‫ق‬

‫سم‬
‫ت او‬

‫فناوری‬
‫ل‬

‫شبكه­‌ي ارتباطي ‪HART‬‬

‫فیــــــلد‬
‫اطالعات‬
‫اصول‌‪ ،‬تئوري و كاربردها‬

‫گردآوری‪ :‬مهندس وحيد تيموري‬

‫سـال‪ /15‬شـماره ‪ / 8‬پیـاپی ‪ / 138‬آذر ‪91‬‬

‫واژه‌­هاي كليدي‪:‬‬
‫شبكه‌­­هاي صنعتي‬
‫‪HART‬‬
‫‪FSK‬‬
‫توپولوژی‬

‫ش��ركت ‪ Fisher-Rosemount‬در س��ال ‪ 1984‬پروت��كل ارتباط��ي‬

‫‪ 1HART‬را ب��ه دني��اي صنع��ت معرف��ي ك��رد‪ .‬ه��دف اين پروت��كل فراهم‬
‫ك��ردن امكان اس��تفاده‌­­ي همزم��ان از فناوري­‌­ه��اي نوين ارتب��اط ديجيتال‪،‬‬
‫دركن��ار س��يگنال اس��تاندارد ‪ 4-20 mA‬مي‌­­باش��د‪ .‬امروز و پس از گذش��ت‬
‫ح��دود ‪ 28‬س��ال از تولد پروت��كل ‪ ،HART‬اي��ن پروتكل م��ورد حمايت و‬
‫اس��تفاده­‌­ي بس��ياري از توليدكنن��دگان تجهي��زات ابزاردقي��ق و كنترلي در‬
‫سرتاس��ر دنياس��ت و به عنوان يك بس��تر ارتباطي كارآم��د و مطمئن جايگاه‬
‫وي‍ژه‌­­اي را در صنايع فرآيندي يافته اس��ت‪ .‬در اين سلس��له مقاالت كه در ادامه‬
‫بخش نخس��ت آن‪ ،‬تقديم حضور ش��ده است به بررس��ي شبكه‌­­ي ‪ HART‬از‬
‫جهات گوناگ��ون همچون تئوري‪ ،‬اصول كارك��ردي و كاربردهاي اين پروتكل‬
‫خواهيم پرداخت‪.‬‬
‫‪1. Highway Addressable Remote Transducer‬‬

‫‪42‬‬
 ‫شبکه‌ی ارتباطی ‪... HART‬‬

‫‪ .1‬مقدمه‬
‫فناوری‬

‫ه��دف پروتكل ‪ HART‬كه براس��اس اس��تاندارد‬

‫ارتباطي ‪ Bell 202‬موجود در سامانه‌­هاي مخابراتي‬
‫پايه­‌­گذاري شد و با بهره‌­­گيري از روش ‪ 2FSK‬عمل‬
‫فیــــــلد‬

‫مي­‌­كند؛ س��وار ك��ردن س��يگنال­‌­هاي ديجيتال بر‬

‫روي س��يگنال آنالوگ ‪ 4-20 mA‬اس��ت‪ .‬پروتكل‬
‫اطالعات‬

‫‪ HART‬ق��ادر اس��ت ارتباط دوطرف��ه­‌­ي مطمئن‬

‫و امن��ي راي ميان مجموع��ه­‌­اي از تجهيزات نصب‬
‫ش��ده در فيلد و تجهيزات اتاق كنترل برقرار نمايد‪.‬‬
‫س��يگنال­‌­هاي ديجيتال مذك��ور اطالعاتي از قبيل‬
‫مش��خصات تجهيزات‪ ،‬كاليبراس��يون و پيكربندي‪،‬‬
‫اطالع��ات فرآين��دي و خطاه��ا را در ب��ر دارند كه‬
‫ارس��ال اين نوع اطالعات توسط س��يگنال آنالوگ‬
‫‪ 4-20 mA‬امكان­‌­پذي��ر نيس��ت؛ البت��ه بديه��ي‬
‫اس��ت كه اطالعات مربوط ب��ه مقادير فرآيندي نيز‬
‫سـال‪ /15‬شـماره ‪ / 8‬پیـاپی ‪ / 138‬آذر ‪91‬‬

