Ούτε όμως το
Νταν, το Ρόλμπα και το Τσαλ, ούτε το Νταρμακάγια, το Σαμπογκακάγια και το
Νιρμανακάγια είναι ξεχωριστά μεταξύ τους. Η άπειρη άμορφη ενέργεια
(Νταρμακάγια) εκδηλώνεται στο επίπεδο της ουσίας των Στοιχείων, που είναι
φως, ως μη υλικές μορφές, αντιληπτές από εκείνους που έχουν διαύγεια
όρασης (Σαμπογακάγια), και στο επίπεδο της ύλης ως φαινομενικά στερεές
υλικές μορφές (Νιρμανακάγια)
Μέσω λοιπόν αυτών των παραδειγμάτω,ν δίνεται από το δάσκαλο στο μαθητή
μια προφορική εισαγωγή στη Βάση και μια εξήγηση του τρόπου που αυτή
εκδηλώνεται ως οι τρεις όψεις της Ενέργειας. Αυτό είναι το «ανοιχτρό
μυστικό» που όλοι μπορούν να ανακαλύψουν για τον εαυτό τους. Ζούμε τη
ζωή μας «μέσα-έξω» προβάλλοντας την ύπαρξη ενός «εγώ» ως ξεχωριστού
από έναν «εξωτερικό» κόσμο, τον οποίο προσπαθούμε να χειριστούμε για
να πάρουμε ικανοποίηση. Όσο όμως παραμένει κάποιος στη δυαδική
κατάσταση, η εμπειρία του μεταφέρει πάντα μια αίσθηση απώλειας, φόβου,
ανησυχίας και δυσαρέσκειας.
Όταν όμως αυτός προχωρήσει πέρα από το δυαδικό επίπεδο, τότε τα πάντα
είναι δυνατά. Τότε μπορείς να περάσεις μέσα από τείχους ή ακόμα να πετάξεις!
Ο νους είναι ένα πολύτιμο εργαλείο, αλλά δεν εκτείνεται μέχρι την πληρότητα
του είναι μας. Στην πραγματικότητα μπορεί να γίνει μια παγίδα, εμποδίζοντας
την πρόσβασή μας στις βαθύτερες όψεις της φύσης μας.
Η ΑΤΡΑΠΟΣ
Η πρώτη όψη της Ατραπού είναι η Θεώρηση. Αυτό που είναι σημαντικό στο
Τζόγκσεν είναι ότι πρέπει να παρατηρήσει κανείς πραγματικά τον εαυτό του και
να δει ποια είναι η δική του κατάσταση του σώματος, λόγου και πνεύματος.
Τότε ακριβώς θα ανακαλύψει πώς ακριβώς εξαρτάται πλήρως και πώς είναι
αποκλεισμένος μέσα στο κλουβί του δυαδισμού.
Θεώρηση στο Τζόγκσεν σημαίνει ότι δεν κοιτάς εξωτερικά και κριτικάρεις τους
άλλους, αλλά παρατηρείς τον εαυτό σου. Παρατηρώντας έτσι τον εαυτό σου
μπορεί ν’ ανακαλύψεις το κλουβί σου. Τότε όμως θα πρέπει να θέλεις
πραγματικά να βγεις απ’ αυτό. Δεν αρκεί απλά να το ξέρεις. Αυτή είναι η
δεύτερη από τις Τρεις Αρχές του Κάραμπ Ντόρτζε. Αφού λάβεις την Άμεση
Εισαγωγή στην Αρχέγονη Κατάσταση ή Βάση, δεν πρέπει «να έχεις καμιά
αμφιβολία» και μπορείς να φτάσεις σε αυτό παρατηρώντας τον εαυτό σου.
Αυτή είναι η πραγματική σημασία της Θεώρησης.
Η ΑΣΚΗΣΗ
Η δεύτερη όψη της Ατραπού είναι η άσκηση κι εδώ πρέπει να κάνουμε μια
διάκριση ανάμεσα στο διαλογισμό και στο στοχασμό του Τζόγκσεν, διότι η
διαφορά τους είναι σημαντική στις διδασκαλίες του. Η ίδια η άσκηση του
Τζόγκσεν είναι η άσκηση του στοχασμού, στην οποία παραμένει κάποιος σ’
εκείνη τη συνεχώς αυτοαπελευθερωτική, μη δυαδική κατάσταση που είναι
πέρα από κάθε εννοιολογισμό και η οποία παρόλα αυτά εμπεριέχει ακόμα και
τις λειτουργίες αυτού που ονομάζουμε «συνήθης νους» ή λογική σκέψη.
Παρόλο που μπορεί να εμφανιστούν κι εμφανίζονται σκέψεις στο στοχασμό,
ο ασκητής δεν εκαρτάται από αυτές και αυτές ελευθερώνονται από μόνες τους,
αφηνόμενες έτσι όπως είναι. Στο στοχασμό ο νους δεν κάνει καμιά νοητική
π ροσπάθεια και δεν υπάρχει τίποτα που να πρέπει να γίνει ή να μη γίνει.
Ό,τι είναι, είναι όπως ακριβώς είναι, αυτοτελειωμένο. Από την άλλη μεριά,
εκείνο που εννοείται συνήθως με το «διαλογισμό» στις διδασκαλίες του
Τζόγκσεν είναι η μία ή η άλλη άσκηση που περιέχουν εργασία κατά κάποιο
τρόπο με το μυαλό, για να βοηθηθεί κάποιος να εισέλθει στην κατάσταση του
στοχασμού. Οι ασκήσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τα διάφορα είδη
συγκέντρωσης του βλέμματος που γίνονται για να φέρουν κάποιον σε μια
κατάσταση ηρεμίας, τα διάφορα είδη ασκήσεων οραματισμού κοκ. Έτσι, στο
«διαλογισμό» υπάρχει κάτι που πρέπει να γίνει με το νου, ενώ στο στοχασμό
όχι.
Αν δε βρεθεί όμως κάποιος στην κατάσταση της Ρίγκπα, μπορεί, μόνο με την
εφαρμογή της Θεώρησης και την παρατήρηση με αυτό τον τρόπο της
κατάστασής του όλες τις φορές, να γνωρίσει με ποιες ακριβώς ασκήσεις να
εργαστεί σε μια δεδομένη στιγμή για να βγει από το κλουβί του και να
παραμείνει έξω από αυτό. Όταν όμως ένα πουλί έχει ζήσει όλη τη ζωή του μέσα
σ’ ένα κλουβί, μπορεί να μη γνωρίζει ούτε καν τη δυνατότητα της πτήσης και
θα πρέπει έτσι να μάθει να πετά σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, πριν
επιχειρήσει να αφήσει οριστικά το κλουβί του, γιατί χωρίς την ικανότητα να
πετάει καλά, μπορεί να πέσει εύκολα θύμα κάποιου αρπακτικού, όταν δε θα
υπάρχουν πια τα κάγκελα του κλουβιού του για να το προστατεύουν. Με τον
ίδιο έτσι τρόπο πρέπει ένας ασκητής να αναπτύξει την κυριαρχία των
ενεργειών του. Στις διδασκαλιες του Τζόγκσεν υπάρχουν ασκήσεις που
ταιριάζουν σε όλα τα είδη των πουλιών και σε όλα τα είδη των κλουβιών.
Θα πρέπει όμως να γνωρίζει κάποιος τι είδους πουλί είναι και σε τι είδους
κλουβιού βρίσκεται. Και πρέπει μετά να θελήσει πραγματικά να βγει έξω απ’
όλα τα κουβιά, διότι δεν ωφελεί να κάνει το κλουβί του λίγο μεγαλύτερο ή
λίγο ομορφότερο – βάζοντας για παράδειγμα κάποια γοητευτικά καινούρια
κάγκελα φτιαγμένα από μια «εξωτική» Θιβετανική διδασκαλία. Δεν είναι καλό
να φτιάξει ένα νέο κρυστάλλινο κλουβί από τις διδασκαλίες του Τζόγκσεν.
Οσοδήποτε όμορφο και να είναι αυτό, συνεχίζει να είναι ένα κλουβί και
όλος ο σκοπός των διδασκαλιών του Τζόγκσεν είναι να τον βγάλει έξω απ’
όλα τα κλουβιά στην έκταση του καθαρού και απέραντου ουρανού, στον
χώρο της Αρχέγονης Κατάστασης.
Πρέπει να τονιστεί εδώ ότι για τις ασκήσεις του Τζόγκσεν είναι ουσιαστική η
μετάδοση από ένα δάσκαλο. Το «μυστικό» του Τζόγκσεν είναι στην
πραγματικότητα ένα «αυτομυστικό» γιατί είναι φανερό αμέσως μόλις κάποιος
το καταλάβει. Χρειάζεται εντούτοις κάποιο επίπεδο δέσμευσης εκ μέρους αυτού
που θέλει να λάβει μια ειδική διδασκαλία και κανονικά πρέπει να υπάρχει μια
συνεχής και πλήρης συμμετοχή του στη μετάδοση του δασκάλου, μέχρι να
ολοκληρωθεί αυτή η μετάδοση.
Από την άλλη μεριά, παρότι υπάρχει μια τεράστια ποικιλία ασκήσεων, δεν
χρειάζεται να τις κάνει κάποιος όλες. Αντίθετα, πρέπει να τις χρησιμοποιεί λιτά,
παρατηρώντας την κατάστασή του και καταλαβαίνοντές τες σα χρήσιμες ή
αναγκαίες.
ΣΤΑΣΗ Ή ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
Η τελευταία από τις τρεις όψεις της Ατραπού είναι η Στάση ή Συμπεριφορά και
αυτή είναι μια πολύ σημαντική όψη του Τζόγκσεν, διότι είναι ο τρόπος με τον
οποίο φέρεται ή άσκηση μέσα στην καθημερινή ζωή, έτσι να μην υπάρχει
κανένας διαχωρισμός μεταξύ της άσκησης και της οποιασδήποτε καθημερινής
δραστηριότητας του ατόμου.
Οι αρχικές καρμικές αιτίες, καλές ή κακές, είναι σαν σπόροι που μπορούν να
αναπαράγουν το είδος του φυτού από το οποίο προήλθαν. Όπως όμως οι
σπόροι χρειάζονται δευτερεύουσες συνθήκες - όπως φως, υγρασία και αέρα -
για να ωριμάσουν, το ίδιο και οι αρχικές καρμικές αιτίες, που παραμένουν ω ς
τα ίχνη παρελθόντων πράξεων μέσα στο ρεύμα της συνείδησης του ατόμου,
χρειάζονται δευτερεύουσες συνθήκες για να μπορέσουν να ωριμάσουν σε
περαιτέρω δράσεις ή καταστάσεις του ίδιου είδους.
Ο νους αφημένος στη φυσική του κατάσταση είναι ο ίδιος η Σοφία της
Φωτεινότητας. Για να δηλώσουμε ότι η φυσική «συνεμφανιζόμενη Σοφία» είναι
αυτο-παρούσα, λέμε:
Ένας αρχάριος μπορεί να είναι ικανός να αφήσει το πνεύμα του στη φυσική
του κατάσταση και να προσπαθεί να διατηρήσει τη ροή. Δεν είναι πάντως
ελεύθερος από προσκόλληση σε πολλές εμπειρίες όπως η «μακαριότητα», η
«διαύγεια» και η «απουσία σκέψεων» που συμβαίνουν σε αυτή την
κατάσταση της εμπειρίας.
Επειδή είναι σοφία που έχει υπερβεί το νου, αυτο-υπάρχουσα, η ουσία του
ίδιου του Νταρμακάγια, η εισχωρούσα στα πάντα ζανγκτάλ, γυμνή, βέβαιη
Ρίγκπα, ελεύθερη από κάθε αναφορά ή πεποίθηση, είναι γνωστή ως:
Ετσι είναι σημαντικότατο πρώτ’ απ’ όλα να αναγνωρίσουμε και μόνον αυτό:
Αυτό είναι το πρώτο σημείο της άσκησης «Κτυπώντας την Ουσία με Τρεις
Λέξεις» Εάν δεν εισαχθεί και δεν αναγνωριστεί η Θεώρηση, τότε δε θα
συμβεί η συνέχιση της κατάστασης και ροής του διαλογισμού. Έτσι, είναι
σημαντικότατο στην αρχή να εισάγεις τη Φύση του Νου και να την
αναγνωρίσεις. Δηλαδή αυτή η αυτο-υπάρχουσα σοφία που είναι παρούσα σε
κάποιον είναι η μόνη που πρέπει να εισαχθεί και να αναγνωριστεί. Αυτή δεν
είναι κάτι που πρέπει να αναζητηθεί εξωτερικά, ούτε κάτι που δεν το
είχαμε πριν και που γεννιέται τώρα στο πνεύμα μας, Έτσι:
Η ΠΡΩΤΗ ΟΥΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΕΙΣΑΓΕΙΣ ΑΜΕΣΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΡΙΓΚΠΑ
ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ
Στην κατάσταση του διαλογισμού μιας συνεχούς ροής, είτε στην κατάσταση
της ηρεμίας και γαλήνης, είτε στην κατάσταση της αλλαγής ή κίνησης, χωρίς
να δέχεσαι ή να απορρίπτεις, εάν βρεθείς στην κατάσταση της ηρεμίας,
αναγνώρισέ την ως το πραγματικό πρόσωπο του Νταρμακάγια. Και εάν
εμφανιστεί μια αλλαγή ή κίνηση, αναγνώρισέ την ότι αυτή δεν είναι
τίποτ΄άλλο από την αυτό-εκδήλωση της σοφίας. Αυτός είναι ο λογος που:
Επί πλέον, μιλώντας γενικά, παρόλο που μπορεί κάποιος να εισαχθεί στη
Θεώρηση και μπορεί να την έχει αναγνωρίσει, εντούτοιις αν αυτός δεν τη
διατηρήσει με διαλογισμό και χαθεί στη συνηθισμένη ροή της πλάνης, ο
νους του θα ξαναπαγιδευθεί στη Σαμσάρα από τις εμφανιζόμενες σκέψεις. Το
αποτέλεσμα θ α είναι το Ντάρμα και η ύπαρξή του να χωριστούν εντελώς και
αυτός δε θα είναι καλύτερος από ένα συνηθισμένο άτομο. Γι’ αυτό δεν
πρέπει να διαχωρίζεται ποτέ κάποιος από την μεγάλη κατάσταση της «αυτο-
ηρεμίας» του Μη-Διαλογισμού». Έτσι λοιπόν:
Έτσι είτε βρίσκεται κάποιος στην κατάσταση της ηρεμίας είτε της κίνησης,
οποιαδήποτε αρνητικά συναισθήματα και να εμφανιστούν, εάν εφαρμόσει μια
διαφορετική θεραπεία για κάθε εμφανιζόμενη σκέψη και συναίσθημα, δε θα
χρησιμοποιήσει το σωστό τρόπο για να τις χαληναγωγήσει. Αντ’ αυτού
οποιεσδήποτε σκέψεις και συγκινήσεις εμφανιστούν, θα πρέπει αυτός να
αποφασίσει με απόλυτη σιγουριά σε μία μόνο θεραπεία για να τις
απελευθερώσει και η θεραπεία αυτή είναι η αναγνώριση της Θεώρησης που
εισήχθηκε προηγουμένως. Έτσι:
Οτιδήποτε σκέψεις και συγκινήσεις εμφανιστούν, αυτές δεν βρίσκονται έξω από
τη Σοφία του Νταρμακάγια και η πραγματική φύση όλων αυτών των
εμφανιζόμενων σκέψεων είναι η «Βασική Φωτεινότητα» του Νταρμακάγια. Εάν
μπορέσετε να το αναγνωρίστε αυτό, είναι γνωστό ως η «Βασική Φωτεινότητα
της Ηρεμίας». Η Φωτεινότητα που είχε εισάγει νωρίτερα ο λάμα απευθείας στην
όψη της ίδιας της Ρίγκπα κι εκείνη η Θεώρηση που είχατε αναγνωρίσει, είναι
γνωστές ως «Η Ατραπός Φωτεινότητας της Άσκησης». Στο σημείο αυτές οι δύο
φωτεινότητες, η Βασική και της Ατραπού συγχωνεύονται για να παραμείνουν
στην αυτοαναγνώριση εκείνου που είναι γνωστό ως «Η συνάντηση της
Φωτεινότητας της Μητέρας και του Γιου». Έτσι:
Εάν μείνει κάποιος σε αυτή την κατάσταση πολύ χρόνο καιρό, μπορεί να
έχει ως αρχάριος μια εμπειρία «μακαριότητας», «διαύγεια» ή «απουσίας
σκέψεων» που αποκρύβει το πρόσωπο της πραγματικής του φύσης. Έτσι αν
την ελευθερώσει από αυτό το κέλυφος προσκόλλησης στην εμπειρία,
αφήνοντας γυμνό το πραγματικό πρόσωπο της Ρίγκπα, θα εκλάμψει η
εσωτερική σοφία. Υπάρχει ένα ρητό: «Όσο περισσότερο καταστρέφεται, τόσο
καλύτερος είναι ο διαλογισμός ενός Γιόκι». Όσο πιο απότομη είναι η κλίση,
τόσο καλύτερη είναι η ροή ενός ορεινού ρυακιού. Γι αυτό:
Έτσι, χωρίς να διαχωριστείς από την ουσία αυτού που βιώνεις, το απερίγραπτο,
την διαπερνώσα τα πάντα, ξεκάθαρη Ρίγκπα, παραμένεις σε αυτή, όλες τις
φορές και σε όλες τις καταστάσεις. Τότε δε θα υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ της
διαλογιστικής και της μεταδιαλογιστικής κατάστασης:
Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των συνόδων Διαλογισμού της Θεώρησης και
του Μεταδιαλογισμού της Δράσης. Ετσι λοιπόν:
«Ποτέ δεν έχω διαλογιστεί, ούτε έχω ποτέ διαχωριστεί από το διαλογισμό. Έτσι
ποτέ δεν είμαι χωρισμένος από την πραγματική σημασία του Μη Διαλογισμού.»
