ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

1.Ο Βίτγκενσταϊν, ορίζοντας τη φιλοσοφία, ισχυρίζεται ότι αρχίζει με μια «διανοητική

δυσφορία». Να εξηγήσετε σύντομα τι σημαίνει η φράση.

2. Σας δίνεται ο συλλογισμός:

Το νερό σταματάει τη δίψα

Η θάλασσα είναι νερό

......................................

Η θάλασσα σταματάει τη δίψα

Να αξιολογήσετε τον συλλογισμό ως προς την εγκυρότητά του.

3. Να αναδιατυπώσετε την πλατωνική θεωρία των Ιδεών και τις ενστάσεις του Αριστοτέλη
σε αυτή τη θεωρία.

4.Αρετή, μεσότητα και ακρότητες1

Το λάθος γίνεται με πολλούς τρόπους (γιατί το κακό και το άπειρο πάνε μαζί,  όπως
δίδασκαν οι Πυθαγόρειοι, ενώ το καλό πάει μαζί με το πεπερασμένο), το σωστό όμως
γίνεται με έναν μόνο τρόπο (γι' αυτό και το πρώτο είναι εύκολο, ενώ το άλλο είναι δύσκολο:
είναι εύκολο, πράγματι να αποτύχεις στον στόχο σου και είναι δύσκολο να τον πετύχεις)· να
γιατί η υπερβολή και η έλλειψη είναι χαρακτηριστικά της κακίας και η μεσότητα της
αρετής: «καλοί με  έναν μόνο τρόπο, κακοί με χίλιους τόσους τρόπους»2. Η αρετή λοιπόν
είναι μια  έξη3, που α) επιλέγεται ελεύθερα από το άτομο, β) βρίσκεται στο μέσον, στο
μέσον όμως το «σε σχέση προς εμάς»4· το μέσον αυτό καθορίζεται από τη λογική –πιο
συγκεκριμένα, από τη λογική, πιστεύω, που καθορίζει ο φρόνιμος   άνθρωπος5· είναι
μεσότητα μεταξύ δύο κακιών, που η μία βρίσκεται από την πλευρά της υπερβολής και η
άλλη από την πλευρά της έλλειψης6· και ακόμη με το νόημα ότι ορισμένες κακίες
αποτελούν έλλειψη και άλλες πάλι υπερβολή σε σχέση με αυτό που πρέπει, είτε στα
πάθη είτε στις πράξεις, ενώ η αρετή και βρίσκει και επιλέγει το μέσον. Από την άποψη
λοιπόν της ουσίας της, και όσο μας ενδιαφέρει ο ορισμός της φύσης της, η αρετή είναι
μεσότητα, από την  άποψη όμως του σωστού και του άριστου είναι, ασφαλώς, κάτι που
βρίσκεται στο ψηλότερο σκαλί7.

(Ἀριστοτέλης, Ἠθικά Νικομάχεια, Β, 1106b 27-1107a 8

Ποιος είναι ο ορισμός της αρετής σύμφωνα με το απόσπασμα;

5. «Στο πεδίο του θάρρους και της αυτοπεποίθησης η ανδρεία βρίσκεται στο µέσον (…) Η
υπερβολή στο θάρρος ονοµάζεται θρασύτητα. Εκείνος που φοβάται υπερβολικά ή εκείνος
που δεν έχει θάρρος καλείται δειλός. Σε σχέση προς τις ηδονές και τις λύπες, όχι ως προς
όλες και λιγότερο ως προς τις λύπες, η µεσότητα καλείται σωφροσύνη και η υπερβολή
ακολασία. Αυτοί που δεν επιδιώκουν τις ηδονές δεν είναι ευάριθµοι, γι’ αυτό και δεν
χαρακτηρίζονται µ ε κάποια ιδιαίτερη ονοµασία. Ας τους ονοµάσουµε αναίσθητους. Η
µεσότητα ως προς τα χρήµατα, τα οποία δίνει και παίρνει κάποιος, ονοµάζεται
γενναιοδωρία («ἐλευθεριότης»), η υπερβολή και η έλλειψη σε αυτό το θέµα ασωτία και
φιλαργυρία («ἀνελευθερία»). Αλλά αυτά φανερώνουν την υπερβολή και την έλλειψη κατ’
αντίθετο µεταξύ τους τρόπο: Ο άσωτος ξοδεύει υπερβολικά και δεν λαµβάνει αρκετά, ενώ ο
φιλάργυρος («ἀνελεύθερος») λαµβάνει υπερβολικά χρήµατα και δεν ξοδεύει αρκετά».
Αριστοτέλη, Ηθικά Νικοµάχεια, ΙΙ 7, 1107a33-b14,

Με βάση τη θεωρία του Αριστοτέλη για τη µεσότητα, να τιτλοφορήσετε τις τρεις στήλες
που ακολουθούν και να κατατάξετε σε αυτές τις αρετές και τα ελαττώµατα που
αναφέρονται στο παραπάνω απόσπασµα.

έλλειψη μεσότητα υπερβολή

6. Ο Καντ πίστευε ότι η ηθική συμπεριφορά του ανθρώπου πρέπει να: α) εξαρτάται
από την ηδονή. β) συνδυάζει ορμές και βούληση. γ) υπαγορεύεται από την εμπειρική
βούληση. δ) ακολουθεί τις επιταγές του πρακτικού λόγου

7 .Γιατί ο Πλάτωνας αμφισβητεί την αξία της τέχνης; Να απαντήσετε με βάση το πρώτο
παράθεμα που σας δίνεται.

«Ο Πλάτωνας διακρίνει την πραγματικότητα στον κόσμο των ιδεών, όπου υπάρχουν τα
αληθινά όντα και στον κόσμο των αισθητών πραγμάτων, όπου υπάρχουν τα αντίγραφα, τα
είδωλα των αληθινών όντων. Σύμφωνα με την θεωρία των ιδεών, όλα τα πράγματα που
παρατηρούμε γύρω μας με τις αισθήσεις μας, ως αντίγραφα των ιδεών, των πραγματικών
όντων, είναι απατηλά, άρα ψεύτικα. Η τέχνη αναπαριστά τα αισθητά πράγματα, καθώς
μιμείται με αναπαραστάσεις τα αντίγραφα των αληθινών όντων. Έτσι, όταν ένας ζωγράφος
απεικονίζει για παράδειγμα ένα τραπέζι, αναπαριστά ένα αντικείμενο όπως το βλέπει, κάτι
δηλαδή που, επειδή το αντιλαμβάνεται με την αίσθηση της όρασής του, είναι ψεύτικο. Τα
έργα τέχνης, κατά τον Πλάτωνα, είναι τα αντίγραφα των ψεύτικων πραγμάτων, καθώς
αντιγράφουν έναν ψεύτικο κόσμο, τον κόσμο που αντιλαμβανόμαστε μέσω των αισθήσεων.
Αν η ζωή, εξαιτίας των αισθήσεών μας, μάς απομακρύνει μια φορά από την αλήθεια που
βρίσκεται στον κόσμο των ιδεών, η τέχνη, αντιγράφοντας τη ζωή μας, μάς απομακρύνει δυο
φορές από την αλήθεια. Γι' αυτό ο Πλάτων έλεγε πως, αν απαγορευόταν στην κοινωνία η
τέχνη, οι πολίτες θα γλίτωναν από τις απατηλές εντυπώσεις που προσθέτει η τέχνη με τα
έργα της στη ζωή τους...» [Ειρήνη Σπυριδάκη (www.artmag.gr)]