You are on page 1of 41

Het onderzoek

& ontwerp van


een duurzame
vakantie
accommodatie
Mick, Dane & Isan

O&O
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Wie zijn wij?


Wij zijn Dane, Mick en Isan van het Nehalennia in Middelburg. Wij hebben voor het vak
Onderzoek&Ontwerp de opdracht gekregen om een opdrachtgever en expert te zoeken en een
probleem/ opdracht op te lossen. We hebben deze opdracht gekregen van onze docent IJO.

We hebben een aantal hoofd- en deelvragen opgesteld die we te weten willen komen voordat we
beginnen aan ons ontwerp van ons product:

1. Wie zijn onze opdrachtgever en expert & wat wordt er van ons verwacht?
2. Wat houdt zelfvoorzienend in?
3. Wat betekend duurzaamheid en hoe kunnen we het toepassen in een toeristische
accommodatie?
4. Hoe zet je een woning in elkaar vanuit het principe van de circulaire economie?
5. Hoe kunnen we de woning duurzaam maken?
6. Welke materialen worden er gebruikt om een huis van de buitenkant duurzamer te maken?
7. Welke (duurzame) materialen kan je gebruiken om te isoleren?
8. Hoe verwarmen we onze woning?
9. Hoe zit het dak in elkaar?
10. Hoe gaan we de woning zoveel mogelijk met de natuur “vermengen”
11. Hoe maken we van ramen en deuren gebruik?
12. Hoe maken we een circulaire woning zo comfortabel mogelijk?
13. Met welke bouwregels en wetten moeten wij rekening houden?
14. Wat zijn de functionele wensen?
15. Wat zijn de gebruikerswensen?
16. Wat zijn de randvoorwaarden?
17. Wat zijn de ontwerpbeperkingen?

1
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Inhoud
Wie zijn wij?................................................................................................................................................1
Opdrachtgever & Expert..............................................................................................................................5
Wie is de opdrachtgever?........................................................................................................................5
Waar houdt de opdrachtgever zich mee bezig?......................................................................................5
Wie is de expert?.....................................................................................................................................5
Waar houdt de expert zich mee bezig?...................................................................................................5
Wat is het doel van het project?  (Gewenste situatie vanuit het perspectief van de opdrachtgever).....5
Wat is het beroep dat we gaan uitvoeren?.............................................................................................6
Wie is onze doelgroep?...........................................................................................................................6
Wat is de huidige situatie? (Accommodaties in Zeeland)........................................................................6
Wat houdt zelfvoorzienend in?...................................................................................................................8
Water.......................................................................................................................................................8
Energie.....................................................................................................................................................8
Eten.........................................................................................................................................................8
Recycling..................................................................................................................................................8
Wat betekend duurzaamheid en hoe kunnen we het toepassen in een toeristische accommodatie? ......9
Duurzaam................................................................................................................................................9
Ecologie...................................................................................................................................................9
Groen.......................................................................................................................................................9
Hoe zet je een woning in elkaar vanuit het principe van de circulaire economie?....................................10
Van lineair naar circulair bouwen..........................................................................................................10
De circulaire woningbouw (BioBased bouw).........................................................................................10
Duurzame materialen (interieur)...............................................................................................................11
Het duurzamer maken van een woning.....................................................................................................12
Raam isolatie.........................................................................................................................................12
Triple glas (HR+++ glas)..........................................................................................................................12
Dakisolatie.............................................................................................................................................12
Vloerisolatie...........................................................................................................................................12
Gevelisolatie..........................................................................................................................................13
Bodemisolatie........................................................................................................................................13
Duurzame isolatie..................................................................................................................................13
Voordelen duurzame isolatie.................................................................................................................13

2
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Beter voor mens en milieu....................................................................................................................13


Damp-open bouwen..............................................................................................................................13
Technische meerwaarde........................................................................................................................13
Vochtregeling........................................................................................................................................14
Besparen door duurzaam isoleren.........................................................................................................14
Welke materialen worden er gebruikt om een huis vanaf de buitenkant duurzamer te maken?.............15
Bakstenen..............................................................................................................................................15
Hout.......................................................................................................................................................15
Houtcomposiet......................................................................................................................................15
Leien......................................................................................................................................................15
Welke (duurzame) materialen kan je gebruiken om te isoleren?..............................................................16
Waarom houtvezel als isolatie?.............................................................................................................16
Waarom vlasisolatie?............................................................................................................................16
Waarom gerecycled katoen als isolatie?...............................................................................................17
Waarom schapenwol als isolatie?.........................................................................................................17
Welk isolatiemateriaal is het meest ideaal?..........................................................................................18
Verwarming...............................................................................................................................................19
Hoe werkt een centrale verwarming?...............................................................................................19
Warmteontwikkeling bij centrale verwarming..................................................................................19
Warmteoverdracht bij centrale verwarming.....................................................................................19
Centrale verwarming goed geregeld met Vaillant.............................................................................19
Hoe zit het dak in elkaar?..........................................................................................................................20
Hoe gaan wij de woning zoveel mogelijk met de natuur “vermengen”?...................................................21
Groendaken...........................................................................................................................................21
Wat is een groendak?............................................................................................................................21
Plantenwand..........................................................................................................................................22
Groen in je omgeving maakt gezonder en gelukkiger............................................................................22
Hoe werkt een groen gevelsysteem?.....................................................................................................22
Een blijvend groene uitstraling..............................................................................................................22
Hoe maken wij gebruik van ramen en deuren in het gebouw?.................................................................23
Hoe maken wij een circulaire woning zo comfortabel mogelijk?..............................................................23
Gebruikersgemak..................................................................................................................................23
Welke producten maken deze woning duurzaam en zuinig?....................................................................23

3
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Bouwregels en -wetten..............................................................................................................................24
Heb je nu een omgevingsvergunning nodig om een recreatiewoning op de bouwkavel te zetten?......24
Bouwbesluit...........................................................................................................................................24
Wat houden het Bestemmingsplan, Welstand en bouwverordening in?..................................................26
Politiekeurmerk (PKVW)........................................................................................................................26
Functionele wensen..................................................................................................................................27
Er moet een gezin in kunnen verblijven.................................................................................................27
Er moet een mogelijkheid zijn om eten klaar te maken en je moet kunnen douchen of jezelf wassen 27
Er moet een mogelijkheid om te ontspannen.......................................................................................27
Het moet zo duurzaam mogelijk zijn.....................................................................................................27
Het moet duurzaam en groen zijn.........................................................................................................27
Gebruikerswensen:....................................................................................................................................28
Wat zijn de gebruikerswensen?.............................................................................................................28
Wat valt voor ons onder de gemiddelde gebruikerswensen?...............................................................28
Randvoorwaarden:....................................................................................................................................29
Ontwerpbeperkingen................................................................................................................................30
Conclusie theoretische onderzoek............................................................................................................30
Het ontwerp..............................................................................................................................................31
Het prototype (Sketchup)..........................................................................................................................34
Onze conclusies.........................................................................................................................................36
Bronnen.....................................................................................................................................................37

4
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Opdrachtgever & Expert 
Wie is de opdrachtgever? 
De opdrachtgever is dhr. M. van Overveld. 

Waar houdt de opdrachtgever zich mee bezig? 


Dhr. M. van Overveld houdt zich bezig met architectuur bij het
architectenbureau RO&AD architecten. RO&AD Architecten is een
architectenbureau dat zowel ontwerpt op gebouwniveau als op
systeemniveau. RO&AD Architecten houden rekening met de plaats
van het ontwerp in het ecosysteem, en proberen het met zoveel
mogelijk tentakels te verbinden met dat systeem. Het kantoor van
RO&AD architecten is gelegen in Middelburg op het Oostkerkplein
5 en bestaat uit een groep van 8 medewerkers. 

Wie is de expert? 
De expert is dhr. R. Koster

Waar houdt de expert zich mee bezig? 


Dhr. R. Koster houdt zich net als dhr. M. van Overveld bezig met architectuur bij het architectenbureau
RO&AD architecten. Hij is de medeoprichter van het bedrijf samen met Ad Kil. Ze bezitten een locatie in
Middelburg en Bergen op Zoom. Het bedrijf is in 2004 opgericht. Hieronder staan een paar van de
projecten die het bedrijf heeft uitgewerkt/ ontworpen:

De strandwacht post op Dishoek De Bliek, Haringvliet

Wat is het doel van het project?  (Gewenste situatie vanuit het perspectief van de
opdrachtgever) 
De opdrachtgever wil ons laten nadenken over de huidige problemen met betrekking tot de bouw
van een accommodatie voor toeristen, maar wil ook dat we al gaan nadenken over problemen die zich
misschien in de toekomst gaan voordoen en hoe we daarop kunnen inspelen. Zo wil hij dat we creatief

5
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

gaan nadenken over hoe we onze accommodatie zo milieuvriendelijk, duurzaam en zelfvoorzienend


kunnen ontwerpen.  
Wat is het beroep dat we gaan uitvoeren? 
We gaan het beroep architect uitoefenen. Vervolgopleidingen in deze richting zijn: bouwkunde,
Architectuur en binnenhuisarchitectuur, Civiele techniek en Opleidingen constructietechniek.
De bedoeling is dat wij ons eerst gaan oriënteren over de opdracht om vervolgens een analyse
samen te stellen. Vanuit de analyse nemen wij de belangrijkste keuzes mee naar ons ontwerp.
Bij het ontwerp maken wij gebruik van schetsen waaruit wij uiteindelijk een SketchUp als
uiteindelijke ontwerp maken. 

