‫مروری بر چای ترش ‪Hibiscus sabdariffa‬‬

‫‪*2‬‬
‫مینا علیساده‪ *1‬و مهری زرگانی‬

‫‪1‬وبكُ‪ٙ‬بى اكُـ ػّ‪ ْٛ‬ثبغجب٘ی ٌلایَ ٌیب‪ٞ‬بٖ ؿاك‪ٚ‬یی (ایٕیُ‪ Alizadehmina62@yahoo.com :‬و شماره تماس‪) :‬‬

‫‪2‬وبكُ‪ٙ‬بى اكُـ ػّ‪ ْٛ‬ثبغجب٘ی ٌلایَ ٌیب‪ٞ‬بٖ ؿاك‪ٚ‬یی ( ُٕبك‪ ٜ‬تٕبى‪ ٚ :‬ایٕیُ‪)M_zargani64@yahoo.com :‬‬

‫چکیده‬

‫صبی تلٍ یب صبی ٔىی ثب ٘بْ ػّٕی ‪ ٚ Hibiscus sabdariffa‬ام ؽب٘‪ٛ‬اؿ‪ٔ Malvaceae ٜ‬یثبُـ‪ .‬ؿك ػٔبك‪ٜٞ‬بی آثی‬

‫ایٗ ٌیب‪ ٜ‬تب ‪ %15‬پّی ًبوبكیـ‪ٞ‬بی ِؼبةؿاك (ٔ‪ًٛ‬یاله) ‪ %2 ٚ‬پىتیٗ ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ؿ ؿاك٘ـ‪ .‬ایٗ ػٔبك‪ٔ ٜ‬ؼٕ‪ٛ‬ال عب‪ٚ‬ی اًیـ‪ٞ‬بی آِی (‪)%15-30‬‬

‫ٔب٘‪ٙ‬ـ اًیـ‪ٞ‬یجیٌى‪ٛ‬ى‪ٕٞ ،‬لا‪ ٜ‬ثب اًیـاًى‪ٛ‬كثیه‪ ،‬اًیـٔبِیه ‪ ٚ‬اًیـتبكتبكیه ٔیثبُ‪ٙ‬ـ‪ .‬صبی ٔىی ٔؼٕ‪ٛ‬ال ث‪ًٛ‬یّ‪ ٝ‬ثقك تىخیل ٔی‪-‬‬

‫ُ‪ٛ‬ؿ‪ ،‬أب ٌب‪ٞ‬ی ث‪ ٝ‬آًب٘ی ام ‪ٛ‬لیك لّٕ‪ ٝ‬كُـ ٔیو‪ٙ‬ـ‪ٌُ .‬ؿ‪ٞ‬ی ام ُ‪ٟ‬لی‪ٛ‬ك تب ٔ‪ٟ‬ل ٔیثبُـ ‪ ٚ‬ثلؿاُت وبًجلي‪ٞ‬ب ؿك ٔب‪ٜٞ‬بی آثبٖ ‪ ٚ‬آفك‬

‫اًت‪ .‬اًتفبؿ‪ ٜ‬ام صبی تلٍ ؿك ‪ٛ‬ت ً‪ٙ‬تی وِ‪ٛ‬ك‪ٞ‬ب ربیٍب‪ ٜ‬ؽبٓی ؿاكؿ‪ .‬ؿْ ولؿ‪ٜ‬ی ثلي یب ٌُ آٖ ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ وب‪ٙٞ‬ـ‪ٜ‬ی وٌّتل‪ٗ ،َٚ‬ـػف‪٘ٛ‬ی‬

‫و‪ٙٙ‬ـ‪ ،ٜ‬وب‪ٙٞ‬ـ‪ٜ‬ی فِبكؽ‪ ،ٖٛ‬وب‪ َٞ‬ؿ‪ٙٞ‬ـ‪ٜ‬ی ‪ٚ‬یٌى‪ٛ‬میت‪ٝ‬ی ؽ‪ٔ ٚ ٖٛ‬غلن علوبت پلیٌتبِتیٌٓ ك‪ٚ‬ؿ‪ ،ٜ‬آكاْ ثؾَ‪ٙٔ ،‬جغ غ‪ٙ‬ی آ‪ ٚ ٗٞ‬ؿك‬

‫ؿكٔبٖ اؽتالالت وجـی ‪ٓ ٚ‬فلایی ٔ‪ٛ‬كؿ ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬اًت‪ٕٞ .‬ض‪ٙ‬یٗ صبی ٔىی ث‪ ٝ‬ػّت ؿاُتٗ آ٘تی اوٌیـاٖ‪ٞ‬بی میبؿ‪ٔ ،‬یت‪ٛ‬ا٘ـ ثب كاؿیىبَ‪ٞ‬بی‬

‫آماؿ ٔ٘ل ت‪ِٛ‬یـ ُـ‪ ٜ‬ؿك ثـٖ ٔجبكم‪ ٜ‬و‪ٙ‬ـ‪ .‬ام ایٗ ك‪ ٚ‬ؿك ثلاثل ًل‪ٛ‬بٖ‪ٞ‬ب ؽبٓیت ٔغبفظت و‪ٙٙ‬ـ‪ ٜ‬ام ؽ‪ٛ‬ؿ ِ٘بٖ ٔیؿ‪ٞ‬ـ‪.‬‬

‫کلمات کلیدی‪ :‬صبی تلٍ‪ ،‬صبی ٔىی‪ ،Hibiscus sabdariffa ،‬وب‪ٙٞ‬ـ‪ ٜ‬فِبك ؽ‪ ،ٖٛ‬وب‪ٙٞ‬ـ‪ ٜ‬وٌّتل‪.َٚ‬‬

‫صف حه|‪1‬‬
 ‫مقدمه‬

‫لـٔت ُ‪ٙ‬بؽت ٌیب‪ٞ‬بٖ ؿاك‪ٚ‬یی‪ ،‬ثیل‪ ٖٚ‬ام عبفظ‪ ٝ‬تبكیؼ اًت‪ .‬یىی ام ؿالیُ ٔ‪ ٟٓ‬ایٗ لـٔت‪ ،‬ع٘‪ٛ‬ك ثب‪ٚ‬ك‪ٞ‬بی كیِ‪ٝ‬ؿاك ٔلؿْ‬
‫ًلمٔیٗ ‪ٞ‬بی ٔؾتّف ؿك ؽٔ‪ ّٛ‬اًتفبؿ‪ ٜ‬ام ٌیب‪ٞ‬بٖ ؿاك‪ٚ‬یی اًت‪ٌ .‬یب‪ٞ‬بٖ ؿاك‪ٚ‬یی ‪ٞ‬ل ص‪ٙ‬ـ ؿك ؿاُتٗ ٔ‪ٛ‬اؿ ٔ‪ٛ‬حل‪ ٜ‬ثب یىـیٍل ِٔتلن‬
‫‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ‪ِٚ ،‬ی ثـی‪ٟ‬ی اًت و‪ ٝ‬ام ؽٔ‪ٓٛ‬یت ٌیب‪ُٙ ٜ‬بًی ٔتفب‪ٚ‬تی ثلؽ‪ٛ‬كؿاك٘ـ‪ .‬ؿك لیبى ثب ٔغٔ‪ٛ‬الت ثبغجب٘ی‪ٌ ،‬یب‪ٞ‬بٖ ؿاك‪ٚ‬یی وٕتل ث‪ٝ‬‬
‫ًجنی‪ٞ‬ب ‪ٔ ٚ‬ی‪ٜٞٛ‬ب ُجب‪ٞ‬ت ؿاك٘ـ‪ .‬ثّى‪ ٝ‬ثیِتل ُجی‪ٌ ٝ‬یب‪ٞ‬بٖ می‪ٙ‬تیا٘ـ ‪ ٚ‬ا٘‪ٛ‬اع یىٌبِ‪ ،ٝ‬ؿ‪ًٚ‬بِ‪ ،ٝ‬ص‪ٙ‬ـ ًبِ‪ ،ٝ‬ػّفی‪ ،‬ؽِجی‪ ،‬ؿكؽتض‪ٝ‬ای یب‬
‫ؿكؽتی (ُبُٔ ٌ‪ٞٝ٘ٛ‬بی ٔخٕل ‪ ٚ‬غیلٔخٕل) ؿك ثیٗ آٖ‪ٞ‬ب ؿیـ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ (أیـثیٍی‪ .)1388 ،‬صبی تلٍ ثب ٘بْ ػّٕی ‪Hibiscus‬‬
‫‪ sabdariffa‬ام ؽب٘‪ٛ‬اؿ‪ٔ ٜ‬بِ‪ٛ‬اً‪ 1ٝ‬اًت و‪ ٝ‬ؿك وِ‪ٛ‬ك‪ٞ‬بی ٔؾتّف ث‪٘ ٝ‬بْ‪ٞ‬بی ٔغّی ٔؾتّفی ٔؼل‪ٚ‬ف اًت‪ .‬ؿك ایلاٖ ث‪٘ ٝ‬بْ‪ٞ‬بی صبی‬
‫ٔىی‪ ،‬صبی تلٍ‪ ،‬ك‪ ٚ ًُٚ‬صبی للٔن ِٔ‪ٟٛ‬ك اًت‪ .‬ؿك وِ‪ٛ‬ك‪ٞ‬بی اٍّ٘یٌی مثبٖ ث‪٘ ٝ‬بْ‪ٞ‬بی ‪ٚ Sorrel ،Rozelle ،Roselle‬‬
‫‪ ،Sour-Sour‬ؿك فلاٌ٘‪ ٝ‬ث‪ Oselle rauge ٝ‬یب ‪ Oseille deguinea‬ؿك اًپب٘یب ث‪ٚ Sereni ،Quimbombochino ٝ‬‬
‫‪ ،Rosode jamaica‬ؿك پلتمبَ ‪ ،Azedade guine ٚ Vinagreria‬ؿك ‪ّٙٞ‬ـ ‪ ،Zuring‬ؿك ُٕبَ آفلیمب ‪ُ ٚ‬لق آٖ ‪Karkade‬‬
‫یب ‪ ،Carcade‬ؿك ً‪ٍٙ‬بَ ‪ ،Bisap‬ؿك ‪ٙٞ‬ـ‪ًٚ‬تبٖ ‪ Mesta‬یب ‪ ،Meshta‬ؿك ٔیبٕ٘بك ‪ ،Chin baug‬ؿك تبیّ‪ٙ‬ـ ‪ ،Krajeab‬ؿك ٔبِی‬
‫‪ Dah‬یب ‪ ،Dah bleni‬ؿك ٌبٔجیب ‪ ،Wonjo‬ؿك ٘یزل ‪ ،Zobo‬ؿك ٔٔل‪ ،‬ػلثٌتبٖ ًؼ‪ٛ‬ؿی ‪ًٛ ٚ‬ؿاٖ ‪ Karkade‬ؿك ٘بٔیجیب‬
‫‪ ،Omutete‬آٔلیىبی التیٗ ‪ ،Sorrel‬پب٘بٔب ‪ ،Saril‬ا٘ـ‪٘ٚ‬نی ‪ ٚ Rosela‬ؿك ٔبِنی ث‪٘ ٝ‬بْ‪ٞ‬بی ‪ Asampaya‬یب ‪Asam susr‬‬
‫ٔؼل‪ٚ‬ف اًت (ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪1389 ،‬؛ ‪ِٙٔ .)Morton et al., 2007; Hirunpanich et al., 2005‬ب ایٗ ٌیب‪ ٜ‬آفلیمب‬
‫(آٍ٘‪ٛ‬ال) اًت‪ .‬أل‪ٚ‬م‪ ٜ‬ؿك ثٌیبكی ام ٘‪ٛ‬اعی ٌلٌٔیل ر‪ٟ‬بٖ وِت ٔی ُ‪٘ٛ‬ـ‪ ،‬أب ػٕـ‪ ٜ‬وِت آٖ ؿك ُٕبَ آفلیمب‪ٔ ،‬ىنیه‪ٙٞ ،‬ـ‪ ،‬تبیّ‪ٙ‬ـ‬
‫‪ ٚ‬صیٗ ٓ‪ٛ‬كت ٔیٌیلؿ (ٓفبییؽلْ ‪ٕٞ ٚ‬ىبكاٖ‪ .)1389 ،‬اًتفبؿ‪ ٜ‬ام صبی تلٍ ؿك ‪ٛ‬ت ً‪ٙ‬تی وِ‪ٛ‬ك‪ٞ‬ب ربیٍب‪ ٜ‬ؽبٓی ؿاكؿ‪ .‬ؿك‬
‫‪ٙٞ‬ـ‪ًٚ‬تبٖ آفلیمب‪ٔ ،‬ىنیه ‪ٛ٘ ٚ‬اعی عبك‪ٜ‬ای و‪ ٝ‬ایٗ ٔغٔ‪ َٛ‬ثیِتل وبُت ‪ ٚ‬ثلؿاُت ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ؿاك‪ًٚ‬بماٖ ؿك ً‪ٍٙ‬بَ ػٔبك‪ٜ‬ی ایٗ‬
‫ٌیب‪ ٜ‬كا ثلای وب‪ َٞ‬فِبكؽ‪ ٖٛ‬ت‪ٓٛ‬ی‪ٔ ٝ‬یو‪ٙٙ‬ـ‪ .‬ؿك ًبَ ‪ 1962‬احل‪ٞ‬بی وب‪ َٞ‬ؿ‪ٙٞ‬ـ‪ٜ‬ی فِبكؽ‪ ،ٖٛ‬آ٘تی اًپبًٕ‪ٛ‬ؿیه‪ٗ ،‬ـاٍّ٘ی ‪ٚ‬‬
‫ٗـ ثبوتلیبیی ایٗ ٌیب‪ٌ ٜ‬ناكٍ ُـ‪ٕٞ .‬ض‪ٙ‬یٗ ٌناكٍ ُـ‪ ٜ‬اًت و‪ ٝ‬ایٗ ٌیب‪ٔ ٜ‬غلن ر‪ٌٙ‬ی‪ ،‬اُت‪ٟ‬بآ‪ٚ‬ك‪٘ ،‬یل‪ ٚ‬ثؾَ‪ّٔ ٚ ٌُٟٔ ،‬یٗ‪،‬‬
‫ٗـًل‪ٛ‬بٖ‪ٗ ،‬ـًلف‪ٗ ٚ ٝ‬ـتت اًت (‪ .)Morton et al., 2007; Chen et al., 2002; Lin et al., 2007‬فلآ‪ٚ‬كؿ‪ٜٞ‬بی ایٗ‬
‫ٌیب‪ ٜ‬ؿك ٘مب‪ٔ ٙ‬ؾتّف ؿ٘یب وبكثلؿ‪ٞ‬بی ٌ‪٘ٛ‬بٌ‪ ٖٛ‬غقایی ؿاكؿ‪ .‬ؿك ً‪ٛ‬ئیي ام وبكوبؿ و‪٘ ٝ‬بْ ػلثی ‪ٌّ ٚ‬جلي ؽِه آٖ ٔیثبُـ ثلای‬
‫ت‪ٟ‬ی‪ٔ ٝ‬لثب‪ ،‬هِ‪ً ،ٝ‬ي اًتفبؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ؿك ٔ‪ٙ‬ب‪ٛ‬ك عبك‪ٜ‬ای ٘ین ام ٌّجلي‪ٞ‬بی آٖ ثلای ت‪ٟ‬ی‪ ٝ‬هِ‪ُ ،ٝ‬لثت‪ ،‬هالتیٗ‪ُٛ٘ ،‬یـ٘ی‪ٞ‬ب‪ ،‬ت‪ٟ‬ی‪ٝ‬‬
‫ویه‪ٔ،‬بكٔبالؿ‪ ،‬صبی‪ ،‬ثٌت‪ٙ‬ی ‪ ٚ‬ؿًل‪ٞ‬بی غقایی اًتفبؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ام ٌّجلي‪ٞ‬بی ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ؿك ‪ٙٞ‬ـ غلثی ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ ‪ٛ‬ؼٓ ؿ‪ٙٞ‬ـ‪ ٚ ٜ‬كً٘‬
‫غقایی ‪ ٚ‬ؿك اك‪ٚ‬پب ‪ ٚ‬ألیىب ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ كً٘ اًتفبؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ؿك ثلؽی وِ‪ٛ‬ك‪ٞ‬ب ٔخُ اًپب٘یب ام ثلي ایٗ ٌیب‪٘ ٜ‬ین ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ اؿ‪ٚ‬ی‪ٚ ٝ‬‬
‫صبُ‪ٙ‬ی غقایی اًتفبؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ؿك ٔبِنی ام ٌّجلي‪ٞ‬بی تبم‪ٜ‬ی آٖ ٘‪ُٛ‬یـ٘ی عب‪ٚ‬ی ‪ٚ‬یتبٔیٗ ث ‪ ٚ‬آ٘ت‪ًٛ‬یب٘یٗ ت‪ٟ‬ی‪ٔ ٝ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ؿك‬
‫ٔىنیه ٌُ‪ٞ‬بی ؽِه آٖ كا ث‪ٔ ٝ‬ـت ‪ 8‬تب ‪ 10‬ؿلیم‪ٔ ٝ‬یر‪ُٛ‬ب٘‪ٙ‬ـ تب كً٘ ٔبیغ آٖ للٔن ُ‪ٛ‬ؿ‪ً ،‬پي ث‪ ٝ‬آٖ ُىل اٗبف‪ٔ ٝ‬یُ‪ٛ‬ؿ و‪ٝ‬‬
‫ام ٘‪ُٛ‬یـ٘ی‪ٞ‬بی اكماٖ ؿك ایٗ ٔ‪ٜٙ‬م‪ ٝ‬اًت (‪.)Hirunpanich et al., 2005‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Malvaceae‬‬

