‫رتمودینامیک ‪ 1‬و ‪2‬‬

‫تالیف دکتر بهزاد خداکرمی‬

 ‫فصل ‪1‬‬

‫مفاهیم بنیادی ترمودینامیک‬

‫‪ -1-1‬شکلهای مختلف انرژی‬

‫انرژی جنبشی‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪E k = mV2‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫‪2‬‬
‫انرژی پتانسیل گرانشی‪:‬‬
‫‪E p = mgz‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫انرژی کل‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪E = U + E k + E p = U + mV2 + mgz‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ -2-1‬کار‬
‫‪2‬‬
‫‪W   Fds‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫‪1‬‬

‫کار انبساط و تراکم‬

‫‪W   PdV‬‬ ‫(‪)5‬‬

‫کار الکتریکی‬
‫‪Welec = VIt‬‬ ‫(‪)6‬‬
‫که ‪ V‬و ‪ I‬به ترتیب اختالف پتانسیل و شدت جریان الکتریکی را نشان میدهند‪.‬‬
‫توان الکتریکی نیز عبارت است از‪:‬‬
‫‪Welec = VI‬‬ ‫(‪)7‬‬

‫کار محور‬
‫‪WShaft = 2n‬‬ ‫(‪)8‬‬
‫که ‪ n‬و ‪ ‬به ترتیب تعداد دورها و گشتاور وارده را نشان میدهند‪.‬‬
‫‪WShaft = 2n‬‬ ‫(‪)9‬‬
‫که ‪ n‬تعداد دورها در واحد زمان است‪.‬‬

‫کار فنر‬
‫‪1‬‬
‫) ‪W = k(x 22 - x12‬‬ ‫(‪)10‬‬
‫‪2‬‬
 ‫کار گرانشی‬
‫) ‪Wgrav = mg(z2 - z1‬‬ ‫(‪)11‬‬
‫‪ -3-1‬گاز ایدهآل‬
‫‪PV = nRT‬‬ ‫(‪)12‬‬
‫در معادله باال‪ P ،‬فشار‪ T ،‬دما‪ V ،‬حجم‪ n ،‬تعداد مول و ‪ R‬ثابت جهانی گازها است‪.‬‬
‫در سیستم ‪: SI‬‬
‫‪R = 8 / 314 J / molK‬‬
‫همچنین ‪R = 1 / 9872 cal / molK‬‬
‫‪ P = RT‬یا ‪PV = mRT‬‬ ‫(‪)13‬‬
‫‪R‬‬
‫=‪R‬‬
‫‪M‬‬

‫‪ -4-1‬آنتالپی‬
‫‪ h  u  Pv‬یا ‪H  U  PV‬‬ ‫(‪)14‬‬

‫‪ -5-1‬گرمای ویژه‬
‫‪ h ‬‬
‫‪Cp   ‬‬ ‫(‪)15‬‬
‫‪ T p‬‬

‫‪ u ‬‬
‫‪Cv   ‬‬ ‫(‪)16‬‬
‫‪ T  v‬‬

‫‪3‬‬
‫‪Cv  R‬‬ ‫‪ -1‬در مولکولهای تک اتمی ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Cv  R‬‬ ‫‪ -2‬در مولکولهای دو اتمی صلب ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Cv  3 R‬‬ ‫‪ -3‬در مولکولهای چند اتمی غیرخطی ‪:‬‬

‫برای گازهای ایدهآل ‪:‬‬

‫‪Cp‬‬
‫‪k‬‬ ‫(‪)17‬‬
‫‪Cv‬‬

‫‪Cp  C v  R‬‬ ‫(‪)18‬‬

‫‪kR‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪Cp ‬‬ ‫‪, Cv ‬‬
‫‪k 1‬‬ ‫‪k 1‬‬

‫‪ -6-1‬رفتار گازهای ایدهآل در دمای صفر مطلق‬

‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪u   C v dT , h   C p dT‬‬ ‫(‪)21‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫هرگاه ‪ C p‬و ‪ C‬ثابت باشند‪:‬‬

u  C v T , h  Cp T )22(
‫ برحسب کلوین‬T
‫ ماده تراکمناپذیر‬-7-1
Cp  C v  C

u  Cav (T2  T1 ) )23(

h  u  vP  CaT  vP )24(

:‫جامدات‬
h  u  CT )25(

:‫مایعات‬
‫الف) فشار ثابت‬
h  u  CT )26(
‫ب) دما ثابت‬
h  vP )27(

 ‫ و ضریب تراکمپذیری دما ثابت‬ ‫ ضریب انبساط گرمایی فشار ثابت‬-8-1

1  V 
   )28(
V  T P

1  V 
   )29(
V  P T

:‫برای گاز ایدهآل‬

1 1
 ‫ و‬
P T

1      ln     lnV 
          )30(
  T P  T P  T P

1      ln     ln V 
        )31(
  P T  P T  P T
 ‫فصل ‪2‬‬

‫خواص مواد خالص‬

‫‪ -1-2‬خواص ترمودینامیکی مواد‬

‫‪ -1‬مخلوط بخار – مایع اشباع‬

‫کیفیت‪:‬‬
‫‪mg‬‬ ‫‪mg‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫‪m t mf  mg‬‬

‫اندیسهای ‪ f‬و ‪ g‬به ترتیب نشاندهندهی خواص مربوط به مایع و بخار هستند‪.‬‬
‫هرگاه ‪ z‬یک خاصیت مخلوط اشباع بوده و ‪ z f‬و ‪ z g‬به ترتیب نشاندهنده آن خاصیت در حالت مایع اشباع و بخار اشباع باشند‪:‬‬
‫‪z  xz g  (1  x) z f‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫‪: zfg  zg  zf‬‬
‫‪z  zf  xzfg‬‬ ‫(‪)3‬‬

‫‪v  vf  xv fg‬‬ ‫(‪)4‬‬

‫‪h  h f  xh fg‬‬ ‫(‪)5‬‬

‫‪s  sf  xsfg‬‬ ‫(‪)6‬‬

‫‪ -2-2‬معادله کالزیوس – کالپیرون‬

‫‪dP‬‬ ‫‪h ‬‬

‫‪‬‬ ‫(‪)8‬‬
‫‪dT Tv ‬‬
‫‪ h ‬گرمای تغییر فاز و ‪ v‬تغییر حجم مربوط به تغییر فاز از ‪ ‬به ‪ ‬است‪.‬‬

‫الف) تبخیر‬
‫‪dP‬‬ ‫‪h fg‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)9‬‬
‫) ‪dT T(v g  v f‬‬
‫‪ h fg‬گرمای نهان تبخیر‪ v g ،‬حجم مولی بخار و ‪ v f‬حجم مولی مایع است‪.‬‬
‫‪RT‬‬
‫‪vg‬‬ ‫‪vf , vg ‬‬
‫‪P‬‬
 ‫‪P2‬‬ ‫‪h fg  1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ln‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫(‪)10‬‬
‫‪P1‬‬ ‫‪R  T2 T1 ‬‬

‫ب) تصعید‬
‫‪d(lnP) h sg‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)11‬‬
‫‪dT‬‬ ‫‪RT2‬‬
‫‪ h sg‬گرمان نهان تصعید است‪.‬‬

‫ج) ذوب‬
‫‪dP‬‬ ‫‪h sf‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)12‬‬
‫) ‪dT T(vf  vs‬‬
‫‪ h sf‬گرمای نهان ذوب‪ v f ،‬حجم مولی مایع و ‪ v s‬حجم مولی جامد است‪.‬‬
 3 ‫فصل‬

‫قانون اول ترمودینامیک‬

‫ قانون اول ترمودینامیک‬-1-3

Ein  E out  E sys )1(

‫ سیستم بسته‬: Q  W  E )2(

‫ شکل دیفرانسیلی‬: Q  W  dE )3(

‫فرایند چرخهای‬: Wout,net  Qin,net ‫یا‬  Q   W )4(

‫ کار انجام شده توسط سیستم‬: W ‫ گرمای ورودی به سیستم و‬: Q

E  U  E k  E p )5(
:‫در سیستمهای ساکن‬
Q  W  U )6(

)‫ قانون اول ترمودینامیک برای سیستم باز (حجم کنترل‬-2-3

:‫موازنه جرم‬
 mi  me  mc.v )7(
i e
dmc.v
 mi   m e  dt
)8(
i e
:‫موازنه انرژی‬
dEcv  V2   V2 
 Q  W  mi  u i  i  gzi   me  u e  e  gze  )9(
dt    
 2   2 

