You are on page 1of 21

Vajradhatu-mukh'akhyana-


deguri-vidhih III



森 口 光 俊


当儀 軌 は、 ネパ ール に伝 承 され る金 剛 界 の三摩 地 を得 るた め の 修 習 次 第
(1)

で あ る。 既 に、 そ の梗 概 とテ キ ス ト1、IIが 提 出 され て お り、本 稿 は そ れ

らに続 くも の で あ る。 これ は儀 軌 の梗 概 の5、6次 第、 即 ち金 剛 頂経; 堀


(2)

内先 生 刊 行 本 の第 一 章、 第 六(大 ・三 ・法 ・掲)に 照 応 す る部 分 で あ る。

そ の うち三 摩 耶 印、 法 印、 掲 磨 印 と次第 す る三 部 と賢 劫 十 六 尊:の修 習 が作

され る。 こ こ で は紙 面 の都 合 に よ り、大 印 の部 分 は と りあ げ ら れ な か っ

た。

テ キ ス トI、IIに お い て 金 剛 界 の集 会 の諸 尊 が提 示 され、 発 露 俄 悔、 二

十 種 供 養 等 の 次 第 を経 てお り、修 習者 は既 に入 壇 作 法 を終 了 して い る。 前

段 で は、kayamapdala を修 した。

こ こで は虚 空 に金 剛 界諸 尊 を観 想 化 現 せ しめ、 そ れ ぞ れ の 尊 との平 等 を

修 す る。 そ の具 体 は次 の如 くで あ る。
1. 虚 空 マ ン ダ ラの化 現、 供 養、 帰 命、 結 護(印 図 次第99-104)

2. Samayamudra: 五 仏、 十 六 大:菩 薩、 八供 養、 四i摂、総 大 日印 (105


-140)

3. Dharmamudra :五 仏、 十 六大 菩 薩、 入 供 養、 四 摂、 賢 劫 十 六 尊 (総

句)

4. (Karmamudra: 五 仏、 十 六 大 菩 薩、 八 供養(141-169)

5. 賢 劫 十 六 尊 (170-185)

6. 四 摂 (186-189)

-126-
以 上 が 本 稿 の 全 体 で あ る。 堀 内 寛 仁 先 生 喜 寿 記 念 に あ た っ て、 ネパ ー ル

にお け る金 剛 頂 経 に基 づ い た修 習 次 第 の 一 本 を提 出 してお 祝 い と させ て い
Vajradhatu-mukh'akhyara-deguri-vidhih

た だ き ま す。

(1) 森 口 光 俊,「Vajra-dhatu-mukh'akhyana-deguri-vidhih」 大正大学綜合仏教

研 究 所 年 報, 第 四 号. 57年3月.

同,「Vajra-dhatu-mukh'akhyana-deguri-vidhih, I」

同 上, 第 五 号. 58年3月

同,「Vajra-dhatu-mukh'akhyana-deguri-vidhih, II」

那 須 政 隆博 士 米 寿 記 念 仏 教思 想 論 集

成 田 山 新 勝 寺.59年8月

猶、 当 儀 軌 に 関 し て、Bu-ston 注 釈 を 参 照 し た 「Vajrodaya」 との 文 段 対 照 と

特 色 に つ い て 述 べ た 研 究 が 発 表 さ れ て い る。

乾 仁 志,「Vajradhatu muhakhyana につ い て 」

印 度 学 仏 教 学 研 究, 32-2. 59年3月.

(2) 堀 内 寛 仁, 梵 蔵漢 対 照 「初 会 金 剛 頂 経 の 研 究 」 梵 本 校 訂 篇 (上)

密 教 文 化 研 究 所58年2月.
III

-125-
(1- (2- -2)
tadanu purvavad-hrdgata-vajra-rasmibhir abhinirgata-vajra-hetu
(3- -1)-3)


karma-mudrayakase vajra-dhatu-maha-mandalam nirnayya.
(4- -4) 6)
terra akase mandalam nirmaya. terra sarva-buddhan pravesayet.


5)
om vajra-cakre hum. om vajra-samaja jah hum vam
7)


hoh.


sveta 99 (1) sveta 100 (2)

ten' akarsayet tena pravesayet.