‫صف حه|‪2‬‬
 ‫گیاهشناسی‬

‫صبی تلٍ‪ٌ 2‬یب‪ٞ‬ی یىٌبِ‪ُ ،ٝ‬بؽ‪ٝ‬ؿاك اًت‪ .‬اكتفبع ایٗ ٌیب‪ ٜ‬عـ‪ٚ‬ؿ ‪ً 64-429‬ب٘تیٔتل كُـ ٔیو‪ٙ‬ـ‪ .‬ثلي‪ٞ‬بی ایٗ ٌیب‪ٜ‬‬
‫ِ‪ٛ‬ثـاك ث‪ٛ‬ؿ‪ٌُٞ ٚ ٜ‬بی ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ثنكي ثب ؿٌُْ و‪ٛ‬تب‪ ٚ ٜ‬ث‪ ٝ‬كً٘ للٔن ٔتٕبیُ ث‪ ٝ‬مكؿ ثب ٔلون تیل‪ًٛٛٔ( ٜ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪ٌُٞ ،)1389 ،‬بی‬
‫آٖ ؿاكای وبِیىي آثـاك ث‪ ٝ‬كً٘ للٔن ك‪ٔ ُٗٚ‬یثبُ‪ٙ‬ـ (اپیوبِیىي عّم‪ٝ‬ای ام ٌّجلي‪ٞ‬ب اًت و‪ِٔ ٝ‬بث‪ ٝ‬كؿیف حب٘‪ٛ‬ی‪ ٝ‬وبًجلي‪ٞ‬ب‬
‫ث‪ٙ‬ظل ٔیكًـ)‪ .‬وبِیىي ‪ ٚ‬اپیوبِیىي ؿك ٔلعّ‪ٔ ٝ‬ی‪ٜٛ‬ؿ‪ٞ‬ی رٕغآ‪ٚ‬كی ٔیُ‪٘ٛ‬ـ‪ .‬ایٗ ثؾَ‪ٞ‬ب و‪ٔٔ ٝ‬لف ؽ‪ٛ‬كاوی ؿاُت‪ ٚ ٝ‬تلٍ ‪ٚ‬‬
‫ُیلیٗ ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ ٌُ‪ٞ‬بی صبی تلٍ ُ‪ٙ‬بؽت‪ٔ ٝ‬یُ‪٘ٛ‬ـ (ٓفبییؽلْ ‪ٕٞ ٚ‬ىبكاٖ‪ٔ .)1387 ،‬ی‪ٜٞٛ‬ب ‪ً 2/5‬ب٘تیٔتل ‪ َٛٛ‬ؿاك٘ـ ‪ٚ‬‬
‫ت‪ ًٚٛ‬وبًجلي‪ٞ‬بی ٌ‪ُٛ‬تی ٔب٘‪ٙ‬ـ و‪ٔ ٝ‬غت‪ٛ‬ی ‪ 22-34‬ؿا٘‪ ٝ‬ؿك ‪ٞ‬ل وپٌ‪ٔ َٛ‬یثبُـ‪ ،‬اعب‪ُ ٝٛ‬ـ‪ٜ‬ا٘ـ‪ٕٞ .‬ض‪ٙ‬یٗ ؿا٘‪ٞٝ‬ب ث‪ ٝ‬كً٘ ل‪ٜٟٛ‬ای‬
‫تیل‪ٌٞ ٜ‬ت‪ٙ‬ـ‪ .‬ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ؽ‪ٛ‬ؿٌِٗ ث‪ٛ‬ؿ‪ ٚ ٜ‬ؿاكای یه كیِ‪ ٝ‬كاًت ‪ ٚ‬ػٕیك ٔیثبُـ (ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪.)1389 ،‬‬

‫واریتههای چای ترش‬

‫‪ٚ‬اكیت‪ٞٝ‬بی ٔتؼـؿی ُ‪ٙ‬بؽت‪ُ ٝ‬ـ‪ٜ‬ا٘ـ و‪ٔ ٝ‬ؼل‪ٚ‬فتلیٗ آٖ‪ٞ‬ب ػجبكت‪ٙ‬ـ‪:‬‬

‫‪ ‬واریته سابداریفا‪ٌ :‬یب‪ٞ‬ی یىٌبِ‪ ،ٝ‬كاًت‪ ،‬ؿكؽتض‪ٝ‬ای‪ ،‬ا٘ج‪ ،ٜٛ‬اكتفبع ‪ٔ 2/4‬تل‪ً ،‬بل‪ٝ‬ای ل‪ٛ‬ی‪ٓ ،‬بف یب ٌ٘جتب ٓبف‪ ،‬اًت‪ٛ‬ا٘‪ٝ‬ای‬
‫ُىُ ‪ ٚ‬للٔن ٔیثبُـ‪ .‬ثلي‪ٞ‬ب ثنكي‪ٙٔ ،‬فلؿ ‪ٔ ٚ‬ت‪ٙ‬ب‪ٚ‬ة ثب كٌجلي‪ٞ‬بی پ‪ٙ‬ز‪ٝ‬ای للٔن كً٘ ‪ً 7/5 – 12‬ب٘تیٔتل ‪ً ،َٛٛ‬جن كً٘ ‪ٚ‬‬
‫ثب ؿْثلي و‪ٛ‬تب‪ ٜ‬یب ثّ‪ٙ‬ـ ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ‪ .‬ثلي‪ٞ‬ب ؿك ٌیب‪ٞ‬ض‪ٞٝ‬بی ر‪ٛ‬اٖ ‪ ٚ‬ثلي‪ٞ‬بی ثبالیی ٌیب‪ٞ‬بٖ پیل ًبؿ‪ُ ٚ ٜ‬جی‪ٌٞ ٓٞ ٝ‬ت‪ٙ‬ـ‪ .‬ثلي‪ٞ‬بی‬
‫پبییٗ تل ‪ ٚ 3 – 5‬یب عتی ‪ِٛ 7‬ة ػٕیك ؿاك٘ـ‪ .‬عبُی‪ ٝ‬ثلي‪ٞ‬ب ؿ٘ـا٘‪ٝ‬ای اًت‪ٌُٞ .‬ب ث‪ٛٓ ٝ‬كت ٔ‪ٙ‬فلؿ ؿك ما‪ٚ‬ی‪ ٝ‬ثلي ایزبؿ ٔی‪-‬‬
‫ُ‪٘ٛ‬ـ‪ً 12/5 ،‬ب٘تیٔتل ػلٕ ؿاُت‪ ٚ ٝ‬ث‪ ٝ‬كً٘ مكؿ یب ٘ؾ‪ٛ‬ؿی ٔیثبُـ‪ٌّ .‬جلي‪ٞ‬ب ًفیـ ثب ٔلون للٔن كً٘ ؿك پبی‪ٔ ٝ‬یّ‪ ٝ‬پلصٓ‬
‫‪ٚ‬الغ ُـ‪ٜ‬ا٘ـ ‪ ٚ‬مٔب٘ی و‪ ٝ‬ؿك ا٘ت‪ٟ‬بی ك‪ٚ‬م‪ ،‬پؤلؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪٘ٛ‬ـ كً٘ آٖ‪ٞ‬ب ث‪ٙ‬فَ ٔیٌلؿؿ‪ .‬ؿاكای وبًجلي ؽ‪ٛ‬كاوی للٔن تب مكؿ‬
‫وٕلً٘‪ ،‬و‪ ٝ‬ایٗ ‪ٚ‬اكیت‪ ٝ‬اِیبف وٕتلی ؿاكؿ )‪ .(Duke, 1983‬وبًجلي ث‪ ٝ‬كً٘ للٔن ٔیثبُـ ‪ ٚ‬ام ‪ 5‬وبًجلي ثنكي ثب یه‬
‫اپیوبِیىي ‪ 8 -12‬لٌٕتی‪ ،‬تِىیُ یبفت‪ ٚ ٝ‬پیلأ‪ ٖٛ‬پبی‪ٔ ٝ‬یثبُـ و‪ُ ٝ‬ل‪ٚ‬ع ث‪ ٝ‬ثنكي ُـٖ‪ٌُٛ ،‬تی ُـٖ‪ ،‬ا٘غ‪ٙ‬ب یبفتٗ ‪ٕٞ‬لا‪ٜ‬‬
‫ثب آثـاك ُـٖ ‪ً 3/2 – 5/7 ٚ‬ب٘تیٔتل ‪ َٛٛ‬ؿاُت‪ ٚ ٝ‬وپٌ‪َٞٛ‬بی ٔؾّٕی كا وبٔال اعب‪ ،ٝٛ‬و‪ ٝ‬ایٗ وپٌ‪َٞٛ‬ب ‪ً 1/5 -2‬ب٘تیٔتل‬
‫‪ َٛٛ‬ؿاك٘ـ‪ ،‬وپٌ‪َٞٛ‬ب لجُ ام كًیـٖ ًجن‪ ،‬پ‪ٙ‬ذ ثلص‪ٝ‬ای ث‪ٛ‬ؿ‪ ٚ ٜ‬ؿك ‪ٞ‬ل ثلص‪ ٝ‬ؿ‪ ٚ‬كؿیف ؿا٘‪ٚ ٝ‬ر‪ٛ‬ؿ ؿاكؿ و‪ ٝ‬ؿك ‪ٞ‬ل كؿیف ‪3 -4‬‬
‫ؿا٘‪ ٝ‬ل‪ٜٟٛ‬ای ك‪ ُٗٚ‬وّی‪ٛ‬ی ُىُ‪ٔ 3 -5 ،‬یّیٔتل ‪ ٚ َٛٛ‬وبٔال ولنؿاك ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ‪ .‬وپٌ‪َٞٛ‬ب ؿك ٔ‪ٛ‬لغ ؽِه ُـٖ ل‪ٜٟٛ‬ای ‪ ٚ‬ؿك‬
‫ایٗ مٔبٖ ؿا٘‪ٞٝ‬ب كًیـ‪ٔ ٜ‬یثبُ‪ٙ‬ـ ‪ ٚ‬ثب ُىبف‪ٞ‬بی ا‪ِٚ‬ی‪ ٝ‬وپٌ‪ َٛ‬ثبم ٔیُ‪ٛ‬ؿ ‪ ٚ‬ؿا٘‪ٞٝ‬ب كینٍ ٔیو‪ٙ‬ـ )‪.(Morton, 1987‬‬

‫‪2‬‬
‫‪Hibiscus sabdariffa‬‬

‫صف حه|‪3‬‬
‫‪ ‬واریته آلتیسیما‪ٌ :‬یب‪ ٜ‬یىٌبِ‪ ،ٝ‬وٓ ُبؽ‪ ،ٝ‬كاًت‪ ،‬ثب اكتفبع ‪ٔ 4/8‬تل ٔیثبُـ‪ .‬ثیِتل ث‪ ٝ‬ؽب‪ٛ‬ل اِیبف وِت ٔیُ‪ٛ‬ؿ ‪ ٚ‬ام وبًجلي‬
‫آٖ وٕتل اًتفبؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ )‪ . (Duke, 1983‬ؿك ‪ٙٞ‬ـ‪ًٚ‬تبٖ‪ٙٞ ،‬ـ ُللی‪٘ ،‬یزلی‪ ٚ ٝ‬تب ا٘ـام‪ٜ‬ای ؿك ثؼ٘ی ام ٘مب‪ٌ ٙ‬لٌٔیل ؿك‬
‫آٔلیىب وِت ٔی ُ‪ٛ‬ؿ‪ً .‬بل‪ٞ ٝ‬بی ایٗ ‪ٚ‬اكیت‪ً ٝ‬جن ‪ ٚ‬ثلي‪ٞ‬بی آٖ ًجن‪ٌ ،‬ب‪ٞ‬ی ثلي‪ٞ‬ب كٌجلي‪ٞ‬بی للٔن ؿاك٘ـ‪ٌُٞ .‬ب ث‪ ٝ‬كً٘ مكؿ‬
‫‪ ٚ‬وبًجلي‪ٞ‬بیَ للٔن یب ًجن‪ ،‬غیل ٌ‪ُٛ‬تی‪ ،‬ؽبكؿاك ‪ٔٔ ٚ‬لف غقایی ٘ـاكؿ )‪.(Morton, 1987‬‬
‫‪ ‬واریته ریکو‪ :‬ؿك ًبَ ‪٘ 1912‬بٌْقاكی ُـ‪ٌ .‬یب‪ٞ‬ی ثب كُـ ٌ٘جتب وٓ‪ ،‬ث‪ٛ‬ت‪ٝ‬ای‪ٔ ،‬ؼٕ‪ٛ‬ال ثلي‪ٞ‬ب ًبؿ‪ ٜ‬و‪ ٝ‬ؿك ٔـت مٔبٖ ‪ٛٛ‬ال٘ی‬
‫ث‪ٛ‬ر‪ٛ‬ؿ ٔیآی‪ٙ‬ـ ‪ ٚ‬اغّت ٔ‪ٛ‬الغ ؿاكای ً‪ِٛ ٝ‬ة ٔیثبُ‪ٙ‬ـ‪ٌُٞ .‬ب ؿاكای صِٓ‪ٞ‬ب (٘مب‪ )ٙ‬للٔن تیل‪ ٚ ٜ‬ؿا٘‪ٞٝ‬بی ٌلؿ‪ ٜ‬آٖ مكؿ ‪ٛ‬الیی‬
‫اًت‪ .‬وبًجلي ؿك مٔبٖ ثّ‪ٛ‬ؽ ؿاكای ‪ً 5‬ب٘تیٔتل ‪ً 3/2 ٚ َٛٛ‬ب٘تیٔتل ػلٕ ؿاكؿ‪ .‬ثلاوت‪ٞٝ‬ب (ثلٌه‪ٞ‬ب) ث‪ٛٓ ٝ‬كت افمی ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ‪.‬‬
‫ثیِتلیٗ ٔغٔ‪ٞ َٛ‬ل ٌیب‪ ٜ‬وبًجلي آٖ اًت ثلای آة ٔی‪ُ ٚ ٜٛ‬لثت اًتفبؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ ‪ ٚ‬كً٘ آٖ للٔن تیل‪ ٜ‬اًت ‪(Morton,‬‬
‫)‪.1987‬‬
‫‪ ‬واریته ویکتور‪ٌ :‬یب‪ٞ‬ی ثب اكتفبع ‪ٔ 2/13‬تل‪ ،‬كاًت ‪ ٚ‬ت‪ٙٔٛٙ‬ـ اًت‪ٌُٞ .‬ب ؿاكای صِٓ ‪ٞ‬ب (٘مب‪ )ٙ‬للٔن تیل‪ ٚ ٜ‬ؿا٘‪ٞ ٝ‬بی ٌلؿ‪ٜ‬‬
‫ل‪ٜٟٛ‬ای ‪ٛ‬الیی ٔیثبُـ‪ٚ .‬یىت‪ٛ‬ك ؿك ثؼ٘ی رب‪ٞ‬ب م‪ٚ‬ؿتل ٌ٘جت ث‪ ٝ‬كیى‪ُ ٛ‬ى‪ٛ‬ف‪ٔ ٝ‬یؿ‪ٞ‬ـ‪ .‬وبًجلي‪ٞ‬ب ٌ٘جت ث‪ ٝ‬وبًجلي‪ٞ‬بی كیى‪ٛ‬‬
‫ثّ‪ٙ‬ـتل ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ‪ .‬ثلاوت‪ٞٝ‬ب (ثلٌه‪ٞ‬ب) ثّ‪ٙ‬ـتل‪ٛٛ ،‬ال٘یتل ‪ ٚ‬ؿاكای فل‪ٚ‬كفتٍی ث‪ًٕ ٝ‬ت ثبال ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ‪ ٚ .‬ػٔبك‪ ٜ‬آٖ ؿك آة ٔی‪ٔ ،ٜٛ‬لثب ‪ٚ‬‬
‫ُلثت ٔٔلف ٔیُ‪ٛ‬ؿ ‪ ٚ‬وبٔال للٔن اًت )‪.(Morton, 1987‬‬
‫‪ ‬واریته آرچر‪ :‬ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ثؼ٘ی ا‪ٚ‬لبت ك‪ً ًُٚ‬فیـ ٘بٔیـ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪ٌ .‬یب‪ٞ‬ی ثّ‪ٙ‬ـ ‪ ٚ‬ل‪ٛ‬ی ُجی‪ٚ ٝ‬یىت‪ٛ‬ك ‪ِٚ‬ی ًبل‪ٞٝ‬بی آٖ ًجن كً٘‬
‫اًت‪ٌُٞ .‬ب مكؿ ‪ ٚ‬ؿا٘‪ٞٝ‬بی ٌلؿ‪ ٜ‬ل‪ٜٟٛ‬ای اًت‪ .‬وبًجلي‪ٞ‬ب ًجن كً٘ یب ًجن ٔتٕبیُ ث‪ً ٝ‬فیـ ‪ ٚ‬و‪ٛ‬صىتل ٌ٘جت ث‪ ٝ‬ؿ‪ٚ ٚ‬اكیت‪ٝ‬‬
‫ؿیٍل‪ ،‬أب ٔغٔ‪ َٛ‬ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ؽیّی ثیِتل اًت‪ .‬ػٔبك‪ ٚ ٜ‬آة ٔی‪ ٚ ٜٛ‬ؿیٍل ٔغٔ‪ٛ‬الت تملیجب ثـ‪ ٖٚ‬كً٘ اًت‪ٔ .‬ی‪ٜٞٛ‬بی ًجن‬
‫ك‪ ًُٚ‬كُـ ؿاؿ‪ٔ ٜ‬ی ُ‪ٛ‬ؿ ؿك ًلتبًل ً‪ٍٙ‬بَ‪ٔ ،‬ؾٔ‪ٓٛ‬بً ؿك ٘بعی‪ ٝ‬وبح ‪ٚ‬كت ٔخُ یه ًجنی ثیِتل ٔ‪ٛ‬كؿ اًتفبؿ‪ ٜ‬للاك ٔیٌیلؿ‬
‫)‪.(Morton, 1987‬‬
‫‪ ‬سایر واریتهها‪ٚ :‬اكیت‪ٞٝ‬بی ؽ‪ٛ‬كاوی صبی ٔىی‪ٔٔ ،‬لی )‪ًٛ ،(V.Masri‬ؿا٘ی ) ‪،(Sabhi 17 dark color) ،(V.Sudani‬‬
‫)‪ (Sabahia 17 light color‬تؼـاؿی ام ‪ٚ‬اكیت‪ٞٝ‬بی فیجلی صبی ٔىی ػجبكت‪ٙ‬ـ ام‪Hs24 , Hs7910 , Hs4288 , :‬‬
‫‪.Amv1, Amv2 ,Asop3‬‬

