TÝnh chän thiÕt bÞ

4.1- Môc ®Ých vµ ý nghÜa

ViÖc chän thiÕt bÞ cã ý nghÜa rÊt quan träng c¶ vÒ mÆt kü thuËt vµ vÒ mÆt kinh tÕ trong
qu¸ tr×nh thiÕt kÕ. §Ó thiÕt bÞ lµm viÖc ®îc tin cËy, ch¾c ch¾n vµ ®¹t ®é bÒn cao. Th× c¸c th«ng
sè ®Þnh møc cña nã trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ ph¶i lín h¬n lîng ®Þnh møc yªu cÇu. Hay gi¸ trÞ ®Þnh
møc cña c¸c th«ng sè ®îc chän ph¶i lín h¬n gi¸ trÞ ®Þnh møc yªu cÇu k lÇn. Nhng nÒu k lín qu¸ th×
g©y ra viÖc l·ng phÝ, kh«ng tËn dông ®îc hÕt kh¶ n¨ng cña c¸c thiÕt bÞ, thiÕt bÞ lu«n lµm viÖc ë
t×nh tr¹ng non t¶i, hiÖu suÊt cña hÖ thèng sÏ ®¹t møc thÊp vµ còng kh«ng tèt cho thiÕt bÞ. Ngîc l¹i, k
nhá th× qu¸ tr×nh lµm viÖc kh«ng an toµn, dÔ g©y nªn h háng trong qu¸ tr×nh vËn hµnh do lµm
viÖc qu¸ t¶i.
V× vËy, viÖc tÝnh chän ph¶i ®îc lùa chän sao cho phï hîp víi yªu cÇu vÒ kü thuËt còng nh vª
kinh tÕ sao cho ®¶m b¶o hÖ thèng lµm viÖc ®îc an toµn nhÊt, kinh tÕ nhÊt.
4.2- TÝnh chän thiÕt bÞ m¹ch ®éng lùc
4.2.1- Chän ®éng c¬
Chän ®éng c¬ mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp víi c¸c th«ng sè sau:
n®m GD2
M· hiÖu P®m (KW) U®m (V) I®m (A) R () L (H)
(v/ph) (Kgm2)
-12 1,0 110 11,8 3000 0,890 0,0117 0,015
Ta cã:
E U  I u .Ru 110  11, 8.0, 89
Ke     0, 0332
n n 3000
HÖ sè khÕch ®¹i cña ®éng c¬:
1 1
K§    30,151
Ke 0, 0332

4.2.2- Chän m¸y biÕn ¸p ®éng lùc

 Chän gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ®Þnh møc cña cuén d©y thø cÊp m¸y biÕn ¸p cung cÊp
M¸y biÕn ¸p ®Ó t¹o ra ®iÖn ¸p phï hîp cho bé biÕn ®æi. M¸y biÕn ¸p ph¶i cã sè pha, ®iÖn ¸p
®Þnh møc, dßng ®iÖn ®Þnh møc phï hîp.
 §iÖn ¸p phÝa s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p:
U1®m = 380 (V)
 §iÖn ¸p phÝa thø cÊp MBA lµ: U 2®m  U®m. k1. k2. k3. k4
Trong ®ã:
U2 U2
k1    0, 855
k1: HÖ sè s¬ ®å chØnh lu víi s¬ ®å tia 3 pha: Ud 3. 6
.U 2
2
(nghÞch ®¶o hÖ sè trong biÓu thøc tÝnh Ud0- tµi liÖu KTB§)
k2: HÖ sè tÝnh ®Õn sù dao ®éng trong ph¹m vi cho phÐp cña ®iÖn ¸p líi:
(víi k2 = 1,05  1,1). Ta chän k2 = 1,1

-3-
 k3: HÖ sè tÝnh ®Õn gãc ®iÒu khiÓn min  0 (víi k3 = 1 1,15).
Ta chän k3=1,15
k4: HÖ sè tÝnh ®Õn sôt ¸p trªn ®iÖn trë thuÇn cña nguån cung cÊp vµ sôt ¸p trªn ®iÖn
c¶m nguån do chuyÓn m¹ch. (víi k4=1,151,25).
Ta chän k4 = 1,2
VËy ta cã: U2®m = 110.0,855.1,1.1,15.1,2 = 142,77 (V)
Ta chän: U2®m = 150 (V).
 Chän c¸c th«ng sè kh¸c cña m¸y biÕn ¸p
 Chän ®iÖn ¸p s¬ cÊp : Ta chän ®iÖn ¸p s¬ cÊp cho m¸y biÕn ¸p: U1®m = 380 (V)
 Gi¸ trÞ hiÖu dông dßng thø cÊp m¸y biÕn ¸p:
I2®m = KI.I®m
I Id
Víi KI  2   0,577 : Lµ hÖ sè phô thuéc vµo s¬ ®å chØnh lu
Id Id . 3
 I2®m = KI.I®m = 0,577.11,8 = 6,81 (A)
U1dm 380
 TØ sè MBA lµ: K ba    2, 533
U2 dm 150
 Gi¸ trÞ hiÖu dông dßng ®iÖn trªn cuén s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p:
I2®m 6, 81
I1®m    2, 67( A)
K ba 2, 533
o §iÖn trë d©y quÊn:
U®m C . f . m 110 3.50.1,1
Rba  Kr . .4  2,5. .4  0,253()
I ®m . f . m U®m .I ®m 11,8.50.1,1 110.11,8
Trong ®ã:
Kr: HÖ sè phô thuéc vµo s¬ ®å chØnh lu vµ ®Æc ®iÓm cña t¶i,
Tra b¶ng II-2 §TTCSL ta cã Kr =2,5
C: Sè trô cña m¸y biÕn ¸p: C = 3 trô.
f = 50 Hz: TÇn sè nguån cung cÊp
: §é tù c¶m. (ta chän  = 1,1(T))
o §iÖn kh¸ng cña cuén d©y m¸y biÕn ¸p:
Ud 1 110 1
Lba  K n .C. .  0,1.103.3. .  8, 515.10 5 ( H )
I d . f . m C. f . m 11,8.50.1,1 3.50.1,1
4 4
U d .I d 110.11,8
Trong ®ã Kn = 0,1.10-3 lµ hÖ sè phô thuéc vµo s¬ ®å chØnh lu vµ ®Æc tÝnh phô
thuéc t¶i (tra b¶ng 22 §iÖn tö c«ng suÊt lín).
o §iÖn ¸p r¬i trªn ®iÖn trë m¸y biÕn ¸p:
UR = I®m.Rba = 11,8. 0,253 = 2,9855 (V).
o §iÖn ¸p r¬i trªn ®iÖn kh¸ng t¶i cña m¸y biÕn ¸p:
UL = 2.f.LBA.I®m = 2.3,14. 50.8,515.10-5.11,8 = 0,315 (V).