‫مي‌­­تواند در سيگنال ديجيتال گنجانده شود‪ .‬تمامي‬

‫دس��تگاه‌­­هاي مورد اس��تفاده در اتوماسيون فرآيند‬
‫يك واحد صنعتي از قبيل ترانس��ميترها‪ ،‬شيرهاي‬
‫كنترل��ي‪ ،‬رايانه‌­­ها‪ ،‬س��امانه‌­­هاي كنت��رل ‪ DCS‬و‬
‫‪ PLC‬مي‌­­توانن��د از اي��ن پروت��كل ب��راي برقراري‬
‫ارتباط با يكديگر استفاده نمايند‪.‬‬
‫پروتكل ‪ HART‬در س��ال ‪ 1984‬و توسط شركت‬
‫‪ Fisher-Rosemount‬ب��ه دني��اي صنع��ت‬
‫شكل ‪ .1‬ساختار پروتكل ‪ HART‬براساس مدل استاندارد ‪OSI‬‬ ‫معرفي ش��د‪ .‬در س��ال ‪ 1993‬گروهي از كاربران و‬
‫س��ازندگان تجهيزات ‪ HART‬تصميم به تأسيس‬
‫اليه­‌­ي پيوند داده‬ ‫‪ .1 .2‬ساختار پروتكل ‪HART‬‬ ‫يك س��ازمان مس��تقل غيرانتفاعي براي حمايت از‬
‫در حال��ي كه الي��ه‌­­ي فيزيك��ي به انتق��ال جريان‬ ‫در سال ‪ 1983‬ميالدي س��ازمان استاندارد جهاني‬ ‫اي��ن پروتكل گرفتند‪ .‬هدف اين س��ازمان كه بنياد‬
‫بيت‌­ه��ا مي‌­­پ��ردازد‪ ،‬الي��ه‌­­ي پيون��د داده‪ ،‬انتقال و‬ ‫‪ 4ISO‬اقدام به تعريف اليه‌­­هاي ش��بكه­‌­هاي ارتباط‬ ‫ارتب��اط ‪ )HCF( 3HART‬ن��ام گرفت توس��عه و‬
‫تحوي��ل داده در اليه­‌­ي فيزيكي ش��بكه به صورت‬ ‫‪5‬‬
‫ديجيتال تحت عنوان اليه­‌­ه��اي هفت­گانه‌­­ي ‪OSI‬‬ ‫توانمندس��ازي اين فن��اوري در س��طح بين‌­­المللي‬
‫قاب��ل اعتماد را بر عهده دارد‪ .‬اي��ن اليه مبين نوع‬ ‫نمود‪ .‬اين مدل اس��تاندارد از هفت اليه‌­­ي فيزيكي‪،‬‬ ‫بود‪ .‬س��ازمان مذكور به عنوان متولي اصلي پروتكل‬
‫فرمت فريم­ داده‌­­هاس��ت‪ .‬براي مثال ش��روع فريم‪،‬‬ ‫پيون��د داده‪ ،‬ش��بكه‪ ،‬انتق��ال‪ ،‬نشس��ت‪ ،6‬نمايش و‬ ‫‪ ،HART‬تدوي��ن و كنترل اس��تانداردهاي مربوط‬
‫پايان فريم‪ ،‬اندازه‌­­ي فريم و روش انتقال يك فريم‪،‬‬ ‫كاربرد تش��كيل شده است‪ .‬مدل مذكور كه كارآيي‬ ‫به اي��ن پروتكل و نيز فراهم آوردن فضايي مطمئن‬
‫توسط اين اليه تعريف مي‌­­شود‪.‬‬ ‫بس��يار باالي��ي در تش��ريح س��اختار پروتكل‌­­هاي‬ ‫براي دسترس��ي به آن ب��راي اس��تفاده در صنايع‬
‫به طور كلي مي­‌­توان وظايف اين اليه را به قرار زير‬ ‫ارتباطي صنعتي دارد جهت تشريح ساختار پروتكل‬ ‫مختلف را بر عهده دارد‪.‬‬