‫مواد شیمایی گیاه‬

‫ؿك ػٔبك‪ٜٞ‬بی آثی ایٗ ٌیب‪ ٜ‬تب ‪ %15‬پّی ًبوبكیـ‪ٞ‬بی ِؼبةؿاك (ٔ‪ًٛ‬یاله) ‪ %2 ٚ‬پىتیٗ ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ؿ ؿاك٘ـ‪ .‬ایٗ ػٔبك‪ٔ ٜ‬ؼٕ‪ٛ‬ال‬
‫عب‪ٚ‬ی اًیـ‪ٞ‬بی آِی (‪ٔ )% 15-30‬ب٘‪ٙ‬ـ اًیـ‪ٞ‬یجیٌى‪ٛ‬ى‪ٕٞ ،‬لا‪ ٜ‬ثب اًیـاًى‪ٛ‬كثیه‪ ،‬اًیـٔبِیه ‪ ٚ‬اًیـتبكتبكیه ٔیثبُ‪ٙ‬ـ‪ .‬پّی‬
‫ًبوبكیـ‪ٞ‬ب ػٕـتب ام ٘‪ٛ‬ع آكاثی‪ٙ‬بٖ ‪ ٚ‬آكاثی‪ٌٛٙ‬بالوتبٖ ث‪ٛ‬ؿ‪ٕٞ ٚ ٜ‬لا‪ ٜ‬ثب اًیـ ٌبالوتل‪٘ٚ‬یه‪ ،‬كأ‪ٛٙ‬م‪ٌ ،‬بالوتبم ‪ ٚ‬آكاثی‪ٛٙ‬م ٔیثبُ‪ٙ‬ـ‪ .‬كً٘‬
‫للٔن ایٗ ٌُ‪ٞ‬ب ٘بُی ام ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ؿ ‪ %1/5‬آ٘ت‪ًٛ‬یب٘یٗ‪ٞ‬ب ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ (ٓفبییؽلْ ‪ٕٞ ٚ‬ىبكاٖ‪ .)1387 ،‬ؿك ٌّجلن ایٗ ٌیب‪ ٜ‬تلویجبت ‪ٚ‬‬
‫آِىبِ‪ٛ‬ئیـ‪ٞ‬بی ٔؾتّفی ٔب٘‪ٙ‬ـ آ٘ت‪ًٛ‬یب٘یٗ‪ ،‬ثتبوبك‪ٚ‬تٗ‪ ،‬ثتب ًیت‪ٛ‬اًتل‪ َٚ‬اًیـاًى‪ٛ‬كثیه‪ ،‬ا٘یٌبِـئیـ‪ٞ‬ب‪ ، 3‬اًیـًیتلیه‪ً ،‬یب٘یـیٗ ‪- 3‬‬

‫‪3‬‬
‫‪Anisaldehyde‬‬

‫صف حه|‪4‬‬
 ‫ك‪ٚ‬تی‪ًٛٙ‬یـ‪ٛٔ ،‬و‪ٛ‬پّی ًبوبكیـ‪ٞ‬ب‪ٞ ،‬یجٌیتیٗ‪ ،4‬ؿِفی‪ٙ‬یـیٗ‪ٌ ،‬بالوت‪ٛ‬م‪ًٌٛ ،‬پتیٗ‪ ، 5‬پىتیٗ‪ ،‬پّی ًبوبكیـ‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬اًیـاًتئبكیه ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ؿ‬
‫ؿاكؿ‪ .‬ث‪ٕٞ ٝ‬یٗ ؿِیُ ؿك ‪ٛ‬ت ً‪ٙ‬تی ثلای پیٍِیلی ‪ ٚ‬ؿكٔبٖ ً‪ًٞٙ‬بی وّی‪ٛ‬ی ‪ٔ ٚ‬خب٘‪ ٓٞ ،ٝ‬ص‪ٙ‬یٗ‪ ،‬ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ آ٘تی ثبوتلیبَ‪ٗ ،‬ـ‬
‫لبكس‪ٔ ،‬بؿ‪ٜ‬ی ‪ٞ‬یپ‪ٛ‬وٌّتل‪ِٕٚ‬یه‪ ،‬آ٘تی اًپبًٕ‪ٛ‬ؿیه ‪ ٚ‬وب‪ٙٞ‬ـ‪ٜ‬ی فِبكؽ‪ ٖٛ‬اًتفبؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ ( ‪D'heureux-Calix & Badrie,‬‬
‫‪ .)2004‬وبًجلي‪ٞ‬بی تبم‪ ٜ‬عب‪ٚ‬ی وٌّیٓ‪٘ ،‬یبًیٗ‪ ،‬آ‪ ،ٗٞ‬كیج‪ٛ‬فال‪ٚ‬یٗ ‪ ٚ‬كٍ٘ین‪ٞ ٜ‬یجٌتیٗ ٔیثبُـ و‪ ٝ‬یه آ٘ت‪ًٛ‬یب٘یٗ اًت‪.‬‬
‫وبًجلي‪ٞ‬بی ؽِه ُـ‪ٔ ٜ‬غت‪ٛ‬ای ‪ٞ‬یجٌتیٗ‪ً ،‬بثـاكتیٗ ‪ ٚ‬فّ‪ٛ٘ٛ‬ئیـ ٌ‪ًٛ‬ی پتّی‪ٙ‬ت اًت (‪.)Morton, 1987‬‬

‫اکولوشی گیاه‬
‫ث‪ٟ‬تلیٗ ٘‪ٛ‬اعی وِت ایٗ ٌیب‪٘ ٜ‬مب‪ٛ‬ی اًت و‪ ٝ‬ؿاكای ‪ٔ 125-250‬یّیٔتل ثبك٘ـٌی ‪ ٚ‬عـالُ ؿٔبیی ‪ 15‬ؿكر‪ً ٝ‬ب٘تیٌلاؿ‬
‫ؿك ا‪ َٚ‬فُٔ كُـ ثبُـ‪ .‬آة ‪ٛٞ ٚ‬ای ٔ‪ّٜٛ‬ة ثبػج كُـ ًلیغ ‪ٙٔ ٚ‬ظٓ ٔیُ‪ٛ‬ؿ ؿك ایٗ ٘‪ٛ‬اعی ؿكر‪ ٝ‬علاكت ٘جبیـ وٕتل ام ‪ 21‬ؿكر‪ٝ‬‬
‫ًب٘تیٌلاؿ ثلای ‪ 4‬تب ‪ٔ 8‬ب‪ ٜ‬ثبُـ (ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪ .)9831 ،‬تؼییٗ تبكیؼ وبُت ثیِتل تغت تبحیل ‪ َٛٛ‬ك‪ٚ‬م‪ ،‬یه ٌیب‪ ٜ‬آٔجی‬
‫فت‪ٛ‬پلی‪ٛ‬ؿیه ٔی ثبُـ (یؼ‪ٙ‬ی ٌّـ‪ٞ‬ی آٖ ‪ ٓٞ‬ؿك ك‪ٚ‬م‪ٞ‬بی و‪ٛ‬تب‪ ٓٞ ٚ ٜ‬ؿك ك‪ٚ‬م‪ٞ‬بی ف‪ٛ‬ق اِؼبؿ‪ ٜ‬ثّ‪ٙ‬ـ ا٘زبْ ٔیٌیلؿ) ٌّـ‪ٞ‬ی ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ؿك‬
‫ُلای‪ ٚ‬ك‪ٚ‬م و‪ٛ‬تب‪ٛ٘ ٚ ٜ‬ك ٔـ‪ٚ‬اْ اِمبء ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ ٌُ .‬ؿاؿٖ ثب و‪ٛ‬تب‪ُ ٜ‬ـٖ ٘‪ٛ‬ك تغلیه ٔیُ‪ٛ‬ؿ (ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪.)9831 ،‬‬
‫حرارت‪ٌ :‬یب‪ ٜ‬ك‪ ًُٚ‬ث‪ ٝ‬یؾج‪ٙ‬ـاٖ ثٌیبك عٌبى ث‪ٛ‬ؿ‪ ٜ‬ام ایٗ ك‪ ٚ‬ؿك ٘‪ٛ‬اعی ٌلٌٔیلی تب اكتفبع ‪ٔ 900‬تلی ام ً‪ٜ‬ظ ؿكیب ثیِتلیٗ كُـ‬
‫كا ؿاكؿ‪ .‬عـالُ ؿكر‪ ٝ‬علاكت ‪ 15‬ؿكر‪ً ٝ‬ب٘تیٌلاؿ ؿك ا‪ َٚ‬فُٔ كُـ ٔیثبُـ‪ .‬ؿك ص‪ٙ‬ـ ٔب‪ ٜ‬ا‪ِٚ‬ی‪ ٝ‬كُـ ؿكر‪ ٝ‬علاكت ٘جبیـ وٕتل ام ‪ 21‬ؿكر‪ٝ‬‬
‫ًب٘تیٌلاؿ ُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬اپتیٕٓ ؿٔبی كُـ ثلای ٌیب‪ ٜ‬صبی تلٍ ‪ 16‬تب ‪ 32‬ؿكر‪ً ٝ‬ب٘تیٌلاؿ ٔیثبُـ‪ .‬ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ثیِتلیٗ كُـ كا ؿك ٘‪ٛ‬اعی ٌلٌٔیلی ‪ٚ‬‬
‫٘یٕ‪ٌ ٝ‬لٌٔیلی ؿاكؿ (ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪.)1389 ،‬‬
‫نور‪ :‬ثب ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬ایٗ ٌیب‪ ٜ‬یه ٌیب‪ ٜ‬ك‪ٚ‬م و‪ٛ‬تب‪ٔ ٜ‬یثبُـ (ٌُؿ‪ٞ‬ی ‪ٚ‬لتی اتفبق ٔیافتـ و‪ ٝ‬ك‪ٚ‬م‪ٞ‬ب و‪ٛ‬تب‪ٜ‬تل ٔیُ‪٘ٛ‬ـ) ث‪ ٝ‬عـالُ ‪ً 13‬بػت ٘‪ٛ‬ك‬
‫ؽ‪ٛ‬كُیـ ؿك ‪ٔ 4‬ب‪ ٜ‬ا‪ َٚ‬كُـ ٘یبم ؿاكؿ‪ِ .‬قا ایٗ ٌیب‪ ٜ‬كا ثبیـ ؿك ٔ‪ٙ‬ب‪ٛ‬ك ثب ٘‪ٛ‬ك وبفی وِت ٕ٘‪ٛ‬ؿ ‪ ٚ‬ام وِت ‪ ٚ‬وبك آٖ ؿك ٔىبٖ‪ٞ‬بی ًبی‪ ٝ‬ؽ‪ٛ‬ؿؿاكی ٕ٘‪ٛ‬ؿ‪-ٌُ .‬‬
‫ؿ‪ٞ‬ی آٖ ثب و‪ٛ‬تب‪ُ ٜ‬ـٖ ك‪ٚ‬م ‪ ٚ‬وب‪ُ َٞ‬ـت ٘‪ٛ‬ك تغلیه ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ٕٞ ،‬ض‪ٙ‬یٗ ك‪ُٙٚ‬بیی ثّ‪ٙ‬ـ ٔـت ث‪ٛٓ ٝ‬كت ‪ٔ 3-4‬ب‪ ٜ‬ام ػ‪ٛ‬أُ ثغلا٘ی كُـ‬
‫ٔیثبُـ (ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪.)9831 ،‬‬
‫رطوبت‪ :‬ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ثب الّیٓ اًت‪ٛ‬ائی و‪ ٝ‬كینٍ ثبكاٖ ًبِیب٘‪ ٝ‬لبثُ ت‪ٛ‬ر‪ٟ‬ی ؿاُت‪ ٝ‬ت‪ٜ‬بثك ثیِتلی ؿاكؿ‪ .‬ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ؿ‪ٚ‬ك‪ٜٞ‬بی ؽِىی كا تغُٕ ٔیو‪ٙ‬ـ ‪ٚ‬‬
‫ؿ‪ٚ‬ك‪ٞ ٜ‬بی ؽِىی ؿك ٔب‪ٜٞ‬بی آؽل كُـ ٔ‪ّٜٛ‬ة ٔیثبُـ‪ .‬ربئی و‪ ٝ‬ثبك٘ـٌی وٓ ثبُـ آثیبكی ٔ‪ٙ‬ظٓ ٔیت‪ٛ‬اٖ ٘تیز‪ ٝ‬ثؾَ ثبُـ ‪ ٚ‬فبّٓ‪ ٝ‬آثیبكی‬
‫ٔیت‪ٛ‬ا٘ـ ‪ 12 - 15‬ك‪ٚ‬م ثبُـ (ثبكیذ اًب٘ي‪ٌ .)1392 ،‬یب‪ ٜ‬ك‪ ًُٚ‬ثلای كُـ ث‪ ٝ‬ؽبن ٔل‪ٛٛ‬ة ٘یبم ؿاكؿ‪ ،‬ث‪ٛٛ ٝ‬كی و‪ ٝ‬ؽبن ث‪ٛٛ ٝ‬ك‬
‫ٔت‪ ًٚٛ‬ثبیـ ؿاكای ‪ 34‬ؿكٓـ ك‪ٛٛ‬ثت ثبُـ‪ .‬اِجت‪ ٝ‬ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ث‪ُ ٝ‬لای‪ ٚ‬غللبثی یب آة ایٌتبؿٌی ٔتغُٕ ٘ؾ‪ٛ‬ا‪ٞ‬ـ ث‪ٛ‬ؿ (ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ٚ‬‬
‫اًتىی‪.)9831 ،‬‬

‫‪4‬‬
‫‪Hibiscetin‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Gossypetin‬‬