W  Wc.v  me (Pe ve )  mi (Pi vi ) )10(

dEc.v  V2   V2 
 Qc.v  Wc.v   mi  h i  i  gzi    me  h e  e  gze  )11(
dt    
i  2  e  2 
 (SSSF) ‫حالت پایا – جریان پایا‬

 mi   m e )12(
i e

 V2   V2 
Qc.v  Wc.v   me  h e  e  gze   mi  h i  i  gzi  )13(
   
e  2  i  2 

(USUF) ‫حالت یکنواخت – جریان یکنواخت‬

(m2  m1 )c.v   m e   mi  0 )14(

e i

 V2   V2 
Qc.v   mi  h i  i  gzi   Wc.v   me  h e  e  gze 
   
i  2  e  2 
  V2   V2 
  m2  u2  2  gz2   m1  u1  1  gz1   )15(
  2   2 


.‫ به ترتیب به حالتهای اولیه و نهایی اشاره میکنند‬2 ‫ و‬1 ‫ به ترتیب به ورودی و خروجی و اندیسهای‬e ‫ و‬i ‫اندیسهای‬
:‫پر کردن مخزن‬
T2  kTi )15(
:‫تخلیه گاز‬
T1
Te  )15(
k
k  Cp / C v

‫ کاربرد قانون اول در برخی وسایل مهندسی‬-3-3

‫ شیپورههای همگرا و واگرا‬-1
Q  W  0 , E p  0
Ve2  Vi2
h e  hi  0
2

:‫ توربین‬-2
Q  0 , E p  0 , E k  0
 W  m(h2  h1 )

‫ کمپرسور‬-3
Q  0 , E p  0 , E k  0
 W  m(h2  h1 )

‫محفظه اختالط‬
‫ معادله پیوستگی‬:  mi   m e )16(

‫ قانون اول‬:  mi h i   m e h e )17(

in out
 ‫ فرایند اختناق‬-4-3
hi  h e )18(

‫ضریب ژول – تامسون‬

 T 
  )19(
 P h

1  h 
   )02(
CP  P T

 V 
T  V
 T P
 )21(
CP

RT2  Z 
   )22(
PC P  T  P

‫ فرایندهای برگشتپذیر گازهای ایدهآل‬-5-3

)‫ فرایند حجم ثابت (ایزومتر‬-1
w  0 , q  u  w  u  0  u  Cv T

)‫ فرایند فشار ثابت (ایزوبار‬-2

w   Pdv  P(v2  v1)  R  T
q  u  w  C v T  RT  Cp T  h

)‫ فرایند دما ثابت (ایزوترم‬-3

u  0 , h  0
RT v P
q  w   Pdv   dv  RT ln 2  RT ln 1
v v1 P1

)‫ فرایند بیدررو (آدیاباتیک‬-4

k 1
k 1
T2  V1  P  k
  2 
T1  V2 
)23(
 P1 
k
P2  V1 

P1  V2 
)24(

:‫برای فرایند بیدررو و برگشتپذیر گاز ایدهآل در یک سیستم بسته‬

q 0

R(T2  T1 ) P2 v2  P1v1
w  u   )25(
1 k 1 k
Cp R
k  1 )26(
Cv Cv
 R R
T2  P2  Cp  V1  Cv
  
T1  P1   V2 

‫ گازهای تک اتمی‬: k 1 / 67
‫ گازهای دو اتمی‬: k 1 / 4
‫ گازهای چند اتمی‬: k 1 / 32
‫ فرایند پلیتروپیک‬-5
PV n  cte )27(
‫ توان پلیتروپیک‬: n
n 1
n 1
T2  V1  P  n
  2 
T1  V2 
)28(
 P1 
n
P2  V1 

P1  V2 
)29(

:‫مقدار کار در فرایند پلیتروپیک‬

P2 v2  P1v1 R(T2  T1 ) k  1
w   u (n  1) )30(
1 n 1 n 1 n
 ‫فصل ‪4‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫‪ -1-4‬مقدمه‬

‫‪ -3-4‬بازده گرمایی‬
‫‪Wnet‬‬
‫‪th ‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫‪Qin‬‬
‫منبع دما باال (با دمای ‪ ) TH‬و منبع دما پایین (با دمای ‪:) TL‬‬
‫‪Wnet‬‬
‫‪th ‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫‪QH‬‬

‫‪QL‬‬
‫‪th  1 ‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫‪QH‬‬

‫‪ -2-4‬چرخه کارنو‬
‫نمودارهای ‪ P  v‬و ‪ ، T  S‬برای چرخه کارنو‪:‬‬

‫‪S12ba1  QH , S43 ba 4  QL‬‬

‫) ‪QH  TH (S2  S1 ) , QL  TL (S2  S1‬‬

‫‪ -3-4‬مقیاس دمای ترمودینامیکی‬

‫‪QH TH‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫‪QL TL‬‬
‫که در معادله باال دماها‪ ،‬مطلق هستند‪.‬‬
‫‪TL‬‬
‫‪th,rev  1 ‬‬ ‫(‪)5‬‬
‫‪TH‬‬
 ‫‪ -4-4‬ضریب عملکرد )‪(COP‬‬

‫ضریب عملکرد یخچال‪:‬‬

‫مقدار گرمای گرفته شده از ناحیه سرد‬ ‫‪QL‬‬ ‫‪QL‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪COPR ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)6‬‬
‫‪Wnet,in QH  QL QH‬‬
‫کار خالص ورودی‬ ‫‪1‬‬
‫‪QL‬‬
‫ضریب عملکرد پمپ گرمایی‪:‬‬
‫گرمای داده شده به منبع گرم‬ ‫‪QH‬‬ ‫‪QH‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪COPHP ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)7‬‬
‫کار خالص ورودی‬ ‫‪Wnet,in QH  QL‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪1 L‬‬
‫‪QH‬‬

‫‪TL‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪COPR,rev ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)8‬‬
‫‪TH  TL TH‬‬
‫‪1‬‬
‫‪TL‬‬

‫‪TH‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪COPHP,rev ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)9‬‬
‫‪TH  TL‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪1 L‬‬
‫‪TH‬‬

‫‪COPHP  COPR  1‬‬

‫‪ -5-4‬نامساوی کالزیوس‬
‫‪Q‬‬
‫‪‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪0‬‬ ‫(‪)10‬‬
 ‫فصل ‪5‬‬

‫آنتروپی‬

‫‪ -1-5‬تعریف آنتروپی‬
‫برای یک سیستم بسته در فرایند برگشتپذیر‪:‬‬
‫‪2 Q‬‬
‫‪S  S2  S1  ‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪T‬‬

‫‪ -2-5‬تغییر آنتروپی در یک فرایند دما ثابت برگشتپذیر داخلی‬

‫‪Q‬‬
‫= ‪S‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫‪T0‬‬
‫‪ : T0‬دمای مطلق ثابت سیستم و ‪ : Q‬انتقال گرما‪.‬‬

‫‪ -3-5‬تولید آنتروپی‬
‫‪2 Q‬‬
‫‪Ssys  ‬‬ ‫‪ Sgen‬‬ ‫(‪)6‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪T‬‬

‫تغییر آنتروپی کل‪:‬‬

‫‪Sgen  Stot  Ssys  Ssur  0‬‬ ‫(‪)7‬‬

‫‪ ‬تغییر آنتروپی محیط‬

‫‪Qsur‬‬
‫= ‪Ssur‬‬ ‫(‪)8‬‬
‫‪Tsur‬‬
‫‪ : Qsur‬گرمای منتقل شده‬
‫‪ : Tsur‬دمایی که طی آن انتقال گرما صورت گرفته است‪.‬‬

‫‪ -4-5‬معادالت ‪Tds‬‬

‫‪Tds  du  Pdv‬‬ ‫( ‪)9‬‬

‫‪Tds  dh  vdP‬‬ ‫(‪)10‬‬

‫‪ -5-5‬تغییر آنتروپی در گازهای ایدهآل‬

‫‪2‬‬ ‫‪dT‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪s2  s1   Cv‬‬ ‫‪ R ln 2‬‬ ‫(‪)14‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪V1‬‬
 ‫‪2‬‬ ‫‪dT‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪s2  s1   Cp‬‬ ‫‪ R ln 2‬‬ ‫(‪)15‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪P1‬‬
‫اگر گرماهای ویژه گازهای ایدهآل را ثابت در نظر بگیریم‪:‬‬
‫‪T2‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪s2  s1  Cv ln‬‬ ‫‪ R ln 2‬‬ ‫(‪)16‬‬
‫‪T1‬‬ ‫‪V1‬‬

‫‪T2‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪s2  s1  Cp ln‬‬ ‫‪ R ln 2‬‬ ‫(‪)17‬‬
‫‪T1‬‬ ‫‪P1‬‬