(8-
om vajrainkusa jah. om vajra-pasa hum.

sveta 101 (3) krsna 102 (4)

9)t 10)
ena bandhayet. tena vasikuryat.

om vajra-sphota vam. oni vajr' avesa hoh.

sveta 103 (5) visva, harita 104 (6)

-124-
(11- -11) -8) (12- -12) 13)
ity akarsana-pady' ddi, puspa-nyasa, pancopahara-puja, lasya,
14)
ghanta-vadana, stuti.
Vajradhatu-mukh'akhyana-deguri-vidhhih

(15- -15) 16) 17)


sarva-vyapi-bhavagragryam sugatadhipati-jinam, traidhatuka-
18) (19- -19)
maharajam vairocanam namo'stu te. namas to vajra-sattvaya vajra-
ratnaya to narnah, namas to vajra-dharmaya, natnas to vajra-
20)k
armane.
(21- 22) -21)
mantra-tarpanam, vibhavanam buddha-bimbebhyddirn.
23)
tato sva-hrdi hum-karena sukla-panca-sucika-vajram nispadya
(24-
vajrankus' adibhir akrsya pravesya baddhva vasikrtya samaya-
-24)
mudram yojayet.

25) 25)
om vajra-dhstu drsya jah hum om vajra-sattva drsya jah hum

vam hoh samayas tvam sama= vam hoh samayas tvam samayam

yam aham. aham.


III

sveta 105 (1) krsna 106 (2)

25) 26)
om ratna-vajra drsya jah hum om dharlna-vajra drsya jah hum

vam hoh samayas team samayam vam hoh sarnayas tvain samaym

ham. aham.

pita 107 (3) rakta 108 (4)

-123-
27)
om karma-vajra drsya jah hum om vajra-sattva drsya; jah hum


vain hoh samayas tvam samayam vam hoh samayas tvam samayam
sham. aham.




syama 109 (5) sveta 110 (1)

om vajra-raja drsya jah hum vam omi vajra-raga drsya jah hum

hoh samayas tvam samayam vam hoh samayas tvam samayam

aham. aham.

sveta 111 (2) pita 112 (3)

om vajra-sa-dhu drsya jah hum om vajra-ratna drsya jah hum

va.m hob samayas tvam samayam vam hoh samayas tvam samayam

aham. aham.

rakta 113 (4) pica 114 (5)

-122-
om vajra-teja drsya jah hum om vajra-ketu drsya jah hum
Vajradadhad-mukh

vam hoh samayas tvam samayam vam hoh samayas tvam samayam

aham. aham.
akhyan-degur-vidh

rakta 115 (6) krsna 116 (7)

om vajra-hasa drsya jah hum om vajra-dharma drsya jah hum

vam hoh samayas tvam samayam vam hoh samayas tvam samayam

aham. aham.
III

syama 117 (8) rakta 118 (9)

om vajra-tIksna drsya jah hum om vajra-hetu drsya jah hum

vam hoh samayas tvam samayam vam hoh samayas tvam samayam

aham. aham.

krsna 119 (10) pita 120 (11)

-121-
om vajra-bhasa drsya jah hum orn vajra-karma drsya jah hum


vam hoh samayas tvam samayam vam hoh samayas tvam samayam

aham. aham.




rakta 121 (12) harita 122 (13)

om vajra-rakta drsya jah hum om vajra-yaksa drsya jah hum

vam hoh samayas tvam samayam vam hob samayas tvam samayam

aham. aham.

pica 123 (14) pita 124 (15)

om vajra-samdhi drsya jah hum om vajra-lasye drsya jah hum

vam hob samayas tvam samayam yarn hoh samayas tvam samayam

aham. aham.

pita 125 (16) sveta 126 (1)

-120-
om vajra-male drsya jah hum oin vajra-gite drsya jah hum
Vajradhatu-mukh'akhyana-ddeguri-vidhih

vam hoh samayas tvam samayam vam hoh samayas tvam samayam

aham. aham.

pita 127 (2) rakta 128 (3)

om vajra-nrtye drsya jah hum om vajra-dhupe drsya jah hum

vam hoh samayas tvam samayam vam hoh samayas tvam samayam

aham. aham.
III

syama 129 (4) sveta 130 (5)

28)

om vajra-puspe drsya jah hum om vajr' Woke drsya jah hum

vam hoh samayas tvam samayam vam hoh samayas team samayam

aham. aham.

pica 131 (6) rakta 132 (7)