‫صف حه|‪5‬‬
‫خاک‪ :‬ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ؿك تٕبْ ؽبن‪ٞ‬ب‪ً ،‬جه‪ٔ ،‬ت‪ًٍٙ ،ًٚٛ‬یٗ ثب ؿاُتٗ م‪ٞ‬ىِی ٔ‪ٙ‬بًت كُـ ٔیو‪ٙ‬ـ‪ .‬ام ٘ظل ‪٘ pH‬ین ؿأ‪ ٝٙ‬تغُٕ ثبالیی ؿاكؿ‪ ،‬أب‬
‫ث‪ٟ‬تلیٗ ؽبن ؽبن‪ٞ‬بی ِ‪ٔٛ‬ی ُ‪ٙ‬ی ثب ‪ٛٔٛٞ‬ى ‪ ٚ‬و‪ٛ‬ؿ ثبال ‪ ٚ‬ؿاكای م‪ٞ‬ىِی ٔ‪ٙ‬بًت ٔیثبُـ ‪ ٚ‬ث‪ٟ‬تلیٗ ‪ pH‬آٖ ٘ین ‪ 5/5‬تب ‪ٔ 7/5‬یثبُـ (ٔ‪ًٛٛ‬ی‬
‫‪ ٚ‬اًتىی‪.)9831 ،‬‬
‫کاشت‬
‫صبی ٔىی ٔؼٕ‪ٛ‬ال ث‪ًٛ‬یّ‪ ٝ‬ثقك تىخیل ٔی ُ‪ٛ‬ؿ‪ ،‬أب ٌب‪ٞ‬ی ث‪ ٝ‬آًب٘ی ام ‪ٛ‬لیك لّٕ‪ ٝ‬كُـ ٔیو‪ٙ‬ـ‪ ،‬ایٗ ك‪ٌ ٍٚ‬یب‪ٞ‬بٖ و‪ٛ‬تب‪ٜ‬تلی‬
‫ایزبؿ ٔی و‪ٙ‬ـ و‪ ٝ‬ث‪ٛٓ ٝ‬كت وِت ٔؾّ‪ ٙٛ‬ؿك ثیٗ ؿكؽتبٖ ‪ٌ ٚ‬یب‪ٞ‬بٖ ؿیٍل وبُت‪ٔ ٝ‬یُ‪ٛ‬ؿ (ٔخالً ‪ٕٞ‬لا‪ ٜ‬ثب ً‪ٔ ٝ‬غٔ‪ َٛ‬ؿیٍل) و‪ ٝ‬ؿك‬
‫‪ٙٞ‬ـ ایٗ ك‪ٔ ٍٚ‬تـا‪َٚ‬تل اًت أب ایٗ ك‪ ٍٚ‬ثبػج وب‪ٌ٘ َٞ‬جی ػّٕىلؿ وبًجلي‪ٞ‬ب ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ص‪ٌ ٖٛ‬یب‪ٞ‬ی ثب كیِ‪ٞٝ‬بی ػٕیك اًت‬
‫(‪ .)Morton, 1987‬ؿك ت‪ٟ‬ی‪ ٝ‬ثٌتل ثقك ُؾٓ ػٕیك تب ػٕك ‪ً 20‬ب٘تیٔتل ت‪ٓٛ‬ی‪ٔ ٝ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬اٌل ایٗ ٌیب‪ ٜ‬فم‪ ٚ‬ثلای ت‪ِٛ‬یـ‬
‫وبًجلي وِت ُ‪ٛ‬ؿ‪ ،‬مٔبٖ ٔ‪ٙ‬بًت وِت ؿك فّ‪ٛ‬كیـای ر‪ٛٙ‬ثی اكؿیج‪ِٟ‬ت ٔیثبُـ‪ .‬ث‪ٜٛ‬ك وّی وِت آٖ ؿك فّ‪ٛ‬كیـا ٔؼٕ‪ٛ‬ال ام‬
‫فل‪ٚ‬كؿیٗ تب ا‪ٚ‬اؽل ٔلؿاؿ ٔیثبُـ‪ .‬اٌل وِت ثلای ُبػ ‪ ٚ‬ثلي ثبُـ (كُـ ًجنی‪ٝٙ‬ای) ثقك كا ٔیت‪ٛ‬اٖ ؿك اًف‪ٙ‬ـ ‪ ٚ‬ثـ‪ ٖٚ‬ت‪ٙ‬ه ولؿٖ‬
‫وبُت (‪ .)Morton, 1987‬ؿك ‪ٙٞ‬ـ‪ًٚ‬تبٖ وِت ؿك فل‪ٚ‬كؿیٗ ٔب‪ ٜ‬ا٘زبْ ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ثلای ثبغض‪ٞٝ‬بی ؽبٍ٘ی‪ ،‬ثقك ك‪ ًُٚ‬ث‪ٜٛ‬ك‬
‫ٌٔتمیٓ ؿك ‪ 15‬اكؿیج‪ِٟ‬ت ؿك كؿیف‪ٞ‬بیی وِت ‪ ٚ‬ثؼـ ام ر‪ٛ‬ا٘‪ٝ‬م٘ی ثف‪ٛ‬آُ یه ٔتلی ت‪ٙ‬ه ٔیُ‪٘ٛ‬ـ ( ‪James & Duke,‬‬
‫‪ .)1983‬ثقك‪ٞ‬ب ثیِتل ؿك اثتـای ث‪ٟ‬بك ؿك ٌّؾب٘‪ٞٝ‬بی ٌلْ وِت ٔیُ‪ٛ‬ؿ ‪ ٚ‬ث‪ً ٝ‬لػت كُـ ٔیو‪ٙ‬ـ‪ .‬اٌل كُـ آٖ‪ٞ‬ب كا ًبال٘‪ ٝ‬ؿك ٘ظل‬
‫ثٍیلیٓ ؿك اثتـای تبثٌتبٖ لٌٕت‪ٞ‬بی آّی آٖ ُىُ ٔیٌیلؿ ‪ ٚ‬ثبیـ ت‪ ًٚٛ‬صبكص‪ٛ‬ة ام آٖ‪ٞ‬ب ٔغبفظت ُ‪ٛ‬ؿ تب كُـ آٖ‪ٞ‬ب ث‪ٛٛ ٝ‬ك‬
‫وبُٔ ُىُ ٌیلؿ‪ .‬اٌل ثؾ‪ٛ‬ا‪ٞ‬یٓ ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ یه ٌیب‪ ٜ‬ص‪ٙ‬ـ ًبِ‪ٛٔ ٝ‬كؿ وِت للاك ثٍیلؿ ثبیـ ًبَ ا‪ َٚ‬كُـ كا ؿك ٌّؾب٘‪ ٚ ٝ‬ؿك ا‪ٚ‬ایُ‬
‫تبثٌتبٖ ام ٌّؾب٘‪ ٝ‬ؽبكد تب ٔ‪ٛ‬كؿ پل‪ٚ‬كٍ للاك ٌیلؿ‪ .‬لّٕ‪ ٝ‬ص‪ٛ‬ثی ِ٘ـ‪ ٜ‬ثبیـ ؿك ٔب‪ٜٞ‬بی تیل ‪ٔ ٚ‬لؿاؿ ؿك صبكص‪ٛ‬ة ثبیـ ثبُـ‪ .‬ؿك ‪َٛٛ‬‬
‫ٔـت مٌٔتبٖ ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ثبیـ ؿك ٌّؾب٘‪ٞٝ‬بی ٌلْ ٔ‪ٛ‬كؿ پل‪ٚ‬كٍ للاك ٌیلؿ ‪ ٚ‬پي ام آؽلیٗ ًلٔب ام ٌّؾب٘‪ ٝ‬ؽبكد ُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ثلای ت‪ِٛ‬یـ‬
‫وبًجلي‪ ،‬ثقك‪ٞ‬ب ثبیـ ؿك یه ثٌتل ٔ‪ٙ‬بًت وِت ُ‪٘ٛ‬ـ مٔب٘ی و‪ٌ ٝ‬یب‪ٞ‬ض‪ٞٝ‬ب ث‪ ٝ‬اكتفبع ‪ً 7/5 -10‬ب٘تیٔتل كًیـ٘ـ‪ ،‬ث‪ ٝ‬ف‪ٛ‬آُ ك‪ٚ‬ی‬
‫كؿیف ‪ٔ 1/3 -1/6‬تل ‪ ٚ‬ف‪ٛ‬آُ ثیٗ كؿیف ‪ٔ 2 – 3/2‬تل ِ٘بء ٔیُ‪٘ٛ‬ـ‪ .‬أب ثقك‪ٞ‬ب ٔؼٕ‪ٛ‬ال ث‪ٛٛ ٝ‬ك ٌٔتمیٓ ؿك ٔنكػ‪ ،ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬مـاك ‪ 4-6‬ثقك‬
‫ؿك ‪ٞ‬ل وپ‪ ٝ‬وِت ٔیُ‪٘ٛ‬ـ‪ ،‬وپ‪ٞ ٝ‬ب ث‪ ٝ‬فبّٓ‪ٔ 1/8 ٝ‬تل ك‪ٚ‬ی كؿیف ‪ٔ 1/5 -3 ٚ‬تل ثیٗ ؿ‪ ٚ‬كؿیف ٔیثبُـ‪ ،‬ؿك ٔلعّ‪ 2 -3 ٝ‬ثلٌی‬
‫ٌیب‪ٞ‬ض‪ٞٝ‬ب ث‪ٔ ٝ‬یناٖ ‪ 50‬ؿكٓـ ت‪ٙ‬ه ٔیُ‪٘ٛ‬ـ (‪.)Morton, 1987‬‬
‫داشت‬
‫کوددهی‪ :‬ؿك رب‪ٚ‬ا ثلای و‪ٛ‬ؿ ًجن لجُ ام ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬ؿا٘‪ٞٝ‬ب ُل‪ٚ‬ع ث‪ ٝ‬كًیـٖ ‪ ٚ‬عـاوخل تؼـاؿ پ‪ٙ‬ذ ؿا٘‪ ٝ‬كًیـ‪ ٜ‬ثیِتل ِٔب‪ٞ‬ـ‪ِٛ٘ ٜ‬ؿ ث‪ٝ‬‬
‫ؽبن ثلٌلؿا٘ـ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ (‪ .)Games & Duke, 1983‬ؿك رب‪ٚ‬ا ‪ٕٞ‬ض‪ٙ‬یٗ ٔیناٖ و‪ٛ‬ؿ ُیٕیبیی ت‪ٓٛ‬ی‪ُ ٝ‬ـ‪ ٜ‬ثلای ك‪( ًُٚ‬صبی‬
‫ٔىی)‪ 80 ،‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ٘یتل‪ٚ‬هٖ ؿك ‪ٞ‬ىتبك‪ 36 -54 ،‬ویّ‪ٌٛ‬لْ فٌفل ‪ P2O5‬ؿك ‪ٞ‬ىتبك ‪ 75-100 ٚ‬ویّ‪ٌٛ‬لْ پتبى ‪ K2O‬ؿك ‪ٞ‬ىتبك ٔی‪-‬‬
‫ثبُـ (‪ .)James & Duke, 1983‬ك‪ ًُٚ‬ث‪ٔٔ ٝ‬لف ٘یتل‪ٚ‬هٖ پبًؼ ٔ‪ّٜٛ‬ة ٔیؿ‪ٞ‬ـ‪ ،‬و‪ ٝ‬ؿك ‪ٙٞ‬ـ ث‪ٔ ٝ‬یناٖ ‪ 45‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ؿك‬
‫‪ٞ‬ىتبك ث‪ُ ٝ‬ىُ وٕپ‪ًٛ‬ت یب و‪ٛ‬ؿ ٔٔلفی ث‪ٕٞ ٝ‬لا‪ٔ ٜ‬مـاك وٕی ام فٌفبت ثىبك ٔیك‪ٚ‬ؿ (‪ .)James & Duke, 1983‬و‪ٛ‬ؿ‪ٞ‬بی‬

‫صف حه|‪6‬‬
‫ُیٕیبیی تزبكی ثل اًبى فلٔ‪ٛ‬الًی‪٘ 7-6-4 ، NPK ٖٛ‬تبیذ كٗبیت ثؾِی ؿاُت‪ ٝ‬اًت‪ .‬افن‪ٚ‬ؿٖ آٔ‪٘ٛ‬یبن كُـ ك‪ٚ‬یِی كا‬
‫افنایَ ٔیؿ‪ٞ‬ـ ‪ ٚ‬ت‪ِٛ‬یـ ٔی‪ ٜٛ‬كا وب‪ٔ َٞ‬یؿ‪ٞ‬ـ‪ .‬ث‪ٞ ٝ‬ل ٔیناٖ و‪ ٝ‬ث‪ٛٛ ٝ‬ك ‪ٛ‬جیؼی ث‪ً ٝ‬جنیزبت ؿیٍل و‪ٛ‬ؿ ؿاؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ ث‪ ٝ‬ایٗ ٌیب‪ٓٞ ٜ‬‬
‫ثبیـ ؿاؿ‪ُٛ ٜ‬ؿ‪ .‬أب ت‪ٟٙ‬ب ٘ٔف تب یه ص‪ٟ‬بكْ ٔمـاكی و‪ ٝ‬ث‪ٛٛ ٝ‬ك ٔؼٕ‪ َٛ‬ثلای ًجنیزبت ؿیٍل ٔٔلف ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ ،‬ثلای صبی ٔىی ثبیـ‬
‫ٔ‪ٛ‬كؿ اًتفبؿ‪ ٜ‬للاك ٌیلؿ (‪ٛ .)James & Duke, 1983‬ی ٔ‪ٜ‬بِؼبت ‪ ٚ‬تغمیمبت ٓ‪ٛ‬كت ٌلفت‪ ٝ‬ثل ك‪ٚ‬ی ٌیب‪ ٜ‬صبی تلٍ ٔالعظ‪ٝ‬‬
‫ٌلؿیـ و‪ ٝ‬ثبالتلیٗ ػّٕىلؿ وبًجلي ؽِه ‪ ٚ‬وبًجلي تبم‪ ٜ‬ام تبكیؼ‪ٞ‬بی وبُت ؿك ٔب‪ ٜ‬اكؿیج‪ِٟ‬ت ‪ ٚ‬ؽلؿاؿ ‪ ٚ‬اًتفبؿ‪ ٜ‬ام ‪350‬‬
‫ویّ‪ٌٛ‬لْ ً‪ِٛ‬فبت آٔ‪٘ٛ‬یٓ ‪ 120 ٚ‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ً‪ِٛ‬فبت پتبًیٓ ؿك ‪ٞ‬ىتبك ثـًت آٔـ‪ .‬ثب ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ث‪٘ ٝ‬یبم صبی تلٍ ث‪٘ ٝ‬یتل‪ٚ‬هٖ‪ ،‬فٌفل ‪ٚ‬‬
‫پتبًیٓ ٔیناٖ ‪ 100‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ٘یتل‪ٚ‬هٖ ‪ 31 ٚ‬ویّ‪ٌٛ‬لْ فٌفل ‪ 148 ٚ‬ویّ‪ٌٛ‬لْ پتبًیٓ ‪ 152 ٚ‬ویّ‪ٌٛ‬لْ وٌّیٓ ؿك ‪ٞ‬ىتبك ٘ین ت‪ٓٛ‬ی‪ٝ‬‬
‫ُـ‪ ٜ‬اًت‪ .‬فٌفل ث‪ ٝ‬ت‪ًٛ‬ؼ‪ٙٔ ٝ‬بًت كیِ‪ ٝ‬وٕه ٔیو‪ٙ‬ـ ‪ ٚ‬پتبًیٓ و‪ً ٝ‬جت ت‪ٛ‬ا٘بیی تغُٕ ث‪ ٝ‬ؽِىی‪ٔ ،‬مب‪ٔٚ‬ت ث‪ ٝ‬آفبت ‪ ٚ‬ثیٕبكی‪ٞ‬ب‬
‫ؿك ٌیب‪ٞ‬بٖ ٔیٌلؿؿ ‪ٕٞ ٚ‬ض‪ٙ‬یٗ ؿك ث‪ٟ‬ج‪ٛ‬ؿ ویفیت فیجل‪ٞ‬بی ت‪ِٛ‬یـی ٘مَ ؿاكؿ لجُ ام وبُت ٔٔلف ٔیُ‪ٛ‬ؿ (ًّیٕی‪.)1392 ،‬‬
‫آفات‪ُ :‬پِه‪ٞ‬ب ثٌیبك عبئن ا‪ٕٞ‬یت ٔیثبُ‪ٙ‬ـ‪ .‬ث‪ٟ‬تلیٗ مٔبٖ ًٕپبُی ثلای و‪ٙ‬تلَ آٖ‪ٞ‬ب ؿك ث‪ٟ‬بك مٔب٘ی و‪ ٝ‬ر‪ٛ‬اٖ ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ ‪ ٚ‬علوت‬
‫ٔیو‪ٙٙ‬ـ ٔیثبُـ‪ًٕ .‬پبُی ثبیـ ؿك مٔب٘ی و‪ُ ٝ‬پِه‪ٞ‬ب ًفیـ ‪ ٚ‬و‪ٛ‬صه ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ ُل‪ٚ‬ع ُ‪ٛ‬ؿ ‪ ٚ‬ام اًفبت ‪ ٚ‬فٗ پیل‪ٚ‬وٌیٔیت ‪ ٚ‬یه‬
‫ٔغّ‪ُٛ َٛ‬ی‪ٙ‬ـ‪ٗ ٜ‬ؼیف اًتفبؿ‪ُٛ ٜ‬ؿ‪ .‬اًتفبؿ‪ ٜ‬ام ؿی ٔت‪ٛ‬ات‪ٞ‬ب ٘ین ثلای و‪ٙ‬تلَ آٖ‪ٞ‬ب ٔ‪ٛ‬حل ٔیثبُـ‪ .‬ؿك اًتلاِیب ً‪ًًٛ ٌٝ٘ٛ ٝ‬ه ثب ٘بْ‬
‫‪ٞ‬بی ػّٕی ‪ Rhyparida disco Punctulata ،Lagris cyanea ،breweri Nisotra‬ث‪ٝ‬‬
‫ثلي‪ٞ‬بی ر‪ٛ‬اٖ عّٕ‪ٔ ٝ‬یو‪ٙٙ‬ـ‪ .‬ك‪ً ًُٚ‬فیـ ث‪ُ ٝ‬ـت ت‪ًًٛ ًٚٛ‬ه وبوبئ‪ ٛ‬ثب ٘بْ ػّٕی ‪ٛٔ Steirastoma breve‬كؿ‬
‫عّٕ‪ ٝ‬للاك ٔی ٌیلؿ‪ .‬أب ؿك تلی‪ٙ‬یـاؿ وِت ٔؾّ‪ ٙٛ‬ثب ك‪ ًُٚ‬للٔن ٔیناٖ آِ‪ٛ‬ؿٌی كا وب‪ َٞ‬ؿاؿ‪ ٜ‬اًت‪ .‬آفبت وٓ ا‪ٕٞ‬یت ٔب٘‪ٙ‬ـ پ‪ِٛ‬ه‪-‬‬
‫ؿاكاٖ یب فّي ؿاكاٖ ثب ٘بْ ػّٕی ‪ُ Coccus hesperidum ، Hemichionaspis aspidistrae‬بؽ‪ٞٝ‬ب‬
‫‪ً ٚ‬بل‪ٞٝ‬ب كا ٔ‪ٛ‬كؿ عّٕ‪ ٝ‬للاك ٔی ؿ‪ٙٞ‬ـ‪ُ .‬ت‪ ٝ‬مكؿ‪ ،‬ثب ٘بْ ػّٕی ‪ ، Aphis gossypii‬و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ثلي‪ٞ‬ب‪ٌُٞ ،‬ب ‪ ٚ‬ر‪ٛ‬ا٘‪ٞ ٝ‬ب ؽٌبكت‬
‫ٔیم٘ـ‪ُ .‬ت‪ٞ ٝ‬ب عِلاتی ٔى‪ٙ‬ـ‪ ٜ‬ثب ثـ٘ی ٘لْ ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ و‪ٔ ٝ‬ی ت‪ٛ‬اٖ ت‪ٓ ًٚٛ‬بث‪ٔ ٖٛ‬بیغ ‪ 1‬لبُك غقا ؽ‪ٛ‬كی ؿك ٌبِٗ یب ثب فِبك ُـیـ آة‬
‫آٖ‪ٞ‬ب كا ام ثیٗ ثلؿ‪ .‬آفت غ‪ٛ‬م‪ ٜ‬پ‪ٙ‬ج‪ ٝ‬ثب ٘بْ ػّٕی ‪ Dysdercus suturellus‬ث‪ ٝ‬وبًجلي‪ٞ‬بی كًیـ‪ ٜ‬ؽٌبكت ‪ٚ‬اكؿ ٔی‪-‬‬
‫و‪ٙ‬ـ‪ .‬آفبت ؿیٍل ایٗ ٌیب‪ُ ٜ‬بُٔ م٘زلن‪ًًٛ ،‬ه ثليؽ‪ٛ‬اك ‪ ٚ‬ولْ ؽبكؿاك پ‪ٙ‬ج‪ٔ ٝ‬یثبُـ‪ .‬صبی ٔىی ث‪ ٝ‬آفتوَ‪ٞ‬ب ثٌیبك عٌبى‬
‫اًت‪ .‬ث‪ٟ‬تلیٗ مٔبٖ اًپلی آفتوَ‪ٞ‬ب ا‪ٚ‬ایُ ٓجظ یب غل‪ٚ‬ة آفتبة ؿك ؿٔبی وٕتل ام ‪ 27‬ؿكر‪ً ٝ‬ب٘تیٌلاؿ ٔیثبُـ‪ ٚ .‬ثبیـ ‪ٞ‬ل ؿ‪ٚ‬‬
‫ً‪ٜ‬ظ ثلي ًٕپبُی ُ‪٘ٛ‬ـ‪ٌ .‬یب‪ٞ‬بٖ ثبیٌتی ‪ 1-2‬ك‪ٚ‬م لجُ ام ًٕپبُی آثیبكی ُ‪٘ٛ‬ـ‪ٔ .‬بالتی‪ٔ ٚ ٖٛ‬ت‪ٔٛ‬یُ ثلای صبی ٔىی ٔ٘ل ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ‬
‫(‪.)Morton, 1987‬‬
‫علفهایهرز‪ٚ :‬ریٗ ولؿٖ ‪ ٚ‬ام ثیٗ ثلؿٖ ػّف‪ٞ‬بی‪ٞ‬لم ؿك اثتـای فُٔ كُـ المْ ٔیثبُـ‪ ،‬أب ثؼـ ام ای‪ٙ‬ى‪ٌ ٝ‬یب‪ ٜ‬ث‪ً 45 -60 ٝ‬ب٘تی‪-‬‬
‫ٔتل اكتفبع كًیـ ك‪ٚ‬ی ػّف‪ٞ‬بی‪ٞ‬لم ًبی‪ ٝ‬ا٘ـامی ٕ٘‪ٛ‬ؿ‪ ٚ ٜ‬ثبػج عقف ػّف‪ٞ‬بی‪ٞ‬لم ٔیُ‪ٛ‬ؿ (‪ٚ .)Morton, 1987‬ریٗ وبكی ؿك‬
‫ا‪ٚ‬ایُ كُـ ٌیب‪ ٜ‬المْ ث‪ٛ‬ؿ‪ ٚ ٜ‬ا‪ِٚ‬یٗ ‪ٚ‬ریٗ یه ٔب‪ ٜ‬ثؼـ ام وِت ا٘زبْ ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ػّفوَ ت‪ٓٛ‬ی‪ُ ٝ‬ـ‪ ٜ‬ؿك ٔناكع صبی ٔىی ر‪ٟ‬ت‬
‫ػّٕىلؿ فیجلی ثیِتل اًتفبؿ‪ ٜ‬ام ٔؾّ‪ ٙٛ‬پلِٕیتلیٗ ‪ ٚ‬آٔتلیٗ ث‪ٔ ٝ‬یناٖ ‪ِ 1/5‬یتل ؿك ‪ٞ‬ىتبك ٔیثبُـ (‪.)Messiaen, 1975‬‬

