Professional Documents
Culture Documents
6.1 Σύνοψη
6.2 Εισαγωγή
87
να βρίσκεται η οικονομία σε πλήρη ισορροπία, θα πρέπει να υπάρχει ταυτόχρονα
ισορροπία στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών (πραγματικός τομέας), ισορροπία
στην αγορά χρήματος (νομισματικός τομέας) και ισορροπία στο ισοζύγιο πληρωμών
(εξωτερικός τομέας) (Λεβεντάκης (2003)). Υποθέτουμε αρχικά, ότι δεν υπάρχει
κίνηση κεφαλαίων, με αποτέλεσμα το ισοζύγιο πληρωμών να ισούται με το ισοζύγιο
τρεχουσών συναλλαγών.
Έχουμε ήδη εξετάσει τη βασική ταυτότητα της ανοιχτής οικονομίας που δηλώνει το
εισόδημα ισορροπίας στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών, και η οποία είναι:
Y = A + CA
A = C(Y ) + I(i) + G
C(Y ) = C̄ + aY
I(i) = I¯ − βi
G = Ḡ
88
και συγκεκριμένα:
A = C̄ + I¯ + Ḡ + aY − βi = Ā + aY − βi
Y = Ā + aY − βi + CA − mY + γQ ⇒
1
Y = (Ā − βi + CA + γQ) (6.1)
s+m
Η σχέση (6.1) δείχνει το εισόδημα ισορροπίας της αγοράς αγαθών και υπηρεσιών
σαν συνάρτηση των αυτόνομων δαπανών, του αυτόνομου τμήματος του ισοζυγίου,
του επιτοκίου και της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας. Αν σχεδιάσουμε τη
σχέση αυτή στους άξονες του εισοδήματος και του επιτοκίου, τότε θα πάρουμε μια
καμπύλη με αρνητική κλίση που δείχνει το εισόδημα ισορροπίας για κάθε επίπεδο
επιτοκίου, και αποτελεί την καμπύλη IS
Η αρνητική κλίση της καμπύλης IS προκύπτει από τη σχέση:
dY β di s+m
=− ⇔ =− <0
di s+m dY β
89
μικρή οικονομία):
∂Y 1
=
∂ Ā s+m
Μια μεταβολή του αυτόνομου μέρους του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι ίση
με:
∂Y 1
=
∂CA s + m
Ενώ, η επίπτωση μιας μεταβολής της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας είναι:
∂Y γ
=
∂Q s+m
MS = M̄
Ενώ η ζήτηση χρήματος εξαρτάται από το εισόδημα και το επιτόκιο και δίνεται από
τη γραμμική συνάρτηση:
Οπότε, η ισορροπία στην αγορά χρήματος δίνεται από την ισότητα προσφοράς και
ζήτησης χρήματος:
M̄
MS = MD ⇒ = kY − ℓi
P
και καθορίζει το επιτόκιο ισορροπίας σαν συνάρτηση του εισοδήματος, των
παραμέτρων της ζήτησης χρήματος k, ℓ, του επιπέδου τιμών και της προσφοράς
χρήματος:
1 M̄
i = (kY − ) (6.2)
ℓ P
Σχεδιάζοντας τη σχέση (6.2) στον άξονα εισοδήματος και επιτοκίου μας δείχνει
το επιτόκιο ισορροπίας για κάθε επίπεδο εισοδήματος, και αποτελεί την καμπύλη
90
i
91
i
Μια αύξηση της αυτόνομης δαπάνης
κατά μία μονάδα (π.χ. λόγω αύξησης
των δημόσιων δαπανών ή των εξαγωγών)
θα αυξήσει το εισόδημα ισορροπίας που
1
αντιστοιχεί σε κάθε επιτόκιο κατά s+m
μονάδες, δηλαδή μετατοπίζει την IS προς
τα πάνω και δεξιά
i1
IS1 IS2
Y1 Y2 Y
92
i
Μια αύξηση της συναλλαγματικής
ισοτιμίας κατά μία μονάδα (δηλαδή
υποτίμηση του νομίσματος) θα αυξήσει
το εισόδημα ισορροπίας που αντιστοιχεί
γ
σε κάθε επιτόκιο κατά s+m
μονάδες,
δηλαδή μετατοπίζει την IS προς τα πάνω
και δεξιά
i1
IS1 IS2
Y1 Y2 Y
93
i
di k
= >0
dY ℓ
94
i
Μια αύξηση της προσφοράς χρήματος
κατά μία μονάδα μειώνει το επιτόκιο
ισορροπίας της αγοράς χρήματος για κάθε
LM1
επίπεδο εισοδήματος κατά − ℓP
1
μονάδες,
