Evropska unija

Predmetni nastavnik: doc. dr Dijana Savić Božić

e-mail: dinabozic@gmail.com
dsavicbozic@sinergija.edu.ba
 Evropska unija

500 miliona ljudi - 28 država članica

 Kratak istorijat nastanka EU

Ideja o ujedinjenoj Evropi javila se još sredinom 19-tog

vijeka u mislima tadašnjih filozofa.
Tako je poznati francuski književnik Victor Hugo sanjao
o Sjedinjenim državama Evrope.
Istu ideju imao je i Winston Churchill.
 Ideje o stvaranju EU:
➢ Brojni ratovi na evropskom kontinentu.
➢ Ideje Žan Monea , porjeklom iz bogate porodice
koja je proizvodila konjak , htjeli da naprave 1935.
EU iz Lige naroda i carinsku uniju , zbog
francusko njemačkih konflikata.
➢ Nakon završetka II svjetskog rata, ministar
spoljnih poslova Francuske Robert Šuman u svom
govoru 09. maja 1950. godine iznio je ideje o
stvaranju EU.
 Osnovni principi EU

• Princip ograničenih ovlašćenja.

• Ograničena nadležnost i implicitna ovlašćenja.
• Subsidijarnost i primjerenost.
• Ravnopravnost organa.
• Zaštita osnovnih prava.
 Pravo EU
Izvori EU:
• Primarno pravo zajednice.
• Sekundarno pravo zajednice.
• Evropsko običajno pravo.
• Opšti pravni principi.
• Međunarodni ugovori.
 Pravni akti zajednice
• Naredba.
• Smjernice.
• Odluke.
• Preporuke i mišljenja.
 Države članice EU

• 1951 - Njemačka, Francuska, Italija, Belgija, Holandija,

Luksemburg,
• 1973 - Velika Britanija, Danska, Republika Irska,
• 1981 - Grčka,
• 1986 - Španija, Portugal,
• 1995 - Austrija, Švedska, Finska,
• 2004 - Letonija, Estonija, Litvanija, Poljska, Češka,
Slovačka, Mađarska, Slovenija, Malta, Kipar,
• 2007 - Bugarska, Rumunija (Evropa 27),
• 2013 - Hrvatska.
Površina EU u poređenju sa ostatkom svijeta
Površina izražena u
1000 km2 16 889

9327 9159

4234
3287

365

EU China India Japan Russia United States

Populacija EU u poređenju sa ostatkom svijeta

1354

1215

502

318

127 143

EU China India Japan Russia United States

 Investiranje u nauku i razvoj
Sredstva izdvojena za nauku i istraživanje
3.4%
3.0%
2.9%

2.0%

1.5%

EU China Japan United States

 Bogatstvo EU u poređenju sa
ostatkom svijeta
38 700

27 800

25 100

12 508
9819 12 200

4 400

3 329
1 326
468

EU China Japan Russia United States EU China Japan Russia United States

Size of economy: 2008 gross domestic product Wealth per person: 2008 gross domestic product
in billion of euros per person
 France 544
Spain 506
Sweden 410
Germany 357
Poland 313
Finland 305
Italy 295
United Kingdom 244
Romania 230
Greece 131
Bulgaria 111
Hungary 93
Portugal 92

Austria 83
Surface area in 1 000 km²

Czech Republic 77
Ireland 68

Lithuania 63

Latvia 62

Slovakia 49

Estonia 43
Denmark 43

Netherlands 34
Belgium 30

Slovenia 20

Cyprus 9
Luxemburg 3
Malta 0.3
Površina država članica EU
 Germany 82.1

France 64.4
United Kingdom 61.6
Italy 60.1
Spain 45.8
Poland 38.1
Romania 21.5
Netherlands 16.5

Greece 11.3
Belgium 10.8

Portugal 10.6

Czech Republic 10.5

Hungary 10.0
Sweden 9.3

Austria 8.4
Bulgaria 7.6
500 million total

Denmark 5.5
Population in millions, 2009

Slovakia 5.4

Finland 5.3
Ireland 4.5

Lithuania 3.3

Latvia 2.3
Slovenia 2.0
Estonia 1.3

Cyprus 0.8
Luxemburg 0.5
Malta 0.4
Populacija država članica EU
 Kako EU troši novac...