‫صف حه|‪7‬‬
‫بیماریها‪ً :‬فیـن‪ٞ‬بی ً‪ٜ‬غی‪ ،‬ثیٕبكی ِى‪ ٝ‬ثلوی‪ ،‬ثیٕبكی‪ٟ‬بئی ثبوتلیبئی‪ ،‬ثیٕبكی ‪ٚ‬یل‪ًٚ‬ی‪ ،‬پیضیـٌی ثلي ‪ ٚ‬ثیٕبكی ‪ٚ‬یل‪ًٚ‬ی‪ٛٔ ،‬مائیه‬
‫مكؿی كٌجلٌ‪ٟ‬ب‪ ،‬پ‪ًٛ‬یـٌی كیِ‪ ،ٝ‬پ‪ًٛ‬یـٌی ًبل‪ ،ٝ‬پ‪ًٛ‬یـٌی ثلي ٕ٘بتـ ٌل‪ ٜ‬كیِ‪ ٚ ٝ‬ثیٕبكی ٌبَ كیِ‪ ٝ‬ام رّٕ‪ ٝ‬ثیٕبكی ٌیب‪ ٜ‬صبی تلٍ ٔیثبُ‪ٙ‬ـ‪.‬‬
‫ایٗ ثیٕبكی‪ٞ‬ب ت‪ ًٚٛ‬ػ‪ٛ‬أُ ثیٕبكیما ایزبؿ ُـ‪ ٚ ٜ‬ثب فلا‪ ٓٞ‬ث‪ٛ‬ؿٖ ُلای‪ ٚ‬ثبػج ‪ٛ‬غیبٖ ‪ ٚ‬ایزبؿ ؽٌبكات ٕ٘‪ٛ‬ؿ‪ ٜ‬و‪ ٝ‬ػّٕىلؿ ‪ ٚ‬ویفیت ٔغٔ‪ َٛ‬كا‬
‫تغت تأحیل للاك ٔیؿ‪ٙٞ‬ـ‪ .‬كػبیت ث‪ٟ‬ـاُت ٔنكػ‪ ،ٝ‬كػبیت آ‪ِٛ‬ی مكاػی‪ ،‬عقف ٔینثبٖ‪ٞ‬بی حب٘‪ٛ‬ی‪ ٝ‬ایٗ ثیٕبكی‪ٞ‬ب‪ ،‬كػبیت ت‪ٙ‬ب‪ٚ‬ة مكاػی ‪ ٚ‬ایزبؿ‬
‫م‪ٞ‬ىِی ٔ‪ٙ‬بًت ام رّٕ‪ ٝ‬كا‪ٜٞ‬بی وٕه ث‪ ٝ‬وب‪ٔ َٞ‬یناٖ ُی‪ٛ‬ع ایٗ ثیٕبكی‪ٞ‬ب ٔیثبُـ‪ .‬ؿك ٓ‪ٛ‬كت كًیـٖ عزٓ ثیٕبكی ث‪ ٝ‬آًتب٘ة ؽٌبكت‬
‫التٔبؿی ؿكثؼ٘ی ام ٔ‪ٛ‬اكؿ ثب اًتفبؿ‪ ٜ‬ام ًٕ‪ٙٔ ْٛ‬بًت ٔیت‪ٛ‬اٌٖ٘جت ث‪ ٝ‬و‪ٙ‬تلَ ثیٕبكی‪ٞ‬ب الـاْ ٕ٘‪ٛ‬ؿ (ثبكیذ اًب٘ي‪.)1392 ،‬‬
‫برداشت‬
‫ُل‪ٚ‬ع ٌّـ‪ٞ‬ی ام ُ‪ٟ‬لی‪ٛ‬ك تب ٔ‪ٟ‬ل ٔیثبُـ ‪ ٚ‬ثلؿاُت وبًجلي‪ٞ‬ب ؿك ٔب‪ٜٞ‬بی آثبٖ ‪ ٚ‬آفك اًت‪ .‬مٔبٖ ثلؿاُت وبًجلي‪ٞ‬ب ثب‬
‫كًیـٖ ؿا٘‪ٕٞ ٝ‬نٔبٖ اًت‪ .‬وبًجلي‪ٞ‬بی للٔن تبم‪ٔ ٜ‬ل‪ٛٛ‬ة ثؼـ ام افتبؿٖ ٌُ ‪ ٚ‬لجُ ام ؽِه ُـٖ ‪ ٚ‬ثبم ُـٖ غالف ؿا٘‪ٞٝ‬ب ثلؿاُت‬
‫ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ٞ .‬ل ص‪ ٝ‬وپٌ‪ٔ َٛ‬ـت ثیِتلی ثؼـ ام ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬ؿا٘‪ٞٝ‬ب ُل‪ٚ‬ع ث‪ ٝ‬كًیـٖ ٔیو‪ٙ‬ـ ك‪ٚ‬ی ٌیب‪ ٜ‬ثبلی ثٕب٘ـ‪ٛ٘ ،‬ك ؽ‪ٛ‬كُیـ ثبػج تلن‬
‫ؽ‪ٛ‬كؿٌی وبًجلي ‪ ٚ‬فٌبؿ آٖ ثب ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ث‪ٛ٘ ٝ‬ع كلٓ ‪ ٚ‬ؿك ویفیت آٖ ٔ‪ٛ‬حل ٔیثبُـ‪ .‬ثلؿاُت وبًجلي‪ٞ‬ب ثب ؿًت ا٘زبْ ٔیُ‪ٛ‬ؿ ‪ ٚ‬ؿك‬
‫‪ٛ‬ی ٔلعّ‪ ٝ‬ثلؿاُت ثبی ـ ثلای رّ‪ٌٛ‬یلی ام آِ‪ٛ‬ؿٌی ثب ٔ‪ٛ‬اؿ ؽبكری ‪ ٚ‬مائـ ث‪ٞ ٝ‬یش ‪ٚ‬ر‪ ٝ‬وبًجلي ثب مٔیٗ یب ً‪ٜٛ‬ط آِ‪ٛ‬ؿ‪ ٜ‬تٕبى پیـا‬
‫٘ى‪ٙ‬ـ‪ .‬ویٌ‪ٞٝ‬ب یب ٔؾنٖ ‪ٞ‬بی تٕین ثبیـ ثلای عُٕ ام ٔنكػ‪ ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬غُ ؽِه ولؿٖ ٔ‪ٛ‬كؿ اًتفبؿ‪ ٜ‬للاك ٌیلؿ‪ .‬ثلای رّ‪ٌٛ‬یلی ام آِ‪ٛ‬ؿٌی‬
‫مٔبٖ ثیٗ ثلؿاُت ‪ ٚ‬ؽِه ولؿٖ ثبیـ عـالُ ثبُـ‪ .‬ثلؿاُت أل‪ٚ‬م‪ ٜ‬ث‪ٛٓ ٝ‬كت ك‪ٍٞٚ‬بی ٔتفب‪ٚ‬تی ا٘زبْ ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ؿك ٔىنیه وُ ٌیب‪ٜ‬‬
‫ثلیـ‪ ٚ ٜ‬ث‪ٔ ٝ‬غُ ٘نؿیىی ثلای رـا ولؿٖ وبًجلي‪ٞ‬ب ثلؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ؿك صیٗ ت‪ٟٙ‬ب وبًجلي‪ٞ‬بی كًیـ‪ ٜ‬ث‪ًٛ‬یّ‪ ٝ‬لیضی ثبغجب٘ی ثلؿاُت‬
‫ٔیُ‪٘ٛ‬ـ ‪ ٚ‬وبًجلي‪ٞ‬بی ٘بكى ثلای كًیـٖ ؿك مٔیٗ تب كًیـٖ ثبلی ٔیٔب٘‪ٙ‬ـ‪ .‬مٔیٗ تملیجبً ‪ٞ‬ل ‪ 10‬ك‪ٚ‬م یه ثبك تب آؽل فُٔ كُـ‬
‫ثلؿاُت ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬وبًجلي ام غالف ؿا٘‪ٞٝ‬ب ث‪ًٛ‬یّ‪ ٝ‬ؿًت یب فِبك ؿاؿٖ یه اثناك ٘‪ٛ‬ن تین ث‪ ٝ‬ثبفت تبم‪ ٜ‬وبًجلي ٓ‪ٛ‬كت ٔیٌیلؿ ‪ٚ‬‬
‫ثبػج رـاًبمی آٖ ام غالف ؿا٘‪ٞٝ‬ب ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ؿك عـ‪ٚ‬ؿ ‪ٞ 3‬فت‪ ٝ‬ثؼـ ام آغبم ٌُؿ‪ٞ‬ی ا‪ِٚ‬یٗ ٔی‪ٜٞٛ‬ب آٔبؿ‪ ٜ‬صیـٖ ٔیثبُ‪ٙ‬ـ‪ٔ .‬ی‪ ٜٛ‬ام‬
‫وبًجلي‪ٞ‬بی للٔن كً٘ ثنكٌی و‪ ٝ‬تؾٕـاٖ‪ٞ‬بی و‪ٛ‬صه ؿا٘‪ ٝ‬كا اعب‪ ٝٛ‬ولؿ‪ٜ‬ا٘ـ تِىیُ ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ٔ .‬ی‪ٜٞٛ‬ب ثبیـ لجُ ام ظ‪ٟٛ‬ك ‪ٞ‬لٌ‪ٝ٘ٛ‬‬
‫ثبفت ص‪ٛ‬ثی ؿك وبًجلي رٕغ آ‪ٚ‬كی ُ‪٘ٛ‬ـ‪ .‬آٖ‪ٞ‬ب ثبیـ ٘بمن‪ ،‬پیضیـ‪ٌُٛ ٚ ٜ‬تی ثبُ‪ٙ‬ـ‪ٔ .‬ؼٕ‪ٛ‬ال وبًجلي‪ٞ‬ب ‪ 20 -30‬ك‪ٚ‬م پي ام كینٍ‬
‫ٌّجلي‪ٞ‬ب‪ ،‬ث‪ ٝ‬عـاوخل ا٘ـام‪ ٜ‬ؽ‪ٛ‬ؿ ٔیكً‪ٙ‬ـ ‪ 10 – 20 ٚ‬ك‪ٚ‬م پي ام آٖ كًیـٌی وبُٔ عبُٓ ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ث‪ٙ‬بثلایٗ ث‪ٟ‬تلیٗ مٔبٖ ثلؿاُت‬
‫‪ 40 -50‬ك‪ٚ‬م ثؼـ ام كینٍ ٌّجلي‪ٞ‬ب ٔیثبُـ‪ .‬ثلؿاُت وبًجلي ام ٌیب‪ ٜ‬صبی ٔىی ث‪ٛٓ ٝ‬كت ؿًتی ا٘زبْ ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ثـیٗ تلتیت‬
‫وپٌ‪َٞٛ‬ب یب ثٔ‪ٛ‬كت یه صیٗ ؿك ا٘ت‪ٟ‬بی فُٔ كُـ یب ‪ٛ‬ی ص‪ٙ‬ـ صیٗ ٔت‪ٛ‬اِی ام ٌُ آفیٗ‪ٞ‬بی ٌیب‪ ٜ‬رـا ٔیٌلؿ٘ـ‪ ،‬ؿك ٔلعّ‪ ٝ‬ثؼـ‬
‫وبًجلي‪ٞ‬ب ام تؾٕـاٖ وپٌ‪ َٛ‬ثب ؿًت رـا ٔیٌلؿ٘ـ و‪ ٝ‬پي ام آٖ ثبیـ ؽِه ُ‪٘ٛ‬ـ‪ .‬ؿك ً‪ٛ‬ؿاٖ وِب‪ٚ‬كماٖ اربم‪ٔ ٜ‬یؿ‪ٙٞ‬ـ ؿا٘‪ٝ‬‬
‫وبٔال ثلًـ ‪ ٚ‬ثلي‪ٞ‬ب پیَ ام ثلؿاُت كینٍ و‪ٙٙ‬ـ‪ .‬وبًجلي‪ٞ‬ب كا ٔی ت‪ٛ‬اٖ ‪ 90 -120‬ك‪ٚ‬م ثؼـ ام ِ٘بء وبكی ثلؿاُت ولؿ‬
‫(‪.)James & Duke, 1983‬‬
‫شاخ و برگ‪ :‬ر‪ٟ‬ت اًتفبؿ‪ ٜ‬ام ُبػ ‪ ٚ‬ثلي ٌیب‪ ٜ‬ثلای تؼّیف ؿاْ ‪ٞ‬ب ثلیـٖ ُبػ ‪ ٚ‬ثلي ایٗ ٌیب‪ ٜ‬ؿك ً‪ٔ ٝ‬لعّ‪ ٝ‬ا٘زبْ ٔی ٌیلؿ و‪ٝ‬‬
‫ا‪ِٚ‬یٗ ٔلعّ‪ ٝ‬ام ‪ٞ 6‬فت‪ ٝ‬پي ام ِ٘بء ولؿٖ ُل‪ٚ‬ع ُـ‪ً ٚ ٜ‬بل‪ ٝ‬ام اكتفبع ‪ 7/5‬تب ‪ً 10‬ب٘تیٔتل ل‪ٜ‬غ ٔیٌلؿؿ‪ .‬ؿ‪ٔٚ‬یٗ ٔلعّ‪ٞ 4 ٝ‬فت‪ٝ‬‬
‫ثؼـ ا٘زبْ ٔیُ‪ٛ‬ؿ ‪ًٔٛ ٚ‬یٗ ٔلعّ‪ ٝ‬ثلیـٖ ًبل‪ ٝ‬عـ‪ٚ‬ؿاً ص‪ٟ‬بك ‪ٞ‬فت‪ ٝ‬ثؼـ ا٘زبْ ٔیٌیلؿ‪ً .‬پي ٌیب‪ٞ‬بٖ ثلیـ‪ُ ٜ‬ـ‪ ٜ‬ت‪ٙ‬ه ُـ‪ ٚ ٜ‬ثمی‪ٝ‬‬

