FAKULTET VETERINARSKE MEDICINE

U BEOGRADU
KATEDRA ZA
HIRURGIJU,ORTOPEDIJU I
OFTALMOLOGIJU
ANESTEZIOLOGIJA - predavanj
predavanja
a za VI sem.
Doc. Dr Branislav Prokić
ISTORIJAT

- Smatra se da je Paracelsus koristio etar za uspavljivanje živine

- 1800. god. Humprey Davy ukazao na anestetička svojstva NO2
- Sredstva za ublažavanje bola do 19. veka: alkohol, opijum...
- 1806. god. Fridrih Sertuner, farmaceut iz Hanovera, izolovao
MORFIN iz opijuma
- 1824. god. H. Hickman konstatovao da nema osećaja bola kod
pasa koji udišu mešavinu azot oksidula i ugljen dioksida
- 1841. god. hemičar Jakson opisuje anestetičko dejstvo ETRA
- 1842. god. primena etra u stomatologiji (Clarke)
- 1842. god. Kraford Long, opšta anestezija etrom, objavljeno tek
1852. god.
- 1844. god. Horas Vels ukazao na anestetička svojstva azot
oksidula (gas koji izaziva smeh)
- 1846. god. javna demonstracija etarske anestezije, Vilijem
Morton, Masačusets, zvaničan ’’ rođendan’’anestezije kod ljudi
- 1847. god. Flourens prvi put koristi hloroform za anesteziju
životinja,
- Sir James Simpson 1847.god., pronalazač HLOROFORMSKE
ANESTEZIJE
- 1847. god. Ore, opšta i/v anestezija hloral
hloral--hidratom kod ljudi
- 1878 god. Humbert intravenska aplikacija hloral hidrata za
anesteziju konja.
- 1878. god. otkriće endotrahealne intubacije
- 1885 god. G. L. Corning upotrebio kokain za indukciju spinalne
anestezije kod psa.
- 1899. god. Holsted, prva blokada nerava kokainom, a Bier
spinalnu anesteziju
- 1950. god. Charpentier je u Francuskoj pronašao fenotiazinske
derivate,, uvodi se premedikacija u anesteziji
derivate
ZADACI SAVREMENOG ANESTEZIOLOGA:

- praćenje anestezije i analgezije, održavanje vitalnih funkcija

- praćenje, održavanje i uspostavljanje homeostaze pre, tokom i
posle operativnog zahvata
- primena respiratora
- kardio
kardio--pulmonalno-
pulmonalno-cerbralna reanimacija
- terapija bola

NEPOSREDNI ZADACI ANESTEZIOLOGA:

1. PRE OPERACIJE anamneza, starost, fizička kondicija,

temperament, rasa

2. OPERACIJA bira anestetik i vrstu anestezije, održava i

odgovara za vitalne funkcije

3. POSLE OPERACIJE kontrola i održavanje vitalnih funkcija

NAJČEŠĆI TERMINI U UPOTREBI:
UPOTREBI:

ANESTEZIJA (grč. neosetljivost) FARMAKOLOŠKI IZAZVANA

NEOSETLJIVOST DELA TELA ILI ORGANIZMA U CELINI

ANALGEZIJA (grč. bezbolnost) NEOSETLJIVOST NA BOL UZ

OČUVANU SENZITIVNU-
SENZITIVNU-ČULNU SVEST

OPŠTA ANESTEZIJA-
ANESTEZIJA- GUBITAK SVESTI I SVIH OSEĆAJA

LOKALNA ANESTEZIJA – GUBITAK OSEĆAJA, BOLA, U

ODREĐENOM DELU ILI REGIJI TELA, UZ OČUVANU SVEST I
BUDNOST

NEUROLEPT-ANALGEZIJA
NEUROLEPT- ANALGEZIJA--KOMBINACIJA SEDATIVA I
ANALGETIKA

DISOCIJATIVNA ANESTEZIJA-
ANESTEZIJA- STANJE ANESTEZIJE, IZDVOJEN
TALAMOKORTIKALNI I LIMBIČKI SISTEM, KATALEPTOIDNO
STANJE ŽIVOTINJAE
PREOPERATIVNA PRIPREMA PACIJENTA

1. ZNAČAJ PRIPREME

2. ANAMNEZA

3. KLINIČKI PREGLED PACIJENTA

4. DIJAGNOSTIČKI POSTUPCI (LABORATORIJA-

(LABORATORIJA- EKG
EKG--
Rtg--UZ
Rtg UZ--SKENER
SKENER--NMR)

