KENAN YELKEN

Bilgi, bölüşüldükçe artan hazinedir (Bhartrihari)

GÖBEKLİ TEPE-14 : ŞAMANİZM

Merhabalar,
Göbekli Tepe yazı dizimin bazı bölümlerinde değindiğim Şamanizm hakkında bilgi
vermek istediğimi ancak daha öncesinde, Tengricilik (Gök Tanrı Dini)’in ne olduğunu
anlamamızı gerekli gördüğümü geçen yazımda belirtmiştim.
Şimdi de sıra geldi Şamanizm’e..
ŞAMANİZM NEDİR? :
ζ Şamanizm bir din mi, yoksa kökü çok eskilere dayanan bir kültür mü? Bu soru
henüz tam açıklığa kavuşturulamamıştır.
* Bazı teologlara göre Şamanizm Türklerin ilk dinidir. Ancak bu tezi savunanların
Şamanizm açıklamaları, Gök Tanrı Dini ile tam bir uyum içerisindedir. Ve buradan
hareketle yanlış bir değerlendirme içinde oldukları açıktır.
* Bazı teologlara göre ise Gök Tanrı Dini Türklerin ilk dinidir ve Şamanlık da bunun
bir versiyonudur. Yani Şamanizm Gök Tanrı Dini’nden doğmuştur.
* Bir kısım bilim adamlarına göre ise Şamanizm, ata ruhlarına ve doğa varlıklarına
:
 tapınmaya dayanan eski bir inançtır.
* Bazı bilim adamlarına göre; Ruslar Türkleri ilkel ve barbar bir halk olarak göstere-
bilmek için Türk tarihini ve Türk kültürünü çarpıtma çabaları içerisinde Sibirya’da
yaşayan Türk halklarını “Şamanist halklar” olarak tanımlamış ve böylece söz konu-
su halkları Hristiyanlaştırma çabalarını haklı göstermeye çalışmışlardır.
* Çin, Rus, İskandinav ve Amerikalı bilim (!) adamlarının akademik (!) çalışmalarına
göre ise “Şamanizm”, bir dini sistemin özelliklerini taşımayan sadece ilkel doğa tan-
rılarının gücüne inanmaktan ortaya çıkmış, kökü tarihin derinliklerine uzanan bir
kültür yumağıdır.
ζ Gerçekliği büyük bir kesim tarafından kabul edilen ve benim de savunduğum
görüşe göre :
* Tengricilik Türklerin ilk ve tek tanrılı dinidir. Ancak bu din içerisinde doğa olayla-
rına bağlı sihirli veya mistik konular da mevcuttur.

* Gök Tanrı Dini’nde bu konulara ait uygulamalar “Kam (veya Şaman)” adı veri-
len din adamları tarafından yerine getirilmiştir. Kamlar bozulan dengeyi yeniden
kurmak ya da hastalara şifa vermek için gücüne gerek duyulan kişiler olmuşlar-
dır.
* Zamanla Gök Tanrı Dini, bu din adamlarına verilen ad olan “Şaman”dan türetilen
“Şamanizm” olarak adlandırılmaya başlanmış, böylece Gök Tanrı Dini de sadece si-
hirli veya mistik uygulamaların olduğu bir inanç sistemine indirgenmiş yani yozlaştı-
rılmış, falcılık veya büyücülük ile eş tutulmaya çalışılmıştır.
ζ Oysa ki “Şaman” kelimesi Ön Türkçeye dayanır. Sümerce’de bile “kamu” keli-
mesi ile yer almaktadır. Ancak yine de oynanmaya çalışılan oyunlara alet olmamak
için Şamanizm yerine Şamanlık veya Kamlık demek bana daha doğru gelmek-
tedir.
ζ Bugüne kadar olan yazılarımda “Şamanizm” ifadesini kullanmamın nedeni, sizleri
bu alt algı yapısını hazırlamak içindir. “Kamlık” desem ne kastettiğimi anlayabilir
miydiniz?
:
 ζ Bu arada parantez açarak söylemem gerekirse; sihir veya mistik esaslı ritüeller
Yahudilik ve Hristiyanlık’ta görülmektedir. Aslında buna “kahinlik” demek daha doğ-
ru olacaktır.
* Örneğin Hristiyanlıkta, kilise ayinleri sırasında cemaate verilen, bir lokma ekmek
ve bir yudum şarap İsa’nın teni ve kanıdır. Bunları yiyip içen kişi İsa ile özdeşleşir ve
onu içinde hisseder.
* Tevrat’ın II.Samuel 6’ncı Bab 5’inci Ayeti; “Ve Davut ile bütün beyt-i İsrail, servi
ağacından her çeşit çalgılarla, cenklerle, santurlarla, deflerle, çıngıraklarla ve zillerle
Yaratan’ın önünde oynarlardı” şeklindedir.
* Ancak Müslümanlık bunu reddetmiş, Şamanlık’ı “Sümenniye” (Budizm olarak da
kabul edilebilir) tabiri altında putlara tapan, ilimden yoksun bir sınıfa sokmuştur.
Ancak buna göre yapılan açıklamalarda veya çalışmalarda verilen örnekler bile tam
olarak Şamanlık ritüellerini anlatmaktadır.

