uw mening
Uw
Mening
Op 25 januari organiseerde Stichting Literaire activiteiten amsterdam
de paneldiscussie ‘het einde van de uitgeverij?’ Willem Dudok stelde dat
de uitgeverijen te weinig voor hun auteurs doen met social media.
De traditionele uitgeverij is de
oplossing voor een verdwijnend
probleem: de vroegere onmogelijk-
heid om als auteur zelfstandig
een verhaal wereldkundig te
maken. Uitgeverijen waren oor-
spronkelijk risicospreiders die de
aanvangsinvestering voor een
boekpublicatie voor hun rekening
nemen. Omdat ook zij niet met
zekerheid de succeskansen van
een boek kunnen voorspellen,
moeten de vele verliesgevende uit-
gaven minimaal worden gedekt
met de winsten van schaarse best-
sellers. Door dat mechanisme wor-
den vele werken afgewezen
wegens te lage verwachte populari-
teit, en wordt de wereld veel poten-
tieel cultureel kapitaal (maar geluk-
kig ook veel rommel) onthouden.
Dankzij het internet bestaat het
toegangsprobleem niet meer. Voor
elke markt van informatieproduc-
ten geldt namelijk dat het web de
drempel tot de publieke sfeer tot
nul reduceert. Niemand heeft
andermans voorafgaande toestem-
ming of financiële investering nodig
om zijn of haar werk online te
publiceren. De waarde ervan wordt
vervolgens achteraf bepaald: dank-
zij de opeenstapeling van individu-
ele waardeoordelen via bijvoor-
beeld links, ‘likes’ en recensies
komt relevante en hoogwaardige
content vanzelf bovendrijven. En
als nieuw talent zo eenvoudig wor-
den ondekt, waarom zouden de
Kluuns en de Grunbergs dan nog
een fonds met ze moeten delen?
Het solidariteitsargument valt
immers goeddeels weg; en zij kun-
nen een hogere gage bedingen als
ze hun zaken in eigen hand
28 18 februari 2011 
Het Einde van
de Uitgeverij?
foto Marieke Haafkes
Willem Dudok (links) en Jaap Stronks van communicatiebureau
Johnny Wonder
nemen. Of door hun werk onder te
brengen bij een efficiënter opere-
rende uitgeverij die uitsluitend boe-
ken uitbrengt van bestsellerau-
teurs. Uiteraard blijven er nog
steeds genoeg secundaire uitge-
verstaken bestaan, zoals redactio-
nele begeleiding en marketing.
Schrijvers kunnen die uiteraard blij-
ven uitbesteden, maar kunnen dat
even goed of zelfs beter door
gespecialiseerde partijen laten uit-
voeren. En bovendien zullen ze niet
zelden plaatsvinden in geheel nieu-
we verbanden: van schrijverscollec-
tieven tot e-bookdesigners. In zo’n
nieuwe constellatie ontstaan welis-
waar weer andere problemen –
denk aan vraagstukken rondom
piraterij, intellectueel eigendom of
nieuwe manieren om geld te ver-
dienen aan content – maar die vra-
gen om níeuwe oplossingen, niet
om oude in een nieuw jasje.