5. EVENTUALNA KOREKCIJA NEKE OD OBOLELIH

FUNKCIJA ZNAČAJNIH ZA STANJE PACIJENTA U
OPŠTOJ ANESTEZIJI ZA TOK OPERATIVNOG
ZAHVATA

6. IZBOR PREMEDIKACIJE
Na osnovu preoperativnog zdravstvenog stanja pacijenti se svrtavaju u
jednu od kategorija po ASA-
ASA-skor skali:

ASA 1:
1: životinja nema organskih, fizioloških ili drugih poremećaja
(CNS--a)
(CNS
ASA 2:
2: Umeren i lak sistemski poremećaj koji treba preoperativno
rešavati (korekcija anemije, elektrolita, poremećaj srčanog ritma,
kod npr. ingvinalne hernije...)
ASA 3:
3: Težak nekorigovan sistemski poremećaj (opstruktivni
bronhitis, kardio-
kardio-pulmonalni sindrom kod starijih životinja,
hronična oboljenja sistema organa...), maksimalna opreznost!
ASA 4:
4: Težak sistemski poremećaj koji se ne može sa sigurnočću
operativno korigovati i koji treba predočiti vlasniku (npr.
nekrotični procesi-
procesi-inkarceracija creva sa difuznim peritonitom,
neoplazme...)
ASA 5:
5: Pacijenti sa visokim rizikom preživljavanja, a operativni
zahvat je sastavni deo reanimacionog postupka (torzija želuca
pasa, kolike i volvulus kopitara...)
ASA 5H:
5H: URGENTNO (H) Loše opšte stanje, hitna hirurška
intervencija sa reanimacijom ( Saobraćajni udesi sa rupturom
većih krvnih sudova ili organa-
organa-jetra, slezina...perforativne rane
vitalnih organa)
PREMEDIKACIJA

Cilj:

1. Smanjenje straha, smirenje i pospanost

2. Analgezija (ako pacijent ima bolove)
3. Inhibicija parasimpatikusne aktivnosti
4. Olakšanje uvoda u anesteziju, smanjenje količine anestetika

LEKOVI ZA PREMEDIKACIJU :
:
1. ANTIHOLINERGICI
ANTIHOLINERGICI-- Atropin, Skopolamin
2. SEDATIVI HIPNOTICI
HIPNOTICI-- Ksilazin, Benzodiazepini
3. NEUROLEPTICI (sedativi trankvilajzeri)-
trankvilajzeri)- Fenotiazin, Butirofenoni
4. OPOIDNI ANALGETICI
ANALGETICI-- Morfin, Metadon, Butorfanol
 PREMEDIKACIJA

PRIPREMA PACIJENTA
- gladovanje 24 časa
- uskraćivanje vode 12 časova

PRIPREMA OPERACIONOG POLJA

- šišanje i brijanje operacionog polja 24 časa pre
operacionog zahvata

MEDIKAMENTOZNA PREMEDIKACIJA
1. ANTIHOLINERGICI:
- ATROPIN
- SCOPOLAMIN
 ANTIHOLINERGICI

Antimuskarinske holinolitici (blokiraju
muskarinske M-
M-1, M-
M-2 i M-
M-3 receptore
- Atropin
- Scopolamin

Antinikotinskii holinolitici
Antinikotinsk holinolitici (ganglijski blokatori)
- Heksametonijum
- Pentametonijum
 EFEKAT ATROPINA
ATROPINA I
PRIMENA ZA :

RELAKSACIJU GLATKIH MIŠIĆA (OSIM KRVNIH SUDOVA)

SMANJENJE PERISTALTIKE

BRONHODILATATOR *

SMANJENJE SEKRECIJE *
 OSETLJIVOST NA ATROPIN

KONJI, GOVEDA, KOZE :
DOBRO PODNOSE PER – OS PRIMENU ATROPINA
OSETLJIVI NA PARENTERALNU APL
APLIKACIJU

SVINJE – JAKO OSETLJIVE – ČESTO

DOLAZI DO TROVANJA

PAS – DOBRO PODNOSI

MAČKE – OSETLJIVE, UTICAJ NA PERISTALTIKU,
RETENCIJA URUNA, TAHIKARDIJA, POREMEĆAJ CNS-
CNS-A
NEŽELJENI EFEKTI ATROPINA

KOPITARI – PARENTERALNA APLIKACIJA (S/C, I/M) -
SMANJENJE PERISTALTIKE CREVA I NASTANAK KOLIKA

KOD GOVEDA – GUBITAK APETITA, ATONIJA BURAGA

TROVANJE (PREKOMERNA DZA) DOVODI DO:

