ሰዋስው ወሌሳኌ ግእዛ መጽሏፌ

በስመአብ ወወሌዴ ወመኑፇስ ቅደስ አሏደ አምሊክ አሜኑ

የአኑዯኛ አመት መማርያ መጽሏፌ

ማውጫ

አርዔስት ገጽ

ምዔራፌ ፩

ፉዯሇ ግእዛ
…………………………………………………………………………………….፩

ጥኑተ
ግእዛ………………………………………………………………………………፩

የግእዛ ቉ኑ቉
ፉዯሊት…………………………………………………………………………….፫

አ኏ባቢ……………………….……………………………………………………..፭

የተመሳሳይ ፉዯሊት አጠቃቀም በቃሊት

ውስጥ…………………………………………………………………………፮

የግእዛ ቉ኑ቉ ፉዯሊት እ኏

ትርጉም……………………………………………………………………፰

ምዔራፌ ፪

1
ሥርዒተ-
ኑባብ………………………………………………………………………………፲፩

የኑባብ ዏበይት
ክፌልች…………………………………………………………………………..፲፪

የኑባብ ኑዐሳኑ
ክፌልች…………………………………………………………………………፲ ፩

የእርባታ ኑባቦች
……………………………………………………………………………….፲ ፭

የተጸውዕ ስሞች ኑባብ

………………………………………………………………………..፲ ፮

ምዔራፌ ፫

ስም
…………………………………………………………………………፲ ፰

ክፌሊተ ስም
…………………………………………………………………………፲ ፱

ምዔራፌ ፬

መራኅያኑ
……………………………………………………………………………፳ ፪

የመራሔያኑ አገሌግልት
………………………………………………………………………፳ ፪

2
ሰብአዊ ተውሊጠ ስም
…………………………………………………………………………፳ ፫

እኑዯ ኌባር አኑቀጽ

……………………………………………………………………….፳ ፫

አመሌካች/እማሬአዊ/
……………………………………………………………………..፳ ፬

ተሳቢ ተውሊጠ ስም
…………………………………………………………………….፳ ፬

የተሳቢ ቅጽሌ
……………………………………………………………………፳ ፭

ፇጽሞተ ርእስ
……………………………………………………………….፳ ፮

ኑዋያዊ ቅጽሌ
………………………………………………………………….፳ ፯

መስተዋዴዲዊ ተሳቢ ምስሇ

መራሔያኑ……………………………………………………….፳ ፱

ምክኑያታዊ ተውሊጠ ስም
…………………………………………………………………፳ ፱

3
ምዔራፌ ፭

ቅጽሌ
………………………………………………………………………………………፴፪

ክፌሊተ ቅጽሌ
…………………………………………………………………………………...፴፪

ከሣቴ ቅጽሌ
…………………………………………………………………………………..፴ ፫

ግስኑ በማገሰስ የሚገን

ቅጽልች………………………………………………………………………….፴ ፫

የግሶችኑ ማሠሪያኌት እያፇረሱ የሚገን

ቅጽልች………………………………………………………………………፴ ፭

ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ …………………………………………………………………፴፮

ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ ዖ ተባዔታይ ጾታ

…………………………………………………………………………………፴፮

ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ ዖ አኑስታይ ጾታ

…………………………………………………………………………………፵

ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ ዖዔሇት

……………………………………………………………………………፵፩

ኑዋያዊ ቅጽሌ
………………………………………………………………………፵፩

4
ክፌሊዊ ቅጽሌ
…………………………………………………………………………………፵፪

ጥያቄአዊ ቅጽሌ
………………………………………………………………………..፵፪

አጽኑዕታዊ ቅጽሌ
……………………………………………………………………………..፵፫

ምዔራፌ -፮

ዛርዛር …………………………………………………………………….፵፯

የባሇቤት ዖመዴ ዛርዛር

…………………………………………………………………………..፵፭

የባሇቤት ባዔዴ ዛርዛር

……………………………………………………………………………፵፮

ግሳዊ ተሳቢ ዛርዛር

…………………………………………………………………………….፵፮

የተሳቢ ዴርብ ዛርዛር

………………………………………………………………………….፵፰

ኌባራዊ ዛርዛር
…………………………………………………………………………..፵፱

ምዔራፌ-፯

5
 ባዔዴ፡ምዔሊዴ እ኏ ባዔዴ ከምዔሊዴ
…………………………………………………………………………..፶፩

ክፌሊተ ባዔዴ ዖር ሰዋስው

…………………………………………………………………………………፶፩

ብትኑ ባዔዴ ዖር ሰዋስው

………………………………………………………………………………….፶፩

ግሳዊ ባዔዴ ዖር ሰዋስው

……………………………………………………………………………….፶፩

ምዔሊዴ ሰዋስው

የምዔሊዴ ዒይኌቶች
……………………………………………………………………………..፶፬

ግሳዊ ምዔሊዴ ሰዋስው

…………………………………………………………………………፶፯

6
 በስመ አብ ወወሌዴ ወመኑፇስ ቅደስ ፩ አምሊክ

የአኑዯኛ ዒመት የግዔዛ ቉ኑ቉ መጽሏፌ

ምዔራፌ -፩

ፉዯሇ ግእዛ

፩ ትርጉም፡-

ግእዛ የሚሇው ቃሌ አግኣዖ ኌጻ አወጣ ወይም ግእዛ አጋዖ፣ተማረ ፣ቆጠረ ከሚሇው የግእዛ
ቃሌ/ግስ የተገኔ ሲሆኑ ትርጉሙ ፡-

፩-እግዘእ እግዘአብሓር አግአዘ ሇኃጢአት ሇጣዕት ከመገዙት ኌጻ አውጥቶ ግዔዙኑኑ የሚሰጥ

ወይም የሥጋ የኌፌስ ኌጻኌትኑ ከሚሰጥ ጌታ ከሌዐሌ እግዘአብሓር ተገኝቶ ሇአጋዔዛያኑ ሇአዲም
እ኏ ሇሌጆቹ የተሰጠ ማሇት ኌው።

 ግዔዛ-ግ-ጋሜሌ -ግሩም እግዘአብሓር

እ -አላፌ-አብ ፇጣሬ ኰለ ዒሇም
ዔ-ዓ -ዏቢይ እግዘአብሓር
ዛ -ዙይ-ዛኩር እግዘአብሓር

ስሇዘህም “ግዔዛ” ማሇት ግሩም እ኏ ታሊቅ የሆኌ እግዘአብሓር የሚታሰብበት ቉ኑ቉ እኑዯ ማሇት
ኌው።ወይም ዴኑቅ የሆኌ ዒሇምኑ የፇጠረ አባት እግዘብሓር የሚታሰብበት እኑዯማሇት ኌው።

7
፪-ግዔዛ ስኑሌ የመጀመሪያ መኌሻ መሰረት ማሇት ኌው፡ምክኑያቱም የፉዯሌ መጀመሪያውኑ ግዔዛ
እኑሇዋሇኑ እኑዱሁም የዚማ መጀመሪያ ግዔዛ ፡የኑባብ መጀመሪያውኑም ግዔዛ እኑሇዋሇኑ ፣በዘህ኏
በመሳሰለት ኌገሮች የመጀመሪያ የሚሇውኑ ቃሌ ይዜ ይገኛሌ፡፡

 ግዔዛ ጥኑታዊ ሌሳኌ ኢትዮጵያ (ትኑሣኤ አማርኛ -ግዔዛ መዛገበ ቃሊት በሊይ መኯኑኑ
ሥዩም (ሉቀ፡ኅ)

፪-ጥኑተ ግእዛ /መሠረተ ግእዛ

የግእዛ መጀመሪያው /መኌሻው መቸ ኌው የሚሇው ጥያቄ በብ዗ ቦታዎች የሚያወዙግብ ቢሆኑም

የሚከተለትኑ እኑመሇከታሇኑ፡-

ግእዛ ቉ኑ቉ የመጀሚሪያ ቉ኑ቉ ስሇመሆኍ መረጃዎች

፩-ፉዯለ ጥፇቱ እራሱኑ የተሇየ ሆኒ ዴምጡኑም በሚሠጠብበት ጊዘ ራሱኑ በራሱ ያ኏ግራሌ እኑጂ
ረዲት የማይሻ ስሇሆኌ እ኏ ላልችም የዒሇም ቉ኑ቉ ፉዯልች ግእዛኛውኑ ዴምጥ በመስጠት
የማይመሳሰለት ስሇሆኌ ። «ኢትዮጵያ በሦስቱ ሔግጋት ሉቀ ጠበብት አሇቃ አያላው ታምሩ
፲፱፻፶፫»

፪-“፳፪ ተመዴቦ በሰባት ስሌት ሲኌገር ሌዐሌ እግዘአብሓር ፳፪ቱኑ ፌጥረታት ፇጥሮ በ፯ቱ ዔሇታት
ሏሳቡኑ እኑዯጨረሰ ስሇሚያመሇክት እኑዱሁም ፳፪ኛውኑ ሰው ከሰባት ኌገር ፇጥሮ ጉዴሇት
የላሇበት የፀጋ ገዥ ፡የእግዘአብሓር ማዯሪያ አዴርጎ የሰባቱ ሀብታት ባሇቤት ማዴረጉኑ
ስሇሚያስረዲ

፫-“በባቢልኑ የተመሰረቱ ቉ኑ቉ዎች በየወገኍ የፌጡራኑኑ ስም ተዯግፇው ይሓዲለ።ሇምሳላ

የሚከተለትኑ ማየት ይቻሊሌ ።

ኤቦር(የሰው ስም)-----እብራይሰጥ

ጽረዔ(የቦታ ስም)----ጽርዔ
8
 ሮም(የቦታ ስም)-------ሮማይስጥ

ዏረብ(የቦታ ስም)-------ዏረበኛ

ግእዛ ግኑ እግዘእ እግዘአብሓር አግአዘ ሇኃጢያት ሇጣዎት ከመገዙት ኌጻ አውጥቶ ግእዖኑ የሥጋ
የኌፌስ ኌጻኌትኑ ከሚሰጥ ጌታ ከሌዐሌ እግዘአብሓር ተገኝቶ ሇአጋዛያኑ ሇአዲም኏ ሇሌጆቹ የተሰጠ
ስሇሆኌ

፬-“ግእዛ አዲም እ኏ እግዘአብሓር ይኌጋገሩበት የኌበረ ቉ኑ቉ ኌው “ ይሊለ ጀርመኒች የአሇቃ ወሌዯ
ክፌላ መጽሏፌ

-በሳ኏ዕር ግኑብኑ ሇመሥራት የተስማሙበት የውሌ ጽሐፌ ግእዛ ኌው ብሇው

ይተርካለ፡፡(ኢትዮጵያ በሦስቱ ሔግጋት )

 ከዘህ ሊይ ሌ኏ስተውሌ ይገባሌ ማሇትም እኑዱህ ከተባሇ ሌሳኑ የተከፇሇው ከሰ኏ዕር ህኑጻ
መጀመር በ኉ሊ ስሇሆኌ።ዖፌ፡፲፮፡፮

፭-“ኌቢዩ ሄኒክ የኌበረበት ዖመኑ የሰው ሌጅ ራሱ ወዯ ሰማይ የዯረሰውኑ የባቢልኑኑ ህኑጻ/ግኑብ

ሇመሥራት ከማቀደ ብ዗ ዖመኑ /ትውሌዴ ቀዯም ብል ኌበር ።ኌቢዩ ሄኒክ የኌበረው የጥፊት ውኃ
ከመዴረሱ ሦስት ትውሌዴ ቀዯም ብል ኌበር ከባቢልኑ ግኑብ መፌረስ በፉት ዯግሞ ምዴር በአኑዴ
ከኑፇር ብቻ ይኌጋገር ኌበር ማሇትም ሄኒክ በኌበረበት ዖመኑ የዒሇም ቉ኑ቉ አኑዴ ብቻ ኌበር።ኌቢዩ
ሄኒክ ዯግሞ በኢትዮጵያ የተገኔውኑ መጽሏፌ የጻፇው በጥኑቱ የኢተዮጵያ ቉ኑ቉ በግእዛ እኑዯኌበረ
ተረጋግጧሌ ፡ስሇዘህ እስከ ባቢልኑ ግኑብ መፌረስ ዴረስ ዒሇም ሲጠቀምበት የኌበረው ቉ኑ቉ ግእዛ
ኌበር ማሇት ኌው።(መጽሏፌ ቅደስ እ኏ ኢትዮጵያ በም኎ሌክ መርእዴ ዒሇሙ 1999 እ አ )

፮-“የአውሮፓ ጸሏፉዎች ሴሜቲ ከእስያ ወዯ ኢትዮጵያ የገባው ኌው ያለበት ምክኑያት በአረቡ

ዒሇም ግዴብ ሊይ ተጽፍ በመገኔቱ ኌው፡ኢትዮጵያውያኑ በኑግዴ኏ በጦርኌት በተሇያዬ መኑገዴ ቀይ
ባህርኑ ተሻግረው በመሓዲቸው ፉዯሌ በእስያ መገኔቱ ትክክሌ ኌው ።ያ ማሇት ግኑ የግእዛ ፉዯሌ
ወዯ ኢትዮጵያ መጣ ማሇት አይዯሇም።የግእዛ ፉዯሌ ወይም የሳባ ፉዯሌም ይበለት በተሇያዩ
9
ምክኑቶች ከኢትዮጵያ ወዯ ተሇያዩ አገራት ተሰራጨ እኑጂ ከእስያ ወዯ ኢትዮጵያ የመጣ
አይዯሇም ።

ኢትዮጵያ የሰው ዖር የተገኔባት የእምኌት እ኏ የሥሌጣነ ምኑጭ ኏ት (አቶ አማረ ከፌ አሇ

በሊቸው)

፯-“ግእዛ የዯቡብ ሴማዊ ሌሳኑ ሳይሆኑ በዏረብ ምዴር ተመጀመሪያዎቹ የአፌሪካውያኑ /ኩሻውያኑ
቉ኑ቉ ኌው ፡

የሶቬት ምሁራኑ አቢ ድጎ ፓሌስኪ አቤኑጃ

ኢሳር ዱያክኒፌት ኃይለ ሀብቱ

ቸክ አኑተ ዱዮፕ አስረስ የኌሰው

(ትኑሣኤ ግአዛ መ/ር ዯሴ ቀሇብ)

፰-“ግእዛ አፌሪካዊ የኢትዮጵያ ሌሳኑ ሌዯቱኑ እ኏ እዴገቱኑኢትዮጵያ አዴርጎ በዖመኌ ባቢልኑ

ሉኌገር የሚችሌ ዒሇም አቀፊዊ እ኏ ጥኑታዊ ሌሳኑ ኌው

ይህም ሀ/ የጽሔፇት ዖዯየ አቡጌዲ

ሇ/ የጽሔፇት አቅጣጫ ከግራ ወዯ ቀኝ አግዴም (ከሳባ የሚሇይበት)

ሏ/ እያኑዲኑደ ፉዯሌ በአ኏ባቢ የተገሇጸ እ኏ አ኏ባቢ የላሇው ሆኒ ሉጻፌ የሚችሌ ዒሇም

አቀፊዊ኏ ጥኑታዊ ሌሳኑ ኌው። (ትኑሣኤ ግእዛ መ/ር ዯሴ ቀሇብ ማ/ቅ ፳፻፪)

10
ከዘህ በሊይ የተጠቀሱት እ኏ በአይ኏ችኑ የማ኏ያቸው ማሇትም “አዲም፡ሄዋኑ፡እግዘአብሓር “
የመሳሰለት በላልች ቉ኑ቉ስም ኌው ከማሇት ውጭ ትርጉም ሳይኒራቸው በግእዛ ግኑ አራሳቸውኑ
የቻሇ ትርጉም አሇቸው።እኑዱሁም የአባታችኑ የቅደስ ያሬዴ ዚማ በሌሳኌ ግእዛ መሰጠቱ ማኅበረ
መሊእክት የሚጠቀሙበት የግእዛ ቉ኑ቉ መሆኍኑ ያስረዲሌ አኌዘህ ሁለ ግእዛ የመጀመሪያ አዲም
እ኏ እግዘአብሓር ፡አዲም እ኏ መሊእክት ፡አዲም እ኏ እኑስስት ሲግባቡበት የኌበረ ጥኑታዊ ቉ኑ቉
ኌው።

፫-የግእዛ ቉ኑ቉ ፉዯሊት

ፉዯሌ የሚሇው ቃሌ “ፇዯሇ” ጻፇ ከሚሇው የግእዛ ግስ የተገኔ ሲሆኑ ፉዯሌ ማሇት ጽሔፇት
፡አጻጻፌ ማሇት ኌው ማሇትም ፉዯሌ የ቉ኑ቉ ፡የቃሌ የአኌጋገር ሁለ ምሌክት አምሳሌ ወይም
መግሇጫ ማስታወቂያ ማሇት ኌው ።

እግዘአብሓር ፉዯሌኑ ሇመጀመሪያ ጊዚ በሌሳኑ ተመጦ /ተሰውሮ የኌበረውኑ አካለኑ በሰማይ

ገበታሊይ /በጸፌጸፇ ሰማይ ሊይ /ተጽፍ ተቀርጾ እኑዱገሇጥሇት ያዯረገው የአዲም ሦስተኛ ትውሌዴ
ሇሆኌው ሇሄኒስ በ፯፻ ዒመተ ዒሇም ኌው፡፡መ፡ኩፊ ፭፡፲፫ ከዘህ ሊይ ትኩርት ሉሰጠው የሚገባው
ኌገር ቢኒር በጸፌጸፇ ሰማይ ሊይ ያየው ሄኒስ ይሁኑ እኑጂ ሇሥኌ-ጽሐፌ እኑዱውሌ ያዯረገው ኌቢዩ
ሄኒክ መሆኍኑ ሌብ ይሎሌ።

 ሇሄኒስ የተገሇጠው ፉዯሊት ብዙት ፳፪ ኏ቸው። ፳፪ቱ አላፊት ማሇት ኌው።

 በአጠቃሊይ የግዛ ቉ኑ቉ ፉዯሊት ብዙት ፳፪ ኌው። አራቱ ፉዯሊት የት ተገን ቢለ ፣ዴርብ
ፉዯሊት ኏ቸው ከ”ሀ፡ሠ፡አ፡ጸ፡ጋር የሚዯረቡ ፉዯሊት አለ እኌዘህኑ ስኑጨምር ፳፮ ይሆ኏ለ
ማሇት ኌው።

የ ፳፮ቱ የግእዛ ቉ኑ቉ ፉዯሊት ዛርዛር

ሁሇት አይኌት አዖራዖር ወይም አቀማመጥ አሊቸው ።

11
ሀ-ኍባሬ ቀዲማይ

ይህ የአቀማመጥ ሥርዏዒት አባታችኑ አቡኌ ሰሊማ ከሳቴ ብርሃኑ ከመምጣታቸው በፉት የኌበረው
ሥርዒተ ኍባሬ ኌው።ይህ ሥርዒት “አበገዯ “ የሚባሇው ሥርዒት ኌው።

ሇ-ካሌአይ ኍባሬ

ይህ የአቀማመጥ ሥርዒት በአባታችኑ በአቡኌ ሰሊማ ከሳቴ ብርሃኑ የተዖጋጀው የአቀማመጥ

ሥርዒት ኌው ። ይህም ዙሬ በኢትዮጵያ ኦ.ተ.ቤ.ክ እየተጠቀመችበት ያሇው “ሀ፡ሇ፡ሏ፡መ፡ ወዖተ
የሚባሇው አቀማመጥ ኌው።

 ከዘህ በሊይ በተመሇከትኌው በሁሇቱም አቀማመጥ ፉዯሊቱኑ በሁሇት እኑመዴባቸዋሇኑ

እኌዘህም

ሀ. አሥራው ፉዯሊት -ግእዛ ወይም የመጀመሪያዎቹ ኏ቸው ።ማሇትም እዛሌ ቅጥሌ የላሊቸው
ፉዯሊት ኏ቸው ።

ሇ.ሠራዊተ ፉዯሊት- እኌዘህ ፉዯሊት ከግእ዗ በ኉ሊ የሚኌሱ ካሌአይ ፡ሣሌሳይ፡ራብአይ፡ኃምሳይ፡ሳዴስ

እ኏ ሳብእ ፉዯሊት ኏ቸው።

ሠራዊት ፉዯሊት ሊይ የሚቀጠለ ቅርኑጫፍች ወይም አእጹቀ ፉዯሌ ተብሇው ይጠራለ ።

በላሊ መሌኩ ፉዯሊትኑ

 አእማዴ ፉዯሌ እ኏ መስተጻምር ፉዯሌ

12
  በግእዛ የፉዯሊት ሥኌ-ጽሔፇት የቀሇም አሣሣሌ ሥርዒት ከሊይ ወዯታች የሚወርዴ ፉዯሊዊ
ቅርጻቸው ዒምዯ ፉዯሌ ይባሊሌ።
 ወዯጏኑ኏ ጏኑ ወይም ዗ሪያውኑ የሚወዴቀው የሚጻፇው ፉዯሊቸው ቅርጻቸውም
መስተጻምር ፉዯሌ ይባሊሌ።

የፉዯሌ ማያያዣ ማጣበቂያ አኑዴ ማዴረጊያ ማሇት ኌው።

ምሳላ፡-አእማዯ ፉዯሌ ከኌ መስተጻምራቸው

 ባሇ አኑዴ አምዴ ረ፡ኌ፡ቀ፡ተ-መስተአምር አምዴ

 ባሇ ሁሇት አምዴ ሀ፡ሇ፡በ፡ዖ፡ፀ
 ባሇ ሦስት አምዴ ሏ፡ሠ፡ወ፡ጠ
 ባሇ አራት አምዴ መ

ባሔርየ-ዴምጸ ፉዯሊት

ባሔርየ ዴምጽ ማሇት የዴምጽ ጠባይ ማሇት ኌው።የግእዛ ፉዯሌ በሰው ሔዋሳተ ዴምጽ
/የዴምጽተኑቀሳቃሽ አካሊት ሌክ በስዴስት መዯቦች የተመዯበ የእያኑዲኑደ ፉዯሌ ባህርየ ዴምጽ
አሇው።

ሀ. ሌሔለሔ /ሌሌ ዴምጽ ጉርኤ ሀ፡አ

ሇ. ጠባቂ ዴምጸ ጉርኤ ተ፡ዏ

ሏ. ዴምጸ ታሔ኏ግ ቀ፡ኀ፡አ፡ገ

መ. ዴምጸ ሌሳኑ /ምሊስ / ሇ፡ረ፡ተ፡ኌ፡ዯ፡ጠ፡ዖ

ሠ. ዴምጸ ከ኏ፌር መ፡በ፡ወ፡ጰ፡ፇ፡ፐ

ረ. ዴምጸ ስኑ /ጥርስ/ ሠ፡ሰ፡ጸ፣ፀ

13
ሔጹጻኑ ፉዯሊት

እኌዘህ ፉዯሊት ከ፳፮ቱ የግእዛ ቉ኑ቉ ፉዯሊት ውጭ ሲሆኑ በግእዛ ቉ኑ቉ ውስጥ ከፌተኛ ሚ኏
ያሊቸው ኏ቸው።ፉዯሊቱም በተሇያዬ አጠራር ይጠራለ።

ሀ. ሔጹጻኑ ፉዯሊት -ይህም ማሇት “ ሏጸ-ጏዯሇ ከሚሇው አኑቀጽ የተገኔ ሲሆኑ ሔጹጽ ማሇትም
ጏዯል ማሇተ ኌው ይህ ስያሜ የተሰጠበት ዋ኏ ምክኑያት ፉዯሊቱ እኑዯ ላልች (፳፮ቱ ) እስከ
ሳብእ ሰሇማየዖሌቁ ኌው።

ሇ. ዱቃሊ ፉዯሊት- ይህም ማሇት በዴምጻቸው በቅርጻቸው ከላልች (፳፮ቱ) ስሇሚሇዩ ኌገርግኑ
የኌዘህኑ ቅርጽ እ኏ ዴምጽ መኌሻ አዴርገው /ይዖው መገኔታቸው ከኌዘህ ፉዯሊት የተገን /የተዯቀለ
ሇማሇት ተሰጧቸዋሌ

ሏ. ዛርዋኑ ፉዯሊት-ይም ማሇት ብትኑ ዴምጾች ፡ብትኑ ቅርጾች ማሇተ ኌው።

በአጠቃሊይ በተሇያየ ስያሜ ቢሰየሙም ዋ኏ው ኌገራቸው በግእ዗ ውስጥ ያሊቸው ቦታ ኌው

የሚታየው አኌዘህኑ ፉዯሊትም ቀጥሇኑ እኑመሇከታሇኑ።

ኯኳኰ኱ኲ

ጏጓጐ጑ጒ

ቇቍቈ቉ቌ

ኇኋኈ኉ኊ

አ኏ባቢ /voules/

በጥኑት የሌሳኌ ግእዛ ሥኌ-ዴምጽ ሀ፡አ፡ወ፡የ የግእዛ ፉዯሊት አ኏ባቢ ወይም ዴምጽ ሰጪዎች ሆኌው
መዖጋጀታቸው በታሪክ ይታወሳሌ ።እኌዘህ አ኏ባቢዎቹ ፉዯሊት ከላሊው የግእዛ ፉዯሌ ጋር
በጠ኏ጥሌ እተዯመሩ እያኑዲኑደ ዴምጽ የየራሱኑ ዴምጽ እኑዱአሰማ ያዯርጉት ኌበር።

14
 በላሊ መሌኩ አ኏ባቢ የሚባለት ዉ፡ዪ፡ኣ፡ዬ፡ህ፡ዎ ኏ቸው ይሊለ።(አሇቃ አያላው ታምሩ
፡ኢትዮጵያ በሦስቱ ሔግጋት)

-ላልችም ኌገሮች ቢኒሩም ዋ኏ው ኌገር ዙሬ እየተጠቀምኑበት ያሇው ፉዯሌ አ኏ባቢ

አያስፇሌገውም የሚለ ጽሐፍች አለ።

ጉባኤ ፉዯሊት

የፉዯልች ስብስብ /ስብሰባ ማሇት ኌው።

ከዘህ በሊይ ብኑቀርጻቸው ዒይኌታቸው ባህርየ ዴምጻቸው እ኏ ላልች ጠባያቶቻቸውኑ

የተመሇከት኏ቸው ፉዯሊት ሁለት ሁሇት፡ሦስት ሦስት ፡ዏራት ዏራት ከዘህም በሊይ እስከ ዏሥር እ኏
ዏሥራ ሁሇት በሊይ አኑዴ ሊይ እየተሰበሰቡ የግእዛኑ ዖር እ኏ ኌባር/ግስኑ኏ ስምኑ/ያስገኛለ።

ምስላ፡-ግስ -ሀሇወ ኌባር አኑቀጽ -አሌቦዖርእ -ምሌክ኏

-ሏሇመ -ውእቱ -ሌዔሌ኏

-ሰከበ -አኮ -ብርሃኑ

-ቦ -ክብር

ኌባር(ስም) -መሌከ ጼዳቅ ጥኑታዊው ግእዛ ግሥ

-አብርሃም ሀረበዯ--ሀረበዯ

-ኢዮብ ሀየመኌ--ሀየመኌ

-ኤሌያስ መወተ--ሞተ

ከዘህ ሊይ ጀምሮ ግስ/አኑቀጽ/እ኏ ኌባር ማጥ኏ት ተማሪዎች እኑዱያጠኍ ይዯረጋሌ።

የተመሳሳይ ፉዯሊት አጠቃቀም በቃሊት ውስጥ

15
 ተመሳሳይ ዴምጽ ያሎቸው ፉዯሊት አገባብ እ኏ አጻጻፌ አኑደ በላሊው የማይሰካ ኌው
።ተመሳሳይ ዴምጽ ያሎቸውኑ ፉዯሊት በተገቢው መኑገዴ አሇመጠቀም በግሥ ሊይ
የሚመጣውኑ የትርጉም ሇውጥ ቀጥል በተዖረ዗ሩት ግሶች ሊይ ማየት ይቻሊሌ።

ሏሇየ-----አሰበ ሰብሏ-----አመሰገኌ ሏሇወ-------ጠበቀ

ኀሇየ----ዖፇኌ ሠብሏ-----ሰባ ሀሇወ-------ኒረ

መሀረ------አስተማረ ሠዏሇ-----ሣሇ ሏብሇ-----ሴሰኛ ሆኌ

መሏረ----ይቅር አሇ ሰአሇ----ሇመኌ ኀብሇ------ዯፇረ

ሰረቀ-----ሰረቀ ርኅበ-----ተራበ ፀፇረ------ፅፌርኑ ቆረጠ

ሠረቀ----ወጣ ርህበ----ሰፉሆኌ ጸፇረ----ሠራ

ፇጸመ----ጨረሰ ርህጸ----ተበሳጨ

ፇፀመ----ዖጋ፡ሇጎመ ርህፀ----ወዙ

 ስምኑ በምኑጽፌበት ጊዚም ፉዯሊችኑኑ ጠኑቅቀኑ ባሇመጻፊችኑ ብ዗ የትርጉም ሇውጥ

ያመጣሌ።
ሇምሳላ፡-
 ዒመት--ዖመኑ፡ጊዚ
አመት--ሴት አገሌጋይ(ገረዴ)
 ፌስሏ--ቂጣ
ፌሥሒ--ዯስታ
 በሥርዒተ አጻጻፌ ጊዚ መጠቀም ያሇብኑ ሥርዒት ያሇውኑ አጻጻፌ መሆኑ አሇበት።ዛም
ብሇኑ የምኑጽፌ ከሆኌ ትርጉም አሌባ (የሇሽ) ሆኒ ይቀራሌ።እኑዳት እኑዯምኑጽፌ ከዘህ
በታች ያለትኑ የጥምር ፉዯሊት አገባብ኏ አጻጻፌ ምሣላዎችኑ እኑመሇከት።
16
ምሳላ፡-ሀ/ሀላታው
ሀሀብታሙ፣ሀብተሥሊሴ፣ሀብትሽይመር፣ሀገሪቱ፣ሀገርኌሽ፡ህሊዌ፣ህሌው኏፣ምሁር፣መምህር፣መ
ምህራኑ፣ትምህርት፣ብርሃኍ፣ብርሃኑ፣ብሩህ፣ከሀሉ፣ክህልት፣ሥኌ-ሊህይ፣
ሣህለ፣ካህኑ፣ካህ኏ት፣ሣህላ፣ወሀቤ፣ተውህቦ፣ሉቀ ትጉሃኑ፣ወሌዯ
ብርሃኑ፣ገሃዴ፣ጎህ፣ጎህጽባህ፣ሃይማኒት፣ባይህ፣ዒሇምኌህ፣ፌርሀት፣የውሀት፣የዋህ፣የውሀኑ፣መሀይ
ምኑ፣መሀይም኏ኑ፣ኑህብ፣ድርሆ፣ዴዴሆ፣ሽህር፣መህር፣ሀኬት፣ሁከት፣ወዖተ…የመሳሰለት
በእኌዘህ ፉዯልች መጻፌ አሇባቸው።

ሏ/ሏመሩ-ሏ
ሏምላ፣ኌሏሴ፣ሏረገወይኑ፣ሔይወት፣ምህረት፣መሏሪ፣ምህረት፣ሏዋርያት፣ሏዋርያ፣ወሇዯሏ
ዋርያት፣ሔፃኑ፣ሔፃ኏ት፣ሏውሌት፣ፌትሏ ኌገሥት፣ሏሜት፣መሰረተ ሏሳብ፣ኑዴፇ
ሏሳብ፣ባሔታዊ፣ባሔታውያኑ፣ሔዛብ፣አሔዙብ፣ፌሥሒ፣ኑቃተ
ሔሉ኏፣ሔዋስ፣ተሔዋስያኑ፣ቤተሌሓም፣ሏተታ፣ይስሏቅ፣ብሓር፣እግዘአብሓር፣ሏር፣ሏሰት
፣ትሔዛብት፣ሏረርጌ፣ሇገሏር፣ሏመረ ብርሒኑ፣ባሔር፣ሏረ጑፣ባሔረ
ኌጋሽ፣ጎህጽባሔ፣ሏማት፣ሏ኏፣ሔሇተ ወርቅ፣ሑሳብ፣ወዖተ…የመሳሰለት በእኌዘህ ፉዯልች
መጻፌአሇባቸው።
ኀ/ብ዗ኃኍ-ኀ
ኃጋይ፣ኃይሇሥሊሴ፣ኃይላ፣ኃይሇ፣ማርያም፣ኀሙስ፣መዴኃ኎ት፣ኃጢአት፣ኃጥእ፣ኃጥአኑ፣ማኅ
ዯር፣ኅቡእ፣ኅቡአኑ፣ኂሩት፣ኅዲር፣ታኅሣሥ፣ኅብረት፣ኅብሩ፣ማኅበር፣እኅት፣ኅብስቱ፣ማኅላት
፣ገብረመዴኅኑ፣ዯኅ኏፣መዴኅኑ ዴርጅት፣ረኃብ፣ኅብረ
ቀሇም፣ቀብሪዯኃር፣ውኃ፣ኅሩይ፣ኅሩያኑ፣የኅትመት
ሥራ፣ማኅተም፣ማኅፀኑ፣ዯጋኅቡር፣ኃሠሣ፣አምኃ እጅ ኌሣ፣ወዖተ…የመሳሰለት በእኌዘህ
ፉዯልች መጻፌ አሇባቸው።
ሠ/የኑጉሠ-ሠ

17
ሠራዊት፣መሠረት፣ምሥረታ፡አመሠራረት፣ኑጉሠ
ኌገሥት፣ሥምረት፣ሥምሪት፣ሤሚ኏ር፣ሠረገሊ፣ገሠሠ፣አሥማር፣ሥርጉት፣ሥሏቅ፣ሥጋ፣ዒ
ሣ፣ሥርጋዌ፣ትዔግስት፣ኑግሥት፣ሥቃይ፣ሥዩም፣ሠ኏ይት፣ሥሊቅ፣ዔሤተ፣ሥለስ፣ሏሣር፣ሠሊ
ስ፣ወሌዯሥሊሴ፣ተመሥጦ፣ሥለጥ፣ሥሌጣኑ፣ሥዔሌ፣ሥኌሌቡ኏፣ዒሥራት፣ምሣር፣መሣሪያ፣
ሥኌጽሐፌ፣ሥኌጥበብ፣ሥኌፀሏይ፣መሥዋዔት፣መሥፇርት፣ሠፇራ፣ሠፇር፣ሠርክ፣የሠርክ
ጸልት፣ሥራ ተሠራ፣ወዖተ…የመሳሰለት በእኌዘህ ፉዯልች መጻፌ አሇባቸው።
ሰ/የእሳቱ-ሰ
መስፌኑ፣ሰፊ኎ት፣ስብሏት፣ሰው፣ስቡሔ፣ስሜኌህ፣ስመኝ፣ሰኑበት፣ወሌዯሰኑበት፣ዒሇምሰገዴ፣
ወሰኑ፣አስፊው፣አሰግዴ፣ኪሮስ፣ሰማዔት፣ሰማዔታት፣ገብረክርስቶስ፣እኑዴርያስ፣ኤሌያስ፣ኤር
ምያስ፣ኢሳይያስ፣ኤሌሳዔ፣አስጢፊኒስ፣ቀሲስ፣መኌኩሴ፣ሏዱስ፣ማቱሳሊ፣አስረስ፣ስዯት፣ስዯ
ት፣ስዯተኛ፣መሰዯዴ፣ወዖተ…የመሳሰለት በእኌዘህ ፉዯልች መጻፌ አሇባቸው።
አ/የአሌፊው-አ
አበበ፣አ኏ጋው፣ተአምሩ፣አእምረ፣አዲም፣አስቴር፣አረዲ፣አውራጃ፣ትኑሣኤ፣አወጣሽ፣አያሌኌ
ሽ፣እኑግዲ፣አባ፣አበው፣አረጋዊ፣አዔማዴ፣አዚብ፣አቀበት፣አሰብ፣አቢብ፣አሰፊ፣አኑዲርጌ፣አሸብ
ር፣ወዖተ….የመሳሰለት በእኌዘህ ፉዯልች መጻፌ አሇባቸው።
ዏ/የዒይኍ-ዏ
ዒቢይ፣ዒሇም፣ዒሇሚቱ፣ዒሇማየሁ፣ዏባይ፣ዒምደ፣ዔዴገት፣ዏዋቂ፣ዔውቀት፣ሌዐሌ፣ሌዔሌት፣ሊዔ
ሊዔ፣ዔሇት፣ዒመት፣ዒሣ፣መዒዙ፣ዒቃቤ
ሔግ፣ዒርብ፣ረቡዔ፣ዔሴተ፣መረዒዊ፣ሥርዒት፣ዒሥራት፣ሥዔሌ፣ዔዴሜ፣መዋዔሇ ሔፃ኏ት፣ዒጸዯ
፣ዒይ኏ሇም፣ወዖተ…የመሳሰለት በእኌዘህ ፉዯልች መጻፌ አሇባቸው።
ጸ/የጸ኏ጽለ-ጸ
ጽጌ፣ጸጋየ፣ጽዴቅ፣ጸሇምት፣ጽ኏ጽሌ፣ቀጸሊ፣ኌጸረ፣ዒጻዊ፣መጾር፣ቅርጽ፣ተግሣጽ፣ገጽ፣አፇጻጸ
ም፣ጽጌረዲ፣ምጽዋት፣ሇምጽ፣አኑቀጽ፣ጸጋ፣ፌጹም፣ጾም፣ጸልት፣ጽሌመት፣ተፌጻሜት፣ወዖ
ተ…የመሳሰለት በእኌዘህ ፉዯልች መጻፌ አሇባቸው።

18
ፀ/የፀሏዩ-ፀ
ሠርፀ፣ዯምጸ፣ፀር፣ፀምሩ፣ፀዲሇ፣ዏፀዯ፣ሔፃኑ፣ሔኑፃ፣ዒማፅያኑ፣ፀወኑ፣ተፅዑኒ፣ምሩፅ፣ዒፄ፣ኆፃ
፣ሞፃ፣ማኅፀኑ፣ፄው፣ፌሊፃ፣ፃዔር፣ሔፀፅ፣ማዔፄ፣ዔፅ፣ዔፅዋት፣ፃፄ፣ፆታ፣ወዖተ…የመሳሰለት
በእኌዘህ ፉዯልች መጻፌ አሇባቸው።
የገእዛ ቉ኑ቉ ፉዯሊት እ኏ ትርጉም
ሀ--ሄ ሆይ ሆይ ሀወይ --------ብሂሌ፡ህሌው እግዘአብሓር
ሇ--ሊሜዴ ሊዊ ሌዐሌ---------ብሂሌ፡ሌዐሌ እግዘአብሓር
ሏ--ሓት ሏወት ሔያው ሔይወት--------ብሂሌ፡ሔያው እግዘአብሓር
መ--ሜም ማይ ምዐዛ-------ብሂሌ ፡ምዐዛ አግዘአብሏር
ሠ--ሣምኬት ሠውት-----------ብሂሌ፡ሰፊ኎ አግዘአብሓር
ረ--ሬስ ርእስ------------ብሂሌ፡ርኡስ እግዘአብሓር
ሰ--ሳኑ ስቡሔ----------ብሂሌ፡ስቡሔ እግዘአብሓር
ቀ--ቆፌ ቅደስ----------ብሂሌ፡ቅሩብ እግዘአብሓር
በ--ቤት ባዔሌ----------ብሂሌ፡ባዔሌ እግዘአብሓር
ተ--ታው ተዊ ትጉህ-----ብሂሌ፡ትጉህ እግዘአብሓር
ኀ--ኀርሞ ኄር-----------ብሂሌ፡ኄር እግዘአብሓር
ኌ--ኒኑ ኌሏስ ኑጉሥ-------ብሂሌ፡ኑጉሥ እግዘአብሓር
አ--አላፌ አሌፌ አብ--------ብሂሌ፡አብ ፇጣሬ ኳለ ዒሇም
ከ--ካፌ ከሃሉ-------ብሂሌ፡ከሃሉ እገዘአብሓር
ወ--ዋው ዋዌ ዋሔዴ------ብሂሌ፡ዋህዴ እገዘአብሓር
ዏ--ዓ ዏይኑ ዏቢይ------ብሂሌ፡ዏቢይ አግዘአብሓር
ዖ--ዙይ ዖይኑ ዛኩር-----ብሂሌ፡ዛኩር አግዘአብሓር
የ--ዮዴ የማኑ ቀኝ እጅ-----ብሂሌ፡የማኌ እግዘአብሓር
ዯ--ዲላጥ ዲ/ኑ/ሌት ዴሌው------ብሂሌ፡እግዘአብሓር
ገ--ጋሜሌ ገሞሌ------ብሂሌ፡ግሩም እግዘአብሓር
ጠ--ጤት ጠይት ጠቢብ------ብሂሌ፡ጠቢብ እግዘአብሓር
ጰ--ጰይት ጴት------ብሂሌ፡
ጸ--ጻዳ ጸዯቀ ጻዴቅ------ብሂሌ፡ጻዴቅ እግዘአብሓር

19
 ፀ--ፀጰ ፀጰ -----ብሂሌ፡
ፇ--ፋ ፇፌ ፌቁር------ብሂሌ፡ፌቁር እግዘአብሓር
ፐ--ፒ ፔ ፋ-------ብሂሌ፡
የግእዛ ቉ኑ቉ የመማር ጥቅም
፩.በግእዛ ቉ኑ቉ የተጻፈ መጻሔፌትኑ አኑብቦ ሇመረዲት ሇመተርጏም
፪.የግእዛ ቉ኑ቉ ምኑኌት የአባቶችኑ ወግ፣ ባህሌ፣ታሪክ፣ሥኌ-ጽሐፌ኏ ከተሇያዩ ቉ኑ቉ዎች
ወዯ ግእዛ የተረጎሙ መጻሔፌትኑ ያስተሊሇፈሌኑ መሆኍኑ ሇመረዲት ያሌሞተ ቉ኑ቉
መሆኍኑ ሇመግሇጽ በአጠቃሊይ ሲያከ኏ዉኍት የኌበረውኑ ትውፉት ሇመረከብ።
፫.አጫጭር ኑግግሮችኑ የመግባቢያ ሃሳቦችኑ ፣ሥኌ-ጽሐፍችኑ በግእዛ ቉ኑ቉ ሇማቅረብ
፬.ቅደሳት መጻሔፌትኑ ሇመተርጏም እ኏ ከምሥጢር ዲህጽ ሇመዲኑ
፭.ግእዛ ቉ኑ቉ በያዙቸው መዙግብት ሊይ ችግር ከመዴረሱ በፉት ሇመጻኢው ትውሌዴ
ባህለኑ፣ሃይማኒቱኑ፣ታሪኩኑ፣በራሱ ባህሌ የሚሠራ ትውሌዴ መፌጠር ኌው።
ምዔራፌ---፪
ሥርዒተ-ኑባብ/ፌኒተ-ኑባብ ዖሌሳኌ ግዔዛ
፪.፩ የኑባብ ዏበይት ክፌልች
የሌሳኌ ግዔዛ ፌኒተ ኑባብ/የኑባብ መኑገዴ በ ፬ ዏበይት ክፌልች ይከፇሊሌ።
፩.ተኌሽ ኑባብ ፫.ተጣይ ኑባብ
፪.ወዲቂ ኑባብ ፬.ሰያፌ ኌባብ ኏ቸው።
 ፹ወ፩ መጻሔፌትኑ ሁለም በእኌዘህ የኑባብ ሥሌቶች ይ጑ዙለ።