‫‪ -6-5‬تغییر آنتروپی در مایعات و جامدات‬

‫‪2‬‬ ‫‪dT‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪s2  s1   C‬‬ ‫‪ Cav ln 2‬‬ ‫(‪)18‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T1‬‬
‫‪ ، Cav‬گرمای ویژهی متوسط ماده در محدودهی دمایی داده شده است‪.‬‬

‫‪ -7-5‬موازنه آنتروپی‬
‫‪Sin  Sout  Sgen  Ssys‬‬ ‫(‪)19‬‬

‫تغییر آنتروپی سیستم‬

‫‪Ssys  S2  S1‬‬ ‫(‪)20‬‬

‫انتقال آنتروپی ) ‪(Sin ,Sout‬‬

‫انتقال آنتروپی توسط انتقال گرما‪:‬‬

‫‪Q‬‬
‫‪Sheat ‬‬ ‫(‪)21‬‬
‫‪T‬‬

‫انتقال آنتروپی توسط انتقال جرم‪:‬‬

‫‪Smass  ms‬‬ ‫(‪)22‬‬

‫موازنهی آنتروپی برای سیستمهای بسته‬

‫‪Qk‬‬
‫‪Ssys  Sgen  ‬‬ ‫(‪)23‬‬
‫‪Tk‬‬

‫در یک سیستم بسته آدیاباتیک‪:‬‬

‫‪Ssys  Sgen‬‬ ‫(‪)24‬‬
‫موازنه آنتروپی برای یک سیستم بسته و محیط اطراف‪:‬‬
‫‪Sgen  Ssys  Ssur‬‬ ‫(‪)25‬‬
‫که در معادله باال‪Ssys  m(s2  s1 ) :‬‬
‫‪Qsur‬‬
‫‪Ssur ‬‬ ‫اگر دما ثابت باشد‪:‬‬
‫‪Tsur‬‬

‫موازنه آنتروپی برای سیستمهای باز‬

‫‪Qk‬‬
‫‪Sc.v  misi  mese  ‬‬ ‫‪ Sgen‬‬ ‫(‪)26‬‬
‫‪Tk‬‬
 ‫و به شکل آهنگی‪:‬‬
‫‪Qk‬‬
‫‪Sc.v  misi  mese  ‬‬ ‫‪ Sgen‬‬ ‫(‪)27‬‬
‫‪Tk‬‬
‫در حالت پایا‪:‬‬
‫‪Qk‬‬
‫‪Sgen  mese  mi si  ‬‬ ‫(‪)28‬‬
‫‪Tk‬‬
‫اگر یک ورودی و یک خروجی وجود داشته باشد‪:‬‬
‫‪Qk‬‬
‫‪Sgen  m(se  si )  ‬‬ ‫(‪)29‬‬
‫‪Tk‬‬
‫و اگر عالوه بر شرایط باال‪ ،‬وسیله‪ ،‬آدیاباتیک هم باشد‪:‬‬
‫) ‪Sgen  m(s e  si‬‬ ‫(‪)30‬‬

‫‪ -8-5‬بازدهی ایزونتروپیک‬

‫کار در جریان پایا و برگشتپذیر‬

‫‪2‬‬
‫‪w rev    vdP  E k  E p‬‬ ‫(‪)31‬‬
‫‪1‬‬

‫اگر تغییرات انرژی جنبشی و انرژی پتانسیل ناچیز باشد‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪w rev    vdP‬‬ ‫(‪)32‬‬
‫‪1‬‬

‫برای یک سیستم تراکم ناپذیر‪:‬‬

‫‪w rev   v(P2  P1 )   E k  E p‬‬ ‫(‪)33‬‬
‫اگر تغییرات انرژی جنبشی و انرژی پتانسیل ناچیز باشد‪:‬‬
‫) ‪w rev  v(P2  P1‬‬ ‫(‪)34‬‬

‫‪m‬‬
‫‪Wrev  V(P2  P1 )  ‬‬ ‫) ‪(P  P‬‬
‫‪ 2 1‬‬

‫‪m‬‬
‫‪Wrev  ‬‬ ‫) ‪(P  P‬‬
‫‪ 2 1‬‬

‫بازده ایزنتروپیک توربینها‬

‫‪wa‬‬
‫‪T ‬‬ ‫(‪)35‬‬
‫‪ws‬‬
‫‪ : w a‬کار خروجی واقعی توربین و ‪ : w s‬کارخروجی در حالت ایزنتروپیک‪.‬‬
‫‪w a  h i  h e,a , w s  h i  h e,s‬‬

‫‪h i  h e,a‬‬
‫‪T ‬‬ ‫(‪)36‬‬
‫‪h i  h e,s‬‬
‫‪ h e,a‬و ‪ h e,s‬به ترتیب نشان دهندهی آنتالپی در شرایط خروجی برای فرایندهای واقعی و ایزنتروپیک‬
‫هرگاه گاز ایدهآل داشته باشیم‪:‬‬
‫‪Ti  Te,a‬‬
‫‪T ‬‬ ‫(‪)37‬‬
‫‪Ti  Te,s‬‬
 ‫‪k 1‬‬
‫‪Te,s  Pe ‬‬ ‫‪k‬‬
‫‪‬‬
‫‪Ti  Pi ‬‬

‫) ‪w s  v(Pi  Pe‬‬ ‫(‪)38‬‬

‫بازده ایزنتروپیک کمپرسورها و پمپها‬

‫‪ws‬‬
‫‪c ‬‬ ‫(‪)39‬‬
‫‪wa‬‬

‫‪h e,s  h i‬‬

‫‪c ‬‬ ‫(‪)40‬‬
‫‪h e,a  h i‬‬
‫‪ h e,a‬و ‪ h e,s‬به ترتیب نشاندهندهی آنتالپی در شرایط خروجی برای فرایندهای واقعی و ایزنتروپیک‬
‫گاز ایدهآل‪:‬‬
‫‪Te,s  Ti‬‬
‫‪c ‬‬
‫‪Te,a  Ti‬‬

‫بازده ایزنتروپیک نازلها‬

‫‪2‬‬
‫‪Ve,a‬‬
‫‪N ‬‬ ‫‪2‬‬
‫(‪)41‬‬
‫‪Ve,s‬‬
‫با صرفنظر از تغییرات انرژی پتانسیل‪:‬‬
‫‪h i  h e,a‬‬
‫‪N ‬‬ ‫(‪)42‬‬
‫‪h i  h e,s‬‬

‫‪ -9-5‬کار الزم برای کمپرسور در فرایندهای مختلف‬

‫‪‬‬ ‫‪n 1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪nR(T2  T1 ) nRT1  P2‬‬ ‫‪ n‬‬
‫‪w in ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫)‪(n  1‬‬
‫‪n  1  P1 ‬‬ ‫‪‬‬
‫(‪)43‬‬
‫‪n 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1 n  k‬‬ ‫فرایند پلیتروپیک‪:‬‬ ‫‪nk‬‬ ‫فرایند ایزنتروپیک‪:‬‬
‫برای فرایند دما ثابت )‪: (n  1‬‬
‫‪P2‬‬
‫‪w in  RT ln‬‬ ‫(‪)44‬‬
‫‪P1‬‬
‫در حالتی که نسبت فشار در هر مرحله یکسان باشد کار الزم حداقل میشود‪:‬‬

‫‪P2 P3 P4‬‬ ‫‪Pn‬‬

‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪k‬‬
‫‪P1 P2 P3‬‬ ‫‪Pn 1‬‬

‫‪Pn  Pm k n  m‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Pm  Pn  n‬‬
‫‪‬‬
‫‪Pm1  P1 ‬‬
 ‫فصل ‪6‬‬

‫سیکلهای توانی بخار و گاز‬

‫‪ -1-6‬راندمان گرمایی سیکل‬

‫‪Wnet‬‬
‫‪th ‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫‪Qin‬‬
‫‪ : Qin‬کل گرمای داده شده‬ ‫‪ : Wnet‬کار خالص تولید شده‬

‫بخش اول‪ :‬سیکلهای توانی بخار‬

‫‪ -2-6‬سیکل کارنو‬
‫این سیکل در فصل ‪ 4‬به صورت کامل مورد بحث و بررسی قرار گرفت‪.‬‬

‫‪ -3-6‬سیکل رانکین‬
‫بویلر‬
‫توربین‬

‫چگالنده‬

‫پمپ‬

‫بخش دوم‪ :‬موتورهای احتراق داخلی‬

‫نسبت تراکم )‪: (r‬‬
‫‪Vmax VBDC‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫‪Vmin VTDC‬‬
‫فشار مؤثر متوسط‪:‬‬
‫‪Wnet‬‬ ‫‪w net‬‬
‫‪MEP ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫) ‪(Vmax  Vmin ) (v max  v min‬‬
 ‫‪ -4-6‬سیکل استاندارد هوایی اتو‬