-4-
 o §iÖn ¸p r¬i trªn c¸c van (chän sôt ¸p trªn c¸c van) UV = 2 (V).
o §iÖn ¸p r¬i trªn cuén kh¸ng bé läc = 2 % ®iÖn kh¸ng t¶i:
UCK = 110.0,02 = 2,2 (V).
o §iÖn ¸p chØnh lu kh«ng t¶i lµ:
U d0 = U dm + U d =U dm +U R  U L  UCK
= 110 + 2,9855 + 0,315 + 2 + 2,2 = 117,502 (V)
 C«ng suÊt cña m¸y biÕn ¸p.
SttBA  ( S1  S2 ) / 2   /(3. 6)( 3  2).U d I d  1, 355.U d .I d
 SBA=1,355.110.11,8=1758,8 (VA)
VËy ta chän ®îc m¸y biÕn ¸p ®éng lùc víi c¸c th«ng sè tháa m·n yªu cÇu sau:
Chän: SBA®m  2 (KVA)
U2®m  150 (V)
I2®m  6,81 (A)

-5-
4.2.2- Chän van chØnh lu Tiristor.
Thyristor lµ thiÕt bÞ b¸n dÉn ®Ó biÕn ®æi nguån ®iÖn xoay chiÒu thµnh nguån ®iÖn 1 chiÒu
cung cÊp cho ®éng c¬ 1 chiÒu kÝch tõ ®éng lËp. ViÖc chän c¸c Thyristor ph¶i dùa vµo vµo s¬ ®å
chØnh lu. Muèn cã c¸c van chØnh lu lµm viÖc tin cËy vµ an toµn l©u dµi, th× cÇn ph¶i chän c¸c van
chÞu ®îc trong ®iÒu kiÖn lµm viÖc nÆng nÒ nhÊt, c¶ khi phô t¶i thay ®æi vÉn ®¶m b¶o ®é tin
cËy, chÝnh x¸c, cô thÓ lµ khi ®iÖn ¸p chØnh lu lín nhÊt øng víi gãc ®iÒu khiÓn  = min.
§iÒu kiÖn chän c¸c Thyristor nh sau:
§iÒu kiÖn vÒ ®iÖn ¸p:
 UTth max   Ku .UTth max vµ UTng max   Ku .UTng max
T T

§iÒu kiÖn vÒ dßng ®iÖn:

 I Ttb   KiT .ITtb max hoÆc  I T   KiT .I T max
Trong ®ã: KiT : HÖ sè dù tr÷ vÒ dßng ®iÖn cña Thyristor, thêng lÊy K®t =1,54
ta chän KiT = 3.
KuT : HÖ sè dù tr÷ vÒ ®iÖn ¸p cña Thyristor, thêng lÊy KUT =1,52,5
ë ®©y ta chän KUT = 2.
U Tth max vµ UTng max : Gi¸ trÞ cho phÐp cña ®iÖn ¸p thuËn lín nhÊt vµ ®iÖn ¸p
ngîc lín nhÊt trªn thyristor ®èi víi s¬ ®å chØnh lu.
I Ttb max vµ I T max : Gi¸ trÞ trung b×nh vµ hiÖu dông lín nhÊt cña dßng ®iÖn
®i qua thyristor trong s¬ ®å h×nh tia 3 pha.
U Tth max  UTng max  6.U2 ;
Id Id
I Ttb max  ; I T max 
3 3
Trong ®ã:
m: sè pha nguån (m = 3)
U2: TrÞ hiÖu dông cña ®iÖn ¸p pha thø cÊp m¸y biÕn ¸p ®éng lùc.
Id: Dßng ®iÖn ch¹y qua ®éng c¬ do bé chØnh lu cung cÊp (lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña dßng
®iÖn t¶i). Ta cã gi¸ trÞ trung b×nh cña ®iÖn ¸p chØnh lu, ®èi víi s¬ ®å chØnh lu h×nh tia 3 pha ®îc
x¸c ®Þnh theo biÓu thøc.
Tõ ®ã ta cã:
U Tth max  U Tng max  6.U 2  6.150  367, 42(V )
I d 11,8
I Ttb max    3, 933 ;
3 3
I 11,8
I T max  d   6,812
3 3
V× vËy:
 UTth max   UTng max   Ku T
.UTng max  2.367, 423  734, 85  V 

-6-
 vµ
 I Ttb   KiT .ITtb max  3.3, 933  11,8  A  ;
 IT   KiT .I T max  3.6,813  20, 438  A 
Nh vËy c¨n cø vµo c¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n ®îc vµ ®iÒu kiÖn ®Ó chän Thyristor tra b¶ng I.3 –
Tµi liÖu §iÖn tö c«ng suÊt lín. Thyristor do liªn x« chÕ t¹o cã c¸c th«ng sè sau:
Ta chän Tiristor víi c¸c th«ng sè sau ®©y:
ITB Ungmax di/®t du/dt
Lo¹i U (V) toff (s) Ig (A) Ug (V)
(A) (KV) A/s V/s
T-25 25 0,05 1 1,0 25-200 0,3 5 10 20

4.2.3. TÝnh chän cuén kh¸ng san b»ng

Cuén kh¸ng san b»ng lµ cuén ®îc nèi gi÷a nguån chØnh lu vµ ®éng c¬. Chøc n¨ng ®Ó san b»ng c¸c
xung ¸p chØnh lu ®Õn møc ®é nµo ®ã do phô t¶i yªu cÇu. Ngoµi ra lµm suy gi¶m dßng ®iÖn cã tÇn
sè cao. ChØ tiªu cña bé läc san b»ng (K sb). V× sãng hµi bËc cao th× biªn ®é nhá (bËc cµng cao th×
biªn ®é cµng nhá), nªn ®èi víi chØnh lu ngêi ta chØ xÐt ®Õn läc sãng c¬ b¶n.
Kv
 HÖ sè san b»ng (Ksb) ®îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc: K sb 
Kr
Trong ®ã:
Ksb: HÖ sè san b»ng víi s¬ ®å chØnh lu h×nh tia 3 pha vµ m¸y biÕn ¸p nèi /Y ta cã.
Kv: HÖ sè xung ë ®Çu vµo. Gi¸ trÞ cña Kv phô thuéc vµo s¬ ®å chØnh lu.
Kv = 0,057; Kr = 2,5.10-3
Kv 0, 057
 K sb    22,8
Kr 2,5.10 3
mx: Sè xung ¸p cña ®iÖn ¸p chØnh lu trong mét chu kú cña ®iÖn ¸p nguån xuay
chiÒu.
Tra b¶ng B2-1/86 (§TCSL) víi chØnh lu tia 3 ta cã: mx = 6 lµ sè lÇn ®Ëp m¹ch trong mét chu
kú cña ®iÖn ¸p ra.
 Gi¸ trÞ ®iÖn c¶m cña cuén kh¸ng läc:
rT Udm 110
LCK  Ksb2  1  K sb2  1  . 22,82  1  0,1126( H )
mx . mx ..Idm 6.2. .50.11,8
 §iÖn trë cuén kh¸ng läc:
U®m 110
Rck  2%.  0, 02.  0,1864()
I ®m 11, 8
 TÝnh cuén kh¸ng: chän lâi thÐp cuén kh¸ng h×nh ch÷ E. ChiÒu réng trôc gi÷a cña lâi thÐp:

a  2, 6. 4 LCK .I 2 d  2, 6. 4 0,1126.  2, 69   2, 47(cm)

2

Ph¬ng ph¸p tÝnh lâi thÐp kh«ng theo kÝch thíc chuÈn, ta nªn dùa vµo c¸c hÖ sè: m =
h/a; n = c/a; k = b/a

-7-
 Trong ®ã: h: ChiÒu cao cña lâi thÐp
c: ChiÒu réng cña lâi thÐp
d: ChiÒu dµy cña lâi thÐp
Theo kinh nghiÖm ®èi víi lâi thÐp h×nh ch÷ E th× tèt nhÊt nªn chän c¸c hÖ sè cã gi¸ trÞ m =
2,5; n = 0,5; k = 1  1,5. Chän k =1,5 VËy ®îc
h= m.a = 2,5.2,47 = 6,175 (cm)
c= n.a = 0,5.2,47 = 1,235 (cm)
b= k.a =1,3.2,47 = 3,705 (cm)
 TiÕt diÖn trô gi÷a lâi thÐp:
Q = b.a = k.a2 =1,3.(2,47)2 = 9,152 (cm2)
l = 2(m + n+ 1) = 2(1+0,5+2,5).2,47 = 19,76 (cm)
 HÖ sè phô ®Ó tÝnh sè vßng d©y cña cuén kh¸ng
L .I 2 0,1126.  2, 689 
2

M  CK d   0, 0045
Q.l 9,152.19, 76
Qua ®å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc gi÷a tõ thÈm () vµ chiÒu réng khe hë kh«ng khÝ lâi
thÐp ( Lkh %) vµo hÖ sè phô (M) tra h×nh II -56/83. (§TCSL) ®îc Lkh % = 2;  = 5,5 lµ hÖ sè tõ
thÈm cña lâi thÐp.
 ChiÒu dµi khe hë kh«ng khÝ:
Lkh  2.0, 05.Lkh %.l  2.0, 05.1,9.19,76  3,952  cm 
 Chän mËt ®é dßng ®iÖn d©y dÉn J = 4, 5(A/mm)
Id 21, 28
§êng kÝnh d©y quÊn cuén kh¸ng: d  1,13.  1,13.  2, 46(mm)
J 4, 5
 Sè vßng d©y cuén kh¸ng:
LCK .Lkh LCK .Lkh 0,1126.3, 952
W  10 4 .  10 4 .  10 4 .  837, 82  vßng 
1, 26. .Q 1, 26. .Q 1, 26.5, 5.9,15
 §iÖn trë cuén d©y :
2.5 * W 2, 5.837, 82
r 2.  a  b    .c  
4 
2  2, 47  3, 71  3,14.1, 23  4, 46   
 0, 874  .104
2 2
d .10
4.2.4. TÝnh c¸c phÇn tö R-C cña m¹ch b¶o vÖ qu¸ ¸p cho c¸c thyristor
§Ó b¶o vÖ qu¸ ¸p cho thyristor ta dïng m¹ch R-C m¾c song song víi thyristor. Gi¸ trÞ R vµ C
cña m¹ch b¶o vÖ ®îc b¶o vÖ ®îc x¸c ®Þnh theo c¸c c«ng thøc kinh nghiÖm sau ®©y:
10.I a
- §iÖn dung : C  ( F )
U ngT
Trong ®ã : Ia =kqt.kI.kd.I®m= 1,13.0,58.1,05.11,8 = 8,12 (A)
UngT lµ dßng ngîc cho phÐp qua Tiristor. UngT = 800 (V)
10.8,12
Tõ ®ã ta cã: C  0,102(  F )
800

-8-
 10.U ngT
vµ R
I dmT
Trong ®ã : UngT = 800 (V)
I®mT = 20 (A): lµ dßng ®Þnh møc qua Tiristor.
10.800
Thay sè ta cã : R   400()
20
4.2.5. Chän Aptom¸t
Chän Aptom¸t ®ãng c¾t m¹ch ®éng lùc cÇn tho¶ m·n c¸c th«ng sè sau ®©y:
U®mATM  Ulíi =380 (V);
I®mATM  Kqt.Kd.I1BA= 1,13.1,05.2,689= 3,19 (A)
Trong ®ã:
U®mAB : Lµ ®iÖn ¸p ®Þnh møc Aptom¸t ®îc chän.
I®mAB : lµ dßng ®iÖn ®Þnh møc Aptom¸t ®îc chän.
I1BA : Lµ dßng ®iÖn s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p.
Kqt= 1,13 : Lµ hÖ sè qóa t¶i cho phÐp.
Kd = 1,05 : Lµ hÖ sè dù tr÷ cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng sai kh¸c gi÷a Ia vµ Id.
Ta chän ¸p t« m¸t cã th«ng sè sau:
M· hiÖu U®m (V) I®m (A) Sè cùc Dßng ®iÖn ®m cña mèc b¶o vÖ (A)
A3163 380 60 3 60

4.2.6. Chän m¸y ph¸t tèc

M¸y ph¸t tèc ®îc dïng trong hÖ thèng ®Ó lµm kh©u ph¶n håi ©m tèc ®é. Nã ®îc nèi cøng víi
trôc ®éng c¬ chÊp hµnh cña hÖ thèng nÕu cïng tèc ®é quay víi ®éng c¬ hoÆc qua bé truyÒn dïng
®Ó lÊy tÝn hiÖu ph¶n håi ©m tèc ®é ®éng c¬ qua hÖ sè .
ViÖc chän m¸y ph¸t tèc ®îc lùa chän theo kinh ngiÖm sau ®ã kh¶o s¸t, kiÓm tra l¹i trªn ®êng
®Æc tÝnh c¬.
C¨n cø vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ®©y ta chän ®îc m¸y ph¸t tèc cã th«ng sè sau
®©y:
M· hiÖu U®m(V) I®m(A) n®m(v/p) R ®m()
7-100 100 0,08 1500 200
Tû sè truyÒn cña bé khuÕch ®¹i:
n®m§ 3000
i  2
n®mFT 1500
1 1
HÖ sè tryÒn cña bé khÕch ®¹i: Kp    0,5
i 2
HÖ sè tryÒn cña m¸y ph¸t tèc:
U®mFT  I ®mFT .R­ FT 100  0, 08.200
K FT    0, 0773
n®mFT 1500
Ta lÊy mét phÇn ®iÖn ¸p ra cña m¸y ph¸t tèc ®a tíi bé khuÕch ®¹i trung gian lµm tÝn hiÖu
ph¶n håi ©m tèc ®é.