- PRESTANAK SEKRECIJE
- TAHIKARDIJA
- HIPERPNOJA
- MIDRIJAZA
- ATAKSIJA
- RETENCIJA
- EKSCITACIJA CNS-
CNS-A
- DEPRESJA CENTRALNIH FUNKCIJA - DISANJA
- VAZODILATACIJA
- POVIŠENJE TEL. TEMP.
 TERAPIJSKE DOZE ATROPINA
ZA PREMEDIKACIJU

PAS: 30-
30-100 µg/kg

PREŽIVARI: 30-
30-60 µg/kg

TERAPIJA TROVANJA ATROPNOM:

APLIKACIJA FIZOSTIGMINA
+
DIAZEPAM (SMIRENJE ŽIVOTINJE)
ANESTEZIJA :
I OPŠTA

II LOKALNA I REGIONALNA:

1) Površinska lokalna
2) Infiltrativna lokalna
3) Blokada perifernih nerava i pleksusa
4) blokada centralnih neuroblokova
* epiduralna - periduralna
* spinalna
OPŠ
OPŠTA ANESTEZIJA:

1. OPŠTA INHALACIONA

2. BALANSIRANA (NEUROLEPT)
ANESTEZIJA

3. PARENTERALNA (i/v, i/m, s/c,

per--os, per-
per per-rectum)
 * OPŠTA ANESTEZIJA JE
STRUČNO IZAZVANA,
RELATIVNO BEZBEDNA,
KONTROLISANA I
REVERZIBILNA DEPRESIJA
CNS--a, SA NEOSETLJIVOŠĆU
CNS
ORGANIZMA U CELINI I
POTPUNIM GUBITKOM SVESTI *
OPŠTU ANESTEZIJU
KARAKTERIŠE:

* GUBITAK SVESTI

* ANALGEZIJA i

* MIŠIĆNA RELAKSACIJA
 * GUBITAK SVESTI
(NARKOZA) JE SPECIFIČNA
DESCEDENTNA
PARADOKSALNA
DEPRESIJA CNS-
CNS-A *
 DESCEDENTNA
TERMIN ’’DESCEDENTNA
’’DESCEDENTNA’’
’’ ODNOSI SE
NA DEJSTVO ANESTETIKA OD VIŠIH
KA NIŽIM STRUKTURAMA CNS-
CNS-A I NS-
NS-
A

KORA >

BAZALNE GANGLIJE >

MALI MOZAK >

KIČMENA MOŽDINA
 TERMIN
PARADOKSALNA ZNA
NAČI
ČI DA SU

PRESKOČENI MEDULARNI
CENTRI U KIČMENOJ MOŽDINI
Retko se koristi jedan anestetik za sve
efekte opšte anestezije

* Korišćenje više farmakoloških

sredstava u cilju postizanja svih efekata
opšte anestezije naziva se

BALANSIRANA ANESTEZIJA
 BALANSIRANA ANESTEZIJA

ANESTETICI (i/v i inhalacioni) +

OPIJATNI ANALGETICI > ANALGEZIJA
+

MI
MIŠ
ŠIĆNI PARALIZATORI >
RELAKSACIJA +

VEŠTAČKA > mehanička ventilacija pluća
STADIJUMI OPŠTE ANESTEZIJE

U zavisnosti od jačine i mesta

depresije CNS-
CNS-a, javljaju se znaci
koji pokazuju stepen postignute
dubine anestezije:
I STADIJUM – UVOD ili ANALGEZIJA

* INDUKCIJA započinje primenom anestetika, a

završava se GUBITKOM SVESTI

* MOGUĆE MANJE HIRURŠKE

INTERVENCIJE,

* PREVIJANJE, POSTAVLJANJE ZAVOJA

* DIJAGNOSTIČKI PREGLEDI.

* DISANJE SPONTAN.
SPONTAN.
 II STADIJUM – ST. EXITACIJE

* OPASAN – NEPOŽELJAN !!!