፩.ተኌሽ ኑባብ-በአምስት ፉዯሊት እየዯረሰ መዴረሻውኑ ፉዯሌ በማኑሳት ይኌበባሌ።የሚዯርስባቸው

፭ቱ ፉዯሊት

ግዔዛ ፉዯሌ ካዔብ ፉዯሌ

ሣሌስ ፉዯሌ ራብዔ ፉዯሌ

20
ሳብዔ ፉዯሌ ኏ቸው።

 ተኌሽ ኑባብ በ፪ቱ(በኃምስ እ኏ በግዔዛ ፉዯሊት) አይዯርስም።

ግዔዛ፡-ሏረ ገብረ ሰመየ

ወኌገዯ መጽአ ጸሏፇ

ዴኑግሇ ወጽሙረ ከብረ ወዖተ ተረፇ…

ካዔብ፡-ሏሙ ወርኅቡ ሕሩ ወዏርጉ

ጸሙኡ ወተመኑዯቡ ኑዐ ወጻኡ

ሣሌስ፡-ሐሪ በእኑግዲኪ ወብሌዱ ጸበሇ እግርኪ

ሰአሉ ወጸሌዪ

ራብዔ፡-ሣህሌ ወርትዔ ተራከባ ጽዴቅ ወሰሊም ተስአማ

ሐራ ወኑግራ ሇአርዲዔየ

ረከባ መሌአካ

አኑስት ይትምሏራ በቤቶኑ

ሳብዔ፡-እግዘኦ ኳኌነከ ሀቦ ሇኑጉሥ

ይዔዚ ተስእሮ ሇገብርከ

ኢመጽአ ከመ ይኯኑኒ ሇዒሇም የሚለትኑ ማየት ይቻሊሌ

፪.ወዲቂ ኑባብ-በሰባት ፉዯሊት (ከግዔዛ--ሳብዔ ባለት)እየዯረሰ መዴረሻውኑ ፉዯሌ ጣሌ በማዴረግ

ይኌበባሌ።

21
ግዔዛ ካዔብሣሌስራብዔ ኃምስሳዴስሳብዔ

አሏዯ ዛኑቱ ብዔሲ ዯብተራ ሥሊሴ ዛ ከበሮ

አሏተ እሙኑቱ አሏቲ መ኏ ኳኌነ ብቻ ኌው መሰኑቆ

ክሌኤተ አቡሁ መሀሪ ዔዛራ ውዲሴ ባረኮ

እስፌኑተ እሙ ፇታሑ እማ ብዔሴ ኢያሪኮ

በሊኢ አፌቀራ አውሴ ወሀቦ

፫.ተጣይ ኑባብ---በሳዴስ ፉዯሌ ብቻ የዯርሳሌ

የመዴረሻውኑ ቀዲማይ ፉዯሌ በመያዛ ያዛ በማዴረግ ጣሌ ብል ይኌበባሌ።

ምሳላ፡-ሔይወት ወሞት

አብ ወእም

ሔዛብ ወአሔዙብ

መርሔ ወዙሔኑ

፬.ሰያፌ ኑባብ---በሳዴስ ፉዯሌ ብቻ ይዯርሳሌ፡፡

የመዴረሻውኑ ተከታይ ፉዯሌ በማኑሳት ይኌበባሌ።

ምሳላ፡-አማኍኤሌ

የሏውር

ጤግሮስ

ስኑዴሮስ
22
  ተጣይ እ኏ ሰያፌ ኑባባት በግዔዛ ዚማ ጊዚ የመዴረሻቸውኑ ፉዯሌ በመዋጥ ሉዚሙ
ይችሊለ።

፪.፪ የኑባብ ኌዐሳኑ ክፌልች

እኌዘህ የኑባብ አይኌቶች ከዏራቱ ዏበይት ኏ባባት ሳይወጡ ሌዩ ሌዩ ጠባይ የሚያሳዩ ኏ቸው።እኌዘህ
የኑባብ አይኌቶችም የሚከተለት ኏ቸው።

፩.ቀዋሚ/ዏራፉ/ኑባብ---ሁሇት ተከታታይ ቃሊትኑ የያዖ ሁሇቱ ቃሊት ሳይ኏በቡ እየራሳቸው

የሚኌበቡት ስሌት ኑባብ ኌው።

ምሳላ፡-አክብር አባከ ወእመከ

ኢትዛግቡ ሇክሙ መዛገበ

አኑበሳ መሰጠ ዖየአክል

፪.ተኌባቢ ኑባብ----መዴረሻፉዯለ ግዔዛ ራብዔ ኃምስ እ኏ ሳብዔ የሆኌ ስም ከተከታዩ ስም ጋር

በዴምጽ ኑባብ እየተያዖ የሚኌበብ ኑባብ ኌው።

ግዔዛ፡-መሰረተ ሔይወት

መጽሏፇ ሌዯቱ

ወሌዯ ዲዊት

ራብዔ፡-ዯብተራ ኦሪት መሏሊ ብዔሲ

ጥቃ ቤት መሰኑቆ ዲዊት

ከበሮ ማህላት ተ኏ግሮ ቃሌ

ኃምስ፡- ውዲሴ አምሊክ

23
 አኀዚ ኳለ

ኳኌነ ሰማይ

 የአገባብ ቀዋሚ ኑባባትተ኏ባቢ ኑባባት

ምሳላ፡-አኮኍ ይመጽእ ሰሏቢ ዖር
እፍ ይከውኑ ዖመዴ ዖር
ዮራ ይመጽእ ሣሌስ ቅጽሌ
ኡዱ ኢመጽአ/ኢበጽሏ ሳዴስ ወዖተ
 የተኌባቢ አገባባት /የአገባብ ተ኏ባቢዎች

አመ ይመጽእ

ምስሇ ሰብእ

ከመ ካሌአኑ

እስመ ሞተ

ኀበ የሏውር

መኑገሇ ጥቃ ቤቱ

ሶበ አኮ እግዘአብሓር

ውሰተ ቤተ መቅዯስ ኌበረት ወዖተርፇ

፫.ጠባቂ እ኏ ሌሔለሔ /ሌሌ/ኑባብ

 የግእዛ መካከሇኛው ፉዯሌ኏ ዴምጽ በአካሊተ ኑባብ (በከኑፇር፣በምሊስ፣በዴዴ)እየጠበቀ

የሚኌበብ ኑባብ ጠባቂ ኑባብ ይባሊሌ።

24
  የግዔዛ መካከሇኛ ፉዯሌ኏ ዴምጽ ከሊይ በተገሇጹት አካሊተ ኑባብ ሊሌቶ የሚኌበብ ኑባብ
ሌሔለሔ/ሌሌ/ ኑባብ ይባሊሌ።
ጠባቂሌሔለሔ

ምሳላ፡-ቀዯሰ ይቄዴስ ይቀዴስ ምሳላ፡-ቀተሇ ይቅትሌ

ይቀትሌ ገብረ ይገብር

መካሔ ቀተሌ ቅቱሌ

ጠባብ ዴኅኌ ዴኁኑ

ሔዲግ ሤመ ሢመት

ኌካር

ግኑዙቤ፡-ካሌአይ አኑቀጽ ምኑጊዚም ጠባቂ ኌው።ይህም

ቀተሇ ይቀትሌ ሀ ወይም አ በግስ መካከሌ ከገቡበት ካሌአይ አኑቀጽ

ቀዯሰ ይቄዴስ ሌሔለሔ ኑባብ ይሆ኏ሌ።

ገብረ ይገብር መዏረ ይማሔር

ሤመ ይሰይም ዴኅኌ ይዴኅኑ ሀ

ተኑበሇ ይተኌብሌ ሰአሇ ይስእሌ

ሴሰየ ይሴሲ ሰዏረ ይስዔር አ

ጦመረ ይጦምር

ባረከ ይባርክ

25
፬.ቆጣሪ኏ ጠቅሊይ ኑባብ

 «ሀ» ወይም «አ» በመካከለ የሚገንበት የግዔዛ ኑባብ የፉዯሌ አቀማመጥም ሆኌ የቁጥር
መጠኑ ምኑም ዒይኌት ሇውጥ ሳይኒረው መካከሇኛውኑ ፉዯሌ በመቁጠርም
በመጠቅሇሌም ይኌበባሌ።

ምሳላ፡-አዔረገ ሰማዔት---የመሳሰለትኑ ጠቅልም ሳይጠቀሌሌም በመቁጠር

አዔሩግ ማኑበብ ይቻሊሌ።

አዔጹቅ

ማሔቶት

፭.ጏራጅ ኑባብ

 መካከሇኛውኑ ፉዯሌ አጥብቆ መኌሻውኑ ፉዯሌ የሚጏርዴ

ሰ፣ተ፣ዖ፣ዯ፣ጸ፣ጠ የተባለት ፉዯሊት በርሐቅ መዯብ/ሦስተኛ መዯብ/ካሌአይ

አኑቀጽ/ትኑቢት/ሣሌሳይ አኑቀጽ/ዖኑዴ/በመካከሌ ጠብቀው የመኌበብ እ኏ የቀዲማይ አኑቀጽ መኌሻ
የሆኌውኑ ፉዯሌ«ተ»ኑ በማስቀረት ይኌበባለ።

ተሰብሏ ይሴባሔ ይሰባሔ

ተርአሰ ይተረእስ ይተርአስ

ተዖምዯ ይዙመዴ ይዖመዴ

ተዯረ ይዳረር ይዯረር

ተጸምዯ ይጸመዴ ይጸመዯ

ተጠምቀ ይጠመቅ ይጠመቅ

26
 በውእቶሙ ፣ በይእቲ እ኏ በውእቶኑ እኑዳት እኑዯሆኌ አስረዲ
 ምዔሊዴ ፉዯሌኑ ከመዴረሻው ጏርድ የሚያስቀር
በዘህ ሥርዒተ ኑባብ ከፌተኛ ሚ኏ ያሊቸው ፉዯሊት ቀ፣ከ፣ገ፣ኌ ኏ቸው።
ቀ---አጥመቀ-አኌተ ሠረቀ ጸረቀ ወዖተ
አጥመቁ-አኌ ዕቀ
አጥመቂ--አኑቲ በረቀ
አጥመቅሙ--አኑትሙ
አጥመቅኑ--አኑትኑ

ከ---ሰበከ--ሇአኑተ ሰበኩ--አኌ ስበኪ--አኑቲ ሰበክሙ--አኑትሙ

ባረከ--አኑተ ባረኩ--አኌ ባርኪ--አኑቲ ባረክሙ--አኑትሙ

በተከ--ሇአኑተ በተኩ--አኌ በተኪ--አኑቲ በተክሙ--አኑትሙ

ኌክኌከ--ሇአኑተ ኌክኌኩ--አኌ ኌክኌኪ--አኑቲ ኌክኌክሙ--አኑትሙ

ገ---ሏዯገ

ሏገገ

መዖገ

ሰፌኌገ

ኌ---ሇኑህኌ ብቻ ኌው

አምኌ--አመኌ

ኮኌ---ኮኌ

አጠኌ---አጠኌ
27
  በመዴበሌ ቅጽሌ መዴረሻ የሚጏረዴ
መዴበሌ ቅጽሌ የመዴረሻው ቀዲማይ ፉዯሌኑ በማጥበቅ መዴረሻ የኌበረውኑ ምዔሊዴ
ፉዯሌ «ት»ጏርድ ይኌበባሌ።
ምሳላ፡-መስጥት----መስጥ
ዏጸዴት----ዏጸዴ
ሰየጥት----ሰየጥ
ጏራጅ ፉዯሊት ሳይጏርደት የሚኌገር ግዔዛ ኑባብ የሇም።

፮.መጠይቅ ኑባብ

ኍ፣ሁ የተባለ መጠይቅ ፉዯሊት በመዴረሻው እየጨመረ የሚኌበብ ኑባብ ኌው።

ምሳላ፡-ምኑትኍ መጻእከኍ/ሁ

አኮሁ መሌዐኍ/ሁ

ሶበሁ አምኌኍ/ሁ

፯.የትራስ ፉዯሊት ሥርዒተ ኑባብ

፩.የ«ሰ»እ኏ የ«መ» ሥርዒተ ኑባብ

 በካብዔ በሣሌስ በራብዔ በኃምስ በሳብዔ ፉዯሊት በዯረሰው ወዲቂ ኑባብ መዴረሻ ሊይ
እየወዯ ቁ/እየተገን ወዲቂውኑ ኑባብ ተኌሽ ኑባብ ያዯርጉታሌ።

ምሳላ፡-ዛኑቱሰ ብዔሲሰ ዔዛራሰ ይእዚሰ መሰኑቆሰ

ዛኑቱመ ዙቲመ ዯብተራመ ብእሴመ ኢያሪኮመ

 «ሰ» እ኏ «መ» ተኌሽ፣ተጣይ እ኏ ሰያፌ ኑባባትኑ በመዴረሻ እየተገን ወዲቂ ያዯር጑ቸዋሌ።

ምሳላ፡- ገብረሰ ሰብእሰ አብርሃምሰ

ተኌሽ ዒሇመሰ ተጣይ ምዴርሰ ሰያፌ ኤፋሶኑሰ

28
 ገብረመ አይሁዴመ ዮ኏ስመ

፪.ሀ፣ሂ፣ሃ፣኎ በ፬ቱ ኑባባት መዴረሻ ሊይ እየወዯቁ ፬ቱኑ ኑባባት ወዲቂ ኑባባት ያዯርጉዋቸዋሌ።

ምሳላ፡- ሰማየሂ ዲዊትሃ ሙሴሀ አብርሃምሀ

ተኌሽ ሰማየ኎ ዲዊትሂ ሙሴ኎ አብርሃም

ተጣይ ማርያምሃ ወዲቂ ሳራሂ ሰያፌ ትዔማርሃ

ዲዊት኎ ሙሴ኎ አብርሃም኎

፫.ትራስ ፉዯሊት አ፣ኬ፣ስ በመዴረሻ እየወዯቁ ሦስቱኑ ኑባባት ወዲቂ ያዯር጑ቸዋሌ።

እግዘእየአ ካሌእአ አዛዛአ

ተኌሽ ይምጽኡኬ ተጣይ ምኑተኬ ሰያፌ አዴኅኑኬ

አዴኅኑሰ
 የትራስ ፉዯሊት በአኑዴ ሊይ ኌው የሚኌበቡት።
 «ሰ»በአገባብ መዴረሻ ቢወዴቁም ሁለም አገባቡም አየኌሱም።
፪.፫ የእርባታ ኑባቦች

በግስ እርባታ ጊዚ የሩቅ኏ የቅርቦች የኑባብ ሑዯትኑ እኑዱሁም የወኑዴ እ኏ የሴት ሌዩኌቶችኑ
የሚያሳይ የኑባብ ሁነታ ኌው።

ምሳላ፡-አእመረ

አእመራት

አእመርክሙ

አእመራ(የሩቆች ሴቶች ሲያቁ)

አእመራ(የሩቁ የሩ቉ኑ ሴት ሲያውቅ)

29
 ፪.፬ የተጸውዕ ስሞች ኑባብ

የተጸውዕ ስሞች ኑባብ ከ፬ቱ የኑባብ ስሌቶች ባይወጡም ከአ኏ቅጽ ኑባባት የተሇዬ ሔግ኏ ሥርዒት
አሊቸው።

፩.ሦስቱ ቀሇም ሁኒ በግዔዛ ተኌስቶ በዴርዴሩ ውስጥ ራብዔ፣ኃምስ፣ሳብዔ ያሇበት ስም ተኌሽ ኑባብ
ኌው።

ምሳላ፡-አቤሌ አዚብ ----ኃምስ

አጋር አሞጽ ----ሳብዔ

ራዒብ------ራብዔ

 «አዲም»ተኌስቶ አይኌበብም «አዯመ» ከሚሇው የተገኔ ዖር ውስጠ ዖ ስሇሆኌ ዖር ውስጠ ዖ

ዯግሞ ስሇማይኌሳ ።«አላፌ»የሚሇው ተኌሽ ኌው «አላፊት» ብል ሲበዙ አይኌሳም።
 በግዔዛ ተኌስቶ ቅዴመ መዴረሻው ሳብዔ የሆኌ ስም ተኌስቶ ይኌበባሌ።
ምሳላ፡-ሰልሞኑ መቅድኑዮስ አውሳብዮስ
አርዮስ መርቆርዮስ መቃርዮስ
ፇርዕኑ አት኏ቴዎስ
ጰራቅሉጦስ ገሊውዳዎስ
 የተሰመረባቸው ቅዴመ መዴረሻዎች ኏ቸው።
 በግዔዛ/በራብዔ ተኌስቶ ቅዴመ መዴረሻው ሣሌስ የሆኌ ስም ተኌስቶ አይኌበብም።
አቡቀሇምሲስ አብረክሉስ
አብጥሉስ ፊሲሌ ዲዊት

፪.በካዔብ ተኌስቶ ዴርዴሩም ካዔብ፣ኃምስ፣ሳብዔ የሆኌ ስም ተኌስቶ ይኌበባሌ።

ሱቱኤሌ

30
 ቡኤሌ

ደማቴዎስ

 በካዔብ ተኌስቶ ዯካማ ቀሇም/ከግዔዛ኏ ከሳዴስ ውጭ የያዖ ስም ተኌሽ ኑባብ አይዯሇም።

ሩፊኤሌ
ኡራኤሌ

፫.በሣሌስ ተኌስቶ በዴርዴሩ ሁሇት ዯካማ ቀሇማት የያዖ ስም ተኌሽ ኑባብ ኌው።

ቂርቆስ ሚ኏ስ ሲዴራቅ

ሲሊስ ጢሞቴዎስ

ከዘህ በሊይ በተጠቀሰው ሔግ የማይመሩ ስሞች ይኒራለ።

ምሳላ፡-ሚሳኤሌ ሚካኤሌ

በሣሌስ ተኌስቶ ሦስት ዯካማ ቀሇም ሲዯረዯሩ኏ ቅዴመ መዴረሻው ሣሌስ፣ኃምስ፣ሳበዔ የሆኌ
ስም ተኌስቶ አይኌበብም።

ምሳላ፡-ጊዮርጊስ ጲሊጦስ

ሚካኤሌ ሉባኒስ

፬.በራብዔ ተኌስቶ ዴርዴሩ ካዔብ፣ራብዔ፣ኃምስ፣ሳዴስ እ኏ ሳብዔ የሆኌ ስም ተኌስቶ ይኌበባሌ።

ምሳላ፡-ማቴዎስ ባቱኤሌ ራሄሌ

ጣሙኤሌ ራጉኤሌ ያሬዴ

ፊኍኤሌ ባሮክ ሳላም

በሔጉ የማየገ዗፡-
31
 ኏ብሉስ

ራፊስቂስ

፭.በኃምስ ተኌስቶ ዴርዴሩ እኑዯ፬ቱ የሆኌ ስም ተኌስቶ ይኌበባሌ።

ሄኒክ ኤርምያስ ኤፌሬም

ሳላም ቴዎፇልስ ቄርልስ ኬሌቄድኑ

በኃምስ ተኌስቶ ዴርዯሩ ሦስት ዯካማ ቀሇማት የሆኌ ቅዴመ መዯረሻው ሁሇት ሳዴስ
ቀሇም የሆኌ ስም ተኌስቶ አይኌበብም።

ሄሮዴስ

ኤሌሳቤጥ ኤሌዙቤሌ

፮.በሳዴስ ተኌስቶ ዴርዴሩ ራብዔ፣ኃምስ፣ሳዴስ፣ሳብዔ የሆኌ ስም ተኌስቶ ይኌበባሌ።

ጥብርያድስ ኑስጥሮስ

እኑዴርያስ ስምዕኑ

ሔዛቅያስ እስክኑዴሮስ

ሔግ የማይጠብቅ ----እስራኤሌ

 በሳዴስ ተኌስቶ ሦስት ዯካማ ቀሇም ሲኒር ተኌስቶ አይኌበብም

እስጢፊኒስ
እግዘአብሓር
 ዴርዯሩ ፌጹም ሳዴስ ወይም አኑዴ እኑ኱ኑ ቢኒር ተኌስቶ አይኌበብም።
ግብጽ እስክኑዴር

32
 ክርስቶስ ጽርእ
እስክኑዴሮስ ግዮኑ ሌዩ ኌገር ፡ግዮኑ

፯.በሳብዔ ተኌስቶ ዴርዴሩ ራብዔ፣ኃምስ፣ሳብዔ የሆኌ ስም ተኌስቶ ይኌበባሌ።

ቶማስ ዮሴፌ ዮ኏ስ

ሮቤሌ ሰፍኑያስ ዮሏኑስ

ቆሮኑቶስ ዮ኏ታኑ

 በሳብዔ ተኌስቶ ቅዴመ መዴረሻው ሣሌስ ከሆኌ ተኌስቶ አይኌበብም

ዮዱት
ሆልፍር኎ስ

፰.ሁሇት ቀሇም የሆኌ ስም ወዲቂ ወይም ተጣይ ኌው።

ሙሴ ካም

ልጥ ሩት

 ማኑኛውም ስም መዴረሻው ከሳዴስ ውጭ ከሆኌ ተኌስቶ አይኌበብም።

ዒሇሙ ማርታ አምሳለ
በቀሇ ቢወጣ ዖሇቀ
ምዔራፌ--፫
ስም

ስም ቃሌ ሲሆኑ «ሰመየ» ስም አወጣ ብሓ ስም ማሇትም መጠሪያ መሰየሚያ ፌጥረታት

ሁለ የሚጠሩበት ማሇትም ሔይወት ያሊቸውም የላሊቸውም በዘች ዒሇም የሚኒሩ ሁለ
የሚጠሩበት

ኌው ።

33
ስምኑ ከሁሇት ዏበይት ክፌልች እ኏ገኔዋሇኑ

ሀ.ከግስ/ውሌዴ ስም

ሇ.ከተፇጥሮ/ኌባር

ሀ.አስማት እምኌ ግስ/ውሌዴ ስሞች

 ግስኑበመገሰስ/በማርባት ጊዚ የም኏ገኔውኑ ስም «ውሌዴ ስም»እኑሇዋሇኑ።

 የተሇያዩ ውሌዴ ስሞች አለ።
 ዖመዴ ዖር---ቀተሇ ካሇው ቀትሌ የሚሌ ዖመዴ ዖር ስም ማውጣት
 ባዔዴ ዖር---ቀዯሰ ካሇው መቅዯስ የሚሌ ባዔዴ ዖር መቀዯሻ ቦታ ማሇት ኌው።
 ምዔሊዴ ዖር---ሰብሏ ካሇው ስብሏት የሚሌ ምዔሊዴ ዖር ምስጋ኏
 ሳቢ ዖር እ኏ ኑዐስ አኑቀጽ ---ዴርጊት ተቀባይኑ ስሇሚያስቡ ኑዐሳኑ አ኏ቅጽ ተብሇው
የግስኌት መዒረግ ቢኒራቸውም ስሞች ኏ቸው።
ምሳላ፡-ቅትሇት--መግዯሌ/መገዯሌ ከቀተሇ የሚገኝ ሳቢ ዖር ቢሆኑም ስም
ኌው።ቅትሇተ ሰብእ ፇዴፇዯ--ሰውኑ መግዯሌ ተበራከተ ኌቢብ ጽዴቅ/ኌቢበ ጽዴቅ
ያፇዯፌዴ ሞገሰ።
(እውኌትኑ መ኏ገር ተወዲጅኌትኑ ያተርፊሌ)
 ሣሌስ ቅጽልች--ቀታለ-ገዲይ ከቀተሇ የተገኔ ሣሌስ ቅጽሌ
 ሳዴስ ቅጽልች --ቅቱሌ-የተገዯሇ ከቀተሇ የተገኔ ሳዴስ ቅጽሌ

ሇ.አስማት እምኌ ተፇጥሮ/ኌባር

ኌባር ማሇት ከግስ እርባታ የሚገኝ እ኏ ሇግስ እርባታም ዖር የማይሆኑ አኑዴ ጊዚ ቉ኑ቉ው
ሲፇጠር የሚወጣ መሰየሚያ ኌው።

ምሳላ፡- ሏመር/መቅረስ---መርከብ

ምነት ----ገዲም

ብዔዙ-----ዋሽኑት

እርኅ-----መሏሌ እጅ

34
 እጠስ-----ቅኑዴብ

ማዐት-----አኑጀት

ብሓ-----ጉማሬ
 ኌባርኑ አስመሌክቶ የሚሰጥ አስተያየት አሇ፡ይህ አመሇካከት ምኑዴኑ ኌው ሲባሌ።
ሁለም ኌባር ሲመረመር ከግስ የወጣ መሆኍ ይታወቃሌ/እኑዯሚወጣ ይገኛሌ ።
ምሳላ፡-ዒራት የሚሇው ዏርገ--ወጣ ከተባሇው ይገኛሌ፡፡
ስእርት የሚሇው ስእረ--ሇመሇመ
ማይ/ሰማይ የሚሇው ሰመየ--ስም አወጣ ሰየመ ከሚሇው የሚገኝ ዖመዴ ዖር ኌው።
ክፌሊተ አስማት
የስም ክፌልችኑ በተመሇከተ የተሇያዩ አከፊፇልች አለ ሇምሳላ፡--
ውሌዴ ስም፡-
---ኌባር ስም

ሔያው ሌሳኑ ---የተጸውዕ ስም

ስመ ተጸውዕ ስመ ተጸውዕ መርኆ ስመ ባሔርይ

ስመ ተቀብዕ ስመ ኁባሬ ሰወስው ስመ ተጸውዕ

የቅነባሇሙያዎች ስመ ተፇጥሮ ከሣቴ ብርሃኑ ስመ ምዔሊዴ

ስመ ግብር ስመ ቈስ

ስመ ረቂቅ

ከሊይ የተጠቀሰው አከፊፇሌ የተሇያየ ቢመስሌም ሉተሊሇፌ የሚፇሇገውኑ የ቉ኑ቉ውኑ መሌእክት

ሁለም ያስተሊሌፊለ ፡እኛም ከዘህ መካከሌ የተሻሇኑኑ/የሚመቸኑኑ መርጠኑ እኑመሇከታሇኑ።

ከሣቴ ብርሃኑ

፩.ስመ ተጸውዕ /proper noun/

35
 ስም ሲሆኑ አኑዴኑ ኌገር ከአኑዴ ኌገር አኑዴኑ አካሌ ከአኑዴ አካሌ ወይም ሰው኏ እኑስሳኑ ከወሌ
መጠሪያቸው ሇይተኑ የምኑጠራበት ወይም የምኑሰይምበት ስም ስመ ተጸውዕ ይባሊሌ።

ምሳላ፡-አእመረ ተ/ማርያም ኢየሱስ

ጴጥሮስ ጳውልስ ክርስቶስ

መዴኃነዒሇም ሥኌ-ጊዮርጊስ

 ስመ ተቀብዕ የሚሇው አጠራር ከስመ ተጸውዕ ጋር አኑዴኌት አሇው።ስመ ተቀብዕ ማሇት ፡-

----በአርባ በሰማኑያ የሚሰየም የክርስት኏ ስምኑ
----ስመ ግብር-የሹመት ስምኑ(ጳጳሳት፣ቀሳውስት፣ኌገሥታት)
----ስመ ተቀብዕ-መጀመሪያ ከወጣው ስም ሊይ የሚወጣ ስምኑ(ስምዕኑ በሚሇው ሊይ
ጴጥሮስ)
----ዖርፌ ከባሇቤት የያ዗ ስሞችኑ ሁለ ይይዙሌ(መዴኃነዒሇም፣ተክሇሃይማኒት)
 ስመ ተጸውዕ በሁለም የግዔዛ ቉ኑ቉ የቃሊት ክፌልች ሉጠራ ይችሊሌ።
ምሳላ፡-አኑቀጽ/ግስ/--አእመረ ፣ኮኌ፣መሀሪ፣ወዖተ
ቅጽሌ--ቅዴስት፣ ቅደስ፣ኂሩት
ተውሳከ ግስ-኏ሁ፣ዮም
መስተዋዴዴ-አምሳሌ /አምሳለ፣ተክሇ/ላ።በላልችም የቃሊት ክፌልችም ባሇቤት
ከወዯዯው ሉሰየምበት /ሉሰይምበት ይችሊሌ።

፪.ስመ ኁባሬ/common noun/የወሌ ስም /ስመ መዴበሌ

ስም ኌው ኌባራትኑ ወይም አካሊትኑ በአኑዴኌት ያሇመሇያየት የምኑጠራበት እኑዱሁም
እኑስት኏ ተባዔት፣እጽዋት኏ አዛርዔት፣እኑስሳ ገዲም እ኏ እኑስሳ ዖቤት በአኑዴኌት
የሚጠሩበት ስያሜ ኌው።
ምሳላ፡-ሰብዔ ከሌብ ኌቢይ ሔዛብ
36
 እኑስሳት ሦር እብኑ ሏዋርያ
እጽዋት ጠሉ ድርሆ ሰማዔት
በግዔ ቅደሳኑ
ስመ ኁባሬ በውስጡ ስመ ተጸውዕኑ የያዖ ኌው ፡ማሇትም ሰብዔ በሚሇው ውስጥ
ዒሇሙ፣አበበች አለበት኏ ።
የተፇጥሮ ስም ፣የባሔርይ ስሞች ከስም ኁባሬ ጋር አኑዴኌት አሊቸው።
እሳት
ኌፊስ
ማይ ስመ ተፇጥሮም ስመ ባህርይም ኏ቸው ማሇትም ስመ ኁባሬም ኏ቸው።
መሬት
ሰብዔ
እኑስሳ
አእባኑ
አእዋፌ ስር ዋጽ
፫.ስመ ምዔሊዴ /መዴበሌ/collective noun /ጥቅሌ ስም
ስም ሲሆኑ ስመ ኁባሬኑ በመጠቅሇሌ /በአኑዴኌት የምኑጠራበት ስም ኌው ማሇትም
በውስጡ ስመ ኁባሬኑ ይዝሌ ማሇት ኌው።
ምሳላ፡-መራዔየ አዛኅብት/አ኏ብስት፣አ኏ምርት፣አኑህብት፣ተኩሊት/
«ኑህብ»--ያሇው ስመ ኁባሬ ሲሆኑ «መራዔየ አኑህብት» ሲሌ ምዔሊዴ ስም ይሆ኏ሌ።
፬.ስመ ቈስ /material noun/የኌገር ስም
በቤትም በላሊ ቦታም የሚገን ኌገሮችኑ ማሇትም በሰው እጅ የተከ኏ወኍ/የተሰሩ
ኌገሮችኑ የምኑጠራበት ስም ኌው።
ምሳላ፡-ዒራት ዯብተራ ቢረላ መኑበር
ዒርዒት ቤት አገዲ ሌኅኳት ወዖተ

37
 ፭.ስመ ረቂቅ/abstract noun/ የረቂቅ ኌገሮች ስም
ስም ሲሆኑ ረቂቅ ኌገሮችኑ ሇመሰየም የምኑጠቀምበት ስም ኌው።
ሁሇት ክፌልች አለት።
ሀ.ኌገራት ዖይትራአይ በዒይኑ ወዖኢይትአኀ዗ በእዴ
ጊሜ ጢስ
ብርሃኑ ፀሊም
ትኌት መብረቅ
ሇ.ኌገራት ዖኢይትራአይ በዒይኑ ወዖኢይትአኀ዗ በእዴ
ሔሌም ጽዴቅ ፌቅር
ትፌሥሔት ሀዖኑ ኃኬት
ተምነት ኃጢያት በረከት
ስም ሊይ የሚታየው ኌገር ቢኒር ስመ ምዔሊዴ ላልችኑ ማሇትም ስመ ተጸውዕኑ እ኏ ስመ
ኁባሬኑ በአኑዴኌት ይይዙሌ።
ሇምሳላ፡-ጸሉም ሊህም
ስም በላሊ አከፊፇሌ ሉከፇሌ ይችሊሌ።ይህም፡-
ስም፡ ኌባቢ እ኏ ኢኌባቢ
ምሳላ-ስመ ተጸውዕ ፡-«ት»ኑ በመጨመር ይበዙሌ።
ኌባቢ---ዖ ሰብዔ(አሇሙ፣አበበ)
ዖ መሌአክ(ሚካኤሌ፣ገብርኤሌ)
ዖ
እግዘአብሓር(እግዘአብሓር፣አማኍኤሌ፣ኢየሱስ፣ክርስቶስ፣አድ኏ይ፣ኤሌሻዲይ)
ኢኌባቢ---ዖሀገር፣ዖዯብር፣ዖፇሇግ፣ዖባህር፣ዖአካሌ
ስመ ኁባሬም፡-
ኌባቢ እ኏ ኢኌባቢ እኑዯሊይኛው፡፡
 ስሞች/አስማት--ዋ኏ው ተግባራቸው ባሇቤትኌት
--የመሳብ ጠባይ አሇቸው
--እኑዯየጠባያቸው ይበዙለ።
ምዔራፌ--፬
መራኅያኑ

38
 መርሏ/መራ/ ከሚሇው ግስ የተገኔ ሲሆኑ መሪዎች ፉታውራሪዎች ማሇት
ኌው፡፡ምክኑያቱም በወኑዴ እ኏ በሴት ፣በሩቅ኏ በቅርብ፣በኌጠሊ እ኏ በብ዗ የሚኌገረውኑ
እርባታ ስሇሚያመሇክቱ ግስ መሪ እርባ ዖርዙሪ ስሇሆኍ ኌው።በቈጥራቸው ዏሥር ኏ቸው።
 በመዯብ ፩ኛ መዯብ አኌ/I/
ኑህኌ/we/ ኌባቢ ወኃቤ ትዔዙዛ
፪ኛ መዯብ አኑተ
አኑቲ
አኑትሙ You ተወካፋ ትዔዙዛ ሰማኢ
አኑትኑ
፫ኛ መዯብ ውእቱ/He/
ይእቲ/She/
ውእቶሙ ዖ ኢሀል በቅጽበታዊ ሰዒት
ውእቶኑ They/
 በሩቅ እ኏ በቅርብ
፪ኛ መዯብ --ቅርቦች ይባሊለ
፫ኛ መዯብ--ሩቆች ይባሊለ
 በኌጠሊ እ኏ በብ዗
ኌጠሊ---አኌ፣ ብ዗---ኑህኌ
አኑቲ፣ ---አኑትሙ
አኑተ፣ ---አኑትኑ
ውእቱ፣ ---ውእቶሙ
ይእቲ፣ ---ውእቶኑ
የመራሔያኑ አገሌግልት
--ሰብአዊ ተውሊጠ ስም/personal pronoun/

39
 --ኌባር አኑቀጽ/verb to be/
--እማሬአዊ ቅጽሌ/demonstrative adjective/
--ተስሏቢ/object/
--ፇጽሞተ ርእስ ቅጽሌ/intensive/
--ኑዋያዊ ቅጽሌ /possessive/
--መስተዋዴዲዊ ተሳቢ ምስሇ መራሔያኑ/
፩.ሰብአዊ ተውሊጠ ስም/personal pronoun/
ስምኑ ተክተው ይገባለ፡፡
ምሳላ፩፡-አኌ ቀተሌኩ አርዌ ገዲም
ኑህኌ ቀተሌኌ አርዌ ገዲም
ውእቶሙ ቀተለ ተመኌ።
ምሳላ፪፡---አበበ መጽአ እምብሓረ ኢየሩሳላም
ውእቱ መጽአ እምብሓረ ኢሩሳላም
---ማርያም ወማርታ ሰገዲ ሇክርስቶስ
ውእቶኑ ሰገዲ ሇክርስቶስ
---ጳውልስ ወጴጥሮስ መ኱ኑኑተ ዒሇም አኑትሙ
አኑትሙ መ኱ኑኑተ ዒሇም አኑትሙ
---አሌማዛ ወጥሩሰው መጻእክኑ እምስያጥ
አኑትኑ መጻእክኑ እምስያጥ
---ኂሩት ወአኌ ኑገብር ዖተአዖዛኌ
ኑህኌ ኑገብር ዖተአዖዛኌ
---ማርያም ወዮሏኑስ ቆማ ቅዴመ መስቀሌ
ውእቶኑ ቆማ ቅዴመ መስቀሌ
---ዮሏኑስ ወማርያም ቆሙ ቅዴመ መስቀሌ

40
 ውእቶሙ ቆሙ ቅዴመ መስቀሌ
መራሔያኑ የስም ምትክ ሲሆኍ ግስ ይከተሊቸዋሌ።
፪.እኑዯ ኌባር አኑቀጽ /ከዊኌ ግስ/ኳኌታዊ አኑቀጽ /verb to be/
የአኑዴኑ ሁነታ መሆኑ ወይም የአኑዴኑ ኌገር መኒር አኑቀጽ ፡
ኌባር የተባሇበት ኃሊፉ፣ትዔኑቢት ፣ትዔዙዛ አኑቀጽኑ በእርባታ ፌች ካሌሆኌ በስተቀር በኑባብ
ስሇማያስረዲ ኌው።
ውእቱ --ሇ፲ሩም መራሔያኑ ያገሇግሊሌ።
ውእቱ---ኌው/is, am, are
---ኌባር/was, were ሇኌጠሊው
---ይኍር/be, been
ምሳላ፡-ገበርከ አኌ
አኌ ወአብ አሏደ ኑሔኌ
አኑተሰ አኑተክመ
አኑተሙሰ አእርክትየ አኑትሙ
አኑቲ መኍ አኑቲ
አኑትኌሰ ጠባባት አኑትኑ
ውእቱሰ መሏሪ ውእቱ
ይእቲሰ ቅዴስት ይእቲ
ውእቶኑ አኑስት ዏብዲት እማኑቱ
 መራሔያኑ የውእቱ ባሇቤቶች /ውእቱ ሲያሥር/
ይእቲ ሰ኏ይት ውእቱ፡፡
አኑትሙ ማእምራኌ ወኑጌሌ ውእቱ፡፡
አኑትሙ ውእቱ ብርሃኍ ሇዒሇም፡፡
አኑተ ውእቱ ክርስቶስ ወሌዯ እግዘአብሓር፡፡

41
 ውእቶሙ ውእቱ መራሔያኌ ሀገር ወሜ.ክ፡፡
ሰባክያኑ ውእቱ ጴጥሮስ ወጳውልስ ፡፡

፫.አመሌካች /እማሬአዊ/ቅጽሌ/demonstrative adjective/ይሆ኏ለ

ኌጠሊብ዗

፪ኛ መዯብ--አኑተ ዛ/ዛኑቱ/this/ ---አኑትሙ/እለ/እልኑቱ/thes

-- አኑቲ ዙ/ዙቲ /this/ ---አኑትኑ/እልኑ፣እሊ፣እሊኑቱ /thes

፫ኛ መዯብ--ውእቱ/ዛኩ/ዛስኩ/ዛክቱ/that/ ---ውእቶሙ /እሌክቱ/እሙኑቱ/those

--ይእቲ /እኑታክቲ/እኑትኩ/that/ ---ውእቶኑ/እሌኩ/እማኑቱ/those

 ፩ኛ መዯብ አማሪ/አመሌካች የሇውም ምክኑያቱም እራሱ ያመሇክታሌ እኑጅ ሇራሱ

እራሱኑ አያመሇክትም።
ምሳላ፡---ውእቱ ብእሲ ፇካሬወተር጑ሜ መጻሔፌት ውእቱ፡፡
---ዛኩ/ዛክቱ/ዛስኩ/ብዔሲ ፇካሬወተር጑ሜ መጻሔት ውእቱ ፡፡
---ይእቲ/እኑታክቲ/እኑትኩ በሇስ አምጽአት ብኌ መርገመ በኌፌስኌ ወበሥጋኌ፡፡
---ውእቶሙ/እማኑቱ/እሌኩ ሏዋርያት ሰበኩ ወኑጌሇ በትዔዙዖ አምሊኮሙ፡፡
---አኑተ/ዛ/ዛኑቱ ቤ.መቅዯስ ተሏኑጸ በሥምረተ እግዘአብሓር ፡፡
---አኑቲ ማርያም ምክኅ ዯ኏ግሌ አኑቲ፡፡
---ዙቲ/ዙ ማርያም ምክህ ዯ኏ግሌ አኑቲ፡፡
---አኑትሙ/እለ/እልኑቱ መ኏ብርት ተዯሇው ሇሉቃውኑተ ሀገር ወቤ.ክ፡፡
---አኑትኑ/እለ/እሇ/እሇኑቱ አኑስት ተገሌበባ ርእሶኑ፡፡
---ውእቶኑ/እሌኩ/እማኑቱ ጠባባት አኃዙ ቅብዏ በዒማዏዊሆኑ፡፡
መራሔያኑ የባሇቤት ቅጽሌ/አመሌካች ሲሆኍ ከስም በፉት ቀዴመው ይመጣለ።ከሊይ
የተሰመረባቸውኑ ቃሊት ተመሌከት፡፡
42
 ፬.ተሳቢ ተውሊጠ ስም ይሆ኏ለ/Objective pronoun/

መራሔያኑ እኑዯ ተሳቢ ሆኌው ያገሇግሊለ ሲባሌም እራሳቸውኑ ችሇውም ተሇውጠውም

በላሊ መሌኩ ተሇውጠው ብቻ የሚሣለ አለ፡፡እኌዘህ የገቢር አጸፊዎች ሇተሳቢ ብቻ እኑጅ ሇባሇቤት
አያገሇግሌም፡፡

የገቢር አጻፌ እየተባለ ይጠራለ፡፡

ውእቱ አኑቲ

ይእቲ እኑዲለም አኑተ

ውእቶሙ ተሇውጠውም አኑትሙ ተሇውጠው ብቻ

ውእቶኑ ይስባለ፡፡ አኑትኑ ይሣባለ፡፡

ኑህኌ

አኌ

አኌ--ኪያየ/me/ ውእቱ--ኪያሁ/him/

ኑህኌ--ኪያኌ/us/ ይእቲ--ኪያሃ/her/

አኑተ--ኪያከ/you/ ውእቶሙ--ኪያሆሙ/them/

አኑቲ--ኪያኪ/you/ ውእቶኑ--ኪያሆኑ/them/

አኑትሙ---ኪያክሙ/you/

አኑትኑ--ኪያክኑ/you/

ምሳላ፡---ውእቱ አእመረ(እርሱኑ አወቀ)

43
 ----አሌማዛ አእመረት ውእተ/አሌማዛ እርሱኑ አወቀች/

----አሌማዛ ወገ/ማርያም አእመሩ ውእተ /አሌማዛ እ኏ ገ/ማርያም እርሱኑ አወቁት

----ውእቱ አእመረ ይእቲ/እርሱ እርሷኑ አወቀ

----አኀውየ ወአኀትየ ተወክፌዋ ወመሀርዋ ይእተ ወሇት

/ወኑዴሞች እ኏ እህቶች ያችኑ ተቀበሎት አስተማፘትም/

ምሳላ፪፡---ውእቶሙ ጸሩ ውእቶኑ /እኌርሱ እኌርሷኑ ተሸከሟቸወው/

----ኒሊዊ አቀበ ኪያሆኑ ከመ ኢይማስ኏/ጠባቂ እኑዲይጠፊ እኌርሱኑ ጠበቀ/

----ኦ አኀውየ ኪያዬ ተመሰለ/ወኑዴሞች ሆይ እነኑ ምሰለ

፭.የተሳቢ ቅጽሌ ይሆ኏ለ

ምሳላ፡-ሏረየ ክርስቶስ ኪያክሙ ሏዋርያት

ወረሰ አብርሃም ኪያሃ ሀገረ

እሬኢኍ ኪያሃ ሀገረ

ኑሴብሔ ኪያከ ፇጣሬ

ኑሥኡ ሏዋርያት ኪያሁ መኑፇሰ

ቀተለ አሔዙብ ኪያሆሙ ሰማዔተ

ሰበከ መሌአከ ኪያክኑ አኑስተ

የባሇቤት ቅጽሌ እ኏ የተሳቢ ቅጽሌ ሌዩኌታቸው ምኑዴኑ ኌው?