-9-
   K FT K p  0, 0773.0,5  0, 039
4.2.7. Chän ®iÖn trë h·m
Ta cã dßng ®iÖn h·m khi thùc hiÖn h·m ®éng c¬ lµ :
IH = ( 2  2,5 ).I®m (A) = 2,5.11,8 = 29,5 (A)
K .n K .n
Mµ : I H  e dm  RH  e dm  Ru
Ru  RH IH
Trong ®ã : R = 0,89 (): lµ ®iÖn trë phÇn øng ®éng c¬.
n®m = 3000 (v/p): lµ tèc ®é ®Þnh møc ®éng c¬.
IH = 29,5 (A)
Ta cã:
E U  I u .Ru 110  11, 8.0, 89
Ke     0, 0332
n n 3000
HÖ sè khÕch ®¹i cña ®éng c¬:
1 1
K§    30,151
Ke 0, 0332
Thay sè ta cã :
0, 332.3000
RH   0, 89  2, 483()
29, 5

4.3. TÝnh chän thiÕt bÞ m¹ch ®iÒu khiÓn

4.3.1. TÝnh chän biÕn ¸p xung (BAX)
Yªu cÇu ®èi víi BAX lµ ph¶i t¹o ®îc xung theo yªu cÇu, c¸ch ly m¹ch ®iÒu khiÓn vµ m¹ch
®éng lùc, dÔ dµng ph©n bè xung tíi c¸c cùc ®iÒu khiÓn cña Thyristor.
- Chän tû sè biÕn ¸p cña BAX: Th«ng thêng BAX ®îc thiÕt kÕ cã tû sè biÕn ¸p lµ n = 2 3
vËy chän n = 2.
- TÝnh to¸n víi BAX cã n = 2. C¸c xung cÇn t¹o ra cã c¸c th«ng sè I g = 0,42 (A), Ug = 10 (V),
®é réng xung ®iÒu khiÓn: T x = 600 (s) = 6.10- 4 (s). M¹ch tõ cña BAX chän vËt liÖu lµ 330, lo¹i
ch÷ E, cã 3 trô lµm viÖc trªn 1 phÇn cña ®Æc tÝnh tõ hãa B=0,7 (T).
4.3.2. TÝnh chän Tranzitor tÇng khuÕch ®¹i cuèi cïng
TÇng khuÕch ®¹i xung sö dông c¸c Tranzitor ngîc m¾c theo cÇu Darlington chän dùa theo
th«ng sè cña c¸c biÕn ¸p xung: u 1 = 20 (V), I1 = I2 = 0,21 (A). Tranzitor Tr1 viÖc ë chÕ ®é xung, chän
lo¹i 605 cã c¸c th«ng sè kü thuËt sau:
VCE = 40 (V), ICmax = 1,5 (A),  = 20 40, Pm = 3 (w), tmax = 850c
Ta chän:  =20  IB1 = IC/ = 0,21/20 = 0,01 (A) = 10 (mA).
Nªn cho dßng IB cµng nhá th× xung cµng Ýt mÊt ®èi xøng chän thªm tÇng khuÕch ®¹i trung
gian Tr2 lµm viÖc ë chÕ ®é khuÕch ®¹i, lo¹i M25 cã c¸c th«ng sè kü thuËt sau:
VCE = 40 (V), ICmax = 300 (mA),  = 13 25, chän Tr2 cã hÖ sè  =15.
4.3.3. TÝnh chän m¸y biÕn ¸p ®ång pha

- 10 -
 M¸y biÕn ¸p ®ång pha (BA§) ®îc sö dông lµ m¸y biÕn ¸p 1 pha ®iÖn ¸p ®Æt vµo s¬ cÊp lµ
220 (V), phÝa thø cÊp cã ®iÖn ¸p hiÖu dông u2=20 (V).
4.3.4. Chän c¸c Tranzitor ë m¹ch ®iÒu khiÓn
ë m¹ch t¹o xung ch÷ nhËt ®ång pha khãa khèng chÕ m¹ch tÝch ph©n vµ Tranzitor m¹ch söa
xung chän lo¹i KT201A cã c¸c th«ng sè kü thuËt sau
VCE = 20 (V), VVE = 20 (V), Ic = 30 (mA),  = 20  60,
c«ng suÊt tiªu t¸n P = 0,15 (w).
4.3.5. C¸c vi mach khuÕch ®¹i thuËt to¸n trong m¹ch tÝch ph©n
T¹o ®iÖn ¸p r¨ng ca vµ trong m¹ch so s¸nh sö dông lo¹i A741 cã c¸c th«ng sè kü thuËt nh sau.
Tô t¹o ®iÖn ¸p r¨ng ca trong m¹ch tÝch ph©n C =4,7 F
C¸c th«ng sè kü thuËt cña vi m¹ch A741:
A0 100 HÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p hë m¹ch
Zmin 1M Trë nh¸y vµo
Z0 150  Trë nh¸y ra
Ib 200 mA Dßng ®iÖn phÇn cùc vµo
Vminv  13 v §iÖn ¸p vµo cùc ®¹i
Vminr  14 v §iÖn ¸p ra cùc ®¹i
Vc0 2 mvi §iÖn ¸p lÖch ®Çu vµo
Ung  0,4 mv Ngìng ®iÖn ¸p b·o hßa
USmax  18 v §iÖn ¸p nguån cùc ®ai
f0 1MHZ tÇn sè c¾t

4.4. TÝnh chän bé khuÕch ®¹i trung gian

S¬ ®å cÊu tróc cña hÖ thèng nh sau:

Uc® Uv
KTG
U®k1 U®k
KBB§ EBB§ U­
K§ n
(-) (-) (-)
R

 I­
(-)
Ing


Trong ®ã:
Uc®: TÝn hiÖu ®iÖn ¸p ®Æt tèc ®é
KTG: HÖ sè khuÕch ®¹i cña m¹ch khuÕch ®¹i trung gian
KBB§: HÖ sè khuÕch ®¹i cña bé biÕn ®æi
K§: HÖ sè khuÕch ®¹i cña ®éng c¬
KI: HÖ sè khuÕch ®¹i cña kh©u ph¶n håi ©m dßng ®iÖn
: HÖ sè khuÕch ®¹i cña kh©u ph¶n håi ©m tèc ®é
I.R: NhiÔu lo¹n cña phô t¶i

- 11 -
 Ing: TÝn hiÖu dßng ®iÖn ng¾t
Víi: Uv  Uc®   n ; U®k1  Uv  K TG
U®k  U®k1    I ­  I ng  ; EBB §  K BB § .U®k
U ­  EBB §  I ­ R ; n  U ­ .K §
Khi cha cã m¹ch vßng dßng ®iÖn tham gia:
Tõ s¬ ®å cÊu tróc ta cã:

 
n   Uc®   n  .K TG    I ­  I ng   .K BB §  I ­ .R .K §

Uc®.K TG .K BB § .K §    I ­  I ng  K BB § .K §  I ­ .R .K §
 n
1   .K TG .K BB § .K§
Khi hÖ lµm viÖc æn ®Þnh th× kh©u ph¶n håi ©m dßng cã ng¾t kh«ng tham gia nªn:
  I ­  I ng   0
Gäi K  K TG .K BB § .K § lµ hÖ sè khÕch ®¹i cña hÖ thèng, tõ ®ã ta cã:
Uc®.K  I ­ .R .K §
n
1   .K
Ta cã: n  St %.n0 min
n®m min n®m
n0 min  ; n®m min 
1-St D
n®m S .n
 n0 min   n  t ®m
D.  1-St  D.  1-St 
MÆt kh¸c ta l¹i cã:
I ­ .R .K §
n 
1K
St .n®m I .R .K
  ­  §
D.  1-St   1   K 
I ­ .R .K§  1  St  .D  St .n®m
 K
 .St .n®m
Ta cã:
E U  I ­ .R­ 110  11, 8.0,89
Ke     0, 0332
n n 3000
HÖ sè khÕch ®¹i cña ®éng c¬:
1 1
K§    30,151
Ke 0, 0332
 TÝnh hÖ sè khuÕch ®¹i cña bé biÕn ®æi
§Ó tÝnh hÖ sè khuÕch ®¹i cña bé biÕn ®æi ta x©y dùng mçi quan hÖ:

- 12 -
 Ud=f (  ):  =f (U®k)  Ud=f (U®k)
- X¸c ®Þnh ®êng U®k = f ()
U®k
Ta cã :   . Chän Urcmax=12(V)
Urc max
Urc max 12
 U®k  .  .  V 
 
- X¸c ®Þnh ®êng Ud = f ()
Ta cã:
Ud=Ud0.cos  = 175,43.cos
3 6 3 6
U d0  U2®m  .150  175, 43 lµ ®iÖn ¸p chØnh lu kh«ng t¶i cña bé chØnh
2 2
lu.
- Cho  biÕn thiªn tõ 0 ®Õn /2 ta cã b¶ng kÕt qu¶ c¸c quan hÖ trªn nh sau:
 0 /12 /6 /4 /3 5/12 /2

Ud 175,43 169,45 151,93 124,05 87,72 45,41 0

6,25
U®k 0 1,25 2,5 3,75 5 7,5

Ta cã ®îc quan hÖ Ud = f (U®k) lµ quan hÖ phi tuyÕn.

§Ó x¸c ®Þnh ®îc hÖ sè khuÕch ®¹i cña bé biÕn ®æi ta ph¶i tuyÕn tÝnh ho¸ quan hÖ U d = f
(U®k). Tõ ®å thÞ ta tuyÕn tÝnh ho¸ ®o¹n AB. Ta cã hÖ sè khuÕch ®¹i bé biÕn ®æi lµ :
Ud 169, 45  0
K BB§    27,113
Udk 7,5  1,25

Ud
175,43
169,45

151,93

124,05

87,72

45,41

U®k
0 1,25 2,5 3,75 5 6,25 7,5

- 13 -
4.5- X¸c ®Þnh hÖ sè khuÕch ®¹i cña hÖ thèng
Ta cã: R  Ru  RBA  RT  RCK
2.UT 2.0,75
Víi RT    0,127()
I ®m 11,8
R  Ru  RBA  RT  RCK  0,89  0,253  0,127  0,186  1,4566()
 Nh ®· tÝnh ë phÇn tríc ta cã:
Ta cã:   0, 0387
D= 30:1;
[St] = 0,05
VËy hÖ sè khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i yªu cÇu lµ:
1  I ­ .R .K § .D.(1  St )  1  11,8.1, 457.30,151.30.(1  0, 05) 
K .  1    1  2520,6
  n®m .St  0, 0387  3000.0,1 
 HÖ sè bé khuÕch ®¹i trung gian lµ:
K 2520,6
K  K TG .K BB § .K §  K TG    3, 083
K BB § .K§ 27,113.30,151

PhÇn V
X©y dùng ®Æc tÝnh tÜnh
5.1. Môc ®Ých vµ ý nghÜa :
ViÖc x©y dùng ®Æc tÝnh tÜnh cña hÖ thèng (HT) nh»m kiÓm tra ®é cøng ®Æc tÝnh c¬ cã
®¶m b¶o ®é sôt tèc ®é hay kh«ng. Qua ®ã x©y dùng m« h×nh m« t¶ qu¸ tr×nh diÔn biÕn cña chÕ
®é lµm viÖc, ®¸nh gi¸ chÊt lîng tÜnh cña hÖ thèng.
X©y dùng ®Æc tÝnh tÜnh lµ x©y dùng quan hÖ gi÷a tèc ®é vµ m« men hoÆc dßng ®iÖn.
Th«ng thêng ngêi ta x©y dùng quan hÖ n = f (I) v× dßng ®iÖn ph¶n ¸nh trùc tiÕp chÕ ®é t¶i cña
®éng c¬. Khi x©y dùng c¸c quan hÖ nµy, do c¸c hÖ thèng ®Òu cã tÝnh phi tuyÕn nªn ta ®a ra c¸c
gi¶ thiÕt sau:
+ §éng c¬ lµm viÖc ë chÕ ®é dµi h¹n víi m¹ch tõ cha b·o hoµ.
+ §iÖn trë phÇn øng ®éng c¬ kh«ng thay ®æi trong suèt qu¸ tr×nh lµm viÖc.
+ HÖ sè khuyÕch ®¹i cña bé khuyÕch ®¹i lµ h»ng sè.
+ Thyristor lµ phÇn tö kh«ng qu¸n tÝnh.
+ Dßng ®iÖn t¶i (tøc dßng chØnh lu) lµ liªn tôc.
Víi gi¶ thiÕt trªn ta x©y dùng ®Æc tÝnh tÜnh cña hÖ thèng víi tr¹ng th¸i dßng vµ ¸p lµ liªn tôc.
Ta chØ x©y dùng cho BB§ lµm viÖc ë hµnh tr×nh thuËn cßn hµnh tr×nh ngîc th× lÊy gi¸ trÞ ngîc lai.
Cã nghÜa lµ ®Æc tÝnh cña hµnh tr×nh thuËn n»m ë gãc phÇn t thø I vµ thø II, cßn ®Æc tÝnh cña
hµnh tr×nh ngîc n»m ë gãc phÇn t th III vµ thø IV.
5.2. X©y dùng ®Æc tÝnh c¬ cña hÖ thèng :