‫در ط��رف ارس��ال كنن��ده‌­­ي داده (تجهي��زات‬

‫تعريف كرد‪:‬‬

‫ابزاردقي��ق فيل��د يا واح��د كنترل)‪ ،‬الي��ه‌­­ي پيوند‬

‫‪.‬‬ ‫‪ HART‬نيز مي‌­­تواند بكار گرفته شود‪ .‬همان­طور در‬
‫شكل ‪ 1‬مالحظه مي­‌­شود ساختار پروتكل ‪HART‬‬
‫تنها در بر گيرنده‌­­ي سه اليه­‌­ي فيزيكي‪ ،‬پيوند داده‬
‫ام��روز و پس از گذش��ت حدود ‪ 28‬س��ال از تولد‬
‫پروت��كل ‪ ،HART‬اي��ن پروتكل م��ورد حمايت و‬
‫اس��تفاده‌­­ي بس��ياري از توليدكنن��دگان تجهيزات‬
‫داده­‌­ اطالعات را از اليه­‌­ي ش��بكه پذيرفته و آن‌­ها را‬ ‫و كاربرد از مجموع هفت اليه­‌­ي ‪ OSI‬است‪.‬‬ ‫ابزاردقي��ق و كنترل��ي در سرتاس��ر دنياس��ت و به‬
‫به فريم­‌­هايي تقسيم­‌­بندي مي­‌­كند‪ .‬آنگاه به هر فريم‬ ‫در ادامه وظيفه‌­ي هر يك از اين س��ه اليه تش��ريح‬ ‫عنوان يك بستر ارتباطي كارآمد و مطمئن جايگاه‬
‫آدرس مقص��د مبداء‪‌،‬فيلدي كه به عنوان ش��ماره‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫وي‍ژه‌­­اي را در صنايع فرآيندي يافته است‪.‬‬
‫رديف ه��ر فري��م (‪)FCS‬تنظیم می‌ش��ود و طول‬ ‫در اين مقاله چگونگي عملكرد اين فناوري تش��ريح‬
‫فيلده��اي ه��ر فريم را اف��زوده و آن فريم را جهت‬ ‫اليه­‌­ي فيزيكي‬ ‫خواه��د ش��د و همچني��ن ت�لاش خواهد ش��د تا‬
‫ارسال به اليه­‌­ي فيزيكي منتقل مي­‌­كند‪.‬‬
‫در طرف دريافت كننده‌­­ي داده‪ ،‬اليه­‌­ي پيوند داده‬
‫اطالعات را به صورت مجموعه‌­­اي از بيت­‌­ها از اليه‌­­ي‬
‫‪.‬‬ ‫دسترس��ي الكتريكي به جريان بيت­‌­ها و ارتباط در‬
‫ش��بكه‪ ،‬همچنين تعريف و تعيين مشخصات مورد‬
‫نياز جه��ت انتق��ال داده نظير ولت��اژ‪ ،‬جريان‪ ،‬نوع‬
‫جنبه­‌­هاي مختلف بكارگيري آن تشريح شود‪.‬‬

‫‪ .2‬تئوري كاركردي ‪HART‬‬

‫فيزيكي دريافت نموده‪ ،‬سپس آن‌­ها را به شكل يك‬ ‫كانكتورها و محيط انتقال (از قبيل س��يم مس��ي‪،‬‬
‫فري��م در آورده و عمل خطايابي و بررس��ي صحت‬ ‫فيبر نوري و غيره) مربوط به اين اليه است‪.‬‬
‫اطالعات را آغاز مي­‌­كند و اگر خطايي وجود نداشته‬
‫باشد آنگاه اليه­‌­ي پيوند داده‪ ،‬اين فريم را به اليه­‌­ي‬
‫باالتر منتقل مي­‌­كند‪.‬‬
‫‪43‬‬ ‫‪4. International Standard Organization‬‬
‫‪5. Open System Interconnection‬‬
‫‪6. Session‬‬
‫در اي��ن بخ��ش موضوعات��ي همچ��ون س��اختار‪،‬‬
‫روش­‌­هاي برقراري ارتباط‪ ،‬اساس روش مدوالسيون‪،‬‬
‫س��اختار پيغام‪ ،‬توپولوژي شبكه و انواع فرمان­‌­ها در‬
‫پروتكل ‪ HART‬بازگو خواهند شد‪.‬‬
‫‪2. Frequency Shift Keying‬‬
‫‪3. HART Communication Foundation‬‬
 ‫شبکه‌ی ارتباطی ‪... HART‬‬

‫همان­‌­ط��ور كه پيش از این گفته ش��د اين پروتکل‬ ‫معموالً ريیس اولیه (اصلی) یک س��امانه­‌­ي ‪،DCS‬‬ ‫اليه­‌­ي پيوند داده شروع و پايان هر فريم را تعيين‬ ‫‪.‬‬
‫‪..‬‬