‫‪Vmax V1 V4‬‬
‫‪ : r ‬نسبت تراکم‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫‪Vmin V2 V3‬‬

‫‪T1 T4‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫‪T2 T3‬‬

‫راندمان سیکل اتو‪:‬‬

‫‪T1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪th  1 ‬‬ ‫‪ 1  k 1‬‬ ‫(‪)5‬‬
‫‪T2‬‬ ‫‪r‬‬

‫‪ -5-6‬سیکل استاندارد هوایی دیزل‬

‫راندمان گرمایی سیکل دیزل‪:‬‬

‫‪QL‬‬ ‫) ‪C (T  T‬‬ ‫)‪T (T / T  1‬‬

‫‪th  1 ‬‬ ‫‪ 1 v 4 1  1 1 4 1‬‬ ‫(‪)6‬‬
‫‪QH‬‬ ‫) ‪Cp (T3  T2‬‬ ‫)‪kT2 (T3 / T2  1‬‬

‫‪v3‬‬
‫‪ : rc ‬نسبت انقطاع‬ ‫(‪)7‬‬
‫‪v2‬‬

‫‪1  rc  1 ‬‬
‫‪k‬‬
‫‪th  1 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)8‬‬
‫‪r k 1  k(r c  1) ‬‬
 ‫‪ -6-6‬سیکلهای استرلینگ و اریکسون‬
‫الف) سیکل استرلینگ‬

‫ب) سیکل اریکسون‬

‫راندمان سه سیکل‪:‬‬
‫‪TL‬‬
‫‪th,Stirling  th,Ericsson  th,Carnot  1 ‬‬ ‫(‪)9‬‬
‫‪TH‬‬

‫‪ -7-6‬سیکل برایتون‬

‫راندمان سیکل برایتون‪:‬‬

‫‪T1‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪th,Brayton  1 ‬‬ ‫‪ 1  4  1  (k 1)/k‬‬ ‫(‪)10-6‬‬
‫‪T2‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫‪rp‬‬
‫که ‪( r p  P2 / P1‬نسبت فشار) و ‪ k‬نسبت گرمای ویژه است‪.‬‬
‫خالصه تعداد فرایندهای مختلف در سیکلهای مطالعه شده‬

‫‪V  cte‬‬ ‫‪P  cte‬‬ ‫‪T  cte‬‬ ‫‪s  cte‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫کارنو‬

‫‪2‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫اتو‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دیزل‬

‫‪2‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪-‬‬ ‫استرلینگ‬

‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪-‬‬ ‫اریکسون‬

‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫برایتون‬

 ‫فصل ‪7‬‬

‫سیکلهای تبرید‬

‫‪ - 1 - 7‬سیکل کارنو معکوس‬

‫منبع دمایی گرم در ‪TH‬‬

‫ر‬
‫‪QH‬‬

‫چگالنده‬
‫‪QH‬‬
‫ر‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬
‫توربین‬
‫کمپرسور‬
‫ر‬
‫ر‬
‫تبخیر کننده‬ ‫‪1 QL‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪QL‬‬
‫‪s‬‬
‫منبع دمایی سرد در ‪TL‬‬
‫ر‬

‫‪ -2-7‬سیکل تبرید تراکم بخار ایدهآل‬

‫محیط گرم‬
‫‪T‬‬
‫‪QH‬‬

‫چگالنده‬ ‫مایع اشباع‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪QH‬‬
‫‪2‬‬
‫کمپرسور‬ ‫‪3‬‬
‫شیر انبساط‬
‫‪Win‬‬
‫‪Win‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬
‫تبخیر کننده‬
‫‪1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪QL‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪QL‬‬
‫فضای سرد شده‬
‫‪s‬‬
 :‫ضرایب کارایی‬
QL h  h4
COPR   1 )1(
Wact,in h 2  h1

QH h  h3
COPHP   2 )2(
Wact,in h 2  h1

‫ سیکل تبرید جذبی‬-3-7

:‫کارایی سیستمهای جذبی‬
QL Q
COPabsorp   L )3(
Qgen  Wpump,in Qgen
 ‫فصل ‪8‬‬

‫بررسی رفتار ‪ P-V-T‬اجسام خالص از طریق معادالت حالت‬

‫‪ -2-8‬معادالت حالت نظری‬

‫معادالت ویریال‬
‫‪PV‬‬
‫‪Z‬‬ ‫‪ 1  BP  CP2 ‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫‪RT‬‬
‫‪ : C‬ضریب ویریال مرتبه ‪3‬‬
‫‪ : B‬ضریب ویریال مرتبه ‪2‬‬
‫‪ : Z‬ضریب تراکمپذیری (نشاندهنده میزان انحراف از رفتار گاز ایدهآل است‪).‬‬

‫شکل دیگر معادله ویریال‪:‬‬

‫‪B C‬‬
‫‪Z  1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫‪V V2‬‬
‫‪ : C‬ضریب ویریال مرتبه ‪....... 3‬‬ ‫‪ : B‬ضریب ویریال مرتبه ‪2‬‬

‫روابط بین ضرایب معادله حالت ویریال‬

‫‪B‬‬ ‫‪C  B2‬‬ ‫‪D  3 BC  2B 3‬‬
‫‪B ‬‬ ‫‪C ‬‬ ‫‪D ‬‬
‫‪RT‬‬ ‫‪(RT)2‬‬ ‫‪(RT) 3‬‬

‫گاز ایدهآل (کامل)‬

‫معادله حالت گاز ایده ال ‪:‬‬
‫‪PV  RT‬‬

‫‪ -2-8‬معادالت حالت تعمیمیافته‬

‫معادله واندروالس‬
‫‪‬‬ ‫‪a ‬‬
‫‪ P  2  (V  b)  RT‬‬ ‫(‪)5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪V ‬‬

‫معادله ردلیش – کوانگ‬

‫‪RT‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)6‬‬
‫‪Vb‬‬ ‫‪1‬‬
‫)‪T 2 V(V  b‬‬
 :‫ در معادالت حالت درجه سوم‬b ‫ و‬a ‫برای تعیین ثابتهای‬
 P   2 P 
  0 ,  2  0
 V 
Tc ,Vc ,Pc  V  Tc ,Vc ,Pc
 
:‫معادله واندروالس‬
27 R 2Tc2 RTc 3 RTc PV 3
a , b , Vc   3 b , Zc  c c 
64 Pc 8 Pc 8 Pc RTc 8
:‫معادله ردلیش – کوانگ‬
0 / 427 R 2Tc2/ 5 0 / 087 RTc
a , b , Zc  0 / 33
Pc Pc
‫اصل حاالت متناظر دوپارامتری‬
: ‫معادله ردلیش – کوانگ‬
 1 4 / 93  h 
 Z  1  h  1/ 5  1  h 
 Tr  
 )7(
h  0 / 087 Pr
 ZTr
T P
‫ به ترتیب فشار و دمای کاهیده‬Tr  ‫ و‬Pr 
Tc Pc
:‫معادله واندروالس‬
 P   27Pr  27Pr2
Z3   r  1 Z2    0
 64T2 
Z )8(
 8Tr   r  512Tr3
‫اصل حاالت متناظر سه پارامتری‬

: () ‫پارامتر بی مرکزی‬

  1  log Prsat Tr 0/ 7 )9(
:‫معادله پیترز‬
Z  Z0  Z1 )10(
 Z0  Z0 (Pr ,Tr )
 1  Z  Z(Tr , Pr , )
 Z  Z (Pr ,Tr )
1

:‫معادله دوم‬
BP BP P
Z  1  1 c r
RT RTc Tr

BPc
 B0  B1 )11(
RTc
B1  B1 (Tr ) ‫ و‬B0  B0 (Tr )

‫ معادالت حالت تجربی‬-3-8

: BWR ‫معادله حالت‬
C0
B0 RT  A0 
P
RT
 T 2  bRT  a  a  c 1    exp    
    )12(
V V2 V3 V 6 V 3T 2  V 2   V2 
 9 ‫فصل‬

‫روابط بین خواص ترمودینامیکی و روابط بین آنها‬

G , A , H , U ‫ توابع انرژی‬-1-9

: (H) ‫آنتالپی‬
H  U  PV )1(
: (A) ‫انرژی آزاد هملهولتز‬
A  U  TS )2(
: (G) ‫انرژی آزاد گیبس‬
G  H  TS )3(