- 14 -
5.2.1. X©y dùng ®o¹n ®Æc tÝnh thø nhÊt
§Ó x©y dùng hä ®Æc tÝnh cña hÖ thèng ta chØ cÇn x©y dùng 2 ®êng ®Æc tÝnh giíi h¹n lµ ®-
îc. §êng ®Æc tÝnh cã tèc ®é cao nhÊt vµ ®êng ®Æc tÝnh cã tèc ®é thÊp nhÊt. Hai ®êng nµy biÓu
diÔn ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu cña hÖ thèng nh d¶i ®iÒu chØnh D, ®é sai lÖch tÝnh S v.v..
C¨n cø vµo hÖ thèng thiÕt kÕ ta cã s¬ ®å cÊu tróc nh sau
R­ 
(-) n
U c®
Kn K KBB§ K
(-)  §
(-)

 Iu
(-)
I ng


Trong ®ã:
uc®: TÝn hiÖu ®iÖn ¸p ®Æt tèc ®é (®iÖn ¸p chñ ®¹o)
kn:HÖ sè khuÕch ®¹i cña m¹ch tæng hîp tÝn hiÖu ph¶n håi ©p tèc ®é.
KI:HÖ khuÕch ®¹i cña m¹ch tæng hîp tÝn hiÖu ph¶n håi ©p tèc ®é vµ kh©u ng¾t dßng.
KBB§: HÖ sè khuÕch ®¹i cña bé biÕn ®æi
K§: HÖ sè khuÕch ®¹i cña ®éng c¬ mét chiÒu.
A. X©y dùng ®êng ®Æc tÝnh cao nhÊt:
Ta biÕt r»ng tèc ®é lín nhÊt cña ®éng c¬ thêng ®îc giíi h¹n bëi ®é bÒn c¬ häc cña phÇn tö
quay cña ®éng c¬. ë tèc ®é cao th× bé phËn nµy chÞu t¸c ®éng cña lîc ®iÖn kh¸ lín nªn cã thÓ bÞ
háng.
H¬n n÷a lóc nµy tia löa ®iÖn gi÷a chæi than vµ vµnh gãp sÏ cã thÓ lµm háng vµnh gãp. §Ó
®¶m b¶o an toµn cho hÖ thèng khi lµm viÖc l©u dµi th× ®êng ®Æc tÝnh cao nhÊt ph¶i lµ ®êng
øng víi tèc ®é ®Þnh møc cña ®éng c¬ n®m =3000 (v/p).
C¸c ®o¹n ®Æc tÝnh ®Òu tuyÕn tÝnh (®o¹n th¼ng) nªn ta chØ cÇn t×m ë mçi ®o¹n 2 ®iÓm
lµ cã thÓ x©y dùng ®îc ®o¹n ®Æc tÝnh c¬.
 §o¹n 1: ®êng ®Æc tÝnh khi chØ cã kh©u ph¶n håi ©m tèc ®é t¸c ®éng:
ë vïng nµy gäi ®iÓm lµm viÖc cña hÖ thèng lµ ®iÓm B. §iÓm B cã to¹ ®é lµ (I ®m;n®m). Ta biÕt
gi¸ trÞ cña n®m vµ I®m nªn to¹ ®é cña nã: B (11,8; 3000). §iÓm thø hai cÇn x©y dùng lµ ®iÓm kh«ng
t¶i lý tëng cã to¹ ®é lµ A (0; n0max).
Tõ ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ :
u c®max .K  I ­ .R .k§
n®m 
1   .K
Ta cã:

- 15 -
 n®m (1   .K )  I ­ .R .k§
 uc®max 
K
3000.(1  0,0387.2520,6)  1,457.11,8.30,151
  117,4( V )
2520,6
MÆt kh¸c ta biÕt r»ng t¹i ®iÓm kh«ng t¶i th× gi¸ trÞ dßng ®iÖn lµ b»ng kh«ng. V× vËy ta cã:
K .Uc®max 8,1807.36171
n0max  =  3005,3(v / p )
1   .K 1  0, 0027.36171
VËy ta cã:
A (0 ;3005,3) và B (11,8 ;3000)
 Tõ hai ®iÓm A, B ta x©y dùng ®îc ®o¹n ®Æc tÝnh ë vïng kh©u ng¾t cha t¸c ®éng.
 §o¹n 2: ®êng ®Æc tÝnh khi c¶ hai kh©u cïng t¸c ®éng:
ë hÖ thèng nµy ta chän gi¸ trÞ dßng ®iÖn mµ t¹i ®ã kh©u ng¾t b¾t ®Çu t¸c ®éng lµ:
Ing = 1,5.I®m = 1,5.11,8 = 17,7 (A)
Ta chän gi¸ trÞ dßng ®iÖn mµ t¹i ®ã tèc ®é b»ng kh«ng lµ:
Id = 2,5.I®m = 2,5.11,8 = 29,5 (A)
Thay I =Ing vµo biÓu thøc (I) ta x¸c ®Þnh ®îc tèc ®é nng. Lóc nµy kh©u ph¶n håi ©m tèc ®é
vÉn lµm viÖc trong vïng tuyÕn tÝnh.
Uc®max .K  I ng .R .K § 117, 4.2520, 6  17, 7.1, 457.30,151
nng    2997, 4(v / p )
1   .K 1  0, 0387.2520, 6
+ Gäi ®iÓm C lµ ®iÓm ph©n biÖt gi÷a hai vïng khi kh©u ng¾t cha t¸c ®éng vµ b¾t ®Çu t¸c
®éng. Tøc lµ ®iÓm C n»m trªn c¶ hai vïng t¸c ®éng. Ta cã to¹ ®é cña ®iÓm C(I ng; nng). Thay Ing vµo
ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ khi chØ cã kh©u ph¶n håi ©m dßng t¸c ®éng.
Nh vËy ta x¸c ®Þnh ®îc to¹ ®é ®iÓm C lµ:
C (17,7; 2997,4)
VËy ®o¹n ®Æc tÝnh thø nhÊt ®i qua c¸c ®iÓm:
A (0; n0max)  A (0 ;3005,3)
B (I®m; n®m)  B (11,8 ;3000)
C (Ing; nng)  C (17,7; 2997,4)
* Gäi ®iÓm D lµ ®iÓm ph©n biÖt gi÷a vïng t¸c ®éng vµ vïng kh«ng t¸c ®éng (vïng b·o hoµ)
cña kh©u ph¶n håi ©m tèc ®é. Nh vËy to¹ ®é cña D lµ: D (Ibh;nbh)
§o¹n ®Æc tÝnh thø hai nµy ®i qua 2 ®iÓm ®Çu ®iÓm C. Ta cÇn x¸c ®Þnh thªm mét ®iÓm
n÷a. Ta cã:
Ing = (1,2  1,5)I®m. Ta chän Ing = 1,5.I®m = 1,5.11,8= 17,7 (A)
Víi ®éng c¬ mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp ta cã: I = (2,2  2,5)I®m.
Ta chän: Id = I = 2,5.11,8 = 29,5 (A)
Víi: Uc®max = 117,395 (V); chän Ubh = Urcmax = 12(V)
KTG = 3,083;  = 0,0387