‫فناوری اطالعات‬
‫براساس اس��تاندارد ارتباطی ‪ Bell 202‬موجود در‬ ‫ی��ک کنترل‌­­كننده­‌­ي منطق��ی برنامه‌­­پذیر (‪)PLC‬‬ ‫مي­‌­كند‪.‬‬
‫س��امانه­‌­های مخابراتی تلفن پایه­‌­گذاری شده است‬ ‫ی��ا یک ‪ PC‬اس��ت و ريی��س ثانوی��ه می­‌­تواند یک‬ ‫جريان مبادله­‌­ي اطالعات را كنترل مي­‌­كند‪.‬‬
‫که از روش­‌­های مدوالس��یون ب��ا تغییر فاز متناوب‬
‫(‪ )FSK‬اس��تفاده می­‌­کند‪ .‬س��یگنال‌­­های دیجیتال‬
‫پايان��ه­‌­ي‪ 11‬دس��تی محلی یا یک ‪ PC‬دیگر باش��د‪.‬‬
‫تجهی��زات مرئوس ش��امل کلیه­‌­ي ترانس��ميترها‪،‬‬
‫فريم داده را از فريم كنترل متمايز مي­‌­كند‪.‬‬
‫بين تجهيزات ارس��ال كننده‌­و تجهيزات دريافت‬ ‫‪.‬‬

‫ش��امل امواج��ی ب��ا فرکانس‌­ه��ای ‪ 1200 Hz‬و‬
‫"‪ 2200 Hz‬می­‌­باش��ند ک��ه ب��ه ترتی��ب بیانگ��ر‬
‫منطق‌­­های ‪ 1‬و ‪ 0‬هس��تند‪ .‬این امواج با دو فرکانس‬
‫متفاوت بر روی یک جریان ‪ DC‬س��وار می­‌­ش��وند‬
‫و بدین ترتی��ب در آن واحد هم س��یگنال آنالوگ‬
‫(جریان ‪ )DC‬و هم یک سیگنال دیجیتال (جریان‬
‫‪ )AC‬وج��ود دارد‪ .‬در اص��ل یک س��یگنال حامل‬
‫داریم که همان جریان ‪ 4-20 mA DC‬اس��ت و‬
‫یک موج ‪ AC‬مدوله ش��ده را ب��ه عنوان بار اضافی‬
‫بر روی این س��یگنال حامل سوار کرده و به همراه‬
‫فیــــــلد‬
‫عملگره��ا و کنترل‌­­كننده‌­­های��ی هس��تند ک��ه ب��ه‬ ‫كننده هماهنگي ايجاد مي­‌­كند‪.‬‬
‫فرمان­‌­های صادر ش��ده از طرف ريیس­‌­های اولیه و‬ ‫در پروتكل ‪ HART‬به‌­طور‌­كلي اين اليه وظيفه‌­ي‬
‫ثانویه پاسخ می‌­­دهند‪.‬‬ ‫خطايابي ب��ر روي جري��ان داده‌­­ها‪ ،‬ايج��اد فريم و‬
‫كنترل آن‌­ها و نيز كنترل بر دسترس��ي به واس��ط‬
‫‪12‬‬
‫‪ .2.2.2‬روش بدون وقفه‬ ‫جه��ت اطمينان از دسترس��ي مرت��ب و منظم به‬
‫برخ��ی از دس��تگاه­‌­های ‪ HART‬قابلیت عملکرد‬ ‫كانال‌­ه��اي ارتباط��ي براي دس��تگاه­‌­هاي رييس‪ 7‬و‬
‫در ی��ک مد بدون وقفه و پش��ت س��رهم را دارند و‬ ‫مرئوس‪ 8‬را بر عهده دارد‪.‬‬
‫این روش ارتباطی‪ ،‬امکان برقراری ارتباط س��ریع‌­­‬ ‫فايل­‌­ه��اي تراكن��ش در پروت��كل ‪ HART‬حاوي‬
‫ت��ر را فراهم می‌­کند (‪ 3‬ت��ا ‪ 4‬داده­‌­ي جدید در هر‬ ‫فرمان­‌­ه��اي اصل��ي ريي��س و پاس��خ­‌­هاي مرئوس‬
‫ثانی��ه)‪ .‬در ای��ن روش‪ ،‬ريیس به دس��تگاه مرئوس‬ ‫هس��تند و دسترسي به واس��ط انتقال توسط روش‬