Citizens, freedom,
security and justice
1%
The EU as a global player:
including development aid Other, administration
6% 6%

Natural resources: Sustainable growth:

agriculture, jobs, competitiveness, regional development
environment 46%
41%
 Simboli EU

Himna EU
Zastava EU

Dan Evrope 9.maj

Moto: Ujedinjeni u razlikama
Zastava EU ima 12 žutih zvjezdica kojima se broj
nikada ne mijenja i one su poredane u krug na plavoj
podlozi.
Krug predstavlja solidarnost i sklad Evropskih naroda,
a broj 12 savršenstvo i jedinstvo.
Zastava je službeno prihvaćena 1986.
Od te godine simbolizuje ujedinjenost Evropskih
naroda i ulazak u jednu zajednicu, Evropsku uniju.
Evropska himna, službeno prihvaćena 1986. godine,
zapravo je melodija "Ode radosti", dijela 9. simfonije
Ludwiga van Beethovena.
Ova himna ne zamjenjuje nacionalne himne država
članica, već slavi zajedničke vrijednosti evropskih
država i simbolizira ideju slobode, mira i solidarnosti
u Evropskoj uniji.
https://www.youtube.com/watch?v=_ecrJaA_mXg
Dan Evrope, 9. maja, obilježava početak procesa
intergracije tj. ujedinjavanja država u Evropi. Tog je
dana 1950. godine Robert Schuman, francuski
ministar spoljnih poslova, a na prijedlog francuskog
ekonomista Jeana Monneta objavio dokument kojim je
započelo postupno povezivanje država Europe u sve
veću cjelinu, povezanu geografski, politički i
ekonomski.
23 zvanična jezika EU
 Institucije EU
L
EVROPSKI SAVJET

EVROPSKI PARLAMENT SAVJET MINISTARA EVROPSKA KOMISIJA

EVROPSKI SUD REVIZORSKI EKONOMSKO-SOCIJALNI

SUD KOMITET KOMITET REGIONA
PRAVDE

EVROPSKA INVESTICIONA AGENCIJE EVROPSKA CENTRALNA

BANKA BANKA
 Osnivački Ugovori EU
1952 1958
The European Steel and Coal Community The treaties of Rome:
The European Economic Community
Evropska zajednica za ugalj i čelik Evropska ekonomska zajednica
The European Atomic Energy Community
Evropska zajednica za atomsku energiju
(EURATOM)

2009 1987
Treaty of Lisbon The European Single Act: the
Single Marketž
Jedinstveni evropski akt

1993
2003 1999 Treaty of European Union
Treaty of Nice Treaty of Amsterdam – Maastricht
Ugovor o Evropskoj uniji-Mastriht
 Evropska zajednica za ugalj i čelik-EZUČ
(European Coal and Steel Community)

• 1948 - Konferencija u Hagu

Rezolucija Poruka Evropljanima
• 1949 - osnovan Savjet Evrope
• 9. maj 1950 - Šumanova deklaracija
• Ugovor o EZUČ - potpisan 1951, stupio na snagu 1952
• funkcionalistički pristup zapadno-evr. integraciji
(ujedinjenje na privrednom planu-zajedničko rješavanje političkih pitanja)
 Ugovor EZUČ

• Ugovor Zakon - detaljno reguliše nadležnost organa

EZUČ i njeno funkcionisanje.

• Zaključen na period od 50 godina.

• Međunarodni Ugovor - ugovor između suverenih

država.

• Akt ustavnog karaktera- osnovni zakon EZUČ .

 Organi EZUČ

• Visoka vlast
-nezavisna od nacionalnih interesa država članica.
-donosi pravne akte: odluke i preporuke
( sekundarno zakonodavstvo).
-ograničena zakonodavna nadležnost.
-supranacionalnost.
• Savjet ministara
- predstavnici država članica, predstavljaju nacionalne interese.
• Parlament
- do 1979. godine članove birali nacionalni parlamenti.
- 1979. godine prvi neposredni izbori za članove parlamenta.
• Sud pravde
Nastanak i sastav Evropskog parlamenta
• Vodi porjeklo od Zajedničke skupštine (EZUČ).

• Nakon osnivanja EEZ i EUROATOM - Evropska

parlamentarna skupština.

• Rezolucijom iz 1962, postaje Evropski parlament.

• Poslanici se biraju na opštim, neposrednim izborima

na period od 5 godina.
 Način izbora članova Evropskog
parlamenta
Članovi parlamenta nisu predstavnici država, već
predstavnici građana.
1979. godine održani su prvi direktni izbori za Evropski
parlament (do tada poslanici su delegirani posredno, tj.
indirektno).
Evropski parlament je jedina institucija direktno izabrana
od strane građana Evropske unije.
Svaki građanin EU ima aktivno i pasivno biračko pravo
(pravo da bira poslanike EP i da bude biran kao poslanik
EP).
 Izbori za parlament
• Održavaju se svake pete godine, u drugoj polovini
juna.
• Ne može se birati lice koje obavlja određene funkcije
u Uniji (član Komisije, Suda pravde) ili u državi
članici (član vlade).
• Može se birati lice koje je poslanik u nacionalnom
parlamentu.
• U toku trajanja mandata uživaju privilegije i
povlastice, primaju platu i imaju pravo na putne
troškove.
 Struktura EP
Organizovan po uzoru na nacionalne parlamente, zasniva se
na političkim partijama i parlamentarnim odborima.