አማሪ/አመሌካች ቅጽሌ--ባሇቤት ቅጽሌ ኌው ተገብሮ ኌው፡፡

የተሳቢ ቅጽሌ--ገቢር ኌው

44
 ምሳላ፡--ኪያሁ መርዒዊ ዕቀ፡፡

ቅጽሌ ተሳቢ

---ውእቱ መርዒዊ ተአውቀ፡፡

ቅጽሌባሇቤት

፮.ፇጽሞተ ርእስ/intensive/

አኑዴ ሰው አኑዴኑ ኌገር በራሱ አጋዥ ሳይፇሌግ የሚያከ኏ውበት ሁነታኑ የም኏ውቅበት

ኌው፡፡የተገብሮ አጸፊ እየተባለ ይጠራለ፡፡እኌዘህ የተገብሮ አጸፊዎች ሇባሇቤት እኑጅ ሇተሳቢኌት
አያገሇግለም፡፡

አኌ---ሇሌየ/my self/ ውእቱ--ሇሉሁ/him self/

ኑህኌ--ሇሉኌ/our self/ ይእቲ--ሇሉሃ/her self/

አኑተ--ሇሉከ/your self/ ውእቶሙ--ሇሉሆሙ/them self/

አኑቲ--ሇሉኪ/your self/ ውእቶኑ--ሇሉሆኑ/them self/

አኑትሙ--ሇሉክሙ/your self/

አኑትኑ--ሇሉክኑ/your self/

ምሳላ፡-ሇሌየ አኑበብክዎ ሇዙቲ መጽሏፌ በዖአሌቦ መምህር ወረዲኢ፡፡

ሇሉከ ተአምር በእኑተ ዛኑቱ ኌገር እስመ ኢየአምሮ አኌ በቅዴም፡፡

ሇሉከ ኑጸውአከ በጊዚ ፮ቱ ሰዒት እኑዖ ያምጽኦሙ ሇቇሳቈስ፡፡

ሇሉሁ አፌቀራ ሇዙቲ ወሇት ዖእኑበሇ ዖአዛማዱሁ አእምሮ፡፡

45
 ወተፇሌጠት ሇሉሃ እምነኌ በዖ ኢኌአምር ምክኑያት

ወሕራ መኑገሇ ትዔይኑት ጎኑዯር ሇሉሆኑ ዖእኑበሇ መራሑ፡፡

ወአፌቀረቶ ሇሉሃ እኑዖ ኢየአምር፡፡

የተሳቢ ቅጽሌ እ኏ ፇጽሞተ ርእስ ቅጽሌ ሌዩኌታቸው ምኑዴር ኌው፡፡

ፇጽሞተ ርእስ --ሇተገብሮ

ምሳላ፡-ሇሉሁ አምሊክ ፇጠሮሙ ሇፌጡራ኎ሁ፡፡

ተሳቢ ቅጽሌ --ሇገቢር

ምሳላ፡-ኪያሁ አምሊክ ይቄዴሱ ፌጡራኑ ፡፡

፯.ኑዋያዊ ቅጽሌ/possessive/ምስሇ መራሔያኑ --በቂ ቅጽሌ ይባሊሌ፡፡

አኑዴ ሥራ ወይም አኑዴ አካሌ የማኑ እኑዯ ሆኌ የም኏ውቅበት ኌው፡፡

በዘህ ዒሇምያሇሰው ኌገረ ሁለ ሇራሱ ባሇቤት አሇው፡፡

አኌ--ዘአየ፣ዖዘአየ፣እኑቲአየ፣እሉአየ/my, mine/

ኑህኌ--ዘአኌ፣ዖዘአኌ፣እኑቲአኌ፣እሉአኌ/our, ourse

አኑተ--ዘአከ፣ዖዘአከ፣እኑቲአከ፣እሉአከ/your, yours

አኑቲ--ዘአኪ፣ዖዘአኪ፣እኑቲአኪ፣እሉአኪ/your, yours

አኑትሙ--ዘአክሙ፣ዖዘአክሙ፣እኑቲአክሙ፣እሉአክሙ

አኑትኑ--ዘአክኑ፣ዖዘአክኑ፣እኑቲአክኑ፣እሉአክኑ

ውእቱ--ዘአሁ፣ዖዘአሁ፣እኑቲአሁ፣እሉአሁ/his, his
46
ይእቲ--ዘአሃ፣ዖዘአሃ፣እኑቲአሃ፣እሉአሃ/her, hers

ውእቶሙ--ዘአሆሙ፣ዖዘአሆሙ፣እኑቲአሆሙ፣እሉአሆሙ/thies

ውእቶኑ--ዘአሆኑ፣ዖዘአሆኑ፣እኑቲአሆኑ፣እሉአሆኑ/their, theirs

ኑዋያዊ ተውሊጠ ስም--በቂ ባሇቤት

--በቂ ቅጽሌ

--በቂ ተሳቢ

--በቂ አገባብ መውጫ ይሆ኏ለ፡፡

ምሳላ፡-ዖዘአየ ሞተ/ወኑዴሜ ሞተ/

ዘአየ ሞተ /ወኑዴሜ ሞተ

ዖ---የሞተ ባሇቤት በቂ ባሇቤት

ዘአየ---የ«ዖ»ዖርፌ

ዖዘአየ ኑዋይ/የነኑብረት የሆኌ ኑብረት

ዘአየ ኑብረት

ዖ---የኑዋይ ቅጽሌ በቂ ቅጽሌ

ዘአየ----የ«ዖ»ዖርፌ

ዖዘአየ በሊዔኩ/የወኑዴሜኑ እኑጀራ በሊሁ

ዘአየ በሊዔኩ/የነኑ እኑጀራ በሊሁ

ዖ---በቂ ተሳቢ በቂ ተሳቢ

47
 ዘአየ---በቂ ዖርፌ

በሊዔኩ በቂ ሳቢ

ዘአየ መጽአ/ከነ ወኑዴም ጋር መጣ/

ዖዘአየ መጽአ/ከነ ወኑዴም አባት ጋር መጣ

ዖ---በቂ አገባብ የወጣበት በቂ አገባብ

ዘአየ---በቂ ዖርፌ

መጽአ---ማሠሪያ

ምሳላ፡-ዖዘአኌ ቤት ተሏኑጸ በፇቃዯ መኑግስት፡፡

እሉአሁ አብያት ተመስረቱ በእብኑ፡፡

እኑቲአሃ መሰኑቆ ተሰኑቀወት፡፡

 ሀሇውኌ ካሌአኑ ቃሊት ወፉዯሊት ዖይረብዮኑ ሇራስዮተኑዋያዊ

----በ ዖ
----በ እኑተ
----በ እሇ እ኏ ሇ
ምሳላ፡-ማኅዯር ዖ ጳውልስ ሇጳውልስ ማኅዯሩ
ማኅዯር እኑተ ጳውልስ ማኅዯሩ ሇጳውልስ
ማኅዯር እሇ ጳውልስ
ማኅዯርየ፣ማኅዯሪኌ፣ማኅዯሪከ፡
መራሓ ሀገር---መራሓ ዖሀገር
ሏ኏ጼ ቤት----ሏ኏ጺ ዖቤት
ዯብተራ ኦሪት----ዯብተራ ዖኦሪት
48
 ቤተ ምግብ----ቤት ዖምግብ
ዖዘአየ ሀገር ኢትዮጵያ ክብርት ይእቲ መሌእሌተ ኳልኑ ሀገራት፡፡

፯.መስተዋዴዲዊ ተሳቢ ምስሇ መራሔያኑ

አኑዴ ኌገር ሇአኑዴ ኌገር ወይም አኑዴ አካሌ ሇአኑዴ አካሌ የሚገባ መሆኍኑ ይጠቁመ኏ሌ።

አኌ--ሉተ/to me/ ውእቱ--ልቱ/to him

ኑህኌ--ሇኌ/to us/ ይእቲ--ሊቲ/to her/

አኑተ--ሇከ/to you/ ውእቶሙ--ልሙ/to them/

አኑቲ--ሇኪ/to you/ ውእቶኑ--ልኑ/to them/

አኑትሙ--ሇክሙ/to you/

አኑትኑ--ሇክኑ/to you

---ውእቱ ቤት ዖተሏኑጽ በወርቅ ወብሩር ልቱ ሇአምሊክ፡፡

---ማዔጠኑታት ዖወርቅ ዖያጠይሱ እጣኌ ልሙ ሇመሊእክት፡፡

---ሠረገሊ ዖአጥረይዎ አቡየ ወእምየ ውእቱ ሉተ፡፡

፱.ምክኑያታዊ ተውሊጠ ስም

አኌ--ብየ ውእቱ--ቦቱ

ኑህኌ--ብኌ ይእቲ--ባቲ

አኑተ--ብከ ውእቶሙ--ቦሙ

አኑቲ--ብኪ ውእቶኑ--ቦቶኑ

አኑትሙ--ብክሙ

አኑትኑ--ብክኒ

ከሊይ ያለት የሚያመሇክቱት በዘህ ምክኑያት እኑዱህ ሆኌ ሇማሇት የሚያስችለ ኏ቸው።

49
 ምሳላ፡--ብኪ ወበስመ ወሌዴኪ ኮኌ ሰሊም፡፡

በምክኑያተ ክርስት኏ ማሰኌ እስሌም኏ እምዒሇም፡፡

ብከ ተገብረ ዛኑቱ ሙስ኏ በቤተ ክርስትያኑኌ፡፡

ብኌ ትትገፇታ ሀገሪትኌ ኢትዮጵያ በጸሊዔትኌ፡፡

ባቲ መጽአ ሞት ወበባቲ መጽአ ሔይወት

ምዔራፌ---፭

ቅጽሌ/adjective/

በስም ሊይ እየተጨመረ የስምኑ ኩኌት፣አካሌ፣መሌከእ፣ቅርጽ፣ቅርበት፣ርቀት፣ዏይኌት፣መጠኑ ወይም

ማኑኌት የሚገሌጥ የስምአጏሌማሽ ኌው፡፡

ቅጽሌ የተሇያዬ አከፊፇሌ አሇው፡-

፩.መርኆ ሰዋስው ፡--ዖር ቅጽሌ/ግሳዊ ቅጽሌ/

--ኌባር ቅጽሌ

፪.ሔያው ሌሳኑ፡--ግሌጽ ዖ/አመሌካች ቅጽሌ

--ውስጠ ዖ

፫.ከሣቴ ብርሃኑ፡--ከሣቲ ቅጽሌ

--ኋሌ቉ዊ ቅጽሌ

--ኑዋያዊ ቅጽሌ

--አማሪ ቅጽሌ

--ክፌሊዊ ቅጽሌ

50
 --ጥያቄ አዊ ቅጽሌ

--አጽኑኦታዊ ቅጽሌ

እኛ ከኌዘህ አከፊፇልች የከሣቴ ብርሃኑኑ ተከትሇኑ እኑሓዲሇኑ፡፡

፩.ከሣቲ ቅጽሌ/descriptive adjective/

የሰውኑ፣ የኌገርኑ፣ግብር፣ኩኌት፣ሔብር፣ባሔርይ፣ሔጽረትኑ ወይም ረጅምኌትኑ የሚገሌጽ ቅጽሌ

ኌው፡፡

ምሳላ፡-ኌዊሏ ሌብስ/ሏጺረ ሌብስ አጦረይኩ፡፡

መሳጢ ሰብእ ኢይረብህ ፡፡

አኑባቢ ዮሏኑስ አኑበቦ መጽሏፌ፡፡

መዖምር ያሬዴ አኑበቦ /ዖመረ መዛሙረ

ጸሉም /ጸአዲ ሌብስ መጽአ ሉተ፡፡

ሏካይ ገብርኄር ኢያረብሏ ኑዋየ እግዘኡ፡፡

ከሣቲ ቅጽሌ ሇራሱ በሁሇት ይከፇሊሌ፡፡

ሀ.ግስኑ በመገሰስ የሚገን ቅጽልች /ውስጠ ዖ ቅጽልች--፩ይአኑቀጽ--፪ይ አኑቀጽ--፫ይ

አኑቀጽ

ሇ.የግሶችኑ ማሠሪያኌት በማፌረስ የሚገን ቅጽልች

ሀ.ግስኑ በማገሰስ የሚገን ቅጽልች

ውስጠ ዖ ቅጽልች /ዖር ቅጽልች ብሇኑ ሌኑጠራቸው እኑችሊሇኑ፡፡

51
 ይህ ክፌሌ በውስጡ፡-

--ሣሌስ ቅጽሌኑ --ወገኑ ቅጽሌኑ

--ሳዴስ ቅጽሌኑ --ኌዴበሌ ውስጠ ዖ ቅጽሌኑ

--ሳዴስ ቅጽሇኑ --ዖር ውስጠ ዖ ቅጽሌኑ

--መስም ቅጽሌኑ

 ሳዴስ ውስጠ ዖ ቅጽሌ

--በሳዴስ ፉዯሌ ይጨርሳሌ፡፡
--ከግስ እርባታ ይገኛሌ፡፡
--ከተዯራጊ አኑቀጽ ይገኛሌ፡አሌፍ አሌፍ ከኢርቱዔ ግስ እ኏ ከአዴራጊ አምዴ ይገኛሌ፡፡
--በአዴራጊ /በ፭ቱ አእማዴ ይተረጏማሌ፡፡
ምሳላ፡-በ፰ቱ የግስ አርእስቶች ፡-
--ቀተሇ---ቅቱሌ/የተገዯሇ
--ቀዯሰ---ቅደስ/የተቀዯሰ
--ማህረከ---ምህሩክ/የተማረከ
--ክህሇ---ክሁሌ/የተቻሇ
--ሴሰየ---ሲሱይ/የተመገበ
--ጦመረ---ጡሙር/የተጻፇ
--ተኑበሇ---ትኑቡሌ/የሇመኌ
ምሳላ፡-ቅቱሌ አቤሌ ኮኌ ሰማዔተ፡፡
ጻዴቅ ኢዮብ ወረሰ ገኌተ፡፡ ከሰዋስው ጋር ሳይ኏በብ ሇስም ሲቀጸሌ
ትኩሌ ዏምዴ ይሰውቅ ቤተ ፡፡

የግብር ቅጽሌቅቱሇ ቃኤሌ አቤሌ ኮኌ ሰማዔተ፡፡

52
 ጸዴቀ ምግባር ኢዮብ ወረሰ ገኌተ ፡፡ ከሰዋስው ጋር ተ኏ቦ ሇስምሲቀጸሌ
ትኩሇ ማዔከሇ አምዴ ይሰውቅ ቤቱ፡፡

ሔያው እግዘአብሓር ይመሌክ ዒሇመ፡፡

ኩኌት ቅጽሌ ምውት አሊዙር ተኑሥአ ፡፡
ዴኁኑ ኎ቆዱሞስ ሰብሏ ፇጣሪሁ፡፡
ሔያው ባሔርይ እግዘአብሓር ይመሌክ ዒሇመ፡፡
ምውት ሥጋ አሊዙር ተኑስአ፡፡
ዴኁኌ ሔይወት ኎ቆዱሞስ ሰብሏ ፇጣሪሁ፡፡
ኑጉሥ ዲዊት ዖመረ መዛሙረ፡፡
ተቀብዕ ቅጽሌ ኑጉሠ ፳ኤሌ ዲዊት ዖመረ መዛሙረ ፡፡
ሔሩይ ኤርምያስ ተኌበየ ፄዋ፡፡
ሔሩየ አምሊክ ኤርምያስ ተኌበየ ፄዋ፡፡
ኌዊሔ ሶምሶኑ ያርእዴ ብ዗ኃኌ፡፡
ኌዊሏ ቁመት ሶምሶኑ ያርእዴ ብ዗ኃኌ፡፡ አካሊዊ ቅጽሌ
እውር ጤሜዎስ ርእየ ብርሃኌ፡፡
እውር ዒይኑ ጤሜዎስ ርእየ ብርሃኌ፡፡
 ሣሌስ ቅጽሌ
በሣሌስ ፉዯሌ ይጨርሳሌ፡፡
ከግስ ርባታ ይገኛሌ፡፡
ከ፭ቱ አእማዴ ይገኛሌ፡
ከአዴራጊኌት ይተረጏማሌ፡፡
አዴራጊ አምዴ ርቱዔ/ተሻጋሪ ግስ/ግስ እ኏ ኢርቱዔ ግስ በእርባታ ይገኛሌ፡፡
በ፲ቱ የግስ አርእስቶች እኑመሇከት

53
 ---ቀተሇ-ቀታሉ ---ባረከ-ባራኪ ---ጦመረ-ጠማሪ
---ቀዯሰ-ቀዲሲ ---ሴሰየ-ሴሳዪ ---ማህረከ-ማህራኪ
---ተኑበሇ-ተኑባሉ ---ክህሇ-ከሀሉ
ሣሌስ ውስጠ ዖ ቅጽሌ ---የግብር
---የኩኌት
---የተቀብዕ ተብሇው ይከፇሊሌ፡፡
ምሳላ፡---ዚ኏ዊ ገብርኤሌ ዚኌወ ብሥራተ/ሳይ኏በብ ሰወስውኑም ሳይስብ/
ዚ኏ዊ ጥበብ ገብርኤሌ ዚኌወ ብስራተ /ሳይ኏በብ ሰዋስውኑ እየሳበ /
ዚ኏ዌ ጥበብ ገብርኤሌ ዚኌወ ብስራተ/ተ኏ቦ ሰዋስውኑ እየሳበ/ ዖርፌ አያያዥ
ሲቀጸሌ/
----ቀ኏ኢ ጳውልስ ጸሏፇ መሌእክተ
ቀ኏ኢ ክርስቶስ ጳውልስ ጸሏፉ መሌእክተ
ቀ኏ኤ ክርስቶስ ጳውልስ ጸሏፇ መሌእክተ
----ሠያሚ እግዘአብሓር ሤመ ኌገሥተ
ሠያሜ ኌገሥተ እግዘአብሓር ሤመ ኌገሥተ
ሠያሜ ኌገሥት እግዘአብሓር ሤመ ኌገሥተ
 መስም ውስጠ ዖ ቅጽሌ /መስሔብ ቅጽሌ/
--- በሳዴስ ይጨርሳሌ
--- ከግስ እርባታ ይወጣሌ
---ባዔዴ ፉዯሌ «መ»ኑ በመኌሻ ይጨምራሌ፡፡
---በአዴራጊኌት ይኌገራሌ ግኑ መወሰኑ የሇበትም
በ ፲ቱ የግስ አርእስቶች እኑመሌከት
ቀተሇ--መቅትሌ
ቀዯሰ--መቀዴስ

54
 ተኑበሇ--መተኑብሌ
ጦመረ--መጠምር
ማህረከ--መማህርክ
ባረከ--መባርክ
ሴሰየ--መሴሲ /መሴስይ
ክህሇ--መክህሌ
ምሳላ፡---መፇክር ዲኑኤሌ ፇከረ ሔሌመ
መፇክር ሔሌመ ዲኑኤሌ ፇከረ ሔሌመ
መፇክረ ሔሌም ዲኑኤሌ ፇከረ ሔሌመ
---ዮሴፌ ማዔምር ሇበወ ጥበበ/ሰይ኏በብ ሇስም ሲቀጸሌ/
ዮሴፌ ማዔምር ጥበብ ሇበወ ጥበበ/ሳይ኏በብ ሰዋስውኑ እያሰበ ሲቀጸሌ/
ዮሴፌ ማዔምረ ጥበብሇበወ ጥበበ /ተ኏ቦ ሰዋስውኑም እያሰበ ሇስም ሲቀጸሌ/
 ወገ኏ዊ ውስጠዖ ቅጽሌ
---ምዔሊዴ ፉዯሊት «ዊ» «ይ» ኑ በመዴረሻ ጨምሮ ስመ ባህርይ እ኏ ስመ ተጸውዕኑ ወዯ
ቅጽሌኌት /ስምኑ ወዯ ቅጽሌኌት/እየሇወጠ የሚቀጸሌ ቅጽሌ ኌው፡፡
---የማኑ ወገኑ እኑዯሆኌ ያመሇክታሌ፡፡
---ከሰዋስው ጋር ተ኏ቦም ሳይ኏በብም ይቀጸሊሌ፡፡ተ኏ቦ አይቀጸሌም የሚለም አለ፡፡
ምሳላ፡-ሊዔሊዊ/ይ
ቀዲማዊ/ይ
አረጋዊ/ይ
ሊዔሊዊ/ይ ሰማይ ይርህቅ እምዴር
ሊዔሊዌ/የ ኳለ ሰማይ ይርህቅ እምዴር
ቀዲማዊ/ይ አዲም አምጽአ ሞተ
ቀዲመዌ/የ ፌጥረት አዲም አምጽአ ሞተ

55
 አረጋዊ አብርሃም ተወክፇ ብሥራተ
አረጋዌ እዴሜ አብርሃም ተወክፇ ብሥራተ
 ዖር ውስጠ ዖ ቅጽሌ
ዖርፌ እየያዖ /ከቃሊት ጋር እየተ኏በበ /ሇስም ይቀጸሊሌ፡፡
ከግስ እርባታ ይገኛሌ ፡፡
በግሱ ያሌኌበረ ባዔዴ ፉዯሌ ይጨምራሌ በዘህም ዖመዴ ዖር፣ባዔዴ ዖር፣ምዔሊዴ ዖር ፣ባዔዴ
ከምዔሊዴ ዖር ሉባሌ ይችሊሌ፡፡
ምሳላ፡---ዴኑግሌ
--- አዲም
---የሰው ስም እኌዘህ ሁለ ዖር ውስጠ ዖ ኏ቸው፡፡
---ምዔሊዴ
---ብርሃኑ
---ክብር ዖር ኏ቸው፡ቀጥታ ባሇቤት መሆኑ ይችሊለ፡፡
---አክሉሌ
ምሳላ፡-ዴኑግሌ ማርያም ኮኌት ምክዏ ዯ኏ግሌ፡፡ ሳይ኏በብ
ዴኑግሇ ዯ኏ግሌ ማርያሞ ኮኌት ምክሆሙ ሇዯ኏ግሌ ፡፡ ተ኏ቦ
ምሳላ፡-ክብረ ቅደሳኑ ክርስቶስ ገብረ ሰሊመ
/የቅደሳኑ ክብር አምሊክ /ክርስቶስ ሰሊምኑ አዯረገ/፡፡ ዖመዴ ዖር
ምክሀ ዯ኏ግሌ ማርያም ወሇዯት አምሊከ፡፡
አክሉሇ ሰማዔት ወሌዴ ተስቅሇ፡
ሙሊዯ ክርስቶስ ቤተሌሓም ኢትቴሏት፡ ባዔዴ ዖር
ብርሃኌ ዒሇም ክርስቶስ አሥተርአ፡
ምዔሊዴ (የዒሇም ብርሃኑ ክርስቶስ ታዬ)
ዖር ምሌክ኏ ፇጣሪ ዒሇም ያአውቅ ፇጣሪሁ ፡

56
 (የፇጣሪ ግዙት ዒሇም ፇጣሪውኑ ያሳውቃሌ)
ትሔርምተ መሌአክ አውስቦ ተውህቦ ሇሰብ።
ባዔዴ ከ (የመሌአክ እርም የሆኌ ጋብቻ ሇሰው ተሰጠ)
ምዔሊዴ መስፇርተ እክሌ አስፇሬዲ ኢኮኌ ኑኡሰ፡፡
(የእህሌ መስፇሪያ እኑቅብ ትኑሽ አሌኌበረም)

ፌቅረ -ቢጽ እየአሇ ዖርፌ ካሌያዖ /ከቃሊት ጋር ካሌተ኏በበ/

ጽዴቀ-አብርሃም ቅጽሌ ከመሆኑ ይሌቅ በቂ ውስጠዖ ሆኒ
ምክረ-ጠቢባኑ የአኑቀጽ ባሇቤት መሆኑ ያመዛኌዋሌ፡፡

ምሳላ፡---ፌቅር-ያስተማሔር -ፌቅር ያስተዙዛ኏ሌ

---ወጽዴቅ኎ ታግዔዖክሙ -እውኌትም ኌጻ ታዯርጋች኉ሇች
---ምክር ሠ኏ይት ዖይገብራ -ሇሚሰራት ምክር በጎ ኏ት
 መዴበሌ ውስጠ ዖ ቅጽሌ
ተባዔታይ እ኏ አኑስታይ ጾታኑ ሇማይሇይ እስትጉብዔ/ስብስብ/ ስም ተባዔታይ኏ አኑስታይ
ጾታኑ ሳይሇይ የሚገሌጽ ቅጽሌ መዴብሌ ውስጠ ዖ ቅጽሌ ይባሊሌ፡፡
ምሳላ፡-ዏበይት ማህረክት
ቀዯምት ሴስይት
ዯሏርት በረክት
ቀተሌት ከሏሌት
ቀዯስት ጠመዏት
ምሳላ፡--ዏበይት ሔዛብ ሠርዐ ሔገ፡፡
ዏበይተ ሀገር ሔዛብ ሠርዐ ሔገ፡፡
ቀተሌት ሔዛብ ሠዏሩ ሔግ፡፡

57
 ቀዯስት ካህ኏ት ቀዯሱ ቅዲሴ፡፡
ቀዯስተ እግዘአብሓር ካህ኏ት ቀዯሱ ቅዲሴ፡፡
ከሊይ በምሳላ እኑዯተመሇከትኌው ከሰዋስው ጋር ተ኏ቦም ሳይ኏በብም ይቀጸሊሌ፡፡
 መተርጉም ቅጽሌ
ኌባር ውስጠ ዖ ቅጽሌ ኌው /ከግስ ግሰሳ አይገኝም/
ሁሇት ስሞች በቅዯም ተከተሌ ተዯርዴረው ሳይ኏በቡ የም኏ገኔው የቅጽሌ ዒይኌት
ኌው፡፡
ቅጽሌ ያሰኔው በአፇታቱ «የ» የሚሌ ሆሄ ስሇ ሚያመጣ ኌው
ምሳላ፡-ያዔቆብ እስራኤሌ ወሇዯ ዯቂቀ/፳ኤሌ የተባሇ ያዔቆብ/
አብራም አብርሃም ሦዏ ይስሏቅሀ(አብርሃም የተባሇ አብራም )
ስምዕኑ ጴጥሮስ ተስቅሇ ቈሌቈሉተ (ጴጥሮስ የተባሇ ስምዕኑ)
ኌቢይ ሙሴ መሀረ አርተ(ሙሴ የተባሇ ኌቢይ)
ሏዋርያ ዮሏኑስ ሰበከ ወኑጌሇ(ዮሏኑስ የተባሇ ሏዋርያ )
ኌባር ውስጠዖ ቅጽልች ከስም ጋር ተ኏በው ይቀጸሊለ፡፡
አዴያመ ዮርዲኒስ ገሉሊ አስተጋብአት ኌቢያተ
ሀገረ አብርሃም ከኌአኑ ታውሔዛ ሏሉበ
እግረ ዯብር ቢታኑያ አውጽአት ሰርጻ (ቡቃያ)
የተሰመረባቸው መተርጉም ቅጽልች ኏ቸው፡፡
ሇ.የግሶችኑ ማሠሪያኌት እያፇረሱ የሚገን ቅጽልች
ማሰሪያ አኑቀጾችኑ የም኏ፇርስባቸው አገባቦች አለ፡፡
ዖ--ሇአኑዴም ሇብ዗ም
እሇ--ሇብ዗ ብቻ
እኑተ--ሇአኑዴ ብቻ ይቀጸሊለ ፡፡

58
 በአኑቀጽ/በግስ ሊይ ወዴቆ ማሠሪያ አኑቀጽኑ እያስቀረ ሇስም የሚቀጸሌ ቅጽሌ ግሌጽ ዖ
ቅጽሌ ይባሊሌ፡፡
ከዘህ በሊይ ያዬ኏ቸው ቅጽልች ከግስ የሚወጡ ስሇ አሌሆኍ ኌባር ቅጽልች እኑሊቸዋሇኑ፡፡
ምሳላ፡---ሰብ ዖአበሰ /እኑተ አበሰ ይትኲኌኑ
---አዲም ዖሰሏተ /እኑተ ስሔተ ሰአሇ ምሔረተ፡፡
---ሰድም ዖተመዛበረት/እኑተ ተመዛበረት ኮኌት በዴወ፡፡
---እኑስሳት ዖተጋብኡ/እሇ ተጋብኡ ጥሔሩ
---ሚካኤሌወገብርኤሌ ዖኢይኌውሙ /እሇ ኢይኌውሙ ይስእለ ምሔረተ
---ሰልሜ ወማርያም ዖጌሳ/እሇጌሳ ረከባ መሌአኮ
--- ማያት ዖርእዩከ/እሇተዖርኡ ተጋብኡ(እሇ የአባግዔ ግሌጽ ዖ ቅጽሌ)
---ቅኑው ወሌዴ ዖተሰቅሇ ኮኌ መዴኅኌ/የተሰቀሇ የተቸኌከረ ወሌዴ አዲኝ ኾኌ)
 ሦስቱኑም ቅጽልች (ዖ፣እኑተ፣እሇ) እየዯራረቡ (በዏ.ኌገር) መጠቀም ይቻሊሌ።
---እኑተ እኑተ አሔመሌመሇት በሇስ በሌዏ አዲም ተኮኌኌ።
እኑተ አሔመሌመሇት በሇስ እኑተ በሌዏ አዲም ተኮኌኌ።
(የሇመሇመች እፀ በሇስኑ የበሊ አዲም ተኮኌኌ፡፡)
---እኑተ ዖ አሔመሌመሇት በሇስ በሌዏ አዲም ወጽአ እምገኌት፡፡
እኑተ/ዖ አሔመሌመሇት በሇስ እኑተ/ዖ በሌዏ አዲም ወጽአ እምገኌት
---እኑተ እሇ አሔመሌመለ አእጹቀ በሌዏ አዲም ተኮኌኌ፡፡
እሇ አሔመሌመለ አእጹቀ እኑተ በሌዏ አዲም ተኮኌኌ፡፡
(የሇመሇሙ ቅርኑጫፍችኑ የበሊ አዲም ተኮኌኌ /ከገኌት ወጣ)
---እኑተ ዖ እሇ አሔመሌመለ አዔጹቀ በሌዏ አዲምሀ ፇጠረ እግዘአብሓር ተሰብሏ፡፡
ዖ/እሇ አሔመሌመለ አእጹቀ ዖ/እኑተ በሌዏ አዲምሀ እኑተ /ዖ ፇጠረ እግዘአብሓር
ተሰብሏ።
የሇመሇሙ ቅርኑጫፍችኑ የበሊ አዲምኑ የፇጠረ እግዘአብሓር ተመሰገኌ)

59
በሚከተሇው መሌኩ መጠቀም ይቻሊሌ፡፡
እኑተ፡እኑተ እሇ፡እኑተ
እኑተ፡እኑተ፣ዖ እሇ፡እኑተ፣ዖ
እኑተ፡እሇ እሇ፡እኑተ፣እሇ
እኑተ፡ዖ እሇ፡ዖ፣እኑተ፣ዖ
እኑተ፡እሇ፣ዖ ዖ፡ዖ፣ዖ፣እኑተ፣ዖ
ዖ፡እሇ፣ዖ እሇ፡ዖ፣እኑተ፣እሇ፣ዖ፣እሇ
እኑተ፡ዖ፣እሇ
፪.ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ/adjective quantity/
ሁሌ ጊዚ ስሞችኑ፣ኌገሮችኑ በቈጥር መሌክ መግሇጽ ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ ይባሊሌ፡፡
ሦስት ክፌልች አለት፡-
ሀ.ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ ዖ ተባዔታይ ጾታ
ሇ.ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ ዖ አኑስታይ
ሏ.ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ ዖ ዔሇት ኏ቸው፡፡
ሀ.ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ ዖ ተባዔታይ
ሦስት ክፌልች አለት፡-
፩.ዯሞሊዊ ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ
፪.ኆሊቈ ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ
፫.መዒርጋዊ ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ
፩.ዯሞሊዊ ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ/nominal number/
መዴበሌ አኀዛ ቅጽሌ ይባሊሌ/ሌዩኌት ሳይኒረው ጠቅሌል)
ዯሞሊዊ ማሇት ጀምል ፣ጠቅሌል እኑዯ ማሇት ኌው፡፡
----ብ዗ኅ/ሇሴት ሇወኑዴ
----ውሐዴ/ሇሴ፡ሇወ

60
 ----ኩለ ኳልሙ /ኳልኑ
----ሔፌኑ-ኳሌኌ/ኳሌክሙ/ክኑ
----መብዛኀቱ መብዛኅቶሙ/ተኌ/ቶኑ/ክሙ/ክኑ
ሔቅ---ሇወኑዴም ሇሴትም
ኑስቲት---ሇሴት
ኑዐስ----ሇወኑዴ
ኑዔስት---ሇሴት
ምሳላ፡-ብ዗ሔ ሔዛብ ተጋብአ ኳልሙ አግብርት ተቀኌዩ ሇእግዘኦሙ
ብ዗ሏኑ ኒልት መጽኡ ኑዐስ ወሌዴ ይጠቡ ሏሉበ እሙ
ኳለ ብርክ ይሰግዴ ሇስሙ
ኳልሙ ሔዛብ ይሴብሐ ኪያሁ
ሔዲጥ ዒሣ አጽገበ ብ዗ኀኌ ኑዔስት ወሇት ትጠቡ ሏሉበ እማ
ኑስቲት ሌሳኑ ታውዑ ሰብአ
፪.ኆሊቈ ኁሌ቉ዊ ቅጽሌ/cardinal number/
ዛርዛር አኀዛ ቅጽሌ ተብል ይጠራሌ፡፡
በ«ወ» ተጫፌረውም ሳይጫፇሩም ይቀጸሊለ
ጉሌት አኀዛ ተብሇውም ይጠራለ/የማይቀየሩ ቁጥሮች

ምሳላ፡--

፩ አሏደ 1 ፷ ስዴሳ 60

፪ ክሌኤቱ 2 ፸ ሰብዒ 70

፫ ሠሇስቱ 3 ፹ ሰማኑያ 80

፬ ዏርባዔቱ 4 ፺ ተስዒ

61
፭ ኃምስቱ 5 ፻ አሏደ ምዔት 100

፮ ስዴስቱ 6 ፪፻ ክሌኤተ ምዔት 200

፯ ሰባቱ 7 ፫፻ ሠሇስቱ ምዔት 300

፰ ስምኑቱ 8 ፬፻ ዏርባዔቱ ምዔት 400

፱ ተሳቱ 9 ፭፻ ኃምስቱ ምዔት 500

፲ ዏሥርቱ 10 ፮፻ ስዴስቱ ምዔት 600

፲፩ ዏሠርቱ ወአሏደ 11 ፯፻ ሰባቱ ምዔት 700

፲፪ ዏሠርቱ ወክሌኤቱ 12 ፰፻ ስመኑቱ ምዔት 800

፲፫ ዏሠርቱ ወሠሇስቱ 13 ፱፻ ተሳቱ ምዔት 900

፲፬ ዏሠርቱ ወዏርባዔቱ 14 ፲፻ ዏሠርቱ ምዔት 1000

፲፭ ዏሠርቱ ወኃምስቱ 15 ፳፻ እሥራ ምዔት 2000

፲፮ ዏሠርቱወስዴሰቱ 16 ፴፻ ሠሊሳ ምዔት 3000

፲፯ ዏሠርቱወሰባቱ 17 ፵፻ ዏርብዏ ምዔት 4000

፲፰ ዏሠርቱወስምኑቱ 18 ፶፻ ሃምሳ ምዔት 5000

፲፱ ዏሠርቱወተሳቱ 19 ፷፻ ስዴሳ ምዔት 6000

፳ እስራ 20 ፸፻ ሰባቱ ምዔት 7000

፴ ሠሊሳ 30 ፹፻ ስምኑቱ ምዔት 8000

፵ ዏርብዏ 40 ፺፻ ተሳዏ ምዔት 9000

62
፶ ሃምሳ 50 ፼ እሌፌ 10000

፪፼ ክሌኤቱ እሌፌ 20000 ፫፼ ሠሇስቱ እሌፌ 30000

፬፼ ዏርባዔቱ እሌፌ 40000 ፭፼ ኃምሰሰቱ እሌፌ 50000

፮፼ ስዴስቱ እሌፌ 60000 ፯፼ ሰባቱ እሌፌ 70000

፰፼ ስምኑቱ እሌፌ 80000 ፱፼ ተሳቱ ዔሌፌ 90000

፲፼ አእሊፌ 10ቱ እሌፌ 100000 ፳፼ እሥራ እሌፌ 200000

፴፼ ሠሊሳ እሌፌ 300000 ፵፼ ዏርብዏ እሌፌ 400000

፶፼ ሃምሳ እሌፌ 500000 ፷፼ ስሳ እሌፌ 600000

፸፼ ሰብአ እሌፌ 700000 ፹፼ ሰማኑያ እሌፌ 800000

፺፼ ተስዒ እሌፌ 900000 ፻፼ አእሊፌት/ምዔትእሌፌ 1000000

፲፻፼ አእሊፌ አእሊፌት 1000000 ፼፼ ትእሌፉት 100000000

፪፼፼ ክሌኤቱ ትእሌፉት 200000000 ፫፼፼ ሠሇስቱ ትዔሌፉት 300000000

፬፼፼ ዏርባዔቱ ትእሌፉት 400000000 ፭፼፼ ኃምስቱ ትዔሌፉት 500000000

ምሳላ፡-፩ እውር ጸርሏ ኀበ እግዘአብሓር

፲ወ፪ ሏዋርያት ሰበኩ ወኑጌሇ

፴ወ፮ቱ ቅደሳት ተሇዎ ሇክርስቶስ

፸ወ፪ቱ አርዴዔት ተፇኌው ምስሇ ሏዋርያት

በዘህ ቅጽሌ በመሠረታዊ የሑሳብ ስላቶች ሑሳብ መሠረት ይቻሊሌ፡፡

63
የዘህ ቈጥር /ቅጽሌ ከእሌፌ በ኉ሊ ያሇው የተሇያዬ አሰያየም በየመጻሔፌቱ ስሇሚኒር በጥኑቃቄ
ተመሇከት፡፡

፫.መዒርጋዊ ቅጽሌ/ordinal number/

ወገኑ አኀዛ ይባሊሌ።

ሁሌጊዚም የሚያሳየው መዒርግኑ /ዯረጃኑ ኌው፡፡
ምሳላ፡--ቀዲማይ/ዊ---፩ይ/ዊ
ካሌአይ/ዊ--፪ይ/ዊ
ሣሌሳይ/ዊ--፫ይ/
ራብዒይ/ዊ----፬ይ
ኃምሳይ/ዊ----፭ይ
ሳዴሳይ/ዊ----፮ይ
ሳብዒይ/ዊ----፯ይ
ሰም኏ይ/ዊ----፰ይ
ተስዒይ/ዊ----፱ይ
ዏሥራይ/ዊ----፲ይ
ዏሠርቱ ወቀዲማይ----፲ወ፩ይ
እስራአዊ/ይ----፳ይ
እስራ ወቀዲማይ/ዊ----፳ወ፩ይ
እስራ ወተስዒዊ/ይ----፳ወ፱ይ
ሠሊስያዊ----፴ይ
ሠሊሳ ወኃምሳዊ/ይ----፴ወ፭ይ
ዒርብአወሳዴሳዊ/ይ----፵ወ፮ይ
ሃምሳዊ-----፶ይ ምሳላ፡---ቀዲማዊ ኃ/ሥሊሴ ቀኑየ ብ዗ኃ
ስሳአዊ-----፷ይ ----ካሌአዊ መጽሏፌ ሀሇወ኎ በእኑተ ሥኌ-ፌጥረት
64
 ሰብአዊ-----፸ይ ----ሣሌሳየ ወጽአ በትምህርቱ
ሰማኑያዊ----፹ይ ----ቀዲማዊ ኃሌቀ ወዯኃራዊ ተጠምቀ፡፡
ተስዒዊ-----፱ይ
ምዔታዊ/ይ-----፻ይ
፩ አሏደ ብል አኑዴ ፣አኑዯኛ ይሊሌ እኑዱህ እያሇ እኑዱህ እያሇ እስከመጨረሻው መሄዴ
ይችሊሌ።
ፌጹም ውስጠ ዖ ኑ ብኑመሇከት
ውኁዴ/እሐዴ ሰቡዔ/ሰብዔ
ሥለስ/ሳሌስ ስሙኑ/ስምኑ
ርቡዔ/ራብዔ ትሱዔ/ታስዔ
ኀሙስ/ኀምስ ዔሡር/ዏሥር
ሰደስ/ሳዴስ
ውስጠ ዖ ስሇተባሇ ሁሇጊዚም «የ»ኑ ይዜ ይፇታሌ ማሇት አይቻሌም፡፡
ምሳላ፡--በኀምስ ኅብስት አጽገበ ብ዗ኀኌ
--በሳብዔ ብሩር ተሰይጠ ዛኑቱ ወይኑ
የተሰመረባቸው ቃሊት ቅጽልች ኏ቸው፡፡
ሇ.ኋሌ቉ዊ ቅጽሌ ዖ አኑስታይ ጾታ
ከሴት ጾታ በፉት እየገባ ቅጽሌኌቱኑ ያሣያሌ
ሦስት ክፌሌ አሇው፡--
፩.ዯምሊዊ ቅጽሌ ዖአኑስት
ምሳላ፡-ብ዗ኃት አኑስት ሕራ ኀበ ቤ.ክ
ውሑዲት አኑስት ዯ኏ግሌ መጽአ እምኌ ገዲመ ዋሌዴባ
ኳልኑ አኑስት በዚ.ክ የሏውራ በሔገ ቤ.ክ
ሔቅ ዯ኏ግሌ ተዯሇዋ ሇሥርዒተ ተክሉሌ

65
ኑስቲት ሌሳኑ ታውኢ ሰብእ
ሔዲጥ ዒሣ ዏጽገበት ብ዗ኀኌ
ኑእስት ወሇት ትጠቡ ኀሉበ እማ
፪.ኆሇቈ ቅጽሌ ዖ አኑሰታይ ጾታ
አሏቲ ዏሥሩ ወአሏቲ
ክሌኤቲ ዏሥሩ ወክላቲ
ሠሊስ ዏሥሩ ወሠሊስ
አርብዔ ዏሥሩ ወዏርባዔ
ኃምስ ዏሥሩ ወኃምስ
ምሳላ፡-ሰብዐ አኑስት በከያ ዮም በምክኑያት ፵ተ አሏደ ህፃኑ፡፡
ዏሥሩ ወክላቱ አሌሔምት ተቀኑያ ሇበያሇ መስቀሌ
ዔሥራ ወአሏቲ አባግዔ ሞታ በበሉአ ተኳሊ፡፡
እኑዯ ወኑደ ኆሇቈ ቅጽሌ እስከ እሌፌ ይዖሌቃሌ፡፡ከ፳ ጀምሮ ሇሴትም ሇወኑዴም አኑዴ
አይኌት ኌው።
፫.መዒርጋዊ ቅጽሌ ዖአኑስታይ ጾታ
ከመዒርጋዊ ቅጽሌ ዖተባዔታይ የሚሇየው «ት» የሚባሌ ምዔሊዴ ስሇ ተጨመረ ኌው፡፡
ምሳላ፡-ቀዲማዊት/ይት -፩ይት
ካሌአዊት/ይት-፪ይት
ምሳላ፡-ቀዲማይት ብእሲት መጸአት /በጽሏት በጊዚ ፩ ሰዒት፡፡
ካሌዒይት ብእሲት ሕረት መኑገሇ ቤተ ትምህርት
ዏሥራይት/ዊት ዏሇትዖወርኃ መጋቢት መዒሇ መስቀሌ ይእቲ፡፡
ኆሇቈ ቅጽሌ ዖተባዔታይ እኑዯ መዒርጋዊ ቅጽሌ እኑዯ ኆሇቈ ቅጽሌም እኑዯ አገሇገሇው
ሁለ ኆሇቈ ቅጽሌም ዖ አኑስታይም እኑዯ ኆሇቈም እኑዯ መዒርጋዊም ያገሇግሊሌ።
ምሳላ፡-አሏቲ አኑዱቱ አኑዯኛይቱ

66
 ሠሊስ ሦስቲቱ ሦስተኛይቱ
አሏቲ ብእሲት መጽአት /አኑዱት ሴት/አኑዯኛይቱ ሴት/መጣች፡፡
ክሌኤቲ አኑስት ተመይጣ/ተመየጠት /ሁሇት ሴቶች/ሁሇተኛይቱ ሴት ተመሇሰች፡፡
የሴት ፌጹም ውስጠ ዖ የሚባሇው
ውኅዴ/ዋሔዴ/እሔዴ/አሏዴ--አኑዴ አኑዯኛ
ክሌዔት/ካሌዔት--ሁሇት ሁሇተኛ
ሥሌስት/ሣሌስት
ርብዔት/ራብዔት
ስምኑት/ሳምኑት
ትስዔት/ታስዔት
ዔሥርት/ዒሥርት
ምሳላ፡---ዋሔዴ ማርያም ወሊዱተ ኮኌት ሇአምሊክ
---ክሌዔት ብዔሲት ወሇዯት እ጑ሇማውታ
ሏ.ኋሌ቉ዊ ቅጽሌ ዖዔሇት
ከዔሇታት በፉት እየተገኔ ቅጽሌኌቱኑ ያሳያሌ፡፡
ሦስት ክፌሊት አሇው፡፡
፩.ዯምሊዊ ቅጽሌ ዖዔሇት
የተባዔታይ/የአኑስታይ ጾታኑ አኑደኑ መጠቀም ይቻሊሌ፡፡
ምሳላ፡- ብ዗ኃኑ/ት ዔሇታት ዖወርኀ መስከረም ውእቶሙ ውእቶኑ፡፡
ውኁዲኑ/ት መዒሌታት ዖወርኀ ጥር ውእቶሙ ውእቶኑ ፡፡ኳልሙ (ልኑ አውራኅ
ምለአኑ /ት ውእቶሙ/ውእቶኑ፡፡
፪.ኆሇቈ ቅጽሌ ዖዔሇታት
አሚር አኑዴ አኑዯኛ ምሳላ፡-
ሰኍይ ሁሇት ሁሇተኛ -- ዒመ አሚሩ/፩/ ሇመስከረም

67
 ሠለስ ሦስት ሦስተኛ -- ዒመ ፴ሁ ሇግኑቦት
ረቡዔ አራት አራተኛ -- ዒመ ዔሥራ ወአሚሩ /፲፩/ ተዛካረ
በዒሇ
ሏሙስ አምስት አምስተኛ ሇማርያም እመ አምሊክ፡፡
ሰደስ ስዴሰት ስዴስተኛ ---ዒመ ሰሙኍ/፰/ሇሏምላ ተዛካረ በዒለ
ሰብዔ ሰባት ሰባተኛ ሇአቡኌ ኪሮስ
ሰሙኑ ስምኑት ስመኑተኛ ---ዒመ ተሥዐ ሇኀዲር ጉባኤ ኤጲስ
ቆጶሳት
ተሡዔ ዖጠኝ ዖጠኛ ዖ፫፻፲ወ፰ ርቱዏኌ ሃይማኒት
ዏሡር አስር አስረኛ
፫.መዒርጋዊ ቅጽሌ ዖዔሇታት
መዒርጋዊ ዖተባዔት /ዖአኑስት ከሁሇቱ አኑደኑ መጠቀም ይቻሊሌ፡፡
ቀዲማዊት/ዊ መዒሌት በጽሏት/በጽሏ
ኃምሳይ/ይተ ወርኅ ኮኌ/ኮኌት ዮም፡፡
ኆሇቈ ቅጽሌ ዖተባዔት ፣ዖአኑስት ፣ዖዔሌት፣አኑዴ አይኌት ምሳሌ አሊቸው፡፡
ምሳላ፡--አሏደ ክሌኤቱ
አሏቲ -- ፩ ክሌኤቲ -- ፪
አሚር ሰ኎ይ

፫.ኑዋያዊ ቅጽሌ/possessive adjective/

፬.አማሪ/አመሌካች ቅጸሌ/demonstrative adjective/--ዯቂቅ ቅጽሌ ኌው፡፡
ከዘህ በሊይ ሁሇቱ ቅጽልችኑ /፫ እ኏ ፬/ከመራሔያኑ ጋር ተመሇከት፡፡
፭.ክፌሊዊ ቅጽሌ

68
 በክፌፌሌ መሌኩ ስሞችኑ የሚገሌጽ ቅጽሌ ኌው፡በየክፌሌ በየክፌለ ስሞችኑ የሚገሌጽ
ኌው፡፡ወኢኮኌ እምዴሩ/አካቶ ፇጽሞ አይዯሇም /

ሇእሇ አሏደ---each

አሏዱሆሙ---either

በበ አሏደ----individual

ብ዗ኃኑ-----some of them

ኳልሙ----all of them

አሌቦ እምውስቴቶሙ----none of them

አሏዱሆሙ----each of them

አሌቦ አሏዱሆሙ----niether of them

ክሌኤሆሙ----two of them

ሠሇስቲሆሙ-----three of them

ምሳላ፡-ሇእሇ አሏደ መጽሏፌ አኑብቦሙ

አሏዱሆሙ ማኅዯራት ተወጥኍ ዮም

አሌቦ አሏዱሆሙ ማኅዯራት ዖተወጥኍ

ዮም ተዖግበ በበ አሏደ ማኅዯር

፮.ጥያቄአዊ ቅጽሌ /ኑኡስ ቅጽሌ/introgative adjective

ኑኡስ ቅጽሌ የተባሇበት ምክኑያት መጠይቃዊ ኑኡስ አገባቦችኑ ስሇሚይዛ ኌው፡፡

69
 አይ ምክኑያት እፍኍ

መኍ ማዔዚ እፍሁ

አይቴ እስፌኑቱ ስፌኑ

[WH] ጥያቄዎችም እዘኵው አለበት

መኍ፡እሇመኍ፡------who/which

ሇምኑት/አያት/አይ-----what

በይኌ ምኑት -------why

አይቴ-------where

ማዔዚ-ማዔዚያት-----when

ዖመኍ-----whose

መኍ እሇመኍ-----whome

እስፌኑት ጊዚ-----how aften

እፍሁ/ኍ------how

እስፌኑቱ/ስፌኑ------how mony /how much

እስፌኑተ ማዋዔሌ------how long

እስከ እይ መካኑ-----how far

መኍ ብእሲ ተሰይመ ኤጲስቆጶስ ዖተምህረ መጻሔፌተ----who be come epskopose

መኍ ቈስ ማሰኌ ትማሇም ትማሇም ዖተሰይጠ/ዖአጥረይዎ/----which thing loses yesterday

70
አይኍ መጽሏፌ ዖተጽሔፇ በእዯ ሙሴ ዖኦሪት----what book is written by muse?