* DOMINACIJA SUBKORTIKALNIH
STRUKTURA USLED KORTIKALNE
INHIBICIJE
* IZRAŽEN MIŠIĆNI TONUS (trzaji,
grčenje), TAHIKARDIJA, BRONHOSPAZAM,
POVRAĆANJE, ARITMIJA SRCA,
NEREGULARNO DISANJE
* UPOTREBOM KVALITETNIH ANESTETIKA
PRESKAČ
PRESKA ČE SE OVAJ STADIJUM
IIII STADIJUM – st. HIRURŠKE ANESTEZIJE
II

* započinje mirnim, regularnim disanjem:

III/1-- PRVI STEPEN

* III/1
> Površinska hirurška anestezija – GUBITAK PALPEBRALNOG I
KUTANOG REFLEKSA - očne jabučice centralno postavljene -očuvana
reakcija zenica na svetlost - disanje mirno i duboko

* III/2 – DRUGI STEPEN – SREDJNE DUBOKA

HIRURŠKA ANESTEZIJA
> Disanje pliće – očne jabučice fiksirane centralno – počinje širenje
zenica – GUBITAK KORNEALNOG i FARINGEALNOG REFLEKSA. Mišićni
tonus još slabiji – nema reakcije na hiruršku inciziju
III/3 – TREĆI STEPEN -DUBOKA HIRURŠKA
ANESTEZIJA

* RELAKSACIJA SKELETNE MUSKULATURE

maksimalna opuštenost tela – disanje abdominalno – krvni
pritisak pada, ubrzanje pulsa

* III/4 – ČETVRTI STEPEN – VEOMA DUBOKA

HIRURŠKA ANESTEZIJA

ANESTEZIJA- Započinje potpunim prestankom interkostalnog

ANESTEZIJA-
disanja do paralize abdominalnih mišića i dijafragme – Disanje
površinsko, sve slabije i na kraju prestaje – Potpuni gubitak
mišićnog tonusa – hipotenzija, mek i slab puls.
IV STADIJUM–
STADIJUM– STADIJUM RESPIRATORNE I
CIRKULATORNE PARALIZE (st. asphyxiae)

* paraliza medularnih centara u produženoj moždini

* paraliza disanja

* gubitak svih refleksa

* cijanoza sluzokoža

* spontana defekacija i mokrenje

* slab rad srca (moguća stručna reanimacija)

* paraliza KVS-
KVS-a

* smrt
* OVAKO OPISANI STADIJUMI ANESTEZIJE SU
VIDLJIVI KOD ETARSKE ANESTEZIJE (upotreba
monoanestetika)

* GUBITAK SVESTI I ANALGEZIJA – JEDAN

ANESTETIK – DEJSTVO CENTRALNO

* MIŠIĆNA RELAKSACIJA – MEDIKAMENTI KOJI

DELUJU PERIFERNO NA NEUROMIŠIĆNU SINAPSU, A
NE CENTRALNO (opasno zbog povećanja dubine
anestezije)

* SAVREMENI PACIJENT - MONITORI UKAZUJU NA

TRENUTNO STANJE VITALNIH FUNKCIJA ORGANIZMA
Ad 1.
1. OPŠTA INHALACIONA
ANESTEZIJA

Definicija:

ANESTEZIJA NASTALA
UDISANJEM ANESTETIČKIH
PARA ILI GASOVA NAZIVA SE
INHALACIONA OPŠTA
ANESTEZIJA
Sredstva za inhalacionu anesteziju:
anesteziju:

1. tečnosti koje lako isparavaju i

primenjuju se kao pare (etar,
hloroform, halotan, izofluran)

2. gasovi koji se pod visokim

pritiskom pretvaraju u tečnosti, a
zatim isparavaju i udišu kao
anestetik (azot-
(azot-oksidul)
Inhalacioni aparat
Monitoring :EKG,
SpO2, CO2,
temperatura, gas,
spirometrija,
kontrola udisanog
anestetika
N2O > O2 and inhalation anesthetics. display of the ventilator shows the
basic parameters as tidal volume (VT
(VT),
), Minute Ventilation (MV),

Breathing
ENDOTRAHEALNA
INTUBACIJA
INTUBACIJA PSA
ENDOTRAHEALNI TUBUS
INTUBIRAN PAS
INHALACIONA ANESTEZIJA FOKE
MEHANIZAM DEJSTVA
INHALACIONOG ANESTETIKA:
ANESTETIKA:

ANESTETIK – PLUĆA – RESORPCIJA I

TRANSPORT KRVOTOKOM DO MOZGA –
MOŽDANA ĆELIJA – PROMENA
AKCIONIH POTENCIJALA MEMBRANE I
MEĐUNEURONSKE HOMEOSTAZE –
DEPRESIJA CNS-
CNS-a
 U farmakokinetici gasova i para važni su
PARAMETRI RESPIRACIJE:
RESPIRACIJE:

% anestetika u alveolama

Difuzijski kapacitet,

Odnos parscijalnog pritiska anestetika u alveolama i krvi

Površina i debljina alveolarne membrane

Rastvorljivost anestetika u krvi (koeficijent rastvorljivosti

krv/gas)*

Rastvorljivost anestetika u masnom tkivu (koeficijent

rastvorljivosti ulje/gas)*

MAC (minimalna alveolarna koncentracija anestetika u %

kojom se postiže dovoljna dubina anestezije koja inhibira
refleksni mišićni odgovor na hiruršku inciziju)*
inciziju)*
* Prednost inhalacione anestezije:

JEDNOSTAVNA PRIMENA I
KONTROLA
KONCENTRACIJE U MOZGU
PUTEM KONTROLE KONC. U
ALVEOLARNOM VAZDUHU I
FUNKCIJE DISANJA
*Terapijska širina anestetika:
anestetika:

RAZLIKA IZMEĐU DOZE

(koncentracije) ANESTETIKA
POTREBNE DA IZAZOVE HIRURŠKU
ANESTEZIJU I DOZE KOJA DOVODI
DO PARALIZE CENTRA ZA DISANJE
I KOLAPSA KVS-
KVS-a.

* OTVOREN I ZATVOREN SISTEM

INHALACIJE ANESTETIKA
*Sudbina inhalacionog
anestetika u krvi zavisi od:
od:

- Stanja KVS-
KVS-a,
- Minutnog volumena srca,
- Periferne i moždane
cirkulacije krvi,
- Metabolizma anestetika,
- Stanja pluća i bubrega
INHALACIONI ANESTETICI
ETAR (Dietil
(Dietil--etar, C2H5-
C2H5-D-C2H5):

* Bezbojna tečnost - lako ispatljiva - oštrog mirisa,
eksplozivna - razlaže je svetlost
svetlost-- Jak analgetik-
analgetik-
velika terapijska širina - MAC je 1,9 Vol% (Conc.
od 3,5-
3,5-4,5 Vol% daje stadijum III hir. anestezije, a
Conc. od 6,5-
6,5-8,5 Vol.% respiratorna paraliza) -
Jednostavan za primenu - aktuelan kod masovnih
nesreća.

* Neželjeni efekti: nadražaj disajnih puteva –
kašalj - laringospazam (dati mišićne relaksante).
 HALOTAN (fluotan
(fluotan--CF3ChBrCl)

* Bistra tečnost

prijatnog mirisa

snažan anestetik,
anestetik,

bronhodilatator - inhibitor bronhijalne i pljuvačne sekrecije

izaziva umerenu hipertenziju - kod predoziranja bradikardija i aritmija
(ne sme se koristiti adrenalin sa halotanom),
halotanom),

smanjuje stvaranje cerebrospinalne tečnosti - bolji efekat kod mladih
životinja

ne deluje na fetus gravidnih životinja

HEPATOTOKSIČAN kod ponovne primene i oboljenja jetre.
 AZOT OKSIDUL (N2O)

* Među prvootkrivenim anesteticima

Gas bez mirisa – ’’smejući

’smejući--veseli gas
gas’’
’’,, u bocama pod pritiskom je u
vidu tečnosti

Slabije analgetsko dejstvo kod životinja nego kod ljudi (za 50%)

Koristi se kao smeša sa O2 u odnosu 4:1 do 2:1

Anestezija brza,
brza, nije duboka,
duboka, po prestanku aplikacije životinja se budi
brzo

Za efikasnu hiruršku anesteziju u veterini se kombinuje sa jačim

inhalacionim anestetikom (kao gasni nosač) + injekcioni analgetik.
analgetik.
 METOKSIFLURAN::
METOKSIFLURAN

* Jači od halotana (4,7puta)

efekat zavisi od veličine doze – slaba hipotenzija –

utiče na smanjenje minutnog vol. srca – moguća respiratorna acidoza
kod duboke anestezije

nema laringospazma i bronhijalne sekrecije

dobar inhalacioni anestetik

bolji za male životinje

dobar miorelaksant i analgetik.

negativnee osobine:
negativn osobine:

liposolubilan – visoka resorpcija u masnom tkivu

metabolisanjem u jetri oslobađa se fluoridni jon toksičan za bubrege –
naročito kod životinja terapiranim tetraciklinom i gentamicinom
 IZOFLURAN

* Anestetik novije generacije

Nije hepatotoksičan i nefrotoksičan

Smanjen protok krvi kroz mozak, ne povećava

intrakranijalni pritisak (značajno u neurohirurgiji
kranijuma)

Izaziva koronarnu dilataciju, veći protok krvi kroz

abdominalne organe i skeletnu muskulaturu –
bronhodilatator

POUZDAN ANESTETIK ZA SVE ŽIVOTINJE.

