Francja w XVI - XVIII w.

1562 – 1598 r. wojny religijne między hugenotami a katolikami

Chwiejność władców z dynastii Walezjuszy; próbą pojednania – ślub przedstawiciela
hugenotów Henryka księcia Nawarry z katolicką królewną Małgorzatą de Valois (VIII
1572 r.)
23\24 VIII 1572 r. „Noc św. Bartłomieja” – rzeź hugenotów w Paryżu, wznowienie wojny
1589 r. śmierć ostatniego z Walezjuszy – Henryka III - króla od 1574r.
Królem Francji - Henryk IV Burbon (1589 – 1610):
- dawniej przywódca hugenotów, przeszedł na katolicyzm („Paryż wart jest mszy”),
- zakończył wojny religijne – w 1598 r. w Nantes ogłosił edykt nantejski (hugenoci dostali
swobodę wyznania, wolność sprawowania nabożeństw – z wyjątkiem Paryża, 200 twierdz –
„miejsca bezpieczeństwa”)
- wyprowadził kraj z kryzysu (wsparcie inicjatyw w przemyśle i rolnictwie, faworyzowanie
mieszczan kosztem szlachty rodowej, sprzedaż urzędów).
- był zwolennikiem władzy absolutnej, niezależnej od czynników wewnętrznych – np.
zaprzestał zwoływania Stanów Generalnych.
Następcą Henryka IV – Ludwik XIII (1610 – 1643):
- część spraw dzierżył kardynał Armand Richelieu (pierwszy minister w l. 1624 – 1642),
kierujący się tzw. racją stanu (dobro Francji ponad wszystko). Według kardynała przywileje
dane hugenotom zagrażały stabilności władzy króla – pod pretekstem powiązań hugenotów
z Anglią uderzył na nich w 1628 r. (oblężenie twierdzy La Rochelle) i odebrał im prawo do
posiadania twierdz (1629 r.)
Ludwik XIV (1643 – 1715), „Król – Słońce”:
- w imieniu małoletniego króla sprawował władzę pierwszy minister – kardynał Juliusz
Mazarini (1642 – 1661) za zgodą królowej Anny Austriaczki, starał się kontynuować
politykę kardynała Richelieu,
- rządy osobiste króla (od 1661 r.) – skrajna forma absolutyzmu („Państwo to ja”),
podporządkowanie królowi wszystkich spraw w kraju :
1. polityka religijna: 1685 r. odwołanie edyktu nantejskiego – skutkiem emigracja
hugenockich rzemieślników i kupców do Holandii; wzmocnienie roli jezuitów,
2. polityka gospodarcza: generalny kontroler finansów Jan Baptysta Colbert stosował
merkantylizm (poparcie produkcji krajowej - zakładanie manufaktur), rozbudował podatki (p.
pośrednie),
3. polityka kulturalna – mecenat króla (poeta Mikołaj Boileau, dramaturdzy: Piotr Corneille,
Jan Baptysta Racine, komediopisarz J. B. Molier, bajkopisarz Jan de La Fontanie); zakładanie
akademii nauk, malarstwa, rzeźby, architektury, muzyki; budowa Wersalu,
4. armia – minister wojny Louvois zreorganizował armię: jednolite mundury, karabiny z
bagnetem dla piechoty, budowa szkół wojskowych, szpitali, magazynów wojskowych;
budowa fortyfikacji; wzrost liczby wojska (1679 r. ok. 280 tys.)
*5. polityka zagraniczna: 1667 – 1668 r. wojna z Hiszpanią o Niderlandy hiszpańskie; 1673
– 1678 r. wojna z Holandią - sukcesy Francji, po kolejnej wojnie (1688 – 1697) utrata
zdobytych ziem; 1680 – 85 r. polityka reunionów – krwawe zabory (np. Strasburg); 1701 –
1713 r. wojna o sukcesję hiszpańską – wygasła dynastia Habsburgów hiszpańskich, Ludwik
chciał opanować Hiszpanię, czemu przeciwna była większość państw Europy; wnuk Ludwika
Filip d’ Anjou został królem Hiszpanii jako Filip V, ale zrzekł się tronu Francji. Skutkiem
było osłabienie hegemonii Francji w Europie, wzmocnienie Anglii i Habsburgów
austriackich.
Kosztowne wojny, utrzymanie dworu, inwestycje budowlane spowodowały wzrost ucisku
podatkowego, bunty mieszczan i chłopów.
Po Ludwiku XIV rządził jego prawnuk Ludwik XV (1715 – 1774), żonaty od 1725 r. z
Marią Leszczyńską, rządy osobiste od 1726 r.

* informacje dodatkowe