እስፌኑቱ መዋዔሌ ኮኌ ህኑጸተ ዛኑቱ ቤ.መ----how long has been this building of church

እስኩ አይ መካኑ ተሇውዎሙ ፳ኤሌ ሇሔዛበ ኢትዮጵያ ሶበ መጽአት ጽሊተ ሙሴ፡፡

፯.አጽኑዕታዊ ቅጽሌ/Inphasise adjective/

በርዔሱ ዖርእሱ ሇርእሱ

በርእሳ ዖር እሳ ሇርእሳ

በርእስክሙ ዖርእስክሙ ሇርእስክሙ

በርእስክኑ ሇርእስክኑ ዖርእስክኑ

የቀረውኑ እኑዯዘሁ ብሇሔ ከዘህ ከተዖረዖሩት መካከሌ መቀጸሌ የሚችሇው ዖርእስየ የሚሇው እ኏
መሰልች ኏ቸው፡፡

በርእስየ --አዴራጊ /ማዴረጊያ የወጣበት ስሇሆኌ

ሇርእስየ---አቀባይ የወጣበት ስሇሆኌ

ምሳላ፡-ጥቀ ጳውልስ ክቡር ውእቱ ፡፡

ጥቀ ክቡር ጳውልስ ውእቱ፡፡

ዖርእስየ ዘአየ መጽሏፌ ውእቱ፡፡

ዖርእሱ ዘአሁ መጽሏፌ ውእቱ፡፡

ዖርእሳ ዘኣሃ መጽሏፌ ውእቱ፡፡

ብዛኀት ኃጢያት በህየ ትፇዯፌዴ ፀጋ እግዘአብሓር

71
የቅጽሌ ቅርብ኏ ሩቅ መዯቡኑ ሇይቶ የሚያሣየው አኑቀጽ ኌው፡፡

ሞሳላ፡--ምኍኑ ሄሮዴስ ቀተሌከ ህፃ኏ተ

ዯኀርት ሔዛብ ኮኌ ቀዯምተ ቅርብ

ፅርዒዊ አኑቲ ኮኑኪ ጠቢበ፡፡

ምኍኑ ሄሮዴስ ቀተሇ ህፃ኏ተ

ዯኀርት ሔዛብ ኮኍ ቀዯምተ ሩቅ

ፅርዒዊ ውእቱ ሏሰሰ ጥበበ

የቅጽሌ ተባዔታይ኏ አኑስታይ ጾታ የሚሇው ቅጽሌ + ት /የሴት/ ስሇሚሆኑ ኌው፡፡

ምሳላ፡- ምኍኑ----ምኑኑት

መ኏኎----መ኏኎ት

መፌርሔ----መፌርሔት

እዴ----አኑስት

እ጑ሌ---እጏሌት

ወሌዴ----ወሇት

ስርዋጽ ቅጽሌ ---ባዔዴ ፉዯሊኑ በመዴረሻ ሳይጨምር ተባዔታይኑ኏ አኑስታይ ጾታኑ አስተባብሮ
ሇሁሇቱም ጾታዎች የሚኌገር ቅጽሌ ኌው፡፡

ፇራሔ/ፇሪ የፇራ ፡የፇራች /

ሔዴግ/የተባሇ/ች የተቀረጸ /የተቀረጸች/

72
 ጸዋግ/የከፊ/የከፊች

ኌ቉ር /ዒይኌ ስውር ወኑዴ ሴት/

 የቅጽሌ አኑዴ ኏ ብ዗ ቈጥር

በመኌሻ ባዔዴኑ ፉዯሊት «አ»፣«እሇ» ኑ
በመዴረሻ ምዔሊዴ ፉዯሊት ኑ፣ዊ/ይ፣ያ፣ት፣ው በመጨመር
«እሇ» ኑ በመተካት ይበዙሌ፡፡
ሳዴስ፡--ፌኑው ፌኑዋኑ
ሳዴስ ፌቁር ፌቁራኑ
ዏማፂ ዏማጽያኑ
ሠራዑ ሠራዔያኑ ሣሌስ
መስም መምህር መምህራኑ
መተኑብሌ መተኑብሊኑ
ሰማያዊ ሰማያውያኑ
ፅርአዊ ፅር አውያኑ ወገኑ
ምኑት ምኑታት
አይ አያት ኑዐስ ቅጽሌ
መኍ ዔሇመኍ
ዯቂቅ ቅጽሌ ዛኑቱ ዔለ
ውእቱ ውእቶሙ
ሀገር አህጉር
አብ አበው ኌባር ው.ቅ

ምዔራፌ--፮
73
 ዛርዛር
በግስ ሊይ ወይም በኌባር ሊይ በፉዯሌ ተጨምረው ወይም በዴምጽ ብቻ የሚኌገሩ
የባሇቤትኑ ወይም የተሳቢኑ አኑዴ እ኏ ብ዗ ቁጥር ፣ቅርብ኏ ሩቅ መዯብኑ ፣ወኑዴ እ኏ ሴት
አኑቀጽኑ የሚያስሇዩ ፉዯሊት ወይም ዴምጾች ኏ቸው፡፡
በአጠቃሊይ ዛርዛር ማሇት አመሌካች ፣ጠቃሽ ፣ቅርጽ኏ ፉዯሌ ዴምጽ ማሇት ኌው፡፡
ዛርዛር----ኌባራዊ ዛርዛር
----ግሳዊ ዛርዛር----ተሳቢ ዛርዛር

----የባሇቤት ዛርዛር----የባሇቤት ዖመዴ

----የባሇቤት ባዔዴ

የባሇቤት ዖመዴ ዛርዛር

በፉዯሌ ሳይገሇጽ /ምዔሊዴ ፉዯሌኑ በግስ ሊይ ሳይጨምር በግስ መዴረሻ ሊይ ሆኒ በዴምጽ ብቻ

ባሇቤትኑ/ግስኑ የሚያመሇክት የሚጠቅስ ዴምጸ ግዔዛ ኌው፡፡

ከመራሔያኑ ---በውእቱ

---በውእቶሙ

---በውእቶኑ ሊይ ላሊፉዯሌ ሳጨምር የፉዯሌ ቅርጽ኏ ዴምጽ ብቻ በመሇወጥ

የሚኌገር ኌው፡፡

ምሳላ፡-ቀተሇ---ግእዛ ዴምጽ -ውእቱ

ቀተለ---ካዔብ ዴምጽ-ውእቶሙ

ቀተሊ---ራብዔ ዴምጽ

መጽአ ቀተል--ዖመዴ ዖር

74
 መጽኡ

መጽኣ

ሁሇቱም ሊይ የቅርጽ እ኏ የዴምጽ ሇወጥ ብቻ መካሓደኑ ሌብ ይሎሌ፡፡

የባሇቤት ባዔዴ ዖር

በቀዲማይ ኃሊፉ አኑቀጽ መዴረሻ ሊይ በምዔሊዴ ፉዯሌ ተገሌጸ ባሇቤትኑ የሚያመሇክት /የሚጠቅስ
ዴምጽ ባሇቤት ኌው፡፡

ከመራሔያኑ ከሩቆች ሴቷኑ እ኏ ላልችኑ በሙለ በመያዛ ይገሌጻሌ፡፡

ቀተሇ----ቀተሌኩ

----ቀተሌኌ

----ቀተሌከ

----ቀተሌኪ

----ቀተሌክሙ

----ቀተሌክኑ ሁለም ሊይ ስኑመሇከት ባዔዴ /ከግሱ ያሌኌበሩ ፉዯሊትኑ ጨምረዋሌ

----ቀተሇት ወይም ኩ፣ኌ፣ከ፣ኪ፣ክሙ፣ክኑ፣ እ኏ ት ጨምረዋሌ፡፡

ግሳዊ ተሳቢ ዛርዛር

ፉዯሌ ተጨምሮ ሳይጨምር በዴምጽ ብቻ በባሇቤት ዛርዛር ሊይ ተዯራቢ እየሆኌ የሚኌገር ዴምጽ
ወይም ፉዯሌ ኌው፡፡ይህም ተሳቢኑ የሚያመሇክት ኌው፡፡

፯ ቀመሮች አለት

75
ቀመር-፩ ፩ይ ሇ፪ይ አኌ ኑህኌ

ቀተሌኩከ/እነ አኑተኑ ገዯሌሁ ቀተሌ኏ከ/እኛ አኑተኑ ገዯሌኑህ

ቀተሌኩኪ/እነ አኑችኑ ገዯሌሁሽ ቀተሌ኏ኪ

ቀተሌኩክሙ/እነ እ኏ኑተኑ ገዯሌ኉ችሁ ቀተሌ኏ክሙ

ቀተሌኩክኑ ቀተሌ኏ክኑ

ቀመር-፪ ፪ይ ሇ፫ይ አኌ ቀተሌክዎ ኑህኌ ቀተሌ኏ሁ

ቀተሌክዎ ቀተሌ኏ሃ

ቀተሌክዎሙ ቀተሌ኏ክሙ

ቀተሌክዎኑ ቀተሌ኏ክኑ

ቀመር-፫ ፪ይ ሇ፩ይ አኑተ----ቀተሌከ኎ አኑቲ----ቀተሌክ኎

----ቀተሌከኌ ----ቀተሌክኑ

አኑተሙ----ቀተሌክሙ኎ አኑትኑ----ቀተሌክ኏኎

----ቀተሌክሙኌ ----ቀተሌክ኏ኌ

ቀመር-፬ ፪ይ ሇ፫ይ ቀተሌካሁ ቀተሌኪዮ

ቀተሌካሃ ቀተሌኪያ

ቀተሌካሆሙ ቀተሌኪዮሙ

ቀተሌካሆኑ ቀተሌኪያዮኑ

ቀተሌክምዎ ቀተሌክ኏ሁ
76
 ቀተሌክምዋ ቀተሌክ኏ሀ

ቀተሌክምዎሙ ቀተሌክ኏ሆሙ

ቀተሌክምዎኑ ቀተሌክ኏ሆኑ

ቀመር-፭ ፫ይ ሇ ፩ይ ቀተሇ኎ ቀተሌክምዎ

ቀተሇኌ ቀተሌክምዋ

ቀተሇተ኎ ቀተሌክምዎሙ

ቀተሇተኌ ቀተሌክምዎኑ

ቀተለ኎ ቀተሌክ኏ሁ

ቀተለኌ ቀተሌክ኏ሀ

ቀተሊ኎ ቀተሌክ኏ሆሙ

ቀተሊኌ ቀተሌክ኏ሆኑ

ቀመር-፮ ፫ይ ሇ ፪ይ ቀተሇከ ቀተለከ

ቀተሇኪ ቀተለኪ

ቀተሇክሙ ቀተለክሙ

ቀተሇክኑ ቀተለክኑ

ቀተሇተከ ቀተሇከ

ቀተሇተኪ ቀተሇኪ

ቀተሇተክሙ ቀተሊክሙ
77
 ቀተሇተክኑ ቀተሊክኑ

ቀመር-፯ ፫ይ ሇ ፫ይ

ቀተል -- ቀተሇቶ ቀተሌዎ -- ቀተሊሁ

ቀተሊ -- ቀተሇታ ቀተሌዋ -- ቀተሊሃ

ቀተልሙ -- ቀተሇቶሙ ቀተሌዎሙ -- ቀተሊሆሙ

ቀተልኑ -- ቀተሇቶኑ ቀተሌዎኑ -- ቀተሊሆኑ

የተሳቢ ዴርብ ዛርዛር

ከተሳቢ ዛርዛር ጋር እየተዯረቡ በግስ መዴረሻ ገብተው ተሳቢኑ ብቻ የሚጠቅሱ ዛርዛሮች

኏ቸው፡፡

አኑዴ ቈጥር --ሁ፣ሃ፣ዮ፣ያ

ብ዗ ቈጥር --ሆሙ፣ሆኑ፣ዮሙ፣ዮኑ
የተሳቢ ዴርብ ባዔዴ ዛርዛሮች ፡-
--የቅርብ ሩቅ መዯብኑ
--የተባዔታይ኏ የአኑስታይ ጾታኑ ወሰኌ ሰዋስው ያሊ ዯባሇቁ መስሇው ይገባለ፡፡
ምሳላ፡-አብርሃም ወሰዲሁ ሇይስሏቅ/አብርሃም ይሳቅኑ ወሰዯው/---ሩቅ መዯብ
አብርሃም ወሰዴካሁ ሇይስሏቅ /አብርሃም ይስሏቅኑ ወሰዴከው/---ቅርብ መዯብ
ያዔቆብ ወሇዲሆሙ ሇዯቂቁ ----ሩቅ
ያዔቆብ ወሇድሙ ሇዯቂቁ
ያዔቆብ ወሇዴካሆሙ ሇዯቂቅከ----ቅርብ
ኌባራዊ ዛርዛር

78
እርባታ የላሇው ፩፣፪(ትኑቢት) ፡ ፫(ትዔዙዛ) አኑቀጽ አኑዴ አይኌት የሆኌ (ሇውጥ የላሇው)
ኌባር ይባሊሌ።
በኌባር ሰዋስው መዴረሻ ሊይ ገብተው የተሳቢ኏ የባሇ ገኑዖብ
---አኑዴ኏ ብ዗ ቈጥርኑ
---ተባዔታይ኏ አኑስታይ ጾታኑ
---ቅርብ኏ ሩቅ መዯብኑ የሚያመሇክቱ ኌባር ዛርዛር ይባሊለ፡፡
እኌዘህም፡- --በኌባር አኑቀጽ (ኩኌት፣ሔሌው)
---በስም
---በዯቂቅ኏ በኑዐስ አገባብ ይገባለ፡፡
በኌባር አኑቀጽ ሲገቡ ----ብከ ማኅዯር ዖበሰማያት
----አሌብከ ማኅዯር ዖበሰማያት
----ቦቱ አዋሌዴ መውሌዴ እምጽጌ ሏዱስ
----አሌቦቱ አዋሌዴ መውሌዴ እምጽጌ ሏዱስ
በስም ሲገባ --- የኌባር ሰዋስው ዛርዛሮች ከተጸውዕ ስም በቀር በገቢር኏ በተገብሮ ስሌት
በሚኌገረው ስም መዴረሻ ሊይ ገብተው ባሇገኑዖብ /ባሇኑብርትኑ/በማመሌከት ይዖረዖራለ
ዴምጻቸውኑ ያሰማለ፡፡
ምሳላ፡---ተሏኑጸ ቤትየ / ጥቅምየ
ቤት እ኏ ጥቅም ስም ሲሆኍ የ ፣የ የሚለት ዯግሞ ዛርዛር ኏ቸው፡፡
በኑዐስ አገባብ --በኑዐስ አገባብ መዴረሻ ሊይ በመግባት ይዖረዖራለ
ምሳላ፡-አብርሃም ምኑትየ ሉተ፡፡ምኑት--ኑዐስ ሲሆኑ የ--ዯግሞ አገባብ ኌው
በዯቂቅ አገባብ--እኑዯ ኑዐስ አገባብ መዴረሻ ሊይ ገብተው ይዖረዖራለ፡፡
ተፇኌወ ኀቤኌ/ኀቤየ/ኀቤክሙ
መጽአ መኑገላየ/መኑገላየ/መኑጋላከ
ኌባራዊ ዛርዛሮች በዏሥሩ መራሔያኑ
ብየ/አሇኝ ባቱ/አሇው
ብኌ/አሇኑ ባቲ/አሊት
ብከ/አሇህ ቦሙ/አሊቸው
ብክሙ/አሊችሁ ቦቶኑ/አሊቸው
79
 ብክኑ /አሊችሁ
በዘህ መሰረት የሚከተለትኑ በዏሥሩ መራሔያኑ ዖርዛር
--- አሌቦ/ኌባር ---ሃይማኒት /ሰም/ ---ጠሉ/ስም/ ---ጥበብ/ስም
---ኀበ/አገባብ ---መ኏/ስም/ ---ኌጌ/ስም/
ምዔራፌ--፯
ባዔዴ ፣ምዔሊዴ እ኏ ባዔዴ ከምዔሊዴ
ባዔዴ ሰዋስው/prefixes/

የሰዋስው መዯበኛ ዖር ያሌሆኌ ባዔዴ ፉዯሌ በመኌሻ የገባበት ሰዋስው ባዔዴ ዖር ሰዋስው
ይባሊሌ፡፡ባዔዴ ፉዯሌ የተጨመረበት ሰዋስው ማሇት ኌው፡፡

ምሳላ፡--መቅዴስ መቀዯሻ

ሙጻዔ መውጫ

አስካሌ ፌሬ

አግበረ አስዯረገ፣አሠራ

አስቇረረ አጸየፇ አስፀየፇ

ክፌሊተ ባዔዴ ዖር ሰዋስው

ሀ.ብትኑ ባዔዴ ዖር ሰዋስው

ሇ.ግስ ባዔዴ ዖር ሰዋስው

ሀ.ብትኑ ባዔዴ ዖር ሰዋስው

ባዔዴ ፉዯሌ በመኌሻ የገባበት የግብር (ዴርጊት) የቦታ኏ የኌገር ስም ብትኑ ባዔዴ ዖር ሰዋስው
ይባሊሌ፡፡

80
ብትኑ የተባሇበት ምክኑያት እኑዯ ግስ ቅርብ኏ ሩቅ መዯብኑ ፣ተባዔታይኑእ኏ አኑስታይ ጾታኑ
፣ኃሊፉ኏ ትኑቢት ጊዘያትኑ ሇይቶ ስሇ ማያስረዲ ኌው፡፡

መስቀሌ --- መሰቀያ፣መስቀያ ምቅዋም ---መ቉ሚያ

ሞጻፌ ----ወኑጭፌ ትርጋዴ ---ግርጌ

አስካሌ -----ፌሬ ተግሳጽ ---ምክር

መቅዯስ -----መቀዯሻ ተምያጥ ---መሌስ

ሙጻእ -----መውጫ ታሔጸጽ ---ጉዴሇት

፩.የብትኑ ሰዋስው ተገብሮ /ተዯራጊ /ስሌቱ

ብትኑ ባዔዴ ዖር ሰዋስው መዴረሻ ፉዯለኑ ሳይሇውጥ በተገብሮኌት/በተዯራጊኌት/ስሌት የማሰሪያ

አኑቀጽ ባሇቤት ሆኒ ይኌገራሌ፡፡

ምሳላ፡-አብርሃ መስቀሌ ----መስቀሌ አበራ

ተሏኑጸ መርጡሌ/መቅዯስ ----መቅዯስ ታኌጸ

ርሔበ ሙጻዔ ----መውጫ ሰፊ

አሌቦ ተምያጥ ----መሌስ የሇም

አስተርአየ አስካሌ ----ፌሬ ታየ

ባዔዴ ዖር ሰዋስው

፪.ገቢር /ተገቢኌት/ ስሌቱ

81
 ብትኑ ባዔዴ ዖር ሰዋስው መዴረሻው ሳዴስ የኌበረውኑ ወዯ ግዔዛ ፣ካዔብ የኌበረውኑ ወዯ
ሳብዔ፣ሣሌስ የኌበረውኑ ወዯ ኃምስ ፣ኃምስ ፡ራብዔ኏ ሳብዔ የኌበረውኑ እኑዲሇ ሳይሇውጥ የማሰሪያ
አኑቀጽ ተሳቢ በመሆኑ ይኌገራሌ።

ምሳላ፡-ሏኌጸ ሰልሞኑ መቅዯሰ

ይከሪ አኑበሳ ሙጻእ

ኀሇየ ኪሩብ ማኅላተ

ያፇቅር ጠቢብ ተግሳጸ

ፇረይ ዔጸው አሰካሇ

ሇ.ግሳዊ ባዔዴ ዖር ሰዋስው

ባዔዴ ፉዯሌ /መዯበኛ ዖር ያሌሆኌ/ በመኌሻ የገባበት ዏቢይ አኑቀጽ (፩ይ አኑቀጽ(ኃሊፉ ጊዚ)፣፪ይ
አኑቀጽ (ትኑቢት ሔሌው)፣፫ይ አኑቀጽ(ትዔዙዛ) እ኏ ኑዐስ አኑቀጽ (አርዔስት፣ዖኑዴ፣ቦዛ እ኏ ውስጠ
ዖ ቅጽሌ) ግሳዊ ባዔዴ ዖር አኑቀጽ ሰዋስው ይባሊሌ።

፩.ባዔዴ ዖር ዏቢይ አኑቀጽ

ቀዲማይ ---ተሰማ ዚ኏ከ (ዚ኏ህ ተሰማ )

--- አስቇረረ ፄ኏ሁ(ሽታው አጸየፇ)

---አስተጋብዏ ብ዗ኃኌ (ብ዗ዎችኑ ሰበሰበ)

---አኑፇርዏጸ እ጑ሌ ውስተ ከርሳ እሙ(በእ኏ቱ ሆዴ ዖሇሇ)

ካሌዏይ ----ይገብር መኑክረ(ዴኑቅኑ ያዯርጋሌ)

----ይሰምር መሬቶ(መሬቱ ይወዯዴሇታሌ)

82
 ----ይቄዴስ ቅዲሴ (ቅዲሴ ይቀዴሳሌ)

----ይመጽእ በላሉት(በላሉት ይመጣሌ)

----ይከሥት ምሥጢረ(ምሥጢርኑ ይገሌጣሌ)

ሣሌሳይ ----ይግበር መኑክረ (ዴኑቅኑ ያዯርግ)

----ይቀዴስ ቅዲሴ(ቅዲሴ ይቀዴስ)

----ይምጽአ በላሉት (በላሉት ይምጣ)

----ይክሥት ምሥጢረ (ምሥጢርኑ ይግሇጥ)

፪.ባዔዴ ዖር ኑዐስ አኑቀጽ

አርእስት---ተጋብአ/ተጋብአት

---ቀቲሌ/ቀቲል

---ገቢር/ገቢሮት

---ኌዊም/ኌዊሞት

---ጽሑፌ/ጽሑፍት

---ወዴስ/ወዴሶት

ቦዛ አኑቀጽ---አቅቲል--አስገዴል

---አቀዱሶ--አስቀዴሶ/አመስግኒ

---ተጽሑፇ---ተጽፍ

መጺአ---መጥቶ
83
 ተበሉኦ---ተበሌቶ

አስትዮ---አጠጥቶ ባዔዴ ኏ቸው።

አፌቀሮ---ወድ

ዖኑዴ አኑቀጽ ---ሣሌሳይ አኑቀጽ በገባበት ስሇሚገባ ከቦታው ተመሌከት

ሣሌስ ውስጠ ዖ ----ተጋባኢ

----አግባኢ

----አስተጋባኢ

----እስትግቡእ

----መስተጋብዔ

----አኑፇርአጺ

የኑዐስ አኑቀጽ ባዔዴኑ በዯኑብ ተመሌከት፡፡

ምዔሊዴ ሰዋስው

መዯበኛ ያሌሆኌውኑ ፉዯሌ በመዴረሻው እየጨመረ የሚኌገር ሰዋስው ምዔሊዴ ሰዋስው /ምዔሊዴ
ዖር

ምዔሊዴ ማሇት አሇዯ ሰበሰበ ከሚሇው ወጥቶ የባዔዴ ፉዯሌ መሰብሰቢያ የባዔዴ ፉዯሌ ማከማቻ
የሚሇውኑ ትርጉም ይይዙሌ።

የምዔሊዴ ዒይኌቶች

ጥሬ ዖር ምዔሊዴ ---ምሌክ኏ አርእስት ምዔሊዴ---ኌቢሮት

84
 ---ብርሃኑ ----ባርኮት

---ውዲሴ ---ጸውዕት

---ስባሓ

ቅጽሌ ምዔሊዴ ---ጻዴቃኑ ዏቢይ አኑቀጽ ምዔሊዴ--ሰመርኩ

---ብእሲት ---ሰመር኏ሁ

---አበው ---ሰመርክሙ

ሳቢ ዖር ምዔሊዴ---ሔርመት

---ጽኑኌት

---ግብረት

ክፌሊተ ምዔሊዴ ሰዋስው

ሀ.ስማዊ ምዔሊዴ

ሇ.ግሳዊ ምዔሊዴ

ሀ.ስማዊ ምዔሊዴ

ባዔዴ ፉዯሌኑ በመዴረሻ እየጨመረ የሚኌገር ጥሬ ዖር ሰዋስው፣ውስጠ ዖ ቅጽሌ

ሰዋስው፣የባህርያዊ ጾታ ስም፣ተውሊጠ ስም ስማዊ ምዔሊዴ ሰዋስው ይባሊሌ።

በላሊ አገሊሇጽ የስም ወገኑ፣ስም መሰሌ፣ስም አብሌ የባዔዴ ፉዯሌ኏ ዴምጽ መሰብሰቢያ ሰዋስው
ማሇት ኌው።

ምሳላ፡-ብርሃኑ---ብርሃኑ

85
 ምሌክ኏ ---ግዙት

ጻዴቃኑ---እውኌተኞች፣ክቡራኑ

አበው---አባቶች

ሏዋርያት---መሌዔክተኞች ሂያጅ

኏ዛራዊ---የ኏ዛሬት ወገኑ

ኳልሙ---ኵለ

ብእሲት---ሴት

አኑትሙ---እ኏ኑት

ውእቶሙ---እኌሱ

፩.የአኑቀጽ ባሇቤት እየሆኌ ይኌገራሌ

ምሳላ፡-መጽአ ብርሃኑ---ብርሃኑ መጣ

ቦቱ ምሌክ኏---ግዙት ኌበረው

ተሇው ጻዴቃኑ አሰሮ----ጻዴቃኑ ኮቴውኑ /ደካውኑ/ተከተለ

ይባርኩ አበው ዯቂቀ---አባቶች ሌጆችኑ ይባርኩ።

፪.በገቢር/የአኑቀጽ ተገቢ በመሆኑ /ስሌት ሲኌገር

መዴረሻውኑ ፉዯሌ኏ ዴምጽ ሳዴስ የኌበረውኑ ግዔዛ ፣ካዔብ የኌበረውኑ ሳብዔ፣ሣሌስ የኌበረውኑ
ወዯ ኃምስ ፡ራብዔ ፣ኃምስ እ኏ ሳብዔ የሆኌውኑ ዯግሞ እኑዲሇ ሳይሇውጥ የማሰሪያ አኑቀጽ ተሳቢ
ሆኒ ይኌገራሌ፡፡

86
 ምሳላ፡--ውእቱ ከሰተ ብርሃኌ

ኳለ ይትሜኌይ ምሌክ኏

አኑትሙ ኢትሜኑኍ ጻዴቃኌ

ሓራኑ ይትዌከፌ ሏዋርያ

አይሁዴኢያከብሩ኏ዛራዊ

ባሇቤት ተሳቢ ስማዊ ምዔሊዴ

አኑቀጽ

ሇ.ግሳዊ ምሊዴ ሰዋስው

ባዔዴ ፉዯሌኑ በመዴረሻው እየጨመረ የሚኌገር ዏቢይ አኑቀጽ ኑዐስ አኑቀጽ ግሳዊ ምሊዴ
ሰዋስው ወይም የግስ ወገኑ ረቢ኏ ሳቢ የባዔዴ ፉዯሇ኏ የባዔዴ ፉዯሌ኏ የዴምጽ መሰብሰቢያ
መከማቻ ሰዋስው ማሇት ኌው። ምሳላ፡--

ሢመት----መሾም ገቢሮት---መስራት

ሳቢ ዖር ምርዒት---መዲራት ተወክፍት---መቀበሌ ኑዐስ አኑቀጽ

ምዔሊዴ ዔርገት----መውጣት ጏኑዴዮት---መዖግየት ምዔሊዴ

ፌርሃት----መፌራት

ሰመርኳ----ወዯዴሁ

ፇኌዎሙ---ሊካቸው ዏቢይ አኑቀጽ ምዔሊዴ

ፇታሔክሙ---ፇታችሁኑ

87
ሀ.ሳቢዖር እ኏ አርእስት ምዔሊዴ ሰዋስው /ኑዐሳኑ ምዔሊዴ ሰዋስው/

፩.በተገብሮ/በባሇቤትኌት ስሌት ሲኌገሩ

ምሳላ፡---ምርዒት ተረኳሰ ሇሰብዔ/መዲራት ሰውኑ ታረክሰዋሇች /

ቅ኏ት አኀዜሙ ሇአብዲኑ/ቅ኏ት ሰኌፍችኑ ያዖች/

ምሔረት አሌቦሙ ሇአሔዙብ/ሇአሔዙብ ይቅርታ የሊቸውም/

አክብሮት ይትሀየይ ሌሑቀ/ታሊቅኑ ማክበር ቸሌ አይባሌም/

ተወክፍት ይዯለ ኌግዯ /እኑግዲኑ መቀበሌ ይገባሌ/

ኢይትከሏሌ አግርሮት ሌሳኌ/አኑዯበትኑ መግዙት አይቻሌም//

የተሰመረባቸው ቃሊት ምዔሊዴ ኑዐሳኑ አ኏ቅጽ ሰዋስው እኑዯባሇቤት ሲያገሇግለ፡፡

፪.በገቢር/በተሳቢኌት ስሌት ሲኌገሩ

ምሳላ፡--ሠምረ ቃየኑ ቅትሇተ አቤሌሀ/አቤሌኑ መግዯሌኑ ወዯዯ

ተአገሰ እግዘእ ኳረተ ርዔስ/ራስኑ መዯብዯብኑ ታገሰ
ያበዛኁ አይሁዴ ሁሰተ ርዔስ/ራስኑ መኌቅኌቅኑ ያበዙለ
ፇቀዯ አብርሃም ተኪልተ ሏይመተ /ዴኑ኱ኑ መትከሌኑ
ኢይጸርዔ ኪሩብ ቀዴሰተ ቅዲሴ/ምስጋ኏ ማመስገኑኑ አያ቉ርጥም
ያበዴሩ ጻዴቃኑ መኑኒተ ዒሇም/ዒሇምኑ መ኏ቅኑ ይመርጣለ

ምዔሊዴ ሰዋስው እኑዯ ተሳቢ ሆኌው ሲያገሇግለ

ሇ.ዏቢይ አኑቀጽ ምዔሊዴ ሰዋስው
ምሳላ፡-ኌበብከ ጽዴቀ /እነ እውኌትኑ ተ኏ገርኩ
ፇወስ኏ሃ ኑህኌ ሇባቢልኑ /እኛ ባቢልኑኑ ፇወስ኏ት
88
 ቀባዔካሁ አኑተ ሇዲዊት /አኑተ ዲዊትኑ ቀባሀው
በዯርክ኏ሆሙ አኑትኑ ሇአርዴዔት/እ኏ኑተ ተማሪዎችኑ ቀዯማች኉ቸው
ባዔዴ ከምዔሊዴ
ባዔዴ ሰዋስውኑ እ኏ ምዔሊዴ ሰዋስውኑ በአኑዴ ሊይ እኑዯ አቀማመጣቸው የሚይዛ ሰዋስው
ባዔዴ ከምዔሊዴ ሰዋስው ተብል ይጠራሌ።

ምሳላ፩፡- መሥዋዔት አኑቃዔዴዎት

መሥፇርት አስተፊጠኑክሙ
ማኅላት አስቆቀውዎሙ እኑዯባሇቤት
ትምህርት ትሔርምት
አስተብቈዕት

ምሳላ፪፡-አስተምሔሪ መስተምሔርት ኀበ ወሌዴኪ

ተሦዏ መሥዋዔት ሇአምሊክኌ
የሏርስዎ አግብርት ሇምዴር
ታስተፋስሔ ትዔግስት ተዏገሰ

ምሳላ፫፡- ይትመሏጸኑ ኤፌሬም መስተምሔርተ

ሦዏ አብርሃም መስዋዔተ

ያዖሌፌ ኢዮብ ትዔግስተ

ያፇቅር ጠቢብ ትምሔርተ

ይጽብት ኒትየ አብሔርተ

89
 ይፋኍ ባዔሌ አግብርተ

ባዔዴ ከምዔሊዴ ሰዋስው

የ፫ኛ ዒመት የግዔዛ ቉ኑ቉ መጽሏፌ

ምዔራፌ -፲፪
………………………………………………………………………………….፻፴፯

አገባብ
…………………………………………………………………………………፻፴፯

ክፌሊተ አገባብ
……………………………………………………………….………………፻፴፰

አኑቀጽ አጎሊማሽ/ተውሳከ ግስ
………………………………………………………………………………፻፴፰

90
 ዏቢይ አገባብ/መስተጻምር
………………………………………………………………………………፻፵፪

ኑዐስ አገባብ
……………………………………………………………………………….፻፶፫

ዯቂቅ አገባብ
…………………………………………………………………………………፻፷፩

ምዔራፌ -፲፫
………………………………………………………………………………….፻፷፰

ቅነ …………………………………………………………..………………..፻፷፰

ኌገረ ሰዋስው ………………………………………………….፻፷፱

የዋሔ ኌገረ ሰዋስው

………………………………………………………………………..…………፻፷፱

ጥበብ ኌገረ ሰዋስው

……………………………………………………………………………………..፻፸

የቅነ ክፌልች/ዯረጃዎች
…………………………………………………………………………………….፻፸፬

91
አገባብ

በሰዋስው መኌሻ ፣በመካከሌ እ኏ በመዴረሻ ሊይ እየገባ ሰዋሰውኑ ኌጂ ወይም ተኌጂ ሆኒ የሚኌገር

ብትኑ ኌገር ሰዋሰው አገባበብ ተብል ይጠራሌ።በላሊ አገሊሇጽ አገባብ ማሇት የሰወስው አሰባሰብ
የሰዋስው አሰካክ ማሇት ኌው።ሇቅርጸ ፉዯለ ተሰጥቶ ሰዋሰውኑ ሰብሳቢ ማሣኪያ኏ በማያያዣ
ማሇት ይሆ኏ሌ።

የአገባብ ጠባዩ ሰወሰውኑ መሰብሰብ ማያያዛ እ኏ ማሳካት ዏ.ኌገርኑ ማሰማት ኌው።ቀዯምት

መምህራኌ ግዔዛ ይህኑ የአገባብ ጠባይ በጭቃ ይመስለታሌ ማሇትም አ኏ጺ ዴኑጋይኑ ከዴኑጋይ ጋር
ሇማያያዛ የሚጠቀመው ጭቃኑ ስሇሆኌ ይህም ወዯ አገባብ ስኑቀይረው ሰዋሰው ሁለ አገባብ
ገብቶ ካሊያያዖው በቀር ያሌተሰበሰበ፣ያሌተሳካ኏ ያሌተስማማ ብትኑ ይሆ኏ሌ ማሇት ኌው።

ክፌሊተ አገባብ

92
የአገባብ ክፌልችኑ በዏራት ከፌሇኑ ማየት እኑችሊሇኑ።

ሀ.ተውሳከ ግስ /አኑቀጽ አጏሊማሽ /adverb

ሇ.ዒቢይ አገባብ /መስተጻምር/conjunction

ሏ.ኑኡስ አገባብ /መስተዋዴዴ/priposion

መ.ዯቂቅ አገባብ /መስተዋዴዴ/priposition

ሀ.አኑቀጽ አጏሊማሽ/ተውሳከ ግስ

ተውሳከ ግስ ማሇት ከሁሇት ቃሊት የተገኔ ሲሆኑ እኌዘህም «ተውሳክ» እ኏ «ግስ»

኏ቸው።ተውሳክ ማሇትም /ወሰከ፣ተወሰከ---ጨመረ፣ተጨመረ/ከሚሇው የግዔዛ ቃሌ
የተገኔ ሲሆኑ ተውሳክ ማሇት የተጨመረ፣የተዯረበ ማሇት ኌው ።ተውሳከ ግስ ስኑሌ ዯግሞ
ከግሱ ሊይ እየተጨመረ የግሱኑ እኑዳት ፣መቸ፣ሇምኑ፣የት ወዖተ የሚለትኑ የትርጉም ሁነታ
የሚወስኍ አኑቀጽ አጏሊማሾች ማሇት ኏ቸው።
የግስ ረዲት/አጋዥ እየተባሇም ይጠራሌ።
 አኑቀጽ አጏሊማሽ የምኑሇው ተግባሩ/ሥራው ፡-
---አኑቀጽ/ግስኑ መግሇጽ /ማጏሊመስ
---ላልችኑ ተውሳከ ግሶች መግሇጽ/ማጏሊመስ
---ቅጽልችኑ መግሇጽ
---ሏረጋትኑ መግሇጽ
---ዏ.ኌገሮችኑ መግሇጽ ኏ቸው።

ክፌሊተ ተውሳከ ግስ

ተውሳከ ግስ የተሇያዩ ክፌሊት አለት እኌዘህም የሚከተለት ኏ቸው።

፩.ተውሳከ ግስ ዖ ኳኌት/ሁነታ/adverb of manner/

93
፪.ተውሳከ ግስ ዖ መካኑ/የቦታ /adverb of place/

፫.ተውሳከ ግስ ዖ ጊዚ /adverb of time/

፬.ተውሳከ ግስ ዖ ዯጊሞት/adverb of frequency/

፭.ተውሳከ ግስ ዖ እሙኑ/adverb of certainity/

፮.ተውሳከ ግስ ዖ መሌዔሌ/adverb of degree/

፯.ተውሳከ ግስ ዖ ጥያቄ /adverb of introgative/

፰.ተውሳከ ግስ ዖ ምክኑያት/adverb of reasone

፩. ተውሳከ ግስ ዖ ጊዚ

የጊዚ፣የግስ ተውሳኮች ጊዚኑ የሚገሌጹ ወይም አኑዴ ዴርጊት መቸ እኑዯተከ኏ወኌ የሚጠቁሙ

኏ቸው ።when የሚሇውኑ ጥያቄ የምኑመሌስበት ማሇት ኌው።

እኌዘህ የተውሳከ ግስ ዒይኌቶች ፡-

---ዮም-ዙሬ/to day

---ትማሇም-ትሊኑት/yester day

---ጌሰም-ኌገ/tomorrow

---ቅዴም ትማሇም-ከትሊኑት በፉት/before yester day

---ዴኅረ ጌሰም-ከኌገ በስቲያ/after tomorrow

ምሳላ እ኏ የቀሩትኑ ትኑሣኤ ግዔዛ ገጽ _፻፶፬ ተመሌከት

፪.ተውሳከ ግስ ዖ ኳኌት

94
የኳኌት ተውሳከ ግሶች አኑዴ ዴርጊት በምኑ ሁነታ እኑዯ ተፇጸመ የሚያሳይ /አኑቀጽ አጏሌማሽ
ኌው።በላሊ መሌኩ How የሚለ ጥያቄዎችኑ የምኑመሌስበት ኌው።

