ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ.

ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΛΥΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΤΑΛΑΝΤΩΣΗ ΧΟΡΔΗΣ

Συγγραφή – Επιμέλεια: Παναγιώτης Φ. Μοίρας

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 1

Βρείτε τους σχηματισμούς και τις συχνότητες των τριών πρώτων κανονικών τρόπων
εγκάρσιας ταλάντωσης μιας συνεχούς ιδανικής χορδής μήκους L και γραμμικής
πυκνότητας ρ, η οποία τείνεται με τάση Τ. Θεωρείστε ότι τα δύο άκρα της χορδής είναι
ελεύθερα, δηλαδή είναι συνδεδεμένα με δύο δακτυλίδια αμελητέας μάζας, τα οποία
ολισθαίνουν χωρίς τριβή πάνω σε δύο παράλληλες ράβδους αντίστοιχα. Να δείξετε ότι ο
χαμηλότερος κανονικός τρόπος ταλάντωσης έχει “άπειρο μήκος κύματος”. Ποια είναι η
τιμή της μικρότερης συχνότητας και σε τι είδους κίνηση αντιστοιχεί;

Λύση

Η κίνηση της χορδής ικανοποιεί την κυματική εξίσωση:

2y ρ 2y
 ,
x 2 T t 2

(όπου υ  T / ρ είναι η ταχύτητα διάδοσης της κίνησης στη χορδή) η γενική λύση της
οποίας για τη μετατόπιση y(x,t) της χορδής σε ένα συγκεκριμένο τρόπο (στάσιμο κύμα)
είναι της μορφής:

y( x, t )  (A sin kx  B cos kx ) cos(ωt  φ) (1)

όπου k=2π/λ είναι ο κυματάριθμος και λ το μήκος κύματος.

Επειδή τα άκρα της χορδής είναι ελεύθερα ισχύουν οι συνοριακές συνθήκες τύπου New-
mann, δηλαδή η κλίση της χορδής στα ελεύθερα άκρα της είναι κάθε χρονική στιγμή ίση
με μηδέν. Δηλαδή ισχύουν οι συνοριακές συνθήκες:

y(x, t ) y( x, t )
 0 (2)
x x 0 x x L

Επομένως επειδή η (1) πρέπει να ικανοποιεί τις συνοριακές συνθήκες (2) για κάθε χρονική
στιγμή t, θα ισχύει:

y(x, t )
 0  (Ak cos kx  Bk sin kx) cos(ωt  φ) x 0  0 
x x 0

 (Ak cos 0  Bk sin 0) cos(ωt  φ)  0  Ak cos(ωt  φ)  0  A  0

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

Οπότε η (1) παίρνει τη μορφή: y( x, t )  B cos kx cos(ωt  φ) (3)

Έτσι από τη δεύτερη συνοριακή συνθήκη προκύπτει:

y(x, t ) (3)
 0  Bksin kx cos(ωt  φ) x L  0 
x x L

B, k  0
 Bksin kL cos(ωt  φ)  0  sin kL  0  kL  nπ 
t

nπ
 kn  , n  0,1,2,... (4)
L
Επίσης τα μήκη κύματος είναι:

2π 2π ( 4) 2π 2L
kn   λn    λn  , n  0,1,2,... (5)
λn k n nπ / L n

Συνεπώς από τη θεμελιώδη εξίσωση της κυματικής προκύπτουν οι συχνότητες των

κανονικών τρόπων ταλάντωσης ως:

υ ( 4) n n T
υ  λf  f n   υ  fn  , n  0,1,2,... (6)
λ n 2L 2L ρ

Κι επειδή ω  2πf είναι:

( 6)
πn T
ω n  2πf n  ω n  , n  0,1,2,... (7)
L ρ

Άρα ο χαμηλότερος κανονικός τρόπος ταλάντωσης, για n=0 σύμφωνα με την (7) έχει
συχνότητα ω o  0 και σύμφωνα με την (5) έχει λ o   , δηλαδή έχει άπειρο μήκος
κύματος.
Επίσης επειδή: υ o  f o λ o  f o  υ o / λ o  0  υ o  0 ή υ o  σταθ.
Δηλαδή η χορδή είτε είναι ακίνητη είτε κινείται με σταθερή ταχύτητα.