De oplossing voor het probleem van
het verdwijnende uitgeefmodel is in
ieder geval niet: innovatie remmen
en hopen dat het overwaait. Dat
creëert vooral ruimte voor bijvoor-
beeld technologiebedrijven – vraag
dat maar aan de voormalige muzie-
kindustrie. Beter zouden traditione-
le uitgeverijen zich kunnen afvragen
hoe ze in het digitale tijdperk waar-
de kunnen blijven toevoegen. Met
slim gebruik van sociale media –
maar ook bijvoorbeeld verrijkte digi-
tale uitgaven, bijzondere lezerseve-
nementen of slimme digitale
applicaties waarmee de leeserva-
ring nóg intenser wordt – valt wat
dat betreft nog een wereld te win-
nen. De relatie die blijft tellen is
immers die tussen de lezer en de
schrijver of zijn verhaal; het samen-
brengen van die werelden was altijd
al een taak van de uitgeverij. Een
postercampagne, een promotietour
met interviews met de auteur op tv
en in de krant: uiteindelijk zijn ze
gericht op het prikkelen van de inte-
resse van potentieel lezerspubliek,
waardoor er meer boeken kunnen
worden verkocht. Maar – leve het
internet – de mogelijkheden om de
relatie tussen lezer en auteur te
faciliteren en te verdiepen zijn fors
toegenomen. Twitter, Hyves, Face-
book, digitale nieuwsbrieven; ze bie-
den in potentie een online infra-
structuur om alle gradaties van
betrokkenheid van het publiek te
faciliteren. Van vage interesse in
een auteur – updates in je Twitter-
timeline – tot trouwe fan – e-mails
in je mailbox: ze geven mensen de
kans om op duurzame basis aan te
haken bij schrijvers en hun verhalen
op een niveau (en via het medium)
dat zij zelf prettig vinden. Een voor-
beeld? Ruim vier miljoen mensen
ontvangen dagelijks updates van
Paulo Coelho in hun Facebook-time-
line; alleen al de marketingpotentie
daarvan is nauwelijks te onder-
schatten, nog los van de intrinsieke
waarde van de band tussen Coelho
en zijn fans. Maar zoiets ontstaat
niet vanzelf: auteurs hebben perma-
nente ondersteuning nodig bij het
inrichten van een infrastructuur
voor de relatie met hun lezers, en
bij de ontwikkeling van bijzondere
acties, evenementen en producten
om hun aantal en fanschap te laten
groeien. Daar moeten toch kansen
liggen voor partijen die van oudsher
hebben gewerkt aan het samen-
brengen van auteurs en hun lezers-
publiek? ‹‹
Willem Dudok, Communicatie-
bureau Johnny Wonder
 uw mening
Gezocht: een uitgever
zonder angst
Tijdens de paneldiscussie gaf de bezige bij-auteur walter van
den berg aan zijn e-books gratis te willen aanbieden. maar of
zijn uitgever dat aandurft, daar is hij niet zeker van.
Elke vrijdag download ik op mijn
iPad het NRC voor de boekenbijla-
ge (0,79 euro), op maandag staat
de New Yorker voor me klaar (3,99
euro), die ik binnenhaal en vervol-
gens ongelezen laat, net zoals ik
met de papieren versie deed.
Ik lees echter geen boeken op mijn
iPad, want digitale boeken zijn
duur. Ik wil best 3,99 betalen voor
een New Yorker, maar 12 euro voor
een boek dat je niet kunt aanra-
ken, vind ik te veel.
Dat klinkt als de klacht van een
verwend ventje van de internetge-
neratie dat te lang alles gratis
heeft gekregen, maar ik weet dat
schrijvers niet voor de kat z’n kut
zitten te tikken, en de iPad bewijst
dat mensen juist wel voor inhoud
willen betalen. Ik denk alleen dat
er een psychologische grens is aan
wat de consument wil uitgeven aan
iets wat uit enen en nullen
bestaat. Dat is geen harde weten-
schap van mijn kant, maar het is
een feit dat mensen digitale pro-
Walter van den Berg
ducten willen kopen. De markt is
er. Nu moet alleen de aanbieder
nog over de brug komen. En de
aanbieder is in het huidige sys-
teem: de uitgever.
Mijn uitgever, De Bezige Bij, biedt
alle recentere boeken digitaal aan,
en andere uitgevers zijn daar ook
hun best mee aan het doen – maar
het digitale boek is veel te duur.
Mijn laatste roman is als e-book te
koop bij Bol.com voor 11,95 euro.
Dat is 3 euro goedkoper dan de
papieren versie, terwijl de kosten
die bespaard zijn op de digitale
versie (ten opzichte van het papie-
ren boek) veel meer moeten bedra-
gen dan die 3 euro. Uitgevers zeg-
gen nu dat het helemaal niet zo’n
vaart loopt met dat e-book, maar
dat is natuurlijk niet gek; ik zou er
zelf niet meer dan 5 of 6 euro aan
uit willen geven, en ik denk niet dat
ik de enige ben.
Er zullen allemaal verklaarbare
redenen zijn voor die te hoge prijs,
maar daar heeft de lezer niets mee
te maken. Het e-book moet goed-
koper. De meeste uitgevers durven
echter niets te proberen om dat
e-book wél te verkopen.