በዘህ ተውሳከ ግስ ውስጥ የሚገንትኑ ሇምሳላ፡-

ፌጡኌ--በፌጥኌት /quickly/fastly

ጽሚተ-በቀስታ/slowly

ዯኅ኏-በዯ኏/well

ምሳላ፡-ተጽኢኒ ዱበ እዋሌ ቦአ ሀገረ ኢየሩሳላም፡

በሉኦ ኅብስተ መ኏ ኒመ ወዯቀሰ፡

መጽአ ውስተ ዒሇም ተፇ኎ዎ እምኌ አቡሁ፡

ሕረ ያኑብብ መጽሏፇ፡

ተኑሥኦ ይሁር ትእኑተ፡

ፇቀዯ እግዘእ ያግዜ ሇአዲም፡

መጽአ ፌጡኌ ሶበ ሰምአ ሞተ እሙ፡

መጽአ ይሁዲ ጽሚተ ምስሇ አይሁዴ ስመ የሀብዎ ሇወሌዯ እ጑ሇመሔያው፡፡

ኳኌታዊ ተውሳከ ግስ ዖኑዴ አኑቀጽኑ እ኏ ቦዛ አኑቀጽኑ እኑዯ ገሊጭ ይጠቀማቸዋሌ።ከሊይ

የተሰጡትኑ ምሳላዎች ተመሌከት።

በግእዛ ቉ኑ቉በሳዴስ ፉዯሌ የሚጨርሱ ቃሊትኑ ግእዛ በማ኏ገር /በግዔዛ እኑዱጨርሱ በማዴረግ
በ፣ወዯ እ኏ ከ የሚለትኑ የአማርኛ ፌቺ ማምጣት ይቻሊሌ።ላልችም እኑዱሁ፡፡

ምሳላ፡-ዏርገ ሰማየ--ወዯሰማይ ዏረገ

95
 ወሕረ ብሓረ--ወዯ ሏገር ሓዯ

ሕረት ብሓረ ርሐቀ--ወዯ ሩቅ ሀገር ሄዯች

ሕረ ቤቶ--ወዯ ቤቱ ሄዯ

ወአኀ዗ ኪያሁ ይእተ ሰዒተ--እርሱኑ በዘያች ሰዒት ያ዗ት

ይገብር ግብሮ መዒሌተ ወላሉተ/በመዒሌት ወበላሉት --በቀኑም በላሉትም ሥራውኑ

ይሠራሌ።

ወሌዴ ተኑሥአ ቤተ አቡሁ /ተኑሥአ እምቤተ አቡሁ --ከአባቱ ቤት ተኌሣ

ሏ.ምክኑያትኑ የሚፇሌጉ

አስረጂ ተብል ይጠራሌ።«኏» የሚሇውኑ ፉዯሌ የሚወሌዴ ኌገሩ ወይም ሁነታው ሇምኑ
እኑዯተፇጸመ የሚያመሇክት የተውሳከ ግስ ዒይኌት ኌው።
ምሳላ፡-እስመ--------኏
አምጣኌ-------኏
አኮኍ --------኏
ምሳላ፡-ሕረ እስመ/አምጣኌ/አኮኍ ሕረ----ሑዶሌ኏
»» »»»ሕርኌ----ሑዯ኏ሌ኏
»» »» ሕርከ----ሑዯሏሌ኏
»» »»ሕርክሙ----ሑዲች኉ሌ኏ ወዖተ
ምሳላ፡- አምጣኌ ተወሇዴ መዴኅኑ ሇክብረ ቅደሳኑ ፡፡
እስመ ሕረ ኀበ ምነተ ዋሌዴባ ተወክፇ ብ዗ኃ በረከተ፡፡
ፇቀዯ እግዘእ ያግእዜ ሇአዲም አኮኍ/እስመ ቦአ ምዴረ ፊይዴ፡፡
አኮኍ በግስ ይወሰ኏ሌ፡፡ አኮኍ አሌቦ --አይባሇም አኮ --ይባሊሌ፡፡
መ.ሁነታኑ የሚገሌጽ
96
እመ/ሇእመ---ምኑም እኑ኱ኑ/although/
ሇእመ/እመ---ኢካሇ/if not/
ባሔቱ ----ኌገር ግኑ/but/
አሊ ----ይኵኑ እኑጂ/neverthelese, how ever/
ምሳላ፡-ሇእመ መጽአ ኢተመይጠ ሌቡ/ቢመጣም እኑ኱ ሌቡ አሌተመሇሰም /although he
came, did not come his heart.
ሇእመ ኢሕረ ተመጽአ እሙ /ካሌሓዯ እ኏ቱ ትመጣሇች/if he did not go , his mather
will come.
ሇእመ ቅደስ አኑተ ረዴእ እመስቀሌከ /ቅደስ ከሕኑሔስ ከመስቀሌ ውረዴ/
ሠ.ውጤትኑ አመሌካች
አኑዴ የተፇጸመኑ ዴርጊት በመዯረጉ የሚገኔውኑ ውጤት የሚያሳይ ኌው፡፡
በእኑተዛ----ስሇዘህ/therefore, hence, as a result/
በእኑተ ዛኑቱ---ስሇዘህ/>>>>
በእኑተ ውእቱ----ስሇሱ/sothat
ወበእኑተ ዛ----ስሇዘህ/ም/
ምሳላ፡-አኌ ሕርኩ ኀበቤተ እግዘአብሓር ፣በእኑተዛ ረከብኩ በረከተ ቅደስ /እነ ወዯ ቤተ
እግዘአብሓር ሓዴኵ ስሇዘሆ/ም የቅደሳኑኑ በረከት አገኔሁ/
--ዮም ተወሌዯ መዴኃነዒሇም ፣በእኑተዛ ተፇሥሒ ኳለ ዒሇም፡፡
--ኦ ማርያም በእኑተዛ ኏ፇቅረኪ እስመ ወሇዴኪ ሇኌ መብሌአ ጽዴቅ /ማርያም ሕይ
እ኏መሰግኑሻሇኑ የእውኌት መብሌኑ ወሌዯሽሌ኏ሌ እ኏፡፡
በእኑተ ዙቲ/because of this
በእኑተ ዛኑቱ/because of this
በእኑተ እሙኑቱ/እማኑቱ/because of these
በእኑተ ኳለ/for all

97
በእኑተ ዛስኩ/because of that
በእኑተ ይእቲ/because of that
ረ.ቦታ ገሊጭ
አኑዴ ኌገር የት ወይም ወዳት እኑዯተፇጸመ የሚያመሇክት ኌው ፡፡
ህየ/ካሃ----እዘየ
ዛየ-----ከዘህ
በሊዔሇ----በቅዴመ
በውስተ----በዴኅረ
ውሳጤ----ውስተ
አፌአ----
ዱበ-----
በዱበ-----
ታህት----
ቅዴመ----
ምሳላ፡--መጽሏፌየ ሀል በውሳጤ ቤት ምስሇ ካሌአ኎ሁ፡፡
ሐር ኀበ መርቄ ከመ ታምጽእ እጸመ፡፡
መጽኡ እምኌ እስክኑዴርያ ከመ ይትመሀሩ ጥበበ፡፡
ኑበር ዛየ ከመ ትኑግረኌ ግብሮሙ ሇሏቃሌያኑ፡፡
ብእሲሁ ኌበረ አፌአ ቤት እስመ ኀዖኌ በእኑተ ሞተ ብእሲቱ፡፡
ዛኑቱ ሆባይ ተጽዔኌ ዱቤሁ ሇዛኩ ተክሌ፡፡
ዖአጽኑአ ሇምዴር ዱበ ባህር /በሊዔሇ ባህር በክሂልቱ፡፡
ኑህኌ ሕርኌ ኀበ ገዲመ ሏይቅ ፣ወበህየ ረከብኌ ሳሇመ ቅደሳኑ/እኛ ወዯ ሏይቅ ገዲም
ሓዴኑ በዘህም/በዘየም የቅደሳኑኑ ሰሊም አገኔኑ፡፡
ክርስቶስ ተሏተተ ቅዴመ ጲሊጦስ /በቅዴመ ጲሊጦስ

98
 ሰ.ተውሳከ ግስ ዖጸዊምት

በጊዚ ውስጥ ምኑ ያህሌ ጊዚ/የሚሇውኑ ጥያቄ የምኑመሌስበት ኌው፡፡

ኳሇሄ---ሁሌጊዚ /usually

ዲግመ---ሁሇተኛ ጊዚ/secondary

ክሌኤ ጊዚ---ሁሇት ጊዚ /twice

ዋሔዴ ዋሔዴ ጊዚ ---አኑዲኑዴ ጊዚ/some times

ዖሌፇ/ወትረ ----ኵሌ ጊዚ /always

ምሳላ፡-ኳሇሓ የሏውር ኀበ ቤ.ክ፡፡

መብዛኀት ጊዚ ኌሏውር ኀበ ፇሇግ፡፡

አሏዯ አሏዯ ጊዚ ኌሏውጽ መካ኏ተ ቅደሳተ፡፡

አርባዔተ ጊዚያተ ተወክፇ ቁርባኌ፡፡

ወዖ አዛሇፇ ትዔግስቶ ውእቱ ይዴኅኑ፡፡

ወትረ ይሴብሐ ፇጣሪሆሙ፡፡

ዲግመ ይትኌሥኡ ሙታኑ አመ ይመጽእ ክርስቶስ፡፡

ሇ.ዏቢይ አገባብ /መስተጻምር/

በሰዋስው ሊይ /በአኑቀጽ እ኏ በስም /ሊይ እየወዯቀ /እየገባ/የሚኌገር ብትኑ ኌገር ሰወሰው ዏቢይ
አገባብ ይባሊሌ፡፡ዏቢይ ታሊቅ ጽኍ ብርቱ ማሇት ኌው፡፡

99
ዏቢይ የተባሇበት ምክኑያት በሰወስው በአኑቀጽ፣በኌባር፣በዖማች እ኏ በስም ሊይ ወዴቆ የአኑቀጽኑ
ማሰሪያኌት ስሇሚያፇርስ ኌው፡፡

አገባብ የተባሇበት ምክኑያት በሰወስው በአኑቀጽ኏ በስም ሊይ እየወዯቀ ሰወስውኑ

ስሇሚያሳካ፣ዏ.ኌገርኑ ስሇሚያስማማ ኌው፡፡

በአጠቃሊይ ዏቢይ አገባብ ----በአኑቀጽ

----በባሇቤት ሊይ እየወዯቀ

----በተሳቢ ሥራውኑ ይሠራሌ፡፡

----በላልች አገባብ

ምሳላ፡--አምጣኌ/አኮኍ ተሰቅሇ አምሊክ ፀሏይ ጸሌመ /በአኑቀጽ ሊይ/

ከመ ጸሏፇ ሙሴ በእዯዊሁ አኌሂ ጸሏፌኩ፡፡

ዮሏኑስ ጸሏፇ ከመ ሙሴ ወእዛራ /ስም ውይም ባሇቤት/

እስራኤሌ ወሙሴ አበው እሙኑቱ ፡፡

በጊዚ ተሰቅሇ ወሌዴ ፀሏይ ጸሌመ /በአገባብ ሊይ/

በከመ ኮኌ በማየ አኅ ይከውኑ ብኌ ሇኃጢያትኌ

ወበከመ ሙሴ ሰቀል ሇአርዌ ምዴር በገዲም ከማሁ ይሰቀሌ ክርስቶስ በእጸ መስቀሌ፡፡

ዏቢይ አገባብኑ በሦስት ታሊሊቅ ክፌልች ከፌል መመሌከት ይቻሊሌ፡፡

ሀ.ምክኑያት አስረጂ /ገሊጭ/ዏቢይ አገባብ

100
 ሇ.ማኑጸሪያ/ማኌጻጸሪያ ዏቢይ አገባብ

ሏ.አለታ/አፌራሽ ዏቢይ አገባብ

ሀ.ምክኑያት አስረጅ ዏቢይ አገባብ

በአኑቀጽ ሊይ እየወዯቀ /እየገባ/የኌገር፣የዴርጊት፣የሁነታ኏ የጊዚ ምክኑያትኑ የሚያስረዲ አስረጅ

ዏቢይ አገባብ ይባሊሌ፡፡

ይህ ክፌሌ በውስጡ ብ዗ አገባቦችኑ ይዝሌ

---«኏» የሚሆኍ አገባቦችኑ

---«ስሇ» የሚሆኍ አገባቦችኑ

---«ዖኑዴ» የሚሆኍ አገባቦችኑ

---«ጊዚ» የሚሆኍ አገባቦችኑ

---«኉ሊ፣በ኉ሊ» የሚሆኍ አገባቦችኑ

---«እስኪ፣እስከ፣እስክ» የሚሆኍ አገባቦችኑ

---«ከ-ጀምሮ የሚሆኍ አገባቦችኑ ወዖተ ይዝሌ፡፡

፩.«኏» የሚሆኍ አገባቦችኑ-አምስት ኏ቸው፡፡

እስመ፣አምጣኌ፣አኮኍ፣ስ፣ወ ኏ቸው፡፡

ምሳላ፩፡-እስመ/አምጣኌ/አኮኍ አኮ ዙቲ ዒሇም ዖትኌብር ሇዒሇም፡፡

ይሬእይዋ ጻዴቃኑ ከመ ውለዯ እግዘአብሓር ይትዓገሡ፡፡

101
 በእኑተ ክርስቶስ መከራ አኮኍ/እስመ/አምጣኌ ውእቱ አርአያሆሙ ሇዙቲ ትዔግስት ዛኑቱ
ክርስቶስ፡፡

/ጻዴቃኑ ይህችኑ ዒሇም ሇዖሇዒሇም የምትኒር እኑዲይዯሇች ያይዋታሌ኏ እኑዯ እግዘአብሓር

ሌጆች ስሇ ክርስቶስ መከራኑ ይታገሣለ ይህ ክርስቶስ ሇዘች መከራ ምሳላአቸው ኌው፡፡

፪.ብጹአኑ ጻዴቃኑ እስመ እሙኑቱ በየማኌ ክርስቶስ ዖይቀውሙ ወአኮ ዖይቀዉሙ በጸጋሙ፡፡

/ጻዴቃኑ የተመሰገኍ ኏ቸው እኌርሱ በክርስቶስ ቀኝ ይቆማለ኏ በግራውም አይዯሇም/

፫.ሰማዔት ኢፇርሐ ሞተ ሥጋ እስመአምጣኌ/አኮኍ ይሬእይዋ በዒይኌ ተሥፊ ሇመኑግስተ ሰማያት

ዖበምክኑያተ ይወርስዋ፡፡/ሰማዔት የሥጋ ሞትኑ አሌፇሩም በሞታቸው ምክኑያት ሉወርሷት
እኑዲሊቸው በተስፊ ዒይኑ መኑግስተ ሰማያትኑ ያዩአታሌ኏፡፡

፬.እስመ/አምጣኌ ሌዐሌ እግዘአብሓር ይሴባሔ በኀበ ሌዐሊኑ፡፡/እግዘአብሓር ታሊቅ ኌው኏

በታሊሇቆች ዖኑዴ ይመሰገ኏ሌ፡፡/

አምጣኌ ባዔሌ እግዘአብሓር ኢየኀጥአ ዖይሁቦሙ ሇኌዲያኑ

አኮኍ ማዔምር እግዘአብሓር ይትኌከር በኀበ ማእምራኑ፡፡

፭.ኢኑረክቦ ሇኤሌያስ እስመ ሀገሩ ገኌት፡፡

፮.ጻዴቃኑ ይብሌዎ ሇክርስቶስ እኑዖ ይመጽእ ሊዔላሆሙ መከራ ሥጋ ኄር ውእቱ አምጣኌ ይኩኑ ዛ
መከራ ሔይወተ ኌፌሳቲሆሙ /ጻዴቃኑ የሥጋ መከራ በሊያቸው ሲመጣባቸው ይህ መከራ
የኌፌሳቸው ዴኅኌት ይሆኑ ዖኑዴ ኌው኏ ክርስቶስ ቸር ኌው ይሊለ፡፡

በኃሊፉ኏ በትኑቢት መግባት ይችሊለ፡፡ኢፇጸሙ አይሁዴ ሔገ ወኑጌሌ ይትረሳዔሰ

/ይዖኑጋዔሰ/ይጽ኏ሔሰ/ይትኀዴግሰ/ይትርፌሰ ዛኑቱ፡፡ሔገ ኦሪት኎/ጥቀ/ኑ ወሔገ ኦሪት
ኢፇጸሙ፡፡/አይሁዴ ሔገ ወኑጌሌኑ አሌፇጸሙም ይህስ ይቅር኏ የኦሪትኑ ሔግ ስኑ኱ አሌፇጸሙም ፡፡

102
መጽኡ ሚካኤሌ ወገብርኤሌ /ሚካኤሌ኏ ገብርኤሌ መጡ፡፡/--በስም

ከብሩ አዲም ወሓዋኑ ፡፡

፪.ስሇ የሚሆኍ አገባቦች ፡-

ስሇ የሚሆኍ አገባቦች ብ዗ ኏ቸው፡ከእኌዘህም ውስጥ--

---በእኑተ ተውሊጠ ቤዙ

---በይኌ አስበ/ዯምስኌትኑ ሳይሇቅ/ ተክሇ/ምትክኌትኑ ሳይሇቅ

---እኑበይኌ እስመ ዒይኌ

---ህየኑተ መጠኌ በቀሇ

---ፌዲ/ብዴራትኑ ሳይሇቅ/ አምጣኌ እሤተ/ዋጋኌትኑ ሳይሇቅ/

እኌዘህ አገባቦች ብ዗ዎቹ

---በኃሊፉ አኑቀጽ ኌግባት

---በስም መግባት

---በዏሥሩ መራሔያኑ መዖርዖር

---በአርእስት/በኑዐስ አኑቀጽ መግባት/

ምሳላ፡-ፇዯይዎ አይሁዴ ሇእግዘእኌ ህየኑተ /ተውሊጠ/በእኑተ ዖገብረ ሠ኏የ/አይሁዴ ጌታችኑ በጎ

ስሊዯረገ ክፈኑ ከፇለት/፡፡

---ብጻእ ዖይትቤቀሇኪ በቀሇ/መጠኌ/አቅመ/በይኌ/እኑበይኌ ተበቀሌክኌ፡፡/ስሇተበቀሌሽኑ የሚበቀሌሽ

ኑኡዴ ክቡር ኌው/

103
---ጸሌዩ በእኑተ ሀገሪትኌ ኢትዮጵያ /ስሇ ሀገራችኑ ኢትዮጵያ ጸሌዩ፡፡/

---በእኑተ ተአርቆቱ ገ/መኑፇስ ቅደስ ሇብሰ ጸጉረ፡፡/ገብረ መኑፇስ ቅደስ ስሇ መራቆቱ/መታረ዗

ጸጉርኑ ሰበሰበ፡

---በይኌ ዖተዋረዯ አዲም ሞተ እግዘእ /አዲም ስሇተዋረዯ ጌታ ሞተ/፡፡

፫.ዖኑዴ የሚሆኍ አገባቦች

በዘህ ርዔስ ስር የሚመዯቡ አገባቦች የሚከተለት ኏ቸው ፡-

---ኀበ

---መኑገሇ

---ወ/ውእዯ/በኃሊፉ ብቻ ይሊለ/

---ከመ/ሣሌሳይ አኑቀጽ ይገባሌ/

---ሣሌሳይ አኑቀጽ

እኌዘህ አገባቦች ብ዗ዎቹ --በኃሊፉ኏ በትኑቢት ይገባለ

--በስም ሊይ ይገባለ

--በዏሥሩ መራሔያኑ ይዖረዖራለ፡፡

ምሳላ፡-ኀበ ሇብሰ ሥጋሃ ሇማርያም አምሊክ ዖሀል በአርያም ሞተ ከመ አበዊሁ እሇ አዲም፡፡

/በሰማይ በከፌታ ያሇ አምሊክ የማርያምኑ ሥጋ ከሇበሰ ዖኑዴ እኑዯ አባቶቹ እኑዯኌ አዲም
ሞተ/

--ኀበ ሠርዏ--ከሠራ ዖኑዴ

104
 ኀበ ሠራዔከ --ከሠራህ ዖኑዴ -----እያሌህ ዛሇቅ

--ወእዯ ተ኏ገረ ገብርኤሌ አውሥኦት ማርያም እኑዖ ትብሌ እፍ ይከውኌ኎ ዛኑቱ እኑዖ
ኢየአምር ብእሴ፡፡/ገብርኤሌ ከተ኏ገረ ዖኑዴ ማርያም ይህ እኑዳት ይሆኑሌኛሌ ወኑዴ ሳሊውቅ ስትሌ
መሇሰች/

---መኍ ውእቱ እግዘአ ከመ እእመኑ ቦቱ፡፡/ማኌው አቤቱ አምኑበት ዖኑዴ/

---አመ እፌታሔ/ትፌታሔ/ይፌትሐ/ትፌትሐ…..

---ኢይከውኌከ ታውስብ ብእሲተ እኁከ /የወኑዴምህኑ ሚስት ታገባ ዖኑዴ አይገባህም፡፡/

፬.ጊዚ የሚሆኍ አገባቦች

በዘህ ርዔስ ሥር የሚጠቃሇለ አገባቦች ፡-

አመ መዋዔሇ አፇ

ሶበ ሰዒተ ግዔዛ

ጊዚ ዔሇተ ፌ኏

ዒመተ ስዒ በ

እኌዘህ አገባቦች በሚገቡበት ጊዚ ብ዗ዎቹ፡-

---በኃሊፉ኏ በትኑቢት አኑቀጽ ይገባለ፡፡

---በዏሥሩ መራሔያኑ ይዖረዖራለ፡፡

---በስም ሊይ በተወሰኌ ይገባለ፡፡

ምሳላ፡-አመ ተሰቅሇ ክርስቶስ ፀሏይ ጸሌመ ወርኅ኎ ዯመ ኮኌ/ክርስቶስ በተሰቀሇ ጊዚ ፀሏይ ጨሇመ
ጨረቃም ዯም ሆኌ፡፡/
105
 --አመ ይኌግሥ ቴዎዴሮስ በመኑበረ ዲዊት ወሌዯ እሤይ ይትፋሥሐ ግፈዒኑ፡፡

/በእሤይ ሌጅ በዲዊት ዗ፊኑ ቴዎዴሮስ በሚኌግሥበት ጊዚ የተበዯለ የተገፈ ዯስ ይሊቸዋሌ፡፡/

--ሶበ ቀሰመ/ይቀስም/ቀሰምከ/ትቀስም/ቀሠሙ/ይቀሥሙ

---አመ ሰበረ/ይሰብር/ሰበርከ/ትሰብር/ሰበሩ/ይሰብሩ

---በዒመተ ኌግ /ይኌግሥ ዲዊት ኢየሩሳላም ረከበት ሰሊመ

---በመዋዔሇ ኌግሠ ሰልሞኑ ተፇሥሐ በሔቁ ፳ኤሌ /ሰልሞኑ በኌገሠ ጊዚ እስራኤሌ እጅግ ዯስ
አሊቸው፡፡

---ፌ኏ ሠርክ ቦአ አዲም ውስተ ገኌት ፡፡

---በአፇ ጽባሔ ወጽአ ልጥ እምሀገሩ፡፡

---በምኑዲቤከ ጸማዔከ኎ ወአዯኑኩከ፡፡

---ወተወሉዯ ኢየሱስ በቤተ ሌሓም /በቤተ ሌሓም በተወሇዯ ጊዚ/፡፡

፭.኉ሊ፣በ኉ሊ የሚሆኍ አገባቦች

በዘህ ክፌሌ ውስጥ የሚገን አገባቦች፡---ዴኅረ/ወዯኑ በትርፌ አማርኛ ያመጣሌ/

---ከዋሇ

---እምዛ ኏ቸው፡፡

እኌዘህ አገባቦች ፡---በዏሥር ሠራዊት ይዖረዖራለ ፡፡

---ከኌገር በፉት እየገቡ ማሠሪያ ያስቀራለ፡፡

---ከኌገር በ኉ሊ ሲገቡ ማሠሪያ አያስቀሩም ፡፡

106
 ---በስም በግብር ሇብቻ /ተሇይቶ/ይገባሌ፡፡

ምሳላ፡--ዛ኏ብ ኃሇፇ ወገባ ዴኅሬሁ /ዛ኏ም አሇፇ ወዯ኉ሊውም ተመሇሰ/፡፡

---ተኒሌወ኎ በፌጽም ወዔቀበ኎ በከዋሇ/በፉት እ኏ በ኉ሊ ጠብቀኝ/

---ወያገብኦሙ ሇኳልሙ ፀርኌ/ጠሊቶቻችኑኑ ሁለ ወዯ኉ሊ ይመሌሳቸወሌ/፡፡

---ዴኅረ ኌግሠ ዲዊት ኌግሠ ሰልሞኑ/ዲዊት ከኌገሠ በ኉ሊ ሰልሞኑ ኌገሠ፡፡

---እምዖረወዩ አግማሉሁ ሕረ ኢያውብር ውስተ ቤተ ባቱኤሌ/ኢያቡር ግመልች ከጠጡ

በ኉ሊ ወዯ ባቱኤሌ ቤት ሓዯ/፡፡

፯.የ የሚሆኍ አገባቦች

በዘህ ሥር የሚገን አገባቦች ፡-

--ዖ ውስጠዖ አመ

--እኑተ ኀበ ተ኏ባቢ ቀሇማት

--እሇ ወእዯ/ሇቦታ ብቻ ይቀጸሊለ/

እኌዘህ አገባቦች ብ዗ዎቹ፡-

--በትኑቢት ፡ኃሊፉ ይገባለ--በኌባር አኑቀጽ

--በዏሥሩ መራሔያኑ ይዖረዖራሌ

--በስም፣በቅጽሌ፣ይገባለ፡፡

ምሳላ፡--ተሰቅሇ እግዘእ ዖፇጠረ መሊእክተ/መሊእክትኑ የፇጠረ እግዘአብሄር /ጌታ ተሰቀሇ

--አምሊክ ዖሇብሰ ሥጋ አዴኃኌ ዒሇመ /ሥጋኑ የሇበሰ አምሊክ ዒሇምኑ አዲኌ/

107
 --ሀቡ ዖኌጋሢ ሇኌጋሢ ወዖ እግዘአብሓር ሇእግዘአብሓር/የኑጉሥኑ ሇኑጉሥ የእግዘአብሓርኑ
ሇእግዘአብሓር ሥጡ፡፡

--ዖሂ በሌዏ ሇእግዘአብሓር በሌዏ ወአኳቶ ሇእግዘአብሓር ወዖሂ ኢበሌአ ሇእግዘአብሓር

ኢበሇዏ ወአኳቶ ሇእግዘአብሓር/የበሊም ሇእግዘአብሓር በሊ እግዘአብሓርኑ ያመሰግኌዋሌ
ያሌበሊም ሇእግዘአብሓር አሌበሊም እግዘአብሓርኑ ያመሰግኌዋሌ፡፡

---ዘአየ ውእቱ ገሇአዴ ወዘአየ ም኏ሴ /ገሇአዴ የነ ኌው ም኏ሴም የነ ኌው //ገሇአዴም

ም኏ሴም የነ ኌው፡፡

---ዖአየ/ከ/ኪ/ሆሙ….

---ሰትየ እኑተ ወይኑ ሠይፍ ጊዮርጊስ ጽሙ/የተጠማ ጊዮርጊስ ውይኑ ሰይፌኑ ጠጣ/፡፡

---አርዴዔት እሇ ተምህሩ ሰወስዎ ግዔዛ ተርጏሙ መጻሔፌት /የግእዛኑ ቉ኑ቉ የተማሩ

ተማሪዎች መጻሔፌትኑ ተረጏሙ፡፡

---኏ክብር ኀበ ተሰቅሇ /ወእዯ ተሰቅሇ እግዘእኌ /ጌታችኑ የተሰቀሇበትኑ ቦታ እ኏ክብር

---ተዖርው ሏዋርያት በዔሇት አመ ተእህዖ እግዘእኌ/ጌታችኑ በተያዖ እሇት/ጊዚ ሏዋርያት

ተበተኍ፡፡

---ወሌዯ እግዘአብሓር /የእግዘአብሓር ሌጅ

---ብእሴ እግዘአብሓር /የእግዘብሓር ሰው

፯.ወዯ የሚሆኍ አገባቦች

በውስጡ የሚይዙቸው አገባቦች ፡-

--ኀበ ግእዛ ተ኏ባቢ ቀሇማት

108
 መኑገሇ ራብዔ ሇ፣ዖ

እኑተ ኃምስ እሞ

ውስተ ሳብዔ

ከ ኀበ እ኏ መኑገሇ ውጭ ያለት በቦታ ይገባለ

ምሳላ፡-ተፇኌወ ሙሴ ኀበ/መኑገሇ ፇርኦኑ፡፡/ወዯ ፇርዕኑ ተሊከ

ሕረ እኑተ ገዲም /ወዯ ደር ሓዯ/

ጸውአ ዮሏኑስ አሔዙበ ውስተ ኑስሏ /ወዯ ኑስሏ/

ተመይጠ ሇብሓረ ግብጽ /ወዯ ግብጽ ሀገር ተመሇሰ

አርገ ኤሌያስ ሰማየ/ኤሌያስ ወዯ ሰማይ ወጣ

አርገ ዖሰማይ/ወዯ ሰማይ ወጣ

ወረዯ ዖምዴር/ወዯ ምዴር

ሕረ ኢየሱስ ገሉሊ/ኢየሱስ ወዯ ገሉሊ ሓዯ

ሕረ ጳውልሶ ተሰልኑቄ/ወዯ ተሰልኑቄ

ሕረ ጳውልስ ዯማስቆ/ወዯ ዯማስቆ

ዏፌቀረ ዔርገተ ሰማይ /ወዯ ሰማይ መውጣትኑ ወዯዯ

በዖይኌቅዔ እምሥራቅ የሏውር እምእራብ ከመ ይሰቂ ህየ

/ከምሥራቅ የሚመኌጨው ወዯ ምዔራብ ይሓዲሌ በዘያ ያጠጣ ዖኑዴ/

፰.እየ የሚሆኍ አገባቦች

109
እኌዘህ አገባቦች በሚከተሇው መኑገዴ ይቀመጣለ ፡-

--ሇሇ --በበ

--እኑዖ --ኀበኀበ

--እኑተ --ከመከመ

--ዖዖ --አምጣኌ ኏ቸው፡፡

እኌዘህ አገባቦች --በኃሊፉ ፣በትኑቢት ይገባለ፡፡

--በስም ይገባለ /የተጸውዕኑ ስም ሊይጨምሩ ይችሊለ፡፡

ምሳላ፡--ሇሇ ጸብሏ ላሉት ወሇሇ መስየ መዒሌተ ተሰብሏ እግዘአብሓር በአፇ ኳለ ፌጥረት፡፡

/ላሉቱ እየኌጋ ቀኍ እየመሸ እግዘአብሓር በፌጥረት አኑዯበት ሁለ ተመሰገኌ፡፡/

ኳለ ሰብ የሏውር ሇሇ ሀገሩ /ሁለ ሰው /ሰው ሁለ እየ ሀገሩ ይሓዲሌ፡፡

ሇሇ እሇቱ/ዒመቱ እየ ዔሇቱ ፣እየ ሰዒቱ

በጽሏ ዮሏኑስ እኑዖ ይሰብክ በገዲሞ /ዮሏኑስ በገዲም እየሰበከ መጣ /ዯረሰ

ኌፌሰ ርኅብተ እኑተ ጸግበት ተአኳተከ /የተራበች ሰውኌት እየጠገበች ታመሰግኑህአሇች፡፡/

እኑተ ጸብሏት የሀበኌ ምሔረቶ /እየዔሇቱኑ ምሔረቱኑ ይስጠኑ

ሇኳለ ዔፅ ፌሬሁ ዖዖዘአሁ/የእኑጨት ሁለ ፌሬው በየብቻ ኌው

ወረደ መሊእክት በበ ጾታሆሙ /በየኌገዲቸው

ፌጥረት ይኌብር በበመካኍ /በየቦታው

በበዔሇቱ፣ሰዒቱ/ሰዒት/፣በበወርኁ፡በበዒመት/በየዔሇቱ ወሩ ሰዒቱ ዒመቱ/

110
 የሏምዮ ሰብእ ሇእግዘአብሓር አምጣኌ ይሁቦ ሲሳዮ ወሌበሰ/ምግቡ኏ ሌብሱኑ እየሰጠው
ሰው እግዘአብሓርኑ ያማዋሌ፡፡

፱. ያህሌ የሚሆኍ አገባቦች

እኌዘህ አገባቦች ---መጠኌ

---አምጣኌ

---አቅመ ያጠቃሌሊለ፡፡

እኌዘህ አገባቦች ---በኃሊፉ

---- በትኑቢት

---በስም

---በግብር ይገባለ፡፡

ምሳላ፡-ኌግሠ ሰልሞኑ መጠኌ /አምጣኌ/አቅመ ዖኌግሠ ዲዊት አቡሁ/ሰልሞኑ አባቱ ዲዊት

የኌገሠውኑ ያህሌ ኌገሠ/፡፡

---ተወክፇ እም እኁኩ መጠኌ/አምጣኌ/አቅመ ዖወኀብኮ/ሇወኑዴምህ የሰጠኴውኑ ያህሌ ከወኑዴምህ

ተቀበሌ/

---ኌግሠ ቴዎዴሮስ መጠኌ ም኎ሌክ ቀዲማዊ /የም኎ሌክ ቀዲማዊኑ ያህሌ/

---ኦ ዲዊት ኌግሠ ሰልሞኑ መጠኌ አኑተ ሊዔሇ ፳ኤሌ /ዲዊት ሆይ ሰልሞኑ ያኑተኑ ያህሌ በ፳ኤሌ ሊይ
ኌገሠ/

---ይኌግሡ ሏዋርያት አቅመ ዖወኀቦሙ ዒመ ይመጽእ ዲግመ /ሏዋርያት ክርስቶስ በሚመጣበት

ጊዚ በሰጣቸው መጠኑ ይኌግሣለ/

111
ፉት የሚሆኍ አገባቦች /ቅዴመ፣ቅዴም፣ፌጽም፣ፌጽመ/

መኻከሌ የሚሆኍ አገባቦች /ማዔሇ፣ውስተ/

የእስከ አገባብ

ሇ.ማኑጸሪያ/ማኌጻጸሪያ/ ዒቢይ አገባብ

በአኑቀጽ ሊይ እየወዯቀ/እየገባ/ኌባርኑ፣ዴርጊትኑ፣ሁነታኑ፣ጌዚኑ ያኌጻጽራሌ፡፡

በዘህ ክፌሌ ውስጥ የምኑመሇከታቸው አገባቦች «እኑዯ» የሚሆኍ አገባቦችኑ ኌው፡፡እኌዘህም

አገባቦች የሚከተለት ኏ቸው፡-

ከመ ጽሊልተ ወ

መጠኌ አያተ ሶበ

ሔገ በዖ ግእዛ

አርአያ እምዖ ራብዔ

ምስሇ ቦ ኃምስ

አምሳሇ ሳቢ ዖር ሳብዔ

ህየኑተ አርእስት መዋዔሇ/በስም በግብር ገብቶ/

እኌዘህ አገባቦች ብ዗ዎቹ ፡---በኃሊፉ እ኏ በትኑቢት አኑቀጽ ይገባለ

---በዏሥሩ ሠራዊት ይዖረዖራለ

---በስሞች ሊይ ይገባለ/ይጫ኏ለ/

112
ምሳላ፡-ማየሰ ዏረፌተ በይምኑ ወአረፌተ በጽግም፡፡/ውኃው ግኑ በቀኝ኏በግራ እኑዯ ግዴግዲ
ቆመሊቸው/

---ተክሇ ሃይማኒት ተሰብረ እጸ/ተ/ሃይማኒት እኑዯ እኑጨት ተሰበረ/

---ያርብሔ ያፌርህ አኑበሳ/ኃይሇኛ እኑዯ አኑበሳ ያስፇራሌ/

---ጊዮርጊስ ተረግዖ አርዌ/ጊዮርጊስ እኑዯ አውሬ ተወጋ/

---ሱራፉ ይኌቁ መሰኑቆ /ሱራፉ እኑዯ መሰኑቆ ይጮሏሌ/

---አእምሩ ዴኩማኑ ወተመውኡ ኃያሊኑ/ኃይሇኞች እኑዯተሸኌፈ ዯካሞች እወቁ/

---ጽዴቅ በወሌታ የአውዯከ/ጽዴቅ እኑዯ ጋሻ ይከብሃሌ/

---ተመትረ ጊዮርጊስ ምትረተ ጳውልስ /ጊዮርጊስ እኑዯ ጳውልስ ተቆረጠ/

---ተመትረ ጊዮርጊስ ተመትሮ ጳውልስ/

ሏ.አለታ/አፌራሽ/ዒቢይ አገባብ

በአኑቀጽ ሊይ እየወዯቀ /እየገባ/ ኌባርኑ፣ዴርጊትኑ፣ሁነታኑ፣ጊዚኑ ወዖተ ያፇርሳሌ፡፡

በዘህ ክፌሌ ውስጥ የሚገን አገባቦች «እኑጂ» የሚሆኍት በሙለ ኏ቸው፡፡

እኑጂ የሚሆኍ አገባቦች ---አስ

---ዲዔሙ

---ባሔቱ

---እኑበሇ ኏ቸው፡፡

ምሳላ፡---ኢታብአኌ እግዘኦ ውስተ መኑሱት አሊ አዴኅኌኌ ወባሌሏኌ እምኳለ እኩይ

113
 /አቤቱ ወዯፇተ኏ አታግባኑ ከክፈ ሁለ አዴኌኑ እኑጅ/

---ኳለ ዖየአምኑ በወሌዴ ኢይትኃጏሌ አሊ ይረክብ ሔይወት ዖሇዒሇም

/በወሌዴ የሚያምኑ ሁለ አይጠፊም የዖሇዒሇም ሔይወት ያገኛሌ እኑጂ/

---አኮ ጻዴቅ ሌዮኑ ዲዔሙ ኃጥእ/ሌዮኑ ጻዴቅ አይዯሇም ኃጢያተኛ እኑጅ/

---አኮ ኃጥእ ጊዮርጊስ ዲዔሙ ጻዴቅ/ጊዮርጊስ ኃጥእ አይዯሇም ጻዴቅ እኑጅ/

---ኢሠዏረ እግዘእኌ ሔገ ኦሪት ባሔቱ ፇጸመ/ጌታችኑ የኦሪትኑ ሔግ አሌሻረም ፇጸመ እኑጅ/

---ኢይመውት ዖእኑበሇ ዖአሏዩ/አሌሞትም እኒራሇሁ እኑጅ/

---ኢተሰቅሇ ወሌዴ ከመ ያዴኅኑ መሊእክተ ዖእኑበሇ ከመ ያዴኅኑ ሰብአ

/ወሌዴ መሊእክትኑ ሉያዴኑ አሌተሰቀሇም ሰውኑ ሉያዴኑ እኑጅ/

---ኢተወሌዯ አምሊክ አመ ዲዊት እኑበሇ አመ ቄሳር /አምሊክ በዲዊት ጊዚ አይዯሇም በቄሳር ጊዚ

እኑጅ/

---ኢበጽሏ ሙሴ እስከ ኢየሩሳላም እኑበሇ እስከ ዯብረ ሲ኏

/ሙሴ እስከ ኢሩሳላም አሌዯረሰም እሰከ ዯብረ ሲ኏ እኑጅ/

---ኢተወሌዯ ወሌዴ በዖጸሌአ እኑበሇ በዖአፌቀሮ/ወሌዴ ስሇ ጠሊው አሌተወሇዯም ስሇ ወዯዯው

እኑጅ/

---ኢተሰቅሇ ወሌዴ በእኑተ መሌአክ እኑበሇ በእኑተ ሰብእ/ወሌዴ ስሇ መሌአክ አሌተሰቀሇም ስሇ

ሰው እኑጅ/

---ኢኌግሠ ሰልሞኑ መጠኌ ኪራም እኑበሇ መጠኌ ዲዊት

/ሰልሞኑ የኪራምኑ ያህሌ አሌኌገሠም የዲዊትኑ እኑጅ/

114
 ---ኢሞተ ቃሌ ኀበ ተወሌዯ እምአብ እኑበሇ ኀበ ተወሌዯ እምዴኑግሌ

/ወሌዴ ከአብ ከተወሇዯ ዖኑዴ አሌሞተም ከዴኑግሌ ከተወሇዯ ዖኑዴ እኑጅ/

---ኢተወሌዯ ወሌዴ ቅዴመ ዮሏኑስ እኑበሇ ዴኅረ ዮሏኑስ

/ወሌዴ ከዮሏኑስ በፉት አሌተወሇዯም ከዮሏኑስ በ኉ሊ እኑጅ/

---ኢተኀዖ ወሌዴ እኑዖ ይሰርቅ ኑዋየ እኑበሇ እኑዖ ይሰግዴ ስግዯተ

/ወሌዴ ገኑዖብኑ ሲሰርቅ አሌተያዖም ስግዯትኑ ሲሰግዴ እኑጅ/

---አኮ ሰኑበት ባሔቲቶ ዖይስዔር አዱ አባሁ ይሬስዮ ሇእግዘአብሓር

/እግዘአብሓርኑ አባቱኑ ያዯርገዋሌ እኑጅ ስኑብትኑ ብቻ የሚሽር አይዯሇም/

ሏ.ኑዐስ አገባብ

አገባቡ-ኑዐስ አገባብኑ በተሇያዩ ክፌልች ሌኑመሇከተው እኑችሊሇኑ፡፡

ሀ.መጠይቅ ኑዐስ አገባብ-- የተሇያዩ ጥያቄዎችኑ ሇመጠየቅ የምኑጠቀምበት ክፌሌ ኌው ፡፡ማሇት፡-

 የኌገር ስም -ምኑት ፣አይ፣ት፣ሁ(ምኑ፣ማኑ፣ማኑኑ) መጠይቅ

 የስም-መኍ(ማኑ) መጠይቅ
 የሁነታ኏ የዴርጊት -እፍ፣ኍ፣ሁ(እኑዳት፣እኑዳታ፣ምኑ) መጠይቅ
 የጊዚ መጠይቅ-ማዔዚ፣አይ(መቼ)
 የቦታ መጠይቅ-አይቴ፣አይ(የት፣የትኛው፣ወዳት)
 የቀጥር መጠይቅ-ስፌኑ፣እስፌኑት(ስኑት/ቱ፣ስኑተኛው)

ምሳላ፡-፩.መጠይቅ ባሇቤት እ኏ የአኑቀጽ አጎሊማሽ ሆኒ ሲገባ

-ምኑት ተገብረ(ምኑ ተዯረገ?)

115
 -አይ ይሰምዔ ቃሇከ (ቃሌህኑ ማኑ ይሰማሌ)

-መኍ የአምር ሔሉ኏ከ(ሏሳብህኑ ማኑ ያውቃሌ)

-ማዔዚ ይከውኑ ምጽአትከ(መምጫህ መቸ ይሆኑ)

፪.መጠይቅ ተሳቢ ሆኒ ሲገባ

-ምኑተ እኌግር አኌ (እነ ምኑ እ኏ገራሇሁ?)

-አይ ይሴፍ ኌዲይ(ዯኻ ምኑኑ ተስፊ ያዯርጋሌ?)

-መኌ የሏስሱ አይሁዴ (አይሁዴ ማኑኑ ይፇሌጋለ?)

-እፍ ይከውኑ ዛኑቱ (ይህ እኑዳት ይሆ኏ሌ?)

-ኪያከኍ/ሁ አዔበየ እግዘአብሓር (እግዘአብሓር አኑተ ከፌ ከፌ አዴርገኑ)

-እስፌኑተ ቀተሇ ሏራዊ(ወታዯሩ ስኑቱኑ ገዯሇ?)

፫.መጠይቅ (የባሇቤት ቅጽሌ) ሲሆኑ

-ምኑት ግብር ይበቁዕ ሇሰብእ(ምኑ ሥራ ሰውኑ ይጠቅማሌ?)

-አይ ብእሲ ይረክብ ክብረ (ማኑ ሰው ክብርኑ ያገኛሌ?)

-መኌ ኌቢየ ጸውዏ እግዘአብሓር(እግዘአብሓር ማኑኑ ኌቢይኑ ጠራ?)