Wie is onze doelgroep?


75% van de vaste toeristen in Zeeland is ouder dan 50 jaar.
Met name de leeftijdscategorieën 50-59 (31%) en 60-69 jaar
(32%) maken een groot deel uit van het toerisme in Zeeland.

Deze verhoudingen komen overeen met het landelijke


onderzoek in 2015. Vaste gasten afkomstig uit Nederland en
België zijn over het algemeen ouder dan vaste gasten uit
Duitsland.  

Stellen zonder thuiswonende kinderen vormen dan ook de


grootste groep bij vaste gasten, 71% van deze groep is de
overgrote meerderheid ouder dan 50 jaar.

29% van de vaste gasten bestaat uit gezinnen met


thuiswonende kinderen. Het gaat dan om zowel gezinnen met
kinderen in de basisschoolleeftijd als gezinnen met tieners.  

Wij vinden het echter ook belangrijk om te kijken naar andere doelgroepen dan oudere. Bijvoorbeeld de
volwassen tussen 20 tot 39 en de groep volwassenen van 40 tot 49. Juist omdat er vaak gekeken wordt
naar oudere doelgroepen en deze doelgroepen dan makkelijker worden vergeten, terwijl deze groepen
toch een groot percentage van de vaste gasten inhoud (ongeveer 26%).

Als we kijken naar de doelgroep waar wij ons aan willen aanpassen zijn dat toch wel de jonge volwassen,
dit zijn vooral de mensen die even een escape nodig hebben van de grote stad en die even hun rust
willen opzoeken in Zeeland.

Uit een onderzoek uit 2010 van Recron is ook gebleken dat 24,2% van de dagrecreanten in Nederland
opzoek is naar een vakantie zonder de dagelijkse beslommeringen. Dit zijn vooral gezinnen met oudere
kinderen.

Wat is de huidige situatie? (Accommodaties in Zeeland) 


In Zeeland groeide het aantal overnachtingen afgelopen jaar met 6,4% tot 11,2 miljoen, en ook het
aantal gasten nam met 4% toe. Doordat het aantal overnachtingen sterker steeg dan het aantal gasten,
nam de gemiddelde verblijfsduur per gast toe. Dat blijkt uit cijfers die het CBS vandaag publiceerde.
Kenniscentrum Kusttoerisme, onderdeel van HZ University of Applied Sciences, heeft een en ander op

6
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

een rij gezet en samen met VVV Zeeland geanalyseerd. De groei van het toerisme heeft met name
plaatsgevonden in het vroege voorseizoen (maart/april) en het naseizoen (september tot en met
december). Daarmee zet de trend door dat de schouderseizoenen sneller groeien dan het hoogseizoen.
Dit is een ontwikkeling waar Zeeland als bestemming al enige jaren op inzet, zoals met de
marketingcampagnes van VVV Zeeland. 

Kijkend naar accommodatievormen, zien we in Zeeland een sterke groei van het aantal nachten op
‘huisjesterreinen’ (vakantiewoningen en verhuurchalets op parken) (+12%). Diana Korteweg Maris,
projectmanager bij Kenniscentrum Kusttoerisme: “Dit accommodatietype groeit al jaren enorm in
populariteit en het aanbod groeit ook flink mee: we zien een toename van bungalowparken in Zeeland
en daarnaast bieden steeds meer campings verhuurchalets aan. Al met al nam het aantal slaapplaatsen
op de zogenaamde huisjesterreinen in vijf jaar met 18% toe.” Het toeristisch kamperen en de hotels
zagen allebei een groei van 3% van het aantal overnachtingen. Voor de campings kwam deze groei
volledig uit het buitenland, het aantal Nederlandse kampeerders bleef gelijk. 
Zoals in deze tabel te zien is
worden per jaar de
logiesaccommodaties (vooral de
huisjes) steeds populairder onder
toeristen. Niet alleen onder de
Buitenlandse gasten maar ook
Nederlandse gasten gaan steeds
meer in eigen land op bezoek. Je
kan zien dat er elk jaar een groei
is, We kunnen spreken van lineaire
groei. Echter zal er in 2020 een
daling zijn. Dit komt door het
Corona virus.

7
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Wat houdt zelfvoorzienend in?


Water
Zelfvoorzienend zijn met water is in Nederland vrij makkelijk om te doen. Grondwater of regenwater
vang je op en kan uitstekend gefilterd worden voor gebruik in huis. Zuiver drinkwater maakt u met een
omgekeerde osmose-filter, of destilleert u met een (elektrische) waterdestillator.

Energie
De elektriciteit die je gebruikt om je huis warm te houden, te verlichten en je apparaten te laten werken
moet volgens het principe zelfvoorzienend groen zijn en het zelf opgewekt. Dit kun je doen door
zonnecellen/-panelen op het dak van je woning te plaatsen of met een windmolen(tje) in de tuin. Je
kunt jezelf een handje helpen door ervoor te zorgen zo min mogelijk energie te gebruiken door
bijvoorbeeld met vuur je huis en water te verwarmen. De kosten van zonne-energie zijn de laatste jaren
enorm gedaald. Met zonne-energie warm je water eenvoudig op in combinatie met een elektrische
boiler. Als je helemaal zelfvoorzienend wilt zijn, is een houtkachel voor ook een goede optie vanwege
(hoofdzakelijk) lager stroomverbruik. In de nabije toekomst gaan thuisaccu’s populair worden hiermee
kun je de opgewekte zonne-energie eenvoudig opslaan voor later gebruik. Daarmee wordt het mogelijk
om volledig off-the-grid te gaan: je hebt dan geen gas- of stroomaansluiting op het energienet nodig.

Eten
Je zorgt natuurlijk ook voor je eigen eten als je helemaal zelfvoorzienend wilt zijn. De eerste stap naar je
eigen eten verzorgen is het aanleggen van een moestuin waarin je groenten, fruit en bijvoorbeeld
aardappels verbouwd. Als je weinig ruimte hebt, overweeg dan een verticale moestuin. Plan je moestuin
goed, zodat je elke periode van het jaar de seizoen groenten van dat moment eet.  Het is ook belangrijk
om te leren hoe je je eigen groenten en fruit het beste kunt bewaren voor later gebruik. Kippen zijn ook
erg populair onder zelfvoorzienende mensen, want ze zorgen elke dag voor verse eieren en eventueel
vers vlees.

Recycling
Recyclen is een belangrijk onderdeel van zelfvoorzienend wonen. Spullen aan het einde van hun
levensduur worden uit elkaar gehaald en grondstoffen kunnen opnieuw worden gebruikt voor het
maken van een nieuw product. Heb je iets nodig? Kijk dan eerst of je het kunt ruilen of wellicht in de
kringloopwinkel vindt. Ook op het gebied van water is recyclen een goed idee. Een warmte-
terugwinsysteem (wtw) maakt dit al mogelijk, ook in bestaande woningen. De mogelijkheden zijn met
een beetje creativiteit vrijwel eindeloos.

8
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Wat betekend duurzaamheid en hoe kunnen we het toepassen in een


toeristische accommodatie?  
De term duurzaamheid is een enorm containerbegrip, waardoor het soms lastig is om hier een juiste
definitie voor te bedenken. Termen als ecologisch, natuurlijk, duurzaam en groen beslaan allen erg grote
vlakken en onderwerpen. Hierdoor is de term duurzaamheid niet in een keer te definiëren.

Er zijn veel mensen die oprecht graag hun levensstijl in meer of mindere mate willen aanpassen. Alleen
is het vaak lastig om dit concreet te maken. De termen ecologisch, natuurlijk, duurzaam en groen
worden vaak door elkaar gebruikt. Allemaal termen die vanuit verschillende invalshoeken hetzelfde
beogen; een bewustere levensstijl.

Duurzaam
De meeste mensen geven de voorkeur aan duurzaamheid. Met name omdat deze term naast de groene,
milieubewuste kant ook de nadruk legt op de consumptiesnelheid. Duurzaam betekent naast minder,
vooral ook bewuster consumeren. Bijvoorbeeld neem bij de aanschaf van een auto een tijdspan voor
bezit van 10 jaar i.p.v. de huidige 4 jaar. Kies niet voor hype producten waarvan de levensduur bewust
kort wordt gehouden. In de basis draait het erom dat een mens de wereld zo weinig mogelijk moet
proberen te belasten, ook wel het beperken van de mondiale voetafdruk.

Ecologie
Ecologisch wordt gezien als de wisselwerking tussen organismen. De biotische en abiotische factoren
spelen hier een grote rol in. Binnen de ecologie zijn meerdere benaderingen mogelijk. Sommige leggen
de nadruk op de relatie tussen mens en natuur terwijl anderen de nadruk leggen, terwijl anderen de
nadruk leggen op het voorkomen van soorten dieren en planten onafhankelijk van het milieu waarin ze
leven.

Groen
Groen wordt over het algemeen gezien als goed, of met goede afkomst. Meestal houdt dat in het
product weinig of geen negatieve effecten had op het milieu. Zo is groene stroom opgewekt uit
hernieuwbare bronnen zoals wind, water en zon.