‫صف حه|‪8‬‬
‫ٌیب‪ٞ‬بٖ كُـ ولؿ‪ٔ ٚ ٜ‬ی‪ ٜٛ‬آٖ ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ یه ٔغٔ‪ َٛ‬حب٘‪ٛ‬ی‪ ٝ‬ثلؿاُت ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬پي ام آٖ ٌیب‪ٞ‬بٖ ثلیـ‪ُ ٜ‬ـ‪ 2 ،ٜ‬كؿیف ام ‪ 3‬كؿیف‬
‫عقف ٔیُ‪ٛ‬ؿ ‪ً ٚ‬پي ث‪ٌ ٝ‬یب‪ٞ‬بٖ ثبلی ٔب٘ـ‪ ٜ‬اربم‪ ٜ‬كُـ ؿاؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ ‪ٔ ٚ‬ی‪ ٜٛ‬ث‪ٛٓ ٝ‬كت یه ٔغٔ‪ َٛ‬حب٘‪ٛ‬ی‪ ٝ‬ثلؿاُت ٔیُ‪ٛ‬ؿ‬
‫(‪.)Young, 1995‬‬
‫فیبر‪ :‬ثلای ت‪ِٛ‬یـ فیجل ٔیناٖ ثقك ٔٔلفی ‪ 11 -22‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ؿك ‪ٞ‬ىتبك ٔیثبُـ‪ ،‬و‪ ٝ‬فبّٓ‪ ٝ‬وِت ك‪ٚ‬ی كؿیف ‪ً 15‬ب٘تیٔتل ‪ ٚ‬ثیٗ ؿ‪ٚ‬‬
‫كؿیف ‪ً 15‬ب٘تیٔتل ٔیثبُـ‪ .‬ؿك ا‪ٚ‬ایُ فُٔ ثبكاٖ ثقك ث‪ ٝ‬ػٕك ‪ً 0/5‬ب٘تیٔتل وِت ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬ایٗ ٘‪ٛ‬ع وِت ٔؼٕ‪ٛ‬ال ثلای ًبل‪ٞٝ‬بی‬
‫ؿكام ‪ُ ٚ‬بػ ‪ ٚ‬ثلي و‪ٛ‬صه ٔیثبُـ‪ .‬مٔبٖ ثلؿاُت فیجل عـ‪ٚ‬ؿا ‪ٔ 3 -4‬ب‪ ٜ‬پي ام وِت و‪ ٝ‬ؿك ا٘ـ‪٘ٚ‬نی ایٗ ٔـت ‪ٔ 10‬ب‪ٔ ٜ‬یثبُـ‪ .‬اٌل‬
‫ثلؿاُت ؿك مٔبٖ ٌُؿ‪ٞ‬ی ا٘زبْ ُ‪ٛ‬ؿ ث‪ٟ‬تلیٗ ویفیت فیجل عبُٓ ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ً .‬بل‪ٞٝ‬ب ام ً‪ٜ‬ظ مٔیٗ ثلیـ‪ُ ٜ‬ـ‪ ٚ ٜ‬ؿك ؿًت‪ٞٝ‬بیی ثٌت‪ٝ‬‬
‫ث‪ٙ‬ـی ٔیُ‪٘ٛ‬ـ تب مٔب٘ی و‪ ٝ‬فیجل ام ص‪ٛ‬ة رـا ُ‪ٛ‬ؿ ؽیي ٔیُ‪٘ٛ‬ـ آٖ ٌب‪ٌُ ٜ‬ت‪ُ ٝ‬ـ‪ ٚ ٜ‬ؿك ٘‪ٛ‬ك آفتبة ؽِه ٔیُ‪٘ٛ‬ـ‪ .‬یه وبكٌل‬
‫ٔب‪ٞ‬ل ٔیت‪ٛ‬ا٘ـ ‪ 36 -45‬ویّ‪ٌٛ‬لْ فیجل تٕین ‪ ٚ‬ؽِه كا ك‪ٚ‬ما٘‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ایٗ ك‪ ٍٚ‬رـا و‪ٙ‬ـ‪ ،‬اٌل ام یه ٔبُیٗ پ‪ًٛ‬ت و‪ٙ‬ی اًتفبؿ‪ُٛ ٜ‬ؿ‬
‫٘یبمی ث‪ ٝ‬ؽیٌب٘ـٖ ٕ٘یثبُـ (‪ .)James & Duke, 1983‬ثلؿاُت ٌیب‪ ٜ‬ثلای ت‪ِٛ‬یـ فیجل ‪ٔ 3 – 10‬ب‪ ٜ‬ثؼـ ام وبُت ٔیثبُـ ‪ٚ‬‬
‫ٔمـاك ت‪ِٛ‬یـ فیجل ؿك ‪ٛ‬ی ؿ‪ٚ‬ك‪ٌُ ٜ‬ؿ‪ٞ‬ی میبؿ اًت‪ .‬اٌل ثلای ت‪ِٛ‬یـ فیجل ك‪ ًُٚ‬ثلؿاُت ُ‪ٛ‬ؿ‪ ،‬فیجل اًتؾلاری ت‪ٟٙ‬ب ‪ 1/3 – 7/9‬ؿكٓـ‬
‫ام ٔ‪ٛ‬اؿ ًبل‪ ٝ‬كا ُبُٔ ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ ٚ ،‬ثبلی آٖ عـالُ ‪ 10‬ثلاثل ثیِتل ام فیجل اًت (‪ِٔ .)Crane, 1949‬ؾْ ٘یٌت و‪ ٝ‬ؿكٓـ‪ٞ‬بی‬
‫ولثٗ ثل اًبى ٔ‪ٛ‬اؿ ؽِه یب ؽیي اًت‪ٔ .‬یناٖ فیجل ؿك ًبل‪ٞٝ‬ب عـ‪ٚ‬ؿ ‪ 5‬ؿكٓـ اًت (‪ .)James & Duke, 1983‬ث‪ٙٔ ٝ‬ظ‪ٛ‬ك‬
‫ثلؿاُت اِیبف ٔیت‪ٛ‬اٖ ‪ 90-240‬ك‪ٚ‬م ثؼـ ام ِ٘بء وبكی ثلؿاُت ولؿ‪ .‬اٌل ٌُؿ‪ٞ‬ی ٔـ٘ظل ٘جبُـ ثلای ت‪ِٛ‬یـ اِیبف ‪ َٛٛ‬ك‪ٚ‬م‪ٞ‬بی ثّ‪ٙ‬ـ‬
‫ثلای ٔـت ‪ٔ 3 – 4‬ب‪ ٜ‬یه ػبُٔ ٔ‪ ٟٓ‬اًت‪ .‬ثلؿاُت ثقك ٘ین ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ؿ ؿاكؿ‪.‬‬
‫خشک کردن‪ :‬ث‪ ٝ‬ك‪ٍٞٚ‬بی ٔؾتّفی ٔیت‪ٛ‬اٖ ؽِه ولؿٖ كا ا٘زبْ ؿاؿ‪ .‬ؽِه ولؿٖ ثب ت‪ٟٛ‬ی‪ ٝ‬وبفی ثب اًتفبؿ‪ ٜ‬ام عٔیل‪ٞ‬بی ٌ‪٘ٛ‬ی‪،‬‬
‫٘بیّ‪٘ٛ‬ی‪ ،‬ثبفت‪ٙ‬ی ا٘زبْ ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬تب ام پؾت‪ُ ٝ‬ـٖ ت‪ٛ٘ ًٚٛ‬ك ؽ‪ٛ‬كُیـ و‪ ٝ‬ویفیت كا وب‪ٔ َٞ‬یؿ‪ٞ‬ـ رّ‪ٌٛ‬یلی ُ‪ٛ‬ؿ‪ٕٞ .‬ض‪ٙ‬یٗ ٔیت‪ٛ‬اٖ ام‬
‫یه ٓفغ‪ ٝ‬تٕین پالًتیىی و‪ ٝ‬ؿك ك‪ٚ‬ی مٔیٗ للاك ؿاؿ‪ُ ٜ‬ـ‪ ٜ‬ثب پؾَ ولؿٖ الی‪٘ ٝ‬بموی ام وبًجلي صبی ٔىی ثل ك‪ٚ‬ی آٖ ؽِه‬
‫ولؿ‪ .‬أب ایٗ ك‪ ٍٚ‬ثبػج ‪ٞ‬ز‪ ْٛ‬عِلات ‪ ٚ‬لبكس‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬وپه‪ٞ‬ب ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ .‬پ‪ ٟٗ‬ولؿٖ وبًجلي‪ٞ‬ب ثل ك‪ٚ‬ی پلؿ‪ٜٞ‬ب یب ص‪ٟ‬بك ص‪ٛ‬ة ‪ٛٞ‬اؿ‪ٞ‬ی كا‬
‫ثیِتل ولؿ‪ ٚ ٜ‬مٔبٖ ؽِه ولؿٖ كا وب‪ٔ َٞ‬یؿ‪ٞ‬ـ‪ .‬اٌل ام ك‪ٍٞٚ‬بی ؽِه ولؿٖ علاكتی اًتفبؿ‪ُٛ ٜ‬ؿ ثبیـ ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ؿاُت و‪ ٝ‬ؿٔب ام‬
‫‪ 43‬ؿكر‪ً ٝ‬ب٘تیٌلاؿ ثبالتل ٘ل‪ٚ‬ؿ (‪.)Mcgaw, 1986‬‬
‫الف‪ -‬خشک کردن طبیعی کاسبرگها‪ :‬ؿك ایٗ ك‪ ٍٚ‬وبًجلي‪ٞ‬ب كا پي ام رـا ولؿٖ ام وپٌ‪َٞٛ‬ب‪ ،‬ك‪ٚ‬ی ٌ‪٘ٛ‬ی یب ٓفغبت‬
‫ِٔجىی و‪ٛٞ ٝ‬ا ؿك ؿ‪ٛ ٚ‬لف آٖ‪ٞ‬ب رلیبٖ ؿاُت‪ ٝ‬ثبُـ ؿك ًبی‪ ٝ‬پ‪ٔ ٟٗ‬یو‪ٙٙ‬ـ تب ؽِه ُ‪ٛ‬ؿ (‪.)Mcgaw, 1986‬‬
‫ب‪ -‬خشک کردن مصنوعی کاسبرگها‪ :‬ؿك ایٗ ك‪ ٍٚ‬ام ؿٔب ‪ ٚ‬رلیبٖ ‪ٛٞ‬ای ٔٔ‪ٛٙ‬ػی ثلای ؽِه ولؿٖ وبًجلي‪ٞ‬ب اًتفبؿ‪ٜ‬‬
‫ٔیٌلؿؿ‪ .‬ثـیٗ ٓ‪ٛ‬كت و‪ ٝ‬ثلای ایٗ ٔ‪ٙ‬ظ‪ٛ‬ك اًتفبؿ‪ ٜ‬ام ؿٔبی وٕتل ام ‪ 40‬ؿكر‪ً ٝ‬ب٘تیٌلاؿ ‪ ٚ‬اًتفبؿ‪ ٜ‬ام رلیبٖ ‪ٛٞ‬ای ثبال ‪ُ ٚ‬ـیـی‬
‫ؽٔ‪ٓٛ‬ب ؿك ٔلاعُ ا‪ِٚ‬ی‪ ٝ‬ؽِه ًبمی ت‪ٓٛ‬ی‪ٔ ٝ‬یٌلؿؿ (‪.)Mcgaw, 1986‬‬
‫عملکرد‬

‫صف حه|‪9‬‬
‫ؿك ‪ٞ‬ب‪ٚ‬ایی ك‪ ًُٚ‬ؿك وِت ٔؾّ‪ٚ ٙٛ‬مٖتل وبًجلي‪ 16000‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ؿك ‪ٞ‬ىتبك ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ت‪ٟٙ‬بیی ‪ 19000‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ؿك ‪ٞ‬ىتبك‬
‫ٔغٔ‪ٔ َٛ‬یؿ‪ٞ‬ـ (‪ .)James & Duke, 1983‬ػّٕىلؿ ؿك وِت ؿ‪ٙٔ ٚ‬ظ‪ٛ‬ك‪ 17000 ٜ‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ُبػ ‪ ٚ‬ثلي ؿك ‪ٔ 3‬لعّ‪ً ٝ‬بل‪ٝ‬‬
‫ثلی ‪ 6300 ٚ‬ویّ‪ٌٛ‬لْ وبًجلي ت‪ِٛ‬یـ ٔیو‪ٙ‬ـ (‪ .)Morton, 1975‬ت‪ِٛ‬یـ وبًجلي تبم‪ ٜ‬ؿك ‪ٞ‬ل ٌیب‪ ٜ‬ام ‪ 1/3‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ؿك‬
‫وبِیفل٘یب تب ‪ 1/8‬پ‪ٛ‬كت‪ٛ‬كیى‪ 7/25 ٚ ٛ‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ؿك فّ‪ٛ‬كیـای ر‪ٛٙ‬ثی ٔتغیل ٔیثبُـ‪ .‬ؿك ‪ٞ‬ب‪ٚ‬ایی ك‪ ًُٚ‬ؿك وِت ٔؾّ‪ ٙٛ‬ثب ك‪ٚ‬ثل ‪16800‬‬
‫ویّ‪ٌٛ‬لْ ؿك ‪ٞ‬ىتبك ػّٕىلؿ ؿاُت (‪ .)Morton, 1987‬ؿك یه ثلكًی ؿك ٔ‪ٛ‬كؿ ت‪ِٛ‬یـ ؿا٘‪ ٝ‬صبی ٔىی ‪ ٚ‬و‪ٙ‬ف ٔیبٍ٘یٗ ػّٕىلؿ‬
‫ؿا٘‪ ٝ‬ثـًت آٔـ‪ ٜ‬ثلای صبی ٔىی ‪ 400-600‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ‪ ٚ‬ثلای و‪ٙ‬ف ‪ 300 -500‬ویّ‪ٌٛ‬لْ ثیبٖ ٌلؿیـ‪ ٜ‬اًت (‪.)Singh, 1985‬‬