፬.መጠይቅ የተሳቢ ቅጽሌ ሲሆኑ

-ምኑተ ግብረ ኑግበር ኑህኌ(እኛ ምኑ ሥራኑ እኑሥራ?)

-አየ ብእሴ ቀተሇ ዲዊት(ዲዊት ማኑ ሰውኑ ገዯሇ?)

-ማዔዚ ዔሇተ ቀዯሰ እግዘአብሓር (እግዘአብሓር መቸኑ ቀኑ አከበረ?)

116
 -አይቴ ሀገረ ወረሰ አብርሃም(አብርሃም የትኛይቱኑ ሀገር ወረሰ?)

-እስፌኑተ ሔፃ኏ተ ቀተሇ ሄሮዴስ(ሄሮዴስ ስኑት ህፃ኏ትኑ ገዯሇ?)

ምኑት ፥አይ፣መኍ፣የሰዋስው ዖርፌ ሲሆኍ

ምሳላ፡-ብዔሴ ምኑት ያስቆርር እግዘአብሓር (እግዘአብሓር የምኑ ሰውኑ ይጸየፊሌ?)

-ምክረ አይ ሰምዏ አዲም (አዲም የማኑኑ ምክር ሰማ?)

-ምጽአተ መኍ ይፇርሔ አርዌ(አውሬ የማኑኑ መምጣት ይፇራሌ?)

በመጠይቅ አገባቦች በመኌሻ እ኏ በመዴረሻ አገባብ ሲገባባቸው

ሀ.በመኌሻ -ምሳላ፡-ሇምኑት ትቴክዘ ኌፌስየ(ኌፌሴ ሇምኑ ታዛኛሇሽ?)

-ምስሇ አይ ተሰዯተ ማርያም (ማርያም ከማኑ ጋር ተሰዯዯች?)

-ኀቤከኍ/ሁ ተፇኌወ ገብርኤሌ (ገብርኤሌ ወዯአኑተ ተሌ኱ሌኑ?)

-አማሰሇ መኍ ይትሜሰሌ ወሌዴ (ወሌዴ በማኑ አምሳያ ይመሰሊሌ?)

-እስከ ማዔዚኍ ይዚሀሩ ኃጥአኑ (ኃጢያተኞች እስከ መቸ ይኮራለ?)

ሇ.በመዴረሻ -ምሳላ፡-ምኑትኍ ግብርከ (ሥራህ ምኑዴኑ ኌው?)

-አይኍ ፇውስ ተገብረ(ምኑ ዴኅኌት ተዯርጏ ኌበር?)

-እፍኍመ እመአምሊክ በከየት(የአምሊክ እ኏ት ምኑኛ አሇቀሰች?)

-አይቴኍ ብሓርከ (ሏገርህ የት ኌው?)

መጠይቅ አገባቦች የውእቱ ኌባር አኑቀጽ ሲሆኍ

ምሳላ፡- ምኑት ውእቱ ምክሮሙ (ምክራቸው ምኑዴኑ ኌው?)

117
 -አይ/መኍ ውእቱ ዛኑቱ(ይህ ምኑዴኑ ኌው?)

-እፍ ውእቱ ብእሲሁ(ሰውየው እኑዳት ኌው?)

-አይቴ ውእቱ ብሓራ ሇጥበብ (የጥበብ ሀገሯ ወዳት ኌው?)

-ማዔዚ ውእቱ ዔሇተ ሌዯቱ(የሌዯቱ ቀኑ መቸ ኌው?)

ማስታወሻ፡- ምኑት ብቻ በዏሥሩ መራሔያኑ ይዖረዖራሌ

ምኑትየ/ምኑትኌ/ምኑትከ/ኪ/ክሙ/ክኑ/ቱ/ታ

(ምኑየ/ም኏ችኑ/ምኑህ/ምኑሽ/ም኏ችሁ/ምኍ/ምና)

-ምኑት እ኏ አይ ብቻ ከኌጠሊኌት ወዯ ብ዗ኌት ይሇሇወጣለ፡፡

ምኑት/ምኑታት--ምኑ/ምኒች

አይ/አያት---ምኑ፣ማኑ/ምኒች፣ማኒች

ሇ.ትእምርተ አኑክሮ/ፌሥሏ እ኏ ሏዖኑ ኑዐስ አገባብ

 ትእምርተ አኑክሮ --እፍ፣አ(ምኑ፣ምኑኛ፣እኑዳት/ታ)

 ትእምርተ ፌሥሒ--ዔኑ቉ዔ(እኑ኱ኑ እሰይ)
 ትእምርተ ሏዖኑ--አላ፣ሰይ፣ዬ፣አ(ወዮ፣ወየው፣ወዮታ፣ይብሊኝ)
አኑክሮ

ምሳላ፡--እፍ ተሴሰየ እግዘእ ሏሉበ(ጌታ ወተትኑ እኑዳት ተመገበ!)

-እፍ አምስጥዎ ጻዴቃኑ ሇመጸብብ(ጻዴቃኑ ጠባቡኑ እኑዳት አመሇጡት!)

-ኦ እሙቅ ብዔሇ ጥበቡ ሇእግዘአብሓር(የእግዘአብሓር የጥበቡ ምሊት ስፊት ምኑ ጥሌቅ

ኌው!)

118
 -ኦ መኑክር ሌዯተ አምሊክ (የአምሊክ ሌዯት ምኑ ዴኑቅ ኌው!)

ዯስታ

-እኑ቉ዔ ርኢ኏ሁ ኑህኌ ሇህፃኑ (እኛ ህፃኍኑ እኑ኱ኑ አየኌው፡፡)

-እኑ቉ዔ ተወሌዯ መዴኅኑ (መዴኀ኎ት እሰይ ተወሇዯ)

ሏዖኑ

-እኑ቉ዔ ይቤለ኎ ጸሊዔትየ /ጠሊቶቸ እስይ እሰይ ይለኛሌ፡፡)

-አላ ሇክሙ ሰድም ወገሞራ (ሰድም኏ ገሞራ ወዮታ ይገባች኉ሌ/ወዮሊችሁ)

-ሰይ/የ ሇከ ይሁዲ ሰያጤ እግዘእ(ጌታኑ የሸጥህ ይሁዲ ወዮሌህ)

-ዬ ዬ ዬ (ወየው ወየው ወየው)

-እፍ እፍ (እረግ እረግ /እኑዳት እኑዳት)

ሏ.ትእምርተ ጽዋዓ /ጥሪ ኑዐስ አገባብ

ኦ---ትእምርተ ጽዋዓ አገባብ ተብል ይጠራሌ።

ምሳላ፡- -ኦ እግዘኦ አዴኅኑ ሶ(አቤቱ አዴ኏ /አቤቱ አዴኑ)--አክብሮ

-ኦ ዯቂቅየ ተመሀሩ እምነየ(ሌጆቸ ሆይ ከነ ተማሩ)--ምክር

-ኦ ማርያም ኏ፇቅረኪ (ማርያም ሆይ እኑወዴሻሇኑ)

-ኦ ወሌዯ ዲዊት ተሣሃሇ኎(የዲዊት ሌጅ ሆይ ይቅር በሇኝ)--አራኅርኆ

-ኦ ወሌዴየ ይዔቀብከ እግዘአብሓር (ሌጄ ሆይ እግዘአብሓር ይጠብቅህ)

አ---በምሥጢር/ውሳጣዊ/ጠባዩ የስም ቅጽሌ ኌው።

119
መ.ትእምርተ እማሓ፡አቤቱታ ፣እሽታ኏መሌእክት ኑዐስ አገባብ

 ትእምርተ እማሓ/ሰሊምታ---በሀ(ዯስታ፣ሰሊም፣እኑዳት አዯርህ )

 ትእምርተ አቤቱታ ---ኌዬ/እኌሆኝ /አቤት፣አሇሁኝ)
 ትእምርተ እሽታ---ኦሆ(እሽ፣በጀ)
 ትእምርተ መሌእክት---ኣ(ራብዔ ዴምጽ)

ምሳላ፩. --በሀ በሌዎ አኑትሙ ሇቤ.ክ(እ኏ኑተ ቤ.ክኑኑ ሰሊም በሎት)

--በሀ ኢትበሌዎ አኑትሙ ሇዖኢየአምኑ(እ኏ኑተ የማያምኑኑ ሰው ሰሊም አትበለት)

ምሳላ፪ --ኌየ እሰምዔ አኌ ቃሇከ(እኌሆኝ እነ ቃሌህኑ እሰማሇሁ)

--ኌየ እትፋኒ አኌ(አኒት/እኌሆኝ እነ እሌካሇሁ

ምሳላ፫ --ኦሆ በሌዎ አኑትሙ ሇእግዘአብሓር(እግዘአብሓርኑ እሸ በጀ በለት)

--ኦሆ ኢትበሌዎ አኑትሙ ሇሰይጣኑ(ሠይጣኑኑ እሽ፣በእጀ አትበለት)

--ኦሆ ኢበሌዎሙ ሔዛብ ሇዯቂቅ /ሔዛቡ ሌጆችኑ እሸ በእጀ አሰኞአቸው)

ምሳላ፬. --ተሰአልሙኣ አኑተ ሇሔዛብ (አኑተ ሔዛቡኑ ጠይቃቸው)

--ተመየጡኣ አኑትሙ ኀቤየ(እ኏ኑተ ወዯነ ተመሇሱ)

ሠ.ትእምርተ አዎኑታ እ኏ አለታ ኑኡስ አገባብ

 ትእምርተ አዎኑታ ---እወ(አዎኑ)

 ትእምርተ አለታ ---እኑዲኢ/እኑጋ(እኑጃ)
 ትእምርተ አለታ ---ሏሰ (አይዯሇም ፣አየሁኑ)
 ትእምርተ አለታ ---ሰ(ግኑ፣኏፣ስ፣ሳ፣ማ)

120
ምሳላ፡- --እወ እብሇክሙ አኌ(እነ አወኑ እሊች኉ሇሁ )

--እወይኩኑ ቃሌክሙ (ቃሊችሁ አዎኑ ይሁኑ )

--እኑዲኢ ይቤለ አሔዙብ (አሔዙብ እኑጃ ይሊለ)

--እኑጋ የሏዩኍ ወሌዴየ (ሌጄ ይዴ኏ሌኑ እኑጃ)

--ሏሰ ኢይዚኀር አኌ(እነ አሌታጀርም አይሁኑብኝ )

--ማርያምሰ ኀርየት ሠ኏የ(ማርያም ግኑ/ስ/ማ በጎውኑ መረጠች)

--እኑከሰ ተገብሩ ግብረ(እኑግዱህስ/ማ ሥራኑ ሥሩ )

--አኑተሰ ጸሊዔከ ተግሣጽየ (አኑተስ/ግኑ፣ማ ምክሬኑ ጠሊህ)

--ሔዴግሰ ዔበዯ ተገበር ጽዴቀ(ስኑፌ኏ኑ ተው኏ እውኌትኑ አዴርግ)

ረ.ትእምርተ ጊዚ ኑዐስ አገባብ

 ትእምርተ አሁኑታ ጊዚ---኏ሁ/አሁኑ/

 ትእምርተ አሁኑታ ጊዚ ---ዮም፣ይእዚ/ዙሬ፣አሁኑ፣ዖኑዴሮ)
 ትእምርተ አሁኑታ ጊዚ---እኑከ(እኑግዱህ፣ከእኑግዱህ ወዱህ)
 ትእምርተ ወትራዊ ጊዚ---ክመ ፣ዒሇም(መቶ፣መች፣ዖወትር)
 ትእምርተ መጻኢ ጊዚ ---ጌሰም፣ሳ኎ታ(ኌገ፣ኌጋታ)
 ትእምርተ ኃሊፉ ጊዚ ---ትካት ፣ትማሇም፣ቅዴም(ዴሮ፣ቀዯም፣ጥኑት)

ምሳላ፡--኏ሁ እሁብ አኌ መኑፇቀ ኑዋይየ(እነ የገኑዖቤኑ እኩላታ አሁኑ እሰጣሇሁ)

--ዮም ተወሌዯ መዴኃነዒሇም (የዒሇም መዴኃ኎ት ዙሬ ተወሇዯ)

--ክመ እሰምዔ አኌ ዖኑተ (እነ ይህኑኑ መቸ /መች እሰማሇሁ)

121
 --እኑከ ፇኑዎሙ አኑተ ሇሔዛብከ (አኑተ እኑግዱህ ሔዛቡኑ አሰ኏ብታቸው)

--ይእዚ ብኑክሙ አኑትሙ ሔዛበ (እ኏ኑተ ዙሬ ወገኒቹኑ ሆ኏ችሁ)

--ጌሰሙ ታገብኡ አኑትሙ ወርቅየ (እ኏ኑተ ከርሞ ወርቄኑ ታስገባሊችሁ )

--ሳ኎ታ ይመጽእ መርዒዊ (ሙሽራው ኌገ ይመጣሌ)

--ትካት ዖኑመ ማየ አይኅ (የኑፌር ውኃ ዴሮ ዖኑሞ ኌበር)

--ትማሇም ፇኌውክዎ አኌ ሇወሌዴየ (እነ ትሊኑት኏ ሌጄኑ ሌኬው ኌበር)

በጊዚ ኑዐስ አገባብ ሊይ መኌሻ኏ መዴረሻ አገባብ ይወዴቅበታሌ፡፡

በመኌሻ፡--ወክመ ውእቱ እግዘእ(መቸ መች ጌታ ኌው)

--ኢትበለ አኑትሙ ሇጌሰም (እ኏ኑተ ሇኌገ አትበለ )

--ወእመሳ኎ታ ርእዮ ዮሏኑስ ሇኢየሱስ (በኌጋታውም ዮሏኑስ ኢየሱስኑ አየው)

--እምትካት ሀሇወት ይእቲ(ያች ከጥኑት ጀምሮ ኌበረች)

በመዴረሻ፡--኏ሁኬ በጽሏ ጊዚሁ (አሁኑ ጌዚው ዯርሷሌ )

--ዮምሰ አበርሔ አኌ በመስቀሌየ(ዙሬስ እነ በመስቀላ አበራሊች኉ሇሁ)

--ይእዚሰ ትሬዔዩኍ አኑትሙ(አሁኑ ግኑ እ኏ኑተ ታዩኛሊችሁ)

--እኑከሰ ግብር አኑተ ዖትገብር (እኑግዱህ አኑተ የምታዯርገውኑ አዴርግ)

ሰ.ትእምርተ ጥርጣሬ /አማራጭ እ኏ አብሊጫ ኑዐስ አገባብ

 ትእምርተ ጥርጣሬ---ዮጊ(ም኏ሌባት)
 ትእምርተ አማራጭ---አው/ሚመ(ወይ፣ወይም፣ወይስ)

122
  ትእምርተ አብሊጫ---ጥቀ፣ፇዴፊዯ(እጅግ፣በእጅጉ)

ምሳላ፡- --ዮጊ ይመጽእ ዖይከብረከ (ምኑ አሌባት ከአኑተ ይሌቅ የሚከብር ይመጣሌ )

--ተሣየጥ ዖኑፇቅዴ ሇበዒሌ አው ዖኑሁብ ሇኌዴያኑ (ሇበዒሌ የምኑፇሌገውኑ ወይም ሇዴሆች

የምኑሰጠውኑ ግዙ)

--ምኑተ ኑብል ሇመዴኃ኎ኌ አርዌ ገዲምኍ ወሚመ አኑበሳ(መዴኃ኎ታችኑኑ ምኑ እኑሇዋሇኑ

የበርሏ አውሬኑ ወይስ አኑበሳኑ)

--ጥቀ አእበዮ እግዘአብሓር (እግዘአብሓር እጅግ ከፌ ከፌ አዴረጎታሌ)

--ፇዴፊዯ ይትቀኌዩ ልሙ (በእጅጉ ይገ዗ሊች኉ሌ

--ሰልሞኑ ጥቀ ኢሇብሰ(ሰልሞኑ እኑ኱ኑ አሇበሰም)

ቀ.ትእምርተ ጸጸት/ተምነት፡መጠኑ እ኏ ቀስታ /ሥውር ኑዐስ አገባብ

 ትእምርተ ጸጸት/ተምነት---በ-ኌበር
 ትእምርተ መጠኑ ---ሔቅ፣ኑስቲት፣ሔዲጥ(ጥቂት በጠቂት )
 ትእምርት ቀስታ/ሥውር---ጽሚተ/ጽመ(ቀስ በቀስታ በሥውር)

ምሳላ፡- --እም ሓስ ሇሰብእ ሶበ ይምሔር ኌዲየ(ሇዴኃ ቢራራ ሇሰው በተሻሇው ኌበር)

--እምሏየሰ ሇውእቱ ብእሲ ሶበ ኢተፇጠረ (ሇዘህ ሰው ባሌተፇጠረ በተሻሇው ኌበር)

--አዔይኑቲክሙ መሉሏክሙ እምወሀብኩክሙ኎(ዒይኒቻችሁኑ መዙችሁ /አውጥታችሁ

በሰጠችሁኝ ኌበር)

--ሔቀ አሔጸጽኮ እመሊእክቲከ(ከአሇቆችህ/ከመሊእክቶችህ ጥቂት አሳኌስከው )

--ኑስቲት ይእቲ ሌሳኑ(አኑዯበት ትኑሽ ኏ት)

123
 --ሔዲጥ የአክሌ (ጥቂት ይበቃሌ)

--ሏተቶ ጲሊጦስ ሇኢየሱስ ጽሚተ(ጲሊጦስ ኢየሱስኑ በቀስታ መረመረው)

--ቀተል ኃጥእ ሇኑጽሔ ጽሚተ(ኃጢያተኛ ኑጹሐኑ በሥውር ገዯሇው)

--ተ኏ገር ጽዴቀ ጽመ(ዛም ብሇህ እውኌትኑ ተ኏ገር)

ኑስቲት እ኏ ሔዲጥ ተሇይተው ተገብሮ እ኏ ገቢር ቅጽሌ ይሆ኏ለ።

ምሳላ፡- ተገብሮ ቅጽሌ

--ኑስቲት ኅብስት ተጸግበ ሇርሐብ (ትኑሽ እኑጀራ ረሏብተኛኑ ታጠግባሇጭ

--ሔዲጥ አሣ ብኌ(ጥቂት አሣ አሇኑ )

ገቢር ቅጽሌ

--ኑስቲት ሔብስት ግበሪ ሉተ(ትኑሽ ዲቦ ጋግሪሌኝ)

--ሔዲጠ መዋዔሌ ሀልኩ ምስላክሙ (ጥቂት ቀኑ ከእ኏ኑተ ጋር ኒሬአሇሁ)

በ.እስኩ፣አዱ፣጑፣እስመ፣ቅዴመ፣ሂ፣኎ ኑዐስ አገባብ

እስኩ---እስኪ ቅዴመ---ሳ

አዱ---ዲግመኛ፣ሞ፣ገ኏ ሂ----ም

጑---እኮ ኎----ም

እስመ---እኮ

ምሳላ፡- --እስኩ ኑግረ኎ ምኑትኍ ዛ ኌገር ዖእስምዔ በእኑቲአከ

(እስኪ ኑገረኝ ይህ ስሇ አኑተ የምሰማው ኌገር ምኑዴኑ ኌው?)

124
 --አዱ ኏ቄርብ ሇከ ዖኑተ(ዲግመኛ ይህኑ እ኏ቀርብሌሃሇኑ)

--ከሇባት኎ ጑ ይበሌዐ እምፌርፌርተ እግዘኦሙ(ውሾችም አኮ ከጌታቸው ፌርፊሪ ይበሊለ)

--እስመ ኌሣዔ኏ክሙ አስተብ቉ዔየኌ ሇኀበ እግዘአብሓር

(ወዯ እግዘአብሓር ማሊጆች አዴርገኑ ተቀብሇ኏ች኉ሌ እኮኑ)

--እምቅዴመ ይትወሇዴ አብርሃም ሀልኩ አኌ (አብርሃም ሳይወሇዴ እነ ኌበርሁ)

--እመሂ በባሔር ወእመሂ በቀሊያት ወእመሂ በአፌሊግ

(በባሔርም ቢሆኑ በጥሌቁም ቢሆኑ በወኑ዗ም ቢሆኑ )

--ሙሴ኎ ርእያ ወተ኏ገራ(ሙሴም አይቶ ተ኏ገረሊት )

፫.ዯቂቅ አገባብ

በስም ሊይ ወዴቆ ሰዋስውኑ የሚያሳካ /የሚያያዛ/ዏ.ኌገርኑ የሚያስማማ ብትኑ ኌባር ሰዋስው

ዯቂቅ አገባብ ይባሊሌ፡፡ይህም ማሇት ዯቂቅ አሰካክ /አያያዛ ማሇት ኌው ሇቅርጸ ፉዯለ ተሰጥቶ
ሲፇታ ዯቃቃ ማሣኪያ (ማያያዣ ዯቃቃ የዏ.ኌገር ማስማሚያ ማሇት ኌው።

ዯቂቅ የተባሇበት ምክኑያት በአኑቀጽ ሊይ ስሇማይወዴቅ የአኑቀጽኑ ማሰሪያኌት ስሇሚያስቀር

ኌው፡፡

አገባብ የተባሇበት ምክኑያትም ምክኑያት በስም ሊይ እየወዯቀ ሰዋስውኑ ስሇሚያሳካ ፣ዏ.ኌገርኑ ስሇ

ሚያስማማ ኌው፡፡ዯቂቅ አገባብ በተሇያዬ ሁነታ ስሇሚገባ በተሇያየ ክፌሌ ከፌል ማየት ይቻሊሌ

ሀ.ትምህርተ ሊዔሌ መታሔት/ሊይ እ኏ ታች ዯቂቅ አገባብ

ይህ ክፌሌ ጠባዩ ማኑጸሪያ/ማመሌከቻ ፣አመሌካች መሆኑ ኌው በውስጡም

ሊይ ሊዔሇ----በ…ሊይ፣በሊይ፣ስሇ

125
መሌዔሌተ----በ…ሊይ ፣በሊይ፣ስሇ

ዱበ----በ…ሊይ፣በሊይ፣ስሇ

ታች ታሔት----ከታች፣በታች

መትሔት----ከታች፣በታች

እኌዘህ አገባቦች ላሊ አገባብ ወዴቆባቸው ሳይወዴቅባቸውም በዏ.ኌገር ውስጥ ይገባለ።

፩.አገባብ ሳይወዴቅባቸው

---ኢትዯይ እዳከ ሊዔሇ ወሌዴከ (በሌጅህ ሊይ እጅህኑ አታኑሳ)

---ጸሌዩ ሊዔላየ(ስሇነ ጸሌዩ /ሇምኍ

---ወተሇዒሇ ማይ መሌዔሌተ ምዴር (ውኃ በምዴር ሊይ ከፌከፌ አሇ)

---ወዏርጉ ሏዋርያት መሌዔሌተ ሏመር(ሏዋርያት በመርከብ ሊይ ወጡ)

---መሌአ አመጸ ዱበ ምዴር(ዒመጽ በምዴር ሊይ ሞሊ)

---ኢይዯሌዎ ከመትባዔ አኑተ ታሔተ ጠፇረ ቤትየ(ከቤቴ ጣሪያ በታች ትገባ ዖኑዴ አይገባኝም)

---ወእዯመሰስ ኩለ ዖሥጋ ዖሀል መትሔተ ሰማይ(ከሰማይ በታች ያሇውኑ ሥጋዊ ፌጥረት ሁለ

አጠፊሇሁ)

፪.አገባብ ሲወዴቅበት

---አሏደ ይሳሇቅ በሊዔሇ ካሌዐ(አኑደ በላሊው ይዖብታሌ)

---ርኡዯ መዯኑጉጸ ኩኑ በመሌዔሌተ ምዴር(በምዴር ሊይ ተኑቀጥቃጭ እ኏ ተቅበዛባዥ ሁኑ)

---ርኢኩከ በታሔተ ዔፀ በሇስ (ከበሇስ ቅጠሌ በታች አይቸሃሇሁ)

126
ይህ የዯቂቅ አገባብ ክፌሌ በዏሥሩ መራሔያኑ ይዖረዖራሌ።

ሊዔላየ መሌዔሌቴየ ዱቤየ ታሔቴየ መትሔቴየ

ሊዔላኌ መሌዔሌቴኌ ዱቤኌ ታሔቲኌ መትሔቴኌ

ሊዔላከ መሌዔሌቴከ ዱቤከ ታሔቴከ መትሔቴከ

ሊዔላኪ መሌዔሌቴኪ ዱቤኪ ታሔቴኪ መትሔቴኪ

ሊዔላክሙ መሌዔሌቴክሙ ዱቤክሙ ታሔቴክሙ መትሔቴክሙ

ሊዔላክኑ መሌዔሌቴክኑ ዱቤክኑ ታሔቴክኑ መትሔቴክኑ

ሊዔሊሁ መሌዔሌቴሁ ዱቤሁ ታሔቴሁ መትሔቴሁ

ሊዔላሃ መሌዔሌቴሃ ዱቤሃ ታሔቴሃ መትሔቴሃ

ሊዔላሆሙ መሌዔሌቴሆሙ ዱቤሆሙ ታሔቴሆሙ መትሔቴሆሙ

ሊዔላሆኑ መሌዔሌቴሆኑ ዱቤሆኑ ታሔቴሆኑ መትሔቴሆኑ

ሇ.ትዔምርተ ማዔከሌ ወውስጥ ዯቂቅ አገባብ

የዘህ አገባብ ጠባዩ እኑዯሊይኛው ማኑጸር/ማመሌከት ኌው፡፡

ማዔከሌ---መካከሌ፣በ-መካከሌ

ውስተ---ውስጥ፣መካከሌ ፣በ፣ወዯ

ውሳጤ---ውስጥ፣መካከሌ፣በ፣ወዯ

አገባብ ሳይወዴቅበት ወዴቆበትም ሉገባ ይችሊሌ፡፡

፩.ሣይወዴቅበት
127
 ምሳላ፡-ቆመ ማዔከሇ ባሔር(በባሏር መካከሌ ቆመ)

-- ወትበውእ አኑተ ውስተ ታቦት (አኑተ በመርከብ ውስጥ ትገባሇህ)

--ውስተ በዴው አኅዴጎሙ ሇሔዛብየ(በምዴረ በዲ መካከሌ ሔዛቤኑ እተዋቸዋሇሁ)

--ወወጽኣ ስሙኣተ ኌገሩ ውስተ ኩሊ ሶርያ/ኢትዮጵያ

(የተአምራቱ ኌገር በመሊዋ ኢትዮጵያ ተሰማ)

--ወወጻእኩ ውስተ ዒሇም/ወዯዒሇም መጥቻሇሁ)

--ወኢትሏብኡ አራዊተ ውሳጤ ግብ(አራዊቶችኑ በጉዴ጑ዴ ውስጥ አትሸሽጉ)

፪.አገባብ ሲወዴቅበት

ምሳላ፡-በማዔከሇ ፪ እኑስሳ ርኢኩከ(በሁሇት እኑስሶች መካከሌ አየሁሔ)

--ተሔው በውስተ አዴባር ወብክዩ በውስተ ፌ኏

(በተራሮች ሊይ አሌቅሱ በመኑገዴም መካከሌ አሌቅሱ)

--አውጽአ ሠርዌ እምውስተ ዒይኑከ(ምሶሶውኑ ከዒይኑህ አውጣ /ከዒይኑህ ውስጥ

አውጣ)

--ወቦው ዯቂቁ እምውሳጤ ታቦት (ሌጆቹ ከታቦቱ ውስጥ ገቡ)

በዏሥሩ መራኅያኑ ሲዖረዖሩ

ማዔከላየ ውስቴትየ ውሳጤየ

ማዔከላኌ ውስቴትኌ ውሳጤኌ

ማዔከላከ ውስቴትከ ውሳጤከ

128
 ማዔከላሁ ውስቴቱ ውሳጣሁ ወዖተርፇ

ሏ.ትምሔርት መኌሻ ፣መገስገሻ እ኏ መዴረሻ ዯቂቅ አገባብ

የዘህ አገባብ ጠባዩ የኌገሮችኑ መኌሻቸውኑ መዴረሻቸውኑ እኑዱሁም ሂዯታቸውኑ ማሣየት ኌው።

 መኌሻ---እም(ከ፣ካ፣ክ፣ቦዛ፣ከፉሌ፣ይሌቅ የተኌሣ)
 መገስገሻ---ኀበ ፣መኑገሇ፣ሇ፣እኑተ(ወዯ)
 መዴረሻ---እስከ(እስከ ዴረስ)

እኑዯላልቹ አገባቦች ላሊ አገባብ ሳይወዴቅበት ወዴቆበትም ይገባሌ።

ምሳላ፡-ወእኑዖ የሏሌፌ እም ህየ ርእየ ብዔሴ(ከዘያ አሌፍ ሲሄዴ ሰውኑ አየ)

--አውጽእወ እዯው እም ሀገር(ወኑድች ከሏገር አስወጡት)

--አኑሥአ ሇኌ ቀርኌ መዴኀ኎ትኌ እምቤተ ዲዊት ገብሩ

(ከአገሌጋዩ ከዲዊት ወገኑ ተወሌድ የዴሔኌታችኑኑ ሥሌጣኑ አኌሳሌኑ)

--ወኮኌ አጽመ ያዔቆብ እምግብጽ ሇከኌአኑ(የያዔቆብ አጽም ከግብጽ ወዯከኌአኑ ተወሰዯ)

--ዯይ እዳከ እኑተ ስቁረት (እጅህኑ ወዯ ቀዲዲ አስገባ )

--ወእስከ አጽ኏ፇዒሇም በጽሏ ኌቢቦሙ(ኌገራቸው እስከ ዒሇም ዲርቻ ዯረሰ)

በዏሥሩ መራኅያኑ ሲዖረዖር

እምነየ ኀቤኪ ምኑገሌየ እስከነየ

እምነከ ኀቤክኑ መኑገላኌ እስከነኌ

እምነክሙ ኀቤሆኑ መኑገላከ እስከነሁ

129
 እምነሆሙ ኀቤክሙ መኑገላክሙ እስከነከ

መ.ማዴረጊያ አቀባይ/ተጠቃሽ አጫፊሪ኏ አኌጻጻሪ ዯቂቅ አገባብ

 በ----በቁም ቀሪ፣እኑዯ፣ወዯ፣ጊዚ፣ጋራ፣ቦዛ(ቸሌታ)
 ሇ----በቁም ቀሪ፣ሇ፣ኑ፣ስሇ፣አቀብልሽሽ
 ምስሇ----ጋራ፣እኑዯ፣኏፣ከ

ምሳላ፡---ኢይከብር ኌቢይ በሀገሩ(ኌቢይ በሀገሩ አይከብርም)

---ወተ኏ጸሩ ገጸ በገጽ(ፉት ሇፉት ተያዩ)

---ጽዴቅ በወሌታ የአውዯከ(ጽዴቅ እኑዯ ጋሻ ይከብሃሌ)

---ወመኑፇስከ ቅደስ ይምርሃ኎(መኑፇስ ቅደስ ወዯ እውኌት ሀገር ይምራኝ)

---በምኑዲቤየ ተዖከርኩከ እግዘኦ(አቤቱ በመከራየ ጊዚአስታወስኩህ)

---እግዘአብሓር ይመጽ እ በአእሊፉሁ ቅደሳኑ(እግዘአብሓር ከአእሊፌ ቅደሳኑ ጋር ይመጣሌ)

---መሀሩኌ ሏዋርያት በዖብዴወ ጠሉ(ሏዋርያት የፌየሌ ሇምዴ ሇብሰው አስተማሩ)

---መኍ ይትዓርዮ ሇእግዘአብሓር በዯመ኏(ከዯመ኏ት እግዘአብሓርኑ ማኑ ይተካከሇዋሌ)

---ጻዴቅ ሇዒሇም ኢያኑቀሇቅሌ(ጻዴቅ ሇዖሊሇም አይ኏ወጽም)

---ኢትጼሉ ሇዛኑቱ ሔዛብ(ስሇዘህ ሔዛብ አትጸሌይ)

---ጥበቡ ሇብእሲ ትውሌዴ ጥበብ(የሰውየው ጥበብ እውቀትኑ ታፇሌቃሇች)

---ዛኑቱ ይመውት ምስሇ አብዲኑ(ይህ ከሰኌፍች ጋር ይሞታሌ)

---አበስኌ ምስሇ አበዊኌ(እኑዯ አባቶቻችኑ በዯሌኑ)

130
በዏሥሩ መራሔያኑ ሲዖረዖሩ

ብየ--በነ ሌየ/ሉተ ምስላየ

ብኌ--በእኛ ሇኌ ምስላኌ

ብከ--በአኑተ ሇከ ምስላከ

ብኪ--በአኑቺ ሇኪ ምስላኪ

ብክሙ--በእ኏ኑተ ሇክሙ ምስላክሙ

ብክኑ--በእ኏ኑተ ሇክኑ ምስላክኑ

ቦቱ--በእርሱ ልቱ ምስላሁ

ቦሙ--በእኌርሱ ልሙ/ልቶሙ ምስላሆሙ

ባቲ--በእርሷ ሊቲ ምስላሃ

ቦቶኑ--በእኌሱ ልቶኑ ምስላሆኑ

ሠ.ትእምርተ ቤዙኌት ፣ምትክኌት፣መማጸኑ ዯቂቅ አገባብ

ይህ አገባብ አኑዴ አካሌ ሇአኑዴ አካሌ /አኑዴ ኌገር ሇአኑዴ ኌገር ተተክቶ /ተሇውጦ
መተካቱኑ/መሞቱኑ የሚያመሇክት ኌው።

 ቤዙኌት/ሇውጥ የሚያመሇክት----ቤዙ(ስሇ ፣ቤዙ)

 ምትክኌትኑ የሚያመሇክት----ተክሇ(ስሇ/በ፣ምትክ)
 ሌመ኏ኑ/መማጸኑኑ የሚያመሇክት----በእኑተ/ስሇ

ምሳላ፡--ቤዙ አባግዑሁ ይሜጦ ኌፌሶ(ሰውኌቱኑ ስሇበጎቹ ቤዙ ይሰጣሌ)

--ቤዙ ይስሏቅ ተሦዏ በግዔ(ስሇ ይስሏቅ ቤዙ በግ ተሰዋ»

131
 --ተክሇ አቤሌ ተወሌዯ ሴት(በአቤሌ ምትክ ሴት ተወሇዯ)

--ተክሇ ይሁዲ ተሰይመ ማትያስ(በይሁዲ ምትክ ማትያስ ተሾመ )

--በእኑተ አብርሃም ፌቁርከ ተዖከር ኪዲኌከ(ስሇ ወዲጅህ አብርሃም ቃሌ ኪዲኑህኑ አስብ)

--በእኑተ ማርያም ወሊዱትከ ርዴአኌ ወትረ(ስሇ ወሊጅህ ማርያም ዖወትር እርዲኑ)

በዏሥሩ መራሔያኑ

ቤዙየ ተክሌክሙ በእኑቲአየ

ቤዙኌ ተክሌክኑ በእኑቲክ

ቤዖከ ተክለ በእኑቲኪ

ቤዙኪ ተክሊ በእኑቲአክሙ

ተክልሙ በእኑቲአክሙ

ረ.ትእምርተ ጊዚ኏ ቦታ ዯቂቅ አገባብ

 የጊዚ ማኑጸሪያ /አመሌካች---ጊዚ(በ-ጊዚ)

----ዒሇም(ዖሇዒሇም፣ዖወትር)
---ቅዴም ፣አቅዱሙ(ቀዴሞ፣አስቀዴሞ)
 የቦታ ማኑጸሪያ /አመሌካች---አዴያም፣ዯወሌ(አውራጃ)
---ብሓር(ሀገር፣ክፌሌ፣ኑጋት)
---ዛየ(በዘህ፣ከዘህ)
---ህየ(በዘያ፣ከዘያ)
---አፌአ(ውጭ፣በውጭ)
---ከሃ(ወዱያ፣ወዯዘያ)
---ሇፋ(ወዱህ፣ወዱያ)

132
 ምሳላ፡---ጊዚ ስዴስቱ ስዒት ሰቀሌዎ ሇኢየሱስ (በስዴስት ሰዒት ጊዚ ኢየሱስኑ
ሰቀለት)
---ወጽዴቁሰ ሇእግዘአብሓር ይሄለ ሇዒሇም
(የእግዘአብሓር ፌርዴ ግኑ ሇዖሇዒሇም ይኒራሌ)
---አቅዱሙ ኌገረ በኦሪት(አስቀዴሞ በኦሪት ኌገረኑ)
---ዕዯ ዮሏኑስ አዴያመ ዮርዲኒስ(ዮሏኑስ የዮርዲኒስኑ አውራጃ ዜረ)
---ወበጽሏ እግዘእ ኢየሱስ ዯወሇ ቂሳርያ(ጌታ ኢየሱስ ከቂሣርያ አውራጃ ዯረሰ)
---ገዲም ውእቱ ብሓር(ሀገሩ/ቦታው በረሏ ኌው)
---ብሓረ ኦሪት(የኦሪት ክፌልች)
---ኑኑበር ዛየ ወኑግበር ሠሇስተ ማኅዯረ(ከዘህ እኑቀመጥ ሦስት ማዯሪያዎችኑም
እኑስራ)
---ወኌበሩ የአቅብዎ ህየ(በዘያ ይጠብቁት ኌበር)
---ህየ ኑሰግዴ ኩሌኌ(ሁሊችኑም በዘያ እኑሰግዲሇኑ)
---አሏውር ከሃ ወእጼሉ(ወዯዘያ ሄጀ እጸሌያሇሁ)
---ወኌጸረ ሙሴ ሇፋ ወሇፋ(ሙሴ ወዱያ ወዱህ ተመሇከተ)

እኌዘህ አገባቦች ላሊ አገባብ በመኌሻ ሲወዴቅባቸው

ምሳላ፡---እምጊዚ ሌዯቱ እስከ ጊዚ ዔርገቱ(ከሌዯቱ ጊዚ እስከ እርገቱ ጊዚ)

---እምዒሇም ወእስከ ሇዒሇም (ከዖሇዒሇም እስከ ዖሇዒሇም)

---ሰባሔኩከ በቅዴመ ሙሴ ወኤሌያስ (በኤሌያስ኏ በሙሴ ፉት ገሇጥሁሔ)

---በህየ እገብር ፊሲካ(በዘያ ፊሲካኑ አከብራሇሁ)

---ብእሲ ዖመጽኣ እምኌ ከሃ(ከወዱያ የመጣ ሰው)

---አሏዯ እምሇፋ ወአሏዯ እምሇፋ(አኑደኑ ከወዱያ አኑደኑ ከወዱያ)

133
በዏሥሩ መራሔያኑ መዖርዖር ይችሊለ፡፡

ጊዚየ ቅዴሜኌ ቅዴሜኪ አዴያምየ

ጊዚከ ቅዴሜክሙ ቅዴሜክኑ አዴያምኌ

ጊዚሁ ቅዴሜሆሙ ቅዴሜሃ አዴያምከ

ቅዴሜሆኑ አዴያምኪ

ዯወሌየ ብሓርክሙ

ዯወሌክሙ ብሓርክኑ

ዯወልሙ ብሓሮሙ

ዯወልኑ ብሓሮኑ

ሰ.አኑጻሪ ዯቂቅ አገባብ /አወዲዲሪ ዯቂቅ አገባብ

ከመ

አያተ «እኑዯ» የሚሌ ትርጉም ሲኒራቸው አገባባቸው ሉሇያይም ሊይሇያይም

ይችሊሌ።

ጽሊልተ

ምሳላ፡---ወ኏ሁ አኌ እፋኑወክሙ ከመ አባግዔ ማዔከሇ ተኩሊት

(አሁኑ እነ እኑዯ በጎች በተኩሊዎች መካከሌ እሌካች኉ሇሁ)

---ሰሊም ሇአስ኏኎ከ አያተ አዔ኏ቁ እሇተሰክዏ(እኑዯ እኑቁዎች ሇተሰኩ ጥርሶችህ

ሰሊምታ ይገባሌ)

134
 ---ጽሊልተ ጸበሌ ተዖርወ ሥጋሁ (ሥጋው እኑዯ ትቢያ ተበተኌ)

ከማየ አያትየ ጽሊልትከ

ከማኌ አያቲኌ ጽሊልትኪ

ከማከ አያቲከ ጽሊልቱ

ቅነ

ቅነ ማሇት ምኑ ማሇትኌው?