Er is niet per se één sluitende oplossing om duurzaam te zijn en duurzaam te bouwen. Om onze
accommodatie zo duurzaam mogelijk te maken moeten we goed gaan opletten welke materialen we
gaan gebruiken. Dat is waarschijnlijk de makkelijkste factor waarin we onze co2 uitstoot kunnen
verminderen

9
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Hoe zet je een woning in elkaar vanuit het principe van de circulaire
economie?
Bij de bouw van woningen wordt gebruik gemaakt van schaarse grondstoffen die na gebruik dalen in
waarde. Onder lineaire bouw wordt verstaan dat er tijdens de bouw nieuwe producten worden gebruikt
die bij de sloop als afval worden weggegooid. De lineaire bouwsector is wereldwijd verantwoordelijk
voor een kwart van de ontbossing, 30% van het waterverbruik, 30% van het afval, 40% van het
energieverbruik en 50% van het grondstoffengebruik. De huidige praktijk in de bouwsector beschadigt
dus de natuur en verspilt waardevolle bouwmaterialen. 

Van lineair naar circulair bouwen


Een vlotte verandering naar circulair bouwen is noodzakelijk. Bij circulair bouwen worden gebruikte
of duurzame materialen (her)gebruikt die bij de sloop kunnen worden opgenomen in de biologische
kringloop of opnieuw worden hergebruikt. Een volledig circulaire woning, is net als een
volledig duurzame woning, nog niet mogelijk. Circulariteit in de bouw betreft voornamelijk het circulair
gebruik van nutsvoorzieningen en bouwmaterialen. 

De circulaire woningbouw (BioBased bouw)


BioBased bouw is voor veel mensen een nieuw begrip. Op het internet zal je veel vinden over
bijvoorbeeld het bouwen met hernieuwbare materialen als riet, hennep en hout. Wij gaan focussen op
de binnenkant. De vragen die wij binnen ons groepje stellen zijn dan ook:

- Welke materialen zijn zuinig/duurzaam en kunnen wij hergebruiken?


- Welke materialen kunnen wij in investeren die na gebruik nog interessant zijn?
- Hoe komen wij en deze materialen?

10
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Duurzame materialen (interieur)


1. Linnen gordijnen

Linnen is afkomstig van de sterke vlasplant en is daarom een 100% natuurlijk product. De vlasplant heeft
weinig bestrijdingsmiddelen nodig en in het interieur zie je linnen vaak terugkomen in gordijnen. Maar
ook kussenslopen op de bank, een tafelkleed over de eettafel of mooie linnen servetten zijn prachtige
toepassingen!

2. Biologisch katoen

Katoen is al een prachtig natuurproduct, maar waarom niet kiezen voor biologisch katoen? Je kunt
prachtige plaids maar ook banken of gordijnen in biologisch katoen kopen. Het mooist is het natuurlijk
als het katoen met natuurlijke kleurstoffen geverfd is.

3. FSC-gecertificeerd behang

Je kunt je voorstellen hoeveel water en bomen het kost om behang te maken. Het is dan ook een
duurzame keuze om behang te kopen dat FSC-gecertificeerd is. Zo kun je er zeker van zijn dat het papier
op een duurzame wijze is verkregen.

4. Meubels van bamboe

Bamboe is eigenlijk geen houtsoort, maar een plantsoort. Het groeit ook nog eens ontzettend snel! Het
is een van de meest milieuvriendelijke interieurmaterialen. Bamboe is niet alleen goed voor het milieu,
het is ook veerkrachtig en licht. In de woonkamer kun je denken aan een stoel of tafel van bamboe.

5. Gerecyclede accessoires

Nu hoef je niet direct naar een tweedehands winkel te gaan voor meubels, maar er worden ook hele
mooie designstukken ontworpen van gerecycled materiaal, zoals gerecycled glas, plastic of metaal. Ook
kan het mooi zijn om oude materialen zelf om te vormen tot een leuk meubelstuk. Van een oud kratje
maak je een opbergkastje, en versleten meubels geef je met een lik verf een tweede leven.

6. Overige meubilaire/accessoires

Wil je een duurzame woning met niet te veel nieuwe materialen. Dan is het vinden van meubilaire en
accessoires in een kringloopwinkel ook geen slecht idee. Overigens zouden deze materialen anders niet
meer worden gebruikt.

Hoe maken wij een circulaire woning zo comfortabel mogelijk?


Door duurzame materialen te gebruiken die knus en vooral niet kil doen uitstralen. Dus het selectief
kiezen van duurzame materialen en door de omgeving van de woning een zachte sfeervolle uitstraling te
geven.

11
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Het duurzamer maken van een woning


Er zijn verschillende manieren om duurzame isolatie toe te passen op een woning. Eén van meest
gebruikte en rendabele vormen is door het aanbrengen van dubbel glas in de ramen van je woning,
maar denk ook eens aan dak-, vloer-, gevel- en bodemisolatie.

Raam isolatie
Ramen zijn qua isolatie één van de zwakste plekken aan een huis. Ramen laten namelijk makkelijk veel
warmte door. Er geldt dan ook dat hoe groter de ramen zijn, hoe meer warmte er verloren gaat. Door
het installeren van dubbel glas blijft deze warmte behouden. Dubbel glas bestaat, in tegenstelling tot
gewone ruiten, uit twee glasplaten met daartussen een ruimte gevuld met lucht. Ook zul je door het
installeren van dubbel glas geen tocht meer ervaren vanaf de ramen. Het installeren van tochtstrippen
kan hier ook al enigszins bijdragen.

Triple glas (HR+++ glas)


Triple glas zorgt voor een betere isolatie van je kozijnen en dus ook van je woning. Door deze extra
isolatie blijft je woning in de zomer lekker koel en gaat er in de winter zo min mogelijk warmte verloren.
Bovendien is er door de hoge isolatie minder sprake van koude val wat een grote winst in comfort
oplevert.

Het Triple glas of ook wel genoemd het HR+++ glas heeft ook zijn nadelen. Je hebt meer kans dat de
ramen beslaan. Dit gebeurt echter vooral in het voor- en najaar. Een ander nadeel is dat er een
mogelijkheid is op een thermische breuk. Dit komt door de warmte verschillen en het slechte geleiden
van warmte door glas, hierdoor ontstaat er een spanning in het materiaal. Echter zal dit niet snel
gebeuren zolang je niets op het glas plakt en er zoals normaal vanaf blijft, het is overigens ook niet super
kwetsbaar.

Dakisolatie
Een andere geschikte manier van isolatie, is het aanbrengen van dakisolatie. Het isoleren van je daken
kan veel verschil maken, aangezien zo'n 30 procent van de warmte vanuit een huis via het dak verloren
gaat. Door dakisolatie kan er dus flink op de stookkosten bespaard worden. Het is mogelijk om zowel
aan de binnenzijde als aan de buitenzijde van het dakbeschot isolatiemateriaal aan te brengen. Echter is
dit bij een plat dak alleen vanaf de buitenkant mogelijk.

Vloerisolatie
Een volgende manier van isolatie is het laten aanbrengen van vloerisolatie. Door goede vloerisolatie kun
je wederom flink op energie besparen en zorg je voor comfortabel warmere voeten. Wanneer je wilt
bepalen hoe je jouw vloer het beste kunt isoleren, is het van belang om in kaart te brengen wat er zich
onder de vloer bevindt. Als er sprake is van een kruipruimte, zal er andere vloerisolatie nodig zijn dan
wanneer je geen kruipruimtes in je woning hebt. In het eerste geval is het gemakkelijker om
isolatiemateriaal aan te brengen, afhankelijk van de hoogte van de kruipruimte. In het laatste geval kan
er een isolatielaag bovenop je vloer aangebracht worden of een nieuwe vloer die al van een laag
isolatiemateriaal is voorzien.

12
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Gevelisolatie
Gevelisolatie is mogelijk op drie verschillende manieren en heeft meerdere voordelen. Gevelisolatie is
mogelijk door middel van binnenmuur isolatie, buitenmuur isolatie of door spouwmuurisolatie. Door het
isoleren van uw voorgevel zal je naast flink besparen op uw energiekosten, ook een comfortabeler huis
krijgen. Dit is doordat je minder last van koude buitenmuren zult ervaren en je de geluidsoverlast flink
kunt terugbrengen.

Bodemisolatie
Kruipruimtes zijn vaak koude en vochtige ruimtes. Door de vloer hierboven te isoleren, los je dit
probleem niet op. Door de koude bodem af te dekken met een isolerende laag, wordt de lucht erboven
droger en warmer. Hierdoor neemt de relatieve luchtvochtigheid in huis af en verbetert het
woonklimaat in de ruimten erboven.

Duurzame isolatie
Om je woning duurzaam te isoleren kun je het beste gebruik maken van de natuurlijke
isolatiematerialen, omdat deze het minst milieubelastend zijn. Deze materialen liggen qua aanschafprijs
hoger ten opzichte van de traditionele isolatiematerialen, maar toch zitten er ook aanzienlijke voordelen
aan het gebruik van natuurlijk materiaal.

Voordelen duurzame isolatie


Natuurlijke isolatiemateriaal is vriendelijker voor het milieu doordat het hernieuwbaar is. Ook kunnen
de grondstoffen gewonnen worden zonder uitputting van de grond te veroorzaken. Natuurlijke
materialen zoals hennep en vlas zijn uitermate geschikt voor het absorberen van vocht en kunnen hitte
en geluid een hoge weerstand bieden. Zo absorberen de vezels wel tien keer meer vocht dan minerale
materialen zoals glaswol

Beter voor mens en milieu


Ten eerste is natuurlijk isolatiemateriaal vriendelijker voor het milieu doordat natuurlijk materiaal
hernieuwbaar is en de grondstoffen kunnen worden gewonnen zonder uitputting van de grond te
veroorzaken. Daarnaast zijn veel vormen van duurzame isolatie, in tegenstelling tot minerale en
synthetische materialen, minder schadelijk voor de gezondheid van de mens.

