‫ﺧﺼﺎﺋﺺ ﺍﻟﻄﻠﺒﺔ ﺫﻭﻱ ﺍﻻﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺕ ﺍﳋﺎﺻﺔ‬

‫ﰲ ﺍﳉﺎﻣﻌﺔ ﺍﻷﺭﺩﻧﻴﺔ‬

‫د‪
 .‬ح ان ازي‬
‫د‪   .‬ا‬
‫ا ارد‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﺔ‪:‬‬
‫رآت ه‪ $%‬ا‪#‬را" !   ا ذوي ا  ت ا   ا
‬
‫ا)رد'‪ ،‬وه‪ $%‬ا  ﺕ‪ 0,1‬ا‪./,‬ات ا‪#‬ی‪.3+,‬ا وا‪ ! ,‬واآ دی‪.,‬‬
‫)ﺕ‪+‬زی‪ 67 89‬ا< ت وا‪+;7‬ات ا‪#‬را"(‪ .‬آ‪ ,‬ﺵ‪ A,‬ای@ ً '‪+‬ع ا‪.C !D‬‬

‫‪ <11-‬ا‪#‬را"‪:‬‬
‫‪ H+‬ان ا
 ت ا)رد' ا‪%‬ت ﺏ ‪  E"+‬ا‪+;7‬ات ا)‪.‬ة  ‪+C‬ل ا ‪I‬‬
‫ذوي ا  ت ا ‪ #M ،‬ﺏ‪#! L‬ده‪#! 7 (;" ً  P 86 8‬ة‪ (1990 ،‬و ا م‬
‫ا‪#‬را" ا‪ (2003/2002)  U‬ﺏ‪ L‬ا‪#‬د  ی‪.M‬ب ‪  ً  P 371 I‬ا
 ت‬
‫ا‪ ،+<U‬وﺏ‪ ,‬أن ] ه‪.‬ة ا‪+C  E"+‬ل ه‪ $%‬ا\[ ‪ I‬ا ‪.‬ﺵ_ ای‪ #M ،#‬ﺏ ت‬
‫‪ I‬ا‪ $%9 89,‬ا
 ت ان ﺕ‪#‬أ ﺏ\‪  U‬هی‪ M" 9‬ل ه‪ $%‬ا\[ ذات ا  ت‬
‫ا ‪ .‬وی‪ #M‬ﺏ 
هی ﺕ‪ [9‬ا‪ ;,‬خ ا )ا\ی  ‪,‬ﺵ‪+‬ارع‪., ،‬ات‪( '  ،‬‬
‫‪ 8a‬ا‪ ;,‬خ اآ دی‪) ,‬ا‪ " 7‬ت وا‪+M‬ا'‪ I‬وا‪ ,‬ت‪ 8a (...‬ا‪ ;,‬خ ا;\‪ 7‬ا‪ ! ,‬‬
‫)ﺕ‪ .+‬ا‪ #‬ت ا'‪ ' 7‬ا‪#‬ا!‪).,‬‬
‫و ی<‪+‬ن ا
‪ ً \ #9‬ﺏ\ ! !  وﺏ
‪+‬دة ﺵ  ‪b‬ن او ا‪+‬ات ا ی
‪6‬‬
‫! ا
 ت ا‪ M‬م ﺏ‪ 9‬ه ‪ 8
 .‬و  ه‪ $%‬ا\[ ‪ I‬ا‪ #M .‬ﺕ‪I‬‬
‫و;‪ %‬إ'‪ 1‬ء <‪ 6‬ا‪ 8!#‬ا‪c‬ﺏ  ا
 ا)رد' ان ه; ك    " ‪ M‬م‬
‫ﺏ‪#! .U‬د ا ‪ I‬ذوي ا  ت ا ‪ ،‬ﺕ‪ً#9,‬ا "<‪ 1‬ف  ‪ .89‬وﺕ‪8‬‬
‫ﺏ‪ #‬ذ‪ i‬ا"<‪ 1‬ف ‪#‬ى ‪+‬ﺏ ه‪ $%‬ا‪ ,9,‬ا ﺕ ﺏ‪#‬م اه‪ ,‬م ﺏ‪89,
 .,‬‬
‫" ﺏ‪. M‬‬

‫‪2-‬أه‪ ,‬ا‪#‬را" واه‪#‬ا‪: 9‬‬

‫ﺕ<‪ I,‬اه‪ ,‬ه‪ $%‬ا‪#‬را" ‪ -‬و‪+a 0]  ً +‬رة اﺕ ل وﺕ<;‪ ++‬ا‪ +,‬ت‬
‫ ا‪ AC+‬ا‪ U‬ﺽ‪ - .‬ان ا‪ +,‬ت أ" " ‪ I‬أ‪ E; 0‬ا‪.M‬ار وا‪ .l‬وﺏ‪ ,‬أن‬
‫ا
 ت ا)رد' أ‪%‬ت  ا‪+C  E"+‬ل ا ‪ I‬ذوي ا  ت ا ‪.‬‬
‫‪b‬ن ه‪ $%‬ا
 ت "<‪+‬ن @‪.‬ة ‪.,‬ا ‪#‬ى  هی‪ M" 9‬ل ه‪ $%‬ا\[ ‪I‬‬
‫ا‪ ،‬وه‪%‬ا  ا‪ m! A#C‬ا
 ا)رد' ﺏ '‪ 1‬ء <‪ 6‬ا‪ 8!#‬ا‪c‬ﺏ ‪ I‬ا‪0‬‬
‫ﺕ‪#M‬ی‪ 8‬ا‪ !.‬ی وا‪ 8!#‬وارﺵ د ‪ $%9‬ا\[‪ ،‬وذ‪ i‬ﺏ‪#M‬ی‪ 8‬ا‪ #‬ت ا\‪+‬ری وا‪.‬ا‪n‬‬
‫ا‪#! 7,‬ة ! ‪c<1 0‬ت ه‪o‬ء ا‪c‬ب وﺕ   ﺕ‪ 89‬و‪#‬ى اه‪ ,‬درا" و‪89‬‬
‫  ا رﺕ ‪ 9P‬ا‪ ,‬ﺵ‪ .‬و‪ .3‬ا‪ ,‬ﺵ‪ .‬ﺏ‪c<1,‬ﺕ‪ 89‬و  ﺕ‪.89‬‬
‫ی‪+‬ﺽ_ ا‪   Cc! 0<1‬ا ‪ I‬ا‪c<1,‬ت وا‪  U‬ت وا‪ #‬ت ا‪M,‬‬
‫ﺏ  ﺏ‪%‬وي ا  ت ا ‪.‬‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫‪3-‬ا‪#‬را" ت ا‪ 7‬ﺏ‪:M‬‬
‫! ا‪ I 83.‬ﺕ‪+‬ا‪ .‬ا‪#‬را" ت ا‪ 7‬ﺏ‪ M‬ا ﺕ; و‪+ A‬ﺽ‪+‬ع ر! ی ا ‪ I‬ذوي‬
‫ا  ت ا   
ل ا‪ 8‬ا م إ ان ه‪ $%‬ا‪#‬را" ت رآت ‪! lM‬‬
‫ا‪#,‬ارس و‪+" #
' 8‬ى !‪#‬د ‪#U‬ود ‪ً#‬ا ‪ I‬ا‪#‬را" ت ا‪ 7‬ﺏ‪ M‬ا ﺕ; و‪+ A‬ﺽ‪+‬ع‬
‫ا‪ !.‬ی ‪ $%9‬ا\[ ‪ I‬ا‪c‬ب  
ل ا‪.U‬م ا
 ‪ ،‬ورﺏ‪ ,‬ﺕ<‪+‬ن ه‪ $%‬ا‪#‬را" ه ‬
‫‪ I‬أوا‪ 0‬ا‪#‬را" ت ا ﺕ‪#‬ت ‪%9‬ا ا‪+,‬ﺽ‪+‬ع ! ‪+7‬ى ا‪ 8‬ا
  ‬
‫ا)ردن أو  ا‪ IP+‬ا‪.‬ﺏ ‪.‬‬