- 16 -
 Uc®max .K TG  Ubh 117,395.3, 083  12
 nbh    2935, 4  v / p 
 .K TG 0, 0387.3, 083
 TÝnh hÖ sè ph¶n håi dßng :
§Ó x¸c ®Þnh dßng ®iÖn t¹i vÞ trÝ b·o hoµ (Ibh) ta x¸c ®Þnh hÖ sè ph¶n håi dßng ®iÖn nh
sau:
U®kbh = Uc®max - .nbh = 117,395 – 0,0387.2935,4 = 3,89 (V)
Ubh 12
K    3, 083
Udkbh 3, 89
K TG 3, 083
KI   1
K 3, 083
n = [ubh - kI  (I -Ing )].k.kd - I.R.kd
T¹i ®iÓm dõng: n = 0, I = Id ta ®îc
0 = n = [ubh - kI  (I -Ing )].k.kd - I.R.kd
I d . R 29, 5.1, 457
 Ubh  12
 K BB§ 27,112
    0,882
K I ( I d  I ng ) 1.(29,5  17, 7)

T¹i ®iÓm D ta cã I ­  I bh
Ubh .K BB § .K§   .I ng .K BB § .K §  nbh
 I bh 
 R   .K BB §  .K§
12.27, 21.30,151  0, 822.17, 7.27,112.30,151  2935, 4
 I bh   25, 665  A 
 1, 457  0, 982.29, 049  30,151
VËy ®o¹n ®Æc tÝnh thø hai ®i qua 2 ®iÓm:
C (Ing; nng)  C (17,7 ; 2997,4)
D (Ibh; nbh)  D (25,66; 2935,4)

Lóc nµy tèc ®é cña ®éng c¬ ®· ®¹t ®Õn møc ®ñ nhá, lµm cho m¹ch ph¶n håi ©m tèc ®é b·o
hoµ. VËy chØ cßn m¹ch vßng h¹n chÕ dßng ®iÖn t¸c ®éng.
§o¹n ®Æc tÝnh nµy ®i qua hai ®iÓm :
o §iÓm thø nhÊt lµ ®iÓm cuèi cña ®o¹n ®Æc tÝnh thø hai:
D (Ibh; nbh)  D (25,95; 2928,3)
o §iÓm thø hai øng víi ®iÓm lµm cho hÖ thèng dõng lµm viÖc:
E (29,5; 0)
B. X©y dùng ®Æc tÝnh c¬ thÊp nhÊt:
- X©y dùng ®Æc tÝnh c¬ khi cã kh©u ph¶n håi ©m tèc ®é t¸c ®éng:

- 17 -
 §iÓm lµm viÖc ë ®êng ®Æc tÝnh c¬ nµy lµ B’ (nmin; I®m).
Ta ®· biÕt ph¹m vi ®iÒu chØnh cña hÖ thèng lµ D =30/1 nªn ta cã:
nmin = n®m/D =3000/30 =100 (v/ph)
Do vËy to¹ ®é cña ®iÓm B’ lµ: B’ (11,8; 100). MÆt kh¸c ta cã:
ndm min (1   .K )  Ru .I c .K D
Ucd min  
K
100.(1  0, 0387.2520, 6)  1, 457.11, 8.30,151
Ucd min   4,112(v)
2520, 6
Ucd min .K 4,112.2520, 6
Nªn: no min    105, 26(v / ph)
1 K 1  0, 0387.2520, 6
VËy to¹ ®é ®iÓm kh«ng t¶i lý tëng lµ A’ (0; 105,26) vµ B’(11,8; 100)
- X©y dùng ®Æc tÝnh c¬ khi c¶ hai kh©u cïng t¸c ®éng:
thay Uc® = Uc®min vµo ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ ta cã:
Ucd min .K  I ng .Ru .K D
nng min  
1   .K
4,112.2520, 6  17, 7.1, 457.30,151
nng min   97,368(v / ph)
1  0, 0387.2520, 6
VËy to¹ ®é ®iÓm C’ lµ: C’ (17,7; 97,368)
Dùa vµo biÓu thøc:
U bh 14
Ucd min  0, 43 
Kn 99, 48
nbh min    22, 41( v / ph)
 0, 0027
Tõ biÓu thøc:
n = {[ (Ubh - ng.(I-Ing)].Ki.K - Iu.Ru}.K§
thay n = nbhmin vµo ta cã:
K I .K BB§ .K § (Ubh   ng .I ng )  nbh min
I bh min  
 ng .K I .K BB§ .K §  Ru .K §

1.27,113.30,151 12  0, 0387.17,7   5,692

I bh min   29,492( A)
0,0387.1.27,113.30,151  1,457.30,151
VËy to¹ ®é ®iÓm D’ lµ: D’ ( 29,49; 5,69)
VÏ ®Æc tÝnh c¬ ®iÖn.
Tõ to¹ ®é c¸c ®iÓm:
A (0 ;3005,3) A’ (0; 105,26)
B (11,8 ;3000) B’(11,8; 100)
C (17,7; 2997,4) C’(17,7; 97,368)
D (25,66; 2935,4) D’ ( 29,49; 5,69)