Damp-open bouwen
Ten tweede is het gebruik van natuurlijk isolatiemateriaal dam regulerend. Dit zogenaamde "damp-open
bouwen" houdt in dat waterdamp gemakkelijk door het materiaal door naar buiten kan worden gelaten.
Hierdoor heerst er een veel constantere luchtvochtigheid binnenshuis wat zorgt voor een optimaal
leefklimaat en hierdoor meer wooncomfort.

Technische meerwaarde
Daarnaast slaan natuurlijke isolatiematerialen beter warmte op dan traditionele materialen, wat maakt
dat de materialen beter isoleren. Deze technische meerwaarde maakt dat de investering bij deze
materialen wat groter is, maar ook dat je er uiteindelijk meer door kunt besparen. Goede isolatie is een
investering die zich al na een aantal jaar terugverdient.

13
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Vochtregeling
Ook absorberen natuurlijke materialen zoals hennep en vlas vocht beter dan andersoortige materialen.
Zo biedt het hitte en geluid een hoge weerstand. De natuurlijke vezels absorberen namelijk tien keer
meer vocht dan een mineraal isolatiemateriaal, zoals bijvoorbeeld glaswol.

Besparen door duurzaam isoleren


Goede isolatie van natuurlijke materialen lijkt aanvankelijk een aanslag op de portemonnee, maar wordt
uiteindelijk terugverdiend via de energierekening. Waar een goed geïsoleerd huis zo'n 700 kubieke
meter gas verbruikt per jaar, ligt dit bij een slecht geïsoleerde woning van dezelfde afmeting al op 2050
kubieke meter gas. Dat betekent al snel een besparing van zo'n 1000 euro per jaar!

Door dubbele beglazing bespaar je jaarlijks minstens 300 euro. Bij dakisolatie kan er jaarlijks ongeveer
400 euro bespaard worden en bij vloerisolatie ligt de besparing op ongeveer 100 euro per jaar. Na een
aantal jaren hebben deze investeringen zich terugverdiend door deze besparingen.

Of je de keuze maakt voor natuurlijke materialen hangt natuurlijk af van meerdere factoren. Feit blijft
echter wel dat natuurlijke materialen beter zijn voor je gezondheid, het milieu en uiteindelijk ook goed
voor je portemonnee.

14
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Welke materialen worden er gebruikt om een huis vanaf de buitenkant


duurzamer te maken?
Er zijn veel mogelijke materialen voor het exterieur van huizen. Sommige zijn goedkoop en andere zijn
duurder. En sommige hebben een grotere ecologische voetafdruk dan anderen.

Een paar opties zijn bakstenen, hout, houtcomposiet en leien. Hieronder gaan we uitleggen wat de voor
en nadelen zijn van ieder materiaal is.

Bakstenen
Bakstenen zijn veel voorkomend als exterieure bekleding van een huis. Ze zijn erg resistent tegen
verschillende weersomstandigheden. Een nadeel is wel dat ze erg ruw zijn en dus moeilijk te verwerken.
Bakstenen moeten wel gebakken worden, wat zorgt voor co2 uitstoot, maar is door de lange levensduur
relatief laag. De prijs van bakstenen per vierkante meter zijn ongeveer €90.

Hout
Hout is een populaire keuze omdat het een natuurlijk en warme uitstraling heeft. Hardhout en
thermohout zijn houtsoorten die goed bestand zijn tegen verschillende weersomstandigheden. Een
nadeel is wel dat er veel onderhoud aan is. De kosten zijn echter ook een stuk hoger dan bij bakstenen.
Dit ligt meestal tussen de €100 en €150 per vierkante meter.

Houtcomposiet
Houtcomposiet is ook een optie. Het lijkt op hout, maar is een combinatie van bamboevezels en pvc. Het
is beter bestand tegen verschillende weersomstandigheden. Er is ook minder onderhoud aan dan met
regulier hout. De prijs per vierkante meter is wel iets duurder dan regulier hout, ongeveer tussen de
€120 en de €170 per vierkante meter.

Leien
Leien zijn origineel als dakbedekking, maar kan tegenwoordig ook al
gebruikt worden als gevelbekleding. Als je voor leien kiest, kan je beter
kiezen voor kunstleien, omdat ze een stuk goedkoper zijn. De
weerstand tegen weersomstandigheden zijn afhankelijk van de
kwaliteit van de natuurleien. De kosten per vierkante meter zijn
ongeveer tussen de €75 en de €120

Ons lijkt houtcomposiet het beste materiaal voor de buitenkant, omdat het uit gerecyclede materialen
kan worden gemaakt. Ook zijn er, in tegenstelling tot gewoon hout, verschillende kleuren mogelijk.
Houtcomposiet heeft een levensduur van ruim 50 jaar en is water en zonresistent. Het gaat dus niet
rotten, splinteren of vervormen. Nadat het de 50 jaar is gebruikt is het 100% recyclebaar, waardoor het
een hele lage voetafdruk heeft.

15
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Welke (duurzame) materialen kan je gebruiken om te isoleren?


Er zijn verschillende duurzame materialen die je kan gebruiken bij het isoleren. De belangrijkste
voorbeelden daarvan zijn Kalkhennep, steenwol, vlasisolatie, houtvezel, gerecycled katoen en
schapenwol. Hieronder zal ik de voor en nadelen bekijken van elk van deze isolaties. Na dit gedaan te
hebben bekijk ik de beste opties en beredeneer ik waarom dit de beste opties zijn.

Waarom Kalkhennep als isolatie?


Hennep is een veelzijdige en snelgroeiende plant. Van de plant kunnen zowel de vezels als de harde
stukken schil gebruikt worden voor het produceren van duurzaam isolatiemateriaal.

Door de enorme groeisnelheid van hennep krijgt onkruid bij de groei geen kans waardoor er nauwelijks
bestrijdingsmiddelen tijdens de productie gebruikt hoeven te worden. Tijdens de groei zuivert hennep
de lucht door grote hoeveelheden CO2 om te zetten. Hennep heeft dus al CO2 bespaart vóór het als
isolatiemateriaal wordt ingezet. Door met hennep te isoleren bespaar je dus niet alleen energie! Hennep
zorgt voor een aangenaam en gezond binnen- en buitenklimaat.

De verwerking van hennep isolatie is schoon en stofarm. Hennepvezel neemt goed vocht op en verdeelt
dit waardoor een optimale vochtregulatie ontstaat. Daarnaast heeft hennep goede akoestische
eigenschappen. Hennep is kwetsbaar voor vocht. Het is dus niet slim om Hennep toe te passen bij hele
vochtige locaties. Hennep is geschikt voor isolatie van daken, muren en vloeren.

Waarom houtvezel als isolatie?


Houtvezelisolatie wordt gemaakt uit vezels van naaldhout, afkomstig van het dunnen van bossen en
onbehandelde stamresten van zagerijen. Dit resthout wordt verhit en onder druk gezet.

Hierdoor vervezelt het resthout. Daarna wordt er water aan toegevoegd. Hierdoor verkrijgt men een
brei. Deze brei wordt uiteindelijk tot platen en dekens geperst. Doordat er harsen in het hout aanwezig
zijn, is een bijkomend bindmiddel overbodig.

Houtvezel isolatie kent talloze toepassingen voor zowel vloer, dak als wand. Zo zijn er bijvoorbeeld zeer
zachte contactgeluiddempende ondervloerplaten, warmte- en geluidsisolerende platen, watervaste
dakbeschotplaten, enz.
Houtvezel heeft goede thermische en geluidsisolerende eigenschappen is dampdiffusieopen en
reguleert de vochtigheidsbalans van het gebouw. Daarnaast is er voor bijna iedere vorm van isolatie een
houtvezel product beschikbaar.
Houtvezel isolatie kent eigenlijk geen nadelen

Waarom vlasisolatie?
Vlasisolatie wordt vervaardigd uit het restmateriaal dat ontstaat bij de productie van linnen. Het is een
wol dat bestaat uit lichte, stevige vezels, waardoor er een isolatiemateriaal van kan worden
geproduceerd dat voor een groot aantal toepassingen kan worden gebruikt.

16
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Vlas is een herwinbare grondstof met een korte groeifase die biologisch afbreekbaar is. Doordat er bij de
groei nauwelijks kunstmatige meststoffen en bestrijdingsmiddelen noodzakelijk zijn, is vlas erg
milieuvriendelijk en kent daarmee een positieve CO2 balans. Vlas kan 20 procent van het eigen gewicht
aan vocht opnemen en weer afgeven wat een gunstig effect heeft op het binnenklimaat. Volgens de
Nederlandse NIBE classificatie is vlaswol vanuit milieu- en gezondheidsoogpunt de beste productkeuze.

Vlasvezels hebben een natuurlijk vochtregulerend vermogen, het kan als het ware ademen. Hierdoor
krijgen schimmels en vochtplekken geen kans. Ook is vlas een herwinbare grondstof en laat vlas zich
eenvoudig recyclen. Daarnaast zijn er bij de groei, net als bij hennep, weinig bestrijdingsmiddelen nodig.
Vlas kent eigenlijk weinig nadelen. Het enige nadeel is wellicht dat het iets lastiger te verwerken is
doordat het vrij stug kan zijn om te snijden.

Waarom gerecycled katoen als isolatie?