‫قسمتهای مورد استفاده گیاه روسل‬

‫ؿك ٘‪ٛ‬اعی ٔؾتّف ثل عٌت ٘یبم تغقی‪ٝ‬ای ام لٌٕت‪ٞ‬بی ٔؾتّفی ‪ٕٞ‬ض‪ ٖٛ‬وبًجلي‪ٔ ،‬ی‪ ،ٜٛ‬ثلي‪ ،‬كیِ‪ ٚ ٝ‬ؿا٘‪ ٝ‬ایٗ ٌیب‪ٜ‬‬
‫‪6‬‬
‫اًتفبؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ (ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪ .)9831 ،‬ام ٌّجلي ‪ ٚ‬ؿا٘‪ٞٝ‬بی ٌیب‪ ٜ‬ك‪ٔ ًُٚ‬یت‪ٛ‬اٖ ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ ٘‪ُٛ‬یـ٘ی اًتفبؿ‪ ٜ‬ولؿ‪ .‬صبی ‪ٞ‬یجیٌى‪ٛ‬ى‬
‫ؿاكای كً٘ للٔن ًیل ‪ٛ ٚ‬ؼٓ تلٍ اًت (ٔزّ‪ ٝ‬صبكؿی‪ٛ‬اكی‪ .)1390 ،‬ؿك وُ ثیِتل وبِیىي ‪ ٚ‬اپی وبِیىي‪ٞ‬بی ؽِه ُـ‪ٌ ٜ‬یب‪-ٌُ( ٜ‬‬
‫‪ٞ‬بی صبی تلٍ) ٔ‪ٛ‬كؿ اًتفبؿ‪ ٜ‬للاك ٔیٌیلؿ (ٓفبیی ؽلْ ‪ٕٞ ٚ‬ىبكاٖ‪.)1387 ،‬‬
‫خواص دارویی‬
‫اًتفبؿ‪ ٜ‬ام صبی تلٍ ؿك ‪ٛ‬ت ً‪ٙ‬تی وِ‪ٛ‬ك‪ٞ‬ب ربیٍب‪ ٜ‬ؽبٓی ؿاكؿ‪ .‬ؿك ‪ٙٞ‬ـ‪ًٚ‬تبٖ‪ ،‬آفلیمب‪ٔ ،‬ىنیه ‪ٛ٘ ٚ‬اعی عبك‪ٜ‬ای و‪ ٝ‬ایٗ ٔغٔ‪َٛ‬‬
‫ثیِتل وبُت ‪ ٚ‬ثلؿاُت ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪ ،‬ؿْ ولؿ‪ٜ‬ی ثلي یب ٌُ آٖ ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ ؿی‪ٛ‬كتیه‪ ،‬وب‪ٙٞ‬ـ‪ٜ‬ی وٌّتل‪ٗ ،َٚ‬ـػف‪٘ٛ‬ی و‪ٙٙ‬ـ‪ ،ٜ‬وب‪ٙٞ‬ـ‪ٜ‬ی فِبكؽ‪،ٖٛ‬‬
‫وب‪ َٞ‬ؿ‪ٙٞ‬ـ‪ٜ‬ی ‪ٚ‬یٌى‪ٛ‬میت‪ٝ‬ی ؽ‪ٔ ٚ ٖٛ‬غلن علوبت پلیٌتبِتیٌٓ ك‪ٚ‬ؿ‪ٛٔ ٜ‬كؿ ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬اًت (‪ .)Morton et al., 2007‬ؿاك‪ًٚ‬بماٖ ؿك‬
‫ً‪ٍٙ‬بَ ػٔبك‪ ٜ‬ی ایٗ ٌیب‪ ٜ‬كا ثلای وب‪ َٞ‬فِبك ؽ‪ ٖٛ‬ت‪ٓٛ‬ی‪ٔ ٝ‬یو‪ٙٙ‬ـ‪ .‬ؿك ًبَ ‪ 1962‬احل‪ٞ‬بی وب‪ َٞ‬ؿ‪ٙٞ‬ـ‪ٜ‬ی فِبك ؽ‪ ،ٖٛ‬آ٘تی اًپبًٕ‪ٛ‬ؿیه‪ٗ ،‬ـ‬
‫اٍّ٘ی ‪ٗ ٚ‬ـ ثبوتلیبیی ایٗ ٌیب‪ٌ ٜ‬ناكٍ ُـ‪ .‬ؿك ُلق آفلیمب ؿْ ولؿ‪ٜ‬ی ٌّجلي‪ٞ‬بی آٖ ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ صبی ً‪ٛ‬ؿاٖ ٔؼل‪ٚ‬ف اًت و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ تٌىیٗ‬
‫ؿ‪ٙٞ‬ـ‪ٜ‬ی ًلف‪ ٝ‬اًتفبؿ‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪ ٓٞ .‬ص‪ٙ‬یٗ‪ٌ ،‬ناكٍ ُـ‪ ٜ‬اًت و‪ ٝ‬ایٗ ٌیب‪ٔ ٜ‬غلن ر‪ٌٙ‬ی‪ ،‬اُت‪ٟ‬بآ‪ٚ‬ك‪٘ ،‬یل‪ٚ‬ثؾَ‪ّٔ ٚ ٌُٟٔ ،‬یٗ‪ٗ ،‬ـ ًل‪ٛ‬بٖ‪ٗ ،‬ـ‬
‫ًلف‪ٗ ٚ ٝ‬ـ تت اًت (‪ .)Morton et al., 2007; Chen et al., 2002; Lin et al., 2007‬ؿك ٔ‪ٙ‬جؼی ؿیٍل ؿْ ولؿ‪ ٜ‬ایٗ ٌیب‪ٜ‬‬
‫ؽ‪ٙ‬ه و‪ٙٙ‬ـ‪ ٜ‬ثـٖ‪ ،‬كلیك ‪ ٚ‬تٔفی‪ ٝ‬و‪ٙٙ‬ـ‪ ٜ‬ؽ‪ ،ٖٛ‬و‪ٙ‬تلَ و‪ٙٙ‬ـ‪ ٜ‬وٌّتل‪ َٚ‬ؽ‪ ،ٖٛ‬اؽتالالت وجـی ‪ٓ ٚ‬فلایی ‪ٕٞ ٚ‬ض‪ٙ‬یٗ آكاْ ثؾَ اًت ‪ ٚ‬ثلػىي‬
‫صبی و‪ ٝ‬ثبػج ؿفغ آ‪ٔ ٗٞ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪ ،‬صبی تلٍ ؽ‪ٛ‬ؿ یىی ام ٔ‪ٙ‬بثغ غ‪ٙ‬ی آ‪ٔ ٗٞ‬ؼلفی ُـ‪ ٜ‬اًت (ٔزّ‪ ٝ‬آكٔبٖ‪ .)1391 ،‬یىی ام ك‪ٚ‬یىلؿ‪ٞ‬بی‬
‫ؿكٔبٖ ‪ ٚ‬و‪ٙ‬تلَ ؿیبثت‪ ،‬وب‪ٞ َٞ‬یپلٌّیٌٕی ثؼـ ام غقا‪ٔ 7‬یثبُـ‪ .‬ایٗ عبِت ثب تأؽیل ؿك ‪ ٚ ٓ٘ٞ‬رقة ٌّ‪ٛ‬ون ام ‪ٛ‬لیك ٔ‪ٟ‬بك‬
‫و‪ٙٙ‬ـ‪ٜٞ‬بی ‪ ٓ٘ٞ‬ولث‪ٞٛ‬یـكات‪ٞ‬ب ٔخُ ٔ‪ٟ‬بك و‪ٙٙ‬ـ‪ٜٞ‬بی آ٘نیٓ‪ٞ‬بی آِفب‪ٌّٛ-‬و‪ٛ‬میـام ‪ ٚ‬آِفب‪-‬آٔیالم ٔیٌل اًت ( ‪Bhandari et al.,‬‬
‫‪ٜٔ .)2008‬بِؼ‪ٞٝ‬بی فلا‪ٚ‬ا٘ی ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ؿ ایٗ ٔ‪ٟ‬بكو‪ٙٙ‬ـ‪ٜٞ‬ب كا ؿك ٌیب‪ٞ‬بٖ ؿاك‪ٚ‬یی ‪ ٚ‬احل آٖ‪ٞ‬ب كا ثل ل‪ٙ‬ـ ‪ِ ٚ‬یپیـ ُ‪ٙ‬بًبیی ولؿ‪ٜ‬ا٘ـ‬

‫‪6‬‬
‫‪Hibiscus‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Post-Prandial Hyperglycemia‬‬

‫ص ف ح ه | ‪10‬‬
‫(‪ )Bhandari et al., 2008; Fujita et al ., 2001‬ؿك ایٗ كاًتب ٔ‪ٜ‬بِؼ‪ٝ‬ی احل صبی تلٍ ثل ٌّ‪ٛ‬ون‪ ،‬پل‪ٚ‬فبیُ صلثی ‪ِ ٚ‬یپ‪ٛ‬پل‪ٚ‬تئیٗ‪-‬‬
‫‪ٞ‬ب ؿك ثیٕبكاٖ ٔجتال ث‪ ٝ‬ؿیبثت ت‪ٔ ًٚٛ‬ظفلی ؽٌل‪ٚ‬ی ‪ٕٞ ٚ‬ىبكاٖ (‪ )1387‬ا٘زبْ ٌلفت ‪٘ ٚ‬تبیذ آٖ ِ٘بٖ ؿاؿ و‪ٔٔ ٝ‬لف ؿْ ولؿ‪ٜ‬ی صبی‬
‫تلٍ ثل ل‪ٙ‬ـ ‪ٌّٕٛٛٞ ٚ‬ثیٗ یبفت‪ٞٝ‬بی آٖ ٔ‪ٜ‬بِؼ‪ ٚ ٝ‬ثلكًی‪ٞ‬بی ِٔبث‪ ٝ‬ؿیٍل‪ٔٔ ،‬لف ٔتؼبؿَ صبی تلٍ ت‪ ًٚٛ‬افلاؿ ٔجتال ث‪ ٝ‬ؿیبثت تأحیل ؽ‪ٛ‬ا‪ٞ‬ـ‬
‫ؿاُت‪ .‬ل‪ٙ‬ـ‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬اًیـ‪ٞ‬بی ٔ‪ٛ‬ر‪ٛ‬ؿ ؿك ایٗ ٌیب‪ً ٜ‬جت ایزبؿ ‪ٛ‬ؼٓ تلٍ ‪ُ ٚ‬یلیٗ ایٗ ٌیب‪ُ ٜ‬ـ‪ٜ‬ا٘ـ‪ .‬پّی ًبوبكیـ‪ٞ‬بی ٔ‪ٛ‬ر‪ٛ‬ؿ ؿك ایٗ‬
‫ٌیب‪ ٜ‬ؽبٓیت تغلیه ًیٌتٓ ایٕ‪ٙ‬ی ثـٖ كا ؿاُت‪ ٚ ٝ‬پ‪ٔ َُٛ‬غبفظی كا ثل ك‪ٚ‬ی ثبفت‪ٞ‬بی ٔؾب‪ٛ‬ی ّٔت‪ٟ‬ت ایزبؿ ٔیٕ٘بی‪ٙ‬ـ‪.‬‬
‫آ٘ت‪ًٛ‬یب٘یٗ‪ٞ‬ب ًجت ایزبؿ كً٘ ‪ ٚ‬ثؼ٘ی احلات آ٘تی اوٌیـا٘ی ٔی ُ‪٘ٛ‬ـ‪ .‬احل ّٔیٗ ث‪ٛ‬ؿٖ صبی تلٍ ٔلث‪ ٙٛ‬ث‪ٚ ٝ‬ر‪ٛ‬ؿ اًیـ‪ٞ‬بی آِی‬
‫اًت و‪ٕ٘ ٝ‬یت‪ٛ‬ا٘‪ٙ‬ـ ؿ‪ٚ‬ثبك‪ ٜ‬ت‪ ًٚٛ‬ك‪ٚ‬ؿ‪ ٜ‬رقة ُـ‪ٕٞ ٚ ٜ‬لا‪ٔ ٜ‬مـاكی آة ‪ٚ‬اكؿ ًیٌتٓ ؿفؼی ٔیٌلؿ٘ـ (ٓفبیی ؽلْ ‪ٕٞ ٚ‬ىبكاٖ‪،‬‬
‫‪ .)1387‬ػٌٍلی ‪ٕٞ ٚ‬ىبكاٖ (‪ )1387‬ر‪ٟ‬ت و‪ٙ‬تلَ ویفی صبی ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ یه ٘‪ُٛ‬یـ٘ی پل ٔٔلف و‪٘ ٝ‬مَ ٔ‪ٕٟ‬ی ؿك ًالٔت افلاؿ‬
‫ربٔؼ‪ ٝ‬ؿاكؿ ٔ‪ٜ‬بِؼ‪ ٝ‬ثب ‪ٞ‬ـف ثلكًی ٔیناٖ آِ‪ٔٛ‬ی‪ٙ‬ی‪ ْٛ‬ؿك ای‪ٙ‬ف‪ٛ‬می‪ ٖٛ‬صبی ٔٔلفی ا٘زبْ ؿاؿ٘ـ ‪٘ ٚ‬تبیذ آٖ ٕ٘بیبٍ٘ل‪ 60 ،‬ؿلیم‪ٝ‬‬
‫ای‪ٙ‬ف‪ٛ‬می‪ ٖٛ‬صبی تلٍ (صبی ٔى‪ )ٝ‬ثب ‪ 1/28‬عـالُ ‪ٌٌّ ٚ‬تبٖ ثب ‪ٔ 27/2‬یّیٌلْ ثل ِیتل عـاوخل ٔمـاك آِ‪ٔٛ‬ی‪ٙ‬ی‪ ْٛ‬كا ِ٘بٖ ث‪ٛ‬ؿ‬
‫(ػٌٍلی ‪ٕٞ ٚ‬ىبكاٖ‪ .)1387 ،‬آِ‪ٔٛ‬ی‪ٙ‬ی‪ًٔٛ ْٛ‬یٗ ػ‪ٔٙ‬ل ام ٘ظل فلا‪ٚ‬ا٘ی ؿك ك‪ٚ‬ی مٔیٗ اًت ‪ ٚ‬اغّت ؿك ؽبن‪ ،‬آة ‪ٛٞ ٚ‬ا یبفت ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪.‬‬
‫احلات آِ‪ٔٛ‬ی‪ٙ‬ی‪ ْٛ‬ؿك ثیٕبكاٖ تغت ؿیبِین وّی‪ُٙ ٝ‬بؽت‪ُ ٝ‬ـ‪ ٜ‬اًت‪ ،‬اؽیلاً ِ٘بٖ ؿاؿ‪ُ ٜ‬ـ‪ ٜ‬و‪ ٝ‬افنایَ غّظت آِ‪ٔٛ‬ی‪ٙ‬ی‪ ْٛ‬ؿك ٔ‪ٛ‬اؿ غقایی‬
‫‪ ٚ‬رقة آٖ ًجت ثیٕبكی‪ٞ‬بی ػٔجی‪ ،‬امرّٕ‪ ٝ‬آِنایٕل ‪ ٚ‬آٔی‪ٛ‬تل‪ٚ‬فیه ِتلاَ اًىّل‪ٚ‬میي ٔیٌلؿؿ ( ‪Mclachlan, 1995; Koch,‬‬
‫‪ .)1990; Jackson & Huang, 1983‬ام ِ٘ب٘‪ٞٝ‬بی تِؾیٔی ثیٕبكی آِنایٕل‪ٌ ،‬یزی ‪ ٚ‬افٌلؿٌی اًت‪ .‬تئ‪ٛ‬كی‪ٞ‬بی ٔؾتّفی ؿك‬
‫ٔ‪ٛ‬كؿ ثیٕبكی آِنایٕل پیِ‪ٟٙ‬بؿ ُـ‪ ٜ‬اًت و‪ ٝ‬ؿك عبَ ثلكًیا٘ـ أب اوخل ٔ‪ٜ‬بِؼبت اپیـٔی‪ِٛٛ‬هیىی ِ٘بٖ ٔیؿ‪ٙٞ‬ـ و‪ ٝ‬كاث‪ٔ ٜٝ‬خجتی ثیٗ‬
‫ٔٔلف آة عب‪ٚ‬ی آِ‪ٔٛ‬ی‪ٙ‬ی‪ ْٛ‬میبؿ ‪ُ ٚ‬ی‪ٛ‬ع ثیٕبكی آِنایٕل ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ؿ ؿاكؿ‪ ،‬اٌلص‪ٕ٘ ٝ‬یت‪ٛ‬اٖ حبثت ولؿ و‪ ٝ‬آِ‪ٔٛ‬ی‪ٙ‬ی‪ ْٛ‬ثبػج آٖ ٔیُ‪ٛ‬ؿ‪.‬‬
‫ثلي‪ٞ‬بی صبی ًیب‪ ٜ‬یىی ام ٔ‪ٙ‬بثغ آِ‪ٔٛ‬ی‪ٙ‬ی‪ ْٛ‬اًت و‪ ٝ‬ؿاكای ثبالتلیٗ غّظت آِ‪ٔٛ‬ی‪ٙ‬ی‪ ْٛ‬اًت ( & ‪Powell et al., 1998; Flaten‬‬
‫‪ .)Lund, 1997‬ام ؽ‪ٛ‬اّ ؿیٍل آٖ ٔیت‪ٛ‬اٖ ث‪ ٝ‬وب‪ َٞ‬ؿكؿ ٔؼـ‪ٛ٘ ٜ‬ماؿاٖ‪ٗ ،‬ـاًى‪ٛ‬كثیه‪ ،‬وب‪ َٞ‬عٕالت لّجی‪ ،‬تم‪ٛ‬یت رٌٕی ‪ٚ‬‬
‫ر‪ٌٙ‬ی‪ ،‬وب‪ٚ َٞ‬مٖ‪ ،‬ؽ‪ٛ‬اّ آ٘تی ‪ٞ‬یٌتبٔیٗ‪٘ 8‬ین اُبك‪ ٜ‬ولؿ‪ .‬تغمیمبت ٌٌتلؿ‪ٔ ٜ‬غممبٖ صی‪ٙ‬ی ٘ین ِ٘بٖ ؿاؿ و‪ ٝ‬صبی ٔىی ث‪ ٝ‬ػّت‬
‫ؿاُتٗ آ٘تی اوٌیـاٖ‪ٞ‬بی میبؿ‪ٔ ،‬یت‪ٛ‬ا٘ـ ثب كاؿیىبَ‪ٞ‬بی آماؿ ٔ٘ل ت‪ِٛ‬یـ ُـ‪ ٜ‬ؿك ثـٖ ٔجبكم‪ ٜ‬و‪ٙ‬ـ‪ .‬ام ایٗ ك‪ ٚ‬ؿك ثلاثل ًل‪ٛ‬بٖ‪ٞ‬ب‬
‫ؽبٓیت ٔغبفظت و‪ٙٙ‬ـ‪ ٜ‬ام ؽ‪ٛ‬ؿ ِ٘بٖ ٔی ؿ‪ٞ‬ـ‪ٕٞ .‬ض‪ٙ‬یٗ ٔغممبٖ تبی‪ٛ‬ا٘ی اظ‪ٟ‬بك ؿاُت‪ٙ‬ـ و‪ ٝ‬ثلؽی ام ثیٕبكاٖ ًل‪ٛ‬ب٘ی و‪ ٝ‬ؿك ؿ‪ٚ‬ك‪ٜ‬‬
‫ؿكٔبٖ ؽ‪ٛ‬ؿ ام صبی ٔىی اًتفبؿ‪ٕٛ٘ ٜ‬ؿ٘ـ‪ ،‬ایٗ ٘‪ُٛ‬یـ٘ی ت‪ٛ‬اٌ٘ت ؿك ؿكٔبٖ آٖ‪ٞ‬ب احل افنایِی ِ٘بٖ ؿ‪ٞ‬ـ (ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪.)1389 ،‬‬
‫روش تهیه چای مکی‬
‫ثلای ت‪ٟ‬ی‪ ٝ‬ایٗ صبی ٔیثبیٌت ٔمـاك وبفی (عـ‪ٚ‬ؿا ‪ٌ 5‬لْ ثلای ‪ٞ‬ل ف‪ٙ‬زبٖ) ام ٌّجلي‪ٞ‬بی ؽِه ُـ‪ٌ ٜ‬یب‪ ٜ‬ك‪ ًُٚ‬كا ؿك‬
‫ل‪ٛ‬كی كیؾت‪ً ٚ ٝ‬پي آة ر‪ 100( ٍٛ‬ؿكر‪ً ٝ‬ب٘تیٌلاؿ) ث‪ ٝ‬آٖ اٗبف‪ُٛ ٝ‬ؿ‪ٔ .‬ـت مٔبٖ ثلای ؿْ وِیـٖ صبی ٔىی ‪ 10‬ؿلیم‪ٔ ٝ‬ی‪-‬‬
‫ثبُـ‪ .‬ثلای ث‪ ٝ‬ؿًت آ‪ٚ‬كؿٖ ‪ٛ‬ؼٓ ؿِؾ‪ٛ‬ا‪ٔ ٜ‬یت‪ٛ‬اٖ ث‪ ٝ‬صبی ؿ ْ وِیـ‪ٔ ،ٜ‬مـاكی ػٌُ یب ِیٕ‪ٛ‬تلٍ تبم‪ ٜ‬اٗبف‪ٕٛ٘ ٝ‬ؿ (ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪،‬‬
‫‪.)1389‬‬
‫احتیاطهای الزم هنگام استفاده از چای مکی‬