:‫دیفرانسیل توابع انرژی‬

dU  TdS  PdV )4(

dH  TdS  VdP )5(

dA  SdT  PdV )6(

dG  SdT  VdP )7(

‫ روابط ماکسول‬-2-9

 T   P 
     )8(
 V S  S V

 T   V 
    )9 (
 P S  S  P

 P   S 
    )10(
 T V  V T

 V   S 
     )11(
 T  P  P T
 C v ‫ و‬CP ‫ روابط مربوط به‬-3-9

 CP   2 V 
 P    T  2  )12(
 T  T P

 Cv   2 P 
 V   T  2  )13(
 T  T V

 V   P 
2
CP  Cv  T     )14(
 T P  V T

 V   P 
CP  C v  T     )15(
 T P  T V

:  ‫ و‬ ‫با استفاده از ضرایب تراکمپذیری‬

 H 
   (1   T) V )16(
 P T

 U 
   ( P   T) V )17(
 P T

 S 
    V )18(
 P T

 2 
CP  Cv    TV )11(

 

‫ روش خواص باقیمانده جهت محاسبه خواص ترمودینامیکی‬-4-9

MR  M  Mig )20(
:‫حجم باقیمانده یا پسماند‬

RT RT
VR    V  ( ‫ یا‬   V) )21(
P P
RT(Z 1)
lim   lim  BRT  B
P0 P0 P

‫ دمای بویل‬-5-9
:‫در دمای بویل‬
 Z    (PV) 
lim    0 ‫ یا‬lim   0
P 0  P T P 0  P T

T  T @‫ بویل‬: B  B 0
 11 ‫فصل‬

‫خواص ترمودینامیکی مخلوطهای همگن‬

‫ روابط خاصیت برای سیستمهایی با ترکیب متغیر‬-1-11

:‫برای یک مخلوط با ترکیب متغیر‬

N
d(nU)  Td(nS)  Pd(nV)   i dn i )1(
i 1

N
d(nH)  Td(nS)  (nV) dP   i dn i )2(
i 1

N
d(nA)  (nS) dT  Pd(nV)   i dn i )3(
i 1

N
d(nG)  (nS) dT  (nV) dP   i dn i )4(
i 1

 (nU)   (n H)   (nA)   (nG) 

i          )5(
 n i  nS, nV, n ji  n i  nS, P, n ji  n i  T,nV, n ji  n i  T,P, n ji

 i   (nS) 
 T     n  )6(
 P,n  i  T,P, n ji

 i    (nV) 
 P    n  )7(
 T,n  i  T,P, n j i

‫ خواص جزئی مولی‬-2-11

  (nM) 
Mi    )8(
 n i  T,P, n ji

  (nG) 
i    )9(
 n i  T,P, n ji
H  U  PV

Hi  Ui  PVi
H  U  PV
 i i i

  H 
C p   
  T p
 dG  SdT  VdP
  Hi  
C p    , dG i  Si dT  Vi dP
  T P,x 
 dG i  Si dT  Vi dP
C   Hi 
 pi  T p


N N
M   x i M i ‫ یا‬nM   n i M i )10(
i 1 i 1

Mi  M xi 1  Mi xi 1

‫ معادله گیبس – دوهم‬-3-11

 M   M  N
 T  dT   P  dP   xi dMi  0 )11(
  P,x   T,x i 1

N
 x i dM i  0 )‫ ثابت‬P ‫ و‬T( )12(
i 1
:‫برای یک محلول دوجزئی‬
dM
M1  M  (1  x1 ) )13(
dx1
dM
M2  M  x1 )14(
dx1

‫ محلولهای ایدهآل‬-4-11
  (nV) 
Vi     Vi )15(
 n i  T,P, n ji

N N
nV   n i Vi   n i Vi
i 1 i 1

N N
V   x i Vi   x i Vi
i 1 i 1

:‫مخلوط گاز ایدهآل‬

 RT
V1  V2   Vi 
P

V  V  RT
 Vi 
 1 2
P
 ‫ فوگاسیته‬-5-11
dGi  RTd ln fi (T  cte) )16(

fi
lim 1 )17(
P 0 P

dG i  RTd ln fˆi (T  cte) )18(

f̂ i
lim 1 )19(
P 0 x i P

:‫برای هر جزء مخلوط گاز ایدهآل‬

f̂i  x i P )20(

‫ ضریب فوگاسیته‬-6-11
fi
i  )21(
P

f̂
ˆ i  i )22(
xi P

:‫تعیین ضریب فوگاسیته‬

ln    (Z 1)
P dP (T  cte) )23(
0 P

ln    (Zi  1)
P dP (T  cte) )24(
0 P
1 P  RT  (T  cte)
ln i  
RT  0 
 P
 Vi dP

)25(

ln ˆ i   (Zi  1)
P dP (T  cte) )26(
0 P
1 P  RT  (T  cte)
ln ˆ i      Vi  dP )27(
RT 0  P 

‫ تعیین فوگاسیته حالتهای مختلف یک ماده خالص‬-7-11

‫تعیین فوگاسیته بخار داغ‬

fi 1  Hi  H*i 
ln    (Si  S*i )  (T  cte) )28(
P* R  T 
. (f i*  P* ) ‫ به حد کافی کوچک است و در نتیجه میتوان گاز را ایدهآل در نظر گرفت‬P* ‫ حالت مرجع که در آن فشار‬:*

‫تعیین فوگاسیته بخار و مایع اشباع‬

fiV  f iL  f isat
 fisat
sat
i  )29(
Pisat

iV  iL  sat

i )30(

f iL  f isat  sat
i Pi
sat

‫تعیین فوگاسیته مایع متراکم‬

fi
fisat
V
 RT
 
 exp  ave P  Pisat 

 (T  cte) )31(

V 
fi  isat Pisat exp  ave P  Pisat 
 RT 
  (T  cte) )32(

‫ اثر دما و فشار بر روی فوگاسیته و ضریب فوگاسیته‬-8-11

‫الف) اثر فشار‬

  ln fi  Vi   ln i  Vi  Viig ViR
   ,     )33(
 P T RT  P T RT RT

  ln fˆi  V   ln ˆ i  ViR
   i ,    )34(
 P T,x RT  P T,x RT
:‫ب) اثر دما‬

  ln fi  HiR   ln i  HiR
   ,    )35(
 T  P RT2  T  P RT2

  ln fˆi  HiR   ln ˆ i  HiR

    ,     )36(
 T  T
2
P,x RT P,x RT2

f̂ i ‫ و‬f ، ̂ i ‫ و‬ ‫ روابطی بین‬-9-11

̂ i ‫ و‬ )‫الف‬
  (nln ) 
ln ˆ i    )37(
 n i  T,P,n j i

N
ln    x i ln ˆ i )38(
i 1

: f̂i ‫ و‬f )‫ب‬

 f̂    (n lnf) 
ln  i
x     )39(
 i   n i  T,P,n ji

N  f̂ 
ln f   x i ln  i  )40(
x
i 1  i 
 ‫با استفاده از معادله گیبس ‪ -‬دوهم‪:‬‬
‫‪N‬‬
‫‪ x i d ln ˆ i  0‬‬ ‫(‪)41‬‬
‫‪ i 1‬‬
‫‪N‬‬
‫‪ x d ln  f̂i   0‬‬
‫‪ i‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫(‪)42‬‬
‫‪ i 1‬‬ ‫‪ xi ‬‬
‫‪N‬‬
‫‪ x i d ln fˆi  0‬‬ ‫(‪)43‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪ -11-11‬قانون لوئیس رندال و قانون هنری‬

‫قانون لوئیس – رندال‪:‬‬
‫‪f̂ iid  x i f i‬‬ ‫(‪)44‬‬

‫*‪f̂ iid  x i f i‬‬ ‫(‪)45‬‬

‫*‪ f i‬فوگاسیته جزء ‪ i‬در حالت استاندارد‪ ،‬در همان دما و فشار مخلوط‬
‫قانون هنری‪:‬‬
‫‪f̂ iid  x i k i‬‬ ‫(‪)46‬‬
‫‪ : k i‬ثابت هنری‬

‫‪ -11-11‬تغییرات خاصیت در اثر اختالط‬

‫‪N‬‬
‫‪M  M   x i M0i‬‬ ‫(‪)48‬‬
‫‪i 1‬‬

‫که ‪ M0i‬بیانگر خاصیت مولی ‪ i‬در یک حالت استاندارد مشخص است‪.‬‬

‫تغییرات خواص مختلف در اثر اختالط‪:‬‬

‫‪G‬‬
‫‪‬‬
‫‪1 N‬‬
‫‪ x i G i  G0i‬‬
‫‪RT RT i 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)50‬‬

‫‪PV‬‬
‫‪‬‬
‫‪P N‬‬
‫‪ x i Vi  Vi0‬‬
‫‪RT RT i 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)51‬‬