ζ Şamanlık, Türklerin din değiştirmeleri kapsamında Yahudilik, Hristiyanlık ve İs-

lamiyet’e de bir çok yönü ile taşınmıştır. Çünkü bu bir kültür, bir inanç sis-
temidir. İnsanlar din değiştirse bile bir zorlama altında olsalar bile Kültürlerini bir
şekilde muhafaza ederler.
ζ Bu nedenledir ki, bugün Amerika’da yaşayan Kızılderililer, Eskimolar, Orta As-
ya’nın Hakasya, Tuva gibi toplumları hala Kamlık müessesesini korumaktadır. Aynı
şekilde Sibirya’da, Çin’de, Japonya’da, Hindistan’da, Meksika’da.. Kamlık uygulama-
ları hala varlığını sürdürmektedir.
ζ Arif Cengiz ERMAN’a göre; “bugün Kırgızistan, Kazakistan ve Moğolsitan gibi ül-
kelerde, yaklaşık 650.000 kişi halen Gök Tanrı inancına tabidir.” Ve bunun devamı
olarak da Kam’lar vasıtası ile mistik konuları uygulamaktadırlar.”
KAMLIK İNANCI :
ζ Gök kubbenin altındaki doğanın; ormanın, dağın, gölün, kayanın vb. ritüel gösteri
veya ibadet yeri olduğunu kabul eden şamanlık (kamlık), dünyada bilinen bü-
tün dini ve felsefi akımlardan etkilendiği gibi, onlar üzerinde etkisi olan tek
:
 inanç sistemidir.
ζ Kamlık inancına göre bütün doğa ruhların evidir. Ormanın, suyun, pınarın, gölün,
dağın, havanın, hayvanın, avın.. kısacası her şeyin bir koruyucusu ve hamisi
vardır.
ζ Canlı ve cansız nesnelerin ruhlarıyla iletişim kurabilen Kamlık kurumu, bize
her şeyin ruhu olduğunu öğretir ve çeşitli vasıtalarla ruhların insanlara verdikleri
veya verecekleri zararı önlemeyi hedefler.
ζ Kam, atalarının ve doğanın ruhlarıyla konuşarak kehanette bulunabilen ve ge-
leceği tahmin edebilen, ruhlarını kaybetmiş ya da hastalıktan acı çeken kişileri
iyileştiren ve toplumun sağlığı için ayinler yapan dinsel uygulayıcılarıdır.
ζ Kam, ruhsal enerjisini ruhsal hastalıkları iyileştirmek veya ruhu tedavi etmek için
kullanır; geçici ve fani olanla ilgilenmez, ruh ebedidir ve bunun içindir ki, vücudu
değil ruhu tedavi eder.
ζ Kamlık inancına göre bütün felaketler fiziki dünyamız ile metafizik dünya arasında-
ki bağın kopması ve dengenin bozulması ile meydana gelir.
ζ Dolayısı ile Kamlık (Şamanlık) falcı, büyücü, otacı vb. uydurma işlerle ka-
rıştırılmamalıdır. Şamanın büyücülükle ilgisi yoktur ve hiçbir zaman kötülük yap-
maz.
ŞAMANLARIN ORTAYA ÇIKIŞI :