Maar de helft van alle ingezamelde kleding kan als kleding hergebruikt worden. De rest verdwijnt veelal
op de afvalberg. Gelukkig wordt de kleding tegenwoordig steeds vaker gebruikt voor de productie van
een hoogwaardig isolatiemateriaal.

De tweedehandskleding wordt ingezameld en gesorteerd en vervolgens met een bindend vezel van
polyester (omdat de kleine vezels van de oude kleding dat niet doen) verhit tot 100 graden waardoor
het materiaal samen wordt gesmolten tot een isolatiedeken.

Katoen is geschikt voor muurisolatie, vloerisolatie en dakisolatie. Gerecycled katoen heeft zeer goede
thermische, akoestische en vochtregulerende eigenschappen. Vergeleken met Vlaswol en houtvezel is
het materiaal akoestisch beter. Daarnaast is gerecycled katoen erg makkelijk te snijden en daardoor
eenvoudig te verwerken. Isolatie van gerecycled katoen is minder geschikt voor vochtige locaties.

Waarom schapenwol als isolatie?


Schapenwol is het meest optimale isolatiemateriaal. Schapenwol isolatie bestaat voor 100% uit de
dierlijke vezel keratine (schapenwol). Keratine is een vernieuwbare (wol groeit telkens weer terug bij
het schaap), bio-ecologische en secundaire grondstof en daarmee bijzonder milieuvriendelijk.

Schapenwol heeft een uitstekende isolatiewaarde en warmte accumulatie in alle seizoenen en is damp-
en vocht regulerend. Daarnaast is schapenwol brandwerend, zelfdovend en is bijzonder prettig in de
verwerking. Uit een Duits onderzoek is gebleken dat proteïne, waaruit schapenwol grotendeels bestaat,
schadelijke gassen als formaldehyde, ammoniak en radon bindt en omzet in onschadelijke aminozuren.
Hierdoor verbetert het binnenklimaat door het gebruik van wol isolatie.

Schapenwol wordt gebruikt als thermische en akoestische isolatie van daken, vloeren, gevels, in
plafonds en binnenmuren. Schapenwol heeft goede vochtregulerende eigenschappen. Schapenwol kan
tot 30% van zijn eigen gewicht aan water absorberen. Schapenwol neutraliseert schadelijke gassen in
huis waardoor de lucht binnenshuis gezonder wordt. Het enige nadeel van schapenwol isolatie is
eigenlijk de prijs. Een wollen spouwmuur is al gauw drie keer zo duur als een muur gevuld met glas- of
steenwol.

17
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Isolatie schema (isolatiewaarden en Kostenindicatie)

Isolatiewaarde Kosten Indicatie


Kalkhennep 0.040* 17,50 euro per m2 (dikte 10 cm)
Houtvezel 0.038* Variërend
Vlas 0.038* Gemiddelde prijs 14,04 € per m² (dikte 12 cm)
Gerecycled katoen 0.038* 11,50 euro per m2 (dikte 10 cm)
Schapenwol 0.035* Gemiddeld 0,7 tot 1,2 € per kilo

*De Lambada waarde geeft de warmtegeleiding aan van het materiaal. Deze wordt uitgedrukt in W/mK. Hoe LAGER de lambada-waarde, hoe
beter het materiaal isoleert en warmteverlies tegenhoudt.

Welk isolatiemateriaal is het meest ideaal?


In het algemeen is schapenwol het meest ideaal vanwege zijn Isolatiewaarde, maar het nadeel van
schapenwol is dat het nou eenmaal veel kost. Kalkhennep is in het algemeen het meest duurzaam maar
de isolatiewaarde ligt wel hoger dan de isolatiewaarde van de andere isolatiematerialen. Houtvezel is
met zijn voordelen een zeer goede keuze als dakisolatie en vloerisolatie. Voor de muurisolatie is vlas in
het algemeen de beste keuze. De kosten liggen niet al te hoog en het kan bij wijze van spreken ademen,
dus schimmels krijgen geen kans. Gerecycled katoen is ook een zeer goede optie maar het is kwetsbaar
voor vocht waardoor het niet de beste keuze is in vergelijking met vlas dat damp/vocht veel beter kan
geleiden.

Wat de ramen betreft maken wij gebruik van triple glas, door het gebruik van triple glas gaat er veel
minder warmte weg via het raam door de drie dubbele beglazing.

18
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

In de afbeelding is triple glas te zien (HR+++-glas)

Verwarming
Hoe werkt een centrale verwarming?
Een centrale verwarmingsinstallatie bestaat uit warmteproductie, warmteverdeling en
warmteoverdracht. Samen vormen ze een cv-circuit en zorgen voor een efficiënte verdeling van
de warmte over de kamers. De temperatuurregeling van de centralen verwarming wordt
geregeld door de thermostaat.
Een voorbeeld van een centrale verwarming installatie is een goede manier om aan te geven
hoe de verschillende componenten van een verwarmingssysteem samenwerken. Centrale
verwarming voorziet meerdere kamers of appartementen van warmte. De centrale verwarming
installatie bevindt zich vaak op zolder. De gehele cv-installatie bestaande uit warmteproductie,
warmteverdeling en warmteoverdracht vormt een gesloten cv-circuit. Het cv-circuit levert
warmte aan de aangesloten ruimtes.

Warmteontwikkeling bij centrale verwarming


De eerste component in een cv-installatie zorgt voor warmteontwikkeling, bijvoorbeeld een cv-
ketel. Andere technieken zijn ook geschikt voor de productie van warmte. Alle technieken
verwarmen een zogenaamde warmtedrager, bij centrale verwarmingssystemen is dit water.
Het verwarmde water wordt verspreid vanuit de warmtebron via een buizensysteem naar de te
verwarmen kamers. Het wordt verspreid via een 2-pijps systeem. Een van de buizen voedt het
verwarmde water, de zogenoemde 'flow', de radiator. Bij vloerverwarming wordt het verwarmde
water toegevoerd aan het verwarmingsoppervlak. De andere buis voert het gekoelde water, de
zogenaamde terugkeer naar de cv-ketel.

19
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Warmteoverdracht bij centrale verwarming


Centrale verwarming verplaatst de warmte naar de radiatoren, of een ander verwarmend
oppervlak, via de verdeler van het cv-systeem (bijvoorbeeld een leidingsysteem). Radiatoren en
andere verwarmingsoppervlakken worden verwarmd met warm water. Ze brengen warmte aan
de omgevingslucht via hun oppervlak. Radiatoren zijn zo ontworpen dat zij het gemakkelijker
maken om lichtcirculatie rondom de radiator te creëren. De lucht wordt sneller warm en komt
ver boven de radiator tot aan het plafond. Deze lucht koel vervolgens af en zakt naar de grond.
Dit creëert een cyclus waarin de lucht circuleert en zorgt voor een aangename warmte in de
kamer.

Centrale verwarming goed geregeld met Vaillant


Centrale verwarming, afgekort cv, is een verwarmingssysteem waarbij de warmte centraal wordt
opgewekt. Radiatoren krijgen warmte toegevoerd door stoom- of warmwaterleidingen van een
centrale verwarmingsketel of boiler. De temperatuurregeling van de centrale verwarming wordt
geregeld door de thermostaat.

Een alternatief is de Flexterm Eco. Deze thermische batterij werkt door zout te verwarmen doormiddel
van een elektrische spiraal dat tot 70 graden Celsius opwarmt. Op 70 graden Celsius is het zout helemaal
vloeibaar. Als er een vraag is naar warm water, koelt het zout af en geeft het de warmte-energie aan een
met water gevulde warmtewisselaar, die voor warm water zorgt. Op deze manier kan er 12,5 liter water
per minuut afgegeven worden. Een gemiddelde douche geeft 6 liter verwarmd water per minuut af. De
Flexterm Eco voldoet dus aan de gevraagde capaciteit voor het douchen.

De Flexterm Eco is compacter dan een gewone CV. De Flexterm Eco is ook heel makkelijk te installeren
en is onderhoudsarm (geen bewegende onderdelen). De batterij kan oneindig lang opladen zonder
verlies van rendement.

Door elektriciteit te gebruiken die in grote maten afkomstig zullen moeten zijn van de zonnepanelen
kunnen wij het gebruik van gas achterwegen laten.

Hoe zit het dak in elkaar?


In het algemeen lijkt het ons het handigste om een schuin dak te nemen waarbij we het vanaf de
binnenkant doen isoleren. Vlas isolatie lijkt hiervoor het meest ideaal. Door het dak goed te isoleren kun
je honderden euro’s per jaar besparen.

20
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

In de afbeelding is vlasisolatie te zien.

21
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Hoe gaan wij de woning zoveel mogelijk met de natuur “vermengen”?


Wij willen de woning zoveel mogelijk met de natuur vermengen door de woning te bekleden met
natuurlijke materialen.

Groendaken
Groendaken zijn populair aan het worden, zeker bij huisbezitters die oog hebben voor de natuur en bij
bedrijven en gemeentes die steeds meer aandacht gaan besteden aan een ecologische bedrijfsvoering.

Wat is een groendak?


Een groendak is een dak dat voorzien is van een bepaalde soort vegetatie. Dat kunnen grassen zijn,
kruiden, vetplanten of een ander soort vegetatie. Zo kan een dak bijvoorbeeld ook beplant worden met
heide of duinplanten. De begroeiing kan bovendien gecombineerd worden met zonnepanelen of
windmolens. In dat geval spreekt men van een energiedak.