‫‪H‬‬
‫‪‬‬
‫‪1 N‬‬
‫‪‬‬
‫‪RT RT i 1‬‬
‫‪x i H i  H0i‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)52‬‬

‫‪S 1 N‬‬
‫‪  x i Si  S0i‬‬
‫‪R R i 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)53‬‬

‫تغییرات خواص را میتوان برحسب ‪ G‬هم بیان نمود‪:‬‬

‫‪G‬‬
‫‪‬‬
‫‪1 N‬‬
‫‪ x i G i  G0i‬‬
‫‪RT RT i 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)54‬‬

‫‪PV‬‬ ‫‪P N  (Gi  G0i ) ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ xi ‬‬
‫‪RT RT i 1   ln P ‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)55‬‬
‫‪T,x‬‬
   G  G0  
   i i
 
H N
  RT  
  x i   )56(
RT i 1   lnT P,x

S

1 N   Gi  Gi
0
  
R
  xi
RT i1   lnT 
)57(
P,x

‫ فعالیت‬-12-11
:‫ در محلول‬i ‫فعالیت (اکتیویته) جزء‬
f̂i
â i  )58(
fi0

G i  G0i  RT lnaˆ i )59(

:‫بنابراین‬
G N
  x i ln aˆ i )60(
RT i 1

PV N   lnaˆ i 
  xi   )61(
RT i 1   ln P T,x

H N
  lnaˆ i 
  x i   )62(
RT i 1   lnT  P,x

S N N
  lnaˆ i 
  x i ln aˆ i   x i   )63(
R i 1 i 1   ln T  P,x

:‫برای یک محلول ایدهآل داریم‬

i  xi
â id )64(

G id N
  x i ln x i )65(
RT i 1

Vid  0 )66(

Hid  0 )67(

Sid N
  x i ln x i )68(
R i 1

:‫برای یک گاز ایدهآل‬

f̂i xi P
â i    xi
fi0 P
 ‫خواص محلولهای ایدهآل و مخلوط گازهای ایدهآل‪:‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪G id   x i G0i  RT  x i ln x i‬‬ ‫(‪)69‬‬
‫‪i 1‬‬ ‫‪i 1‬‬

‫‪N‬‬
‫‪Vid   x i Vi0‬‬ ‫(‪)70‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪N‬‬
‫‪Hid   x i H0i‬‬ ‫(‪)71‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪Sid   x iS0i  R  x i ln x i‬‬ ‫(‪)72‬‬
‫‪i 1‬‬ ‫‪i 1‬‬
‫برای محلولهای ایدهآل و مخلوط گازهای ایدهآل‪:‬‬
‫‪id‬‬
‫‪i  G i  RT ln x i‬‬
‫‪id‬‬
‫(‪)73‬‬

‫‪ -13-11‬خواص اضافی )‪ (Excess Properties‬و ضریب فعالیت‬

‫‪M E  M  Mid‬‬ ‫(‪)74‬‬

‫‪ME  M  Mid‬‬ ‫(‪)75‬‬

‫‪ : ME‬تغییر خاصیت اضافی در اثر اختالط‬ ‫‪ : ME‬خاصیت اضافی محلول‬
‫‪ME  ME‬‬ ‫(‪)76‬‬

‫ضریب فعالیت (ضریب اکتیویته) جزء ‪ i‬در محلول‪:‬‬

‫‪â i‬‬
‫‪i ‬‬ ‫(‪)77‬‬
‫‪xi‬‬

‫‪GE N‬‬
‫‪  x i ln  i‬‬ ‫(‪)78‬‬
‫‪RT i 1‬‬

‫‪  nG E‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪GE‬‬
‫‪ln  i    RT‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ i‬‬ ‫(‪)79‬‬
‫‪ n i‬‬ ‫‪ T,P,n‬‬ ‫‪RT‬‬
‫‪j i‬‬

‫‪GE‬‬
‫(معادله مارگولس یک پارامتری) ‪ x1x2‬‬ ‫(‪)80‬‬
‫‪RT‬‬
‫‪‬‬
‫‪ln 1  x 2‬‬
‫‪2‬‬
‫(‪)81‬‬
‫‪‬‬
‫‪ln 2  x1‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫(‪)82‬‬
‫رابطه بین ضریب فعالیت و فوگاسیته‪:‬‬
‫‪fˆi‬‬ ‫‪fˆi‬‬
‫‪i ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)83‬‬
‫‪x i fi0‬‬ ‫‪fˆ id‬‬
‫‪i‬‬

‫روابط بین انرژی آزاد گیبس اضافی با سایر خواص اضافی‬

‫‪G E  HE  TSE‬‬ ‫(‪)86‬‬
  G E 
VE    )87(
 P T,x

 G E 
SE     )88(
 T P,x

  GE  
E  
 T   RT  
H
)89(
RT  T  P,x

 H E   SE 
CEP     T   )90(
 T  P,x  T  P,x
:‫رابطه بین تغییرات ضریب فعالیت برحسب خواص اضافی‬
PV E N   ln  i 
  xi   )91(
RT i 1   ln P T,x

HE N
  ln  i 
  x i   )92(
RT i 1   ln T P,x

SE N N
  ln  i 
  x i ln  i   x i   )93(
R i 1 i 1   lnT  P,x
‫ مخلوطهای گازی‬-14-11
‫معادله حالت ویریال‬
BP
Z  1
RT
:‫ضریب ویریال مرتبه دوم برای یک مخلوط گازی‬
N N
B   yi y jBij )94(
i 1 j1
:‫برای یک مخلوط دوتایی‬
B  y12 B11  2y1y2 B12  y22 B22 )95(
.‫ ضریب تقاطع است‬: B12 ‫ ضرایب ویریال برای یک جزء خالص و‬: B22 ‫ و‬B11
‫ را برای یک مخلوط گازی دو جزیی‬ln ˆ 2 ‫ و‬ln ˆ 1 ‫تعیین‬
12  2B12  B11  B22 )96(

B  y1B11  y2B22  y1y212 )97(

P
ln ˆ 1  (B11  y22 12 ) )98(
RT
P
ln ˆ 2  (B22  y12 12 ) )99(
RT
:‫ضریب ویریال مرتبه سوم برای یک مخلوط گازی‬
N N N
C   yi y j yk Cijk )100(
i 1 j1 k 1
 ‫رابطه پیترز‬
RTcij
Bij  (B0  ij B1 ) )101(
Pcij

0 / 422
B0  0 / 083  )102(
Tr1/ 6

0 / 172
B1  0 / 139  )103(
Tr4 /2
: ij ‫ و‬Pcij ، Tcij ‫قوانین اختالط مربوط به تعیین‬

1
Tcij  (Tci Tci ) 2 )104(
ZcijRTcij
Pcij  )105(
Vcij
i   j
ij  )106(
2
Zci  Zcj
Zcij  )107(
2
3
 1 1 
 Vci3  Vcj3 
Vcij    )108(
 2 

‫قوانین اختالط مربوط به معادله حالت ردلیش کوانگ‬

RT a
P 
vb 1
T (v  b)(v)
2

N
b   yi bi )109(
i 1

N N
a   yi y ja ij )110(
i 1 j1
:‫تغییر حجم در اثر اختالط در دما و فشار ثابت برای یک مخلوط گازی دوجزئی‬
V  y1y212 )111(

:‫ برای یک محلول ایدهآل گازی‬:‫☼ نکته‬

12
id
0

B11  B22
id
B12 
2
 ‫فصل ‪11‬‬

‫تعادل فازی‬

‫‪ -1-11‬تعادل مادی‬
‫معیار تعادل مادی‪:‬‬
‫‪(dGt )T,P  0‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫در تعادل مادی در دما و فشار ثابت داریم‪:‬‬
‫‪Qt‬‬
‫‪ dSt ‬یا ‪(dG t )T,P  0‬‬
‫‪T‬‬
‫وضعیت سایر خواص ترمودینامیکی در هنگام تعادل‪:‬‬
‫) ‪(dU t‬‬ ‫‪0‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫‪St ,V t‬‬

‫) ‪(dSt‬‬ ‫‪0‬‬ ‫(‪)3‬‬

‫‪U t ,U t‬‬

‫) ‪(d A t‬‬ ‫‪0‬‬ ‫(‪)4‬‬

‫‪T,V t‬‬

‫‪ -2-11‬شرط برقراری تعادل فازی‬

‫‪fˆi  fˆi ‬‬ ‫‪ fˆi‬‬ ‫( ‪)6‬‬

‫‪fˆ j  fˆ j ‬‬ ‫‪ fˆ j‬‬

‫‪fˆn  fˆn ‬‬ ‫‪ fˆn‬‬

‫‪ -3-11‬تعادل بخار – مایع )‪(VLE‬‬

‫حالت ایدهآل (قانون رائولت)‬

‫‪x i Pisat  yi P‬‬ ‫( ‪)7‬‬
‫برای یک سیستم دوجزئی‪:‬‬
‫‪P1  y1P  x1P1sat‬‬ ‫(‪)8‬‬