δηλαδή μετατοπίζει την LM προς τα κάτω
και δεξιά
LM2
i1
i2
Y1 Y
Μια μεταβολή της ονομαστικής προσφοράς χρήματος από την Κεντρική Τράπεζα,
θα μετατοπίσει την καμπύλη LM μεταβάλλοντας το επιτόκιο ισορροπίας για κάθε
επίπεδο εισοδήματος
∂i 1
=− <0
∂ M̄ ℓP
95
6.5 Εξωτερικός τομέας
BP = CA = CA(Y, Q) = CA − mY + γQ = 0
Αυτό σημαίνει πως υπάρχει ένα επίπεδο εισοδήματος, στο οποίο το ισοζύγιο
πληρωμών ισορροπεί:
CA + γQ
Y = (6.3)
m
Καθώς το επίπεδο αυτό εισοδήματος δεν εξαρτάται από το επιτόκιο, αν σχεδιαστεί
στους άξονες εισοδήματος και επιτοκίου θα είναι μια κάθετη γραμμή που ονομάζεται
BP. Αριστερά της καμπύλης BP το εισόδημα είναι χαμηλότερο, οι εισαγωγές λιγότερες
και άρα το ισοζύγιο πληρωμών είναι πλεονασματικό. Δεξιά της καμπύλης BP το
εισόδημα είναι υψηλότερο, οι εισαγωγές περισσότερες και άρα το ισοζύγιο πληρωμών
είναι ελλειμματικό.
Μια μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας θα προκαλέσει μεταβολή του
εισοδήματος εξωτερικής ισορροπίας προς την ίδια κατεύθυνση. Αυτό φαίνεται από
τη σχέση:
∂Y γ
= >0
∂Q m
Με άλλα λόγια, μια υποτίμηση του νομίσματος προκαλεί πλεόνασμα του ισοζυγίου
πληρωμών στο αρχικό εισόδημα και συνεπώς, απαιτείται υψηλότερο εισόδημα (και
άρα αύξηση των εισαγωγών) προκειμένου αυτό να εξισορροπήσει.
96
i
BP
Y0 Y
97
i
BP1 BP2
Y1 Y2 Y
98
6.6 Εσωτερική - εξωτερική ισορροπία και μακροοικονομική
πολιτική
Από τις σχέσεις IS (6.1) και LM (6.2) βλέπουμε τους συνδυασμούς εισοδήματος
και επιτοκίου που εξασφαλίζουν την εσωτερική ισορροπία στην οικονομία. Από
μόνες τους ωστόσο δεν εξασφαλίζουν και την εξωτερική ισορροπία, αφού για την
τελευταία πρέπει να ικανοποιείται και η σχέση BP (6.3). Η πλήρης ισορροπία στην
οικονομία επιτυγχάνεται στο σημείο τομής των καμπυλών IS, LM και ΒΡ, όπου
υπάρχει ταυτόχρονα ισορροπία στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών, χρήματος,
και στο ισοζύγιο πληρωμών (διάγραμμα 6.8). Αν η βραχυχρόνια ισορροπία είναι
σε σημείο διαφορετικό από το σημείο τομής των καμπυλών IS, LM και BP, τότε
τίθεται σε λειτουργία ένας αυτόματος μηχανισμός που οδηγεί την οικονομία σε
πλήρη ισορροπία. Αν για παράδειγμα, η βραχυχρόνια ισορροπία (δηλαδή, το σημείο
τομής των καμπυλών IS και LM) βρίσκεται σε κάποιο σημείο δεξιά της καμπύλης
BP, γεγονός που συνεπάγεται έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών, τότε θα υπάρξει
μείωση της προσφοράς χρήματος από την Κεντρική Τράπεζα. Οπότε, η καμπύλη
LM θα μετατοπιστεί προς τα αριστερά μέχρι να εξαλειφθεί το έλλειμμα στο ισοζύγιο
πληρωμών, δηλαδή μέχρι να φτάσει στο σημείο όπου η καμπύλη IS τέμνει την
καμπύλη ΒΡ.
Η οικονομική πολιτική ασκείται προκειμένου να μεταβάλλει το εισόδημα.
Διακρίνεται σε δημοσιονομική πολιτική που αφορά μεταβολές των δημοσίων
δαπανών (δηλαδή, μετακίνηση της καμπύλης IS) άρα και της αυτόνομης εγχώριας
δαπάνης, νομισματική πολιτική που αφορά μεταβολές της προσφοράς χρήματος
(δηλαδή, μετακίνηση της καμπύλης LM) και συναλλαγματική πολιτική που αφορά
μεταβολές της ισοτιμίας (δηλαδή, μετακίνηση της καμπύλης BP).