Članovi parlamenta rade nezavisno od instrukcija svoje

vlade, tj. po stranačkoj, a ne po nacionalnoj pripadnosti.

Radom rukovodi predsjednik, kome pomaže predsjedništvo

čiji članovi čine Biro-izvršno tjelo.

Parlament ima svoju administraciju, sekretarijat i generalnog

sekretara.
 Sastav EP
Iako poslanici ne predstavljaju države, tačno je određeno
koliko poslanika dolazi iz koje države, proporcionalno
broju stanovnika;
Tako Njemačka ima najviše poslanika - 99, Francuska,
Italija i UK po 78,
Španija i Poljska po 54 .....,
Slovenija 7,
Luksemburg, Estonija, Kipar 6,
Malta samo 5.
 Nadležnosti Parlamenta

• Učestvuje u zakonodavnom postupku.

• Prima peticije i imenuje Ombudsmana.
• Usvaja Poslovnik o radu.
• Učestvuje u postupku donošenja budžeta.
• Pokreće postupak pred Sudom pravde.
• Raspravlja o godišnjem izvještaju koji podnosi
Komisija.
• Odobrava imenovanje predsjednika i članova
Komisije.
Osnovni postupak odlučivanja

EVROPSKA KOMISIJA
inicijator

EVROPSKI PARLAMENT
savjetodavac

SAVJET MINISTARA
usvaja odluke
 Savjet ministara
Predstavnički organ sastavljen od po jednog
predstavnika svake države članice.
Opšti Savjet: ministri spoljnih poslova.
Specijalni Savjet (poljoprivreda, industrija, transport)-
resorni ministri.
Visoka politička pitanja - šefovi država ili vlada država
članica.
Članovi Savjeta - predstavnici država članica po čijim
instrukcijama rade ali vode računa i o interesima Unije.
 Nadležnosti Savjeta
Utvrđuje politiku Unije - pitanja ekonomske politike čiji
sadržaj nije jasno definisan Ugovorom (npr. politika
razvoja, zapošljavanja) koordinira akcije država-
rezolucije, preporuke, opšte smjernice.
Usklađuje aktivnosti Unije - utvrđuje i vodi ZSBP i u
tom smislu donosi odgovarajuće akte.
Zakonodavna funkcija - samostalno ili sa EP.
Budžetska - zajedno sa EP.
 Evropski savjet
Šefovi država ili vlada država članica i predsjednik
Komisije.
Sastaje se najmanje dva puta godišnje.
Određuje političku orjentaciju i prioritete.
Presudno utiče na kreiranje mira i spoljne politike Unije.
Na čelu je predsjednik koji rukovodi radom Savjeta.
 Evropska komisija
Stručno tjelo.

Čini je 27 članova, po jedan predstavnik iz svake države.

Od 2014. godine - određeni broj članova, koji odgovara

broju od 2/3 država članica.

Članovi komisije - komesari se biraju na osnovu

stručnosti, ličnih kvaliteta i evropskog angažovanja.
 L
Komesari rade u interesu Unije.
Mandat im traje 5 godina.
Predsjednika predlaže Savjet, a bira ga EP većinom od
ukupnog broja članova.
Savjet sa izabranim predsjednikom Komisije utvrđuje
listu lica sa koje namjerava da imenuje komesare.
Zasjeda jednom sedmično u Briselu.
Radi preko direktorata i službi (ministarstva).
 Ovlašćenja
Isključivo pravo legislativne inicijative.

Administrativna ovlašćenja:
Komisija prati primjenu propisa od strane komunitarnih
subjekata, otkriva povrede, pokušava da ih otkloni na
miran način i pokreće sudski postupak.
https://www.youtube.com/watch?v=6OwYR
W6icgg
https://www.youtube.com/watch?v=APqIcseL
_B8
 Literatura
Ustavno pravo, Rajko Kuzmanović/Siniša Karan, Banja
Luka 2015. godine
http://europa.eu

Predmetni nastavnik: doc. dr Dijana Savić Božić

e-mail: dinabozic@gmail.com
dsavicbozic@sinergija.edu.ba