‫‪P2  y2 P  x 2 P2sat‬‬ ‫(‪)9‬‬

‫ فشارکل‬: P  x1P1sat  (1  x1 ) P2sat )10(
1
P )11(
y1 y2

P1sat P2sat

‫حالت واقعی‬
yi ˆ i P  x i  i fi0 )12(
‫الف) فشارهای پایین تا متوسط‬
yi ˆ iv P  x i  i isat Pisat )13(

‫ در مخلوط در فاز بخار‬i ‫ ضریب فوگاسیته جزء‬: ̂ i

 (nln ) 
ln ˆ i   
 n i  T,P,n ji
:‫برای معادله یک پارامتری ویریال‬
BP
Z  1
RT
BP P  
Bii   yi yk 2 ji   jk  
1
ln   , ln ˆ i 
RT 
)14(
RT 2 j k 

‫قانون رائول اصالح شده‬

yi P  x i  i Pisat )15(

n n
P   yi P   x i  i Pisat )16(
i 1 i 1
‫ب) فشارهای باال‬
yi i fi0 i il
Ki    )24(
x i ˆ iv P ˆ iv

:‫اگر قانون رائول برقرار باشد‬

yi Pisat
Ki   )25(
xi P

‫ برای تعیین ضرایب اکتیویته‬G E ‫ مدل های‬-4-11

‫بسط توانی ردلیچ – کستر‬

GE
 B  C(x1  x 2 )  D(x1  x 2 )2  )17(
RTx1x 2

(B  0 , C  D   0) :‫ برای برخی سیستمهای ساده‬-

GE
B )18(
RTx1x 2
 ln 1  Bx 22 ln 2  Bx12
ln 1  B ln  2  B
‫مدل مارگولس‬
E
G
 A21x1  A12 x 2 )19(
RTx1x 2

ln 1  x 22 (A12  2(A21  A12 ) x1 ) , ln 2  x12 (A21  2(A12  A21 ) x 2 )

ln 1  A12 ln 2  A21

‫مدل محلولهای با قاعده‬

x1x2
 B  C(x1  x2 ) )20(
GE
RT
:‫صورت دیگری برای معادله باال بهصورت زیر است‬
GE  A21
A12 
 )21(
  x2
RTx1x 2 A12 x1  A21


A12 
A21
ln 1  , ln 2 
 x1   x2 
2 2
 A12  A21
 1  A x   1  A x 
 21 2   12 1 

ln 1  A12 ln  2  A21


‫معادالت ویلسون برای یک سیستم دوجزئی‬

E
G
  x1 ln(x1  x2 12 )  x2 ln(x2  x1 21 ) )22(
RT
Vj  a ij 
ij  exp    )23(
Vi  RT 
.‫ هستند‬T ‫ حجمهای مولی اجزاء خالص در دمای‬Vi ‫ و‬V j

‫ نقطه آزئوتروپ‬-5-11

x1az  y1az , x 2az  y2az

:‫بنابراین‬
P
i  )29(
Pisat

1az P1sat  2az P2sat )27(

:‫فراریت نسبی‬
y1
x K
12  1  1 )28(
y2 K 2
x2
:‫برای قانون رائول‬
 ‫‪P1sat‬‬
‫‪12 ‬‬ ‫(‪)29‬‬
‫‪P2sat‬‬

‫‪12 x1‬‬
‫‪y1 ‬‬ ‫(‪)30‬‬
‫‪1  (12  1) x1‬‬

‫‪ -6-11‬تبخیر ناگهانی )‪(Flash‬‬

‫‪V, yi‬‬

‫‪ F, zi‬خوراک‬

‫‪L, x i‬‬

‫‪zi‬‬
‫‪xi ‬‬ ‫(‪)31‬‬
‫)‪L  K i (1  L‬‬

‫‪zi K i‬‬
‫‪yi ‬‬ ‫(‪)32‬‬
‫)‪1  V(K i  1‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪  yi  1‬و ‪ x i  1‬‬
‫‪i 1‬‬ ‫‪i 1‬‬

‫☼ نکته‪ :‬معموالً در محاسبات تبخیر ناگهانی‪ P ، zi ،‬و ‪ T‬جزو معلومات و ‪ y i ، x i‬و ‪( L‬یا ‪ )V‬از مجهوالت مسئلهاند‪.‬‬

‫تعیین حالت ترمودینامیکی خوراک‪:‬‬

‫‪n‬‬
‫‪ zi K i  1‬‬ ‫‪‬‬ ‫حالت خوراک بهصورت مایع متراکم است‪.‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪n‬‬
‫‪ zi K i  1‬‬ ‫حالت خوراک بهصورت مایع اشباع (نقطه حباب) است‪ .‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪n‬‬
‫‪z‬‬
‫‪ Ki‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫حالت خوراک بهصورت بخار اشباع (نقطه شبنم) است‪.‬‬
‫‪i 1‬‬ ‫‪i‬‬

‫‪n‬‬
‫‪z‬‬
‫‪ Ki‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫حالت خوراک بهصورت بخار داغ است‪.‬‬
‫‪i 1‬‬ ‫‪i‬‬

‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪z‬‬
‫‪ Ki‬‬ ‫و ‪1‬‬ ‫‪ zi K i  1‬‬ ‫‪‬‬ ‫خوراک دوفازی است‪.‬‬
‫‪i 1‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i 1‬‬
 ‫فصل ‪12‬‬

‫مخلوط هوا – بخار و تهویه مطبوع‬

‫‪ -1 -12‬تعاریف‬
‫‪.‬فشار هوای اتمسفری ‪:‬‬
‫‪P  Pa  Pv‬‬ ‫(‪)1‬‬

‫‪ : Pv‬فشار جزئی بخار آب‬ ‫‪ : Pa‬فشار جزئی هوای خشک‬

‫نسبت رطوبت )‪ : (‬نسبت جرم بخار موجود در مخلوط به جرم هوای خشک‪.‬‬
‫‪mv‬‬
‫‪‬‬ ‫( ‪)2‬‬
‫‪ma‬‬

‫‪0 / 622Pv‬‬
‫‪‬‬ ‫( ‪)3‬‬
‫‪P  Pv‬‬
‫‪ : P‬فشار کل‬

‫رطوبت نسبی )‪ : (‬نسبت مقدار رطوبت هوا ) ‪ (mv‬به مقدار رطوبت هوای اشباع در همان دما و فشار‬
‫‪m v Pv‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫‪m g Pg‬‬
‫‪ : Pv‬فشار جزئی بخار در مخلوط و ‪ : Pg‬فشار بخار اشباع در دمای مخلوط‬

‫رابطه بین رطوبت مطلق و نسبی‬

‫‪Pa‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)5‬‬
‫‪(0 / 622  ) Pg‬‬

‫‪Pa‬‬
‫‪‬‬ ‫( ‪)6‬‬
‫‪0 / 622 Pg‬‬

‫آنتالپی کل هوای اتمسفری‪،‬‬

‫‪H  Ha  H v‬‬ ‫(‪)7‬‬

‫‪T  50: h  h a  h g‬‬ ‫(‪)8‬‬

 ‫‪ -2 -12‬دمای اشباع آدیاباتیک و دمای مرطوب‬
‫‪0 / 622Pg2‬‬
‫‪2 ‬‬ ‫(‪)9‬‬
‫‪P2  Pg2‬‬

‫‪Cp (T2  T1 )  2h fg2‬‬

‫‪1 ‬‬ ‫(‪)10‬‬
‫‪h g1  h f 2‬‬

‫‪ -3 -12‬فرایندهای تهویه مطبوع‬

‫‪ - 1 -3 -12‬گرمایش و سرمایش ساده‬

‫‪ - 2 -3 -12‬گرمایش و رطوبت زنی‬

‫‪ - 3 -3 -12‬سرمایش و رطوبتزدایی‬

‫‪ -4 -3 -12‬سرمایش تبخیری‬
‫‪.‬‬
 ‫ اختالط آدیاباتیک جریانهای هوا‬- 5 -3 -12

ma1 2  3 h2  h 3
  )11(
ma 2 3  1 h 3  h1

ma1 T1  ma2 T2
T3  )12(
ma1  ma2
 ‫فصل ‪13‬‬

‫تعادل واکنشهای شیمیایی‬

‫‪ -1-13‬مختصهی واکنش‬

‫برای یک واکنش شیمیایی‪:‬‬

‫‪1A1  2A2   3 A3 ‬‬ ‫‪ i Ai ‬‬ ‫‪0‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫‪ : A i‬فرمول شیمیایی گونههای مختلف‬
‫‪ : v i‬ضرایب استوکیومتری‬
‫‪dn1 dn2 dn 3 dn 4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ d‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪dni  i d‬‬ ‫(‪)3‬‬