ζ İnsanlığın gelişim tarihi içerisinde; mağara yaşamında bireysellik egemen yaşam

biçimi olmuş, daha sonra aile kavramının kabul edilmesi ile birlikte ekonomik iş
modelleri, cinsiyet ve yaş ayrımı rollerin belirlenmesinde etken olmuştur.
ζ Bunun sonucunda erkekler eve yiyecek getirmek için “avlayıcı”, kadınlar ise evin
düzenini ve dirliğini sağlamak, çocukların sağlığın korumak, ot toplama, yemek pi-
şirmek vb. işlevleri yerine getirecek şekilde “toplayıcı” olarak adlandırılmışlardır.
ζ Bu nedenle paleolitik ve neolitik çağda yaşayan insanlar “avcı toplayıcılar” olarak
adlandırılmıştır. Kısaca; mağara yaşamından avcı-toplayıcı yaşama geçiş, eşitlikçi
bir sistemden takım örgütlenmesi dönemine geçiş anlamındadır.
ζ Kadının bu örgütlenme içerisinde, otlar hakkında gelişen bilgisi ve bunları kullan-
:
 ma kabiliyeti, ailesinin sağlığını korumak görevi yerine getirmesini sağlamıştır. Bu
anlamda kadın, çocuğunu tedavi eden, yaşlılara bakan, kocasını iyileştiren ilk ta-
bip, ilk iyileştiricidir.
ζ Cinsiyete dayalı iş bölümünün derinleşmesiyle oluşan
aile kavramı, toplumsal yaşamda ensest yasağının yer-
leşmesi ile birlikte ilk “aile içi şamanlar” ortaya çıkmış-
tır.
ζ Bu nedenle ilk ve asıl şamanlar (kamlar) kadın-
dır. Kore ve Japonya’da bugün halen kadın şamanlar
görev yapmaktadır.
ζ Üretim sisteminin ilerlemesi, tarımın keşfi ile birlikte
göçebelikten yerleşik düzene geçiş ile büyük aileler
oluşmuş, kültüreli, ekonomik ve siyasal yapı etkileşimi
doğmuş ve bunun sonucunda da erkek şamanlar orta-
ya çıkmıştır.
ζ Gelişen düzen ve demirin kullanılmaya başlanması ile birlikte erkek şamanlar ka-
dınlardan üstün hale gelmiştir.
ζ Ancak kadın ve erkek şamanların hem yeni statü almalarında, hem işlevlerinde,
hem giyim-kuşamlarında, hem de davullarında hiç bir fark yoktur.
ŞAMANLIĞIN TARİHİ :
ζ Bilim adamları, Şamanlığın ilk olarak Kuzey Asya’da Türk ve Moğol halkları
arasında geliştiğini ve müteakiben Himalaya dağı insanları, Kore, Japonya, Kuzey
ve Güney Amerika kıtası arasında yayıldığına inanırlar.
ζ Amerikan Kızılderililerinin şaman ritüelleri, şaman kıyafetleri ve uygulamaları
Türk şamanlığına çok benzer ve yaklaşık 85 uygulama birebir aynıdır.
ζ Türk şamanlığının (Sibirya şamanlığı) kökeni paleolitik çağa (MÖ 12.000-
10.000) uzanır. Bu gerçeklik genetik olarak, Altay ve Baykal kaya resimlerinin var-
lığı ile de arkeolojik verilerle kanıtlanmıştır.
* Şamanlığın yaşını MÖ 20-25.000 ila 60.000 gibi çok eski tarihlere götüren bilim
adamları da mevcuttur.
* Ancak gerçek olan şudur ki; Türkler Göbekli Tepe’den önce Şamanlık inancı-
nı benimsemişlerdir.
* Kuzey İsrail’de mezolitik döneme ait bundan 12.000 yıl öncesine ait 40-45
yaşlarında bir kadın şamana ait ceset bulunmuştur. Bu, avcı toplayıcılıktan
yerleşik düzene geçiş döneminin kadın şamanıdır ve bugüne kadar bulunmuş en
eski şaman cesedi olarak kabul edilir.
:
 ζ Resimde 1700’lü yıllarda Yakutistan’da Ağaç Sanduka
içinde gömülmüş Şaman Kadın görülmektedir.
* Ağaç Türk mitolojisinde “Sonsuz Yaşam” ile ilişkilendi-
rilen bir imge ve simgedir.
* Kışın ölüp yapraklarını dökmesi ve yazın tekrar yeni-
den canlanması, zamanın döngüselliğini sembolize eder
ve “Hayat Ağacı” ikonogtafisi ile ilişkilendirilir.
* Şamanlar ormanda, tenha ağaç altında kısacası şamanın ve ruhların gezmeyi
sevdikleri yerlerde gömülürler.
* Bu tür ceset ve figürler Orta Asya’dan Güney Kazakistan’a ve Ukrayna’ya kadar
geniş bir sahada bulunmuştur.ruhların gezmeyi sevdikleri yerlerde gömülürler.
ζ Tarihi ve antropolojik veriler ışığında şamanlık kültürden kültüre, halktan halka de-
ğişmekte ve farklı bir konum sergilemekte ise de, bu şaman anlayışının zenginliğini
gösterir ve dünyanın her yerinde şamanlar ortak elementlerden yararlanır-
lar.
Sonraki yazımda bu konuya devam edeceğiz ve orada sizlere çok çarpıcı bir konu-
dan bahsedeceğim.. hazır olun