 Ad 2. Nedepolarizirajući
miorelaksanti

* Blokada nikotinskih receptora za acetil holin na
neuromišićnoj sinapsi /ploči

sporije dejstvo (nekoliko minuta, efekat duži)

koriste se za endotrahealnu intubaciju ako nije urgentno.

* Predstavnici:
Predstavnici: KURARE – PANKURONIJUM (efekat 10- 10-90 min.,
antagonist neostigmin) – VEKURONIJUM (efekat traje 15-
15-40 min.,
antagonist piridostigmin) – ATRAKURIJUM (efekat 20-
20-30 min.,
antagonist edrofonium) – MIVAKURIJUM, ROKURONIJUM...
ROKURONIJUM...
Ad 2. BALANSIRANA (NEUROLEPT)
ANESTEZIJA

* ANESTETICI (intravenski i inhalacioni) ZA POSTIZANJE I
ODRŽAVANJE NARKOZE
+
OPIJATNI ANALGETICI ZA ANALGEZIJU
+
MIŠIĆNI RELAKSANTI-
RELAKSANTI-PARALIZATORI ZA MIŠIĆNU
RELAKSACIJU
+
VEŠTAČKA –MEHANIČKA VENTILACIJA PLUĆA

* ZA VISOKO RIZIČNE PACIJENTE

* KONSTANTAN MONITORING
Ad 3. PARENTERALNA
ANESTEZIJA
1. PARENTERALNA INTRAVENSKA ANESTEZIJA

* Pronalazak BARBITURATA popularisao i/v parenteralnu

anesteziju

* i/v ANESTETIK – DEJSTVO BRZO KAO I GU

GUBITAK SVESTI I
NASTANAK HIRURŠKE ANESTEZIJE

* UVOD MIRAN - BEZ EKSCITACIJA

* PRESKAČE SE II stad. ANESTEZIJE

* DEJSTVO TRAJE DOK SE ANESTETIK NE IZMETABOLIŠE

* DANAS SE KORISTE ZA UVOD U ANESTEZIJU – ZA tkz.

ANESTETIČKI SAN (NARKOZU)

* ANALGEZIJA se postiže OPIJATNIM ANALGETICIMA I

INHALACIONIM ANESTETICIMA (najčešće N2O)

* DODAVANJEM NEUROLEPTIKA (DHBP - dihi dihidrobenzperidol)

za održavanje anestezije dobija se NEUROLEPT

/BALANSIRANA
BALANSIRANA// ANESTEZIJA
I/V ANESTETICI
BARBITURATI (derivati malonil-
malonil-uree)

* Zavisno od doze i brzine aplikacije izazivaju

sve stupnjeve depresije CNS-
CNS-a (sedaciju
(sedaciju--
anesteziju-- respiratornu i cirkulatornu
anesteziju
depresiju) – na stand by oprema za
kontrolisano (veštačko) disanje – MESTO
DEJSTVA JE KORA MOZGA – mehanizam
delovanja SLOŽENA INHIBICIJA PREKO JONA
HLORA – upotreba za UVOD U ANESTEZIJU –
TIOPENTON je tipičan predstavnik.
TIOPENTON (ili Tiopental, Pentotal,
Nesdonal) :

* Za uvod u anesteziju i manje hirurške

intervencije- ultrakratko dejstvo (gubitak svesti
intervencije-
zanekoliko sekundi) – efekat traje 5-
5-15 min –
miorelaksant – male doze nemaju analgetski
efekat – veće doze res
respiratorna depresija i apneja
– doza individualna – aplikacija kod životinja
strogo I/V (s/c i i/m agresivan po tkivo,
nekrotične i gangrenozne pojave) – perfunduju
placentu i deluju na plod, respiratorna depresija.
depresija.

