UNIVERZITET U ISTOČNOM SARAJEVU

MAŠINSKI FAKULTET
Proizvodnja energije u
termoelektranama-toplanama TE-TO
(seminarski rad)
Mentor: prof. dr Anto Gajić
Student: dipl. inž. Srđan Suknović, 12/18-2TPM
Predmet: Industrijska i komunalna termoenergetska postrojenja
Ciklus studija: II ciklus
Istočno Sarajevo, decembar 2020.
Seminarski rad Mašinski fakultet Istočno Sarajevo
Sadržaj:
UVOD ........................................................................................................................................ 3
1. OPŠTE I PRINCIP RADA TE-TO NA PARU ..................................................................... 4
1.1. Namjena i princip rada .................................................................................................... 4
1.2. Rankin-Klauzijusov termodinamički ciklus ................................................................... 5
1.3. Primjer principijalne toplotne šeme TE-TO i prateća oprema ........................................ 6
1.4. Sistem snabdijevanja toplotom iz TE-TO ....................................................................... 8
1.4.1. Parovodna mreža daljinskog grijanja ....................................................................... 8
1.4.2. Toplovodna mreža daljinskog grijanja..................................................................... 8
1.4.3. Snabdijevanje toplotom iz TE-TO Kakanj ............................................................ 10
2. PARNE TURBINE, NAČIN ODUZIMANJA PARE I REGULACIONI UREĐAJI
PARNIH TURBINA U TE-TO ............................................................................................... 12
2.1. Tipovi parnih turbina za TE-TO i uobičajne tehnologije u praksi ................................ 12
2.1.1. Tipovi toplifikacijskih turbina ............................................................................... 12
2.1.1. Uobičajne tehnologije u praksi toplifikacijskih turbina ......................................... 15
2.2. Oblast primjene parnih turbina za kombinovanu proizvodnju energije........................ 16
2.1.1. Industrijska primjena ............................................................................................. 17
2.1.2. Komunalna primjena .............................................................................................. 18
2.1.3. Kombinovana proizvodnja energije iz kombinovanog postrojenja ....................... 18
2.1.4. Posebne primjene ................................................................................................... 18
2.3. Način oduzimanja pare na parnim turbinama ............................................................... 19
2.3.1. Načini za promjenu protoka regulisanog oduzimanja pare.................................... 20
2.4. Regulacija parnih turbina u TE-TO .............................................................................. 21
2.4.1. Osnovni zadatak regulisanja parnih turbine ........................................................... 21
2.4.2. Regulacija protivpritisnih turbina i kondenzacionih turbina sa regulisanim
oduzimanjem .................................................................................................................... 22
3. TOPLOTNI BILANS I POTROŠNJA TOPLOTE U TE-TO ............................................. 31
3.1. Bilans toplote i koeficijent korisnog dejstva ................................................................. 31
3.2. Potrošnja pare i toplote u TE-TO .................................................................................. 34
3.2.1. Turbine sa protivpritiskom..................................................................................... 34
3.2.2. Turbine sa kondenzaciom i regulisanim oduzimanjem ......................................... 36
3.3. Stepen korisnosti parnog bloka i turbopostrojenja (bruto) za kondenzacionu ili
protivpritisnu turbinu ........................................................................................................... 38
3.4. Kombinovana proizvodnja energije (kondenzacioni i kombinovani režimi rada turbine)
.............................................................................................................................................. 39
Srđan Suknović 1
Seminarski rad Mašinski fakultet Istočno Sarajevo
3.5. Uticaj parametara oduzimanja za proizvodnju toplote na proizvedenu količinu toplote i