SOSYAL MEDYADA PAYLAŞ

 23 Ekim 2018  KENAN YELKEN  "GÖBEKLİ TEPE" YAZI DİZİSİ, İNANÇ KONULARI İLE
İLGİLİ YAZILAR, TÜRK TARİHİ İLE İLGİLİ YAZILAR, Uncategorized  göbeklitepe, kamlık, kenan
yelken, ön türkler, şamanizm, şamanlık

“GÖBEKLİ TEPE-14 : ŞAMANİZM” üzerine 10 yorum

Ş.Erol Altınok
23 Ekim 2018, 17:42

Kalemine sağlık Kenan. Morgan Freeman’ın belgeselinde bile bu kadar ayrıntılı anlatılma-
mıştı Şamanlık. Kanımca Gök Tanrı dini hâlâ tüm zamanların, sosyolojik bakımdan toplum
hayatına ve psikolojik bakımdan kişi hayatına en olumlu katkıda bulunan inanç sistemidir.

KENAN YELKEN 
:
 23 Ekim 2018, 18:46

Teşekkür ederim Erol Abi.

Konu biraz uzundu, onun için iki bölüme ayırıp yayımladım.. devamı perşembe günü ge-
lecek.
İnsanlık tarihinin ilk tek tanrılı dini için anlatılacak çok şey var daha.. elimden geldiğince.
Sevgiler.

Necati Yelken
23 Ekim 2018, 18:05

Çalışmaya devam

KENAN YELKEN 
23 Ekim 2018, 18:44

Devam baba
Gidilecek çok yol var daha..

Mehmet uluğ
23 Ekim 2018, 19:26

Şamanlığı vahabi arab anlayışından daha adil, insani ve doğa ile barışık buluyorum. Yaşanı-
lan semavi dinlerdeki çoğu inanış, şaman ritüelleri kökenli ama bunu doğadan ve insandan
kopuk hale getirilerek uygulanınca karışık, gayri insani, zorlamacı ve de korkunç ruhsuz bir
inanç sistemi ortaya çıkıyor.
Kenan bey siz yazdıkça ek kaynaklara da başvuruyorum.
Ellerinize beyninize sağlık.

KENAN YELKEN 
24 Ekim 2018, 19:46

Gök Tanrı Dini gibi, ondan doğan Şamanlık da doğayı esas alıyor, yazılarımda da belirtti-
ğim gibi. Sonraki semitik dinler bunların bozulmuş ve yozlaştırılmış hali.
:
 Başka kaynaklara başvuruyor olmanıza da sevindim. Mutlaka onlardan da faydalı bilgiler
alacak ve ufkunuzu genişletecek, bilinç düzeyinizi yükselteceksiniz. Bunda bir parça kat-
kım oldu ise çok büyük mutluluk duyarım.
Benim günümün nerede ise yarısı okumak ve araştırmakla geçiyor.. okudukça dünya daha
net görünüyor

Fikret Uzunkaya
23 Ekim 2018, 19:27

Tebrik ediyorum. Günlük konulardan çıkıp bu denli önemli konu da bilgi vermeni çok an-
lamlı buluyorum.

KENAN YELKEN 
24 Ekim 2018, 19:42

Teşekkür ederim Fikretciğim.

Şafak TOPALLAR
11 Kasım 2018, 09:44

Muhteşem bilgiler teşekkürler.

KENAN YELKEN 
11 Kasım 2018, 20:33

Okuduğunuz için ben teşekkür ederim.

Yorumlar kapalı.

WordPress gururla sunar

: