ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Βασικές ιδιότητες και χαρακτηριστικά

της ανθρώπινης γλώσσας . . . . . . . . . . . . . 17
Τα παράδοξα της γλώσσας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Γλώσσα και συστήματα επικοινωνίας . . . . . . . . . . . . . . 28
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 42

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Η γλώσσα ως πράξη . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Η γλώσσα ως κώδικας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Γλωσσικές πράξεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Αρχές της επικοινωνίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Λειτουργίες της γλώσσας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 70

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η γλώσσα ως κείμενο . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Η έννοια του κειμένου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Κείμενο και περικείμενο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Παράγοντες κειμενικότητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Συνοχή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 99
8 / ΓΛΩΣΣΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η γλώσσα ως ποικιλία . . . . . . . . . . . . . . . . 101

Γλωσσική ποικιλία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Προφορικός και γραπτός λόγος . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Κειμενικά είδη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Διάλεκτοι και κοινωνιόλεκτοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Ποικιλία και ταυτότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 134

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η γλώσσα ως σύστημα Ι . . . . . . . . . . . . . . 135

Νόημα και μορφολογία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Τύποι γλωσσών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Από το μόρφημα στη λέξη της ελληνικής . . . . . . . . . . . 146
Ο ρόλος των μορφολογικών διαδικασιών . . . . . . . . . . . 149
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 156

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Η γλώσσα ως σύστημα ΙΙ . . . . . . . . . . . . . . 157

Από το λεξιλόγιο στη γραμματική . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Ο ρόλος της γραμματικής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Σημασιολογικοί ρόλοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Πεδία άρθρωσης του νοήματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Έννοιες της γραμματικής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 186

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Γραμματική ανάλυση . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

Πρότυπα γραμματικής περιγραφής . . . . . . . . . . . . . . . 187
Παραδοσιακή γραμματική . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
Δομιστική γραμματική . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ / 9

Γενετική-μετασχηματιστική γραμματική . . . . . . . . . . . . 193

Συστημική-λειτουργική γραμματική . . . . . . . . . . . . . . . 195
Αναδυόμενη γραμματική . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Γενετική γραμματική . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Φραστικοί δείκτες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 215

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Γλώσσα και σημασία . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

Νόημα, έννοια και σημασία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
Λεξικές σχέσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Συνάψεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Μεταφορά και σημασία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Από τη λέξη στην πρόταση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 250

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: Η πραγμάτωση της γλώσσας Ι . . . . . . . . . . 251

Η παραγωγή των φθόγγων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
Ανάλυση των φθόγγων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Από τη φωνητική στη φωνολογία . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 269

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: Η πραγμάτωση της γλώσσας ΙΙ . . . . . . . . 271

Γραφή και ομιλία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
Χειρονομίες και νοηματική γλώσσα . . . . . . . . . . . . . . . 284
Εικόνα και γλώσσα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 297
10 / ΓΛΩΣΣΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Η εξέλιξη της γλώσσας . . . . . . . . . . . . . . 299

Συγχρονία και διαχρονία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
Συνέχεια και ασυνέχεια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Προέλευση των γλωσσών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Παράγοντες της γλωσσικής αλλαγής . . . . . . . . . . . . . . 316
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 328

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: Ο ρόλος της γλωσσολογίας . . . . . . . . . . . 329

Ερευνώντας επιστημονικά τη γλώσσα . . . . . . . . . . . . . 329
Δεδομένα και μέθοδοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
Η γλωσσολογία στο σύγχρονο κόσμο . . . . . . . . . . . . . . 348
Η γλώσσα ως παράθυρο στο νου και
τις λειτουργίες του . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
Η γλώσσα ως μέσο και αντικείμενο μάθησης . . . . . . . . 352
Η γλώσσα ως στοιχείο ατομικής και συλλογικής
ταυτότητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
Η γλώσσα ως γέφυρα επικοινωνίας λαών και
πολιτισμών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
Ερωτήσεις και προεκτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη . . . . . . . . . . . . . . . 374

Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375

Γλωσσάρι βασικών εννοιών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389