Για τους τρεις πρώτους κανονικούς τρόπους ταλάντωσης, σύμφωνα με τις (4), (5) και (7)
ισχύει:

π π T
Για n=1: k1  , λ1  2L, ω1 
L L ρ

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

2π 2π T
Για n=2: k2  , λ 2  L, ω2   2ω1
L L ρ

3π 2L 3π T
Για n=3: k3  , λ3  , ω3   3ω1
L 3 L ρ

Η σχηματική αναπαράσταση αυτών των τρόπων ταλάντωσης φαίνονται ακολούθως:

y
λ
n=0
L

λ1  2 L
n=1

λ2  L
n=2

n=3
λ3  2L/3

x=0 x=L

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

 Μεθοδολογία

Είδη οριακών συνθηκών χορδής:

1) Αν μια χορδή είναι πακτωμένη, δηλαδή έχει σταθερά ακλόνητα άκρα, τότε ισχύουν
οι συνθήκες Dirichlet:
y( x  0, t )  0 και y( x  L, t )  0

2) Αν μια χορδή είναι ελεύθερη, δηλαδή τα άκρα της μπορούν να κινούνται ελεύθερα
μέσω αβαρών δακτυλίων, τότε ισχύουν οι συνθήκες Neumann:

y(x, t ) y(x, t )
0 και 0
x x 0 x x L

3) Στη γενική περίπτωση, όπου μια χορδή έχει ένα σταθερό (στο x=0) και ένα
ελεύθερο (στο x=L) άκρο τότε ισχύει συνδυασμός των παραπάνω. Δηλαδή:

y(x, t )
y( x  0, t )  0 και 0
x x L

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 2

Μια ιδανική χορδή γραμμικής πυκνότητας ρ είναι τεντωμένη με δύναμη Τ και έχει
σταθερό άκρο στο x=L, ενώ το άκρο στο x=0 είναι ελεύθερο να ολισθαίνει χωρίς τριβή
κατά μήκος στυλίσκου μέσω αβαρούς δακτυλιδιού.
α) Βρείτε τις συχνότητες των κανονικών τρόπων ταλάντωσης.
β) Όταν ταλαντώνεται μόνο με τη συχνότητα ω n , πόση είναι η ολική ενέργεια E n ;

Λύση

α) Η γενική εξίσωση της μετατόπισης y(x,t) της χορδής από τη θέση ισορροπίας είναι:

y( x, t )  (A sin kx  B cos kx ) cos(ωt  φ) (1)

x=0 x=L

Λόγω όμως του ελεύθερου άκρου της χορδής στο x=0 ισχύει η συνοριακή συνθήκη:

y(x, t ) (1)
 0 (Ak cos kx  Bk sin kx) cos(ωt  φ) x 0  0 
x x 0

k 0
 (Ak cos 0  Bk sin 0) cos(ωt  φ)  0  Ak cos(ωt  φ)  0  A  0
t

Άρα η (1) γίνεται: y( x, t )  B cos kx cos(ωt  φ) (2)

Επίσης λόγω του ακλόνητου άκρου στο σημείο x=L ισχύει η συνοριακή συνθήκη:

( 2) B0 π
y(x  L, t )  0  B cos kL cos(ωt  φ)  0  cos kL  0  kL  (2n  1) 
t 2

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

π
 k n  (2n  1) , n  0,1,2,... (3)
2L
Άρα οι συχνότητες των κανονικών τρόπων ταλάντωσης, σύμφωνα με τη θεμελιώδη
κυματική εξίσωση είναι:
2π ω
υ  λ n f n , όπου λn το μήκος κύματος, f n  n η συχνότητα και υ  T / ρ η
kn 2π
ταχύτητα διάδοσης κίνησης στη χορδή.

Οπότε:

2π ω n ω ( 3)
(2n  1) π T
υ  υ  n  ωn  k n υ  ωn  , n  0,1,2,... (4)
k n 2π kn 2L ρ

β) Όταν η χορδή ταλαντώνεται με συχνότητα ωn, δηλαδή με κάποιο κανονικό τρόπο

ταλάντωσης τότε έχει κινητική ενέργεια :

2
1  y 
L
   ρ  dx (5)
2 0  t 

2
T  y 
L

2 0  x 
και δυναμική ενέργεια: V   dx (6)

Αλλά από την (2) προκύπτει:

y y
 ω n B cos k n x sin( ω n t  φ) και  Bk n sin k n x cos(ω n t  φ)
t x

Συνεπώς η (5) δίνει:

L
1 1 L ( 4)
K  ρω 2n B 2 sin 2 (ω n t  φ)  cos k n xdx  ρω 2n B 2 sin 2 (ω n t  φ) 
2 0
2 2

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

( 4)
B2
  LTk 2n sin 2 (ω n t  φ) (7)
4

Ενώ η (6) δίνει:

L
T 2 2 T L
V B k n cos 2 (ω n t  φ)  sin 2 k n xdx  B 2 k 2n cos 2 (ω n t  φ) 
2 0
2 2

B2
V LTk 2n cos 2 (ω n t  φ) (8)
4

Άρα η ολική ενέργεια της χορδής είναι:

( 7 ),(8)
1 (3)
π 2 TB 2
E    V  En  LTB 2 k 2n  E n  (2n  1) 2 , n  0,1,2,...
4 16 L

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 3

Ομογενής χορδή με ολική μάζα m και μήκος L βρίσκεται υπό τάση Τ. Το ένα άκρο της
στο x=0 είναι ακλόνητο, ενώ το άλλο άκρο της στο x=L φέρει δακτύλιο μάζας Μ, ο οποίος
μπορεί να κινείται κάθετα στον άξονα x, κατά μήκος ενός οριζόντιου φορέα παράλληλου
στον άξονα y χωρίς τριβές. Δείξτε ότι οι κανονικές συχνότητες της χορδής δίνονται από τις
ρίζες της εξίσωσης kL tan( kL)  m / M .

Λύση

Fcosθ
N
θ
F Fsinθ
Mg

x=0 x=L

Η γενική εξίσωση της μετατόπισης της χορδής y(x,t) σε ένα κανονικό τρόπο ταλάντωσης
είναι:
y( x, t )  (A sin kx  B cos kx ) cos(ωt  φ) (1)

Επειδή το άκρο στο x=0 είναι ακλόνητο ισχύει η οριακή συνθήκη:

(1)
y( x  0, t )  0 (A sin 0  B cos 0) cos(ωt  φ)  0 

t
 B cos(ωt  φ)  0  B  0

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

Δηλαδή η (1) παίρνει τη μορφή: y( x, t )  A sin kx cos(ωt  φ) (2)

Για τη συνθήκη στο άκρο x=L μελετάται η κίνηση του δακτυλίου, ο οποίος δέχεται μια
κάθετη δύναμη Ν από την κάθετη ράβδο, το βάρος Mg και μια δύναμη F από τη χορδή, η
οποία έχει τη διεύθυνση της εφαπτομένης της χορδής στο άκρο αυτό. Η κάθετη δύναμη Ν
ισούται με την τάση Τ που έχει τεντώσει τη χορδή.
Λόγω ισορροπίας του δακτυλίου στην οριζόντια διεύθυνση x προκύπτει:

T
N  F cos θ  T  F cos θ  F  (3)
cos θ

Ενώ για την κίνηση του δακτυλίου κατά την κατακόρυφη διεύθυνση y ο 2ος νόμος του
Newton δίνει:
  ( 3)
F  Mα  Mg  F sin θ  Mα  Mg  Tt αnθ  Mα (4)

 2 y( x , t )
όπου α  είναι η επιτάχυνση του δακτυλίου που βρίσκεται στη θέση
t 2 x L
y(x=L,t).

y(x, t )
Επίσης στη θέση x=L η κλίση της χορδής είναι: tan θ 
x xL

Αντικαθιστώντας τις παραπάνω στη σχέση (4) προκύπτει:

y( x, t )  2 y( x , t )
 Mg  T M (5)
x x L t 2 x L

Έτσι αγνοώντας το βάρος του δακτυλίου Mg επειδή είναι πολύ μικρό και λαμβάνοντας
υπόψη την (2), η (5) δίνει:

y( x, t )  2 y( x , t ) ( 2)
T M  TAk cos kx cos(ωt  φ) x L 
x x L t 2 x L

t
  MAω 2 sin kx cos(ωt  φ)  Tk cos kL  Mω 2 sin kL 
x L

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

Tk
 tan kL  (6)
Mω 2
T T T TL 2
Αλλά: ω  υk  k  ω2  k 2  k 2  ω2  k (7)
ρ ρ m/L m

όπου ρ=m/L η πυκνότητα της χορδής.

Συνεπώς η (6) λόγω της (7) δίνει την εξίσωση που παρέχει τις κανονικές συχνότητες της
χορδής ως:

Tk m m
tαnkL    kLt αnkL 
TL 2 MkL M
M k
m

 Σημείωση:

Στην περίπτωση που ο δακτύλιος είναι αβαρής η σχέση (5) δίνει τη γνωστή οριακή
y(x, t )
συνθήκη του ελεύθερου άκρου χορδής  0.
x x L

Δηλαδή η κλίση της χορδής στη θέση αβαρούς δακτυλίου είναι μηδέν.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 4

Βρείτε τη σχέση που ικανοποιεί ο κυματάριθμος k των κανονικών τρόπων ταλάντωσης

(στάσιμων κυμάτων) σε ιδανική χορδή μήκους L, πυκνότητας ρ, η οποία βρίσκεται υπό
σταθερή τάση Τ και έχει το ένα άκρο της σταθερό, ενώ το άλλο είναι στερεωμένο πάνω σε
ελατήριο σταθεράς s δυνάμενο να κινηθεί μόνο κάθετα στην κατεύθυνση της χορδής. Στη
θέση ισορροπίας της η χορδή είναι οριζόντια. Αγνοήστε τη δύναμη βαρύτητας.