Έτσι εάν ένα άτομο είναι τόσο τυχερό, ώστε να εισέλθει στην ατραπό του
Ντζογκπασένπο, δεκτικό με την ουσιαστική έννοια και στο άκουσμα της
διδασκαλίας, τότε αυτο-απελευθερώνεται. Τότε δηλαδή γι’ αυτό το άτομο η
αντίληψη και οι σκέψεις απελευθερώνονται από την ίδια τη βάση τους και
οτιδήποτε εμφανίζεται σ ε αυτό είναι απλά το παιχνίδι του Νταρμακάγια. Δεν
υπάρχει διαλογισμός, ούτε διαλογιζόμενος. Άλλοι πάντως, λιγότερο τυχεροί,
που εξακολουθούν να γίνονται θύματα της παραίσθησης, πρέπει να
ανακαλύψουν βαθμιαία τη σταθερότητα. Μέχρις ότου το κάνουν αυτό, θα
πρέπει να σχολούνται με την άσκηση του διαλογισμού. Έτσι λοιπόν:
Παρόλο που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα καμιά διαφορά ανάμεσα στο
διαλογισμό και στο μεταδιαλογισμό, εντούτοις, έως ότου βρει ο διαλογισμός
την πραγματική του σταθερότητα, δε θα μπορεί κάποιος να τον συγχωνεύσει
με τον μεταδιαλογισμό που γεννιέται από την πραγματική εμπειρία της σοφίας.
Γι αυτό:
Εάν κάνει κάποιος άσκηση κατά τις διαλογιστικές συνεδρίες, ίσως μπορέσει
να παραμένει στη συνεχή ροή της Ρίγκπα με την εμπιστοσύνη της
Θεώρησης. Ακόμα όμως κι έτσι, αν αυτός είναι ανίκανος να αναμίξει αυτή
την άσκηση με τη δράση του μη διαλογισμού και να παραμείνει στη συνεχή
ροή του, τότε αυτή η άσκηση δε θα του χρησιμεύσει ως θεραπεία όταν
εφανιστούν δυσοίωνες καταστάσεις στη ζωή του και οδηγημένος από σκέψεις,
αυτός θα παραπλανηθεί τότε όπως ακριβώς ένα συνηθισμένο άτομο. Γι’ αυτό
είναι πολύ σημαντικό να παραμένει σε εγρηγορώσα συνείδηση με την
διαπερνώσα τα πάντα εμπιστοσύνη (ζανγκτάλ):
ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΦΟΡΕΣ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Ένα τέτοιο είδος άσκησης, που είναι η αδιαιρετότητα της Σαμσάρα και της
Βιπασιάνα στη Γιόγκα της φυσικής κατάστασης του Trodral, εμμένοντας στην
αυτοαναγνώριση της αμετάβλητης συνεμφανιζόμενης Νταρμάτα, είναι η καρδιά
της άσκησης όλων των τάντρας της Βατζραγιάνα και η αληθινή Σοφία. Είναι
το ιδιαίτερο Ντάρμα - σαν ένα πετράδι που ικανοποιεί όλες τις επιθυμίες -
της γενεαλογίας της άσκησης. Είναι το άφθαρτο, αγνό πνεύμα της Σοφίας όλων
των Μαχασίντας, όλων των παραδόσεων της Ινδίας και του Θιβέτ, της
Αρχαίας Σχολής Νίνγκμα και της Νέας Σχολής Σάρμα. Γι’ αυτό αποφάσισε επ’
αυτού με απόλυτη βεβαιότητα. Εάν αντ’ αυτού συνεχίσεις να αναζητάε άλλες
μεθόδους και διδασκαλίες με αχόρταγη όρεξη και πλεονεξία, θα είναι σα να
κρατάς τον ελέφαντα σπίτι σου και να ψάχνεις για τα αποτυπώματά του
στο δάσος. Χάνεσαι έτσι σε μια ατέλειωτη «διανοητική έρευνα» και η
απελευθέρωση δε θα σου συμβεί ποτέ. Πρέπει έτσι να αποφασίσεις με
απόλυτη βεβαιότητα ως προς αυτή την άσκηση….
Μια τέτοια γυμνή σοφία, αυτό το Νταρμακάγια που είναι αυτο-υπάρχων, ποτέ
δεν έχει πλανηθεί. Αποφάσισε με απόλυτη σιγουριά, ότι αυτή είναι η ίδια η
φώτιση και μείνε στη ροή της. Αυτή είναι η ουσία αυτής της δεύτερης
μυστικής λέξης, έτσι είναι ζωτικό:
Πάντως σε αυτό τον καιρό της διαλογιστικής άσκησης εάν δεν υπάρχει η
εμπιστοσύνη στη μέθοδο απελευθέρωσης, παρόλο που θα μπορούσε κάποιος
να διαλογίζεται, αναπαυόμενος στην κατάσταση της ακινησίας και ηρεμίας, δε
θα προχωρούσε πέρα από τα όρια του σαμάντι των θεών. Ένας τέτοιος
διαλογισμός δε θα μπορούσε να υποτάξει την προσκόλληση ή το θυμό, δε θα
μπορούσε να σταματήσει την καρμική ροή της συσσώρευσης ή να φέρει τη
βαθιά εμπιστοσύνη της άμεσης βεβαιότητας. Έτσι είναι σημαντικό να έχεις
αυτή τη βαθιά εμπιστοσύνη στη μέθοδο απελευθέρωσης. Επίσης τον καιρό που
εμφανίζεται μια πολύ δυνατή προσκόλληση προς ένα αντικείμενο εππιθυμίας ή
ένας πολύ δυνατός θυμός προς ένα αντικείμενο αποστροφής ή μια κλίση και
προτίμηση για ευνοϊκές περιστάσεις και υλικές κατοχές ή αισθήματα λύπης σε
δυσμενείς περιστάσεις και αρρώστεις, τότε και αν ακόμη αυτά έρθουν, θα
αφυπνίσουν μόνον τη δύναμη της Ρίγκπα και είναι σημαντικό να το
αναγνωρίσουμε αυτό ως τη βάση της απελευθέρωσης για σοφία. Έτσι:
Επιπλέον εάν δεν έχει κάποιος την ουσία και κυριαρχία της άσκησης της
«απελευθέρωσης με την εμφάνιση», τότε οποιεσδήποτε φευγαλέες σκέψεις
υπεισέλθουν κλεφτά στο νοου του, θα τον κάνουν απλά να συσσωρεύσει
περισσότερο σαμσαρικό κάρμα. Έτσι είτε είναι χονδροειδείς σκέψεις είτε
λεπτές σκέψεις-οτιδήποτε εμφανίζεται–η ουσία είναι το ταυτόχρονο της
εμφάνισης και της απελευθέρωσης, χωρί το άφημα κανενός (καρμικού) ίχνους.
Όλο το ζήτημα είναι να συνεχίσεις αυτή τη άσκηση:
Όταν κάποιος έχει συνηθίσει για μια μεγάλη χρονική περίοδο να εκτελεί αυτή
την άσκηση, τότε όλες οι σκέψεις του θα εμφανίζονται σα διαλογισμός και θα
σπάσουν όλα τα σύνορα μεταξύ ηρεμίας και αλλαγής. Σαν αποτέλεσμα, η
κίνηση ή αλλαγή δε θα βλάψει ή ενοχλήσει την ακινησία και ηρεμία.
Έτσι, κατέχοντας με αυτό τον τρόπο την ουσία και τη μέθοδο της
απελευθέρωσης:
Όπως λέγεται:
Έτσι εάν δε διαθέτει κάποιος αυτή την ουσία της μεθόδου απελευθέρωσης,
αυτή η μέθοδος ηρεμίας του πνεύματος θα τον στρέψει απλά στα σαμάντι των
θεών των ανώτερων βασιλείων. Αυτοί που ισχυρίζονται πως είναι αρκετό να
αναγνωρίσεις απλώς την κατάσταση της ηρεμίας και της αλλαγής, δεν είναι
διαφορετικοί από εκείνους που εντρυφούν σε καθημερινές πλανερές σκέψεις
και παρόλο που μπορεί να διακηρύσσουν όρους όπως «κενότητα» και
«Νταρμακάγια», επειδή αυτοί είναι απλά αποστηθίσεις φτιαγμένες από το
μυαλό, όταν αυτοί συναντήσουν πραγματικά τη δυστυχία και τις άσχημες
περιστάσεις, θα αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν τα σφάλματά τους και δεν θα
μπορέσουν να παραμείνουν σταθεροί και αμετακίνητοι. Γι’ αυτό:
Έτσι, είτε στην κατάσταση της ηρεμίας, είτε της αλλαγής, οτιδήποτε σκέψεις
και αν εμφανιστούν, αυτές εμφανίζονται σαν διαλογισμός και αν ακόμα
ψάξτε για πλάνες, δε θα μπορέσετε να τις βρείτε ποθενά. Αυτό και μόνον
αυτό μετρά σα μια έγκυρη ή όχι άσκηση, με την ουσιαστική έννοια. Αυτός είναι
ο λόγος που:
Κάρμαπ Ντόρτζε
Αγέννητος
Και όμως συνεχίζοντας χωρίς διακοπή,
Χωρίς να έρχομαι, ούτε να πηγαίνω πουθενά.
Πανταχού παρών,
Υπέρτατο Ντάρμα
Αμετάβλητε Χώρε,
χωρίς ορισμό.
Αυθόρμητα απελευθερούμενος
Τέλεια ανεμπόδιστη κατάσταση –
που υπάρχεις από την ίδια την αρχή ,
Αυτοδημιουργημένη, χωρίς θέση,
Χωρίς τίποτα το θετικό να αποδεχθείς
Και τίποτα το αρνητικό να απορρίψεις.
Απέραντη έκταση που διεισδύεις παντού
Αχανή, δίχως όρια, χωρίς δεσμά,
Χωρίς τίποτα ούτε καν να διαλύσεις
Ή να απελευθερωθείς από αυτό,
Παρών πέρα από το χώρο και το χρόνο
Υπάρχοντας από την αρχή.
Απέραντη διάσταση, εσωτερικέ χώρε,
Ακτινοβόλε με διαύγεια σαν τον ήλιο και το φεγγάρι,
Αυτοτελειωμένε.
Άφθαρτε σαν ένα βάτζρα,
Σταθερέ σαν ένα βουνό
Καθαρέ σαν ένα λωτό
Δυνατέ σαν ένα λιοντάρι,
Απαράμιλλη ευχαρίστηση
Πέρα από κάθε όριο.
Φώτιση
Γαλήνη
Κορυφή του Ντάρμα
Φως του σύμπαντος
Τέλειος από την Αρχή.
Ακόμα κι έτσι,
Γνώριζε ότι όλα όσα υπάρχουν
Είναι τελικά κενά από φύση-εαυτό.
Απόλυτα μη δυαδικά.
Λόγια του Βούδα που αποτελούν μια τέλεια εξήγηση του Τζόγκσεν.
Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΣΙ-ΝΕ
Όταν συνεχίσουμε με αυτό τον τρόπο για κάποιο χρονικό διάστημα, μπορεί να
φανεί ότι οι σκέψεις μας αυξήθηκαν αντί να ελαττωθούν, όπως κανονικά θα
περιμέναμε από το σκοπό της συγκέντρωσης, που είναι η ηρεμία του νου μας.
Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν έχουμε περισσότερες σκέψεις, αλλά τώρα που
ηρέμησε ο νους μας παρατηρούμε απλώς περισσότερες. Είναι όπως στην
ταραγμένη θάλασσα που φαίνεται να έχει πολύ λίγα ψάρια, αλλά όταν
είναι ήρεμη και διαυγής τα ψάρια είναι πολύ περισσότερα. Έτσι όταν βρεθούμε
σε μια κατάσταση ηρεμίας, φαίνεται σα να υπάρχουν πολύ περισσότερες
σκέψεις. Το σημαντικό όμως είναι να μην κάνουμε τίποτα με αυτές.
Η Σί-νε (Zhi-gnas) είναι πάντως ένας πολύ γενικός όρος. Σί (Zhi) στα
Θιβετανικά σημαίνει ηρεμία και νε (gnas) το να είσαι ή να βρεθείς σε κάτι. Έτσι
Σί-νε (Zhi-gnas) σημαίνει να είσαι σε ηρεμία, το να βρεθείς σε μια κατάσταση
ηρεμίας. Συνήθως όμως έρχονται πάντα σκέψεις στο νου μας. Κάποια στιγμή
μια σκέψη εμφανίζεται και μετά αυτή εξαφανίζεται. Η κατάσταση από τη
στιγμή που εξαφανίζεται μέχρι να εμφανισθεί η επόμενη σκέψη ονομάζεται
Σί-νε. Μερικές φορές αυτή η κατάσταση της απουσίας σκέψης διαρκεί πολύ
χρόνο και ονομάζεται Νέπα (gnas-pa). Στην αρχή της Σί-νε αυτό που
αναζητάμε πάνω από όλα είναι η κατάσταση της Νέ-πα. Αλλά πρέπει να
καταλάβουμε ότι αυτό είναι μόνον η αρχή. Δε σταματάμε σε αυτό, δε
σταματάμε στην Νέ-πα, την ηρεμία του νου, διαφορετικά θα ήμασταν πολύ
μακριά από τη διδασκαλία του Τζόγκσεν. Πρέπει να καταλάβουμε ότι όταν
φθάσουμε στην κατάσταση της Νέ-πα είναι πολύ σημαντικό να έχουμε ένα
νόημα. Όταν είμαστε χωρίς σκέψεις, ή έχουμε σκέψεις αλλά αυτές δε μας
ενοχλούν, αυτό ονομάζεται Σί-νε. Όταν τότε εμφανισθεί μια σκέψη, αυτό
ονομάζεται γκιού-πα ('gyu-ba), που σημαίνει κίνηση. Τη στιγμή που
εμφανίζεται αυτή η κίνηση της σκέψης, υπάρχει αμέσως η αναγνώρισή της,
η παρατήρησή της. Η αναγνώριση ότι υπάρχει αυτή η κίνηση δε σημαίνει
ότι την κρίνουμε, αλλά ότι έχουμε απλώς την επίγνωσή της, τη συνείδησή
της, αισθανόμαστε την παρουσία της και αυτό ονομάζεται στα Θιβετανικά
Ρίγκ-πα. Υπάρχουν έτσι τρία στοιχεία. Το πρώτο είναι η νέ-πα, η απουσία
σκέψης, η κατάσταση της ηρεμίας, στην οποία δεν υπάρχει καμιά σκέψη. Μετά
εμφανίζεται μια σκέψη και αυτό είναι η γκιού-πα, η κίνηση, και αμέσως
μόλις αυτή εμφανισθεί υπάρχει η αναγνώρισή της, η Ρίγκ-πα. Όταν υπάρχουν
και τα τρία αυτά στοιχεία μαζί, τότε συνεχίζουμε σε αυτή την κατάσταση. Η
συνέχεια και με τα τρία αυτά στοιχεία είναι αυτό που ονομάζουμε Σί-νε.
Με αυτό τώρα το είδος της Σί-νε, το πιο πολύ που μπορούμε να φτάσουμε είναι
να μπορούμε να μείνουμε σε αυτή την κατάσταση για πολύ χρόνο, χωρίς να
ενοχλούμαστε από τις σκέψεις μας ή από την κίνηση γύρω μας. Αυτό είναι ο
σκοπός μας. Γι' αυτό ασκούμαστε. Όταν έχουμε κάνει αρκετά αυτή την
άσκηση, τότε προχωράμε στη Σί-νε χωρίς αντικείμενο.
ΜΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ
Ίσως έχουμε ακούσει για τα τρία ενεργειακά κανάλια του σώματός μας, τα
δύο πλευρικά, την Ίντα και την Πιγκάλα και το μεσαίο, κεντρικό κανάλι της
Σουσούμνα. Αυτά χρησιμοποιούνται συνήθως στις ασκήσεις αναπνοής και στη
Ράτζα Γιόγκα. Σε αυτές τα δυο πλευρικά κανάλια θεωρείται ότι συνδέονται με
τα δυο ρουθούνια μας και την καρμική αναπνοή μας. Στην παρακάτω όμως
άσκηση, η οποία δεν είναι μια άσκηση αναπνοής, δε χρειάζεται να υποθέσουμε
κάτι τέτοιο. Εδώ οραματιζόμαστε τα τρία κανάλια σαν επιμήκεις παράλληλους
σωλήνες στο μέσον του σώματός μας, οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους στο
κάτω μέρος τους, τέσσερα περίπου δάκτυλα κάτω από τον αφαλό μας, ενώ στο
πάνω μέρος τους φτάνουν μέχρι την κορυφή της κεφαλής μας όπου απλώς
αποκόπτονται. Αυτοί δε συνδέονται με κανένα τρόπο με τα ρουθούνια μας.
Οραματιζόμαστε τώρα στην κορυφή του αριστερού και του δεξιού καναλιού
δυο μικρές χάνδρες ή μπαλίτσες που τρέμουν, τη μία κόκκινη και την άλλη
άσπρη. Συγκεντρωνόμαστε πάνω τους καθώς τρέμουν πάνω από τα κανάλια
και μετά καθώς κινούνται με την αναπνοή μας όταν εισπνέουμε. Στη συνέχεια
τις βλέπουμε να ενώνονται στο κεντρικό κανάλι κάτω από τον αφαλό μας και
μετά να σπρώχνονται με την αναπνοή μας προς τα πάνω, ενώ κρατάμε σε
αυτό το σημείο λίγο την αναπνοή μας (κούμπακα). Εκείνο που κάνουμε στην
άσκηση της κούμπακα είναι να σπρώχνουμε το διάφραγμά μας προς τα κάτω
και μετά να σφίγγουμε τους γλουτούς μας και το περίνεο μας καθώς
δίνουμε μια ώθηση προς τα πάνω μέσα από το κεντρικό κανάλι, κρατώντας σε
αυτό το σημείο την αναπνοή μας.
Πρώτα απ' όλα βρίσκουμε ένα μέρος έξω από το σπίτι μας, στο ύπαιθρο. Το
ιδανικό θα ήταν ένα βουνό. Μπορούμε όμως να είμαστε και σε μια πεδιάδα, ή
οπουδήποτε αλλού έξω από το σπίτι μας. Μπορούμε επίσης να καθίσουμε σ'
ένα πεζούλι, ή στην κορυφή μιας στέγης. Σε οποιαδήποτε περίπτωση
κατευθύνουμε τη ματιά μας προς το διάστημα, τον ουρανό. Στην αρχή πρέπει
να ελέγξουμε τη στάση μας, όπως και στην περίπτωση της συγκέντρωσης με
ένα αντικείμενο. Καθόμαστε λοιπόν σε μια βολική στάση και χαλαρώνουμε για
να βοηθήσουμε και το νου μας να χαλαρώσει από την ένταση που μπορεί να
έχει.
Μετά είναι πολύ σημαντικός ο τρόπος που κοιτάμε με τα μάτια μας. Εδώ δε
συγκεντρωνόμαστε σε ένα αντικείμενο. Τα μάτια μας είναι τελείως ανοιχτά και
ατενίζουν το διάστημα και τον ουρανό. Δεν κοιτάμε σ' ένα συγκεκριμένο
σημείο. Στη συγκέντρωση με ένα αντικείμενο δώσαμε το παράδειγμα της
μέλισσας που κάθεται πάνω σ' ένα λουλούδι, που σημαίνει ότι η παρουσία και
η προσοχή μας βρισκόταν τότε εκεί ακριβώς που συγκεντρωνόταν η ματιά μας.
Στη συγκέντρωση όμως χωρίς αντικείμενο ο νους μας δεν έχει κανένα
στήριγμα, κανένα δεκανίκι. Δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερο να διατηρήσει. Αυτό
σημαίνει ότι δεν σταθεροποιείται σε κανένα μέρος. Στη διδασκαλία του
Τζόγκσεν λέγεται ότι τα μάτια είναι η πόρτα της σοφίας. Όταν λοιπόν
διαλογιζόμαστε τα έχουμε ανοιχτά. Όταν οραματιζόμαστε κάτι κλείνουμε
συνήθως τα μάτια μας, γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να οραματισθούμε κάτι με
αυτό τον τρόπο. Τα διάφορα αντικείμενα γύρω μας εμποδίζουν διαφορετικά τον
οραματισμό μας. Στην άσκηση όμως του Τζόγκσεν δεν υπάρχει τίποτα το
ιδιαίτερο να δημιουργήσουμε, να σκεφθούμε, ή να οραματισθούμε. Δεν
εγκαταλείπουμε τα πράγματα γύρω μας, γιατί όπως λέγεται αυτά είναι το
στολίδι της κατάστασής μας. Γι’ αυτό τον λόγο τα μάτια μας είναι πάντα
ανοιχτά.
Όταν συγκεντρωνόμαστε στο χώρο, στο διάστημα, δεν πρέπει να κοιτάμε
κατευθείαν στο φως. Έτσι όταν κάνουμε αυτή την άσκηση το πρωί με την
ανατολή του ηλίου, κοιτάμε προς τη δύση και το αντίθετο κάνουμε το
απόγευμα. Αποφεύγουμε πάντως να κάνουμε την άσκηση το μεσημέρι, όχι
μόνο λόγω του έντονου τότε φωτός, αλλά και της σωματικής μας
κατάστασης εκείνη την ώρα. Είναι μια στιγμή σχετικής υπνηλίας. Ένα από τα
βασικά πράγματα που μας ενδιαφέρουν τώρα είναι η κατάσταση του νου μας.
Εδώ ο νους μας πρέπει να είναι γυμνός, ελεύθερος από κάθε ιδέα υποκειμένου
και αντικειμένου. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε επίσης για τη φρεσκάδα του
νου. Ο φρέσκος νους δε διέπεται από το καλό και το κακό ή από οποιεσδήποτε
κρίσεις πάνω σε αυτά. Αυτό σημαίνει ότι δεν εξαρτιόμαστε από τίποτα και
αφήνουμε τα πράγματα έτσι όπως είναι. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι
διασπόμαστε, αντίθετα έχουμε μια συνεχή παρουσία και εγρήγορση. Στη
συγκέντρωση με ένα αντικείμενο, το αντικείμενο χρησιμεύει στο να διατηρήσει
το νου μας προσηλωμένο εκεί, για να μη διασπόμαστε. Τώρα ακόμα και χωρίς
αντικείμενο διατηρούμε την εγρήγορσή μας.
Με αυτό τον τρόπο βρισκόμαστε σε μια κατάσταση ηρεμίας ακόμα και όταν
υπάρχουν πολλές σκέψεις ή κινήσεις γύρω μας. Η κατάστασή μας είναι σαν
την ήρεμη θάλασσα. Η ήρεμη τώρα θάλασσα έχει δυο σημασίες. Η μία είναι ότι
αυτή είναι καθαρή και διαυγής κι επομένως οτιδήποτε υπάρχει μέσα της
εκδηλώνεται καθαρά και είναι τελείως ορατό. Η άλλη σημασία της σχετίζεται
με την παράστασή της σαν ένα καθρέφτη. Αυτό σημαίνει ότι οι αντανακλάσεις
των βουνών, τ' ουρανού, του ήλιου, των άστρων, ή οποιουδήποτε πράγματος
είναι μπροστά της, εμφανίζονται καθαρά μέσα της.
Όταν μιλάμε γενικά για τη Σί-νε, την κατάσταση της ηρεμίας, υπάρχει κι ένα
άλλο όνομα που συνήθως αναφέρεται και αυτό είναι η Λάμ-τονγκ. Στη
διδασκαλία του Τζόγκσεν η Λάμ-τονγκ είναι η παρουσία του νου, η
συνειδητότητα, η γνώση της κατάστασής μας.
Η ΥΠΝΩΤΙΚΗ ΣΙ-ΝΕ
Αν τώρα κάποιος μείνει στη Σί-νε για την οποία μιλήσαμε και συνεχίσει σε αυτή
την κατάσταση, θα πέσει σε ένα είδος υπνωτικής Σί-νε. Οι Βουδιστικές
σχολές μιλάνε για το nyan-thos 'gog-pa, το μπλοκάρισμα του Nyan-thos,
ότι μπορεί να μείνει κάποιος δηλαδή μπλοκαρισμένος εκεί για εκατοντάδες
χρόνια, συνεχίζοντας στην κατάσταση του διαλογισμού. Συνήθως λέγεται ότι
αυτός αφυπνίζεται τελικά από έναν Μποδισάτβα. Αυτή η κατάσταση είναι μια
υπνωτική Σί-νε. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι κακή, γιατί είναι σαν
μια παύση και δεν συσσωρεύει κανείς σε αυτήν κάρμα. Δεν προχωρά όμως
και προς την πραγμάτωση. Μένει κολλημένος σε μια κατάσταση μικρής
διαύγειας. Υπάρχει και κάτι χειρότερο. Είναι κάποιος στην κατάσταση της Σί-νε
με παρούσες τις αισθήσεις του. Ακόμα και αν είναι νυσταγμένος βρίσκεται σε
μια ευνοϊκή κατάσταση της Σί-νε. Και αυτή όμως είναι μια υπνωτική Σί-νε, με
την έννοια ότι αυτός δεν προοδεύει. Είναι σα να μη φτάνεις ποτέ στο σκοπό
σου, γιατί σταμάτησες κάπου στο δρόμο σου και κόλλησες εκεί. Δεν είναι πολύ
σοβαρό, αλλά μπορεί να γίνει αρκετά σοβαρό, αν για παράδειγμα μπλοκάρει
κάποιος τις σκέψεις του, που είναι τελείως αρνητικό. Όποιος μπλοκάρει και
αρνείται όλες τις σκέψεις του, αναζητώντας με αυτό τον τρόπο τη Σουνιάτα,
την κενότητα, ή αυτός που κάνει ένα είδος υπνωτικής Σί-νε, χωρίς την
παρουσία τωναισθήσεών του, μπορεί να γίνει η αιτία για να ξαναγεννηθεί σαν
ένα ον χωρίς μορφή.
Όταν ασκούμαστε λοιπόν στη Σί-νε, πρέπει να φτάσουμε σε μια ξύπνια, πολύ
αφυπνισμένη Σί-νε. Δε χρειάζεται όμως να ανησυχούμε Γι’ αυτό από την αρχή,
γιατί θα εμποδίσουμε με αυτό τον τρόπο την άσκησή μας. Πρώτα απ' όλα
κάνουμε συγκέντρωση με ένα αντικείμενο και μετά συγκέντρωση χωρίς
αντικείμενο. Ύστερα βρισκόμαστε σε μια κατάσταση σα μια ήρεμη θάλασσα,
όπου δεν ενοχλούμαστε από διάφορες σκέψεις, ή από πράγματα που
συμβαίνουν γύρω μας. Όταν φθάσουμε σε αυτό το είδος της Σί-νε, τότε
είναι καιρός να σκεφτούμε το γεγονός ότι αυτή δεν πρέπει να είναι μια
νωθρή, αλλά μια πολύ ξύπνια Σί-νε. Αλλά δεν αρκεί να το σκεφτούμε απλώς
αυτό. Μπορούμε να κάνουμε μια άσκηση που λέγεται "Ένωση της Σί-νε με τη
Λάμ-τονγκ".
Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΙ-ΝΕ ΜΕ ΤΗ ΛΑΜ-ΤΟΤΝΓΚ
Δεν πρέπει να νομίζουμε ότι η Σί-νε είναι μόνο μια κατάσταση στην οποία
απουσιάζουν οι σκέψεις, αλλά πρέπει να τη θεωρούμε καλύτερα σα μια
κατάσταση στην οποία ακόμα και όταν εμφανίζονται πολλές σκέψεις, αυτές δεν
μπορούν να μας ενοχλήσουν. Αν συνεχίζουμε όμως σε αυτή την κατάσταση
για όλη μας τη ζωή εκείνο που θα φτάσουμε θα είναι η υπνωτική Σί-νε. Σε
αυτή την περίπτωση μπορεί να κάνουμε για χρόνια διαλογισμό και παρ' όλα
αυτά να μην προοδεύουμε, ούτε να έχουμε την εμπειρία πολλών νυάμς.
Μια μέθοδος που μπορεί να μας βοηθήσει στην εμπειρία της Ρίγκ-πα είναι να
ηχήσουμε, ενώ είμαστε σε μια κατάσταση ηρεμίας, απότομα και δυνατά τη
λέξη Π'ετ (Phat). Αμέσως μετά την ήχησή της ο νους μας μπλοκάρεται
εντελώς. Εκείνη τη στιγμή, μετά το μπλοκάρισμα του νου μας, υπάρχει ένα
είδος απουσίας του νου μας, που είναι το ίδιο με αυτό που ονομάζουμε
νυάμς, αλλά δεν έχουμε ακόμα μπει σε καμιά διαδικασία σκέψης ή κρίσης,
υπάρχει μόνο μια γυμνή παρουσία και αυτή η παρουσία είναι η κατάσταση της
Ρίγκ-πα.
Όταν κάνουμε την άσκηση της Σί-νε με τη νάμκα-άρταντ (nam- mkha' Ar-
gtad), ενοποιούμε τη Λάμ-τονγκ, την παρουσία του νου, με τη Σί-νε, την
κατάσταση της ηρεμίας, ή αλλιώς τη συνείδησή μας με το ανοιχτό διάστημα.
Όταν παραμένουμε στην ενοποιημένη αυτή κατάσταση, αυτό ονομάζεται
διαλογισμός ή επίσης στοχασμός και αρχίζουμε έτσι να μπαίνουμε στην άσκηση
του Τζόγκσεν. Όσα έχουμε πει μέχρι τώρα για τη Σί-νε είναι μια γενική
άσκηση για όλες τις σχολές του Βουδισμού. Τα επόμενα όμως ανήκουν
αποκλειστικά στο Ντζόγκσεν.
Με τη διάλυση της Σί-νε μπαίνουμε στην άσκηση του Τζόγκσεν. Αυτό που
κάνουμε τώρα είναι να συνεχίζουμε σε αυτή τη διαλυμένη κατάσταση. Μόλις
τώρα σκεπτόμαστε ότι είμαστε στην κατάσταση της Σί-νε, δηλαδή σε
διαλογισμό και αυτή τη στιγμή παρατηρούμε ή αισθανόμαστε αυτόν που
διαλογίζεται. Όταν έχουμε την αίσθηση αυτής της παρουσίας, αν το
παρατηρήσουμε αυτό καλά και προσεκτικά, τότε είναι κάτι πολύ διαφορετικό
από κει που ήμασταν πριν μια στιγμή όταν διαλογιζόμασταν. Και τώρα
συνεχίζουμε σε αυτή την κατάσταση. Πρέπει να προσπαθήσουμε να
καταλάβουμε τη διαφορά μεταξύ της διαλυμένης Σί-νε και του να παραμένουμε
απλώς στην κατάσταση της Σί-νε. Μπορεί να μην είναι τόσο εύκολο να
εξηγηθεί με λόγια, αλλά λίγο-πολύ παίρνουμε μια ιδέα και με την άσκηση θα
καταλάβουμε πως ακριβώς γίνεται και τι συμβαίνει. Στην αρχή πρέπει να
δώσουμε μεγάλη σημασία στη διάλυση της Σί-νε, αλλά μετά από λίγο
χρόνο δε θα μας ενδιαφέρει. Αυτή η στροφή, αυτός ο τρόπος του να
είμαστε παρόντες και εγρηγορότες, συμβαίνει μετά σχεδόν αυτόματα.
Η ζωή μας είναι διαρκώς σε κίνηση. Τον περισσότερο τώρα χρόνο που
κινούμαστε είμαστε διασπασμένοι. Αλλά όταν έχουμε κυριαρχήσει αυτή τη
διαλυμένη Σί-νε, τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις στιγμές που δεν
είμαστε διασπασμένοι για να ασκηθούμε στην καθημερινή μας ζωή. Έχουμε πει
ότι πρέπει να σηκωθούμε, να κινηθούμε και ότι έχουμε όχι μόνο
δραστηριότητες του σώματος αλλά και του λόγου μας. Ό,τι λέμε με τη
φωνή μας πρέπει να μπει επίσης σε άσκηση. Ακόμα πιο πολύπλοκο είναι το
πνεύμα μας. Όταν όμως κυριαρχήσουμε αρκετά αυτή τη διαλυμένη Σί-νε,
θα μπορούμε να κυριαρχήσουμε και τις σκέψεις μας. Με αυτό τον τρόπο
μπορεί να μπει σε άσκηση ολόκληρη η καθημερινή μας δραστηριότητα.