‫اآ‪#‬ت درا" !‪#‬ا‪ \/‬ر )‪ (2003‬اه‪ . ,‬ا

'‪ 6‬ا<‪  ,‬ذوي ا  ت‬
‫ا  ﺏ‪  ,‬ذ‪ ،89  . i‬وذ‪ I i‬أ‪ . 0‬وﺕ‪ !+' 097‬ا‪ !.‬ی‬
‫ا  ا ﺕ‪ 9‬آ‪+" ،[ 0‬اء أآ '‪ A‬ﺕ‪ i‬ا‪ !.‬ی ا‪،7\' ،,7 ،! ,‬‬
‫ﺕ‪.‬ﺏ‪+‬ی‪ .‬آ‪ ,‬ان ‪c<1‬ت و‪+‬ﺏ ت و‪.P‬ق ر! ی آ‪ [ I [ 0‬ت ذوي ا  ت‬
‫ا  ﺕ‪ r‬ﺏ ‪c‬ف ا  ﺕ‪. 9‬‬

‫اﺵ رت درا" )‪) Stainback et.al.1989‬إ ان ﺕ‪#‬ری‪ s‬ا ا‪  IC ,‬‬
‫ا‪#,‬ارس ا دی ‪#  m‬ة آ‪.‬ى‪ ،‬ﺕ‪  0t,‬ان ‪#‬ی‪ ً . 89‬أآ‪ E 0! \ .t‬ز‪I 89c‬‬
‫ا ا دی‪ .I‬وی‪.‬ى‪ Nagler 1993‬ان ا‪ 8‬ی‪ IC , _,7‬ﺏ "‪ cM‬واآ\ ء‬
‫ا‪%‬اﺕ ‪ 8  .‬اداة ر‪ 7‬ی‪ I<,‬ان ﺕ‪ #! 7‬ا‪ ,‬ق أو ا  ! ا'‪ #‬ج  ‬
‫ا‪ .E,
,‬وی‪ .‬ا ‪ t‬ن‪ Cent and Mulhauser 1988‬ا'‪ m‬و‪ I‬ا‪+w;,‬رْی‪I‬‬
‫ا‪ '+' M‬وا‪.‬ﺏ‪+‬ي‪ #
' ،‬ان ‪ I‬ا‪ 89,‬ان ی‪+M‬م ا‪+;9,‬ن واﺏ ء ﺏ ‪ I xMU‬أه‪,‬‬
‫ﺕ‪ w' I7U‬م ﺕ‪+‬زی‪ E‬ا‪ #‬ت ا‪c I IC ,  U‬ل‪:‬‬
‫أ‪ -‬ﺕ‪y‬آ‪ #‬ا  ت ا  <‪.6 P 0‬‬
‫ب ‪ -‬ﺏ ا‪+‬رات ا‪.‬ﺏ‪+‬ی وا‪ '+' M‬وﺕ دل ا‪ +,‬ت‪.‬‬
‫ج‪ -‬زی دة ‪ 1‬رآ ا‪+‬ا‪#‬ی‪ I‬وا"‪#‬ام ا ' ت ه‪#‬اف ﺕ‪.,M‬‬
‫د‪. ; -‬ة ‪+M‬ق ا‪ IC ,‬ﺏ‪  ,‬ذ‪ i‬ا‪ @M‬ء ! ا‪+‬ر ا;‪ I! ,‬ا‪IC ,‬‬
‫وا ﺕ‪ 9#M‬و" ‪ 0‬ا!‪c‬م‪.‬‬
‫هـ‪ -‬ا‪.‬اء اﺏ‪ U‬ث ﺕ‪ ! #,‬ا ' ت ‪++‬ل إ ;‪# n9‬ری‪ s‬ا ا‪.IC ,‬‬

‫و ا‪+‬ا‪b EC‬ن ‪+‬ﺽ‪+‬ع د‪ n‬ا‪ IC ,‬ی‪.1‬ط ای

د ﺕ‪+7 ! ./‬ی ت !‪#‬ة‪ ،‬آ‪ ,‬ان‬
‫ا
‪+9‬د ا‪c‬ز ‪ n#‬ا ا‪  IC ,‬ا آ‪ I‬ا‪#‬را" ی‪ 6‬ای
د أو ﺕ‪.+‬‬
‫ا"‪.‬اﺕ
 ت ﺕ
‪ $‬ا وا"‪.‬ه‪ 8‬و
‪ ,‬ﺕ‪ 89‬ا‪ U,‬وا‪ 7"+,‬ت ا  وا‪ " 7‬ت‬
‫ا‪++,‬دة‪ .‬وﺏ‪#‬ون ‪ 0t‬ه‪ $%‬ا"‪.‬اﺕ
 ت ‪  m'b‬ی‪ I<,‬ﺕ‪ xMU‬ﺕ‪+ ./‬ه‪.‬ي  '‪ w‬م‬
‫د‪ n‬ا‪Bronfenbrenner 1986.IC ,‬‬