Groendaken zijn mogelijk op daken met een hellingsgraad van 1 tot 45 graden. Is de hellingsgraad groter
dan 35 graden, dan moeten er wel speciale technieken worden toegepast om de diverse lagen op
hun plaats te kunnen houden. Een drainagelaag is op een hellend dak niet altijd noodzakelijk. Het water
kan immers door de helling van het dak op natuurlijke wijze afvloeien.

Voordelen:

• Isolerende werking: een groendak werkt niet alleen geluidsisolerend, maar houdt in de zomer de hitte
buiten en in de winter de warmte binnen.
• Een groendak heeft een natuurlijke uitstraling. Het dak kleurt met de seizoenen mee.
• De levensduur van het dak wordt minstens verdubbeld door de beschermende werking van de
vegetatie.
• Groendaken dragen bij aan een vermindering van de CO2-uitstoot. Daarnaast filteren ze fijnstof en
helpen ze op deze wijze de luchtkwaliteit te verbeteren.
• Regenwater wordt door een groendak goed geabsorbeerd en vertraagd afgegeven. Hierdoor is de
belasting van het riool bij stevige regenbuien een stuk geringer.

Nadelen:

• Ook op een groendak kan zich onkruid voordoen. Dit geldt dan voornamelijk voor het tuindak maar
ook bij andere groendaken kan je ermee te maken krijgen.
• Groendaken trekken de aandacht van vogels en andere dieren die graag in het materiaal op zoek gaan
naar iets eetbaars.
• Lekkages zijn moeilijker op te sporen en te verhelpen.
• Ook een extensief groendak blijft enig onderhoud vergen, ook al is het niet veel.

22
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Plantenwand
Plantenwanden zijn wanden die vastgemaakt kunnen worden aan je buiten- of binnenmuur die volledig
zijn gemaakt van plantenbakken waarin planten gevestigd kunnen worden.

Een verticale tuin of plantenwand stijgt in populariteit in Nederland. Veel mensen kiezen voor de
duurzame, groene verfraaiing van hun gevel.

Groen in je omgeving maakt gezonder en gelukkiger


Een groene omgeving draagt voor een belangrijk gedeelte bij aan de kwaliteit van leven. Mensen voelen
zich gelukkiger in een groene omgeving. Uit onderzoek blijkt dan ook dat de aanwezigheid van groen
bijdraagt aan meer veiligheid en minder verloedering in de wijken.
Met een plantenwand draagt u bij aan luchtzuivering. De planten van een plantenwand filteren namelijk
fijnstof uit de lucht en zetten CO2 om in zuurstof. Groen aan uw wand zorgt voor rust. De planten en het
systeem hebben een isolerend en geluiddempend effect voor de omgeving.

Een voor planten en dieren waardevolle omgeving is vooral een groene omgeving. Groen is belangrijk
voor biodiversiteit. De planten die in een groene gevel verwerkt zitten bevorderen de leefomgeving van
vogels, vlinders en insecten.

Hoe werkt een groen gevelsysteem?


De planten van een plantenwand zijn niet grond gebonden. Zij hebben hun wortels op een verticaal
paneel. De panelen worden voorbegroeid in een kwekerij en zijn bij levering voor minimaal 90%
begroeid.

In het groene gevelpaneelsysteem is een geïntegreerd watergeefsysteem met reservoir verwerkt, die de
planten automatisch van water en voeding voorziet. Door z’n geringe waterverbruik, lange levensduur,
is het een duurzaam systeem.

De plantenwand is opgebouwd uit capillair gerecycled doek. De wandconstructie zonder planten heeft
een dikte van 15 cm. De wandbelasting is maximaal 20 kilo per vierkante meter inclusief het
geïntegreerd irrigatiesysteem.

Een blijvend groene uitstraling


Onderhoud van een groene wand is erg belangrijk voor het behoud van de groene uitstraling. De Groene
Wand biedt een uitgebreide onderhoudsservice waardoor planten gezond en aantrekkelijk blijven.

23
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Hoe maken wij gebruik van ramen en deuren in het gebouw?


De ramen zijn drie dubbel isolerend wat wil zeggen dat de ramen drie lagen hebben met kleine
luchtruimtes ertussen wat ervoor zorgt dat de warmte langer binnenblijft. In de badkamer/slaapkamer
zullen de ramen aan de bovenkant van de kamer zich bevinden. In de overige ruimtes (denk aan de
keuken, woonruimte, eetkamer etc.) zullen de ramen zich lager bevinden zodat je uitzicht zal hebben op
het gebied om je heen. Wat de deuren betreft zouden wij gebruik maken van isolerende deuren met een
kern van kunststof hardschuim of een isolerende houtsoort.

Hoe maken wij een circulaire woning zo comfortabel mogelijk?


Door duurzame materialen te gebruiken die knus en vooral niet kil doen uitstralen. Dus het selectief
kiezen van duurzame materialen en door de omgeving van de woning een zachte sfeervolle uitstraling te
geven.

Gebruikersgemak
Voor de gebruikers is het belangrijk dat de woning erg gebruiksvriendelijk is. Ook is het erg belangrijk
dat het huis makkelijk te onderhouden is, zodat er tussen de verschillende vakantiegangers snel
schoongemaakt kan worden, zodat de volgende vakantiegangers snel in hun huisje terecht kunnen.
De indeling van het huis is natuurlijk ook erg belangrijk. Het huisje moet ruim ingedeeld zijn, zodat je
makkelijk door het huisje kan lopen. Echter moet het ook weer niet zo ruim ingedeeld zijn dat er niks in
het huisje staat.

Ook is het fijn als mensen een mooi uitzicht hebben en dat er geen of weinig vervuiling is. Hier hebben
we het dan over luchtvervuiling en horizonvervuiling.
Ten slotte is het fijn dat we comfortabele meubels hebben. Het is niet fijn als je op een veel te hard bed
slaapt.

Welke producten maken deze woning duurzaam en zuinig?


In het kopje materialen is er al gesproken over wat voor een meubilaire duurzaam en zuinig zijn. Om te
beginnen is het aanschaffen van linnen gordijnen en kussenslopen etc. een goed plan. Dit product is
namelijk niet alleen duurzaam maar ziet er ook mooi uit, kortom het brengt sfeer mee in de woning en
dat is nou juist wat je wil zien in een vakantiewoning. Verder kunnen bij meubilaire als een bank
gekeken worden naar of van welk materiaal de bank wordt gemaakt. Neem als voorbeeld Biologisch
katoen. Bij stoelen en tafels is bamboe ook een duurzame oplossing.

Verder kan je een woning echt sfeervol maken als je oog hebt voor accessoires. Hoe klein als je ze maar
kan bedenken. Je kan ze vinden op rommelmarkten, in kringloopwinkels maar ook van bijvoorbeeld
gerecyclede producten. En om er een beetje kleur in te brengen kan een plant ook goed van pas komen
in deze woning.

24
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Bouwregels en -wetten
Opdrachtgevers in de bouw moeten zich houden aan de volgende wetten en regels:

Woningwet
Deze wet vormt de basis voor de bouw- en gebruiksvoorschriften uit het Bouwbesluit 2012 en de
Regeling Bouwbesluit 2012.

Bouwbesluit 2012
Dit besluit bevat voorschriften over (ver)bouw van bouwwerken, over de staat en het gebruik van
bouwwerken, open erven en terreinen, over sloop en over veiligheid tijdens bouwen en slopen.

Regeling Bouwbesluit 2012


Deze regeling bevat voorschriften voor onder meer CE-markeringen en de aansluiting van gas,
elektriciteit en water.

Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)


Deze wet bundelt de aanvraag van verschillende vergunningen in 1 omgevingsvergunning.

Besluit omgevingsrecht (Bor)


Dit besluit werkt de Wabo-voorschriften uit, zoals de vergunningplicht en het aanwijzen van het
bevoegd gezag en ook de voorschriften voor vergunning vrij bouwen.

Ministeriële regeling omgevingsrecht


In deze regeling staat welke documenten zoals een bouwtekening, en gegevens zoals een
sterkteberekening, vereist zijn bij de vergunningsaanvraag (de zogenoemde indieningsvereisten).

Heb je nu een omgevingsvergunning nodig om een recreatiewoning op de bouwkavel te


zetten?
Artikel 3 lid 2 van Bijlage II Bor geeft het antwoord:

Een op de grond staand bouwwerk ten behoeve van recreatief nachtverblijf, mits voldaan wordt aan de
volgende eisen:

a. niet hoger dan 5 meter.


b. De oppervlakte niet groter dan 70 m2.

Bouwbesluit
In Bouwbesluit 2012 staan twee begrippen over recreatiewoningen.
Woonfunctie voor recreatiewoning of zogenaamde  logies functie voor recreatiewoning 

Wat is hier het verschil?

In het Algemeen moet een recreatiewoning voldoen aan de zogenaamde logies functie dit betekent dat
de woning in tegenstelling tot de woning waar een woonfunctie op zit andere nieuwbouweisen heeft.

25
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Hieronder de verschillen: 

Inbraakwerendheid: geen eisen voor recreatiewoning.

Geluideisen: voor recreatiewoning geen eisen aan bescherming tegen geluid van buiten.

Installatiegeluid binnen de ‘woning’ en geluidwering tussen verblijfsruimten binnen de ‘woning’, lagere


eisen aan geluidwering tussen gebruiksfuncties onderling.  Spuiventilatie: geen eisen voor
recreatiewoning.

Daglicht: geen eisen voor recreatiewoning.