‫سـال‪ /15‬شـماره ‪ / 8‬پیـاپی ‪ / 138‬آذر ‪91‬‬

‫آن ارس��ال می‌­­نماییم‪ .‬شکل ‪ 2‬شمایی از این روش‬ ‫فرم��ان می­‌­دهد که اطالعات و پیغام­‌­های پاس��خ را‬ ‫انتق��ال عالمت‪ 9‬بين دس��تگاه‌­­هاي متصل به كانال‬
‫را نشان می­‌­دهد‪.‬‬ ‫مطابق اس��تاندارد موج��ود در ‪ HART‬به صورت‬ ‫ارتباطي ص��ورت مي­‌­گي��رد‪ .‬عبور اين بس��ته‌­­هاي‬
‫ب��ه دلیل ای��ن که مقدار متوس��ط ‪ DC‬س��یگنال‬ ‫پیوس��ته با س��رعت باالیی دریافت کن��د و به فرم‬ ‫كنترل��ي ب��ا انتقال يك پيغ��ام واقعي نش��ان داده‬
‫مدوله ش��ده‌­ي ‪ FSK‬برابر صفر است بنابراين هیچ‬ ‫ارسال عمومی‪13‬ارسال نماید‪ .‬بنابراین در این حالت‬ ‫مي­‌­ش��ود‪ .‬در اين روش از زمان­س��نج ب��راي محدود‬
‫تأثیری بر روی س��یگنال حامل اصلی نمی­‌گذارد و‬ ‫ريیس می‌­­تواند پیغام­‌­ها را با سرعت باالیی دریافت‬ ‫كردن پري��ود بين تراكنش­‌­ها اس��تفاده مي‌­­ش��ود‪.‬‬
‫بدین ترتیب س��یگنال ارتباطی دیجیت��ال توانایی‬ ‫کن��د و این ام��ر تا زمانی که دس��تگاه‌­­های مرئوس‬ ‫هنگامي كه زمان زمان­‌سنج به پايان مي­‌­رسد صاحب‬
‫پاس��خ‌گویی در زمانی کمت��ر (تقریباً ‪ 2‬تا ‪ 3‬داده‌­ي‬ ‫فرم��ان قطع ارس��ال بدی��ن روش را دریافت کنند‬ ‫بس��ته­‌­ي كنترل��ي‪ ،‬كنت��رل كانال را ره��ا مي­‌­كند‪.‬‬
‫جدی��د در هر ثانیه) را دارد؛ ب��دون این که تداخل‬ ‫امکان‌­­پذیر خواهد بود‪ .‬استفاده از روش مذکور این‬ ‫چگونگ��ي ارج��راي اين فعاليت­‌­ه��ا دراليه‌­­ي پيوند‬
‫یا تأثیری بر روی سیگنال آنالوگ بر جاي بگذارد‪.‬‬ ‫ام��کان را فراهم می­‌­کند که بیش از یک دس��تگاه‬ ‫داده تعيين مي­‌­شوند‪.‬‬
‫در این حالت کمتری��ن مقدار امپدانس حلقه برای‬ ‫منفع��ل در ‪ HART‬به ارتباط��ات موجود در یک‬
‫ارتباط برابر ‪ 230W‬می­‌باشد‪.‬‬ ‫حلقه گوش فرا دهد‪.‬‬ ‫اليه­‌­ي كاربردي‬
‫اي��ن اليه ي��ك اليه­‌­ي نرم‌­­افزاري اس��ت ك��ه كاربر‬
‫‪ .3 .2‬مدوالسیون به روش تغییر فاز متناوب‬ ‫از آن براي دسترس��ي به امكانات ش��بكه و اعمال‬
‫در اواخر دهه‌­­ي ‪ 80‬ش��رکت ‪ Rosemount‬یک‬ ‫دس��تورات اس��تفاده مي­‌­كند‪ .‬همچني��ن تعيين و‬
‫راه��کار پیوندی مرکب ارای��ه کرد بدین صورت که‬ ‫ثبت فرمان­‌­ها‪ ،‬پاس��خ­‌­ها‪ ،‬ن��وع داده­‌­ها و نيز گزارش‬
‫بتوان سیگنال­‌­های دیجیتال را بر روی سیگنال‌­­های‬ ‫وضعيت‌­­هاي تحت نظر اين پروتكل را بر عهده دارد و‬
‫آنالوگ ‪ 4-20 mA‬سوار نمود‪.‬‬ ‫تصميم‌­­گيري نهايي بر روي بسته­‌­هاي اطالعاتي در‬
‫اين اليه انجام مي‌­­شود‪.‬‬
‫‪11. Terminal‬‬
‫‪12. Burst mode‬‬ ‫در مجموع يك س��ري اس��تانداردها و قراردادهاي‬
‫ ‪13. Broadcast‬‬
‫خ��اص در پروت��كل ‪ HART‬وج��ود دارند كه در‬
‫اليه­‌­ي كاربردي گنجانده مي­‌­ش��وند تا بررسي­‌­هاي‬
‫الزم روي آن‌­ها صورت گيرد‪.‬‬