Υπάρχουν δυο ασκήσεις σε σχέση με την άσκηση της νύκτας: η μία γίνεται το
βράδυ, προτού κοιμηθούμε και η άλλη το πρωί, αμέσως μόλις ξυπνήσουμε.
Όταν κοιμόμαστε, οι αισθήσεις μας είναι ναρκωμένες. Αυτός είναι ο λόγος που
κάνουμε την άσκηση λίγο προτού κοιμηθούμε. Στην αρχή χαλαρώνουμε,
έχοντας όλες τις αισθήσεις μας σε μια κατάσταση στοχασμού. Δεν τις
αφήνουμε δηλαδή να μας παγιδέψουν σε μια δυαδική κατάσταση. Πρέπει
επίσης να ολοκληρώσουμε τη συγκέντρωσή μας με τον ύπνο μας. Όταν
εστιαζόμαστε έντονα και με μεγάλη προσοχή σε ένα αντικείμενο, και μετά
χαλαρώνουμε σιγά - σιγά την προσοχή μας, αυτή η άσκηση ονομάζεται στα
Θιβετανικά σί-νε. Όταν όμως εργαζόμαστε περισσότερο με την κίνηση των
σκέψεών μας, αυτό ονομάζεται λάμ-τονγκ. Εμείς τώρα εδώ κάνουμε σί-νε και
μετά ολοκληρώνουμε τη συγκέντρωσή μας με τον ύπνο μας, κοιμόμαστε
δηλαδή με την παρουσία αυτής της συγκέντρωσης.
Τίγκ-λε Θιβετανικό Α
Όταν αποκοιμηθούμε με τις αισθήσεις μας πλήρως χαλαρωμένες, αλλά
άγρυπνες, η επίγνωσή μας δε θα διαταραχθεί από διασπαστικές σκέψεις και θα
εμφανισθεί το καθαρό ή φυσικό φως. Όταν συγκεντρωνόμαστε σε ένα
μοναδικό αντικείμενο, τότε δεν μπορούν να εμφανιστούν εξωτερικές σκέψεις.
Όταν όμως χαλαρώσουμε λίγο τη συγκέντρωσή μας, αυτές είναι εύκολο να
εμφανισθούν και να μας παγιδέψουν. Δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να τις
εμποδίσουμε, αλλά άμα δεν έχουμε αρκετή συγκέντρωση, σίγουρα θα
αποσπαστούμε. Θα παγιδευτούμε απ' αυτές και δεν θα κοιμηθούμε αμέσως.
Αν όμως εξακολουθήσουμε να βρισκόμαστε σε μια χαλαρωμένη κατάσταση,
θα κοιμηθούμε εύκολα. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ολοκληρώσει αυτή την
κατάσταση με τον ύπνο μας και αυτό ονομάζεται φυσικό (καθαρό) φως.
Τότε θα βρεθούμε στην πραγματική κατάσταση της ύπαρξης, χωρίς τη
διασπαστική δράση των σκέψεων.
Η διαδικασία του ν' αποκοιμηθούμε μπορεί να μας φέρει στη διαύγεια της
πραγματικής κατάστασης της ύπαρξης (νταρμαντάτου).
Όλες οι αισθήσεις μας, όταν είμαστε σε μια κατάσταση παρουσίας,
απορροφούνται στο νταρμαντάτου. Μέχρι να αποκοιμηθούμε πλήρως,
μπορούμε να μείνουμε σε αυτή την κατάσταση του στοχασμού.
Έτσι με αυτή την άσκηση το ονείρεμα γίνεται ένας τρόπος για να εκδηλώσουμε
την πρωταρχική μας διάσταση και την έμφυτη συνειδητότητά μας. Αυτό
συνοψίζει την άσκηση της νύχτας.
Υπάρχει όμως και μια άσκηση που πρέπει να κάνουμε το πρωί, μόλις
ξυπνήσουμε. Το πρωί που ξυπνάμε, όταν έχουμε κάνει την άσκηση της
νύχτας, εμφανίζεται μια πρωταρχική συνειδητότητα, που ξεπερνά κάθε νοητική
διαδικασία. Μετά συνήθως επαναλειτουργεί ο νους και οι αισθήσεις μας, όπως
ακριβώς σε ένα νεκρό άτομο που επαναγεννάται σε ένα καινούργιο σώμα. Αν
όμως, από την άλλη μεριά, παραμείνουμε σε αυτή τη φυσική κατάσταση της
αγνής παρουσίας, χωρίς καμιά διάσπαση και χωρίς κανένα κατασκευασμένο
διαλογισμό, τότε θα εκδηλωθεί ήρεμα η έμφυτη φύση μας, ελεύθερη από
οποιαδήποτε διασπαστική σκέψη. Σε αυτή την περίπτωση δεν εξαρτιόμαστε
από οποιαδήποτε εξωτερικά φαινόμενα, ή από την κίνηση των σκέψεων. Αυτό
είναι γνωστό σαν η κατάσταση του υπέρτατου Γκουρού Σαμανταμπάντρα. Ο
Σαμανταμπάντρα αντιπροσωπεύει την αληθινή πρωταρχική μας κατάσταση, τον
"εσωτερικό μας Γκουρού". Εδώ μπορούμε επίσης να κάνουμε μια ουσιαστική
Γκουρού Γιόγκα. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η ίδια η κατάσταση της ρίγκ-πα
είναι ταυτόσημη με την κατάσταση του Γκουρού, ή Διδασκάλου μας και δεν
είναι άλλη από την έμφυτη πρωταρχική μας κατάσταση. Συνεπώς η Γκουρού
Γιόγκα δεν είναι ένα ζήτημα ένωσης, ή συγχώνευσης δυο ξεχωριστών
οντοτήτων, του Δάσκαλου και του μαθητή. Αυτοί είναι από την αρχή
αδιαχώριστοι. Η εμπειρία της αναγνώρισης του αδιαχώριστου της κατάστασης
του Δασκάλου και της δικής μας κατάστασης, είναι ο καλύτερος τρόπος για
να κάνουμε Γκουρού Γιόγκα.
Αν ασκούμαστε με αυτό τον τρόπο μέρα και νύχτα, ολόκληρη η ζωή μας θα
μπει σε στοχασμό. Σιγά - σιγά θα αυξηθεί η ικανότητά μας και θα
εξοικειωθούμε με την άσκηση. Τότε θα εμφανισθούν τα πάθη μας, που
μετατρεπόμενα σε σοφία, θα μας βοηθήσουν στο δρόμο μας. Επί πλέον θα
αναπτύξουμε μια ορισμένη ικανότητα για να βοηθάμε τους άλλους.
(Από μια άλλη διδασκαλία του Θιβετανού δασκάλου του Τζόγκσεν Ναμκάι
Νόρμπου. Αναφέρεται στο ίδιο θέμα, αλλά έχει πολλά επιπλέον στοιχεία)
Όταν κοιμόμαστε αυτό σημαίνει ότι οι αισθήσεις μας εξαφανίζονται μέσα μας.
Απ' αυτό το σημείο μέχρι να αρχίσουν τα όνειρα υπάρχει μια μεταβατική
κατάσταση. Αυτή η περίοδος μπορεί να είναι μικρή, ή μεγάλη. Μερικοί
άνθρωποι αρχίζουν να ονειρεύονται αρκετά γρήγορα, αφού αποκοιμηθούν.
Αυτό σημαίνει ότι η ονειρική κατάσταση άρχισε Γι’ αυτούς σχεδόν αμέσως.
Αλλά τι σημαίνει ότι αρχίζει η ονειρική κατάσταση; Σημαίνει ότι ο νους τους
αρχίζει να ξαναλειτουργεί. Τη μεταβατική αυτή περίοδο από τη στιγμή που
αποκοιμόμαστε μέχρι τη στιγμή που αρχίζει να ξαναλειτουργεί ο νους μας, την
ονομάζουμε κατάσταση του φυσικού (καθαρού) φωτός.
Αλλά ακόμα και αν αυτό το φυσικό φως δε συμβεί αμέσως, θ' αρχίσουν να
εμφανίζονται τα πρώτα αποτελέσματα στα όνειρά σας. Μπορεί να αρχίστε να
έχετε παράξενα όνειρα, που δεν έχουν καμιά σχέση με το παρελθόν σας και τα
ίχνη που αφήνουν πίσω τους οι σκέψεις σας, αλλά συνδέονται περισσότερο με
τη διαύγειά σας. Αυτό σημαίνει ότι αν έχετε κάνει την άσκηση του φυσικού
φωτός, θα αρχίσουν να εκδηλώνονται πιο συχνά τα όνειρα της φυσικής σας
διαύγειας.
Πρέπει έτσι να μπορείτε να αναγνωρίστε ότι το όνειρό σας είναι ένα όνειρο και
να προσπαθήστε μετά να ελέγξτε την κατάσταση. Για έναν ασκητή η άσκηση
της νύχτας είναι πιο σημαντική από την άσκηση της ημέρας, γιατί προκαλεί
μεγαλύτερη πρόοδο.
Θα πρέπει όμως να μην εξαρτιέστε από τα όνειρά σας, όσο μυθώδη και αυτά
να είναι, γιατί διαφορετικά θα βρεθείτε σε προβλήματα.
Ποιος όμως είναι όμως ο σκοπός της αλλαγής των ονείρων μας; Αλλάζουμε
τα όνειρά μας κυρίως για να ανακαλύψουμε ότι αυτά είναι μια ψευδαίσθηση.
Σε όλες γενικά τις Βουδιστικές διδασκαλίες το πρώτο πράγμα για το οποίο
μιλάμε είναι η ψευδαίσθηση. Η συνηθισμένη δήλωση είναι ότι όλα είναι μια
πλάνη και τίποτα δεν είναι πραγματικό. Έστω για παράδειγμα ένα όνειρο.
Όταν ξυπνάμε, καταλαβαίνουμε ότι ήταν μια ψευδαίσθηση, αλλά στη
διάρκεια του ύπνου μας νομίζουμε συνήθως ότι είναι πραγματικό.
Ανακαλύπτουμε τι είναι μόνον όταν ξυπνήσουμε. Το ίδιο ισχύει και για τον
κόσμο της εγρήγορσης. Νομίζουμε ότι είναι πραγματικός. Ακόμα κι όταν τον
ονομάζουμε ψευδαίσθηση, δεχόμαστε ορισμένα πράγματα, αρνούμαστε άλλα
και συμπεριφερόμαστε σα να ήταν όντως πραγματικός. Έτσι σε αυτή την
περίπτωση είναι πολύ σημαντικό να ανακαλύψουμε τι είναι αληθινά
πραγματικό. Το να προχωρήσουμε με το όνειρο σημαίνει, ότι με αυτό μπορούμε
να έχουμε μια άμεση εμπειρία για το τι είναι ψευδαίσθηση και τι
πραγματικότητα. Όταν αναγνωρίσουμε το όνειρο σαν όνειρο, ενώ
ονειρευόμαστε, ανακαλύπτουμε ότι αυτό είναι μια ψευδαίσθηση. Δεν
εγκαταλείπουμε όμως Γι’ αυτό το λόγο το όνειρο. Ζούμε μέσα του,
γνωρίζοντας ότι είναι μια ψευδαίσθηση και το ελέγχουμε και το αλλάζουμε. Το
αλλάζουμε γιατί μπορούμε να το αλλάξουμε και να το κάνουμε ό,τι θέλουμε,
γιατί αυτό δεν είναι πραγματικό. Αν ήταν κάτι πραγματικό, στέρεο και σταθερό,
τότε δε θα μπορούσαμε να το αλλάξουμε. Ανακαλύπτοντας την ψευδαίσθηση
της ονειρικής μας κατάστασης μπορούμε μετά να ανακαλύψουμε και τον
ψευδαισθητικό, ή ονειρικό χαρακτήρα της κατάστασης της εγρήγορσης. Δε
δραπετεύουμε από την πλάνη, αλλά και δεν αφήνουμε τους εαυτούς μας να
διέπονται από πλάνες. Ξεπερνάμε αυτή την κατάσταση της προσκόλλησης.
Αυτός είναι ουσιαστικά ο αντικειμενικός μας σκοπός.
Όσοι δεν έχετε πρόβλημα να κοιμηθείτε, αλλά μετά από κάτι πολύπλοκο δεν
μπορείτε να κοιμηθείτε, πρέπει προτού πάτε στο κρεβάτι σας να συγκεντρωθείτε
στο κεντρικό κανάλι και στο κεντρικό λευκό Α. Από αυτό πηγάζει μια
αλυσίδα από Α μέχρι το κέντρο της κεφαλής σας. Όταν ο οραματισμός είναι
πολύ καθαρός εξαφανίζετε τα πάντα μέσα στο κεντρικό λευκό Α. Μετά
επαναλαμβάνετε αυτή την άσκηση 2, ή 3 φορές. Στο τέλος αυτό το λευκό,
φωτεινό, Α φωτίζει ολόκληρο το κεντρικό κανάλι σας. Συνεχίζετε για λίγο με
την παρουσία του και μετά πηγαίνετε στο κρεβάτι σας. Εκεί, αν μπορείτε,
οραματίζεστε αυτό το κεντρικό λευκό Α μέσα σε μια φωτεινή σφαίρα. Μετά
χαλαρώνετε τελείως, χωρίς να σκέπτεστε άλλο πια το λευκό Α, αλλά
διατηρώντας συνεχώς την παρουσία του. Ύστερα μπορείτε να κοιμηθείτε.
Όσοι έχετε προβλήματα ύπνου, καλύτερα να μην κάνετε αυτή την άσκηση,
γιατί μετά από κάποιες μέρες δεν θα μπορείτε να κοιμηθείτε και θα γίνετε
νευρικοί. Υπάρχει όμως κάτι σημαντικό που μπορείτε να κάνετε. Ξαπλώνετε
απλά στο κρεβάτι σας ειρηνικά, χωρίς να σκέπτεστε τίποτα. Κανείς δεν σας
αναγκάζει να σκεφθείτε κάτι και όμως, όσο δεν κοιμάστε, έρχονται πάντα
σκέψεις στο μυαλό σας. Σε αυτή την περίπτωση είναι καλύτερα να μη βάζετε
καμιά λογική, να μην τις κρίνετε και να μην τις ακολουθείτε. Οποιαδήποτε
σκέψη εμφανισθεί εκείνη τη στιγμή, απλώς την παρατηρείτε. Το να την
παρατηρείτε δε σημαίνει να κάνετε κάτι ιδιαίτερο με αυτή. Είναι σα να
βρισκόσαστε σε στοχασμό. Τότε αν έλθει μια άλλη, οποιαδήποτε σκέψη, εκείνη
τη στιγμή έχετε την επίγνωση αυτής της σκέψης και την παρατηρείτε. Με
αυτό τον τρόπο θα μπορέσετε να κοιμηθείτε.
Υπάρχει όμως ένα είδος ονείρου νωρίς το πρωί στο οποίο λειτουργεί
περισσότερο η διαύγειά μας. Συμβαίνει νωρίς το πρωί, γιατί τότε ο ύπνος είναι
ελαφρότερος. Είναι πολύ εύκολο να έχετε τότε διάφορα είδη ονείρων που να
δείχνουν κάτι. Αυτά συνδέονται πάνω απ' όλα με πολλές πλευρές της
άσκησής σας. Ένας από τους τρόπους που εκδηλώνονται τα νυάμς
(χαρακτηριστικές εμπειρίες της άσκησης) είναι στα όνειρα.
Μια άλλη ένδειξη είναι όταν αποκτάμε συνείδηση ότι ονειρευόμαστε. Αυτό
σημαίνει ότι η πρακτική του καθαρού φωτός είναι τέλεια. Συνειδητότητα του
ονείρου σημαίνει για παράδειγμα ότι όταν ονειρευόσαστε κάτι τρομακτικό και
νοιώθετε φοβισμένοι, καταλαβαίνετε ότι ονειρευόσαστε και λέτε στον εαυτό
σας: "Α, δεν είναι τίποτα κακό, απλά ονειρεύομαι Αν δεν ήταν όνειρο θα
ήταν σίγουρα φοβερό, τώρα όμως που ξέρω ότι είναι όνειρο, ας προχωρήσω να
δω τι θα συμβεί". Αυτό είναι το συνειδητό όνειρο.
Για παράδειγμα την ημέρα, στην κατάσταση της εγρήγορσης, άμα κάνει
κάποιος μια άσκηση οραματισμού ή μετασχηματισμού, τη ζει σαν ένα είδος
φαντασίας. Τα υλικά αντικείμενα με τα οποία το σώμα έχει μια υλική, σωματική
επαφή είναι συμπαγή και αυτό μας περιορίζει πάρα πολύ. Το ίδιο ισχύει και
για τα συνηθισμένα μας όνειρα. Για παράδειγμα αν σε ένα συνηθισμένο όνειρο
ανεβαίνετε τη σκάλα για το επόμενο πάτωμα, ακολουθείτε αυτό το δρόμο,
γιατί έτσι σας αναγκάζουν οι συνήθειές σας και οι περιορισμοί σας. Αν όμως
έχετε επίγνωση ότι ονειρευόσαστε, τότε μπορεί να σκεφθείτε: "Μα είναι όνειρο.