99
i
BP
LM
i0
IS
Y0 Y
100
i
BP1
LM1 LM2
i1 E1
i2 E2
IS1
Y1 Y2 Y
χρήματος και μετατόπιση της LM αριστερά, με συνέπεια την αύξηση του επιτοκίου και
τη μείωση του εισοδήματος. Η μείωση του εισοδήματος θα μειώσει τις εισαγωγές και
άρα θα οδηγήσει σε μείωση του ελλείμματος στο BP. Η διαδικασία αυτή θα συνεχιστεί
μέχρι να εξαλειφθεί το έλλειμμα στο BP και η ισορροπία στην οικονομία να επανέλθει
στο αρχικό της σημείο.
Μακροχρόνια λοιπόν, η νομισματική επέκταση δεν θα έχει επίπτωση στο επίπεδο
προϊόντος της οικονομίας. Η μόνη επίπτωση θα είναι η αλλαγή στη σύνθεση της
νομισματικής βάσης, καθώς θα μειωθούν τα συναλλαγματικά διαθέσιμα και θα
αυξηθούν οι πιστώσεις της Κεντρικής Τράπεζας.
101
6.8 Δημοσιονομική πολιτική
102
i
BP1
LM2 LM1
i3 E3
i2 E2
i1 E1
IS2
IS1
Y1 Y2 Y
103
i
BP1 BP2
LM1
i2 E2
i1 E1
IS2
IS1
Y1 Y2 Y
την εξωτερική ισορροπία της οικονομίας, η οποία δεν επηρεάζεται από τις μεταβλητές
που αφορούν τη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική.
Η συναλλαγματική πολιτική ωστόσο, δηλαδή οι αυξομειώσεις της
συναλλαγματικής ισοτιμίας, μπορούν να μεταβάλλουν το εισόδημα. Μια υποτίμηση
του νομίσματος (α) θα μετατοπίσει την καμπύλη ΒΡ προς τα δεξιά αυξάνοντας το
εισόδημα εξωτερικής ισορροπίας, και (β) θα μετατοπίσει την καμπύλη IS προς τα
δεξιά αυξάνοντας το εισόδημα εσωτερικής ισορροπίας. Ο λόγος που η καμπύλη IS
μετατοπίζεται, είναι ότι περιλαμβάνει και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το
οποίο εξαρτάται από τη συναλλαγματική ισοτιμία.
104
Επεξήγηση Συμβόλων και Ακρωνύμια
Y : Εισόδημα
C(Y ): Συνάρτηση Κατανάλωσης
a: Οριακή Ροπή για Κατανάλωση
I(i): Συνάρτηση Επένδυσης
i: Εγχώριο Επιτόκιο
G: Δημόσιες Δαπάνες
A = C(Y ) + I(i) + G: Εγχώρια Δαπάνη
M : Εισαγωγές
X : Εξαγωγές
CA = X − M : Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών
m: Οριακή Ροπή για Εισαγωγές
Q: Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία
Ms = D + F R: Προσφορά Χρήματος
MD :Ζήτηση Χρήματος
BP : Ισοζύγιο Πληρωμών
105
Εξωτερικός Τομέας: External Sector
Εσωτερική Ισορροπία: Internal Equilibrium
Εσωτερικός Τομέας: Internal Sector
Ζήτηση Χρήματος: Money Demand
Ισοζύγιο Πληρωμών: Balance of Payments
Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών: Current Account Balance
Ισορροπία: Equilibrium
Καμπύλη BP: BP Curve
Καμπύλη IS: IS Curve
Καμπύλη LM: LM Curve
Κίνηση Κεφαλαίων: Capital Mobility
Νομισματική Πολιτική: Monetary Policy
Οριακή Ροπή για Εισαγωγές: Marginal Propensity to Import
Οριακή Ροπή για Κατανάλωση: Marginal Propensity to Consume
Πλεόνασμα: Surplus
Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία: Real Exchange Rate
Προσφορά Χρήματος: Money Supply
Σταθερές Συναλλαγματικές Ισοτιμίες: Fixed Exchange Rates
Συναλλαγματική Πολιτική: Exchange Rate Policy
Συνάρτηση Επένδυσης: Investment Function
Συνάρτηση Κατανάλωσης: Consumption Function
Βιβλιογραφικές Αναφορές
106