‫‪ .2.2‬روش‌­­هاي برقراري ارتباط‬

‫‪10‬‬
‫‪ .1.2.2‬روش ريیس و مرئوس‬
‫برقراری ارتب��اط در پروت��کل ‪ HART‬به صورت‬
‫ريی��س و مرئ��وس اس��ت‪ .‬در اين روش ه��ر کدام‬
‫از مرئوس­‌­ه��ا (تجهی��زات موج��ود در فیل��د) ب��ه‬
‫وسیله­‌­ي یک دستگاه ارتباطی ريیس به کار انداخته‬
‫می­‌­ش��وند‪ .‬در این پروتکل همواره این امکان وجود‬
‫دارد ک��ه دو ريی��س ب��ه ی��ک حلقه در ش��بکه­‌­ي‬
‫‪ HART‬متصل باشند‪.‬‬

‫‪7. Master‬‬

‫شکل ‪ .2‬ارسال همزمان سیگنال­‌های آنالوگ و دیجیتال‬

‫‪8. Slave‬‬
‫‪9. Token passing‬‬
‫‪44‬‬
‫‪10. Master-Slave mode‬‬
 ‫فناوری‬
‫فیــــــلد‬
‫اطالعات‬ ‫شبکه‌ی ارتباطی ‪... HART‬‬