Αφού δεν είναι πραγματικό ότι ανεβαίνω τα σκαλοπάτια, γιατί τότε να μη
δοκιμάσω μια άλλη, πιο ανορθόδοξη μέθοδο, που να μη με περιορίζει; Γιατί
να μη μεταφερθώ άμεσα και στη στιγμή στον πάνω όροφο, ή γιατί να μην
πετάξω μέχρι εκεί;" Ο νους σας μπορεί εύκολα να το κάνει. Σε ένα όνειρο που
έχετε επίγνωση ότι ονειρευόσαστε, μπορείτε να εφαρμόστε εύκολα όλα τα είδη
μετασχηματισμού. Υπάρχουν εκατοντάδες πράγματα που δεν μπορούμε να
ζήσουμε στην καθημερινή μας ζωή, αλλά που μπορούμε να τα ζήσουμε σε ένα
όνειρο. Όταν ασκείται κάποιος στο όνειρο έχει τριπλάσια ή τετραπλάσια
ικανότητα ανάπτυξης κι εμβάθυνσης απ' ότι κατά την άσκηση της ημέρας. Το
ίδιο ισχύει και με τις ασκήσεις μετασχηματισμού. Μπορείτε να κάνετε πάρα
πολλά για να τις αναπτύξετε στα όνειρά σας. Και όταν έχετε εξοικειωθεί
πολύ με τα όνειρά σας, θα μπορέσετε να επηρεάσετε και την κατάσταση της
εγρήγορσης, γιατί και αυτή είναι ένα όνειρο.
Μετά κάποια ορισμένη στιγμή το πρωί ξυπνάμε. Το ξύπνημα είναι σαν την
ανάληψη της καρμικής όρασης μετά την κατάσταση του Μπάρντο, στην οποία
περίπτωση σημαίνει τη διαδικασία της επαναγέννησης. Είναι το ίδιο ακριβώς
πράγμα, ξυπνάμε και αρχίζει να ξαναλειτουργεί η καρμική μας όραση. Είναι
κάτι που μας συμβαίνει κάθε μέρα.
Αν δεν είσαστε εξοικειωμένοι με αυτή την άσκηση, τότε σίγουρα δεν πρόκειται
να θυμηθείτε για 7-8 ημέρες, τη στιγμή που ξυπνάτε, αν είχατε ή όχι την
παρουσία του Α. Αν ρωτήσουν κάποιον τι σκέπτεται το πρωί αμέσως μόλις
ξυπνήσει, θα του ήταν πολύ δύσκολο να απαντήσει. Ένας όμως πραγματικός
ασκητής, μπορεί να απαντήσει ότι ξυπνά με την παρουσία του Α.
Οποιοσδήποτε δεν ξυπνά με αυτό τον τρόπο, θα πρέπει να εκπαιδευτεί λίγο
περισσότερο.
Μετά μπαίνουμε στη καθημερινή μας ζωή και ξέρουμε ότι ο καθένας μας έχει
τις ασχολίες του. Αυτό που πρέπει πάντως να θυμόμαστε είναι να μην
είμαστε διασπασμένοι. Αυτό μπορούμε να το εφαρμόσουμε σε οποιαδήποτε
στιγμή.
Προετοιμασία
*Οι Έξη αυτές Συλλαβές χρησιμοποιούνται για την Κάθαρση των Έξη Λόκας, ή
Βασιλείων ύπαρξης, τα οποία αντιστοιχούν στα πέντε βασικά πάθη: της
Υπερηφάνειας (Βασίλειο των Θεών), της Ζήλιας (Βασίλειο των Ασούρας, ή
Ημιθέων), της Άγνοιας (Βασίλειο των Ζώων), της Πλεονεξίας (Βασίλειο των
Πρέτας, ή Πεινασμένων Φαντασμάτων) και του Θυμού ή της Οργής (Βασίλειο
της Κόλασης). Απομένει τώρα το Ανθρώπινο Βασίλειο στο οποίο κυριαρχούν
και τα πέντε αυτά πάθη συγχρόνως. Το Βασίλειο των Θεών αντιπροσωπεύεται
από τη σπερματική συλλαβή Ah (κορυφή του κεφαλιού, χρώμα λευκό) , το
Βασίλειο των Ασούρας από τη σπερματική συλλαβή Su (τσάκρα λαιμού, χρώμα
απαλό κίτρινο), το Ανθρώπινο Βασίλειο από τη σπερματική συλλαβή Nri
(καρδιά, χρώμα μπλε), το Βασίλειο των Ζώων από τη σπερματική συλλαβή Tri
(αφαλός, χρώμα πράσινο), το Βασίλειο των Πρέτας από τη σπερματική συλλαβή
Pre (μυστικό κέντρο ή κέντρο γεννητικών οργάνων, χρώμα απαλό κόκκινο)
και το Βασίλειο της Κόλασης από τη σπερματική συλλαβή DU (Κέντρο
ποδιών, χρώμα μαύρο αιθάλης). Οι Έξη αυτές Συλλαβές Α, ΣΟΥ, ΝΡΙ, ΤΡΙ,
ΠΡΕ και ΝΤΟΥ, συμβολίζουν τις αιτίες αυτών των βασιλείων και κατά την
κάθαρση των έξη λόκας ο ασκητής τις οραματίζεται αντίστοιχα στο μέτωπο,
στο λαιμό, στην καρδιά, στο στομάχι, στα γεννητικά όργανα και στα πέλματα
των ποδιών του, όπου και τις εξαγνίζει με την άσκηση που περιλαμβάνει
οραματισμό, μάντρα και κατάλληλη αναπνοή.
Επειδή όμως ο οραματισμός αυτών των έξη συλλαβών είναι πολύπλοκος για
ένα Δυτικό, υπάρχει μια εναλλακτική άσκηση κάθαρσης των έξη βασιλείων
στην οποία αυτές αντικαθίστανται από μια μικρή λευκή, πράσινη, μπλε,
κόκκινη, γκρι και καφέ χάντρα αντιστοίχως. Ο ασκητής συγκεντρώνεται στην
αρχή σε κάθε μια από αυτές τις χάντρες (που συμβολίζει την αιτία του
αντίστοιχου βασιλείου), στη θέση του ανάλογου κέντρου του, και μετά στις
φωτεινές λέξεις ΟΜ Α ΧΟΥΜ (άσπρη, κόκκινη και μπλε αντιστοίχως) που τις
οραματίζεται να εμφανίζονται πάνω της. Μετά προφέρει το ΟΜ Α ΧΟΥΜ και
το φαντάζεται να διαλύει την αντίστοιχη χάντρα, προχωρώντας στη συνέχεια
στην επόμενη, όπου κάνει ακριβώς τα ίδια. Συνήθως ξεκινά από τα κάτω
προς τα πάνω, αρχίζει δηλαδή από μια μικρή καφέ, άτονη χάντρα, που
οραματίζεται στο πέλμα κάθε ποδιού του, σαν την αιτία του βασιλείου της
κόλασης και τελειώνει με μια μικρή άσπρη χάντρα, που την οραματίζεται στο
κέντρο του μετώπου του, σαν την αιτία του βασιλείου (ή διάστασης) των
θεών.
(iii) Αν φαίνεται ότι δεν έχετε ονειρευτεί, ή τα όνειρά σας είναι πολύ ασαφή,
τότε ο ύπνος σας ήταν πολύ βαθύς. Σε αυτή την περίπτωση βάζετε τα
μαξιλάρια σας ψηλότερα, χρησιμοποιείτε ελαφρότερα ή λιγότερα σκεπάσματα,
αφήνετε περισσότερο αέρα στο δωμάτιο που κοιμόσαστε, ή πηγαίνετε σε ένα
πιο ανοιχτό μέρος. Αποφεύγετε επίσης το πολύ πυκνό σκοτάδι, ανάβοντας ένα
μικρό φως.
Η Διάκριση
(iii) Αν τρομάξτε από ένα όνειρο, αλλά αναγνωρίστε στιγμιαία ότι είναι ένα
όνειρο, αυτό ονομάζεται "αναγνώριση του ονείρου με βίαια μέσα". Όταν το
έχετε κάνει αυτό (ή αρχίστε να το κάνετε), συνεχίστε να ασκείστε στη
συγκέντρωση πάνω στο Α. Σιγά - σιγά θ' αρχίστε ν' αναγνωρίζετε τα όνειρά
σας και χωρίς βίαια μέσα.
(iv) Όλη αυτή η πρόοδος εξαρτάται πολύ από την άσκηση της ημέρας. Τώρα
που αναγνωρίζετε τα όνειρά σας, πρέπει να ασκήσετε το πνεύμα σας στη
διάρκεια της ημέρας. Κάνοντας καθημερινό διαλογισμό, πρέπει να δίνετε
ιδιαίτερη έμφαση στην έντονη συγκέντρωση, χωρίς όμως να κατατάξετε, ή να
προσδιορίστε λεπτομέρειες. Αν για παράδειγμα θέλετε να ονειρευθείτε ένα
Γιντάμ*, σκεφθείτε ότι μεταμορφώνεστε σε αυτό το Γιντάμ, διατηρώντας μια
έντονη συγκέντρωση (αυτό ισχύει όχι μόνο για τα Γιντάμ και τις θεότητες, αλλά
επίσης και για τα καθημερινά αντικείμενα και όντα). Έτσι μπορείτε να
πολλαπλασιάσετε ή αντιστρόφως να συμπυκνώσετε εικόνες ή άτομα
(π.χ. 100 σε ένα και μετά στον εαυτό σας), ασκώντας το νου σας στο
μετασχηματισμό.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Αν στη διάρκεια της ημέρας σκέπτεται κάποιος ότι τα αντικείμενα και τα
γεγονότα δεν είναι συμπαγή και συγχρόνως κάνει ασκήσεις στη διάρκεια των
ονείρων του τη νύχτα, αυτό αρχίζει να επηρεάζει όχι μόνο το αντικείμενο,
αλλά και το υποκείμενο. Ανακαλύπτει έτσι ότι το υποκείμενο δεν είναι
συμπαγές και ότι η θέαση περιλαμβάνει μόνον "αντανακλάσεις". Με αυτό τον
τρόπο συνειδητοποιεί τη φύση και των δυο. Η καρμική όραση και το
ψυχικό αποτύπωμα είναι οι πηγές κάθε πλάνης. Όταν έχει κάποιος μια
αυθεντική συνείδηση της πραγματικότητας, τότε φτάνει στη "γνήσια
στερεότητα" (στην εξαφάνιση δηλαδή των συμπαγών χαρακτηριστικών).
Πραγμάτωση σημαίνει να προχωρήσεις πέρα απ' όλα τα δεσμά και τους
περιορισμούς, να κατανοήσεις δηλαδή την αληθινή φύση της κατάστασης της
εγρήγορσης και του ονείρου.
Αν κοιτάξτε μέσα σε έναν καθρέφτη, βλέπετε τον εαυτό σας, αυτόν που
κοιτάει. Αν τώρα τοποθετήσετε ένα άλλο αντικείμενο, ή χρώμα, ας πούμε
κίτρινο, ή μαύρο, μπροστά από τον καθρέφτη, τότε αυτό είναι που
εμφανίζεται μέσα του και το οποίο εσείς βλέπετε. Ο καθρέφτης δεν έχει
αλλάξει, το είδωλο άλλαξε. Αυτό ακριβώς περιγράφει τον τρόπο της όρασής
σας. Η όραση της ημέρας είναι όπως ακριβώς και η όραση του ονείρου, που
με τη σειρά της είναι σα να κοιτάτε μέσα σε ένα καθρέφτη. Μπορείτε ν'
αλλάξετε το είδωλο μέσα στον καθρέφτη από άσχημο σε όμορφο, από καλό
σε κακό, ή από ένα μερμήγκι σε μια εικόνα του Βούδα. Αυτό είναι ο
μετασχηματισμός (που συζητήθηκε παραπάνω), με τον οποίο μπορείτε να
αλλάξετε αυτό που βλέπετε.
Αυτό επιτρέπει όχι μόνο την κατανόηση του ονείρου, αλλά και τον
μετασχηματισμό του, ας πούμε στον Παράδεισο του Αμιτάμπα, αν το θέλετε.
Αυτό ακριβώς σημαίνει το να μεταβάλετε το όνειρο σε ένα όραμα.
Οι βασικοί τρόποι για να ξεπεράσουμε την προσκόλλησή μας στα όνειρά μας
είναι τρεις:
1. Στη διάρκεια της ημέρας δεν πρέπει να μένουμε, να συλλογιζόμαστε, να
χαϊδεύουμε, ή να δίνουμε ενέργεια στα όνειρα που είχαμε, ούτε να
νομίζουμε ότι αυτά αποτελούν μια πραγματική, ή σοβαρή εμπειρία.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Όταν έχουμε γίνει ικανοί στο μετασχηματισμό του ονείρου μας (μετατρέποντάς
το, για παράδειγμα, από καλό σε κακό, ή το ανάποδο), μπορούμε να κάνουμε
την εξής άσκηση: Ανακατεύουμε τα στοιχεία του ονείρου μας βάζοντας αυτό
που είναι στην Ανατολή στη Δύση και αυτό που είναι στο Βορά στο Νότο.
Αντιστρέφουμε τα πάντα βάζοντας τα ψηλά αντικείμενα χαμηλά, ή κάνοντας
τα μεγάλα μικρά. Αυτό το κάνουμε όχι μόνο για τις μορφές, αλλά και για τα
συναισθήματά μας. Αν ονειρευόμαστε, για παράδειγμα, κάτι ευχάριστο, το
μετατρέπουμε σε κάτι δυσάρεστο. Αντιστρέφουμε με άλλα λόγια συστηματικά
το κάθε τι.
Προχωράμε πέρα από την κατάσταση της εγρήγορσης, πέρα από τα όνειρα,
πέρα από τη θεωρία, ή τις απόψεις, πέρα από το διαλογισμό και τη
συγκέντρωση, πέρα από οτιδήποτε είναι περιορισμένο. Δεν τίθενται όρια στη
σκέψη μας. Είναι σα να βρίσκεται κάποιος σε ένα μεγάλο, απεριόριστο χώρο,
πες έναν άδειο, πολύ γαλήνιο ουρανό και όλες οι σκέψεις, εικόνες, μορφές
κ.λ.π. είναι σαν ένα άσπρο σύννεφο που γεννιέται, περνάει και τελικά
εξαφανίζεται. Σε αυτό το σημείο τα όνειρα σταματούν.
Τι συμβαίνει τώρα όταν κάνετε αυτή την άσκηση του ονείρου; Αν είναι
κάποιος πολύ προχωρημένος, μπορεί να σταματήσει να ονειρεύεται εντελώς.
Αν είναι μέτρια προχωρημένος, θα φτάσει γρήγορα ν' αναγνωρίσει ότι
ονειρεύεται, όταν ονειρεύεται. Αν είναι πάρα πολύ πίσω, τα όνειρά του
μπορούν να γίνουν καθαρότερα και θετικότερα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Πριν προχωρήσουμε στην Ονειρική Γιόγκα του Ναρόπα, της παράδοσης του
Μαχαμούντρα, της Βουδιστικής σχολής των Καργκιούπα, παρουσιάζουμε
περιληπτικά μια άλλη σπουδαία άσκηση αυτού του συστήματος, στην οποία
αναφέρεται ο Ναρόπα. Αυτή είναι η άσκηση του Απατηλού Σώματος. Την
άσκηση του Τούμο.
Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΑΤΗΛΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Στην άσκηση του πρώτου μέρους ο αρχάριος παρατηρεί τον εαυτό του
μέσα σε ένα καθρέφτη στοχαζόμενος την απατηλότητα όλων των καλών ή
κακών ιδιοτήτων που αποδίδει στη μορφή του. Μετά ταυτίζει τον εαυτό του με
το είδωλό του αποδίδοντάς του όλες τις γνωστές περιπτώσεις απατηλότητας
(όπως αντανάκλαση, οφθαλμαπάτη, αντικατοπτρισμός κ.λ.π.) συνηθίζοντας
έτσι το νου του στη φασματικότητα του φυσικού του σώματος .
Αφού κατανοήσει ότι και το καθαρό απατηλό σώμα των διάφορων θεοτήτων
είναι επίσης μια μάγια, ο ασκητής φτάνει τελικά στη συνειδητοποίηση ότι η
σαμσάρα και η νιρβάνα δεν είναι δυο ξεχωριστά πράγματα, αλλά η μία Μη-
δυαδική Σοφία, που ξεπερνά κάθε δυαδικότητα υποκειμένου και αντικειμένου,
ή σχετικής και απόλυτης κατάστασης.