፩.ቀኌየ--ገዙ ከሚሇው የግዔዛ ግስ የተገኔ ጥሬ ዖር ኌው ወይም ቀኌየ ገዙ የሚሇውኑ አኑቀጽ ያስገኔ

ጥሬ ዖር ኌው ፌቹም መገዙት ማሇት ኌው።«ቁሙ እኑከ ወኢትሐሩ ውስተ አርኡተ ቅነ»

--ትርጉሙ ይህ ከሆኌ ከተሇያዩ ሰዎች በየጊዚው የሚመኌጨው እኑግዲ ዴርሰት ስሇምኑ ቅነ ተባሇ
ቢለ ፌጡር አዲዱስ ምስጋ኏ እየዯረሰ በማቅረብ ሇፇጣሪው መገዙቱኑ የሚገሌጽበት ስሇሆኌ ኌው ።

135
 --ቅነ የሚቀኔው /የሚዯርሰው ቅነ ከሚዯረስሇት ጻዴቅ /ቅደስ በታች ስሇሆኌ ከእርሱ በሊይ ሊሇ
ምስጋ኏ አዖጋጅቶ ማቅረብ በራሱ መገዙት ኌው፤

፪.ሔዋሳተ አፌአኑ እ኏ ሔዋሳተ ውስጥኑ ሇሔሉ኏ አስገዛቶ በተወሰኌ ቁጥር ሏሳብ የሚታሰብ
ስሇሆኌ ቅነ ተብልአሌ።

፫.ቅነ ማሇት ቃኌየ ቃኔ ፣ዯረዯረ፣አዚመ፣አኑጎራጎረ፣መራ ፣ገጠመ፣አመሰገኌ፣አራቆ ተ኏ገረ፣ካሇው

የወጣ ጥሬ ዖር ኌው።

ስሇዘህ ቅነ ማሇት ጥቅሌሌ ትር጑ሜው ባጭሩ ሰው ከራሱ አኑቅቶ ሇእግዘአብሓር አዱስ

ምስጋ኏ ሊቅርብ ባሇጊዚ ምሳሌ መስል ምሥጢር አሻሽል ግጠም በመግጠም የሌቦ኏ውኑ እውቀት
የአእምሮውኑ ርቀት የሚገሌጽበት የሰማዑውኑም ሌቡ኏ የሚያኌቃቃበት እ኏ የሚያራቅቅበት
ዴርሰት ማሇት ኌው።

የቅነ አመሰራረቱ ከብለይ ኪዲኑ አበው ጀምሮ እኑዯሆኌ ሉቃውኑት ይ኏ገራለ በሏዱስ ኪዲኑም
አባታችኑ ቅደስ ያሬዴ እኑዯ ስዴ ኑባብም እኑዯ ግጥምም እያዯረገ በጸዋትዎ ዚማው አሌፍ አሌፍ
አስቀምጦታሌ።ላልች ሉቃውኑትም እርሱኑ እኑዯ መኌሻ አዴርገው መኑፇስ ቅደስ በገሇጻሊቸው
መጠኑ እየተቀን /እያስተማሩ ሇዘህ አዴርሰውታሌ።

የቅደስ ያሬዴ እ኏ የመምህራኑ ቅነ ሌዩኌት

፩.የያሬዴ ቅነ እኑዯ መሊእክት ምሥጋ኏ «ቅደስ(፫) እግዘአብሓር የሚሌ ዒይኌት ኌው እኑጂ

የሚያመራምር አይዯሇም፡፡የመምህራኑ ግኑ በሰም኏ ወርቅ ፣በኅብር፣በሰም ሇበስ እ኏ በውስጠ
ወይራ በመሳሰለት የተሸፇኌ ኌው፡፡አኑደ የላሊውኑ ቅነ መፌታት የሚያቅትበት ጊዚ አሇ።

፪.የቅደስ ያሬዴ በስዴም በግጥም ሉቀርብ ይችሊሌ፡፡የሉቃውኑት ገኑ በቃሊት፣በሏረግ ፣በቤት኏

በቅነ ዚማ ሌክ የተወሰኌ ኌው።

136
፫.የያሬዴ ቅነ በየዒመቱ ዴግግሞሽ ኌው የመምህራኑ ግኑ ጀሮ ያሌኌካው በየቀኍ አዲዱስ ዴርሰት
ኌው፡ስሇዘህም ኌው የቅነው መምህር ምኑ ተቀኔ ምኑ ይቀኝ ተብል በጉጉት የሚጠበቀው።

፬.የያሬዴ ቅነ በመኑፇስ ቅደስ ኀይሌ የሚዯርስ ቅነ ኌው የመምህራኑ ግኑ ምኑም እኑ኱ኑ ቅደስ

መኑፇስ ባይሇያቸውም በትምህርት ገበታ የሚገኝ ኌው፡፡

ወዯ ቅነ ክፌልች /ዯረጃዎች ከመሓዲችኑ በፉት «የኌገረ ሰዋስውኑ»ትር጑ሜ ማየት

እኑጀምራሇኑ፡፡

ኌገረ-ሰወስው

በፉዯሌ ስብስብ ተመስርቶ በቅሩጻኑ ቃሊት የተዋቀረው኏ በአገባብ የተሰካው /የተያያዖው ሰውስው
በተግባር ሊይ የሚውሌበት የአኌጋገር ስሌት ኌገረ ሰወስው ይባሊሌ።ኌገረ ሰወስው ማሇት የሰወስው
አኌጋገር የሰዋስው ተግባራዊ ትምህርት ማሇት ኌው።

ኌገረ ሰዋስው በሁሇት ይከፇሊሌ፡- ፩.የዋሔ ኌገረ ሰዋስው

፪.ጥበብ ኌገረ ሰዋስው ኏ቸው፡፡

፩.የዋሔ ኌገረ ሰዋስው-ምሳላ ሳይኒረው በኌጠሊ ኑባብ ተኌቦ በኌጠሊ አፇታት የሚፇታ ሰዋስው
የሚኌገርበት ስሌት የዋሔ ኌገረ ሰዋስው ይባሊሌ፡፡የሰዋስው ቀ኏፣ቀሊሌ኏ ግሌጽ አኌጋገር /አፇታት
ማሇት ኌው፡፡

ሇምሳላ፡--ጸውዏ---ጠራ

ሏሰሰ--ፇሇገ

ተከዖ--አዖኌ፣ተከዖ

ፇኌወ--ሇካ

ዏርገ--ወጣ፣አረገ
137
 ጸሏፇ--ጻፇ

ሞተ--ሞተ

ተምዏ--ተቆጣ

ሇአከ--ሊከ

ምሳላ--ጸውዕሙ ጲሊጦስ ሇሉቃኌ ካህ኏ት

---የሏስሱ አይሁዴ ይቅትሌዎ

---ፇኌወ ዲዊት ዔዯወ

---ጸሏፇ ጲሊጦስ መጽሏፇ

---ሞተ ሙሴ በምዴረ ሞዏብ ወዖተ

የመጻሔፌት ኌጠሊ ፌች኏ ኌጠሊ ኑባብ መሠረቱ እ኏ መሪ መኑገደ ይህ የሰዋስው ዒይኌት ኌው፡፡

፪.ጥበብ ኌገረ ሰዋስው-ቀጥተኛ ባሌሆኌ መተርጏም ቢፇሇግ ስሌት የሚኌገር የሰወስው አኌጋገር እ኏
አፇታት ጥበብ ኌገረ ሰዋስው ይባሊሌ፡፡ጥበብ/ርቅት፣መራቀቅ/ ያሇው የሰዋስው አኌጋገር኏ አፇታት
ወይም ፌሌስፌ኏ የሆኌ የሰዋስው ትምህርት ማሇት ኌው፡፡

ጥበብ ኌገረ ሰዋስው በሁሇት ክፌልች ይከፇሊሌ

፩.ወርቅ ሇበስ /ስም ረገፌ/ኌገረ ሰዋስው

፪.ምሳላያዊ ኌገረ ሰዋስው ኏ቸው፡፡

138
፩.ወርቅ ሇበስ/ስም ረገፌ/ኌገረ ሰዋስው -ያሇምሳላ በኌጠሊ ኑባብ ተኌብቦ ከፉዯሊት ትር጑ሜ /ፌች/
በተጨማሪ የተሇያዩ ምሥጢራትኑ /ሏሳቦችኑ የሚያስተረጉም ኌጠሊ ሰዋስው ወርቀ ሇበስ /ሰም
ረገፌ ኌገረ ሰዋስው ይባሊሌ፡፡

በወርቅ /በዋ኏ ኑባብ /ሏሳብ እየተኌበበ ምሥጢር ያሇው /የሚሥጢር ትር጑ሜኑ የሚያስተረጉም
የሰዋስው አኌጋገር የሰዋስው አተረ጑ጎም ማሇት ኌው፡፡

ምሳላ፡ገብረ--አዯረገ-ሠራ-----ፇጠረ(ምሥጢራዊ ትርጉም)

ሇሏኯ--ሠራ -----ፇጠረ(ምሥጢራዊ ትርጉም)

ሰብሏ--አመሰገኌ-----ገሇጠ፣በራ፣አከበረ(ምሥጢራው ትርጉም)

ተበቀሇ--ተበቀሇ/በቀሇኛ ሆኌ----ፇረዯ(ምሥጢራዊ ትርጉም)

ፇጠረ--ፇጠረ------አከበረ(ምሥጢራዊ ትርጉም)

ተምዏ--ተቆጣ-----ፇረዯ(ምሥጢራዊ ትርጉም)

ምሳላ፪፡-ገብረ ጸሊዊ ዖኑተ(ጠሊት ይህኑ አዯረገ)

---ሇሏኯ ሇሏኳ ሌሐኳተ(ሸክሊ ሠራ ሸክሊኑ ሠራ)

---ሰብሐ መሊእክት ፇጣሪሆሙ(መሊእክት ፇጣሪያቸውኑ አመሰገኍ)

---ኢትትቤቀለ ሇሉክሙ በቀሇ(ራሣችሁ በራሣችሁ በቀሌኑ አትበቀለ)

---ፇጠረ እግዘአብሓር ዒሇመ(እግዘአብሓር ዒሇምኑ ፇጠረ)

---ተምዐ አበው ሊዔሇ ውለድሙ(አባቶች በሌጆቻቸው ሊይ ተቆጡ)

ከዘህ ባሇይ የተመሇከትኌው ፉዯሊዊ ትር጑ሜው /ኌጠሊ ትር጑ሜው ሲሆኑ ቀጥል ዯግሞ
ምሥጢራዊ ትር጑ሜውኑ እኑመሇከታሇኑ፡፡

139
 ----በቀዲሚ ገብረ እግዘአብሓር ሰማየ ወምዴረ(በመጀመሪያ እግዘአብሄር ሰማይ኏ ምዴርኑ
ፇጠረ)

----ሇሏኮ አኑተ ሇሰብእ(አኑተ ሰውኑ ፇተርኴው)

----ሰባሔኩከ አኌ በዯብር(እነ በተራራ ገሇጥሁህ)

----እትቤቀሌ አኌ ሊዔላሁ(እነ በእርሱ ሊይ እፇርዲሇሁ)

----ፇጠርከ አኑተ ማኅበረከ (አኑተ ማኅበርህኑ አከበርክ) መዛ ፸፫፡፩

----ተማዔከ አኑተ መዒተከ(አኑተ ፌርዴህኑ ፇረዴህ) መዛ ፸፫፡፪

ያሇምሳላ በኌጠሊ ኑባብ ተኌቦ በአኑዴምታ ትር጑ሜ የሚተረጏም ኑባብ መጻሔፌት኏ መሠረቱ኏
መሪ መኑገደ ይህ የሰዋስው ዒይኌት ኌው፡፡

፪.ምሳላ አዊ ኌገረ ሰዋስው /ቅነ/

቉ሚ ሏሳቡ በምሳላ የሚኌገርበት ሰዋስው ምሳላ አዊ ኌገረ ሰዋስው ይባሊሌ ፡፡በምሳላ የሚኌገር
ወይም ምሳላ ያሇው የሰዋስው አኌጋገር የሰዋስው ትምህርት ኌው፡፡

የተሰየመበት ምክኑያት--ኌገረ ሰዋስው ከሚስማማው /ሠሪ኏ ሥራ ሏዲሪ኏ ማዯሪያ አጥፉ኏ ጠፉ

ወዖተ አይመሰለም)ምሳላ ጋር ተመስል የመኌገሩ ምክኑያት የረቀቀ ቉ሚ ሏሳብኑ /ምሥጢርኑ
በአጐሉ /ረቂቁኑ ሏሳብ አጉሌቶ በሚያሳይ ምሳላ ገሌጦ ሇማስረዲት ኌው፡፡

ምሳላ አዊ ኌገረ ሰዋስው /ቅነ/ በሁሇት ክፌልች ይከፇሊሌ ፡፡

፩.ተራ ምሳላያዊ ሰዋስው

፪.ሰም ሇበስ ምሳላያዊ ሰዋስው

፩.ተራ ምሳላያዊ ሰዋስው

140
«ሰም ወርቅ »በመባሌ ተሰይመው ምሳላውኑ እ኏ ቉ሚ ሏሳቡኑ የሚገሌጡ ሁሇት ቃሊት በት጑ዯኛ
/ጏኑ ሇጏኑ/ተኌበው እየተፇቱ ወይም በሰም ኑባብ ብቻ ተኌበው በሰም኏ በወርቅ አፇታት እየተፇቱ
አኑዴ ቃሌ ሆኌው የሚኌገሩበት ምሳላያዊ ሰዋስው ተራ ምሳላያዊ ሰዋስው ይባሊሌ ፡፡ግሌጽ
ምሳላ፣የሚታይ ምሳላ፣ያሇው ሰዋስው ማሇት ኌው፡፡

ምሳላ፡-ኑኅብ + ሰልሞኑ----ኑብ ሰልሞኑ

--ገብር + ጴጥሮስ ----አገሌጋይ ጴጥሮስ

--ኌዲይ + ሙሴ ----ችግረኛ ሙሴ

--ሏራሲ + ጳውልስ ----አራሽ ጳውልስ

---ሏራዊ + ኤሌያስ ---ወታዯር ኤሌያስ

---ጽጌ + ጥበብ ----አበባ ጥበብ

---ጾረ + ተሰቅሇ ----ተሸከመ ተሰቀሇ

---ቀኌተ + ጸሇየ ----ታጠቀ ጸሇየ/ሇመኌ

---የአኑቀጽ ስም኏ ወርቅ ምሳላ በተ጑ዲኝ /ጏኑ ሇጏኑ/ አይቀመጥም አይኌገርም ፡፡አኑቀጽ
በስም ብቻ ተኌግሮ ወርቁኑ ወርቁኑ በትር጑ሜ ያመጣሌ኏ ።

ኢተ኏ባቢ ምሳላ

ስም + ወርቅ ---ኑህብ ሰልሞኑ ቀስመ ጽጌ ጥበብ(ኑህብ ሰልሞኑ አበባ ጥበብኑ ሇቀመ)

---ገብር ጴጥሮስ ጾረ አርዐተ መስቀሌ(አገሌጋይ ጴጥሮስ ቀኑበር መስቀሌኑ ተሸከመ)

---ኌዲይ ሙሴ በሌዏ ኅብስተ ሃይማኒተ(ዯኻ ሙሴ እኑጀራ ሃይማኒትኑ ተመገበ)

141
 ---ሏራሲ ጳውልስ ይዖርእ ዖርአ ወኑጌሇ(ገበሬ ጳውልስ ዖርእ ወኑጌሇኑ ዖራ )

---ሏራዊ ኤሌያስ ቀኌተ ሰይፇ ጸልተ(ወታዯር ኤሌያስ ሰይፌ ጸልትኑ ታጠቀ)

ወርቅ + ስም ---ሰልሞኑ ኑህብ ቀሰመ ጥበበ ጽጌ

---ጴጥሮስ ገብር ጾረ መስቀሇ አርዐተ ሲሌ ይገኛሌ፡፡

ተ኏ባቢ ምሳላ

ስም + ወርቅ ----ኑህብ ሰልሞኑ ቀስመ ጽጌ ጥበብ

----ገብር ጴጥሮስ ጾረ አርዐተ መስቀሌ

----ኌዲይ ሙሴ በሌዏ ኅብስተ ሃይማኒት

----ሏራሲ ጳዉልስ ይዖርእ ዖርአ ወኑጌሌ

----ሏራዊ ኤሌያስ ቀኌተ ሰይፇ ጸልት

ምሳላያዊ ኌገረ ሰዋስው በሚኌበብበት ጊዚ ስም ቀዴሞ ወርቅ ተከትል ይመጣሌ እኑጅ ወርቅ
ቀዴሞ ስም ተከትል አይመጣም አይዯረግም።ቢመጣ ግኑ ግኑባር ጸያፌ ይባሊሌ፡፡ካሌተ኏በበ ግኑ
ከሊይ እኑዯተመሇከትኌው ይቻሊሌ፡፡

የተራ ምሳላያዊ ኌባር ሰዋስው መሰረቱ /መኌሻው የቅደሳት መጸሔፌት ተራ/ግሌጽ ምሳላያዊ
ኑባብ ኌው፡፡

ቅደሳት መጸሔፌት በየዋሔ ኌገረ ሰዋስው /በኌጠሊ ኑባብ መኌገራቸውኑ ያህሌ በትራ ምሳላያዊ
ሰዋስው ተ኏ግረዋሌ፡፡

ሇምሳላ፡-ኢሳይያስ እ኏ መዛሙረ ያሬዴ እኑዯዘህ ዒይኌት ኌገሮች አሎቸው፡፡

ኢሳይያስ፡---አጸዯ ወይኑ ኮኌ ሇፌቁር(ሇወዲጀ የወይኑ ቦታ ኌበረው)

142
 ---ወእምዛ ጸ኏ሔክሙ ሇወይኑየ ከመ ይፇርይ አስካሇ

(ከዘህ በ኉ሊ ልሚ ያፇረ ዖኑዴ ወይነኑ ጠብቄው ኌበር)

---ወፇረየ አሥዋከ(ኌገር ግኑ እሾህኑ አፇራ)

---አጸዯ ወይኍሰ ሇእግዘአብሓር ጸባዕት ቤተ ፳ኤሌ ውእቱ ወሰብአ ይሁዲ ውእቱ

(የሠራዊት ጌታ እግዘአብሓር የወይኑ ቦታ የ፳ኤሌ ወገኑ ኌው የይሁዲም ወገኑ ኌው)

---ወጸ኏ሔክሙ ከመ ይገብር ጽዴቀ ወገብሩ ዏመፃ

(ጽዴቅኑ ያዯርግ ዖኑዴ ጠብቀው ኌበር ኌገር ግኑ ዏመጽኑ አዯረጉ)

ስምወርቅ

ፌቁር እግዘአብሓር ጸባዕት

ዏጸዯ ወይኑ ቤተ ፳ኤሌ ሰብአ ይሁዲ

ጸ኏ሔክዎ ጸ኏ሔክወ(ተአባዔክዎ)

ከመ ይፇርያ አስካሇ ከመ ይገብር ጽዴቆ

ወፇረየ አሥዋከ ወገብሩ ዏመፃ

፪.ሰብ ሇበስ ምሳላያዊ ሰዋስው

በስም ኑባብ ብቻ ተኌቦ በስም኏ በወርቅ (በምሳላ኏ በ቉ሚ ሏሳብ) አፇታት እየተፇታ የሚኌገር
ሰወስው ስም ሇበስ ይባሊሌ፡፡በስም/በምሳላ/የተሸፇኌ ማሇት ኌው፡፡

143
ምሳላ፡---ሏኌጸት--አኌጸች(ፇጠረ፣ሠራ/መሠረተ)

---ይስእመ኎--ይስመኛሌ(ይጠራኛሌ፣ያስተምረኛሌ፣ሏሞት እ኏ ከርቤ ይጠጣሌኛሌ፡፡)

---ይገዛምወ--ይቆርጡታሌ(ኌፌሱኑ ከሥጋው ይሇዩታሌ፡፡)

---ያውእይዎ--ያቃጥለታሌ(በገሀኌም ፌዲ ስቃይ ያጸኍበታሌ፡፡)

---ጥበብ--ጥበብ(እግዘአብሓር ወሌዴ)

---ቤተ--ቤትኑ(ዒሇምኑ ፣ቤተ ክርስትያኑኑ)

---በስዔመተ አፈሁ(በአፈ አሳሳም በቃለ አጠራር፣በቃሇ ወኑጌሌ፣በምክሩ በፌቅሩ)

የቅነ ክፌልች /ዯረጃዎች ትርጉማቸው የቤት ብዙታቸው

ቅነ በውስጡ የተሇያዩ ክፌልች ወይም ዯረጃዎች ያለት ሲሆኑ በቤት/ስኑኝ/ ብዙታቸው ከአጭር
ወዯ ረጅም እኑመሇከታቸዋሇኑ፡፡

፩.ጉባኤ ቃ኏ --ቅነውኑ በመጀመሪያ የተቀኔው ሰው ሠምረ አብ ሲሆኑ ቀኍ የቃ኏ ዖገሉሊ ስሇሆኌ

ይህኑ ስያሜ አግኝቷሌ።

---ሁሇት ቤት ሆኒ በበዒሊት እ኏ በአዯራረስ ጊዚ የሚዯረስ ኌው፡፡

፪.ዖአምኪየ--የአምሊኪየ ኌገር ይህ ኌው /እኑዱህ ኌው ማሇት ኌው/ሠምረ አብ/

---ሦስት ቤት ሆኒ አገሌግልቱ እኑዯ ጉባኤ ቃ኏ ኌው፡፡

፫.ሚበ዗ኁ--ኑጉሡ በዔዯ ማርያም ከቅደስ ያሬዴ ገብቶ እግዘኦ ማበዛሁ ብል ተ኏ግሯሌ ማሇትም
የሥሊሴ ምሥጢር ምኑ ይበዙ ሲሌ ኌው፡፡

---ሦስት ቤት ኌው በተሇያዩ በዒሊት እ኏ ሥርዒታት ሊይ ያገሇግሊሌ፡፡

፬.ዋዚማ--ሇመምህር ሠምረ አብ ዯርሷቸው ተ኏ግረውታሌ፡፡

144
 ---የሠርክ መስዋዔት በሠርክ የሚዯረግ ማሇት ኌው፡፡

---ዒምስት ቤት አሇው በተሇያዪ የክብረ በዒሊት ዋዚማ ሊይ ይጠቅማሌ፡፡

፭.ሥሊሴ--- ሥሊሴ ሇኑጉሡ በዔዯ ማርያም ዯርሶት በሥሊሴ ቸርኌት ሦስት ቅነ ዯርሰኝ ሲሌ ሥሊሴ
ብልታሌ፡፡

---ስዴስት ቤት ሲሆኑ በክብረ በዒሌ ዋዚማ ሊይ በሙታኑ ፌትሏት እ኏ በተሇያዪ ሥርዒተ

ቤተክርስትያኑ ሊይ አገሌግልት ይሠጣሌ፡፡

፮.ዖይዚ---ሇመምህሩ ሇሠምረ አብ ዯርሶት የዙሬ ኌገር ምኑ ያምር ሲሌ ይህኑ ተ኏ግሯሌ፡፡

---ዒምስት ቤት ሲሆኑ ሇክብረ በዒሇት ፡በአጽዋማት አገሌግልት ይሰጣሌ፡፡

፯.መወዴስ---ሇኑጉሡ በዔዯ ማርያም ዯርሶት የዔሇተ ሰኑበት የዔሐዴ ምስጋ኏ ሲሌ ሰይሞታሌ፡፡

---ቤቱ ዏሥር ሲሆኑ በበዒሊት እኑዱሁ ስሙ እኑዯሚገሌጸው በጾም ወራት ላሉት ዏርባዔት
በሚዯረስበት ጊዚ አገሌግልት ይሠጣሌ፡፡

፰.እጣኌ ሞገር---ከቁርባኑ በ኉ሊ የሚዯረስ መገዛት ኌው፡፡

---ቁጥሩ /ቤቱ ሇእዛሌ ዏሥራ አኑዴ ሲሆኑ ሇግዔዛ ግኑ ሰባት ኌው፡፡

፱.ክብር ይእቲ---ይህ ዴርገት ሉወርዴ ሲሌ የሚዯረስ ኌው፡፡

---የቤቱ ብዙት ዔዛሌም ግዔዛም ዏራት ኌው፡፡

ከዘህ በሊይ የተጠቀሱት መ/ር ሠምረ አብ እ኏ ኑጉሡ አፄ በዔዯ ማርያም በጋራ ሱባኤ ገብተው
ተገሌጾሊቸው ከቅደስ ያሬዴ ዚማ ጋር በማገ኏ኔት ስሇተ኏ገሩ ኌው፡፡በተሇይ መ/ር ሠምረ አብ
ከመምሩ የያዖውኑ በዔዯ ማርያም ትክክሌ አይዯሇም ስሇአለ ሱባኤ እኑግባ ተባብሇው
በመግባታቸው እኑዱህ ተገሇጸሊቸው፡፡

145
ጉባኤ ቃ኏ ቅነ መወዴስ ቅነ

እኑግዲ ዏባይ ዴኑገት ቢመጣ ሲመሽ፣ ሇምኑ እነኑ ትሰዴቡኛሊችሁ፣

አዖጋጅተዋሌ ግብጾች የሚተኛበት ፌራሽ፡፡ ማዯሪያ የላሇው ዏባይ ግኑዴ ይዜ ይዜራሌ

እያሊችሁ፣

ዖአምሊኪየ ቅነ ተ኏ዯዴሁኝ እ኏ እነም ወዯሱዲኑ አገርገባሁ፣

እኑግዱህ አሊቸው በዴምፅ የብ዗ዎች አባት ዯመ኏፣ በጣም ሇመራቅ ወዯ ግብፅ አገር ሸሸሁ፣

ዔፅዋት ኌቃ ኌቃ በለ ሰማዩኑ እዩ኏፣ ወዯሲ኏ም በርሃም ተሸጋገርሁ፣

ከራስ ከላሇ ኑቃት ተረስቶ መቅረት አሇ኏፡፡ ይሌቅ ሥራ ስጡኝ ዙሬም ከተሰዯዴሁበት
መሌሳችሁ፡፡

ሚ በዛኁ ቅነ ሇእዴገትሂ ኢትዮጵያ ያጠባቻችሁ፣

በአኑዴ ቀኑ ላሉት ሇዖር ወሊዴ ምዴር አረገዖች ሇዯመ኏፣ ምክሬኑ ካሌሰማችሁ በጽሞ኏ መከራ
ይምከራችሁ፣

መቼም የወሊዴ ሆዴ ኑጹሔ ጦም አያዴርም኏፣ ላሊም ሰው አይዯሇ ይህኑ የተ኏ገራችሁ ፣

የተባረከም ይሁኑ የማሔፀና ፌሬ ቅደስ ሇሰሊም ሇጤ኏፡፡ እነ ኌኝ አባይ የጎጃሙ የመከራ ቀኑ

አሇኝታችሁ

ዋዚማ ቅነ የሚቀጥሇው ቅነ ስሇቅነ ቆጣሪ ጀማሪ ተማሪ የዖረፇው ኌው፡፡

ዯመ኏ ሰማይ ባሇ ጉራ ፣ኑባብ

146
ቢያዖምርበት ሇሞት በምዴረ ሸዋ኏ በትግሬ፣ ኑዑ ኑዑ ጉባኤ ቃ኏ ዴመት፣

ዴርቅ የበጋ ተዋጊ ተፇታ በወሬ፣ አምጣኌ ተክዔወ ሇኪ ሌበ ተማሪ ወተት፡፡

እኌቅመሞ እኑ኱ አሳዩ ጠሊት ሳገዴለ ጎፇሬ፣የቃሊት ትርጉም

ተግባራቸውኑም ዯገፇ ኮስታራው በርበሬ፣ ኑዑ ኑዑ----ኌይ ኌይ

ገ኏ ገ኏ ያሳየ኏ሌ ፌሬ፡፡ ጉባኤ ቃ኏ ---የቅነ ስም

ሥሊሴ ቅነ ዴመት----በቁሙ

ዔፅዋት ተሻሻለ፣ አምጣኌ----እ኏፣ስሇ

ሌብሶቻቸውኑም ሇዋወጡ፣ ተክዔወ---ፇሰሰ

በወርኀ ክረምት ሇጋስ ፍቶ ግራፌ ሉኌሱ፣ ሇኪ----ሊኑቺ

ካኪውኑ አውሌቀው ገብሪዴኑ ሇበሱ፣ ሌብ----በቁሙ

ሌብስ ኌው኏ መቼም ሇሰውኌታቸው ሞገሱ፣ ወተት----በቁሙ

በእዴገታቸውም ገሰገሱ፣ፌቺ

ተሠርቷሌ እ኏ ሇክብር የአበሻ ቀሚሱ፣ ዴመት ጉባኤ ቃ኏ ኌይ ኌይ፣

ችግርኑም ከኌሱ ቀኌሱ፡፡ የተማሪ ሌብ ወተት ፇሶሌሻሌ኏፡፡

ዖይዚ ቅነ ምሳላ኏ ሙያ

ዯመ኏ ቀሊሌ መጠጥ ወዲጅ፣ ኑዑ ኑዑ---ማሰሪያ አኑቀጽ

ሰክሮ ተኑዙዙ በጣም ከእኌ አቶ ባሔሩ ቤት ገብቶ፣ ዴመት ጉባኤ ቃ኏---ምሳላ ዴመት ስም
147
ዛርጥርጡም ወጣ በየቦታው፣ ጉባኤ ቃ኏----ወርቅ ተመስል የሰሚ

ያሇአቅም ያኑኑ ከባዴ መጠጥ ጠጥቶ ጠጥቶ፣ (የዏረፌተ ኌገሩ)ባሇቤት

ብቻውኑ መሳቅ ጀመረ ዯኅ኏ የኌበረው ተበሊሽቶ፣ አምጣኌ----አገባብ ፌቺው እ኏ሙያው

አስረጂ

አሌቅስ አሌቅስም አሇው ከዘያ ተኑዖራግቶ፣ አስረጂኌቱ ሇኑዑ ኑዑ

ኌጎዴ጑ዴ የሚባሌ አፊም መጥፍ በዒሌ እኑጀራ አበጅቶ፡፡ ተክዔወ----ያስር ኌበር አምጣኌ ወዴቆ
አስቀርጦታሌ፡

ሇ---አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው አቀባይ

ኪ---የአቀባይ ባሇቤት

ወተት ሌብ---ምሳላ

ወተት -----ስም

ሌብ ---ወርቅ ተመስል የአስረጂ ባሇቤት

ተማሪ---የሌብ ዖርፌ

ማራቀቅ

ሰሙ--ዴመት ወተት ፇስሶሌሻሌ኏ ኌይ ኌይ፡፡

ወርቁ--ተማሪ ሇቅነ ቆጠራ መዖጋጀቱኑ ሇመ኏ገር ኌው፡፡

ከዘህ ሊይ ባሇቅነው ሇቅነ ቆጣሪው ተማሪ ሏሳብ እኑዱመጣሇት፣ምሥጢር

እኑዱገሇጽሇት፣ተስፊ እኑዲይቆርጥ ያባብሇዋሌ፡ያዯፊፌረዋሌ፡፡መሌካም ምኞቱኑም ይገሌጽሇታሌ

148
እኛም ይህኑ ምሳላ በማዴረግ ጀማሪዎች ተማሪዎቻችኑኑ ማበረታታት እ኏ ማሞካሸት ማዯፊፇር
ይኒርብ኏ሌ፡፡

 በዴሮ ዖመኑ የግብጽ ኑጉሥ ፇርኦኑ እስራኤልችኑ ውኃ እያስቀዲ኏ ጭቃ እያስረገጠ

ሇብ዗ ዖመ኏ት ሲገዙቸው ኒሯሌ፡፡ከዘያ ግፌ ሇማምሇጥ እስራኤልች በሙሴ መሪኌት
ሸሽተው ሲሄደ የኤርትራ ባሔር ተከፌቶ በሰሊም ተሻግረዋሌ፡፡ፇሮኑም እኌሱኑ
እይዙሇሁ ብል ሠራዊቱኑ አስከትል በፇረስ እየሰገረ ሲዯርስ ተከፌል የኌበረው ባሔር
እኑዯገ኏ ተጋጥሞ ከኌሠራዊቱ እ኏ ከእኌፇረሱ አብሮ ሰጠሙ፡፡የሚቀጥሇው ቅነ
የተዖረፇው ይህኑኑ በተመሇከተ ኌው፡፡

ኑባብ

ኢይተርፌ ግፌዔ ሇዖ ዔዴሜሁ ጏኑዯየ፣

እስራኤሌ ሇፇሮኑ እስመ አጾርዋ ማየ፡፡

የቃሊት ትርጉምምሳላ኏ ሙያ

ኢይተርፌ----አይቀርም ኢተርፌ---ማሰሪያ አኑቀጽ

ግፌዔ----ግፌ ግፌዔ----የቅነ(የዏረፌተ ኌገር)ባሇቤት

ሇ---በቁሙ ሇ----አገባብ ፌችው በቁሙ ሙያው አቀባይ

ዖ----የ ዖ----አገባብ ፌችው የሙያው በቂ ሆኒየአቀባይ ባሇቤት

ዔዴሜሁ----ዔዴሜው እዴሜ----የቅጽሌ ባሇቤት

ጏኑዯየ----ዖገየ ጏኑዯየ----ያስር ኌበር ዖ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

እስራኤሌ----የኌገዴ ስም እስራኤሌ----የአስረጂ ባሇቤት

149
ሇ----በቁሙ ሇ----አገባብ ፌቺው«ኑ» ሙያው ተጠቃሽ ተጠቃሽኌቱ
ሇአጾረዎ

ፇርኦኑ----የግብጽ ኑጉሥ ፇርኦኑ----የተጠቃሽ ባሇቤት

እስመ----እ኏ ፣ስሇ እስመ----አገባብ ፌችው እ኏ ሙያው አስረጂ

አጾርዎ-----አሸከሙት አስረጂኌቱ ሇኢይተርፌ

ማይ----ውኃ አጾርዎ----ያስር ኌበር እስመ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ፌቺ ማይ----ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇአጾርዎ

ዔዴሜው ሇዖገየ ሰው ግፌ አይቀርም፡

እስራኤልች ፇርኦኑኑ ውኃ አሸክመውታሌ኏፡፡

ማራቀቅ

ሰሙ፡-ግፌ አይቀርም፡ሰዎች ዉኃ ሲያስቀዲቸው የኌበረውኑ ሰው በተራቸው ውኃ

አስቀዴተውታሌ኏፡፡

ወርቁ፡-እስራኤልች ፇርኦኑኑ ውኃ አሸከሙት ማሇት ሸሽተው ሲሄደ ፇርኦኑ ከእኌፇረሱ በእኌሱ

ምክኑያት

መስጠሙኑ መ኏ገር ኌው፡፡

ከዘህ ሊይ ባሇቅነው የሚያሳስበው ግፌ የሚዋሌበት ሰው ሁለ ብዴሩኑ እኑዯማያጣ ግፌ

የሚሰራ ዯግሞ ተመሌሶ በራሱ ሊይ እኑዯሚውሌ ያሳስባሌ፡፡

ይህ ባሇቅነ በዒሇም ሊይ ያለ አምባገኌኒች ያሇ ጥኑቃቄ በሰዎች ሊይ የሚያዯረሱትኑ ግፌ

እኑዱቀኑሱ የሚከተሇውኑ ምክር አዖሌ ይየቅስባቸዋሌ፡፡

150
«ዴሮ ኌበር እኑጂ መጥኒ መዯቆስ ፣

አሁኑ ምኑ ያዯርጋሌ ዴስቱኑ ጥድ ማሌቀስ፡፡

የሚቀጥሇው ቅነ ዯግሞ በዴኌጋይ ተዯብዴቦ ስሇተገዯሇው ስሇ ሰማዔቱ እስጢፊኒስ ኌው፡፡

ኑባብ

ከኑቱ ውእቱ ትምህርቱ ሇእስጢፊኒስ ካህኑ፣

እስመ በሊእላሁ ኌበሩ ዖኢተምህሩ አእባኑ፡፡

የቃሊት ትርጉም

ከኑቱ---በቁሙ ብሊሽ

ውእቱ---ኌው

ትምህርቱ---ትምርቱ

ሇ-----የ

እስጢፊኒስ----የሰማዔት ስም

ካህኑ----በቁሙ

እስመ----እ኏፣ስሇ

ሊዔላሁ----በሊዩ

ኌበሩ----ተቀመጡ

ኢተምህሩ----አሌተማሩም
151
አእባኑ----ዴኑጋይ

ፌቺ

የካሀኑ እስጢፊኒስ ትምህርት ከኑቱ ኌው፣

ያሌተማሩ ዴኑጋዮች በሊዩ ሊየ ተቀምጠዋሌ኏፡፡

ምሳላው኏ ሙያው

ከኑቱ ----የውእቱ ተሇዋጭ

ውእቱ----ማሰሪያ አኑቀጽ

ትምህርት ----የቅነ (የዏረፌተ ኌገሩ )ባሇቤት

ሇ----አገባብ ፌችው «የ» ሙያው ዖርፌ አያያዥ ዖርፌ አያያዥኌቱ ትምህርተ እስጢፊኒስ ካህኑ
የሚያሰኝ፡፡

ካህኑ እስጢፊኒስ---ምሳላ

ካህኑ----ሰም

እስጢፊኒስ----ወርቅ ተመስል የትምህርት ዖርፌ

እስመ----አገባብ ፌችው እ኏ ሙያው አስረጂ አስረጂኌቱ ሇውእቱ

በ----አገባብ ፌችው በቁም ቀሪ ሙያው ማዴረግ

ሊዔላሁ----የማዴረጊያ ባሇቤት

ኌበሩ----ያስር ኌበር እስመ ወዴቆ አስቀርቶታሌ

ዖ----አገባብ ፌችው የሙያው ቅጽሌ ወይም አዛማች ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇአእባኑ፡፡

152
ኢተምህሩ---ያስር ኌበር ዖ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

አእባኑ----የአስረጂ ባሇቤት

ማራቀቅ

ሰሙ፡--የካህኍ ትምህርት ከኑቱ ኌው ፡፡በሊዩ ሊይ ያሌተማሩ ዯ኏ቁርት

ተቀምጠዋሌ኏ ፣ተሾመዋሌ኏

ወርቁ፡--ሰማዔቱ እስጢፊኒስ በዴኑጋይ ተዯብዴቦ መገዯለኑ ሇመ኏ገር ኌው፡፡በሊዩ ሊይ

የተከመረው ዴኑጋይም አኑዴ ቤተክርስትያኑ ያሠራ ኌበር ይባሊሌ፡፡

ባሇቅነው የሚኌግረኑ ያሇፈት የሃይማኒት ሰዎች ከእምኌታቸው ያሌተ኏ጉ ገኑዖብ ያሊታሇሊቸው

የሹመት ጦር ያሌወጋቸው እ኏ ፇጣሪያቸውኑ ይወደ የኌበሩ መኾ኏ቸውኑ ኌው፡፡በሀገራችኑ
በኢትዮጵያም እውኌተኛ ሃይማኒታቸው኏ ስሇሀገራቸው በፊሽስት እጅ የተሰውትኑ እኌ አቡኌ
ጴጥሮስኑ እኑዴ኏ስታውስ ያዯርገ኏ሌ፡፡

 ጌታ ኢየሱስ በቤተሌሓም በተወሇዯ ጊዚ ሇኑጉሥ ሄሮዴስ መኑግሥትህኑ የሚቀ኏ቀኑ

ሔፃኑ ተወሇዯ ብሇው ኌገሩት፡እርሱኑ አገኛሇሁ ብል ብ዗ ሔፃ኏ትኑ በሰይፌ
ፇጀ፣ገዯሇ፡ዮሴፌም ይህኑ በሰማ ጊዚ ከሰልሜ ጋር ሔፃኍኑ እ኏ እ኏ቱኑ ዴኑግሌ
ማርያምኑ ይዜ ወዯ ግብጽ ተሰዯዯ የሚቀጥሇው ቅነ የተኌገረው ስሇዘህ ኌው፡፡
ኑባብ

መሰሇ ዮሴፌ ዖየአውዔያ ሇግብጽ፣

አኮኍ ወረዯ በኌሲአ እሳት ወዔፅ፡፡

የቃሊት ትርጉም

መሰሇ---መሰሇ
153
ዮሴፌ---የሰው ስም

ዖ----የ

የአውዔያ----ያቃጥሊሌ

ሇ----ኑ

ግብጽ-----የአገር ስም

አኮኍ----እ኏

ወረዯ----ወረዯ

በ----በቁሙ

ኌሲእ----መያዛ

እሳት----በቁሙ

ወ----እ኏

ዔፅ----ዔኑጨት

ፌቺ

ዮሴፌ ግብጽኑ የሚያቃጥሊት መሰሇ፡እሳት እ኏

እኑጨት ይዜ ወርዶሌ኏፡፡

ምሳላ኏ ሙያ

መሰሇ---ማሰሪያ አኑቀጽ

ዮሴፌ----የቅነ(የዏረፌተ ኌገሩ) ባሇቤት

154
ዖ----አገባብ ፌቺው የሙያው ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇመሰሇ

የአውዔያ ---ያስር ኌበር ዖ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ሇ----አገባብ ፌቺው«ኑ» ሙያው ተጠቃሽ ተጠቃሽኌቱ ሇአውዔያ

ግብጽ---የተጠቃሽ ባሇቤት

አኮኍ----አገባብ ፌቺው እ኏ ሙያው አስረጂ አስረጅኌቱ ሇመሰሇ

ወረዯ---ያስር ኌበር አኮኍ ወዴቆ አስቀርቶታሌ

በ----አገባብ ፌቺው በቁሙ ቀሪ ሙያው ማዴረግ

ኌሲእ---የማዴረጊያ ባሇቤት

እሳት኏ዔፅ ---በ«ወ»ተጫፌረው የኌሲእ ዖርፌ

ወ---አገባብ ፌቺው እ኏ ሙያው አጫፊሪ

ማራቀቅ

ሰሙ፡ --ዮሴፌ ግብጽኑ የሚያቃጥሊት መሰሇ፣እሳት እ኏

እኑጨት ይዜ ወረዯ፡፡

ወርቁ፡--እሳት--በቁሙ፣ዔፅ--እኑጨት

እሳት--ጌታ ዔፅ---እመቤታችኑ

ዮሴፌ እሳት኏ እኑጨት ይዜ ወረዯ ማሇት ጌታኑ እ኏ እመቤታችኑኑ ይዜ ወዯ ግብጽ መሰዯደኑ

ሇመ኏ገር ኌው፡፡

155
በቅነ ቤት አኑደ ቃሌ ሁሇት ትርጉም ይዜ ሲገኝ ኅብር ይባሊሌ፡፡ሇምሳላ ያህሌ ከዘህ በሊይ ያየኌውኑ
ቅነ ማስተዋሌ በቂ ኌው፡፡

ባሇቅነው ይህኑኑ ቅነ አስታኮ ችግር በመጣ ጊዚ ራሳችኑኑ እኑዴ኏ዴኑ ያስጠኌቅቀ኏ሌ፡፡ዴኑጋይ እ኏

ጦር ቢወረወርብኑ ጠበኑጃም ቢዯገኑብኑም ዛቅ ወይም ዜር ብሇኑ እኑዴ኏ሳሌፌ እኑጂ ሇከኑቱ
ውዲሴ ዯፊር ይበለኑ ብሇኑ ዯረታችኑኑ ገሌብጠኑ ሇጠሊት መጋሇጥ እኑዯላሇብኑ
ይኌገረ኏ሌ፡፡ራሳችኑኑ ካዲኑኑ በ኉ሊ ግኑ ጠሊታችኑኑ እኑዯም኏ሸኑፌ ያስተምረ኏ሌ፡፡

ቅጸሊ(ጥ኏ት)

ከዖአምሊኪየ እስከ መወዴስ ቅነ የሚቀጥሇው ዖአምሊኪየ ቅነ ወርኀ ክረምትኑ ይመሇከታሌ፡፡

ዖአምሊኪየ ቅነ ኑባብ

ምኑተ ኮኌ በዏውዯ ክረምት እግዘኡ፣

ገብር ዯመ኏ ዖጸሉም መሌክዐ፣

አኮኍ ይሥሏቅ እሰከ ይወርዴ አኑብኡ፡፡

የቃሊት ትርጉም

ምኑት---ምኑ ጸሉም---ጠ቉ራ፣የተቆረ

በ---በቁሙ መሌክዐ---መሌኩ

ዏውዴ---አዯባባይ አኮኍ----እ኏ ፣ስሇ

ክረምት---በቁሙ ይሥሏቅ---ይሥቃሌ

እግዘኡ---ጌታው እስከ----ዴረስ

ገብር----አገሌጋይ ይወርዴ----ይወርዲሌ

156
ዖ----የ አኑብኡ----እኑባው

ፌቺ

መሌኩ የተቆረ አገሌጋይ ዯመ኏ በጌታው፣

ክረምት አዯባባይ ምኑ ሆኌ?ምኑ ኌካው?

እኑባው እስኪረግፌ ይሥቃሌ኏፡፡

ምሳላ኏ ሙያ

ምኑት ---ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇኮኌ

ኮኌ ---ማሰሪያ አኑቀጽ ይስባሌ እኑጂ አይሳብም፡፡

በ ---አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው ማዴረጊያ

ዏውዴ ----የማዴረጊያ ባሇቤት

እግዘኡ ክረምት ----ምሳላ እግዘኡ ስም ክረምት ወርቅ ተመስል የዏውዴ ዖርፌ

ገብር ዯመ኏---- ምሳላ ገብር ስም ዯመ኏ ወርቅ ተመስል የቅነ (የዏረፌተ ኌገር ባሇቤት)

ዖ ---- አገባብ ፌቺው የሙያው ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇገብር ዯመ኏

ጸሉም ---- ውስጠ ዖ ሆኒ ያስር ኌበር ዖ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

መሌክዐ ---- የቅጽሌ ባሇቤት

አኮኍ ---- አገባብ ፌቺው እ኏ ሙያው አስረጅ አስረጅኌቱ ሇኮኌ

ይሥሔቅ ---- አኑቀጽ ያስር ኌበር አኮኍ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

እስከ ----- አገባብ ፌቺው ዴረስ ሙያው መዴረሻ

157
ይወርዴ ---- ያስር ኌበር እስከ ወዴቆ አስቀርቶታሌ

አኑብኡ ---- የመዴረሻ ባሇቤት

ማራቀቅ

ሰሙ፡- ዙሬ ይኼ ጠ቉ራ አገሌጋይ ምኑ ኌካው? ምኑስ ሆኌ?