Aanwezigheid en afmetingen van diverse ruimten: minder strenge eisen voor recreatiewoning

Energiezuinigheid: minder strenge EPC-eis voor recreatiewoningen

Daarnaast is er bij een logies functie een omgevingsvergunning brandveilig gebruik nodig.

1. Een recreatiewoning en een vakantiehuisje moeten voldoen aan de eisen voor een ‘logiesfunctie’
volgens Bouwbesluit 2012. Bij diverse eisen wordt een logies-functie nog onderverdeeld in een
‘logiesfunctie in een logiesgebouw’ en een ‘andere logiesfunctie’. Het betreft hier een ‘andere
logiesfunctie’ met aangepaste voorwaarden.
2. Er is geen relatie tussen het Bestemmingsplan en het Bouwbesluit. De recreatiewoning dient te
voldoen aan de eisen uit het Bouwbesluit die horen bij de toepasselijke gebruiksfunctie en daarnaast
dient het gebruik in overeenstemming te zijn met het bestemmingsplan. De definities uit de regelingen
kunnen niet met elkaar vergeleken worden.

Hoe kan je checken of er een vergunning nodig is bij de bouw van je recreatiewoning?

https://www.omgevingsloket.nl/Particulier/particulier/home/checken?init=true

26
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Wat houden het Bestemmingsplan, Welstand en bouwverordening in?


Een bouwverordening of bouwvoorschrift is regelgeving van meestal de gemeentelijke overheid met
daarin een aantal voorschriften met betrekking tot het bouwen, verbouwen, gebruik en slopen van
bouwwerken.

Een bestemmingsplan is een beleidsstuk waarin de gemeenteraad de visie op de toekomstige


ruimtelijke ontwikkeling van een gebied vastlegt. Bekijk het overzicht van geldende plannen en van
plannen in procedure en lees hoe u invloed kunt uitoefenen op deze plannen.

Het begrip welstand heeft betrekking op de mate waarin een bouwplan architectonisch past in de


omgeving. Bouwplannen worden hierop getoetst door de welstandscommissie. De criteria waarop
wordt getoetst worden vastgelegd in de zogenaamde welstandsnota.

Politiekeurmerk (PKVW)
Het Politiekeurmerk Veilig Wonen® is een keurmerk dat afgegeven wordt voor woningen,
wooncomplexen en woonwijken die voldoen aan een voorgeschreven pakket van eisen rond sociale
veiligheid, leefbaarheid, inbraak- en brandpreventie. Het keurmerk is opgesplitst in twee aparte
keurmerken: een keurmerk voor de nieuwbouw en een keurmerk voor de bestaande bouw.

27
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Functionele wensen
Er moet een gezin in kunnen verblijven
In een vakantiepark moeten er verblijven zijn voor gezinnen ong. 5 personen De gebruikerswensen zijn
de wensen die een gebruiker heeft bij het bezoeken van de door ons ontworpen recreatiewoning. Een
betere vraag is dan ook: Wat wil men in een vakantiebungalow?

De gebruikerswensen zijn voor elk persoon anders: sommige mensen willen een wat luxere woning dan
anderen. Wij maken een woning voor mensen die op vakantie willen met gemiddelde
gebruikerswensen.

Er moet een mogelijkheid zijn om eten klaar te maken en je moet kunnen douchen of
jezelf wassen
Er moet in een huis/verblijf altijd een mogelijkheid zijn om eten te bereiden, ook is het van belang dat
mensen zich kunnen wassen en verzorgen. Hiervoor zijn er bepaalde ruimtes nodig, dat zijn de
badkamer en keuken. In de keuken zitten alle normale gereedschappen zoals oven/magnetron en een
aanrecht met laden waarin het bestek zit. In de badkamer zitten een wastafel, douche en een
opbergplaats voor handdoeken en eventuele andere dingen.

Er moet een mogelijkheid om te ontspannen


Als je op vakantie gaat doe je dit om te ontspannen, hiervoor moet het verblijf goed verzorgt en
comfortabel zijn. Ook is het belangrijk dat je niet te veel hoeft te doen bij aankomst, dus moet alles
schoon zijn en moet waar nodig moeten er alvast dingen klaarliggen (bijv. Borden en bestek). Dingen
moeten dus het liefst zo veel mogelijk automatisch zijn, dit maakt het namelijk allemaal een stuk
makkelijker voor de bezoeker.

Het moet zo duurzaam mogelijk zijn


Onze vakantiehuizen moeten zo duurzaam en zuinig mogelijk zijn, om dit te realiseren gebruiken we
alternatieve manieren om onze bungalows van elektriciteit te voorzien; dit kan op verschillende
manieren, een manier die op dit moment steeds vaker en grootschaliger wordt toegepast is het gebruik
van zonnepanelen, hier gaan wij ook gebruik maken, met zonnepanalen kunnen we zelf energie
opwekken om dit vervolgens zelf te gebruiken. We blijven wel aangesloten op het netwerk voor het
geval er een tekort is, of als er over is kan dit worden gegeven aan de leverancier voor een extra
zakcentje.

Het moet duurzaam en groen zijn


De door ons ontworpen huizen moeten zo duurzaam en groen mogelijk zijn, dit houdt in dat we zo veel
mogelijk gebruik moeten maken van zelfgemaakte/opgewekte energie en spullen. Dit kan zijn een huis
met een aantal zonnepanelen of en huis met een groen dak of een huis met zonnepanelen, misschien
zelfs een combinatie waarbij je een huis met een groen dak hebt en een aantal zonnepanelen naast het
huis (in de tuin bijv.). Ook willen we meubilair van duurzame materialen maken, dingen zoals bamboe
zijn erg geschikt omdat het een stevig en flexibel materiaal is, ook groeit het enorm snel en zal het dus
weinig tot geen impact hebben op de omgeving.

28
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Gebruikerswensen:
Wat zijn de gebruikerswensen?
De gebruikerswensen zijn de wensen die een gebruiker heeft bij het bezoeken van een recreatiewoning.
Een betere vraag is dan ook: Wat wil jij in jouw vakantiebungalow? Of wat wil jij een jou
recreatiewoning?

De gebruikerswensen zijn voor elk persoon anders sommige mensen willen een woning wat luxer dan
een ander. Wij maken een woning voor mensen die op vakantie willen met de gemiddelde
gebruikerswensen.

Wat valt voor ons onder de gemiddelde gebruikerswensen?


- Er moet een bed zijn voor minimaal 2 personen.
- Er moet een badkamer zijn met een douche wasbak en een toilet.
- In de keuken moet er beschikking zijn over een wasbak, combikoelkast, combimagnetron (voor
Langdurig verblijf), opbergruimtes, inductieplaat (werkt op elektriciteit  zonnepanelen), koffie
apparaat/waterkoker, bestek en borden en drinkglazen.
- Plek om te eten
- Leefruimte waar de gasten kunnen relaxen.
- Verwarming
- Verlichting
- Natuurlijk lichtinval
- Elektriciteit
- Klein terrasje waar bezoekers buiten kunnen relaxen.
- (Gezamenlijke) parkeerplaats
- De woning moet na elke bezoekbeurt verschoond worden (lakens en handdoeken moeten
vervangen of gewassen worden en de woning moet volledig schoongemaakt worden).

29
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Randvoorwaarden:
Het Bestemmingsplan: voor de bouw of de plaatsing van een vakantiehuisje voor permanente
bewoning, dus het hele jaar door, het je een kavel nodig met de bestemming wonen.

Omgevingsvergunning: moet worden aangevraagd bij het omgevingsloket. De aanvraag wordt getoetst
aan bestaande wetgeving.

Beeldkwaliteitsplan: er zijn plaatsen waar er voldaan moet worden aan een beeldkwaliteitsplan. Dit
houdt in dat een gebied een uitstraling wil uitzenden en dat jouw woning ook die uitstraling moet
geven. Als in een gebied welstandvrij gebouwd mag worden, hoeft er geen rekening gehouden worden
met de uitstraling die een gebied heeft,

Het bouwbesluit: In het bouwbesluit zijn per gebruiksfunctie prestatie-eisen vastgesteld, die
bijvoorbeeld minimale afmetingen voor gebruiksoppervlakten weergeven. Voor tijdelijke en particuliere
bouw is een versoepeling van de prestatie-eisen toegepast.

Politiekeurmerk: Het politiekeurmerk is een keurmerk wat wordt uitgegeven door de politie. Dit
keurmerk laat zien dat een huis optimaal beveiligd tegen inbraken.

Brandkeurmerk: Het brandkeurmerk is een keurmerk dat door de brandweer wordt uitgegeven. Dit
keurmerk laat zien dat een huis genoeg beveiligd is tegen brand.

GIW-Waarborgcertificaat: Geeft de koper van een nieuwe woning garantie op de verschillende


bouwdelen van de woning, op het afbouwen van de woning en garandeert dat (verborgen) gebreken
worden verholpen.

Sanitair Goldlabel: De sanitair branche biedt de koper via het Sanitair Goldlabel diverse
inrichtingsvarianten aan en garandeert dat bij oplevering van de woning de sanitaire ruimten zijn
ingericht.

Opleveringskeuring van de Vereniging Eigen Huis: Deze gestandaardiseerde woonkeuring stelt vast of
er (kleine) gebreken zijn bij oplevering van de nieuwe woning.

Keurmerk Klantgericht Bouwen: Dit keurmerk voor bouwbedrijven staat voor de minimalisering van
gebreken aan nieuwbouwwoningen bij oplevering en verbetering van de kwaliteit van de
dienstverlening.