‫ان ا‪ Cc‬ت ا‪  , M‬ﺏ‪ I‬ا ا‪ IC ,‬و‪ I 89ct‬ا ا دی‪ I‬ﺕ‪ .‬ه‪ ً #‬‬
‫ر‪ 8 ً 7‬ا‪ ! 8 M‬ا" س ا‪+‬اء‪ Vandercook, et. Al., 1989‬آ‪ ,‬ان‬
‫ا‪#‬ی‪ I #‬ا‪#‬را" ت ا ﺕ; و‪+ A‬ﺽ‪+‬ع ا‪ Cc‬ت  ﺏ‪ I‬ا ا‪ IC ,‬وا‪.C‬ا'‪89‬‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫‪ .3 I‬ا‪ IC ,‬اآ‪#‬ت ان ﺕ‪ i‬ا‪ Cc‬ت وا\ !‪c‬ت ﺕ‪.ay‬ت ﺏ} ا‪+‬ا‪.3 0‬‬
‫ا‪.,‬ﺕ ﺏ  ا‪ . 97\' C !D‬و‪ I‬اﺏ‪.‬ز ﺕ‪ i‬ا‪+‬ا‪ 0‬ﺕ‪+‬ا‪ .‬ا\‪.‬ص ‬
‫ا‪ IC ,‬و‪ .3‬ا‪ @M IC ,‬ء ا‪+" AC+‬ی وا"‪.‬اﺕ
 ت ا‪0C I #7,‬‬
‫ا‪#,‬ر"‪ 1, I‬رآ  ا‪ +,‬ت وا! ء ا' ع ای
ﺏ !‪ I‬ا ا‪IC ,‬‬
‫وا‪.‬ات ا‪  Mt‬وا‪  ! ,‬ا دی‪Schnorr, 1990.I‬‬

‫و درا" ا‪.‬ى ‪ C‬م‪ Reis, 1997‬ﺏ‪ M,‬ﺏ 

‪ I !+,‬ا ذوي ا! ‪ C‬ت ا‪,‬‬
‫ﺏ‪ #‬ﺕ‪ I 89.‬ا
‪ .‬اﺵ رت ' ‪ n‬ا‪#‬را" إ أن ‪ I‬اﺏ‪.‬ز ا‪c<1,‬ت ا ‬
‫وا‪ 899‬ا‪ ;a‬ء ا‪#‬را"  ا‪ E,
,‬ا
 آ '‪ A‬ﺕ‪ x‬ﺏ‪ Cc‬ﺕ‪ E 89‬ا‪.‬ی‪ I‬ﺏ‪  ,‬‬
‫ذ‪ Cc! i‬ﺕ‪ 89‬وﺕ\ !‪c‬ﺕ‪# E 89‬ر"‪ 89‬وآ‪+ i%‬ا‪ } 899‬ا‪ P D‬ت ا‪.,‬ﺕ‬
‫ﺏ} ا‪
,‬ت اآ دی‪.,‬‬

‫آ‪ ,‬اﺵ ر ا ان ‪ I‬اﺏ‪.‬ز ا‪+‬ا‪ 0‬ا " !‪#‬ﺕ‪ ! 89‬ا;

ح  ا
 ا"‪#‬ا‪89‬‬
‫"‪.‬اﺕ
 ت ا‪+‬ی} وا"‪c/‬ل ا<\ ت وا‪#‬ی‪c‬ت دا‪ 0‬ا‪.U‬م ا
 ‪.‬‬
‫\ درا" اﺏ‪.‬اه‪ (2001) 8‬ـ ‪ ً  P 68‬آ\\ ً  ا
 ت ا)رد' )‪ 47‬ذآ‪+‬ر و‪21‬‬
‫ا' ث )ی‪+t,‬ن ‪ P‬ا< ‪+‬ری‪+‬س )‪ (  P 50‬و‪ P‬ا‪#‬را" ت ا ‪( ً  P 18‬‬
‫وﺕ‪ A+‬ا‪#‬را" إ أن ه‪o‬ء ا ی‪+‬ا‪+9‬ن ا‪#‬ی‪ I #‬ا‪c<1,‬ت وﺏ‪#‬ر‬
‫‪    "+‬ﺕ‪ .89‬آ‪ ,‬ان ‪ I‬اﺏ‪.‬ز ا; ‪ n‬ا ﺕ‪ A+‬إ‪ 9‬ا‪#‬را" ان أآ‪.t‬‬
‫ا‪c<1,‬ت ﺵ‪ ً !+‬ه ا‪.,‬ﺕ ﺏ ‪.‬اء ا‪ 1,‬ری‪ E‬وا!‪#‬اد اوراق ا‪ 0,‬ی ذ‪i‬‬
‫ا‪c<1,‬ت ا‪.,‬ﺕ ﺏ "‪#‬ام ا‪ .<,‬ا ا‪ 0C‬ا‪c<1,‬ت ا ! ' ;‪ 9‬ه‪o‬ء ا‬
‫‪ 9‬ا‪.,‬ﺕ ﺏ‪ Cc‬ﺕ‪ E 89‬ز‪ I 89c‬ا‪ .‬آ‪ ,‬ﺕ‪ A+‬ا‪#‬را" إ و‪+‬د ا‪#‬ی‪#‬‬
‫‪ I‬ا‪c<1,‬ت ا‪.,‬ﺕ ﺏ<‪ r‬ا ‪  E‬ﺕ‪ 89‬ا
 وذات ا ﺏ
‪+‬ا'‪#! 6‬ی‪#‬ة‬
‫‪+ 0t‬ﺏ ا;‪ 0M‬ﺏ‪. I‬ا‪ x‬ا
 ا‪ \,‬وو‪+‬د ا‪ .\U‬وا‪+U‬ا وﺕ‪ #‬‬
‫ا‪ 3‬ن اﺵ
ر واآ‪ w‬ظ ا  ا‪.,,‬ات وا ﺕ‪. x‬آ‪ .89‬و‪ I‬ا; ‪n‬‬
‫ا)‪.‬ى ا ﺕ‪ A+‬إ‪ 9‬ا‪#‬را" ‪+‬ا‪ 9‬ا ا‪ } I+\<,‬ا‪c<1,‬ت ‪E‬‬
‫‪#‬ر"‪ 0t 89‬ر} ا‪#,‬ر"‪ I‬إ@ ر ا ا‪9‬ة ﺕ‪ 0
7‬ا‪ U,‬ﺽ‪.‬ات و‪c<1‬ت‬
‫ا‪.‬ى ‪.‬ﺕ ﺏ ‪.M‬اءة ا ی ' ;‪ 9‬ا ا‪++\<,‬ن أآ‪ I .t‬ا ﺽ ف‬
‫ا‪ M ،.‬و‪+‬د آ‪ 6‬ﺏ‪.‬ی‪ 0‬وا<‪ 6‬ا; ‪ MP‬و‪+‬ﺏ ‪ 89‬ا
‪#‬اول ا ‬
‫وا‪+".‬م ا '‪ .‬وأ‪ً.‬ا اوﺽ‪ AU‬ا‪#‬را"  ' ة ا ا‪ I+\<,‬أآ‪ I .t‬ا‬
‫ﺽ ف ا‪ .‬إ ا‪#‬ی‪ I #‬ا‪c<1,‬ت ا‪.,‬ﺕ ﺏ ‪.‬اء ا‪ ' U‬ت ‪#! 0t‬م و‪.‬ة‬
‫آ‪#! 7, m‬ﺕ‪  89‬آ ﺏ ا‪ U‬ن ور} ﺏ} ا‪#,‬ر"‪ < I‬و!‪#‬م ا! ء ا‬
‫ا‪ I+\<,‬ا‪ AC+‬ا<  ‪.‬اء ا‪ U‬ن وا‪.‬اء‪  $‬ا<; ‪. .3‬ی‪ U‬ا 'ً ‪.‬‬
‫آ‪ C ,‬م ‪ (1990) $#! 7‬ﺏ‪#‬را" ‪+‬ل ا‪c<1,‬ت ا ! ' ;‪ 9‬ا ا‪  IC ,‬‬
‫ا
 ت ا)رد' ا‪ +<U‬و!‪#‬ده ارﺏ‪   E‬ت „'‪%‬اك‪ ،‬وﺕ<‪ ;! A'+‬ا‪#‬را" ‪I‬‬
‫‪ 7,‬و‪ ، ً P I7,‬وﺕ‪ 8‬ا"‪#‬ام ا" ' آ‪ E,
 "+‬ا ' ت‪ .‬وآ ن ‪ I‬اﺏ‪.‬ز‬
‫ا; ‪ n‬ا ﺕ‪ A+‬إ‪ 9‬ا‪#‬را" ان ا‪c<1,‬ت ا ! ' ;‪ 9‬ا ‪.‬ﺕ ﺕ; ز ً ‬
‫‪ l"+ 67‬ﺕ<‪.‬ار ا‪c<1,‬ت ﺵ‪ A,‬ا‪
,‬ل ا‪ ، U  M7,  #‬ی‪ 9‬‬
‫ا‪#  ! ,‬را"  ‪ C‬دي وا‪ً.‬ا ا‪
,‬ل ا;\‪. 7‬‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫آ‪ ,‬ﺏ;‪ n ' A‬ا‪#‬را" !‪#‬م و‪+‬د ‪.‬وق ذات د ا  ﺏ‪ l"+ I‬ا‪c<1,‬ت‬
‫ا ! ' ;‪ 9‬ا ا ﺕى ‪ ً  3‬إ ‪./‬ات ا;‪+‬ع )ذآ‪ .‬أو ا'‪ ( t‬وا‪+7,‬ى‬
‫ا‪#‬را" و< ن ا‪ I<7‬و'‪+‬ع ا! ‪ C‬و‪ P‬ا< وا‪ 0#‬ا‪.91‬ي ‪."c‬ة‪.‬‬