Ο Κάραμπ Ντόρτζε
ΤΑ ΜΠΑΡΝΤΟ
Ο θάνατος δεν αποτελεί για τους Θιβετανούς μια μόνιμη και τελεσίδικη
κατάσταση, αλλά ένα μεταβατικό στάδιο μέχρι την επόμενη επαναγέννηση. Το
μεταβατικό αυτό στάδιο κατά το οποίο το σώμα είναι νεκρό και αποσυντίθεται,
αλλά η συνείδηση του νεκρού συνεχίζει να βιώνει διάφορες εμπειρίες, το
ονομάζουν γενικά Μπάρντο. Ο θάνατος το Μπάρντο και η επαναγέννηση δε
συμβαίνουν μόνο στο τέλος της ζωής μας, αλλά σε κάθε στιγμή της ύπαρξής
μας, όπως μεταξύ δυο αναπνοών μας, δυο σκέψεών μας, ή μεταξύ δυο
στιγμών συνειδητότητάς μας. Το κενό διάστημα ανάμεσα σε δυο σκέψεις
κρύβει την εμπειρία της πραγματικής μας κατάστασης, τη συνειδητότητα
εκείνη και παρουσία που βιώνουμε με το διαλογισμό μας. Σύμφωνα λοιπόν με
το Βουδισμό δεν υπάρχει μόνο ένα μπάρντο, ή ενδιάμεση κατάσταση, αλλά
άπειρες ενδιάμεσες καταστάσεις, γεννήσεις, θάνατοι, επαναγεννήσεις μέσα στο
διαρκώς μεταβαλλόμενο ρεύμα της συνειδητότητάς μας. Η απελευθέρωση
λοιπόν μπορεί τελικά να επιτευχθεί σε οποιαδήποτε στιγμή, ή, σύμφωνα με τη
διάσημη Βουδιστική φράση, "ανάμεσα σε δύο αναπνοές".
Οι Θιβετανοί δέχονται πάντως έξη κύρια Μπάρντο: το Μπάρντο της
συνηθισμένης κατάστασης της Εγρήγορσης, το Μπάρντο της Ονειρικής
Κατάστασης, το Μπάρντο του Διαλογισμού, το Μπάρντο της Ώρας του
Θανάτου, το Μπάρντο της Πραγματικότητας και το Μπάρντο της
Επαναγέννησης του ατόμου μέσα σε αυτό που οι Θιβετανοί Βουδιστές βλέπουν
σαν τον Τροχό της Σαμσάρα, ή τον αέναο φαύλο κύκλο της εξαρτημένης
ύπαρξης. Οι διδασκαλίες που αφορούν το θάνατο και τα όσα συμβαίνουν σε
αυτόν αναφέρονται στα τρία τελευταία μπάρντο.
Τώρα που προβάλλει μπροστά μου το Μπάρντο της Ώρας του Θανάτου, θα
εγκαταλείψω κάθε επιθυμία και προσκόλληση.Θα μπω αδιάσπαστος στην
καθαρή συνείδηση της διδασκαλίας και θα εκσφενδονίσω τη συνείδησή μου
στο χώρο της αγέννητης Ρίγκπα. Καθώς εγκαταλείπω αυτό το σύνθετο
σάρκινο σώμα θα ξέρω ότι δεν είναι παρά μια προσωρινή ψευδαίσθηση.
Η διαδικασία του θανάτου αποτελείται από δυο στάδια: την εξωτερική και την
εσωτερική διάλυση. Κατά το πρώτο διαλύονται στην αρχή οι αισθήσεις μας
και μετά τα λεπτά στοιχεία του σώματός μας και κατά το δεύτερο οι
χονδροειδείς και λεπτές σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Από τα πέντε αυτά
στοιχεία (γη, νερό, φωτιά, αέρας και διάστημα) σχηματίζεται και διατηρείται
το σώμα μας κι επομένως όταν αυτά διαλύονται, πεθαίνουμε.
Όλα τα ζωντανά όντα, ακόμα και τα μικρότερα έντομα, περνούν από αυτή τη
διαδικασία. της διάλυσης. Αυτή συμβαίνει ακόμα και στην περίπτωση ενός
ξαφνικού θανάτου από ατύχημα, αλλά πολύ πιο γρήγορα τότε.
Η ΒΑΣΙΚΗ ΦΩΤΕΙΝΟΤΗΤΑ
Μετά τη διάλυση των αισθήσεών μας, των λεπτών στοιχείων του σώματός
μας και των αρνητικών συναισθημάτων του θυμού, της επιθυμίας και της
άγνοιας, δεν υπάρχει πια τίποτα που να συσκοτίζει το φωτισμένο νου μας
και να κρύβει την πραγματική φύση μας. Αποκαλύπτεται έτσι η αρχέγονη
φύση μας σαν ένα πεντακάθαρο ασυννέφιαστο ουρανό. Το στάδιο αυτό
ονομάζεται η "Εμφάνιση της Βασικής Φωτεινότητας" ή του "Καθαρού Φωτός"
και η ίδια η συνείδηση διαλύεται τότε μέσα στο στοιχείο του διαστήματος.
Λέγεται ότι αυτή η κατάσταση εκφράζει την φωτεινή καθαρότητα της
πραγματικής φύσης του νου μας, τη πλήρη ελευθερία του από το σκοτάδι
της άγνοιας και τη συσκότιση. Δεν πρέπει να τη συγχέουμε όμως με το φυσικό
φως που ξέρουμε, ούτε με τις φωτεινές εμπειρίες που εμφανίζονται στο
επόμενο Μπάρντο της Πραγματικότητας. Η Βασική Φωτεινότητα που
εμφανίζεται στο θάνατό μας είναι η φυσική ακτινοβολία της σοφίας της
φύσης του πνεύματός μας. Η ανάδυσή της τη στιγμή του θανάτου μας μάς
προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία για απελευθέρωση, αλλά μόνον όταν έχουμε
ασκηθεί προς το σκοπό αυτό στη διάρκεια της ζωής μας.
Για έναν ασκητή η Βασική Φωτεινότητα διαρκεί όσο μπορεί αυτός να μείνει
αδιάσπαστος μέσα της. Για τους περισσότερους όμως ανθρώπους διαρκεί
μονάχα μια στιγμή. Οι περισσότεροι από μας δεν αναγνωρίζουμε καν τη
Βασική μας Φωτεινότητα και βυθιζόμαστε σε μια κατάσταση ασυνειδησίας, η
οποία μπορεί να διαρκέσει μέχρι τρισήμιση ημέρες. Τότε είναι που η συνείδηση
αφήνει τελικά το σώμα μας.
Στο Θιβέτ έτσι συνηθίζουν να μη αγγίζουν ή ενοχλούν το σώμα του νεκρού για
τρεις μέρες μετά το θάνατό του. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους ασκητές, οι
οποίοι μπορεί να έχουν συγχωνευθεί με τη Βασική Φωτεινότητα. Πιστεύουν ότι
αν θιχτεί το σώμα σε κάποιο μέρος του, π.χ. αν του γίνει μια ένεση, τότε
μπορεί αυτό να τραβήξει τη συνείδηση του ατόμου σε αυτό το σημείο και να
την κάνει να βγει μετά από το κοντινότερο άνοιγμα, αντί από την κορυφή του
κεφαλιού, προκαλώντας έτσι μια δυσμενή επαναγέννηση.
Είδαμε ότι το στάδιο της διάλυσης τελειώνει με την εμπειρία της "Πλήρους
Επίτευξης", που περιγράφεται σαν ένα ουρανό καλυμμένο από σκοτάδι. Η
εμφάνιση μετά της Βασικής Φωτεινότητας είναι σαν τη καθαρότητα του
ασυννέφιαστου ουρανού, πριν ακριβώς την αυγή. Τώρα αρχίζει να ανατέλλει
σιγά - σιγά με όλη του τη λάμψη ο ήλιος της Πραγματικότητας φωτίζοντας όλο
το πεδίο. Η φυσική ακτινοβολία της φύσης του πνεύματός μας εκδηλώνεται
αυθόρμητα λάμποντας αστραφτερά σα φως και ενέργεια. Όπως ακριβώς ο
ήλιος ανατέλλει στον καθαρό και άδειο ουρανό, έτσι και τα φωτεινά φαινόμενα
του Μπάρντο της Πραγματικότητας αναδύονται από το χώρο της Βασικής
Φωτεινότητας που διαποτίζει τα πάντα.
Το Μπάρντο της Πραγματικότητας είναι ένα στάδιο στη βαθμιαία αποκάλυψη
του νου μας και της θεμελιώδους φύσης μας. Μέσα από αυτή τη διάσταση
φωτός και ενέργειας ο νους μας ξετυλίγεται από την αγνότερη κατάστασή
του, τη Βασική Φωτεινότητα, προς την εκδήλωσή του σα μορφή στο επόμενο
Μπάρντο της Επαναγέννησης.
Στο τέταρτο αυτό στάδιο του Μπάρντο της Πραγματικότητας η Σοφία διαλύεται
σε "Αυθόρμητη Παρουσία". Τώρα προβάλλει σε μια τρομερή εκδήλωση όλη η
πραγματικότητα. Πρώτα εμφανίζεται η κατάσταση της αρχέγονης φύσης μας
σαν ένα πεντακάθαρο ανοιχτό ουρανό. Μετά εμφανίζονται οι ειρηνικές και οι
άγριες θεότητες, ακολουθούμενες από τα Φωτισμένα (Βουδικά) βασίλεια και
κάτω από αυτά τα έξη βασίλεια της εξαρτημένης φαινομενικής (σαμσαρικής)
ύπαρξης. Η απεραντοσύνη αυτού του οράματος υπερβαίνει κάθε φαντασία
μας. Παρουσιάζονται όλες οι δυνατότητες, από τη σοφία και την
απελευθέρωση, μέχρι τη σύγχυση και την επαναγέννηση. Σε αυτό το σημείο
βρίσκουμε να έχουμε την ικανότητα της διόρασης και της ανάμνησης. Για
παράδειγμα, θα γνωρίζουμε πλήρως τις προηγούμενες και τις μελλοντικές
ζωές μας, τα έξη βασίλεια της ύπαρξης, και θα μπορούμε να βλέπουμε μέσα
στο νου των άλλων. Σε μια στιγμή θα θυμηθούμε ζωντανά όλες τις
διδασκαλίες έχουμε ακούσει. Ακόμα και διδασκαλίες που δεν έχουμε ακούσει
ποτέ, θα αφυπνιστούν μέσα στο νου μας. Μετά όλο το όραμα διαλύεται στην
πρωταρχική του ουσία, "σα μια τέντα που καταρρέει μόλις κοπούν τα σχοινιά
της".
Τώρα όμως που δεν έχουμε τη γείωση και τη προστασία ενός φυσικού σώματος
ή ενός "εξωτερικού" κόσμου, τα φωτεινά φαινόμενα του Μπάρντο της
Πραγματικότητας θα μας φαίνονται σαν τελείως πραγματικά και "έξω" από
μας. Έτσι είναι εύκολο να παραπλανηθούμε. Μόνο η αναγνώριση της
πραγματικής φύσης όλων αυτών των παραστάσεων και προβολών του νου μας
θα μπορέσει να μας οδηγήσει στη απελευθέρωση, διαφορετικά θα βρεθούμε
πάλι στο φαύλο κύκλο των διαδοχικών επαναγεννήσεων.
Όσον αφορά τώρα το αν οι άγριες και ήρεμες θεότητες του Μπάρντο της
Πραγματικότητες θα εκδηλωθούν και σ' ένα Δυτικό άτομο, οι δάσκαλοι
αναφέρουν ότι αυτές οι εκδηλώσεις είναι έμφυτες και ανεξάρτητες και
υπάρχουν σε όλους μας. Η εμφάνισής τους δεν εξαρτάται από την ιδιαίτερη
πνευματική κατανόηση που μπορεί να έχουμε. Δεν ανήκουν μόνο στους
Θιβετανούς, αλλά είναι μια παγκόσμια και βασική εμπειρία. Ο τρόπος όμως που
τις αντιλαμβανόμαστε εξαρτάται από την ιδιαίτερη κουλτούρα μας. Εφόσον
αυτές είναι από τη φύση τους απεριόριστες, μπορούν να εκδηλωθούν με
οποιαδήποτε μορφή. Έτσι μπορούν να πάρουν τις πιο γνώριμες μορφές για
μας. Για παράδειγμα οι Χριστιανοί ασκητές μπορούν να τις αντιληφθούν σαν τη
μορφή του Χριστού ή της Παναγίας. Σε οποιαδήποτε μορφή όμως και αν
εμφανιστούν αυτές οι θεότητες, εκείνο που είναι σημαντικό είναι ν'
αναγνωρίσουμε ότι δεν υπάρχει καμιά διαφορά στη βασική φύση τους.
Στο Μπάρντο της Επαναγέννησης ο νους μας έχει απέραντη διαύγεια και
άπειρη κινητικότητα, αλλά η κατεύθυνση προς την οποία κινείται
προσδιορίζεται αποκλειστικά από τις τάσεις του προηγούμενου κάρμα μας.
Έτσι όλα όσα συμβαίνουν σε αυτό είναι το άμεσο αποτέλεσμα των
προηγούμενων πράξεών μας, χωρίς τη δυνατότητα καμιάς συνειδητής
απόφασης από μέρους μας. Απλά παρασυρόμαστε εδώ κι εκεί από τον άνεμο
του κάρμα. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι μια αντίστροφη διαδικασία από τη
διάλυση. Ξαναεμφανίζονται οι "άνεμοι" και μαζί με αυτούς οι νοητικές
καταστάσεις που συνδέονται με την άγνοια, την επιθυμία και το θυμό. Μετά,
επειδή η ανάμνηση του περασμένου καρμικού σώματός μας είναι ακόμα
φρέσκια στο νου μας, αναλαμβάνουμε ένα "νοητικό σώμα".
Λόγω της παρουσίας των πέντε στοιχείων στη δομή του νοητικού μας
σώματος, αυτό φαίνεται σαν στερεό και νοιώθουμε ακόμα και τσιμπήματα
πείνας. Οι διδασκαλίες λένε ότι το νοητικό σώμα τρέφεται από οσμές και
καμμένες προσφορές και μπορεί να ωφεληθεί από προσφορές που
αφιερώνονται ειδικά στο όνομά του. Η δραστηριότητά του είναι πολύ γρήγορη.
Η μία σκέψη διαδέχεται γρήγορα την άλλη και μπορούμε να κάνουμε πολλά
πράγματα συγχρόνως. Ο νους μας συνεχίζει να προσκολλιέται στα παλιά
πρότυπα και συνήθειές του, ιδιαίτερα στις εμπειρίες του, πιστεύοντάς τες σαν
τελείως πραγματικές.
ΟΙ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΜΠΑΡΝΤΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
Κατά τις πρώτες βδομάδες του μπάρντο έχουμε την εντύπωση ότι είμαστε
άνδρες και γυναίκες, όπως ακριβώς και στην προηγούμενη ζωή μας. Δεν
συνειδητοποιούμε ότι είμαστε νεκροί. Γυρίζουμε στο σπίτι μας για να
συναντήσουμε την οικογένειά μας και τους αγαπημένους μας. Προσπαθούμε να
τους μιλήσουμε, να τους αγγίξουμε στον ώμο. Αλλά αυτοί δεν απαντούν, ή
ακόμα δείχνουν σα να μην αισθάνονται τη παρουσία μας. Όσο σκληρά και αν
προσπαθούμε, τίποτα δεν μπορεί να τους κάνει να μας παρατηρήσουν. Τους
παρακολουθούμε ανήμποροι να κλαίνε και να κάθονται συντετριμμένοι από
τον θάνατό μας. Προσπαθούμε χωρίς επιτυχία να χρησιμοποιήσουμε αυτά
που μας ανήκουν. Η θέση μας δεν διατηρείται πια στο τραπέζι κι έχουν
γίνει μερικές αλλαγές που μας αποστερούν από τα πράγματά μας. Νιώθουμε
θυμωμένοι, πληγωμένοι και απογοητευμένοι. Αν είμαστε πολύ
προσκολλημένοι στο σώμα μας, μπορεί ακόμα να προσπαθήσουμε μάταια να
ξαναμπούμε ή να πλανηθούμε πάνω από αυτό. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις το
νοητικό σώμα μας μπορεί να κάθεται κοντά στα υπάρχοντά του ή στο σώμα
του για βδομάδες ή ακόμα για χρόνια. Παρ' όλα αυτά μπορεί να μην
καταλάβουμε ότι είμαστε νεκροί. Μόνον όταν δούμε ότι δεν αφήνουμε σκιά,
ότι δεν σχηματίζουμε είδωλο στον καθρέφτη, ή ότι δεν αφήνουμε
αποτυπώματα στο έδαφος, θα το καταλάβουμε. Το σοκ που θα πάθουμε τότε
μπορεί να είναι τόσο μεγάλο, που να μας κάνει να λιποθυμήσουμε.