-119-
om sarva-samskara-parisuddha-
om vajra-gandhe drsya jah hum
dharma-gate gagana-samudgate


vam hoh samayas tvam samayam svabhava-visuddhe mahanaya-
aham. parivare drsya jah hum vam hoh


samayas tvam samayam aham.



syama 133 (8)
pita 134 (16)

om vajrankusa drsya jah hum om vajra-pasa drsya jah hum

vam hoh samayas tvam samayam vam hoh samayas tvam samayam

aham. aham.

sveta 135 (1) krsna 136 (2)

om vajra-sphota drsya jah hum om vajr' avesa drsya jah hum

vam hoh samayas tvam samayam vam hob samayas tvam samayam

aham. aham.

rakta 137 (3) viva 138(4)

-118-
tad anantare vairocana-mudram
om sarva-tathagata-mahayogis=
29) baddhva purva-S'*odhita-tathaga=
Vajradhatu-mukh'akhyana-deguri-vidhih

vara hum. trir ucedrayet. ta-jihvasu dharma-mudram vin=


30)
iti samaya-mudra. yasyat.

sukra 139 (1) sveta 140 (2)

31) 32)
vajra-jnana-ja samayas tvam 1, anayasva 2, aho sukha 3, sadhu
33) 34) 35)
sadhu 4, sumahas tvam 5, rupoddyota 6, artha-prapti 7, ha ha
36) 37) 38)
hum he 8, sarva-karin 9, duhkha-ccheda 10, buddha-bodhi 11, prati-
39) 40) 41) 42)
sabda 12, suvasi tvam 13, nirbhayas tvam 14, satru-bhaksa 15, sarva-
43)
siddhi 16.
III

44) 45)
maha-rate 1, rupa-sobhe 2, srotra-saukhye 3, sarva-puje 4, pra=
46) 47)
hladini 5, phal' agame 6, sutejagri 7, sugandhangi 8.

48) 49)
om sarva-samskara-parisuddha-dharma-gate gagana-samudgate

svabhava-visuddhe mahanaya-parivare svaha 16.

50) 51)
ayahi jah 1, ahi hum 2, he sphota vam 3, ghanta a dh 4.

iti dharma-mudra.

tatah sva-hrdi akarena visva-vajram vicintya karma-mudram


52)
badhniyat,

-117-
53) (54- -54)
terra bodhy-agrim badhniyat. terra bhu-sparsabhinayam-


om vajra-dhatu hum. om vajra-sattva hurl.




sveta 141 (1) nila 142 (2)

(55-
tena vara-da' bhinayam tena dhyanabhinayam.
-55) 56) 57)
ordi ratna-vajra tram. orn dharma-vajra hrim.

rakta 143 (3) pity 144 (4)

58)
ten abhaya-pradanabhinayam. tena sagarvotkarsanam.

om karma-vajra ah. or i vajra-sattva hum.

harita 145 (5) sveta 146 (1)

-116-
tenankusa-grahanamn tena vana-ghattanam.
Vajradhatu-nukh'akhyana-deguri-vidh

om vajra-raja jah. om vajra-raga hoh.

pita 147 (2) rakta 148 (3)

terra sadhu-kara-pradanamd tenabhisekam dadyat.

om vajra-sadhu sa. om vajra-rakna om.


III

syama 149 (4) pita 150 (5)

59)
terra suryam pradarsayet. tena pataka...

omi vajra-teja ah. om vajra-ketu tram.

rakta 151 (6) krsna 152 (7)

-115-
60) 61)
tena... tena savyapasavya-vikacam.


om vajra-hasa ham. om vajra-dharma hrim.




syama 153 (8) rakta 154 (9)

62)
terra khadgabhinayam kuryat. ten alata-cakra-b hramanam.
63)
om vajra-tiksna dham. olil vajra-hetu mam.

krsna 155 (10) krsna 156 (11)

64)
tena vajrotthitam. tena nrtya-bhramanam.

om vajra-bhasa rain. orn vajra-karma kam.

rakta 157 (12) syama 158 (13)

-114-
tena kavacam kuryat tena kanistham damstrayet.
Vajradhatu-muikh'akhyana-deguri-vidhih

om vajra-rakta hum. om vajra-yaksa hum.

pita 159 (14) krsna 160 (15)

65)
tena vajra-mustim badhniyat. terra lasyabhinayam.
67) 67)
oip vajra-musti vam. om vajra-lasye hum.
III

pica 161 (16) sita 162 (1)

terra mala-bandham. tena gitabhinayamt

om vajra-male tram. om vajra-gite hrih.

pita 163 (2) rakta 164 (3)

-113-
68)
tena nrtyam kuryat. tena dhupa-katacchuka-mustim.


om vajra-nrtye ah. om vajra-dhupe hum.




harita 165 (4) a sveta 166 (5)

tena puspanjalim badhniydt. tena dipa-yastim badhniyat.