‫شکل ‪ .3‬ساختار پیغام در پروتکل ‪HART‬‬

‫سـال‪ /15‬شـماره ‪ / 8‬پیـاپی ‪ / 138‬آذر ‪91‬‬

‫می­‌­فهمد چه موقع پیغام کامل ش��ده اس��ت‪( .‬زیرا‬
‫در ای��ن پروتکل روی ه��ر پیغ��ام کاراکتر خاصی‬
‫ب��رای نش��ان دادن پای��ان پیغ��ام وجود ن��دارد‪).‬‬
‫‪ .6‬بایت­‌­ه��ای وضعی��ت (‪ :)Status‬تع��داد ای��ن‬
‫بایت­‌­ه��ا همواره دو عدد اس��ت و تنها در پیغام­‌­های‬
‫پاس��خ که از طرف مرئوس ارس��ال می­‌­ش��ود دیده‬
‫می­‌­شوند و «کد پاسخ» ناميده مي­‌­شوند‪ .‬این بایت­‌­ها‬
‫حاوی اطالعاتی نظیر خطاهای ارتباطی موجود در‬
‫پیغام خروجی‪ ،‬وضعیت فرمان دریافت ش��ده و نیز‬
‫وضعیت خود دستگاه مرئوس می‌­­باشند‪.‬‬
‫ً‬
‫‪ .7‬بایت­‌­های داده (‪ :)Data‬این بایت‌­ها معموال بین‬
‫‪ 5‬الی ‪ 25‬عدد هستند‪ .‬هیچ محدودیتی برای طول‬
‫این بایت‌­­ها وجود ندارد و در پروتکل ‪ HART‬نیز‬
‫به حداكثر تعداد بایت­‌­ها اشاره‌­­ای نشده است‪ .‬وجود‬
‫یا عدم وجود این بایت­‌ها به نوع فرمان بستگی دارد‪.‬‬
‫‪ .8‬بایت رسیدگی نهایی (‪ :)Checksum‬این بایت‬
‫صحت داده­‌­ها را بررس��ی می­­‌کن��د و به عنوان بایت‬
‫نهای��ی در یک پیغام‪ ،‬حاوی ی��ک «‪Exclusive-‬‬
‫‪ »or‬ی��ا ی��ک «‪ »Longitude parity‬از تم��ام‬
‫بایت­­‌های قبلی و از ابتدای بایت ش��روع می‌­باش��د‪.‬‬
‫با توجه به این ک��ه بیت توازن به هر بایت ضمیمه‬
‫می­‌­ش��ود در نهایت از این بایت برای کشف خطای‬
‫ارتباطات استفاده می‌­­شود‪.‬‬
‫برای آدرس‌­­دهی مرئوس دو حالت داریم‪ :‬برای شکل‬ ‫‪ .4 .2‬ساختار پیغام در پروتکل ‪HART‬‬
‫و فرمت فریم کوتاه معموالً ‪ 4‬بیت داریم که حاوی‬ ‫ساختار و قس��مت‌­های تشکیل دهنده‌­­ي یک پیغام‬
‫‪ Polling Address‬می­‌­باش��د و ب��رای فرم��ت‬ ‫در پروتکل ‪ HART‬به صورت زیر است‪:‬‬
‫فری��م بلند تع��داد بیت­‌­ه��ا ‪ 38‬عدد می­‌­باش��د که‬ ‫‪ .1‬بایت­‌­ه��ای مقدم��ه (‪ :)Preamble‬این بایت‌­ها‬
‫ح��اوی شناس��ه‌­­های خ��اص ب��رای دس��تگاه­‌­های‬ ‫توانایی همزمان­‌­سازی با جریان داده‌­ها و کاراکترها‬
‫خ��اص اس��ت‪ .‬یک بی��ت هم ب��رای نش��ان دادن‬ ‫را ب��رای دریافت کننده ایج��اد می‌­کنند‪ .‬تعداد این‬
‫روش ارتباطی دس��تگاه مرئوس (اين كه در حالت‬ ‫بایت‌­ها معموالً بین ‪ 5‬تا‪ 20‬عدد می­‌­باشد‪.‬‬
‫ب��دون وقفه اس��ت یا نه) ب��ه کار گرفته می‌­­ش��ود‪.‬‬ ‫‪ .2‬بای��ت کاراکت��ر ش��روع (‪:)Start character‬‬
‫‪ .4‬بای��ت فرم��ان (‪ :)Command‬ای��ن بای��ت‬ ‫کاراکت��ر آغازین می‌­­تواند مقادی��ر مختلفی به خود‬
‫ح��اوی فرمان ‪ HART‬برای هر پیغام می‌­­باش��د‪.‬‬ ‫بگیرد که معموالً نش��ان دهنده­‌­ي نوع پیغام است‪.‬‬
‫این فرمان­‌­ها بر حس��ب نوع آن­‌­ه��ا (‪Universal‬‬ ‫براي مثال پیغام از طرف ريیس به مرئوس‪ ،‬از طرف‬
‫‪Common Practice co m ،Commandd‬‬ ‫مرئوس به ريیس و یا یک پیغام بدون وقفه از طرف‬
‫‪ )Device- specific command ،mand‬از‬ ‫مرئوس‪ .‬همچنین شکل و فرمت آدرس (فریم کوتاه‬
‫نظ��ر تعداد بیت­‌­ه��ای الزم دارای رنج‌­­های متفاوتی‬ ‫یا فریم بلند) را مشخص می­‌­کند‪.‬‬
‫هستند‪.‬‬ ‫‪ .3‬بایت­‌­ه��ای آدرس (‪ :)Addresses‬ه��ر فیل��د‬
‫‪ .5‬بای��ت ش��مارش (‪ :)Count‬ای��ن بایت نش��ان‬ ‫آدرس ش��امل آدرس ريی��س (ی��ک بی��ت نش��ان‬
‫دهن��ده­‌­ي تع��داد بایت‌­­ه��ای داده‌­­ه��ا و وضعی��ت‬ ‫دهنده‌­­ي آن اس��ت‪ 1 ،‬ب��رای ريیس اولیه و ‪ 0‬برای‬
‫می‌­­باش��د ک��ه ب��ه وس��یله­‌­ي آن دریاف��ت کننده‬ ‫ريیس ثانویه) و آدرس مرئوس می‌­­باشد‪.‬‬

‫‪ .5 .2‬توپولوژی­‌­های شبکه در پروتکل‬

‫‪HART‬‬
‫دس��تگاه‌­­هایی که در این پروتکل استفاده می­‌­شوند‬
‫معموالً به دو صورت اتصال نقطه به نقطه‪ 14‬و اتصال‬
‫چند انشعابی‪ 15‬عمل می­‌­کنند‪.‬‬

‫‪45‬‬ ‫‪14. Point-to-Point‬‬

‫‪15. Multidrop‬‬
 ‫شبکه‌ی ارتباطی ‪... HART‬‬

‫اتصال نقطه به نقطه‬

‫فناوری اطالعات‬
‫در این نوع اتصال که س��اده‌­­ترین نوع ارتباط میان‬
‫گره‌­­ه��ا (دس��تگاه‌­­ها) می‌­­باش��د‪ ،‬تنها دو دس��تگاه‬
‫می‌­توانند توسط واس��ط انتقال به طور مستقیم به‬
‫‪Field Device‬‬ ‫یکدیگ��ر متصل ش��وند‪ .‬در این اتصال از س��یگنال‬
‫‪Power‬‬ ‫‪ 4-20 mA‬ابتدای��ی تنه��ا برای برق��راری ارتباط‬
‫‪Supply‬‬ ‫با یک متغیر فرآیندی اس��تفاده می‌­­ش��ود در حالی‬
‫که س��ایر متغیرهای فرآیند‪ ،‬پارامترهای پیکربندی‬
‫فرآیند و نیز داده‌های مربوط به دس��تگاه‌های دیگر‬
‫به صورت دیجیتال و با استفاده از سیگنال مدوله­‌­ی‬
‫شکل ‪ .4‬مد ارتباط نقطه به نقطه‬ ‫‪ HART‬ارسال می­‌­شوند‪.‬‬
‫‪Resistor‬‬
‫از س��یگنال‌­های آنال��وگ ‪ 4-20 mA‬برای کنترل‬
‫دسترس��ی به ی��ک عملکرد نرم��ال نیز اس��تفاده‬
‫می­‌­ش��ود به طوری که این سیگنال­‌­ها به هیچ وجه‬
‫تحت تأثیر سیگنال‌­های ‪ HART‬قرار نمی‌­­گیرند‪.‬‬

‫سـال‪ /15‬شـماره ‪ / 8‬پیـاپی ‪ / 138‬آذر ‪91‬‬

‫س��یگنال­‌­های ارتباط��ی ‪ HART‬ک��ه دیجیت��ال‬
‫هس��تند امکان دسترس��ی به متغیره��ای ثانویه و‬
‫س��ایر داده‌­­ها (جهت عملکرد‪ ،‬راه‌­­اندازی‪ ،‬تعمیرات‬
‫و نگهداری و خطایابی) را فراهم می­‌­کنند‪.‬‬

‫اتصال چندانشعابی‬
‫در هنگام پیاده­‌س��ازی ی��ک ش��بکه‪ ،‬گاه این نیاز‬
‫وج��ود دارد ک��ه چندین دس��تگاه به ه��م متصل‬
‫ش��وند‪ .‬در ای��ن حالت از توپول��وژی و روش اتصال‬
‫چندانش��عابی اس��تفاده شده اس��ت‪ .‬در این روش‬
‫ارتباطی در پروتکل ‪ HART‬تنها یک جفت سیم‬
‫م��ورد نیاز اس��ت و در صورت اس��تفاده می­‌­تواند تا‬
‫شکل ‪ .5‬مد ارتباط چندانشعابی‬ ‫‪ 16‬دس��تگاه فیل��د که منبع تغذی��ه‌ی اضطراری و‬
‫‪ Safety barriers‬را هم ش��امل می‌­ش��ود تحت‬
‫پوشش قرار دهد‪.‬‬
‫در ای��ن روش اتصال‪ ،‬تمام مقادیر فرآیند به صورت‬
‫دیجیتال ارس��ال می‌­شوند و آدرس ‪ Polling‬برای‬
‫هم��ه‌­­ی دس��تگاه‌­ها بزرگ­‌تر از ‪ 0‬اس��ت و کم­ترین‬
‫جری��ان عب��وری (به طور متع��ارف ‪ )4 mA‬به هر‬
‫دستگاه اختصاص داده می‌­­شود‪.‬‬
‫از ای��ن روش اتصال بیش‌­تر در م��واردی که هدف‬
‫نصب و ایجاد کنترل نظارتی توزیع ش��ده می‌­باشد‬
‫(مثل خطوط لوله‪ ،‬ایستگاه‌­­های انتقال مواد‪ ،‬مخازن‬
‫منابع و مأخذ‪:‬‬
‫و انبارها) استفاده می‌­شود‪.‬‬

‫‪ .1‬علی کمالوند؛ س��مینار کارشناس��ی ارشد«بررسی ویژگی‌های ش��بکه ‪ HART‬و نسخه بی‌سیم‬ ‫(ادامه دارد)‬
‫این شبکه «‪»WIRELESS HART‬‬
‫‪2. John Park, Steve Mackay, Edwin Wright, «Pratical Data Communications for‬‬
‫‪Instrumentation and Control», [P 240-247], Edition: illustrated, Newnes, (2003).‬‬
‫‪3. HART, available at www.hartcomm2.org‬‬
‫‪4. Steve Mackay, Edwin Wdwin Wright, Deon Reynders, John Park «Practical‬‬
‫‪Industrial Data Networks: Design, Installation and Troubleshooting»,P137-148,‬‬
‫)‪Newnes (2004‬‬

‫‪46‬‬