FENOBARBITON

* Dug efekat do dva časa – za uvod u

opštu anesteziju i inhalacionu opštu
anesteziju – i/v aplikacija
BENZODIAZEPINI (Midazolam,
Diazepam)

* Potrebne velike doze za uvod u

anesteziju – gubitak svesti sporiji –
narkoza prijatnija po pacijenta jer
se efekat ispoljava
ispoljava preko limbičkog
sistema i najbliži je prirodnom snu
FENOCIKLIDI i njegovi derivati:

KETAMIN (Ketamin
(Ketamin--hidrohlorid, Ketalar, Ralatek,
Ketamidor...) i TILETAMIN – DISOCIJATIVNI
ANESTETICI - opšti anestetici – ne pripadaju
barbitiratima – jak analgetik – respiratorna
depresija – obilna salivacija – očuvan kornealni,
palpebralni faringealni i laringealni refleks – slaba
miorelaksacija - hipertenzija, tahikardija i
povećan pritisak cerebrospinalne tečnosti –
kontraindikovan kod povreda glave i krvarenja u
mozgu – metaboliše se u jetri, a izlučuje preko
bubrega (kontraindikacija oboljenja jetre i
bubrega) – halucinogen – PRIMENJUJE SE U
KOMBINACIJI SA ACEPROMAZINOM,
KSILAZINOM, BARBITURATIMA
PROPOFOL (Diprivan)

i/v nebarbituratni
anestetik – za uvod u
anesteziju (kad je
tiopenton kontraindikovan)
– jak hipnotik i analgetik –
velika nestebilnost KVS-
KVS-a –
skup.
DISOCIJATIVNA (Kataleptoid)
ANESTEZIJA

* OPŠTA ANESTEZIJA – ŽIVOTINJA

PRIVIDNO IZDVOJENA, ODVOJENA
OD SREDINE – MOŽDANE
STRUKTURE MEĐUSOBNO NE
KOMUNICIRAJU (Imobilizacija) –
DEPRESIJA CNS-
CNS-a I ANALGEZIJA *
MONITORING – KONTROLA VITALNIH
FUNKCIJA

* Boja sluzokoža, kože, operativnog

polja, temperatura, zenice, refleksi
palpebri, puls, pritisak,
* EKG
* Stepen oksigenacije tkiva - pO2 -
(pulsnim oksimetrom) – otkrivanje
hipoksije pre kliničkih poremećaja
* % CO2 u ekspiriranom vazduhu
(aparat Kapnograf) – ukazuje na stanje
disajne funkcije – istovremeno ukazuje
na ispravnost aparata za anesteziju
*LA*
LA* - Lokalna anestezija
Definicija::
Definicija

,,LA
,,LA’’
’’ JE REVERZIBILNO
FARMAKOLOŠKO IZAZIVANJE
NEOSTELJIVOSTI U JEDNOM
DELU TELA ILI REGIJE
PRIVREMENIM PREKIDOM
SPROVOĐENJA IMPULSA KROZ
NERV UZ OČUVANU SVEST
LOKALNI ANESTETICI (’’LA’’)

Hemijska sredstva (aminoestri i

aminoamidi) za postizanje lokalne
anestezije – ’’LA
’’LA’’
’’ su vodeni
rastvori soli HCL u kojima postoji
ravnoteža nedisocirane bazne
(aktivan deo anestetika – ph tkiva
oslobađa bazu) i disocirane
katjonske forme anestetika
FARMAKOLOŠKE KARAKTERISTIKE ’’LA’’
Potentnost, brzina nastajanja efekta,
dubina i trajanje blokade, zavise od:

FIZIKO-HEMIJSKIH OSOBINA
FIZIKO-
(hidrofilnih i lipofilnih osobina molekula
anestetika pri njihovom kretanju kroz
tkivo od mesta aplikacije do nervnog
vlakna) – ANATOMSKIH BARIJERA
LOKALNE SREDINE - GRAĐE
NEUROOMOTAČA NERAVA (ENDO- (ENDO-,
PERI-- i EPINEURIUM) I UTICAJA NA
PERI
AKSONSKO VLAKNO.
’’LA’’ DELUJE NA NEUROMEMBRANU –
SPREČAVANJEM DEPOLARIZACIJE,
STVARANJA AKCIONOG POTENCIJALA
GLAVNOG PRENOSIOCA NERVNIH IMPULSA

* BLOKADA SPROVOĐENJA IMPULSA ZAVISI

OD VREMENA POTREBNOG ZA PRODOR
ANESTETIKA U SVE FIBRILE NERVA

* BLOKADA NASTAJE PRVO U :

1. TANJIM (SIMPATIČKA),
2. DEBLJIM (ZA TEMPERATURU –BOL), a na
kraju
3. NAJDEBLJIM (MOTORNA
(MOTORNA) ) NERVNIM
VLAKNIMA
Mehanizam dejstva lokalnog
anestetika:

* APLIKACIJA – DIFUZIJA IZ
EKSTRACELULARNE TEČNOSTI
U KRVNE SUDOVE I NERVNO
STABLO – FIKSIRANJE ZA
NEUROFIBRILE – BLOKADA
IMPULSA
Reakcija na lokalni anestetik:

1. ’’LA’’ tipa estara – hidroliza u plazmi

– metaboliti imaju antigena svojstva –
moguća alergijska reakcija (Kokain,
Prokain, Tetrakain) – vazodilatacija i
povećanje resorpcije u krvi -
SMANJENJE ALERGIJSKE REAKCIJE
DODAVANJEM VAZOKONSTRIKTORA
(Adrenalin 1:200.000) LOKALNOM
ANESTETIKU
Erythroxylon coca / KOKAIN je stimulans koji
direktno deluje na mozak.

To je jedna od najstarijih poznatih droga.

Cista supstanca, hidrohlorid se zloupotrebljava
2. ’’LA’’ amido tipa – LIDOKAIN,
Ksilokain, Lignokain – jači od Prokaina
– manje toksičan – pogodan za sve
vidove lokalne-
lokalne-regionalne anestezije:
površinske (2-
(2-4%)
4%),, infiltrativne (0,5
(0,5--
1%), regionalne, blokade perifernih
nerava i pleksusa (1-
(1-2%) periduralne i
spinalne anestezije (1%). –
vazokonstriktor (adrenalin) se dodaje
po potrebi (1: 200.000). – upotreba kao
rastvor, sprej, gel, mast
NEŽELJENA DEJSTVA LOKALNIH
ANESTETIKA

* TOKSIČNOST – Uslovljena je
povišenom koncentracijom anestetika u
tkivu – porast koncentracije i
dostizanje toksičnih vrednosti zavisi od
vaskularizacije tkiva, brzine razgradnje,
metabolita i dodatih vazokonstriktora.

*
 TOKSIČNI EFEKAT SE ISPOLJAVA NA:

CNS – UZNEMIRENOST ŽIVOTINJE –

NISTAGMUS – TREMOR MIŠIĆA – KONVULZIJE
– KOMA

KVS – SPROVODLJIVOST IMPULSA U

MIOKARDU –POREMEĆAJ SRČANOG RITMA -
KRVNI SUDOVI OZBILJAN PAD KRVNOG
PRITISKA – KOLAPS

LEČENJE INTOKSIKACIJE –
OKSIGENOTERAPIJA – MANJE DOZE
BARBITURATA (sprečavanje tremora i
konvulzija) + INFUZIJA + VAZOKONSTRIKTOR
( regulisanje hipotenzije i volumena krvi)
PODELA LOKALNE
ANESTEZIJE

1. POVRŠINSKA LOKALNA

2. INFILTRATIVNA LOKALNA

3. BLOKADA PERIFERNIH NERAVA I

PLEKSUSA (VODILJNA ANESTEZIJA)

4. EPIDURALNA (PERIDURALNA) I
SPINALNA ANESTEZIJA
INFILTRATIVNA ANESTEZIJA
LUMBALNA / PARAVERTEBRALNA / VODILJNA
ANESTEZIJA
1. POVRŠINSKA LOKALNA

Nanošenje lokalnog anestetika u vidu

rastvora, gela, masti ili aerosola na
površinu kože i vidljivih sluzokoža

2. INFILTRATIVNA LOKALNA

Aplikacija lok. anestetika sa ili bez

vazokonstriktora na mesto (S/C) linije
hir. reza
3. BLOKADA PERIFERNIH NERAVA I PLEKSUSA
(VODILJNA ANESTEZIJA)

Aplikacija ’’LA’’ u neposrednu blizinu pojedinih nerava i

pleksusa (APLIKACIJA
(APLIKACIJA PERINEURALNO !!!)

4. EPIDURALNA (PERIDURALNA) I SPINALNA

ANESTEZIJA

- Epiduralna - aplikacija u stojećem stavu u epiduralni

prostor (između dure mater i periosta) – prostor dobro
vaskularizovan, ’’LA’’+ vazokonstriktor - isključuje se
trbušna presa, analgezija repa i peianalne regije

- Spinalna – Prostor između korena spinalnih vlakana i

dure arachnoi
arachnoide – i aplikacija između lumbalnih
pršljenova (L2-
(L2-L4) u subarahnoidalni prostor (igla ili
kanila