69) 70)
om vajra-puspe tram. om vajra-dipe hrih.

pica 167 (6) rakta 168 (7)

72)
tena gandha-sankhabhinayam, tena pusp' akaram dhdrayet.
71)
om vajra-gandhe ah. om maitri-spharandya svdhd.

sydma 169 (8) pita 170 (1)

-112-
73)
tena netr'dkdram dharayet. tenankusa-grahanam.
74)
Vajrahatu-mukh'akhyana-deguri-vihih

om amoghe amogha-darsini hum. om sarvapayamjaha sarvapaya-


75)
visodhani hum.

pita 171 (2)


sveta 172 (3)

tena dand' akrtim. tena gaja-puspy-akrtim.


77)
om sarva-sokatamo-nirghatana- om gandha-hastini hum.
76)
mati hum.
III

harita 174 (5)


pita 173 (4)

tena khadga-grhitam. tena mustim murdhni sthapya

om suramgame hum. bhramet.

om gagana-locane hum.

sveta 175 (6) pita 176 (7)

-111-
tena dhvaja-grahanam. tena kalasa-dharanam.
78) 79)


om jnana-ketu jnanavati hum. om amrte amrtavati hum.




krsna 177 (8) sveta 178 (9)

tena candra-lekh' akaram kuryat. tena padmam vikasayet.

om candre candravyavalokini om bhadravati bhadra-pale hum.


89)
hum.

sveta 179 (10) sita 180 (11)

tena kavacam kuryat. tena daksina-madhyamazigulim


81)
om jvalini maha-jvalini hum. utsrjet.

om vajra-garbhe hum.

rakta 181 (12) krsna 182 (13)

-110-
tena varada' bhinayam kuryat. tena daksinena echotikam dadyat.
82)
Vgjradhatu-mukh'akbyana-degrr-vid

om aksayamati ham aksaya- orp pratibhanavatipratibhana-


84)
karm' avarana-visodhani svaha. kute huzn svaha.

sveta 183 (14) rakta 184 (15)

tena rakna-mustim kuryat. tena anku. sa-bandhanam.

om samanta-bhadre svaha. om vajran. kusa jah.


III

harita 185 (16) sveta 186 (1)

85) 86)
tena bahu-granthim. tena katagrabhyazn granthim.

oin vajra-pasa hum. om vajra-sphota v am.

kcsila 187 (2) rakta 188 (3)

-109-
tena prsthayos ca nipidanarn.


em va jr' avesa hoh.

iti karma-mudra.




harita, viva 189 (4)

(1-1) V3. 欠(2-2)V1. 欠

(3-3)VO. akase mapdalam nirmaya. V1. nirmaya. VO. は nirmaya を下 部

に 訂 して nirnaya と して い る。 V2. は 前 段 に 続 い て、 この 部分 以 下 を欠 き

Karmarajagrinama と な る。(22b, l3)

(4-4) V1, V2, V3. 提 示 文、 以 下 全 欠。

5) V1. hum//3//

6) V0. buddhayavesayet.