‫‪ : ‬مختصه واکنش ‪ ،‬درجه پیشرفت‪ ،‬درجه واکنش‬

‫‪n i0  i ‬‬
‫‪yi ‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫‪n t0  ‬‬

‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪   i‬‬ ‫و‬ ‫‪n t0   n i0‬‬ ‫(‪)5‬‬
‫‪i1‬‬ ‫‪i 1‬‬

‫‪n A0  n A‬‬
‫‪ ‬تفکیک جزئی واکنشدهنده ‪A‬‬ ‫(‪)6‬‬
‫‪n A0‬‬

‫برای ‪ r‬واکنش مستقل همزمان داریم‪ j 1, 2,...,r ( :‬نشان دهنده واکنش است)‬
‫‪N‬‬
‫‪ i, jAi  0‬‬ ‫)‪(j  1, 2,..., r‬‬ ‫(‪)7‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪r‬‬
‫‪dni   i, jd j‬‬ ‫)‪(i  1, 2,..., N‬‬ ‫(‪)8‬‬
‫‪j1‬‬
 ‫‪r‬‬
‫‪n i0   i, j j‬‬
‫‪j1‬‬
‫‪yi ‬‬ ‫‪r‬‬
‫(‪)9‬‬
‫‪n t0    j j‬‬
‫‪j1‬‬

‫‪N‬‬
‫‪ i    i, j‬‬ ‫(‪)10‬‬
‫‪i1‬‬

‫‪ -2-13‬تعیین ثابت تعادل‬

‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪G0i   i G0i   i i‬‬
‫‪i 1‬‬ ‫‪i 1‬‬

‫‪G0i‬‬
‫‪ln k  ‬‬ ‫(‪)11‬‬
‫‪RT‬‬

‫عالمت ‪ 0‬نشاندهنده حالت استاندارد ‪ i‬خالص در فشار ثابت و در دمای سیستم‬

‫‪ : K‬ثابت تعادل‬
‫‪ : G0‬تغییر انرژی آزاد گیبس استاندارد واکنش‬
‫‪N‬‬
‫‪i‬‬
‫‪k    aˆ i ‬‬ ‫(‪)12‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪k   fˆi‬‬ ‫(‪)13‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪ -3-13‬روابط بین ثابت تعادل و ترکیب نسبی‬

‫واکنشهای فاز گاز‬

‫‪K    yi Pˆ i ‬‬

‫‪N‬‬ ‫‪i‬‬
‫(‪)14‬‬
‫‪i 1‬‬
‫برای محلول ایدهآل‪:‬‬
‫‪N‬‬
‫‪ˆ i  i‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪K   (yi P i )i‬‬ ‫(‪)15‬‬
‫‪i 1‬‬
‫برای فشار دما به حد کافی پایین و یا دما به حد کافی باال‪ ،‬رفتار مخلوط تعادلی رفتار گاز ایدهآل را خواهد داشت‪.‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪ˆ i  i  1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪K   (yi P)i   (Pi )i‬‬ ‫(‪)16‬‬
‫‪i 1‬‬ ‫‪i 1‬‬

‫ثابت تعادل را در یک مخلوط تعادلی گاز ایدهآل‪:‬‬

‫‪N‬‬
‫‪K P   (Pi )i‬‬ ‫(‪)17‬‬
‫‪i 1‬‬
‫برای گاز ایدهآل‪Pi  Ci RT :‬‬

‫‪N‬‬
‫‪K C   (Ci )i  K P (RT) ‬‬ ‫(‪)18‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪N‬‬
‫‪K y   (yi )i  K P P ‬‬ ‫(‪)19‬‬
‫‪i 1‬‬
 ‫‪‬‬
‫‪ P ‬‬
‫‪KC  K y ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)20‬‬
‫‪ RT ‬‬

‫واکنشهای فاز مایع‬

‫‪f ‬‬
‫‪â i   i x i  i0 ‬‬
‫‪ fi ‬‬
‫‪N‬‬
‫‪K   (x i  i )i‬‬ ‫(‪)21‬‬
‫‪i 1‬‬

‫برای محلولهای ایدهآل‪:‬‬

‫‪N‬‬
‫‪K   (x i )i‬‬ ‫(‪)22‬‬
‫‪i 1‬‬

‫‪ -4-13‬اثر دما بر ثابت تعادل‬

‫معادله وانت هوف‪.:‬‬
‫‪d(lnK) H0‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)23‬‬
‫‪dT‬‬ ‫‪RT2‬‬

‫‪K‬‬ ‫‪H0  1 1 ‬‬

‫‪H0  cte  ln    ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ K1 ‬‬ ‫‪R  T T1 ‬‬

‫‪ -5-13‬قانون فازهای گیبس‬

‫درجه آزادی یک سیستم‪:‬‬

‫‪F 2  N    r  s‬‬ ‫(‪)24‬‬
‫‪ : ‬تعداد فازهای در تعادل با یکدیگر‬ ‫‪ : N‬تعداد اجزاء سازنده سیستم‬
‫‪ : s‬تعداد محدودیتهای ویژه سیستم‬ ‫‪ : r‬تعداد واکنشهای مستقل درتعادل‬
 ‫فصل ‪14‬‬

‫واکنشهای شیمیایی و احتراق‬

‫‪ -1-14‬احتراق‬
‫در محاسبات فرض میکنند که هوا از ‪ %21‬اکسیژن و ‪ %79‬نیتروژن تشکیل شده است‬
‫‪1kmolO2  3 / 76kmol N2  4 / 76kmolair‬‬ ‫(‪)1‬‬

‫نسبت هوا به سوخت )‪ :(AF‬عبارت است از نسبت جرم هوا به جرم سوخت‬
‫‪mair‬‬
‫‪AF ‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫‪mfuel‬‬

‫‪ -2-14‬آنتالپی تشکیل‬
‫‪h R  h C  HP  HR‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫که ‪ R‬و ‪ P‬به ترتیب مواد اولیه و محصوالت هستند‪.‬‬

‫‪ -3-14‬ارزش حرارتی سوخت )‪:(heating value‬‬

‫‪  h C‬ارزش حرارتی‬ ‫‪kJ / kg fuel‬‬ ‫(‪)5‬‬
‫‪HHV  LHV  (mh fg ) H2O‬‬ ‫‪kJ / kg fuel‬‬ ‫(‪)6‬‬

‫‪ -4-14‬آنتالپی مواد در حالت دلخواه‬

‫‪hT,P  (h0f )298,0/1MPa  ( h)298,0/1MPa T,P‬‬ ‫(‪)7‬‬

‫‪ -5-14‬تحلیل قانون اول برای سیستمهای واکنشی‬

‫‪Qc.v   n i h i  w c.v   n e h e‬‬ ‫(‪)8‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪P‬‬

‫اگر مواد واکنشدهنده و محصوالت در واکنش شیمیایی در حالت ‪ 25 C‬و ‪ 0 / 1MPa‬قرار نداشته باشند تغییر آنتاالپی باین ایان حالات و‬
‫حالت مورد نظر ‪:‬‬
‫‪hT,P  h0f  h‬‬ ‫(‪)9‬‬
‫اگر کار انجام شده در طول فرایند احتراق صفر و انتقال حرارت منفی (فرایند گرمازا) باشد حرارت آزاد شده ) ‪: (Qout‬‬
‫‪Qout   n i h i   n e h e‬‬ ‫(‪)10‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪P‬‬

‫‪ -6 -14‬دمای آدیاباتیک شعله‬

‫با استفاده از قانون اول‪:‬‬
‫‪HP  HR‬‬ ‫(‪)11‬‬

‫‪ -7 -14‬فرایند احتراق واقعی‬

‫راندمان محفظه احتراق‪:‬‬
‫ایدهآل )‪(AF‬‬
‫‪comb ‬‬ ‫(‪)12‬‬
‫واقعی )‪(AF‬‬
‫راندمان دیگ بخار‪:‬‬
‫حرارت داده شده به واحد جرم بخار ) ‪(Q/ mfuel‬‬
‫‪Boiler ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)13‬‬
‫‪HHV‬‬ ‫ارزش حرارتی باالی سوخت‬

‫موتور احتراق داخلی‪:‬‬

‫‪w‬‬
‫‪motor ‬‬ ‫(‪)14‬‬
‫‪h C‬‬
‫‪ :w‬کار واقعی و ‪ : h C‬آنتالپی احتراق‬