- 18 -
 E (29,5; 0)
Ta vÏ ®îc ®êng ®Æc tÝnh c¬ ®iÖn cña hÖ thèng nh h×nh vÏ sau:

- 19 -
 ®Æc t Ýn h t Ün h h Ö t h è n g

a (0 ; 3005,3) a ' (0 ; 105,26)

B (11,8 ; 3000) B' (11,8 ; 100)

n (v/p) C (17,7 ; 2997,4) C' (17,7 ; 97,368)

D (25,66 ; 2935,4) D' (29,49 ; 5,69)
D (29,5; 0)

3005,3 a
3000
2997,4
b c
2935,4 D

a'
105,26
100 b' c'
97,368

d'
5,96 e id (a )
i dm=11,8 17,7 25,66 29,49 29,5
0

3. KiÓm tra chÊt lîng tÜnh.

KiÓm tra chÊt lîng tÜnh thùc chÊt lµ kiÓm tra ®é sôt tèc ®é cã ®¹t yªu cÇu hay kh«ng. Ng êi ta
®· chøng minh ®îc r»ng ®é sôt tèc ®é t¬ng ®èi lín nhÊt n»m trªn ®êng ®Æc tÝnh c¬ thÊp nhÊt.
Do ®ã ta chØ kiÓm tra trªn ®êng nµy lµ ®ñ.
Ta cã:
n0 min  n®m min 105,26  100
St  .100%   0, 05
n0 min 105,26
Tõ ®ã ta thÊy: [St]=5%, do ®ã ë chÕ ®é tÜnh hÖ thèng lµm viÖc æn ®Þnh.

- 20 -
 PhÇn VI
thuyÕt minh s¬ ®å nguyªn lý

I. Nguyªn lý khëi ®éng hÖ thèng

- Đóng điện áp nguồn nuôi cho các bộ chỉnh lưu và cung cấp kích từ cho động cơ.
- Đóng Aptomat AB, mạch động lực và mạch điều khiển có điện, nhưng n= 0, I u` = 0 nên Udk
max nên UrBBĐ max và sinh ra I u` có xu hướng lớn nhất. Khi I u`> Ic thì động cơ tăng tốc và I u` tăng đến giá

trị Iu` > Ing thì khâu ngắt dòng tham gia tác động làm điện áp vào bộ khuếch đại.
Uv =Ucđ – β(Iu`- Ing) giảm xuống, làm Udk giảm nên Uu` giảm, tức là có tác dụng hạn chế dòng ở giai
đoạn đầu của quá trình khởi động. Mặt khác khi tốc độ tăng thì U u` giảm nên lượng phản hồi âm dòng
β(Iu`-Ing) giảm làm Udk tăng, nên α tăng làm Ud giảm, Iu` giảm chậm duy trì mô men khởi động, đảm
bảo quá trình tăng tốc nhanh và êm. Khi tốc độ động cơ đạt đến một giá trị nào đó thì U u = Ucđ - ‫ﻻ‬n –
β( Iu`- Ing) có xu hướng giảm tiếp, nhưng do n tăng dân nên I u` giảm dần, dần đến Ud tăng và hệ khởi
động lên đoạn đặc tính có cả 2 khâu phản hồi âm tốc độ và tiếp tục giảm, n tăng đến khi nào I u` < Ing
thì khâu phản hồi âm dòng có ngắt bị loại ra khỏi mạch và Uu` tăng. Hệ thống chuyển sang khởi động
tiếp trên đường đặc tính chỉ có phản hồi âm tốc độ. Khi I u`=Ic thì động cơ làm việc ổn định, kết thúc
quá trình khởi động.
II. Nguyªn lý ®iÒu chØnh tèc ®é.
- Muốn thay đổi tốc độ động cơ ta thay đổi điện áp đặt vào phần cứng động cơ bằng cách thay
đổi Ucđ nhờ biến trở: WR3
+ Muốn tăng n thì tăng Ucđ.
+ Muốn giảm n thì giảm Ucđ.
- Giả sử đông cơ đang làm việc ở tốc độ n 1 ứng với Ucđ1, muốn tăng tốc độ động cơ lên giá trị
n2 > n1, ta thực hiện thay đổi Ucđ2 > Ucđ1 khi đó Uv có giá trị UIe = Ucd -‫ﻻ‬n tăng (Uv IC3 tăng) dần đến
Udk đ â ầu ra IC5 tăng → α giảm → Ud tăng, kết quả là tốc độ động cơ tăng lên. Muốn điều chỉnh
giảm tốc độ ta điều chỉnh giảm điện áp Ucđ, và quá trình xảy ra và ngược lại.
III .nguyªn lý æn ®Þnh tèc ®é.
Giả sử vì một lý do nào đó làm tốc độ động cơ giảm xuống, lúc đó qua máy phát tốc FT.
UFT = -‫ﻻ‬n thay đổi (giảm), làm Uv IC3 tăng, (UvIC3 = Ucđ - ‫ﻻ‬n tăng), dần đến Udk tăng → α giảm (thời
điểm xuất hiện xung sườn lên) và U d tăng lên làm tốc độ có xu hướng tăng lên giá trị cũ, tức là hệ tự
động ổn định tốc độ.
IV .nguyªn lý tù ®éng h¹n chÕ phô t¶i.
- Khi hệ thống làm việc bình thường thì I c < Ing nên khâu ngắt dòng không tham gia làm việc,
trong hệ lúc này chỉ có sự tác động của khâu phản hồi âm tốc độ nên độ cứng của đặc tính cơ lớn.
- Khi động cơ bị quá tải, tức là Iu` > Ing, làm β∆I > Ud (∆I = Iu` - Ing, Ud lấy trên WR) đầu ra IC4
là điện áp dương làm cho D5 mở, qua IC5 Udk giảm → α tăng → Ud giảm làm tốc độ động cơ giảm
xuống. Động cơ làm việc trên đoạn đặc tính cơ có độ cứng thấp hơn (dốc hơn) điều này hạn chế công
suất và không cho Iu` vượt quá giá trị cho phép.

- 21 -
V. nguyªn lý h·m dõng ®éng c¬
- Cắt mạch động lực và mạch điều khiển ra khỏi lưới đồng thời đóng điện trở hãm vào mạch
phần ứng động cơ (mạch kích từ giữ nguyên). Hệ thống sẽ được hãm động năng. Sau một khoảng
thời gian nhất định động cơ sẽ dừng lại.

- 22 -