Στο Μπάρντο της Επαναγέννησης ξαναζούμε με την παραμικρή τους
λεπτομέρεια όλες τις εμπειρίες της προηγούμενης ζωής μας, έστω κι αν αυτές
ήταν ξεχασμένες στη μνήμη μας και ξαναεπισκεπτόμαστε τόπους που, όπως
λένε οι δάσκαλοι, δεν κάναμε τίποτα παραπάνω από το να φτύσουμε απλώς
στο έδαφος. Κάθε επτά μέρες είμαστε αναγκασμένοι να περάσουμε από την
εμπειρία του θανάτου μας για μια ακόμη φορά, με όλο τον πόνο του. Αν ο
θάνατός μας ήταν ειρηνικός,, επαναλαμβάνεται η ειρηνική κατάσταση του νου
μας. Αν ήταν βασανιστικός, επαναλαμβάνεται το μαρτύριό μας. Και ας μη
ξεχνάμε ότι η συνείδησή μας είναι τώρα επτά φορές πιο έντονη απ' ό,τι στη
διάρκεια της ζωής μας και ότι επιστρέφει με βιαιότητα όλο το αρνητικό κάρμα
των προηγούμενων ζωών μας.
Η συνεχής μοναχική μας περιπλάνηση στον κόσμο του μπάρντο μοιάζει μ' ένα
εφιάλτη που βλέπουμε σ' ένα όνειρό μας και πιστεύουμε ότι έχουμε ένα φυσικό
σώμα και ότι υπάρχουμε πραγματικά. Όλες όμως οι εμπειρίες αυτού του
μπάρντο προβάλλουν από το νου μας, δημιουργημένες από το κάρμα μας
και τις παλιές μας συνήθειες. Οι άνεμοι των στοιχείων επιστρέφουν και
ακούμε ήχους που προκαλούν τα τέσσερα στοιχεία. Υπάρχει ο ήχος μιας
χιονοστιβάδας που πέφτει συνεχώς πίσω μας, ο ήχος ενός μεγάλου ορμητικού
ποταμού, ο ήχος μιας τεράστιας εκθαμβωτικής φωτιάς σαν ένα ηφαίστειο και ο
ήχος μιας μεγάλης θύελλας. Ενώ προσπαθούμε να διαφύγουμε από αυτούς
μέσα στο τρομακτικό σκοτάδι, λέγεται ότι ανοίγουν μπροστά μας τρεις "βαθιές
και τρομερές" άβυσσοι: μια άσπρη, μια κόκκινη και μια μαύρη. Αυτές, όπως μας
λέει η Θιβετανική Βίβλο των Νεκρών, είναι ο θυμός μας, η επιθυμίας μας
και η άγνοιά μας. Βρισκόμαστε μέσα σε παγωμένες καταρρακτώδεις βροχές, σε
θύελλες από πύον και αίμα, τρομαγμένοι από τις απειλητικές κραυγές
απεσαρκωμένων όντων και κυνηγημένοι από σαρκοβόρους δαίμονες και
ανθρωποφάγα κτήνη (Καθαρτήριο...).
Η ΕΠΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
Παρασυρόμενοι από τον άνεμο του κάρμα θα φτάσουμε μετά σε ένα μέρος
όπου οι μελλοντικοί γονείς μας κάνουν έρωτα. Βλέποντάς τους, θα
τραβηχτούμε συναισθηματικά εκεί και λόγω παλιών καρμικών σχέσεων μαζί
τους θα αρχίσουμε να νιώθουμε μια ισχυρή έλξη ή αποστροφή. Η έλξη και
επιθυμία για τη μητέρα με έχθρα ή ζήλεια για τον πατέρα θα μας κάνουν να
ξαναγεννηθούμε σαν αγόρι και το αντίστροφο σαν κορίτσι. Αν παραδοθούμε
όμως σε αυτά τα ισχυρά πάθη, όχι μόνο θα ξαναγεννηθούμε, αλλά αυτό το
ίδιο το συναίσθημα μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα κατώτερο βασίλειο.
Αν αποτύχουμε όμως στις προσπάθειές μας, τότε το μόνο που μας μένει
ακόμα να προσπαθήσουμε είναι να γεννηθούμε στο ανθρώπινο βασίλειο, γιατί
μόνο σ' αυτό είναι ευνοϊκές οι συνθήκες για μια πνευματική πρόοδο. Αν
επιτύχουμε να κατευθύνουμε το νου μας σε μια ανθρώπινη γέννηση, τότε θα
έχουμε κάνει ένα πλήρη κύκλο. Βλέποντας τους γονείς μας να κάνουν
έρωτα, ο νους μας τραβιέται προς τα κει και μπαίνει μέσα στη μήτρα. Αυτό
σημειώνει το τέλος του Μπάρντο της Επαναγέννησης καθώς ο νους μας
ξαναζεί γρήγορα τα σημάδια των σταδίων της διάλυσης και την εμφάνιση της
Βασικής Φωτεινότητας. Μετά εμφανίζεται πάλι η μαύρη εμπειρία της πλήρους
επίτευξης και την ίδια στιγμή συνδεόμαστε με τη καινούργια μήτρα. Έτσι η ζωή
ξεκινάει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τελειώνει, δηλαδή με τη Βασική
Φωτεινότητα.
Σύμφωνα τώρα με τις διδασκαλίες τα τρία αυτά στάδια δεν εμφανίζονται μόνον
στη διαδικασία του θανάτου, αλλά και στον ύπνο μας, στις σκέψεις μας, στα
συναισθήματά μας και σε κάθε ξεχωριστό επίπεδο της συνειδητής εμπειρίας
μας.
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ
Πρώτο Στάδιο
Όταν αποκοιμόμαστε οι αισθήσεις και τα χονδροειδέστερα στρώματα της
συνείδησής μας διαλύονται κι εμφανίζεται βαθμιαία η έσχατη φύση του νου
μας, η Βασική Φωτεινότητα
Δεύτερο Στάδιο
Μετά υπάρχει μια διάσταση της συνείδησής μας που αντιστοιχεί στο Μπάρντο
της Πραγματικότητας, η οποία είναι τόσο λεπτή, που συνήθως είμαστε εντελώς
ασυνείδητοι για την ύπαρξή της. Πόσοι άλλωστε από μας είμαστε συνειδητοί
στο χρονικό διάστημα πριν αρχίσουν τα όνειρά μας;
Τρίτο Στάδιο
Οι περισσότεροι από μας το μόνο που αντιλαμβανόμαστε είναι το επόμενο
στάδιο, όταν ο νους μας ξαναγίνει ενεργητικός και αρχίσουμε να
ονειρευόμαστε, που αντιστοιχεί στο Μπάρντο της Επαναγέννησης. Εδώ
αναλαμβάνουμε ένα ονειρικό σώμα και περνάμε διάφορες εμπειρίες που
σχετίζονται ως επί τι πλείστον με τις συνήθειες και τις δραστηριότητές μας στην
κατάσταση της εγρήγορσης. Συνήθως θεωρούμε όλες αυτές τις εμπειρίες μας
σα πραγματικές, χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι ονειρευόμαστε.
Πρώτο Στάδιο
Η Βασική Φωτεινότητα είναι η απόλυτη, έσχατη ή απόλυτη φύση του νου
(Ρίγκπα) που υπάρχει πριν από κάθε σκέψη ή συναίσθημα.
Δεύτερο Στάδιο
Μέσα στον απόλυτο χώρο της ανακινείται μια βασική ενέργεια, η αυθόρμητη
ακτινοβολία της φύσης του νου, η οποία αρχίζει να εκδηλώνεται σαν η βάση,
το δυναμικό και το καύσιμο για την ακατέργαστη συγκίνηση.
Τρίτο Στάδιο
Αυτή η ενέργεια μπορεί να πάρει μετά τις μορφές των συναισθημάτων και των
σκέψεών μας, που τελικά μας ωθούν σε δράση και μας κάνουν να
συσσωρεύουμε κάρμα.
Όπως ακριβώς το εξηγεί ένας μεγάλος Θιβετανός Διδάσκαλος:
Πρώτο Στάδιο
Καθώς οι σκέψεις και τα συναισθήματα βαθμιαία διαλύονται μέσα στη φύση
του νου μας, μπορούμε να ρίξουμε μια στιγμιαία ματιά στη φύση του, στη
Ρίγκπα, την αρχέγονη κατάσταση.
Δεύτερο Στάδιο
Τότε αποκτάμε επίγνωση ότι από την ακινησία και την ηρεμία της φύσης του
νου εμφανίζεται μια κίνηση, μια ακατέργαστη ενέργεια, η ίδια η ακτινοβολία
της.
Τρίτο Στάδιο
Αν υπεισέλθει οποιαδήποτε προσκόλληση στην εμφάνιση αυτής της ενέργειας,
αυτή αναπόφευκτα θα κρυσταλλοποιηθεί σε σκεπτομορφές, οι οποίες με τη
σειρά τους θα μας μεταφέρουν πίσω στην εννοιολογική και τη νοητική
δραστηριότητα.
ΤΟ ΛΟΥΝΓΚ –ΓΚΟΜ
Μια από τις ικανότητες που αποκτούν οι Θιβετανοί γιόγκι με τους ειδικούς
διαλογισμούς τους είναι να διασχίζουν με μεγάλη ταχύτητα τεράστιες
αποστάσεις. Για να αποκτήσει κάποιος αυτή την ικανότητα του "λουνγκ-γκομ"
πρέπει να εξασκηθεί για τρισήμιση χρόνια με ειδικές αναπνοές και
οραματισμούς μέσα σε απόλυτο σκοτάδι. Η Αλεξάνδρα Ντέιβιντ - Νηλ*, που
ταξίδεψε στο Θιβέτ κατά τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας, μας λέει πως είδε
ένα μοναχό από το μοναστήρι Τσαγκ να μετακινείται πάνω από το έδαφος με
καταπληκτική ταχύτητα. "Έβλεπα καθαρά το ήρεμο πρόσωπό του και τα
μεγάλα μάτια του ανοιχτά, καρφωμένα σε κάποιο σημείο μέσα στο διάστημα. Ο
μοναχός δεν έτρεχε. Ανασηκωνόταν κάθε τόσο από το έδαφος και
προχωρούσε με πηδήματα. Έμοιαζε με μια μπάλα που προχωράει με
διαδοχικά γκελ και σε κάθε ανασήκωμα ξετυλίγεται στην όρθια μορφή ενός
ανθρώπου". Η συγγραφέας μας πληροφορεί ότι οι εξασκημένοι αυτοί μοναχοί
καλύπτουν μια απόσταση 500 χιλιομέτρων μέσα σε τριάντα ώρες χωρίς
διακοπή. Αυτό σημαίνει ότι κινούνται με μια ταχύτητα 17 χιλιομέτρων την ώρα
πάνω σε οποιοδήποτε έδαφος. Οι μαραθωνοδρόμοι μας τρέχουν με 19
χιλιόμετρα την ώρα, αλλά μόνο για δυο ώρες και πάνω σε καλούς δρόμους.
* Γαλλίδα. Ήταν η πρώτη Δυτική γυναίκα που μπήκε στη Λάσα (το
1923). Είχε μεταμφιεστεί σ' ένα προσκυνητή. Έμαθε τη γλώσσα, μελέτησε
κοντά σ' έναν ερημίτη στα Ιμαλάια σε ύψος 4.000 μέτρων κι έγινε
Βουδίστρια ηγουμένη.
ΤΟ ΤΟΥΜΟ
Μια άλλη Θιβετανική άσκηση είναι το "τούμο". Με το τούμο ο ασκητής
καταφέρνει να νικήσει το αίσθημα του κρύου και αυτό έχει μεγάλη αξία για το
Θιβέτ, που βρίσκεται σε υψόμετρο 3.000 μέτρων. Οι μαθητευόμεναι
διδάσκονται ένα πολύπλοκο σύστημα από αναπνοές και ασκήσεις διαλογισμού.
Στη συνέχεια αποσύρονται σε απομονωμένες κρύες περιοχές για να
εξασκηθούν. Καθημερινά πλένονται σε παγωμένα νερά και μετά κάθονται
γυμνοί πάνω στο χιόνι. Η εκπαίδευση τελειώνει μ' ένα είδος εξέτασης που
γίνεται μια σεληνόφωτη παγωμένη νύχτα του χειμώνα με δυνατό άνεμο κοντά
στην όχθη ενός ποταμού ή μιας λίμνης. Αν τα νερά είναι παγωμένα, ανοίγουν
μια τρύπα στο πάγο. Οι νεόφυτοι κάθονται σταυροπόδι στο έδαφος και γυμνοί.
Κομμάτια υφάσματος βουτούνται μέσα στο παγωμένο νερό τα οποία ο μαθητής
πρέπει να στεγνώσει με τη ψυχική θερμότητα που έχει αναπτύξει με τη
βοήθεια της άσκησής του. Νικητής αναδεικνύεται αυτός που θα στεγνώσει τα
περισσότερα. Λέγεται ότι μερικοί στεγνώνουν μέχρι και σαράντα σε μια
βραδιά, αν και ακούγεται κάπως υπερβολικό. Σύμφωνα με το κανόνα πρέπει
να στεγνώσει κάποιος τρία τουλάχιστον σεντόνια για να θεωρηθεί κανονικός
Ρέπα και από τότε μπορεί να φοράει το λευκό βαμβακερό ένδυμα που είναι
σύμβολο της ικανότητάς του στο τούμο. Ρέπα σημαίνει ακριβώς κάποιος που
φοράει μόνο ένα βαμβακερό ρούχο σε όλες τις εποχές και σε όλα τα μέρη.
Μερικοί πάντως γνώστες του τούμο αποβάλλουν και το βαμβακερό ρούχο και
ζουν τελείως γυμνοί στις ψηλές βουνοκορφές και για μεγάλες περιόδους, ή
ακόμα και για ολόκληρη τη ζωή τους.
ΟΙ ΤΟΥΛΠΑ
Ο ασκητής αρχίζει την άσκηση του τσε φυσώντας τη κοκάλινη τρομπέτα του
και προσκαλώντας τους πεινασμένους δαίμονες στο συμπόσιο που πρόκειται
να τους προσφέρει. Φαντάζεται μια θηλυκή θεότητα, που αντιπροσωπεύει τη
θέλησή του, ν' αναδύεται από τη κορυφή του κεφαλιού του και να στέκεται
μπροστά του μ' ένα ξίφος στο χέρι της. Μ' ένα κτύπημα αυτή του κόβει το
κεφάλι. Ύστερα ενώ οι ομάδες των δαιμόνων συγκεντρώνονται τριγύρω για
το τσιμπούσι, η θεά του κόβει τα άκρα, τον γδέρνει και του ανοίγει τη
κοιλιά. Καθώς τα έντερα πετάγονται έξω, το αίμα κυλάει σαν ποτάμι και οι
φοβεροί καλεσμένοι τσιμπούν εδώ κι εκεί, μασουλάνε θορυβώδη, ενώ ο
ασκητής τους διεγείρει και τους παρακινεί με τα τελετουργικά λόγια της
άσκησης χωρίς ενδοιασμούς.
Στη συνέχεια ο ασκητής οραματίζεται ότι έχει γίνει ένας μικρός σωρός από
απανθρακωμένα ανθρώπινα οστά που αναδύεται από μια λίμνη μαύρης
λάσπης. Πρέπει τώρα να αντιληφθεί ότι η ίδια η ιδέα της θυσίας δεν είναι
παρά μια πλάνη, ένα παρακλάδι της τυφλής αλαζονείας του. Στη
πραγματικότητα δεν έχει τίποτα να εγκαταλείψει, γιατί ο ίδιος δεν είναι τίποτα.
Με αυτή τη σιωπηλή απάρνησή του ο ασκητής τελειώνει τη τελετή.
Η άσκηση του τσε θέλει πολύ γερά νεύρα γιατί κτυπά κατευθείαν στη ρίζα του
προβλήματός μας και γι' αυτό ή θα μας θεραπεύσει γρηγορότερα απ'
οποιαδήποτε άλλη άσκηση, ή θα μας τρελάνει. Υπάρχουν πολλές
καταγεγραμμένες περιπτώσεις ασκητών που τρελαθήκαν ή και πέθαναν από
συγκοπή την ώρα της άσκησης, γιατί τα φαντάσματα που κάλεσαν πήραν
σάρκα και οστά στη φαντασία τους και άρχισαν πραγματικά να τους τρώνε.