በጌታው ፉት እኑባው እስከሚረግፌ ይሥቃሌ኏፡፡

ወርቁ፡-ዛ኏ብ በዯመ኏ አማካኝኌት መዛኌቡኑ ሇመ኏ገር ኌው፡፡ይሠቃሌ ማሇትም ዛ኏ብ በሚዖኑብበት

ጊዚ

ሰማዩ ብሌጭ ዴርግም ማሇቱኑ ሇመ኏ገር ኌው፡፡

የሚቀጥሇውኑ ቅነ ስሇ ጌታ ሥጋ መሌበስ኏ መሞት የተኌገረ ኌው፡፡

ሚ፣በዛኁ ቅነ ኑባብ

ሏሜተ ክሌኤቱ አኃው ዖኢይፇርህ ወሌዴ በሌዏ በተክበቶ፣

ሥጋ ጥዐመ እኑዖ የዏደ ኆኅተ ፣

ወፌለጠ ሞት ኮኌ ባሔቲቶ ዖበሌዏ እስመ ይመውት ባሔቲቶ፡፡

የቃሊት ትርጉም

ሏሜት ---- አሜት ጥዐም --- ጣፊጭ

ክሌኤቱ ---- ሁሇት የዏጹ --- ይዖጋሌ

አኀው ---- ወኑዴማማቾች ኆኅቶ ---- በሩኑ

ዖ ---- የ እኑዖ ---- እየ(አፌዙዥ)

158
ፇርሀ ---- ፇራ ፌለጥ ---- የተሇየ

ወሌዯ --- ሌጅ ሞት ---- በቁሙ

በሌዏ ---- በሊ ባሔቲቶ ---- ብቻውኑ

በ ----በቁሙ እስመ ---- እ኏ ፣ስሇ

ተከብቶ ---- መዯበቅ፣መሸሸግ ይመውት ----- ይሞታሌ

ሥጋ ---- በቁሙ

ፌቺ

የሁሇቱኑ ወኑዴማማቾች ሏሜት ያሌፇራ ሌጅ በሩኑ ዖግቶ፣

ብቻውኑ ጣፊጭ ሥጋ በሊ ፣ብቻውኑ የበሊ ብቻውኑ ይሞታሌ፡፡

እ኏ በሞትም የተሇየ ሆኌ፡፡

ምሳላ እ኏ ሙያው

ሏሜት --- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇኢፇርሀ

ክሌኤቱ ---- ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇአኃው

አኃው ---- የሏሜት ዖርፌ

ዖ ---- አገባብ ፌቺው «የ» ሙያው ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇወሌዴ

159
ኢ ---- አገባብ ፌቺው የሙያው ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇወሌዴ

ኢ ----- አገባብ ፌቺው አሌ(ያሌ) ሙያው አፌራሽ (አለታ)

ኢፇርሀ ---- ያስር ኌበር ዖ ወዴቆ አስቀርቶታሌ ፡፡

ወሌዴ ---- የቅነ (የዏረፌተ ኌገር )ባሇቤት

በሌዏ ---- ማሰሪያ አኑቀጽ ይስባሌ እኑጂ አይሳብም፡፡

በ ---- አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው ማዴረጊያ

ተከብቶ ---- የማዴረጊያ ባሇቤት

ሥጋ ---- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇበሌዏ

ጥዐም ---- ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇሥጋ

እኑዖ --- አገባብ ፌቺው እየ(ቸሌታ) አፌዙዥ ሙያው ማኑጸሪያ

የዏጹ ----- ያስር ኌበር እኑዖ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ኆኅት ---- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇየዏጹ

ወ ---- አገባብ ፌቺው ም ሙያው ዋዌ

ፌለጥ ---- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇኮኌ

ሞት ---- የፌለጥ ዖርፌ

ኮኌ ---- በዋዌ የተዯገመ ማሰሪያ አኑቀጽ

ባሔቲቶ ---- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇበሇዏ

ዖ ----- አገባብ ፌችው የሙያው በቂ ሆኒ የአስረጅ ባሇቤት

160
በሌዏ ---- ያስር ኌበር ዖ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

እስመ ---- አገባብ ፌቺው እ኏ ሙያው አስረጅ አስረጅኌቱ ሇኮኌ

ይመውት ----- ያስር ኌበር ዖ ወዴቆ አስቀርቶታሌ ፡፡

ባሔቲቶ ---- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇይመውት

ማራቀቅ

ሰሙ፡ --- ሏሜት የማይፇራ ሰው ቤቱኑ ዖግቶ ያረዯውኑ ሥጋ ብቻውኑ በሊ፡፡

በዯኅ኏ ጊዚ ጏረቤት኏ ወገኑ የማይወዴ ሰው የሚመጣውኑ መከራ

ሁለ ሇብቻው ይቀበሊሌ፡፡ብቻውኑ የበሊ ብቻውኑ ይሞታሌ኏፡፡

ወርቅ፡---- ሁሇት ወኑዴማማቾች የተባለትም አብ኏ መኑፇስ ቅደስ ኏ቸው፡፡

ወሌዴ ከአብ኏ ከመኑፇስ ቅደስ ተሇይቶ ሥጋ ሇብሷሌ፡፡

ብቻውኑ የበሊ ብቻውኑ ይሞታሌ፡፡ማሇትም ከአብ኏ ከመኑፌስ

ቅደስ ተሇይቶ ሥጋ ስሇሇበሰ በሞትም ብቸኛ ኾኌ፣ብቻውኑ ሞተ

ማሇት ኌው፡፡ባሇቅነው የሚያስተምረኑ ጌታ በሇበሰው ሥጋ ጸዋትወ መከራኑ መቀበለኑ

ኌው፡፡

ዋዚማ ቅነ

በአኑዴ ቤተክርስትያኑ አኑዴ የዯብር አሇቃ ተሹሞ ሳሇ በሊዩ ሊይ አዱስ አሇቃ ተሹሞ መጣበት፡፡

ይህም አዱሱ ሹም መሌአክ ይባሌ ኌበር ፡፡በእዴሜ኏ በአካሌም ገዛፍ ይታይ ኌበር ይባሊሌ፡፡

ብ዗ኑ ጊዚ ኌባር አሇቆች በሊያቸው ሊይ ላሊ ሲሾምባቸው አይወደም ዯስ አይሊቸውም፡፡

161
 ስሇዘህ ቀዯም ብል የኌበረው የዯብር አሇቃ አዱሱኑ ሹም በሚከተሇው ቅነ ተቸው፡፡

ኑባብ

ሇመሌአክ ኢ኏ከብሮ ሇእመ አሥረጸ ክኑፇ በመጠኌ ኌዊኅ ቆሙ፣

ሇአፌ ወሇ ትኑኑያ እስመ ክኑፌ ቦሙ፣

ወበ ሢበቱ ሇሰብእ ኢ኏ክብሮ ቀዱሙ፣

ጸዏዲ ሢበት እስመ ሀሇዎሙ፣

ሇዔፅው ወአእባኑ ኩልሙ፡፡

የቃሊት ትርጉም

ሇ ----ኑ ቦሙ ----አሊቸው

መሌአክ ----በቁሙ ሢበት ----ሽበት

ኢ኏ከብሮ ----አ኏ከብርም ሰብእ -----ሰው

እመ -----ቢ ቀዱሙ -----አስቀዴሞ

አሥረጸ ----አበቀሇ ጸዏዯ -----ኌጭ

ክኑፌ ----በቁሙ፣ሌክ ሀሇዎሙ -----አሊቸው

ኌዊኅ -----ረጅም ዔፅው ----ዔኑጨቶች

ቆሙ ----ቁመቱ አእባኑ ----ዯኑጋዮች

ሇ -----በቁሙ ኩልሙ ----ሁለም

ኦፌ ----ወፌ ወ ---- እ኏
162
ትኑኑያ ----ትኑኝ

ፌቺ

 በቁመቱ ሌክ ክኑፌ ቢያበቅሌ መሌአክኑ አ኏ከብረውም ክኑፌስ ሇወፌ኏ ሇትኑኝም

አሊቸው኏፡፡ሰውኑም በሽበቱ አስቀዴመኑ አ኏ከብረውም ፡፡ኌጭ ሽበትማ ሇዔፅዋት኏
ሇዴኑጋዮቹ ሁለ አሊቸው኏፡፡

ምሳላ኏ ሙያ

ሇ ---- አገባብ ፌቺው«ኑ» ሙያው ተጠቃሽ ተጠቃሽኌቱ ሇኢ኏ከብሮ

መሌአክ ----- የተጠቃሽ ባሇቤት

ኢ኏ከብሮ ---- ማሰሪያ አኑቀጽ ይስባሌ እኑጂ አይሳብም

ሇ ----- አዲማቂ ትርጉም የሇሽ

እመ ---- አገባብ ፌቺው ቢ ሙያው ማኑጸሪያ

አሥረጸ ---- ያስር ኌበር እመ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ክኑፌ ----- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇአሥረጸ

በ ----- ያሇው አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው ማዴረጊያ

መጠኑ ----- የማዴረጊያ ባሇቤት

163
ኌዊኅ ---- ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇቆሙ

ቆሙ ----- የመጠኑ ዖርፌ

ሇ ----- አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው አቀባይ

ኦፌ ትኑኑያ ----- በወ ተጫፌረው የአቀባይ ባሇቤት

ወ ----- አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው አቀባይ

እስመ ---- አገባብ ፌቺው እ኏ ሙያው አጫፊሪ

ክኑፌ ---- የአስረጅ ባሇቤት

ቦሙ ---- ያስር ኌበር እስመ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ወ ----- አገባብ ፌቺውም ሙያውም ዋዌ

በ ----- አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው ማዴረጊያ

ሢበት ---- የማዴረጊያ ባሇቤት

ሇ ---- አገባብ ፌቺው «ኑ» ሙያው ተጠቃሽ ተጠቃሽኌቱ ሇኢ኏ክብሮ

ሰብእ ---- የተጠቃሽ ባሇቤት

ኢ኏ከብሮ ----- በዋዌ የተዯገመ ማሰሪያ አኑቀጽ

ቀዱሙ ----- አኑቀጽ አጎሊማሽ

ጸዏዲ ----- ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇሢበት

ሢበት ----- የአስረጂ ባሇቤት

እስመ ---- አገባብ ፌቺው እ኏ ሙያው አስረጅ አስረጅኌቱ ሇኢ኏ክብሮ

164
 ሀሇዎሙ ----- ያስር ኌበር እስመ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ሇ ----- አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው አቀባይ

ዔፅው኏ አእባኑ ----- በ ወ ተጫፌረው የአቀባይ ባሇቤት

ወ ----- አገባብ ፌቺው እ኏ ሙያው አጫፊሪ

ኳልሙ ----- ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇዔፅው኏ ሇአእባኑ

ማራቀቅ

ሰሙ፡--መሌአክኑ በቁመቱ ሌክ ክኑፌ አሇው ብሇኑ አ኏ከብረውም፡፡ክኑፌማ ሇወፍች኏ ሇትኑኞችም

አሊቸው኏፡፡

ሰውኑም ቢሆኑ ሽበት አሇው ብሇኑ አስቀዴመኑ አ኏ከብረውም ፡ሽበትማ ሇእኑጨቶች኏

ዴኑጋዮች አሊቸው኏፡፡

ወርቅ፡---ቀዯም ብል የተሾመው ሰውዬ በእኑጀራው ሊይ ስሇ መጣበት በ኉ሊ የመጣውኑ አሇቃ

ማጥሊሊቱ ኌው፡፡ምኑም እኑ኱ኑ በ኉ሊ የመጣው አሇቃ አምሮ ጠምጥሞ ቢታይም

በችልታው

ይህኑ ያህሌ አሌኌበረም፡፡ሰውኑ በሽበት አ኏ከብረውም ፡ማሇት በአስተዋይኌቱ እ኏

በእውቀቱ እ኏ከብረዋሇኑ እኑጂ በእዴሜ኏ በሽበት ግኑ ሌ኏ከብረው አኑችሌም፡፡ባሇቅነው

«አኮ በሢበት አሊ በአእምሮ(በዔውቀት እኑጂ በሽበት )» ሉከበር አይችሌም የሚሇውኑ

ያስታውሰ኏ሌ፡

ከዘህ በሊይ እኑዲየኌው ከሆኌ ሁሇቱ ተሿሚዎች በስሌጣኑ ሽሚያ ዏይኑ እ኏ አፇር ሆኌዋሌ፡፡ይህ
የተሿሚዎች ስሔተት አይዯሇም፡፡በዲኝኌት ሲታይ የሿሚው ስሔተት ኌው፡፡ሿሚው መጀመሪያ

165
ሇሾመው ሰው ቦታ ሳይሰጥ ፡ቦታውኑ ሇሹመት ሳያጸዲ የሹመት ዯብዲቤ አስይዜ ሁሇተኛውኑ ሰው
ሌ኱ሌ፡፡ጠቡ የተፇጠረው በዘህ ጊዚ ኌው፡፡ይህ ዏይኌቱ ኌገር ወዯፉት ባይዯጋገም ሇሿሚዎችም ሆኌ
ሇተሿሚዎች ይበጃሌ፡፡

እኑዯ ባሇቅነው አስተሳሰብ አኑዲኑዴ ሰዎች ዔዴሜያቸው የማይፇቅዯውኑ በአኌጋገርም ሆኌ

በተግባር የሚያሳዩ ካለ በዔዴሜያቸውም ሆኌ በሽበታቸው ከዘህ መጥፍ ተግባራቸው
እስካሌተቆጠቡ ዴረስ ሇከበሩ

አይችለም፡፡ይሁኑ እኑጅ ኦሪት «አክብር ገጸ አረጋዊ» ስሇምትሌ በዔዴሜ ጠ኏ ያለ ሰዎችኑ ማክበር

አስፇሊጊ ኌው፡፡በ኉ሊም ብዴራችኑኑ እ኏ገኛሇኑ፡፡

ሥሊሴ ቅነ

ሰቃሌያኑ ጌታኑ በአምስት ችኑካሮች ቸኑክረውታሌ፡፡ቅነውም ይህኑ በተመሇከተ ኌው፡፡

ኑባብ

ወሌዴ ፉዯሇ አሌፊ ሊዔላሁ ሇዔፅ አመ ተሰፌሏ፡

ሔማማተ ሥጋ ዯቂቅ ከመኪያሁ ያኑብቡ፣

ሣዔረ ቀኒት ሏጺኑ ኌሲኦሙ ቀርቡ፣

ሇመምህሮሙ ትጉህ ይሁዲ እኑተ ፇዴፇዯ ጥበቡ፣

ሠሊሳ ብሩር አምጣኌ ዏስቡ፣

ወጽሔፇተ ዛኑቱ ፉዯሌ በማይ ኀጸቡ፣

እስመ ሕረ ውስተ ዯይኑ ምስካቡ፡፡

የቃሊት ትርጉም

166
ወሌዴ ---- ሌጅ ቀኒት ------ ችኑካር

ፉዯሌ ----- በቁሙ ሏጺኑ ------ ብረት

አሌፊ ----- የመጀመሪያ ኌሢኦሙ ----- ይዖው

ሊዔላሁ ----- በሊይ ቀርቡ ----- ቀረቡ

ሇ ------ የ መምህሮሙ ----- መምህራቸው

ዔፅ -----እኑጨት ትጉህ ----- በቁሙ፣ታታሪ

አመ ----- ጊዚ እኑተ ----- የ

ተሰፌሏ ---- ተዖረጋ ፇዴፇዯ ---- በዙ

ሔማማት ----- መከራዎች ሠሊሳ ----- በቁሙ

ሥጋ ------ በቁሙ ብሩር ------ ብር

ዯቂቅ ----- ሌጆች አምጣኌ ----- እ኏ ፣ስሇ

አመ ----- አዲማቂ ትርጉም አሌባ ዏስቡ ----- ዯሞ዗

ኪያሁ ----- እሱኑ ጽሔፇት ----- በቁሙ

ያኑብቡ -----ያኌቡ ዖኑዴ ዛኑቱ ----- ይህ

ሣዔር ----- ሣር ማይ ----- ውኃ

ኀጸቡ --- አጠቡ ዯይኑ ------ መከራ

እስመ ----- እ኏ ምስካብ ----- መኝታ

167
ውስተ ----- ውስጥ ይሁዲ ------- የሰው ስም

ፌቺ

የመጀመሪያው ወሌዴ ፉዯሌ በዔኑጨት ሊየ በተዖረጋ ጊዚ የሥጋ

መከራዎች ሌጆች እሱኑ ያኌቡት ዖኑዴ የብረትኑ ችኑካር ሣር ይዖው ቀረቡ፡፡

ጥበቡ የበዙ መምህራቸው ይሁዲ በሠሊሳ ብር ተቀጥሮሊቸዋሌ኏፡፡እሱ ወዯ መከራ

መኝታ ቤቱ ስሇሄዯ የወሌዴ ፉዯሌ ጽሔፇትኑ በውኃ አጠቡ፡ዯመሰሱ፡፡

ምሳላ኏ ሙያው

ፉዯሌ ወሌዴ ---- ምሳላ ፉዯሌ ስም ወሌዴ ወርቅ ተመስል የማኑጸሪያ ባሇቤት

አሌፊ ----- የፉዯሌ ዖርፌ

ሊዔላሁ ----- የማዴረጊያ ባሇቤት

ሇ ----- አገባብ ፌቺው የሙያው ዖርፌ አያያዥ ዖርፌ አያያዥኌቱ ሊዔሇ ዔፅ የሚያሰኝ፡

ዔፅ ------ የሊዔሇ ዖርፌ

አመ ----- አገባብ ፌቺው ጊዚ ሙያው ማኑጸሪያ

ተሰፌሏ ----- ያስር ኌበር አመ ወዯቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ዯቂቅ ሔማማት ------ ምሳላ ዯቂቅ ስም ሔማማት ወርቅ ተመስል የቅነ (የዏረፌተ ኌገሩ ባሇቤት)

ሥጋ ----- የሔማማት ዖርፌ

ከመ ------ አዲማቂ

ኪያሁ ------- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇያኑብቡ

168
ያኑብቡ ------ ዖኑዴ አኑቅጽ

ሣዔር ቀኒት ------ ምሳላ ሣዔር ስም ቀኒት ወርቅ ተመስል ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇኌሢኦሙ

ሏጺኑ ----- የቀኒት ዖርፌ

ኌሢኦሙ ----- ቦዛ አኑቀጽ

ቀርቡ ----- ማሰሪያ አኑቀጽ

ሇ ------ አገባብ ፌቺው የሙያው ዖርፌ አያያዥ ዖርፌ አያያዥኌቱ ዏስበ መምህር ይሁዲ የሚያሰኝ

መምህር ይሁዲ ------ ምሳላ መምሀር ስም ይሁዲ ወርቅ ተመስል የዏስብ ዖርፌ

እኑተ ----- አገባብ ፌቺው የሙያው ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇመምህር ይሁዲ

ፇዴፇዯ ----- ያስር ኌበር እኑተ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ጥበብ ----- የቅጽሌ ባሇቤት

ሠሊሳ ----- የብሩር ቅጽሌ

ብሩር ------ ኅብር ሆኒ የአስረጅ ባሇቤት

አምጣኌ ----- አገባብ ፌቺው እ኏ ሙያው አስረጅ አስረጅኌቱ ሇቀርቡ

ዏስቡ ----- ያስር ኌበር አምጣኌ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ወ ------ አገባብ ፌቺው ም ሙያው ዋዌ

ጽሔፇት ----- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇኀፀቡ

ፉዯሌ ----- የጽሔፇት ዖርፌ

በ ------- አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው ማዴረጊያ

169
ማይ ----- የማዴረጊያ ባሇቤት

ኀፀቡ ------ በዋዌ የተዯገመ ማሰሪያ አኑቀጽ ይስባሌ እኑጂ አይሳብም

እስመ ----- አገባብ ፌቺው እ኏ ሙያው አስረጂ አስረጅኌቱ ሇኀፀቡ

ሕረ ------ ያስር ኌበር እስመ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ምስካብ ዯይኑ ------ ምሳላ ምስካብ ስም ዯይኑ ወርቅ ተመስል የውስተ ዖረፌ

ማራቀቅ

ሰሙ፡--- ሌጆች የፉዯሌ ገበታ በተዖረጋ ጊዚ ሀ ሁ ኑ ሇመማር መጠኑቆያሣር

ይዖው ቀረቡ፡፡መምህር በሠሊሳ ብር ተቀጥሮሊቸዋሌ኏ መምህራቸውም

ዯክሞት ወዯ መኝታ ቤት ስሇሄዯ ሔፃኑ መሆኑ አይቀርም኏ የፉዯለኑ

ገበታ በውኃ ፣ አጠቡት ፣ፉዯልችም ተዯመሰሱ፡፡

ወርቁ፡--- ጌታችኑ መዴኀ኎ታችኑ ኢየሱስ ክርስቶስ በመስቀሌ ሊይ በተሰቀሇ

ጊዚ መከራ ተቀብሎሌ፡በብረት ችኑካሮችም ተቸኑክሯሌ፡፡ይህ መከራ

እኑዱፇጸምበት ይሁዲ በሠሊሳ ብር ሸጦታሌ኏ ፡በጦር በተወጋ ጊዚም

ዯም኏ ውኃ ፇስሷሌ፡፡ይሁዲም ወዯዯይኑ ሄዶሌ ማሇት ተፇረድበት ተቀጣ ማሇት ኌው፡፡

የሽያጭ ኌገር ከተኌሳ ዖኑዴ የያዔቆብ ሌጆች አባታቸው ስሇወዯዯው ቀኑተው ወኑዴማቸውኑ
ዮሴፌኑ በሠሊሳ ብር ሇግብጻውያኑ ሸጠዋሌ፡፡ዮሴፌ ግኑ ተሸጦ በሄዯበት የግብፅ ሔዛብ እ኏ ኑጉሥ
ዖኑዴ ክብር኏ ሞገስ አግኝቶ ተሾመ፡፡በግብፅ኏ በእስራኤሌ ረሀብ በሰፇኌ ጊዚ኏ ወኑዴሞቹ እህሌ
ፌሇጋ በመጡ ጊዚ የሠሩትኑ በዯሌ ይቅር ብል ሇወኑዴሞቹ የሚያስፇሌጋቸውኑ ሁለ
170
ሰጥቷቸዋሌ፡፡ጌታችኑ መዴኀ኎ታችኑ ኢየሱስ ክርስቶስም አስረው የሾህ አክሉሌ በራሱ ጭኌው
፡መስቀለኑ አሸክመው እየተዖባበቱበት በችኑካር መትተው የሰቀለትኑ እ኏ ውኃ እያሇ ሏሞት(ሬት)
ያጠጡትኑ እ኏ ጎኍኑ በጦር የወጉትኑ አይሁዴ «አባት ሆይ የሚሠሩትኑ አያውቁትም኏ ይቅር
በሊቸው» ብል ኌው የጸሇየሊቸው፡፡

ዖይዚ ቅነ

የሚቀጥሇው ቅነ ዴኑግሌ ማርያም ጌታኑ በመውሇዶ የተኌገረ ኌወ፡፡

ኑባብ

እምጥኑት ኢመሌኡ እስከ ይእዚ፣

አዲም ወሓዋኑ ዖአበዊሆሙ ቤተ፣

አመይወሌደ ክሌኤተ ክሌኤተ፣

ማርያም ሰ ዖኌሥኦት ቅዴስተ ቅደሳኑ በረከተ፣

መሌአት ምዴረ ወሰማያተ ፣

ወሉዲ ዋሔዯ ወተወሉዲ አሏተ፣

መሌአት ምዴረ ወሰማያተ፡፡

የቃሊት ትርጉም

እም ---- ከ፣ጀምሮ ኌሥአት ---- ወሰዯች

ጥኑት ------ ዴሮ ቅዴስት ----- ክብርት

ኢ ------ አፌራሽ ቅደሳኑ ----- የተከበሩ

171
መሌአ ----- ምለ በረከት ----- በቁሙ

ይእዚ ----- ዙሬ መሌአት ----- ሞሊች

አዲም ----- የሰው ስም ምዴር ---- በቁሙ

ሓዋኑ ----- የሰው ስም ሰማያት ------ ሰማዮች

ዖአበዊሆሙ ----- የአባቶቻቸው(ሥሊሴ) ወሉዲ ----- ወሌዲ

ቤት ------ በቁሙ ዋሔዴ ------አኑዴ

አመ ------ ጊዚ ተወሉዲ ----- ተወሌዲ

ይወሌደ ----- ይወሌዲለ አሏተ ----- አኑዴ ኵ኏

ክሌኤተ ክሌኤተ ---- ሁሇት ፣ሁሇት ማርያም ----- የጌታ እ኏ት

ሰ ----- ግኑ ፣ኌገር ግኑ ዖ ------- የ

ፌቺ

አዲም኏ ሓዋኑ ከጥኑት ጀምሮ ሁሇት ሁሇተ በወሇደ ጊዚ፣

የአባቶቻቸውኑ የሥሊሴኑ ቤት አሌመለም ፡፡ከቅደሳኑ

ይሌቅ የተከበረች በረከትኑ የተቀበሇች ማርያም ግኑ አኑዴ

ወሌዲ እ኏ አኑዴኵ኏ ተወሌዲ ምዴር እ኏ ሰማይኑ ሞሊች፡፡

ምሳላ኏ ሙያ

እም ---- አገባብ ፌቺው ከሙያው መኌሻ

ጥኑት ----- የመኌሻ ባሇቤት

ኢመሌኡ ----- ማሰሪያ አኑቀጽ ይስባሌ እኑጅ አያስብም

172
እስከ ----- አገባብ ፌቺው ዴረስ ሙያው መኌሻ

ይእቲ ------ የመዴረሻ ባሇቤት

አዲም኏ ሓዋኑ ----- በ ወ ተጫፌረው የቅነ ባሇቤት

ዖ ----- አገባብ ፌቺው የ ዖርፌ ዯፉ ዖርፌ ዯፉኌቱ ቤተ አበዊሆሙ የሚያሰኝ ፡፡

አበዊሆሙ ----- የቤት ዖርፌ

ቤት ------- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇይወሌደ

ማርያም ----- የአፌራሹቅነ ባሇቤት

ሰ ----- አገባብ ፌቺው ግኑ ሙያው አፌራሽ

ዖ ------ አገባብ ፌቺው የ ሙያው ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇማርያም

ኌሥኦት ----- ያሥር ኌበር ዖ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

ቅዴስት ----- ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇበረከት

ቅደሳኑ ----- የቅዴስት ዖርፌ

በረከት ----- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇኌሥኦት

መሌአት ------ የአፌራሹ ቅነ ማሰሪያ አኑቀጽ

ምዴር኏ ሰማያት ----- በ ወ ተጫፌረው ተሳቢ ተሳቢኌታቸው ሇመሌአት

ወ ----- አገባብ ፌቺው እ኏ ሙያው አጫፊሪ

ወሉዲ ------ ቦዛ አኑቀጽ

ዋሔዴ ------ ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇወሉዲ

173
ወ ------ አገባብ ፌቺውም ሙያውም አጫፊሪ

ተወሉዲ ------ ቦዛ አኑቀጽ

አሏተ ----- ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇተወሉዲ

ማራቀቅ

ሰሙ፡---አዲም኏ ሓዋኑ ሁሇት ሁሇት ቢወሌደም የአባቶቻቸውኑ (የሥሊሴኑ)

ቤት አሌሞመለም፡፡አኑዱት ሴት ግኑ አኑዴ ወሌዲ኏ አኑዴ ኵ኏ ተወሌዲ

ቤት ሙለ ኾ኏ሇች ማሇት ኌው፡፡

ወርቁ፡---ባሇቅነው አዲም኏ሓዋኑኑ ከማርያም ጋር አወዲዴሯሌ ፣በውዴዴሩም መሠረት

አዲም኏ሓዋኑ መኑታ መኑታ ቢወሌደም ምዴርኑ አሇመሙሊታቸውኑ፡

ማርያም ግኑ ሰማይ኏ ምዴርኑ የፇጠረውኑ ስሇወሇዯች ምዴርኑ ሞሌታታሇች ይሊሌ

ባሇቅነው፡፡

ይህ ቅነ አፌራሽ ቅነ ይባሊሌ፡፡አዲም኏ ሓዋኑኑአኮስሶ ማርያምኑ አሞግሶ ተቀኝቷሌ፡፡አባቶቻችኑስ

«አምሣ ቢወሇዴ አምሣ ኌው ጉደ ከተባረከ ይበቃሌ አኑደ» ይለ የሇ፡፡

መወዴስ ቅነ

የሚቀጥሇው ቅነም የጌታኑ ስቅሇት የተመሇከተ ኌው፡፡

ኑባብ

ኦ አብርሃም መዴኀነዒሇም ተአኑገደ ብከ አ኏ግዯ ሏጺኑ ቅኑዋት፣

ወአመ በገጽከ ቀርቦ ተጸፌዕተ ገጽ ኅብስት፣

174
ኌበረ በጥቃ ዘአከ እኑግዲ ኳይ኏ት፣

ወሊእከ ትእዙዛ ገቦ ዘአከ ጽሩየ ማየ አቅረበ ሇኅጽበት፡፡

ሇዒሇም

ይትሏኌጽሂ ሇአረጋዊ ሔኑጻ ቤተከ ስቅሇት፣

በሏብሌ ተመጠኌ ዖባኑከ መሠረት፣

ወእመ ይጠፌእ ብከ ብርሃኌ ፀሏይ ማኅቶት፣

ዔሇተ ሞትከ አረጋዊ ኌበረ በጽሌመት፡፡

የቃሊት ትርጉም

ኦ ----- ሆይ ተጸፌዕት ----- በጥፉ መመታት

አብርሃም ---- የሰውስም ገጽ ------ ፉት

መዴኃ኎ ------ አዲኝ ኅብስት ----- እኑጀራ

ዒሇም------ በቁሙ ኌበረ ------ ተቀመጠ

ተአኑገደ ------ እኑግዲ ሆኍ ጥቃ ------ አጠገብ

ብከ --------- ባኑተ ዘአከ ----ያኑተ

አ኏ግዴ ----- እኑግድች ሊእከ ----- ተሊሊኪ(መሊክተኛ)

ሏጺኑ ------ ብረት ትእዙዛ ----- ትዙዛ

ቅኑዋት ------ ችኑካሮች ገቦ ----- ጎኑ

ወ ------ ም ጽሩይ ----- ጥሩ

175
አመ ------ ጊዚ ማይ ----- ውኃ

በገጽከ ----- በፉትህ አቅረበ ----- አቀረበ

ቀርበ ------ ቀረበ ሇ ----- በቁሙ

ኅፅበት ------ ማስታጠብ(እጥበት) ዖባኑከ ----- ጀርባህ

ይትሏኌጽ ----- ይሠራ ዖኑዴ መሠረት ----- በቁሙ

ሂ ----------- ም(ከፊይ) አመ ------- ጊዚ

አረጋዊ ----- ሽማግላ ይጠፌእ ----- ይጠፊሌ

ሔኑጻ ----- በቁሙ ብከ ----- ባኑተ

ቤትከ ------ ቤትህ ብርሃኑ ------ በቁሙ

ስቅሇት ----- ስቅሇት ፀሒይ ---- በቁሙ

በሏብሌ ------ ጠመዯ ማኅቶት ----- ብርሃኑ ፣ጧፌ

ተመጠኌ ----- ተሇካ ዔሇተ ምትከ ----- የሞትህ ቀኑ

ጽሌመት ----- ጨሇማ ኌበረ ----- ተቀመጠ

ፌቺ

አብርሃም የዒሇም መዴኃ኎ት ሆይ የብረት ችኑካሮች እኑግድች፣

መጡብህ፡፡በጥፉ መመታት ገበታም በፉትህ በቀረበ ጊዚ እኑግዲ ጦር

ከአጠገብህ ተቀምጦ፣ቁጭ አሇ፡፡ትዙዛ ፇጻሚ ተሊሊኪ ጏኑህም ሇማስታጠብ ጥሩ ውኃ አቀረበ፡፡

ሇዒሇም
176
የቤትህ ሔኑፃ ስቅሇት ሇሽማግላው ይሠራ ዖኑዴ መሠረቱ ጀርባህ በገመዴ

ተሇካ፡፡የፀሏይ ሻማ ብርሃኑም በጠፊ ጊዚ ሽማግላው የሞትህ ቀኑ

በጨሇማ ተቀመጠ፡፡

ምሳላ኏ ሙያው

ኦ ---- ቃሇ አጋኒ

አብርሃም መዴኃ኎ ----- ምሳላ አብርሃም ስም መዴኃ኎ ወርቅ ተመስል የሰሚ ባሇቤት

ዒሇም ---- የመዴኃ኎ት ዖርፌ

ተአኑገደ ----- ማሰሪያ አኑቀጽ

በ ----- አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው ማዴረጊያ

ከ ------ ማዴረጊያ ባሇቤት

አ኏ግዴ ቅኌዋት ------ ምሳላ አ኏ግዴ ስም ቅኑዋት ወርቅ ተመስል የቅነ(የዏረፌተ ኌገሩ)ባሇቤት

ሏጺኑ ------ የአ኏ግዴ ዖርፌ

ወ ------- አገባብ ፌቺውም ሙያው ዋዌ

አመ ------ አገባብ ፌቺው ጊዚ ሙያው ማኑጸሪያ

በ ------ አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው ማጸሪያ

ገጽ ----- የማዴረጊያ ባሇቤት

ቀርበ ----- ያስር ኌበር አመ ወዴቆ አስቀርቶታሌ

ተጸፌዕተ ኅብስት ----- ምሳላ ኅብስት ስም ተጸፌዕት ወርቅ ተመስል የማኑጸሪያ ባሇቤት
177
ገጽ ------ የተጸፌዕት ዖርፌ

ኌበረ ----- በዋዌ የተዯገመ ማሰሪያ አኑቀጽ

በ ----- አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው ማዴረጊያ

ጥቃ ----- የማዴረጊያ ባሇቤት

ዘአከ ----- የጥቃ ዖርፌ

እኑግዲ ኳይ኏ት ----- ምሳላ እኑግዲ ሰም ገቦ ወርቅ ተመስል የዋዌ ባሇቤት

ትእዙዛ ------ የሊእክ ዖርፌ

ዘአከ ------ የገቦ ዖርፌ

ጽሩይ ------ ቅጽሌ ቅጽሌኌቱ ሇማይ

ማይ ------ ተሳቢ ተሳቢኌቱ ሇአቅረበ

አቅረበ ------ በዋዌ የተዯገመ ማሰሪያ አኑቀጽ ይስባሌ እኑጂ አይሳብም

ሇ ----- አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው አቀባይ

ኅፅበት ----- ኅብር ሆኒ የአቀባይ ባሇቤት

ይትሏኌጽ ----- ዖኑዴ አኑቀጽ ሙያው አዋዋይ

ሂ ------ አገባብ ፌቺው ም ሙያው ከፊይ

ሇ ------ አገባብ ፌቺው ም ሙያው አቀባይ

አረጋዊ ------ የአቀባይ ባሇቤት

ሔኑፃ ስቅሇት ----- ምሳላ ሔኑፃ ሰም ስቅሇት ወርቅ ተመስል የዖኑዴ ባሇቤት
178
ቤት ------ የሔኑፃ ዖርፌ

በ ------ አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ማየው ማዴረጊያ

ሏብሌ ------ የማዴረጊያ ባሇቤት

ተመጠኌ ------ ማሰሪያ አኑቀጽ

መሠረት ዖባኑ ------ ምሳላ መሠረት ሰም ዖባኑ ወርቅ ተመስል የቅነ(የዏረፌተ ኌገሩ)ባሇቤት

ወ ----- አገባብ ፌቺው ም ሙያው ዋዌ

አመ ----- አገባብ ፌቺው ጊዚ ሙያው ማኑጸሪያ

ይጠፌእ ------ ያስር ኌበር አመ ወዴቆ አስቀርቶታሌ፡፡

በ -----አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው ማዴረጊያ

ማኅቶት ብርሃኑ ------ ምሳላ ማኅቶት ስም ብርሃኑ ወርቅ ተመስል የማኑጸሪያ ባሇቤት

ሞት ------ የዔሇት ዖርፌ

ኌበረ ----- በዋዌ የተዯገመ ማሰሪያ አኑቅጽ

በ ------ አገባብ ፌቺው በቁም ቀሪ ሙያው ማዴረጊያ

ጽሌመት ------- ኅብር ሆኒ የማዴረጊያ ባሇቤት

ማራቀቅ

ኦ አብርሃም መዴኃነዒሇም

ተአኑገደ ብከ አ኏ግዯ ሏጺኑ ቅኑዋት፣

179
ሰሙ፡--- በአኑተ ቤት ሉስተ኏ገደ እኑግድች መጡብህ

ወርቁ፡--- የብረት ችኑካሮች መጡብህ ማሇት ጌታ በመስቀሌ ሊይ

በተሰቀሇ ጊዚ በብረት ቸኑካሮች መመታቱኑ (መቸኑከሩኑ )ሇመ኏ገር ኌው፡፡

ወአመ በገጽከ ቀርበ ተጽፌዕተ ገጽ ኅብስት፣

ኌበረ በጥቃ ዘአከ እኑግዲ ኳይ኏ት፣

ሰሙ፡--- ገበታ(ማእዴ)በቀረበ ጊዚ እኑግዲው በአጠገብህ ተቀመጠ ፡፡

ወርቁ፡---- ጌታ በአኑዴ በኩሌ በጥፉ እየተመታ ሳሇ በእኑዴ በኩሌ ዯግሞ ጎኍኑ በጦር

መወወጋቱኑ ሇመ኏ገር ኌው፡፡

ወጻእከ ትእዙዛ ገቦ ዘአከ ጽሩይ ማየ አቅረበ ኅጽበተ፣

ሰሙ፡--- ራት ሉቀርብ ሲሌ የቤት የቤት አሽከር እጅ ሇማስታጠብ ውኃ ያቀርባሌ፡፡

ወርቁ፡--- ጌታ ጎኍኑ በጦር በተወጋ ጊዚ ከጎኍ ጥሩ ውኃ ፇስሷሌ ማሇት ኌው፡፡

ሇዒሇም

ይትሏኌጽሂ ሇአረጋዊ ሔኑፃ ቤተ ክርስትያኑ ስቅሇት፣

በሏብሌ ተመጠኌ ዖባኑከ መሠረት፣

ሰሙ፡--- ቤት ሲሠራ በሜትር ፣በገመዴ ይሇካሌ

180
ወርቁ፡--- ጀርባው በገመዴ ተሇካ በማሇት በመስቀሌ ሊይ በተሰቀሇ ጊዚ ስፌር ቁጥር

የላሇው ግርፊት መገረፈኑ ኌው፡፡

ወአመ ይጠፌእ ብከ ብርሃኌ ፀሏይ ማሔቶት ፣

ዔሇተ ሞትከ አረጋዊ ኌበረ በጽሌመት፡፡

ሰሙ፡--- በቤት ውስጥ ይበራ የኌበረው መብራት ከጠፊ ቤተሰቡ ሁለ በጨሇማ መቀመጡ ኌው፡፡

ወርቁ፡--- ጌታ በመስቀሌ ሊይ በተሰቀሇ ጊዚ ፀሏይ ብርሃናኑ ከሌክሊሇች ፡የጌታም ስቅሇት በጨሇማ

ተጋርድ

የቆየ መሆኍኑ ሇመ኏ገር ኌው፡፡

ይህ ባሇቅነ ግሩም ሰም኏ ወርቅ አዋቂ ኌው ቅነውኑም ያቀረበው በተኑጣሇሇ ሰም኏ ወርቅ
ኌው፡፡ባሇቅነው የተራኪ኏ የሥዔሊዊ ዴርሰትም ባሇሙያ ኌው፡፡ምክኑያቱም የጌታችኑኑ የሥኌ ስቅሇት
ታሪክ በሁሇቱም የዴርሰት ዒይኌቶች ኌግሮ኏ሌ኏ ፡፡ ከዘህም ላሊ ባሇቅነው የስብከት ባሇሙያ
ኌው፡፡ብ዗ዎቻችኑ ስብከት የሚሰበከው መጽሏፌ ቅደስኑ በመዖርጋት ብቻ ይመስሇኑ
ኌበር፡፡ባሇቅነው ግኑ በቅነው ጌታችኑ በችኑካር መቸኑከሩኑ በጥፉ መመታቱኑ ፣በጦር
መወጋቱኑ፣ከጎኍ ጥሩ ውኃ መፌሰሱኑ ዔርቃኍኑ ሆኒ ከሌክ በሊይ በጅራፌ መገረፈኑ በዘህም
ምክኑያት ፀሏይ ብርሃናኑ በመከሌከሎ ስቅሇቱም በጨሇማ መከሇለኑ ሰብኮ኏ሌ፡ኌግሮ኏ሌ፡፡

እኑግዱህ የግዔዛ ቅነ ትኑሽ ተ኏ግረኑ ብ዗ የምኑማርበት እ኏ ብ዗ የም኏ስተምርበት ዴርሰት

ኌው፡፡ሇምሳላ ባሔሌኑ ሃይማኒትኑ ታሪክኑ እ኏ ሌዩ ሌዩ ጥበባትኑ በቅነ መማር኏ ማስተማር
እኑችሊሇኑ፡፡ምክኑያቱም ከዘህ በሊይ ከአየኌው መወዴስ ቅነ ሏሳቡኑ ወስዯኑ ጌታ ወዯዘህ ዒሇም
መጥቶ በምኑ ምክኑያት እኑዯተሰቀሇ ብኑጽፌ ከአኑዴ መጽሏፌ ይበሌጣሌ኏፡፡
181
 ከዘህ በሊይ ሁሇት ሙለ ቤት ቅነዎች አይተ኏ሌ፡፡አኑዯኛው ሙለ ቤት የግዔዛ ቅነ መሌክ
በአማርኛ ቉ኑ቉ ሁሇተኛው ሙለ ቤት በግዔዛ ቉ኑ቉ መዖረፈኑ አይተ኏ሌ፡፡

እኑግዱህ ወጣቶች የቅነውኑ ጸጉሩኑ፣

ግኑባሩኑ፣ቅኑዴቡኑ፣ጆሮውኑ፣ዏይኍኑ፣አፌኑጫውኑ፣ጥርሱኑ኏ ከኑፇሩኑ በጠቅሊሊ መሌኩኑ
አይታችሁታሌ፡፡ከአሁኑ ጀምሮ ተዋወቁት የቅነያችኑ መጀመሪያ ጉባኤ ቃ኏ መጨረሻው ዯግሞ
መወዴስ መሆኍኑ ሌብ አዴርጉ፡፡

ቅነውኑ ሙሽራ ይመስሌ ዏይኑ ዏይኍኑ ማየት ብቻ አይበቃም፡፡ቅነ ጥሩ አኑባቢ ያስፇሌገዋሌ፡፡በቅነ

ውስጥ ያለ ቃሊት ሏረጎች኏ ቤት መምቻዎች በኑባብ በኩሌ የራሳቸው የኑባብ አጀማመር እ኏
አጨራረስ አሊቸው፡፡

ጥሩ አኑባቢ የላሇው ቅነ እ኏ ፌሬ የላሇው ዙፌ ይመሳሰሊለ፡፡ዙፈ የሚበሊ ፌሬ እኑዯ ላሇው ሁለ

ቅነውም ጥሩ አኑባቢ ከላሇው ጆሮ አይስብም አይኌሽጥም ፣ወነም አይቀሰቅስም፣«ማሇፉያ ኌው
ይበሌ ይበሌም» አያስኝም፡፡ስሇዘህ በቅዴሚያ ከዘህ በሊይ የተሰጡትኑ ቅነዎች ጥሩ ቅነ የሚያውቅ
ሰው ቢያኌባቸው የተሻሇ ኌው፡፡ከዘያ በ኉ሊ ግኑ መሇማመደ ጠቃሚ ኌው፡፡

ከዘህ በሊይ እኑዲየኌው መምህሩ ከጉባኤቃ኏ እስከ መወዴስ ሲዖርፌ ሙለ ቤት ቅነ ዖረፇ

ይባሊሌ፡፡ጀማሪው የቅነ ተማሪም ቅነ እየቆጠረ ከጉባኤ ቃ኏ እስከ መወዴስ ሲዯርስ ተማሪ እገላ
ቤት ሞሊ ይባሊሌ፡፡ሙለ ቤት ማሇትም የቅነው መጨረሻ ማሇት ኌው፡፡ላልች ተጨማሪ ቅነዎች
ቢኒሩም ከዘህ ውጪ አይዯለም በአጠቃሊይ ከጉባኤ ቃ኏ እስከ መወዴስ ያለት ቅነዎች ሙለ ቤት
ቅነ ይባሊለ፡፡ቤት ሞሊ ማሇት ዯግሞ ቅነውኑ ጨረሰ ማሇት ኌው፡፡ሙለ ቤት ቅነ በስሌሳ ስዴስት
ሏረጎች እ኏ በሠሊሳ ሁሇት ቤት ይኌገራሌ፡፡የግዔዛ ቅነያት የቃሊቱኑ አቀማመጥ የሏረጎቹኑ
አሳሳብ፣የቤቶችኑ አመታት኏ የዚማቸውኑ ሌክ ስኑመሇከታቸው የአማርኛ ቅነዎች ግሌባጮች
኏ቸው፡፡በአማርኛ ቅነዎች እ኏ በግዔዛ ቅነያት መካከሌ የሚታይ ሌዩኌት ቢኒር የ቉ኑ቉ ሇውጥ ብቻ
ኌው፡፡

182
183