‫‪8‬‬
‫‪Anti-histamine‬‬

‫ص ف ح ه | ‪11‬‬
‫ؿك ٔزٕ‪ٛ‬ع ػّی كغٓ ٔنایبی صبی ٔىی و‪ ٝ‬ؿك ثؾَ ف‪ٛ‬ق ث‪ ٝ‬ثلؽی ام آٖ‪ٞ‬ب اُبك‪ُ ٜ‬ـ‪ ،‬ؿك ٔٔلف ایٗ ٘‪ُٛ‬یـ٘ی ؿك ٔ‪ٛ‬اكؿی‬
‫كػبیت ثلؽی اعتیب‪ٛ‬بت‪ٞ‬ب المْ ٔیثبُـ‪ ،‬و‪ ٝ‬ؿك فیُ ث‪ ٝ‬ثلؽی ام آٖ‪ٞ‬ب اُبك‪ٔ ٜ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪:‬‬
‫‪ -1‬اُؾبٓی و‪ ٝ‬ؿاكای ثیٕبكی ؽبّ ٔیثبُ‪ٙ‬ـ‪ ،‬لجُ ام ٔٔلف صبی ٔىی عتٕب ٔیثبیٌت ثب پنُه ؽ‪ٛ‬ؿ ِٔ‪ٛ‬كت ٕ٘بییـ‪.‬‬
‫‪ -2‬تبحیل ٔٔلف صبی ٔىی ؿك ؿ‪ٚ‬كاٖ ثبكؿاكی ‪ُ ٚ‬یلؿ‪ٞ‬ی ‪ٛٙٞ‬م ث‪ ٝ‬ؿكًتی ِٔؾْ ِ٘ـ‪ ٜ‬اًت‪ .‬ام ایٗ ك‪ٔٔ ،ٚ‬لف صبی ٔىی‬
‫ؿك ایٗ ؿ‪ٚ‬كاٖ ت‪ٓٛ‬ی‪ٕ٘ ٝ‬یُ‪ٛ‬ؿ‪.‬‬
‫‪ -3‬افلاؿ ٔجتال ث‪ ٝ‬اًتل‪ٚ‬هٖ پبییٗ‪ ،‬وٌب٘ی و‪ ٝ‬تغت ؿكٔبٖ ثب ‪ٛٞ‬كٔ‪ٖٞٛ‬ب ‪ٌٞ‬ت‪ٙ‬ـ ‪٘ ٚ‬ین افلاؿی و‪ ٝ‬ام للّ‪ٞ‬بی رّ‪ٌٛ‬یلی ام‬
‫ثبكؿاكی اًتفبؿ‪ٔ ٜ‬یو‪ٙٙ‬ـ‪٘ ،‬جبیـ صبی ٔىی ٔٔلف و‪ٙٙ‬ـ‪.‬‬
‫‪ -4‬ثلؽی تغمیمبت اؽیل ؿإِ٘‪ٙ‬ـاٖ ِ٘بٖ ٔیؿ‪ٞ‬ـ و‪ٔٔ ٝ‬لف ثٌیبك میبؿ صبی ٔىی ٕٔىٗ اًت ًجت وب‪ َٞ‬ثبك‪ٚ‬كی ٌلؿؿ‪.‬‬
‫‪ -5‬ؿك عبِت ػبؿی فم‪ ٚ‬یه ف‪ٙ‬زبٖ ام ایٗ ٘‪ُٛ‬یـ٘ی ؿك ‪ٞ‬ل ك‪ٚ‬م‪ ،‬ثلای عـاوخل ‪ 4‬ثبك ؿك ك‪ٚ‬م ام صبی ٔىی اًتفبؿ‪ٕٛ٘ ٜ‬ؿ‬
‫(ٔ‪ًٛٛ‬ی ‪ ٚ‬اًتىی‪.)1389 ،‬‬
‫بحث و نتیجهگیری‬
‫ثب ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ؽ‪ٛ‬اّ عبئٖ ا‪ٕٞ‬یت صبی تلٍ (‪ٙٔ ٚ )Hibiscus sabdariffa‬جغ غ‪ٙ‬ی ث‪ٛ‬ؿٖ آ‪ ٗٞ‬آٖ ٌ٘جت ث‪ ٝ‬صبی ًیب‪،ٜ‬‬
‫صبی ٔىی ٔیت‪ٛ‬ا٘ـ ربیٍنیٗ ٔ‪ٙ‬بًجی ثلای صبی ًیب‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬عٌبة آیـ‪ٕٞ .‬ض‪ٙ‬یٗ ثب ػ‪ٙ‬بیت ث‪ ٝ‬ای‪ٙ‬ى‪ ٝ‬فلآ‪ٚ‬كؿ‪ٜٞ‬بی ٔؾتّف ایٗ ٌیب‪ٜ‬‬
‫ؿك ٘مب‪ٔ ٙ‬ؾتّف ؿ٘یب وبكثلؿ‪ٞ‬بی ٌ‪٘ٛ‬بٌ‪ ٖٛ‬غقایی ؿاكؿ ‪ ٚ‬ؽ‪ٛ‬اّ ٔغبفظت و‪ٙٙ‬ـ‪ ٜ‬ام ًل‪ٛ‬بٖ ‪ ٚ‬ؿیبثت‪ِ ،‬ن‪ ْٚ‬ت‪ٛ‬ر‪ ٝ‬ثیِتل ٔغممیٗ‪،‬‬
‫ٌٔئ‪ِٛ‬یٗ ‪ ٚ‬پنُىبٖ ث‪ ٝ‬وِت‪ ،‬فلآ‪ٚ‬كی ‪ ٚ‬اًتفبؿ‪ٓ ٜ‬غیظ ام ایٗ ٌیب‪ ٜ‬اكمُٕ‪ٙ‬ـ ‪ٚ‬ر‪ٛ‬ؿ ؿاكؿ‪.‬‬
‫منابع‬
‫أیـثیٍی‪ .‬ك‪ . 1388 ،.‬ت‪ِٛ‬یـ ‪ ٚ‬فلآ‪ٚ‬كی ٌیب‪ٞ‬بٖ ؿاك‪ٚ‬یی‪ .‬ا٘تِبكات آًتبٖ لـى كٗ‪ٛ‬ی‪ .‬رّـ ا‪ .َٚ‬صبح پ‪ٙ‬زٓ‪ٓ 347 .‬فغ‪.ٝ‬‬ ‫‪.1‬‬
‫ُلوت ؿاك‪ًٚ‬بمی ثبكد اًب٘ي‪ .)1392/2/28( ،‬صبی تلٍ‪ٓ 12 .PDF ،‬فغ‪.www.barijessence.com .ٝ‬‬ ‫‪.2‬‬
‫تلرٕ‪ٓ ٝ‬فبییؽلْ‪ ،.ْ ،‬رؼفل٘یب‪ ،‬ى‪ ،.‬ؽٌل‪ُٚ‬ب‪ٞ‬ی‪ ،‬ى‪ٟٓٔ .1389 ،.‬تلیٗ ٌیب‪ٞ‬بٖ ؿاك‪ٚ‬یی ر‪ٟ‬بٖ‪ِ٘ .‬ل ٔزتٕغ آٔ‪ٛ‬مٍ وِب‪ٚ‬كمی ًجن‬ ‫‪.3‬‬
‫ایلاٖ ِٔ‪ٟ‬ـ‪ٓ 442 .‬فغ‪.ٝ‬‬
‫ًّیٕی‪ ،‬ى‪ .)1392/3/10( .‬وبُت ٌیب‪ ٜ‬ؿاك‪ٚ‬یی صبی تلٍ (صبی ٔىی) ثلای ا‪ِٚ‬یٗ ثبك ؿك اًتبٖ فبكى‪ .‬وبكُ‪ٙ‬بى اكُـ مكاػت‬ ‫‪.4‬‬
‫ٔـیلیت ر‪ٟ‬بؿ وِب‪ٚ‬كمی اًتبٖ فبكى‪ُٟ ،‬لًتبٖ ث‪ٛ‬ا٘بت‪ .‬آؿكى ًبیت ‪.www.fars.agri-jahad.ir‬‬
‫ػٌٍلی‪ .‬ع‪.‬ك‪ ،.‬اعٕـی ٔمـْ‪ٔ ،.ْ .‬غ‪ٛ‬ی‪ .‬ا‪.‬ط‪ ٚ .‬ی‪ٌ٘ٛ‬یبٖ‪ .1387 ،.ْ ،‬ثلكًی ٔیناٖ آِ‪ٔٛ‬ی‪ٙ‬ی‪ ْٛ‬ؿك صبی ٔٔلفی وِ‪ٛ‬ك‪ٔ .‬زّ‪ ٝ‬ؿاَ٘ ‪ٚ‬‬ ‫‪.5‬‬
‫ت‪ٙ‬ـكًتی‪ ،‬ؿاٍِ٘ب‪ ٜ‬ػّ‪ ْٛ‬پنُىی ‪ ٚ‬ؽـٔبت ث‪ٟ‬ـاُتی ؿكٔب٘ی ُب‪ٞ‬ل‪ٚ‬ؿ‪ .‬ؿ‪ٚ‬ك‪ُٕ ،3 ٜ‬بك‪ٓ .2 ٜ‬فغبت ‪.45-49‬‬
‫ٔزّ‪ ٝ‬آكٔبٖ‪ .1391 ،‬ثؾَ ًالٔت‪ ،‬صبی تلٍ‪ُٙ ًٝ .‬ج‪ 15 ،ٝ‬اًف‪ٙ‬ـ‪ُٕ .‬بك‪.2142 ٜ‬‬ ‫‪.6‬‬
‫ٔزّ‪ ٝ‬صبكؿی‪ٛ‬اكی‪ .1390 ،‬صبی تلٍ‪ .‬ؽب٘‪ ٝ‬تزلث‪ .3 ٝ‬ثؾَ ًالٔتی ‪ً ٚ‬بِٕ‪ٙ‬ـ‪ .‬ؿ‪ُٙٚ‬ج‪ 26 ٝ‬اكؿیج‪ِٟ‬ت‪.‬‬ ‫‪.7‬‬
‫ٔظفلی ؽٌل‪ٚ‬ی‪ .‬ط‪ .‬رالِی‪ .‬ة‪.‬ع‪ ٚ .‬افؾٕی اكؿوب٘ی‪ .1387 ،.ْ .‬تبحیل صبی تلٍ ثلٌّ‪ٛ‬ون‪ ،‬پل‪ٚ‬فبیُ صلثی ‪ِ ٚ‬یپ‪ٛ‬پل‪ٚ‬تئیٗ‪ٞ‬ب ؿك ثیٕبكاٖ ٔجتال‬ ‫‪.8‬‬
‫ث‪ ٝ‬ؿیبثت‪ٔ .‬زّ‪ ٝ‬غـؿ ؿك‪ ٖٚ‬كین ‪ٔ ٚ‬تبث‪ِٛ‬یٌٓ ایلاٖ‪ .‬ؿاٍِ٘ب‪ ٜ‬ػّ‪ ْٛ‬پنُىی ‪ ٚ‬ؽـٔبت ث‪ٟ‬ـاُتی‪-‬ؿكٔب٘ی ُ‪ٟ‬یـ ث‪ِٟ‬تی‪ .‬ؿ‪ٚ‬ك‪ ٜ‬ؿ‪ُٕ ،ٓٞ‬بك‪-ٜ‬‬
‫ی ‪ٓ ،6‬فغ‪ٞٝ‬بی ‪.589-597‬‬
‫ٔ‪ًٛٛ‬ی‪ .‬ف‪.‬ا‪ ٚ .‬اًتىی‪ .1389 ،.ْ .‬ا٘‪ٛ‬اع صبی ‪ ٚ‬احلات ربؿ‪ٚ‬ئی آٖ‪ٞ‬ب‪ِ٘ .‬ل آف‪ٟ‬بٖ‪ٛٔ٘ ،‬ط‪ٓ 240 .‬فغ‪.ٝ‬‬ ‫‪.9‬‬
‫‪10. Bhandari. M.R, Jong-Anurakkun. N, Hong. G. Kawabata. J., 2008. α-Glucosidase and α-amylase inhibitory‬‬
‫‪activities of Nepalese medicinal herb Pakhanbhed (Bergenia ciliata, Haw). Food Chem; 106: 247-52.‬‬

‫ص ف ح ه | ‪12‬‬
 11. Chen. C.C, Hsu. J.D, Wang. S.F, Chiang. H.C, Yang. M.Y, Kao. E.S, 2002. Hibiscus Sabdariffa Extract
Inhibits the Development of Atherosclerosis in Cholesterol-fed Rabbits. J Agric food Chem; 51: 5472-7.
12. Crane, J.C. 1949. Roselle-a potenlially important plant Fiber. Econ. Bot. 3:89-103.
13. D'Heureux-Calix. F, Badrie. N., 2004. Consumer acceptance and physicochemical quality of processed red
sorrel/roselle (Hibiscus sabdariffa L.) sauces from enzymatic extracted calyces. Food Serv Technol; 4: 141-
8.
14. Duke JA. 1983. Hibiscus sabdariffa L. Available online:
http/www.hort.purdue.edu/necrop/duke_energy/hisbiscus_sabdariffa.htmal.
15. Flaten. A.K, Lund. W, 1997. Speciation of aluminum in tea infusions studied by size exclusion
chromatography with detection by post-column reaction. Sci Total Environ;207(1):21–28.
16. Fujita H, Yamagami T, Ohshima K, 2001. Long-term ingestion of a fermented soybean-derived Touchi-
extract with alphaglucosidase inhibitory activity is safe and effective in humans with borderline and mild
type-2 diabetes. J Nutr; 131: 2105-8.
17. Hirunpanich. V, Utaipat. A, Morales. N.P, Bunyapraphatsara. N, Sato. H, Herunsalee. A, 2005. Antioxidant
effects of aqueous extracts from dried calyx of Hibiscus sabdariffa Linn. (Roselle) in vitro using rat low-
density lipoprotein (LDL) Biol Pharm Bull; 28: 481-4.
18. Jackson ML, Huang P.M. 1983. Aluminum of acid soils in the food chain and senility. Sci Total
Environ;28:269–276.
19. James. A, Duke. J, 1983. Hand book of Energy crops. unpolished.
20. Koch. K.R., 1990. Quantitative determination of aluminums in tea by means of aluminium-27 nuclear
magnetic resonance spectroscopy. Analyst;115(6):823–825.
21. Lin. T, Lin. H, Chen. C, Lin. M, Chou. M, Wang. C, 2007. Hibiscus Sabdariffa Extract Reduces Serum
Cholesterol in Men and Women. Nutr Res; 27: 140-5.
22. Mcgaw, D.R, Fraser, I. 1986. Ananalysis of sorrel (Hibiscus sabdariffa) drying and its effect on subsequent
processing . Drying 86. Proceedings of 5 tn International symposium on Drying, Cambridge, MA,USA, 13-
15 August 1986. 526- 530.
23. Mclachlan, D.R.C. 1995. Aluminum and the risk for Alzheimer’s disease. Environmentrics;6:233–275.
24. Messiaen- C-M, . 1975. the tropical Veget able garden. 3. In tivi dual crops. 567 pp.
25. Morton, J.1987.Roselle. In: fruitsofwarm climates. Julia, F. Morton, Miami, FL P.281-286.
26. Morton, J.F. 1975. IS there a safer tea. Morris Arb. BUL. 26 (2): 24-30.
27. Morton J. Roselle. In: Morton JF, Dowling CF, editors. 2007. Fruits of warm climates. Miami: Florida Flair
Books 1987. p. 281-6. [cited 2007 Nov 17]. Available from: URL: www.Hort.purdue.edu/newcrop/Morton/
roselle.html.
28. Powell. J.J, Burden. T.J, Thompson. R.P., 1998. In vitro mineral availability from digested tea: a rich
dietary source of manganese. Analyst;123(8):1721–1724.
29. Singh. D.P, 1985. Techniques of seed production of mesta. Seeds- and- farms. 11: 6,37-38.
30. Young, M.M, (1995). Ethylmethane sulphonate induced mutations and other studies on Jamaican sorrel
(Hibiscus sabdariffa var. sabdariffa). M Phil. thesis, University of the West Indies, Mona, Kingston 7,
Jamaica.

13 | ‫ص ف ح ه‬