električnu energiju ............................................................................................................... 41
3.6. Određivanje parametara pare oduzimanja .................................................................... 43
3.7. Primjena višestepenog zagrijavanja kod proizvodnje toplote za grijanje ..................... 43
3.8. Proizvodnja toplote za komunalnu potrošnju ............................................................... 44
4. TE-TO SA GASNIM TURBINAMA I BLOKOVSKE (SUS) TE-TO ............................... 47
4.1. Opšte o TE-TO sa gasnim turbinama............................................................................ 47
4.2. Blokovske SUS TE-TO................................................................................................. 48
4.2.1. Opšti dio ................................................................................................................. 48
4.2.2. Način rada .............................................................................................................. 49
4.2.3. Toplotni bilansi ...................................................................................................... 50
4.2.4. Ekonomičnost i način rada ..................................................................................... 50
5. ZAKLjUČAK ...................................................................................................................... 54
LITERATURA ........................................................................................................................ 57
Srđan Suknović 2
Seminarski rad Mašinski fakultet Istočno Sarajevo
UVOD
U današnje vrijeme, kada postojeće iskoristive rezerve neobnovljivih energetskih izvora (uglja,
nafte i gasa) postaju sve siromašnije a istovremeno cijena energije sve veća, i uz sve izraženiji
zahtjev za smanjivanjem zagađenja okoline, za traženje novih rješenja je karakteristično:
· razvoj novih, efikasnijih tehnologija za iskorištavanja obnovljivih izvora energije, za
iskorištavanje niskoenergetskih izvora, čije se iskorištavanje do sada nije isplatilo
(energija vode, vjetra, sunca, geotermalna, plime i oseke, valova), i
· traženje mogućnosti poboljšanja energetske energetske efikasnosti i procesa za
iskorištavanje neobnovljivih izvora energije.
Povećanju energetske efikasnosti pridonosi pristup „totalnog korištenja energije“ koja stoji na
raspolaganju u sistemima, a podrazumijeva korištenje sveukupne toplotne energije u
energetskom sistemu na različitim temperaturnim nivoima na kojima je raspoloživa, za
proizvodnju korisnog mehaničkog rada, ili toplote pare za različite tehnološke potrebe ili
grijanje, uz minimalno odvođenje toplote u okolinu kao otpadne toplote. Takav se pristup
upravo realizuje u tzv. spojnim (kogeneracijskim) ciklusima za istovremenu proizvodnju
korisnog mehaničkog rada (odn. električne energije) i toplote, tj. u termoelektranama-
toplanama (TE-TO). Savremene kondenzacijske termoelektrane, namijenjene samo za
proizvodnju električne energije i radeći konstanto na punom opterećenju, mogu postići ukupnu
iskoristivost 30-40%. Uzrok relativno niskoj iskoristivosti je relativno veliko odvođenje toplote
u kondenzatoru kao otpadne toplote koja se bespovratno odvodi u okolinu, pošto se ekspanzija
pare u kondenzacijskoj turbini vrši skoro do temperature okoline. Zbog dobijanja najvećeg
mogućeg rada, to je gotovo nemoguće iskoristiti toplotu kondenzacije za dalje svrhe korištenja.
Naprotiv, kod TE-TO ukupna iskoristivost se značajno povećava tako da se nakon djelomične
ekspanzije i obavljenog korisnog mehaničkog rada, toplota pare koja odgovara nižim pritiscima
a i temperaturama koristi za komunalne potrebe (grijanje zgrada) ili u procesnoj industriji, pa
praktički nema odvođenja otpadne toplote bespovratno u okolinu. Takvo postrojenja koja bi
inače imala ukupnu iskoristivost 30% uz proizvodnju samo električne energije, sada uz
istovremenu proizvodnju električne i toplotne energije postižu ukupnu iskoristivost i 85%. Kod
kogeneracijskog postrojenja, kondenzator zamijenjuje procesni razmjenjivač toplote.
Danas u savremenoj energetici, TE-TO imaju značajno mjesto. U njima instalirane
toplifikacijske parne turbine, iako imaju osnovne zajedničke karakteristike s turboagregatima
kondenzacijskih elektrana, imaju čitav niz osobitosti u konstrukciji, toplotnoj šemi i uslovima
eksploatacije.
Srđan Suknović 3