Goeie gesprekken
De Bij heeft een tijdje Hans Nijen-
huis als kroonprins gehad, beoogd
opvolger van Robbert Ammerlaan,
en met Hans heb ik in die tijd
goeie gesprekken gehad over hoe
het digitale verhaal aangepakt zou
kunnen worden. Ik dacht erover
mijn eerste boek gratis op mijn
website te zetten. Ik denk dat een
deel van de mensen die een boek
gratis downloaden óf het lezen van
een scherm vervelend zouden kun-
nen vinden en het fysieke boek
zouden kopen, óf de schrijver toch
hun waardering zouden willen
tonen door wat geld op zijn reke-
ning te storten, óf een ander boek
van dezelfde schrijver willen kopen.
Hans Nijenhuis zag mijn ideeën
wel zitten, maar Hans kreeg een
aanbod om baas van het NRC te
worden, en dat aanbod heeft ie aan-
gepakt. Sinds Hans weg is, heb ik
mijn idee over het gratis aanbieden
van mijn eerste boek niet meer in
de groep durven gooien bij De Bij.
Dat is een beetje laf van me,
natuurlijk – wie weet worden mijn
ideeën welwillend ontvangen. Maar
ik ben bang dat mijn uitgever, net
als de meeste uitgevers in Neder-
land, bang is voor de toekomst. Of
beter nog: voor het heden. Het
e-book is er, het is een wezenlijk
ander ding dan het papieren boek,
en het is tijd dat te accepteren. ‹‹
Walter van den Berg,
freelance tekstschrijver
colofon
Redactie  Lucie Th. Vermij (hoofdredactie),
Wouter de Vries (eindredactie),
Vincent Elzinga (redactie), Robertine Romeny
(redactie), Corina Koolen (webredactie)
Vaste medewerkers
Mark Cloostermans, Maarten Dessing,
Mirjam Hemker, Hannie van Herk,
Hannah J. Morrison, Cindy Van Mulders,
Anke Welten, Sylvia Weve, Enno de Witt
Medewerkers aan dit nummer 
Walter van den Berg, Willem Dudok,
Inez Koorstra, Albert Ronhaar,
Fleur Speet, Jaap Spieker
Beeld cover  Hannie van Herk
Redactieadres  Joan Muyskenweg 22
1096 CJ Amsterdam
T 020 460 22 00
E redactie.boekblad@mybusinessmedia.nl
Boekblad  is een uitgave van
MYbusinessmedia en voortzetting
van het sinds 1834 bestaande
Nieuwsblad voor de Boekhandel.
Uitgever  MYbusinessmedia
Advertenties  Bas Hendrikse,
accountmanager
T 010 289 40 51,
F 010 289 40 61
E b.hendrikse@mybusinessmedia.nl
(alleen voor advertenties)
Abonnementen  Vragen over
abonnementen en bestellingen
kunt u richten aan de afdeling
Abonnementenbeheer. Dagelijks telefonisch
bereikbaar van 09.00 uur tot 12.00 uur,
T 010 289 40 08,
E abonneeservice@mybusinessmedia.nl
OPmaak
De Opmaakredactie, Doetinchem
Druk  Drukkerij Tesink, Zutphen
© 2011 MYbusinessmedia
Overname van artikelen is alleen toegestaan
met bronvermelding en na overleg met de
uitgever. Voor het kopiëren van artikelen is
reprorecht verschuldigd. Zie voor meer info
www.reprorecht.nl.
Abonnementsprijzen 2011
Binnenland € 267,50, buitenland € 327,50,
KBb-leden ontvangen 15 procent korting en
betalen € 227,75, studenten betalen
€ 127,- (kopie studentenkaart opsturen),
proefabonnement van 3 edities € 25,-,
volledig digitaal abonnement € 175,-, extra
(digitaal) abonnement € 95,-; zie staffels
op www.boekblad.nl. Abonnementen
worden automatisch jaarlijks verlengd
en tot wederopzegging aangegaan, met
uitzondering van het proefabonnement.
Opzegging kan uitsluitend telefonisch
of schriftelijk plaatsvinden tot drie
maanden voor het einde van de lopende
abonnementsperiode.
Zie www.mybusinessmedia.nl/
algemenevoorwaarden
ISSN 1586-2897
Persberichten welkom op
redactie.boekblad@mybusinessmedia.nl
Boekblad: nieuws, achtergronden, tips,
feiten en meningen uit de vakwereld
van het boek en nieuwe media:
onmisbaar voor elke professional in
boek- en medialand!
Abonnees krijgen:
22 keer per jaar het vakblad
Toegang tot het volledige archief op
www.boekblad.nl
De digitale nieuwsbrief
10% korting op trainingen van Boekblad
Academie
    18 februari 2011  29