‫‪4-‬ا‪.‬اءات ا‪#‬را"‪:‬‬

‫‪ 4-1‬در ا ' ت‪:‬‬

‫ا"‪ A#‬ه‪ $%‬ا‪#‬را" '‪ I I!+‬ا ' ت‪:‬‬
‫‪1-‬ا ' ت ا‪+' t‬ی ا‪+,‬ا‪.‬ة ‪#‬ى ا
 ت ا)رد' ‪ ,‬ی‪ x‬ﺏ‪ 8
U‬و ‬
‫ا ذوي ا  ت ا ‪.‬‬
‫‪2-‬ا" ' ‪  m9+‬ذوي ا  ت ا   ا
 ا)رد'‪.‬‬

‫‪ E,
4-2‬ا‪#‬را"‪:‬‬
‫ی<‪+‬ن 
‪ E,‬ا‪#‬را" ‪ ً  P 134 I‬و‪  P‬ه‪ 8‬ا‪+
7,‬ن  ا
 ا)رد' ‪I‬‬
‫ا ذوي ا  ت ا   ﺏ‪#‬ای ا\‪ 0‬ا‪ I ' t‬ا م ا‪#‬را" ‬
‫‪.2003/2002‬‬

‫‪ ;!4-3‬ا‪#‬را"‪:‬‬
‫ﺕ‪ M 8‬ﺏ \‪.‬دات ا‪#‬را" ‪c I‬ل ا; ا‪#M‬ی "ا‪./‬ﺽ" وه ا‪#‬ى ا'‪+‬اع‬
‫ا; ت ‪ .3‬ا‪.  ,‬وﺕ<‪ ;! A'+‬ا‪#‬را" ‪ E, I‬ا ا‪%‬ی‪ I‬ﺕ‪+#M‬ا ‪6‬‬
‫ا‪#! 7,‬ة ‪ 6< I‬ا‪ 8!#‬ا‪c‬ﺏ ‪c‬ل ا\‪ 0‬ا)ول ‪ I‬ا م ا‪#‬را" ‬
‫‪ 2003/2002‬و!‪#‬ده‪ ً  P 81 8‬و‪. m P‬وﺏ‪ i%‬ﺕ‪ 0t,‬ا;  '‪#! I %60.4 m7‬د‬
‫ا ذوي ا  ت ا   ا‪ E,
,‬ا ‪.‬‬

‫‪4-4‬ﺕ‪.‬ی‪ r‬ذوي ا  ت ا ‪:‬‬

‫!‪.‬ف ا ‪ t‬ن \‪+9‬م ذوي ا  ت ا  ﺕ‪.‬ی\ ً ا‪.‬ا ً ‪ #‬ا‪.3‬اض ه‪$%‬‬
‫ا‪#‬را" ! ا'‪ P (m‬ا
 ا)رد' ا‪%‬ی‪ I‬ی '‪+‬ن ‪ I‬ا
 أو ا! ‪ .(C‬ا ‬
‫ا
 ‪ ; s. m.! #M‬اˆ )‪ (1998‬ﺏ‪#!" m'y‬م ا‪#M‬رة ! أداء و]\‪ ،‬وی<‪+‬ن‬
‫! دة ‪. I‬اء ﺽ‪.‬ر أو ﺽ‪ r‬ی‪ " xU‬ص ‪ .148‬و‪#C‬م ' زي )‪ (2000‬ﺕ‪.‬ی\ ً أآ‪.t‬‬
‫‪ 
 c‬إذ !‪ m.‬ﺏ '‪#!" m‬م ا‪#M‬رة ! ا‪ M‬م ﺏ '‪ 1‬ا دی ﺏ‪ 67‬اوﺽ ع‬ ‫ﺕ\ ً‬
‫‪ ,7‬أو !‪ M‬أو ‪.‬ﺽ ﺕ‪ .,7‬أو ی‪ EC+‬ان ﺕ‪+P .,7‬ال  ة ا'‪ 7‬ن‪ ،‬أو \‪.‬ة‬
‫ز; ‪. .3‬و‪ ،‬أو \‪.‬ة ز; ‪#U‬دة" ص ‪ .98-97‬ا ا! ‪ 9. C‬ﺏ‪#‬وي‬
‫)‪ (1978‬ﺏ‪%‬آ‪ $.‬ان "ا‪ #M,‬ه‪ +‬ا\‪.‬د ا‪%‬ي ی‪ ,! r‬ی‪+" H\ m! x‬ي أو ! دي‬
‫‪ I‬ا;‪+‬ا ا
‪ ,7‬أو ا‪ M‬أو ا‪,‬ا أو ا‪ ! ,‬إ ا‪#‬ر ا ﺕ‪6+7‬‬
‫!‪ ,‬ت ا‪y‬ه‪ 0‬ا   ی‪ 0‬إ ا"‪#‬ام ا‪  C‬ﺕ‪ _,7‬ﺏ‪#C m‬راﺕ‪ m‬و‪+‬اه‪"m‬‬
‫ص‪.190‬‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫‪5-‬ﺕ‪ 7‬ؤت ا‪#‬را"‪:‬‬
‫ﺕ‪#9‬ف ه‪ $%‬ا‪#‬را" إ ا ﺏ !‪ I‬ا‪o7‬ا‪ I‬ا ‪:I‬‬
‫‪ 8
 1-‬ا ذوي ا  ت ا   ا
 ت ا)رد' ا‪?+<U‬‬
‫‪   2-‬ا ذوي ا  ت ا   ا
 ا)رد'?‬

‫‪ 1C ;6-‬ا; ‪:n‬‬

‫ی‪ .1‬ا
‪#‬ول ر‪ (1) 8C‬إ أن 
‪ 8‬ا  ا
 ت ا‪+ +<U‬ز!‪+' 67 I‬ع‬
‫ا! ‪ #C ،C‬ﺏ‪ . ً  P 371 L‬إذ ﺕ‪ .1‬ا‪ +,‬ت ا ی‪.9w‬ه ا
‪#‬ول ر‪ (1) 8C‬إ‬
‫
‪ @C !+,‬ی ‪ .‬ان اول  ی‪  m1C ; I<,‬ه‪%‬ا ا
‪#‬ول ه‪ 8
 +‬ا ا ‪371 L‬‬
‫وا‪ 0,U,‬ان ه‪%‬ا ا‪ C ' 8
U‬وذ‪ "c i‬ب ا ‪:‬‬
‫‪ 1-‬ی‪ w' #+‬م ‪ + E,‬ت واﺽ_ و‪+‬ر  ا
 ت ا)رد' ﺏ "‪ ;t‬ء‬
‫ا
 ا)رد'‪ .‬وه‪%‬ا واﺽ_ ‪ I‬ا
‪#‬ول ر‪ Š (1) 8C‬ان ﺏ} ا
 ت  زا‪A‬‬
‫‪ C .3‬درة ! ا! ء ﺕ;‪o9 r‬ء ا ‪+' 67‬ع ا! ‪ C‬اﺽ  إ !‪#‬م‬
‫ا‪#M‬رة ! ا! ء ﺕ;\‪./ 67 9‬ات ا‪.‬ى‪.‬‬
‫‪ 2-‬ی‪ #+‬ﺕ‪.‬ی‪ #, r‬ی‪ I<,‬ﺏ; ًء !‪ m‬ﺕ‪#U‬ی‪ #‬ا ‪ I‬ذوي ا  ت ا ‪.‬‬
‫‪ H+ #M‬ان ‪ E,‬ا
 ت  ﺕ; ا‪.‬ی‪ r‬ا‪  IC , '+' M‬اردن آ‪ ,‬ورد‬
‫ ‪+' C‬ن ر! ی ا‪ Š ،1993 ;7 IC+,‬ی‪.‬ف ا‪+' M‬ن ذوي ا  ت ا ‬
‫! ا;‪ +U‬ا  "آ‪ 0‬ﺵ  ب ﺏ‪+M‬ر آ أو   أي ‪+ I‬ا"‪ m‬أو‬
‫‪#C‬راﺕ‪ m‬ا
‪ ,7‬أو ا;\‪ 7‬أو ا‪ M‬إ ا‪#,‬ى ا‪%‬ي ی‪ I #U‬ا< ' ا‪ 8‬أو ا‪y‬ه‪0‬‬
‫أو ا‪ 0,‬ﺏ‪  ŠU‬ی‪ E7‬ﺕ  ت  ﺕ‪ m‬ا دی  ]‪.‬وف ا‪.3 I m t‬‬
‫ا‪+' C) ."IC+,‬ن ر! ی ا‪).1993 ،IC+,‬‬

‫و! ا‪ I 83.‬ﺕ@ !‪#! r‬د ا  ا

 ت ا)رد'  ا\‪.‬ة  ﺏ‪1990 I‬‬
‫ ‪ 2003‬إ ان ا
‪#‬ول ر‪ (1) 8C‬ی‪ .1‬إ ان ا‪ 8
U‬ا;‪ I  7‬ذوي‬
‫ا  ت ا   ا
 ت ‪ M‬ر' ‪ E‬ا‪ 8
U‬ا<  ا
 ت ا)رد'‬
‫ی‪.M‬ب ‪ I‬ا\‪ ..‬وی‪ I<,‬ﺕ\‪ .7‬ذ‪ i‬ﺏ‪ /‬ب ‪.‬ص ا‪y‬ه‪ 0‬وا‪ 8‬ا‪o9  ,‬ء  ‬
‫‪.‬ة ا‪ 8‬ا م( ا‪#,‬ر" (  ‪ 0C‬ا
‪.‬‬

‫و‪ ,‬ی‪ x‬ﺏ‪+‬زی‪ ;! E‬ا‪#‬را" ﺏ‪ 67U‬ا;‪+‬ع )ذآ‪ .‬أو ا'‪ ( t‬ی‪+‬ﺽ_ ا
‪#‬ول ر‪(2) 8C‬‬
‫ان ا; ﺕ<‪ I (%54.3) I A'+‬ا ا‪%‬آ‪+‬ر و)‪ I (%45.7‬ا  ت ا' ث‪.‬‬
‫ان ه‪ $%‬ا;‪ 7‬ﺕ; ‪ }C‬إذا  ‪+C‬ر'‪ 7' E A‬ا;‪+‬ع ! ‪+7‬ى ‪ P‬ا
‬
‫ا)رد' آ<‪ Š 0‬ان ‪ P  3‬ا
 )‪+‬ق ‪ (%70‬ه‪ I 8‬ا' ث‪ ،‬وی‪ I<,‬ﺕ\‪.7‬‬
‫ﺽ‪ 7' r‬ا' ث ‪ I‬ا  ت ذوي ا  ت ا  ﺏ دات وﺕ‪ # M‬ا‪E,
,‬‬
‫ا ﺕ‪o‬دي إ ﺕ\@‪ 0‬ا;‪+‬ع‪.‬‬

‫وی‪ .1‬ا
‪#‬ول ر‪ (3) 8C‬إ ان ه; ك ‪+‬ﺏ ا‪.‬ى ا م ‪ 8
 .‬ه‪o‬ء ا‬
‫"‪ 9‬و" ‪+C 0‬ل ه‪o‬ء ا  ا
 ا)رد'‪ Š ،‬ی‪ .9w‬ا
‪#‬ول ر‪ (3) 8C‬ان‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫‪+;C‬ات ا‪+M‬ل  ا
 ‪#‬دة ﺕ‪ 0‬إ " ‪.P‬ق‪ ;9 .‬ك ‪+‬ا )‪I (%59.2‬‬
‫ا ﺕ‪.P I! 89+C 8‬ی‪ +," 6< x‬ا)‪ .‬ر!‪ #‬و '‪.P I! %33.3 m7‬ی‪x‬‬
‫ا‪  7 ;,‬ا‪ n '.‬ا  وی‪+‬زع ‪+‬ا )‪ I (%7.4‬ا ! ‪+;C‬ات ‪+C‬ل‬
‫ا‪.‬ى‪  #C .‬ﺕ<‪+‬ن ا‪ <1,‬ﺏ‪#‬د ‪+;C‬ات ا‪+M‬ل ﺏ‪#M‬ر  ﺕ<‪+‬ن ا‪  <1,‬و‪+‬د '‪+,‬ذج‬
‫‪+C‬ل ی@‪ I,‬اﺵ رة إ ﺕ‪#U‬ی‪ #‬ا ذوي ا  ت ا ‪.‬‬

‫ی‪ .9w‬ا
‪#‬ول ر‪ (4) 8C‬ان ا ‪ I‬ذوي ا  ت ا  ;‪.1‬ی‪  I‬ا
‬
‫ا)رد' ﺏ‪ 0<1‬ا‪ M‬و! ‪+‬دي ‪,‬ا ﺏ ;‪ 1'c 7‬ر ا‪ ; M‬ا'‪.1; 89‬ی‪! I‬‬
‫آ  آ ت ا
 ﺕ‪.M‬ی ً Š و‪ #‬ا'‪+ 89‬ز!‪ 14 ! I‬آ ‪+,
 I‬ع ‪ 15.‬وان‬
‫‪  3‬ه‪o‬ء ا ‪# I
7‬ى ا< ت ا‪ ! ,‬وا'‪ Š ' 7‬ﺏ‪897' A/‬‬
‫‪+‬ا )‪ .(%84‬وه‪ %‬ی; ان 
‪ 8‬ا‪ #‬ت وا‪.‬ا‪ n‬ا‪ $%9 #M,‬ا\[ ‪ I‬ا‬
‫ی\@‪ 0‬ان ﺕ<‪+‬ن ‪.‬آ‪ ! $‬ا< ت ا‪ ! ,‬وا'‪.' 7‬‬

‫ا ﺏ ;‪ 1'c 7‬ر ا‪+,‬دي ‪ .9w‬ا

‪#‬ول ر‪ (5) 8C‬ا'‪+ 89‬ز!‪ ! I‬آ  ا‪.,‬ا‪0‬‬
‫ا
 وه ا< ‪+‬ری‪+‬س وا‪#‬ﺏ‪+‬م ا  ا‪ .7 ,‬وا‪#‬آ‪+‬را‪ wc E $‬ان‬
‫‪+
7 89 3‬ن  ﺏ‪ n '.‬ا< ‪+‬ری‪+‬س )‪ .(%79‬وی‪ I n;7‬ه‪%‬ا ا
‪#‬ول ان‬
‫ا‪.‬ا‪ n‬وا‪ #‬ت ی\@‪ 0‬ان ﺕ‪.‬آ ! ‪ P‬ا< ‪+‬ری‪+‬س وان ﺕ‪+M‬م ای@ ً ﺏ‪/‬‬
‫‪ #‬ﺕ‪ 0,1 9‬آ  ا‪+7,‬ی ت ا‪#‬را"  ا‪#‬آ‪+‬را‪.$‬‬

‫وﺕ‪ .1‬ا ' ت ا‪+‬اردة  ا

‪#‬ول ر‪ (6) 8C‬ﺕ‪+‬زی‪ ;! E‬ا‪#‬را" ‪ P 67‬ا‪0#‬‬
‫ا ﺕ‪ 8‬اﺕ ذه ‪ 6< 0C I‬ا‪ 8!#‬ا‪c‬ﺏ ‪ .‬إذ آ '‪ P A‬ا‪ , 
7 0#‬‬
‫ی‪.M‬ب ‪ r' I‬ا‪ U‬ت ا‪.,‬ا ‪ 6<,‬وﺏ‪ 7' A/‬ه‪ $%‬ا\[ )‪ M (%48.1‬ﺏ‪0‬‬
‫‪+ c‬ری ‪ .‬ا '‪ 7‬ا‬
‫)‪ I(45.8%‬ا ا‪.,‬ا‪ I‬ﺕ‪  A‬ﺕ‪ 89‬ﺕ‪ً #‬‬
‫‪ #M 0
7 .3 c‬ا'\@‪ A‬إ  '‪m7‬‬ ‫ا‪.,‬ا‪ I‬ا‪%‬ی‪ I‬ﺕ‪  A‬ﺕ‪ 89‬ﺕ‪ً #‬‬
‫)‪+,
 I%) 6.2‬ع ا‪ U‬ت ا‪.,‬ا‪.‬‬

‫ی‪ I ; I‬ا
‪#‬ول ر‪ (7) 8C‬ان ا‪  /‬ا‪ I ,w‬ا‪ Ia+U,‬ه‪ <" I 8‬ن ‪w U‬‬
‫!‪ ,‬ن إذ ﺏ‪+,
 I %65.4 897' A/‬ع ا‪.‬اد ا;‪ ،‬ی ذ‪ i‬ا‪+a+U,‬ن ‪ <" I‬ن‬
‫‪ w U‬ار‪ C‬ء إذ ﺏ‪ ،%18.5 897' A/‬ا ﺏ ‪ C‬ا ا‪ Ia+U,‬وا ‪897' L‬‬
‫‪+% 16.1‬ز!‪ ;<" xP ; A‬ه‪ca ! 8‬ث ‪ w U‬ت وه  دﺏ وا‪ M‬ء وا‪.\,‬ق‪.‬‬
‫آ‪ ,‬وی‪ I Hc‬ا
‪#‬ول ر‪ 3 (7) 8C‬ب ا ‪ I‬ا‪ w U,‬ت ا)رد' ا‪#‬ة !‪I‬‬
‫ا‪ ,!) l"+‬ن(   ‪ w U‬ت ا
;‪+‬ب وا‪ ,1‬ل ‪ ,‬ی; ان ه; ك ‪ 3‬ب ا\‪.‬ص‬
‫ا ﺕ‪ #! 7‬ذوي ا  ت ا  )  ا' ث( ‪ I‬ﺕ‪ i‬ا‪ w U,‬ت ‪++‬ل‬
‫إ ا
‪.‬‬

‫وی‪ .1‬ا
‪#‬ول ر‪ (8) 8C‬ﺏ ن ا ‪ I‬ا‪ xP ;,‬ا‪.@U‬ی ه‪ 8‬او‪ I ً w .‬ا‬
‫ا‪ M‬د‪ I I‬ا‪.‬ی‪  r‬ا‪+U‬ل ! ‪.‬ص ا‪+M‬ل  ا
‪ ،‬و‪ 8‬ی‪ .9w‬ا
‪#‬ول‬
‫‪#C‬وم أي ‪ I‬ا ‪ I‬ا‪ xP ;,‬ا‪ ! \;,‬ا'‪ 9‬ﺏ دی‪.‬‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫‪7-‬ا‪ +‬ت‪:‬‬

‫ ﺽ‪+‬ء ا; ‪ n‬ا ﺕ‪ A+‬إ‪ 9‬ا‪#‬را"‪ ،‬ﺕ‪ +‬ا‪#‬را" ﺏ‪ ,‬ی ‪:‬‬

‫‪1-‬ﺽ‪.‬ورة ا!‪ ,‬د ا

 ا)رد' ﺕ‪.‬ی\ ً ا‪.‬ا ً <‪ +9\ I 0‬ا
 وا! ‪C‬‬
‫‪ ,! 097‬ﺕ‪ 1‬ا ذوي ا  ت ا  وﺏ ;‪ 6< E x7‬ا‪8!#‬‬
‫ا‪c‬ﺏ ﺏ‪  ,‬ذ‪ i‬ﺕ‪#U‬ی‪+' #‬ع وﺵ‪#‬ة ا
 أو ا! ‪.C‬‬
‫‪2-‬ﺽ‪.‬ورة ‪ .‬ا ا‪%‬ی‪ I‬ی '‪+‬ن ‪ I‬ا
 أو ا! ‪ 0C C‬ا‪ 89C U‬ﺏ 
‬
‫وذ‪c I i‬ل وﺽ‪ E‬ﺏ;‪+‬د أو ا"[  '‪+,‬ذج ا‪ U‬ق ﺏ 
 ‪ ,! 097‬ﺕ‪0
7‬‬
‫ه‪o‬ء ا ‪ I‬ا‪ 0‬ا\‪ I r‬ا‪#‬ی‪ I #‬ا‪+‬ﺏ ت وا‪c<1,‬ت ا ‪#C‬‬
‫ی‪+‬ا‪ , 9'+9‬ﺏ‪ #;! #‬ا‪ 89C U‬ﺏ ‪#‬را" وﺏ ;‪ 6< E x7‬ا‪ 8!#‬ا‪c‬ﺏ  ‬
‫ا
‪.‬‬
‫‪3-‬اه‪ ,‬ا‪ ! 0,‬ای
د ﺏ;‪ +, i‬ت ی‪ I‬آ  ‪ P‬ا
 ا‪%‬ی‪ I‬ی '‪+‬ن ‪I‬‬
‫ا
 أو ا! ‪ C‬ﺏ‪  ,‬ذ‪ 89  i‬ا‪#‬ی‪.3+,‬ا وا‪ ! ,‬واآ دی‪,‬‬
‫وﺏ ‪%‬ات ا  ا‪.,‬ﺕ ﺏ;‪+‬ع ا
 أو ا! ‪.C‬‬
‫‪4-‬ﺽ‪.‬ورة ا‪.‬اء ا‪,‬ی‪ I #‬ا‪#‬را" ت ا<‪ ,‬وا;‪ ! !+‬ا ذوي ا  ت‬
‫ا   ا
 ا)رد' وﺏ ‪%‬ات ‪ 0C I‬ا!@ ء ه[ ا‪#‬ری‪ s‬و‪ P‬ا‪#‬را" ت‬
‫ا  ا‪
,‬ت ا‪.,‬ﺕ ﺏ ‪+,‬ﺽ‪+‬ع ‪ 0t‬ا‪ 0,‬ا‪ ! ,‬و!‪ 8‬ا‪ ,‬ع وا‪.‬ﺏ‬
‫ا  وه;‪ "#‬ا‪ ,‬رة‪.‬‬
‫‪5-‬ﺽ‪.‬ورة ‪ 89‬ا!@ ء ه[ ا‪#‬ری‪ s‬وا و‪ \]+‬ا
 ‪ #7 0t‬‬
‫ا‪ <,‬ا  وا‪ <,‬ت ا\‪ !.‬وا‪.,‬ات وا‪ 8! ,‬و‪ 7‬آ‪ I‬ا ‪+‬ﺏ ت‬
‫وا‪c<1,‬ت ا ی‪+‬ا‪ 99‬ذوي ا  ت ا  ‪ I‬ا وآ\ ا‪I 9! 6/‬‬
‫‪c‬ل '‪ .1‬ا‪ !+‬ﺏ;‪ 89‬وﺏ " ‪ #M! 0t \ 6‬ا;‪#‬وات وا‪o,‬ﺕ‪.,‬ات ا‪.,‬ﺕ‬
‫ﺏ ‪+,‬ﺽ‪+‬ع وﺕ‪ 89!+‬ﺏ !‪ 6< 0,‬ا‪ 8!#‬ا‪c‬ﺏ  ا
‪.‬‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫ا‪#‬زی ا  ا   ذوي ا  ت ا ‬
‫* ا  ت ا)ردﻥ ا‪ 1990   #$%‬و ‪2003‬‬
‫ا‬ ‫ا "; ‪2003‬‬ ‫ا"‪ 8‬ا
‬
‫";‬ ‫ا‪% C !D‬‬
‫‪1990‬‬
‫ا‪+,
,‬ع‬ ‫‪.3‬‬ ‫"‪,‬‬ ‫‪.‬آ‬ ‫ﺏ‪.‬ی‬ ‫;‪% r‬‬
‫‪41‬‬ ‫‪134‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪61‬‬ ‫ا
 ا)رد'‬
‫)‪(47.7( (36.1‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ا
‬
‫ا‪ 9‬ﺵ‪(17.5),‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫  ‪o‬ﺕ‪m‬‬
‫)‪(4.7) (4.6‬‬
‫‪38‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫  ا‪+.‬ك‬
‫)‪(44.2) (29.6‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪8‬‬ ‫  ا‪+‬م‬
‫وا<;‪ ++‬‬
‫)‪(3.5) (8.1‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫  ا‪I7U‬‬
‫)‪(0.1‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫  ا‪ M‬ء ا‪M‬‬
‫)‪(2.7‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫آ ا)‪.‬ة "‪,‬‬
‫ا
‬
‫‪91‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪133‬‬ ‫‪371‬‬ ‫‪86‬‬ ‫ا‪+,
,‬ع‬
‫)‪(100) (100‬‬

‫ا‪#,‬ر‪:‬‬
‫‪1-‬ا ' ت ا‪ M,‬ﺏ م ‪# 2003‬ره !‪ ,‬دات ﺵ‪o‬ون ا  ا
 ت‬
‫ا)رد'‪.‬‬
‫‪2-‬ﺏ ' ت ! م ‪+y 1990‬ذة ‪).1990 ،$#! 7) I‬‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫ا‪#‬زی ا ‪ 0 1#%2‬ا‪#‬ع‬