Inspectiecertificaat Zonnewoning: Dit certificaat staat voor aandacht voor minder energiegebruik, meer
comfort en duurzaam materiaalgebruik van de woning.

30
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Ontwerpbeperkingen
- Het project moet voldoen aan de eisen voor een woning uit de circulaire economie. Dit houdt in
dat materialen die wij gebruiken hergebruikt kunnen worden voor andere oorzaken.
- Meubilair moeten zuinig zijn maar niet te veel kosten, er moet dus naar duurzame oplossingen
gekeken worden.
- De woning moet voor 2 tot 4 personen beschikbaar zijn, er moet dus genoeg ruimte zijn voor 2
tweepersoonsbedden of 4 eenpersoonsbedden.
- In de woning wordt geen gebruik gemaakt van gas dus moeten er genoeg opties zijn om de
woning volledig elektrisch te laten werken.
- We moeten zo veel mogelijk gebruik maken van het zelf-opgewekte energie, dit houdt in dat we
minimaal tot geen gebruik moeten maken van externe energiebronnen.
- We moeten de voetafdruk van ons verblijf zo klein mogelijk houden, hierdoor moeten we
gebruik maken van duurzame materialen.
- De woning moet met duurzame isolatiematerialen geïsoleerd worden zodat er zo weinig
mogelijk warmte de accommodatie verlaat.
- We moeten met het elektriciteit netwerk verbonden zijn mocht er energie nodig zijn of over zijn.

Conclusie theoretische onderzoek


Er zijn veel verschillende onderdelen waar we rekening mee moeten houden. We gaan dus een
accommodatie bouwen voor jongere gezinnen. We gaan deze accommodatie zo duurzaam mogelijk
maken. We gaan onze eigen elektriciteit opwekken door middel van zonnepanelen. We willen de
materialen die we gebruiken graag en 2 e leven geven, dus gaan we een materialenpaspoort maken.

Om het huis zelf duurzaam te maken gaan we gebruik maken van driedubbel glas en isoleren wij met
kalkhennep. De buitenkant van de woning wordt bekleed met houdcomposiet. Op de zonkant van het
dak komen zonnepanelen en aan de andere kant komt er een grasdak.

31
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Het ontwerp
We zijn begonnen door allemaal een schets te maken, zoals we het huisje zelf voor ons zien. Nadat we
die schetsen hadden gemaakt hebben we de schetsen vergeleken en de beste aspecten uit de
verschillende schetsen gepakt voor onze uiteindelijke schets.

Hieruit hebben we een keuze gemaakt en een uiteindelijk ontwerp gekozen. Deze keuzes zijn gebaseerd
op zowel praktische aspecten als dat we hebben gekeken naar comfort dat wordt verwacht in een
vakantiewoning.

32
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Toen dit ontwerp rond was zijn we begonnen met het maken van een technische tekening. Die is als
volgt eruit gekomen. Te

33
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Uiteindelijk hebben we met behulp van het sketch-up een ontwerp gemaakt.

Technische tekening 2

Uiteindelijk hebben we met behulp van het sketch-up een ontwerp gemaakt.

34
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Het prototype (Sketchup)

In de afbeelding is te zien dat het een woning voor vier personen max. gemaakt is. De woning heeft een
keuken, badkamer, leefruimte en twee slaapkamers. Alles wat je nodig hebt in een woning.

35
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Het prototype is op schaal en is te vergelijken met het persoon (gemiddelde lengte) aangegeven bij de
oorsprong. Op de foto hierboven aangegeven zijn ook zonnepanelen te zien die voor energie in de
woning moeten zorgen. De Flexterm Eco is verwerkt in een van de keukenkastjes.

36
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

37
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Onze conclusies
1. Wat houdt zelfvoorzienend in? En hoe willen wij dit toepassen?
Zelfvoorzienend leven houdt in dat je zelf zorgt voor water, energie, eten en recycling. Wij willen
dit zo goed mogelijk toepassen doormiddel van een zelfvoorzienende energiecyclus waarbij
zonne-energie wordt opgeslagen in accu’s en word gebruikt voor de elektriciteit in het huis maar
ook voor bijvoorbeeld verwarming door middel van de Flexterm Eco. In eten wordt het lastig om
zelfvoorzienend te zijn, vooral omdat de woning niet gemaakt is voor vaste gasten maar voor
toeristen. Wat het recyclen betreft is het ons plan om verschillende prullenbakken te hebben
om op deze manier plastic en ander vuil te scheiden.
2. Wat betekend duurzaamheid en hoe kunnen we het toepassen in een toeristische
accommodatie?
Duurzaam zijn betekent dat je ecologisch, groen en zuinig bent. Doormiddel van een goed
geïsoleerd huis bespaar je energie omdat de verwekte warmte niet makkelijk zijn weg naar
buiten vindt.
3. Hoe zet je een woning in elkaar vanuit het principe van de circulaire economie?
Door materialen te hergebruiken creëer je een cirkel die weinig grondstoffen nodig heeft.
4. Welke materialen worden er gebruikt om een huis van de buitenkant duurzamer te maken?
Door een groen dak toe te voegen bij de woning maak je gebruikt van zuinige opties waarbij de
woning één wordt met de natuur. Verder hebben wij onderzocht welke optie het beste was voor
de bekleding van de woning aan de buitenkant. Hieruit konden wij concluderen dat
houtcomposiet de beste optie was.
5. Welke (duurzame) materialen kan je gebruiken om te isoleren?
Vlas-isolatie, houtcomposiet, Vellingdelen, groendak
6. Hoe zit het dak in elkaar?
Aan de kant van de zon zitten zonnepanelen gevestigd, het dak is bekleed met groen (mossen &
grassen). En de isolatie hieronder is vlas.
7. Hoe maken we van ramen en deuren gebruik?
De ramen zijn drie dubbel isoleren wat wil zeggen dat de ramen drie lagen hebben met kleine
ruimtes ertussen wat ervoor zorgt dat de warmte langer binnen blijft. Wat de deuren betreft
zouden wij gebruik maken van isolerende deuren met een kern van kunststof hardschuim of een
isolerende houtsoort.
8. Hoe maken we een circulaire woning zo comfortabel mogelijk?
Door duurzame materialen te gebruiken die knus en vooral niet kil doen uitstralen.
9. Met welke bouwregels en wetten moeten wij rekening houden?
Je kan nakijken via de website omgevingsloket.nl of een omgevingsvergunning nodig hebt. De
verschillen (voordelen) bij een recreatiewoning zijn niet van toepassing omdat de woning alles
heeft wat er van een normale woning vereist is.

38
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

Bronnen
https://toekomstschouwen-duiveland.nl/Home/ArticleID/1123/Verdere-groei-toerisme-in-Zeeland-in-
2019
https://woonbewust.nl/isolatie-woning/duurzaam-isoleren#:~:text=Er%20zijn%20verschillende
%20manieren%20om,%2D%2C%20gevel%2D%20en%20bodemisolatie.
https://www.bohaco.nl/triple-glas-voordelen/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Ecologie
https://www.duurzaamthuis.nl/duurzaam-wonen/isolatiemateriaal
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bouwregelgeving/bouwvoorschriften
https://www.internationalchaletbouw.com/services/bouwbesluit/
http://www.vergunningsvrijbouwen.com/alles-over-recreatiewoning-vergunningsvrij-
bouwen/recreatiewoning-vergunningsvrij/#:~:text=Als%20het%20bestemmingsplan%20een
%20recreatiewoning%20toestaat%20van%2080%20m2%20en,omgevingsvergunning%20aanvragen
%20bij%20de%20gemeente.
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bouwregelgeving/checken-of-vergunning-nodig-is-voor-ver-
bouwen
https://degroenewand.nl/plantenwand-buiten/
https://gevelrenovatiegids.be/gevelbekleding/
https://www.zelfbouwinnederland.nl/informatie/duurzaam-bouwen/bouwen-verbouwen-
afbouwen/wat-een-circulaire-woning

https://www.biobasedbouwen.nl/

https://mrwoon.nl/actueel/229/dit-zijn-de-mooiste-duurzame-materialen-voor-in-de-woonkamer

https://schroeffunderingholland.nl/toepassingen/modulaire-woningen-en-tiny-houses/

https://www.tinyhousenederland.nl/regelgeving/tiny-house-wetgeving-van-bouwbesluit-tot-
omgevingswet/

http://www.bouwtotaal.nl/2018/03/legaal-wonen-tiny-house/

https://www.groenebouwmaterialen.nl/isolatie/type-isolatie/kalkhennep-isolatie/

https://www.drinkwaterplatform.nl/regenwater-als-bron-drinkwater/

https://derbigum.be/blog/nl/zo-regel-je-de-regenwaterafvoer-op-je-plat-dak/

https://www.groenebouwmaterialen.nl/isolatie/

https://www.isolatie-info.nl/soorten-isolatie

https://www.afwerkingshop.be/klusadvies/tips-van-charles/verschil-glaswol-rotswol/

https://houhetwarm.nl/isolatiematerialen/steenwol/

http://www.hoe-koop-ik.nl/spouwmuurisolatie/isolatiemateriaal/steenwol

39
O&O verslag Isan Willems, Dane Halfpenny en Mick van Balen

https://flamcogroup.com/nl/pageid/landingpage-flextherm-eco

https://www.marjoleininhetklein.com
https://openglobe.nl/

40

You might also like