Υπάρχουν ακόμα περιπτώσεις που ασκητές του τσε βρέθηκαν με κομμένο το
κεφάλι ή καταφαγωμένοι. Η δύναμη της οξυμμένης φαντασίας, της
αυθυποβολής, είναι τρομακτική. Αποτελεί υλική πραγματικότητα. Αν δεν
έχουμε τη νηφαλιότητα να καταλάβουμε ότι όλα αυτά είναι προβολές του νου
μας και ότι τελικά εμείς τρώμε τον εαυτό μας, η άσκηση μπορεί να γίνει ένας
τρομακτικός εφιάλτης και οι ονειρικές οπτασίες που προσκαλούμε πραγματικές
οντότητες που μας κατασπαράσσουν. Ακόμα και μια στιγμή διάσπασης,
απουσίας της συνείδησής μας και μη αναγνώρισης του τι πραγματικά
συμβαίνει, μπορεί ν' αποδειχθεί μοιραία για μας. Είναι πραγματικά μια άγρια
και τρομακτική άσκηση που μας βάζει το μαχαίρι μέχρι το κόκαλο ζητώντας
συγχρόνως την πλήρη εγρήγορση και αυταρπάνησή μας. Θα πρέπει να
ξέρουμε πάντως ότι οι Θιβετανοί Τσένπας χρειάζονται πέντε τουλάχιστον
χρόνια άσκησης σε ειδικές σχολές, ή μαζί με καθιερωμένους ασκητές, πριν
θεωρηθούν έτοιμοι να συναντήσουν αυτούς τους δαίμονες, πόσο μάλλον να
τους επιτρέψουν να κατασπαράξουν το ονειρικό σώμα τους.
Και ο μεγάλος Θιβετανός γιόγκι Μιλαρέπα συνάντησε μια φορά δαιμόνους όταν
επέστρεφε στη σπηλιά του. Οι δαίμονες κατέστρεφαν το μικρό απόθεμα
τροφής και τα βιβλία του. Τους εξόρκισε χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Τότε
προσπάθησε να συζητήσει λογικά μαζί τους: Ούτε όμως οι απειλές, ούτε οι
συζητήσεις είχαν καμιά επίδραση πάνω τους και αυτοί συνέχιζαν το
καταστροφικό έργο τους. Τότε ο Μιλαρέπα, που είχε συνειδητοποιήσει στο
μεταξύ καλύτερα την κατάστασή του, είπε στον εαυτό του: "Α ρε Μίλα (το
υπόλοιπο τμήμα "ρέπα" του ονόματός του προέρχεται από το ότι ήταν
γνώστης του τούμο), ξόδευσες τόσα χρόνια στο διαλογισμό και συνεχίζεις να
πιστεύεις σε δαιμόνους; Δεν ξες ότι είναι δικά σου δημιουργήματα και
υπάρχουν μόνο στο μυαλό σου;" Απευθυνόμενος μετά προς τους δαίμονες
τους είπε: "Κάντε λοιπόν ό,τι θέλετε". Αμέσως οι δαίμονες εξαφανίσθηκαν.
Εμείς οι ίδιοι λοιπόν τροφοδοτούμε με τη προσοχή μας αυτά τα φαντάσματα
και δίνουμε ενέργεια στη φαινομενική τους ύπαρξη. Όταν τα αγνοήσουμε θα
εξαφανισθούν.
Η άσκηση του Τζοκτσέν δίνει μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη της αυτο-
επίγνωσης του ατόμου και στη χαλάρωση όλων των παντοειδών εντάσεων του
σώματος, του λόγου (ή ενέργειας) και του νου - και δη μέσα από τις κάθε
λογής διαφορετικές εμπειρίες της καθημερινής ζωής. Η προσωπική ελευθερία
είναι μία ουσιώδης πλευρά της άσκησης και δεν είναι κανείς υποχρεωμένος να
ακολουθεί κάποιους συγκεκριμένους κανόνες ή να λάβει μοναστικούς όρκους,
κλπ. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα πνευματικό δρόμο ανοιχτό στον καθένα. Γι
αυτό λέγεται πως το Τζοκτσέν ταιριάζει πολύ καλά με τις ανάγκες της ζωής στη
σύγχρονη κοινωνία.
ΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ΤΖΟΚΤΣΕΝ
Οι διδασκαλίες Τζοκτσέν υπάρχουν στο Θιβέτ από αρχαιοτάτων χρόνων και
συνεχίζουν να ζουν μέσα στις Βουδδιστικές Παραδόσεις και στην Παράδοση
Μπον, την αυτόχθονη προ-Βουδδιστική πνευματική παράδοση αυτής της
χώρας. Ωστόσο, ποτέ πριν δεν ήταν τόσο εύκολα διαθέσιμες όσο σήμερα, και
ουδέποτε υπήρξαν ευρέως διαδεδομένες.
Σ' αυτή την περίοδο της πρώτης εξάπλωσης του Βουδδισμού στο Θιβέτ,
συντελέστηκε επίσης και μία μεγάλης κλίμακας μετάφραση των Βουδδιστικών
γραφών από τα Σανσκριτικά στα Θιβετανικά. Κατά την ίδια αυτή περίοδο
μεταφράστηκαν και τα αρχαία κείμενα του Τζοκτσέν, αλλά αυτά σε μεγάλο
βαθμό από την γλώσσα της Ουντιγιάνα.
Σύμφωνα με την Παράδοση Μπον, από την άλλη, το Τζοκτσέν έφτασε ως τις
μέρες μας μέσω μιας διαφορετικής γενεαλογίας δασκάλων. Εδώ, η αρχική
εισαγωγή του Τζοκτσέν αποδίδεται στο μεγάλο δάσκαλο Σένραπ Μίουοτσε, που
έζησε πριν από 18.000 χρόνια και μετέδωσε αυτή τη Γνώση σαν μέρος μιας
πνευματικής παράδοσης ευρύτατα διαδεδομένης στο αρχαίο βασίλειο του
Σανγκ- Σουνγκ, που γεωγραφικά καταλάμβανε την περιοχή του σύγχρονου
Δυτικού Θιβέτ.
Ωστόσο, και οι δύο παραδόσεις συμφωνούν πως η έσχατη πηγή των
διδασκαλιών Τζοκτσέν είναι ο Πρωταρχικός Άτι-Βούδδας, ο Σαμανταμπάντρα
του Νταρμακάγια.
ΓΙΑΝΤΡΑ ΓΙΟΓΚΑ:
Η Γιόγκα της Κίνησης είναι ένα αρχαίο σύστημα Θιβετανικής γιόγκα βασισμένο
στο κείμενο "Η Ένωση του Ήλιου και της Σελήνης", που γράφτηκε τον 8ο αι.
από τον δάσκαλο και μεταφραστή Βαϊροτσάνα. Ο Chögyal Namkhai Norbu
συνέγραψε έναν λεπτομερέστατο σχολιασμό πάνω στο ριζικό κείμενο και από
τις αρχές της δεκαετίας του '70 άρχισε να μεταδίδει αυτή την διδασκαλία και
στη Δύση. Η Γιάντρα Γιόγκα είναι μία θεμελιώδης μέθοδος για την ουσιαστική
σε βάθος ολοκλήρωση της Διδασκαλίας Τζοκτσέν στις τρεις πύλες (σώμα, λόγο
& νου) του ασκουμένου. Δια μέσου στάσεων και κινήσεων του σώματος, που
συνδυάζονται με την αναπνοή, η ενέργεια του ατόμου συντονίζεται και
εναρμονίζεται ούτως ώστε να επιτρέψει στο νου να βρει την αυθεντική του
ισορροπία και χαλάρωση, που αποτελούν τη βάση για την είσοδο στον
στοχασμό.
Στη Διδασκαλία Τζοκτσέν, ο ήχος & η κίνηση είναι πολύ σημαντικά επειδή αυτά
είναι τα μέσα για να ολοκληρωθεί κανείς στην κατάσταση του στοχασμού. Ο
Χορός του Βάτζρα είναι κυρίως μια πρακτική που αποβλέπει στην εναρμόνιση
της ενέργειας του ατόμου. Εάν διαθέτει κανείς μια βαθύτερη γνώση του
νοήματος του Χορού του Βάτζρα, τότε ο Χορός γίνεται μια μέθοδος για
ολοκλήρωση των τριών διαστάσεων της ύπαρξης (σώματος, λόγου και νου)
στη γνώση της κατάστασης του στοχασμού. Η ολοκλήρωση αυτή είναι ένας
από τους σημαντικότερους σκοπούς του ασκούμενου στο Τζοκτσέν. Ο Χορός
του Βάτζρα ασκείται επάνω σε ένα Μαντάλα, το οποίο αντιπροσωπεύει την
αντιστοιχία μεταξύ της εσωτερικής διάστασης του ατόμου και της εξωτερικής
διάστασης του κόσμου.
«Στο ριζικό κείμενο της ΣΜΣ υπάρχουν τέσσερις αράδες που μάς
υποδεικνύουν την αναγκαιότητα της Βάσης προκειμένου να μπορέσουμε να
προετοιμαστούμε σωστά για τα επόμενα επίπεδα. Ένα άτομο που έχει
ασχοληθεί με το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου και έχει αφομοιώσει τον
τρόπο θεώρησης και την άσκηση, μπορεί να προχωρήσει στο πρώτο επίπεδο.
Εντούτοις, για να ακολουθηθεί έμπρακτα η διδασκαλία Τζοκτσέν, η γνώση της
Βάσης είναι εξίσου απαραίτητη και για εκείνους που δεν έχουν πρόθεση να
λάβουν μέρος σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης Σάντι Μάχα Σάνγκα.»
H εκπαίδευση του επιπέδου Βάσης είναι ανοικτή σε κάθε ενδιαφερόμενο που
έχει εισαχθεί στο Τζοκτσέν και έχει λάβει μεταδόσεις από τον Τσόγκυαλ Ναμκάι
Νόρμπου.
Κατά τη γέννησή του το 1938 στο Ντέγκε του Αν. Θιβέτ, αναγνωρίστηκε ως
επανενσάρκωση του περίφημου Άτζαμ Ντρούκπα (1842-1934), ενός μεγάλου
δασκάλου του Τζκοτσέν. Επιπλέον, σε ηλικία πέντε ετών, αναγνωρίστηκε από
τον 16ο Καρμάπα και ως εκπόρευση του νου του Ντρουκ Σάπντρουγκ
Ρίνποτσε, ο οποίος κι αυτός με τη σειρά του υπήρξε ενσάρκωση του δασκάλου
Πέμα Κάρπο.
"Η Κοινότητα Τζοκτσέν είναι μία ευρεία ένωση ατόμων, που τα φέρνει κοντά το
κοινό ενδιαφέρον τους για τις διδασκαλίες Τζοκτσέν Άτι, και τα οποία τις
ακολουθούν υπό την καθοδήγηση ενός δασκάλου, που κατέχει την αυθεντική
γνώση της κατάστασης Τζοκτσέν. Τα άτομα αυτά μελετούν και εφαρμόζουν, το
καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του, τις Τάντρα, τα Λούνγκ και τις
Ουπαντέσα, και προωθούν τις συνθήκες που είναι απαραίτητες για αυτές τις
δραστηριότητες.
Από την άλλη, όλοι όσοι βρίσκονται στην Κοινότητα απλά μέσα από ένα
'παρεΐστικο' πνεύμα, ή περνούν τον χρόνο τους σε διάσπαση, ή δεν έχουν
κανένα απολύτως ενδιαφέρον ούτε για τις διδασκαλίες αλλά ούτε και για
αυτούς που φροντίζουν για τη διατήρησή τους, τα άτομα αυτά δεν μπορούν να
θεωρούνται ασκητές του Τζοκτσέν, έστω κι αν έχει συμπληρωθεί ο
απαιτούμενος χρόνος για να γίνουν ενεργά μέλη της Κοινότητας ή ακόμη κι αν
αυτό έχει ήδη συμβεί προ πολλού."
... "Εάν κάποιος θεωρήσει πως η Κοινότητα Τζοκτσέν είναι σαν ένα
συνηθισμένο σωματείο και, επειδή (τυχόν) είχε ορισμένες συγκρούσεις (με
κάποια μέλη της), την αφήσει και πάει σε κάποιο άλλο σωματείο, δεν
υπάρχει καμμία εγγύηση ότι, μέχρις ότου να έχει χαλαρώσει τις εντάσεις του,
δεν θα θελήσει αργά ή γρήγορα να αφήσει και αυτό το άλλο σωματείο.
Τέτοιες καταστάσεις είναι πολύ πιθανό να αναφύονται.
ΑΛΛΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ
Το κάθε Γκακυίλ απαρτίζεται από τρεις τομείς που, σύμφωνα με ένα αρχαίο
βουδδιστικό μοντέλο, αντιστοιχούν στα τρία κάγια ή διαστάσεις του ατόμου:
στο σώμα, στο λόγο (ή ενέργεια) και στο νου. Το Γκακυίλ έτσι συμβολίζει
τόσο το μικρόκοσμο του ίδιου του ατόμου όσο και το μακρόκοσμο, δηλαδή την
κοινωνία σα σύνολο.
Ο τομέας που αντιπροσωπεύει το σώμα έχει το χρώμα της γης, το κίτρινο, και
τα μέλη στα οποία έχει ανατεθεί αυτός ο τομέας διαχειρίζονται τους
διοικητικούς και τους οικονομικούς πόρους που συντηρούν την κοινότητα. Ο
τομέας που αντιπροσωπεύει το λόγο (ή ενέργεια) έχει το χρώμα της φωτιάς,
το κόκκινο, και οι εκπρόσωποί του διαχειρίζονται τους ανθρώπινους πόρους
και συντονίζουν τα διάφορα έργα. Ο τομέας που σχετίζεται με το νου έχει
χρώμα μπλε, το χρώμα του ουρανού (χώρος), και η ομάδα αυτή είναι
επιφορτισμένη με την οργάνωση των δραστηριοτήτων που αφορούν στη
μελέτη και στην άσκηση.
Τα μέλη του Γκακυίλ, που μπορεί να είναι τρία, έξη ή εννέα, εκλέγονται από τα
μέλη της κοινότητάς τους και η θητεία τους έχει συγκεκριμένη χρονική
διάρκεια, συνήθως ένα έτος.
Για εκείνους που επιθυμούν να είναι μέλη της Κοινότητας Τζοκτσέν, έχει
καθιερωθεί ένα απλό και ευέλικτο σύστημα ετήσιων συνδρομών, ώστε να
παρέχεται η δυνατότητα συμμετοχής σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Η
συνδρομή μέλους αποτελεί ένα είδος έμπρακτης εκδήλωσης του
ενδιαφέροντος και της φροντίδας ενός ατόμου για το έργο της Κοινότητας,
αλλά και μία ένδειξη της βαθιάς αυτοδέσμευσης των μελών της Κοινότητας
προς τις διδασκαλίες Τζοκτσέν Άτι, όπως αυτές μεταδίδονται από τον
Chögyal Namkhai Norbu Rinpoche.
Η ιδιότητα του μέλους δεν είναι βέβαια απαραίτητη για να είναι κανείς ασκητής
του Τζοκτσέν. Ωστόσο, είναι ένας άμεσος και απτός τρόπος υποστήριξης των
πολλών σημαντικών έργων του Chögyal Namkhai Norbu Rinpoche, που
βρίσκονται σε εξέλιξη. Με την πάροδο του χρόνου και με την εμβάθυνσή του
στις διδασκαλίες, ο κάθε ασκούμενος μπορεί να αισθανθεί την ανάγκη μιας
πιο ενεργού συμμετοχής. Η ιδιότητα του μέλους είναι μόνον ένας από τους
διάφορους τρόπους, που κάποιος μπορεί να προσφέρει την οικονομική
ενίσχυσή του προκειμένου να διατηρηθούν και να προαχθούν οι πολύτιμες
διδασκαλίες Τζοκτσέν, των οποίων τη μετάδοση έχει λάβει και ο ίδιος.
ΒΙΒΛΙΑ
Τζοκτσέν, Η Κατάσταση της Αυθόρμητης Τελειότητας
Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο του Choegyal Namkhai Norbu Rinpoche στα
Ελληνικά και, ταυτόχρονα, για το πρώτο με θέμα το Τζοκτσέν που κυκλοφορεί
στη γλώσσα μας.
Από την πρώτη του κιόλας έκδοση στα Ιταλικά (Ρώμη, 1986) καθιερώθηκε
αμέσως ως κλασικό στο είδος του και έκτοτε έχει μεταφραστεί σε πολλές
γλώσσες του κόσμου - ενώ αξίζει να σημειωθεί πως, μέχρι τότε, η περί το
Τζοκτσέν βιβλιογραφία στη Δύση ήταν ανύπαρκτη.
- Δημήτρης Ευαγγελόπουλος -
Σημείωση:
Το παραπάνω ηλεκτρονικό βιβλίο που έχω εκπονήσει είναι κυρίως μέσα από τις
διδασκαλίες τουυ δασκάλου μου Ναμκάι Νόρμπου. Μερικά λινκς που αναφέρω
μπορεί να μην ισχύουν, διότι το το βιβλίο αυτό το έχω γράψει πριν αρκετά
χρόνια για να το προσφέρω απλώς τότε σε μια διαδικτυακή κοινότητα.