7) V1. samarp ja hum, V2. samajam, V3. samaja hum va ho

(8-8) V1. vajramkusa……欠 ……ityadi//


9) VO. baddha, VO. 38印 図 に よ る。10) VO. okuryya, VO. 39印 図 に よ る。

(11-11)V3. atha (12-12)V3. 欠。 13)VO. lasyam, V1. 1asyo


14) V1. vadanah

(15-15) V1.agraqragryam, V3. om sarvavyapabhavanasyasuga。


16) VO, V3. jinaih, V1. jina 17) V1, V3. kam 18) V1. raja

(19-19)V3. 欠。
20) V3.karmaya tatab以 下 欠。 別 文 が 挿 入 さ れ てlokapala と な る。

(21-21) V1. 欠。 22) VO. vibhapam 23) V1. 欠、 VO. tato

(24-24) V1. samayamudram darsayet. 以下 Tattv §263三 摩 耶 印智 で あ るが

§254の 四 明 の 形 式 を と っ て い る。

25)V1. dhath drsa, 以 下odrsa

26)V1. drsyah, 以 下V1. drsya を drsyah or drsaと して い る。

-108-
27) 五 仏 名、 図 印105∼109に つ きV1. vajraratna, vajradharma, vajrakarma,

V0は 表 記 の 如 くratnavajra, dharmavajra, karlnavajra で あ る。 十 六 大 菩

薩 中 の 三 尊 と 混 同 を 避 け る た め か。(1)注. p. 245, cf. 後 出, 注56) cf.


Vajradhatu-mukh'akhyana-deguri-vidhih

28) V0. avaloke, V1. dipe, Tattv §261に よ る。

29) V0. uccarayat 30) V0. Vilpnyaset, V1. Vinyasyat. Tattv§278以 下。

31) Tattv §278に1), 2)と 別 つ よ う に 五 仏 と十 六 大 菩 薩 の 金 剛 薩 唾 に 二 分 す

べ き 徳 目 で あ る が、 全 体 を 十 六 と し て い る の で そ の ま ま と す る。V1. sama-

yas tvah

32) V0. abhuyasva 33) V1. sumahatvam, Tattv S278. 4) [su-mahas tvam]
34) V1. 欠、 VO. yotam 35) VO, V1, Tattv§278. 5)ptih

36) V0. karini, VI. kalini, Tattv S280. 6) kari


37) VO. echedani, V1. danih, Tattv 280 6) ccheda(h)
38) V0. bodhih, Tattv. S 281. 7)dhir 39) VO. sabde, Tattv S281. 7) sabda(h)
40) VO. suvasitam, V1. svamitam(mi-Si)
41) V0, Vl. nlrbllayatvam
42) V1. bhaksaka, Tattv S282. 9) bhaksa(1i)
43) Tattv S 282. 9) siddhir
44) V0. srotasobhe, V1. sotra (sautra) saukhya(ye), Tattv S 282. 10) saukhya
(ye!)
45) VO.pujyam, Vl. jya 46) VO. V1. ladani
III

47)VO, V1.agri48)V1. 欠。

49) VI. satkara 50) V1. Flyalhi


51) V1. spotaya vam
52) VO. (破 損)anlyat, V1. bandhiyat

53) VO, agri bandhayet. 161, 167, 168も 同 じ で あ る。opt. Sg. 3. bandhniyat

と し た。

(54-54) VO. 破 損、145等 に よ り補 っ た。

(55-55) VO. 破 損、 Tattv§286. 3)に よ り 補 っ た。

56) VO. V1. こ の 部 分(3), (4), (5)とvajra-ratna, dharma, Okarma とあ

り、 前 記 注27と 矛 盾 す る が 前 記 に 従 う。

57) V1. hr地, (154)も 同。 58) VO, V1. sagarbhoo, Tattv§286. 5)に よ る。

59)VO. 破 損, (Tattv§287. 6) bahu-dapda)

60)VO. 破 損, (Tattv§287. 6) hasye parivartita)

61) Tattv§288.7) に よ る。 VO. tena vyasavyavikara

62) VO. gramanarp, Tattv§288. 7)に よ る。

63) V1. mam 64) VO. Ogramallan, Tattv§288. 8)に よ る。

-107-
65) V0. bandhayet(167, 168も 同 じ)

66) V1. samdhi 67) V1. rasya 68) V0. musti


69) V1. hum 70) V1. avaloke 71) V1. gandhavajre
72) V0. rayat


73) V0. akarna
74) V0. darsane V1. darsana


75) V1. dhane
76) VO. 'mate


77) V0, V1. hastine
78) V0. jn.anavate
79) V0. amrtavate
80) V0. vyavalokite, V1. vyavalokini hum svaha
81) V0. om jvalini. jvalini, V1. jvalini jvalini hum svaha
82) V0. mate, V1. aksaya
(83-83)V1. 欠

84) V1. kuta


85) V0. granthi
86) Tattv; S290. 11) katagrya, kataka?
(60年3月 稿)

-106-

You might also like