‫ا;‪+‬ع اـــــ‪#‬د ا;‪ 7‬ا‪+[,‬ی‬

‫ذآ‪+‬ر ‪54.3 44‬‬
‫ا' ث ‪45.7 37‬‬
‫ا‪+,
,‬ع ‪100 81‬‬

‫ﺕ‪#‬زی ‪ 0 1#%2‬ﺏ‪4‬ﻥ 
ا‪#7‬ل‬

‫ﺏ‪ n '.‬ا‪+M‬ل اـــــ‪#‬د ا;‪ 7‬ا‪+[,‬ی‬

‫; ‪33.3 27   7‬‬
‫ا‪ n '.‬ا‪3.83  7,‬‬
‫ا‪ n '.‬ا‪#‬و ‪1.2 1‬‬
‫<‪ +," 6‬ا)‪ .‬ر!‪59.2 48 #‬‬
‫أﺏ; ء ! ‪1.2 1 I‬‬
‫<‪ , .‬ت ‪1.2 1‬‬
‫ا‪+,
,‬ع ‪100 81‬‬

‫ا‪#‬زی ا ‪ 0 1#%2‬ا‪ $‬ت اﻥ ﻥ وا‪2‬‬

‫ا‪#‬دا‪#‬دا;‪ 7‬ا‪+[,‬ی‬

‫ا< ت ا'‪84 68 ' 7‬‬
‫ا< ت ا‪16 13 ,‬‬
‫ا‪+,
,‬ع ‪100 81‬‬

‫ا‪#‬زی ا ‪ 0 1#%2‬ا‪8‬ر ا‪2‬‬

‫ا‪#‬ر ا‪ ,‬ا‪#‬د ا;‪ 7‬ا‪+[,‬ی‬

‫ﺏ< ‪+‬ری‪+‬س ‪79 64‬‬
‫دﺏ‪+‬م ‪3.7 3‬‬
‫ ‪13.6 11 .7‬‬
‫دآ‪+‬را‪3.7 3 $‬‬
‫ا‪+,
,‬ع ‪100 81‬‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫ا‪#‬زی ا ‪  0 1#%2‬ا‪8‬ﺥ‪9‬‬

‫‪ P‬ا‪ 0#‬ا‪#‬د ا;‪ 7‬ا‪+[,‬ی‬

‫‪48.1 39 
7‬‬
‫‪6.2 5 
7 .3‬‬
‫‪+‬ری ‪45.8 37‬‬
‫ا‪+,
,‬ع ‪100 81‬‬

‫‪#‬ول ر‪(7)8C‬‬
‫ا‪#‬زی ‪ $ 0 1#%2‬ن ا‪) $‬ا‪)=* %2‬‬

‫< ن ا‪ I<7‬ا‪  U‬ا‪#‬د ا;‪ 7‬ا‪+[,‬ی‬

‫!‪ ,‬ن ‪65.5 53‬‬
‫ دﺏ ‪9.9 8‬‬
‫ا‪ M‬ء ‪4.9 4‬‬
‫ار‪ C‬ء ‪18.5 15‬‬
‫ا‪.\,‬ق ‪1.2 1‬‬
‫ا‪+,
,‬ع ‪100 81‬‬

‫‪#‬ول ر‪(8)8C‬‬
‫ا‪#‬زی ا ‪ $ 0 1#%2‬ن ا‪$‬‬
‫< ن ا‪ I<7‬ا‪#‬د ا;‪ 7‬ا‪+[,‬ی‬
‫‪#‬ی; ‪91.4 74‬‬
‫ری‪8.6 7 r‬‬
‫ا دی ‪- -‬‬
‫ا‪+,
,‬ع ‪100 81‬‬

‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا  ‪www.gulfkids.com‬‬
 :‫ﺍﳌﺮﺍﺟﻊ ﺑﺎﻟﻌﺮﺑﻴﺔ‬
،'‫  ا
 ت ا)رد‬I+\<,‫ت ا ا‬c<1 .(2001) ،#,U ،8‫اه‬.‫ اﺏ‬-1
. ‫را" ت ا‬#‫ آ ا‬:'‫ ا
 ا)رد‬،‫رة‬+1; .3 .7   "‫ر‬
1993.‫  م‬IC+,‫ن ر! ی ا‬+' C ،(1993) .,".‫ة ا‬#‫ی‬.
‫ا‬2-
:‫وت‬.‫ ﺏ‬،! ,‫م ا‬+‫ ت ا‬U 8
), 1978) .#,‫ ا‬،‫وي‬#‫ﺏ‬3-
.‫< ; ن‬
،‫ی‬+‫ﺏ‬.‫ ت ا‬U,‫ ا‬8
 ،(1998) ،‫ ري‬،ˆ‫ و; ا‬01 ،s.4-
.‫ ; ن‬:‫وت‬.‫ﺏ‬
، ‫وي ا  ت ا‬% ‫ی‬+‫ﺏ‬.‫! ی ا‬.‫ ا‬،(2003) ،‫م‬c‫ ا‬،‫\ ر‬/‫ا‬#!5-
..
\‫ دار ا‬:‫ة‬.‫ ه‬M‫ا‬
‫  ا
 ت‬IC ,‫ت ا ا‬c<1, (1990), #,U‫ا‬#! ،$#! 76-
.‫ك‬+.‫   ا‬:‫ﺏ‬.‫آ ا‬, ‫رة‬+1; .3 .7   "‫ ر‬،'‫ا)رد‬
#‫ ا'
ی  ا‬8‫ ت و\ ه‬U ،(2000) ،#
,‫ا‬#! ،‫' زي‬7-
‫ < ا< ت‬:‫ی ض‬.‫ ا‬،! ,‫ا‬

Reference English:

Bronfenbrenner, U. (1986) " Ecology of the family as a
context for Human development: Research perspectives."
Development Psychology. 22:723-742.

gent, Pamela and Mulhauser, Mary, (1998),"public
integration of students with handicaps: where its been?,
where its going, and how its getting there." JASH.
Vol.13,No.3:188 -196.

Reis, S. (1997)."Case Studies of high abilities students with
learning disabilities who have achieved." Exceptional
Children.63,(4) :63-79.

Schnorr, Roberta.(1990). "Peter? He comes and goes...:First
Grades' Perspectives on apart time Mainstream students."
JASH. Vol.15,No.4:231 -240.

Stainback, S. et. Al (1989). Educating all students in the
mainstream Regular education. Baltimore: paul H.Brooks.

Nagler, Mark.(Ed.). (1993). Perspectives on disabilities.
California: health markets research.

Vandercook. T. et. Al. (1989). The McGill Action Planning
system (MASP): A strategy for building the vision. Journal
of the Association of persons with severe handicaps.
'‫  – ا
 ارد‬Mt‫
 ا‬,‫ ا‬- ‫ر‬#,‫ا‬

www.gulfkids.com  ‫أ
ل ا
ذوي ا  ت ا‬