Λύση

θ N
F
sy(L,t)
y(L,t)

x=0

x=L

Η εξίσωση της μετατόπισης y(x,t) της χορδής σε ένα κανονικό τρόπο ταλάντωσης είναι:

y( x, t )  (A sin kx  B cos kx ) cos(ωt  φ) (1)

Αλλά επειδή το άκρο στο x=0 είναι σταθερό ισχύει η οριακή συνθήκη:

(1)
y( x  0, t )  0 (A sin 0  B cos 0) cos(ωt  φ)  0 

t
 B cos(ωt  φ)  0  B  0

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

Οπότε η (1) γίνεται: y( x, t )  A sin kx cos(ωt  φ) (2)

Επειδή το άκρο x=L μπορεί να κινείται μόνο κατακόρυφα μπορεί να θεωρηθεί ότι το άκρο αυτό
κινείται προσδεμένο σε αβαρή δακτύλιο χωρίς τριβή πάνω σε κατακόρυφη ράβδο, στον οποίο
είναι προσδεμένο και το ελατήριο. Συνεπώς σε μια τυχαία θέση όπου ο δακτύλιος έχει
μετατοπιστεί κατά y(L,t) ασκείται σε αυτόν μια κάθετη δύναμη Ν από τη ράβδο, μια δύναμη F
από τη χορδή στη διεύθυνση της εφαπτομένης της στο άκρο x=L και η δύναμη sy(L,t) από το
ελατήριο. Έτσι λόγω ισορροπίας του δακτυλίου στην οριζόντια διεύθυνση x ισχύει:

T
N  F cos θ  T  F cos θ  F  (3)
cos θ
όπου η κάθετη δύναμη Ν ισούται με την τάση Τ που έχει τεντώσει τη χορδή.

Επίσης κατά την κατακόρυφη διεύθυνση y η συνισταμένη δύναμη ισούται με το γινόμενο

της μάζας επί την επιτάχυνση του δακτυλίου. Αλλά η μάζα του δακτυλίου είναι αμελητέα
οπότε ισχύει:
(3)
 F sin θ  sy(L, t )  0  T tan θ  sy(L, t )  0 (4)

y(x, t )
Αλλά στη θέση x=L η κλίση της χορδής είναι: tan θ 
x x L

Οπότε η (4) δίνει:

y(x, t ) ( 2)
T  sy(L, t )  0 
x x L

( 2)
TAk cos kx cos(ωt  φ) x L  sA sin kL cos(ωt  φ)  0 

0
 (Tk cos kL  s sin kL)A cos(ωt  φ)  0  Tk cos kL  s sin kL  0 
t

Tk
  tan kL  0 (5)
s

Η σχέση (5) παρέχει τις δυνατές τιμές του κυματάριθμου των κανονικών τρόπων
ταλάντωσης της χορδής αυτής.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 5

Να προσδιοριστεί η κυματική εξίσωση μιας μη ομογενούς χορδής.

Λύση

T2 sin θ 2
T2
T2 cos θ 2
θ2
T1 cos θ1
θ1
y(x,t)
T1 sin θ1
T1

T1 x
x1 x2 T2

Έστω ένα τμήμα μήκους x  x 2  x1 και μάζας Δm μιας μη ομογενούς ελαστικής χορδής
πυκνότητας ρ(x). Αρχικά η χορδή βρίσκεται πάνω στον άξονα x και τείνεται με τάση T1
στο άκρο x  x1 και τάση T2 στο άκρο x  x 2 . Δηλαδή η τάση δεν είναι σταθερή αφού η
χορδή είναι μη ομογενής. Σε μια τυχαία χρονική στιγμή t το τμήμα αυτό της χορδής Δx
υφίσταται μια μέση μετατόπιση y(x,t) από τη θέση ισορροπίας και οι τάσεις στα άκρα x 1
και x 2 είναι T1 και T2 αντίστοιχα, ενώ σχηματίζουν γωνίες θ1 και θ 2 με τον άξονα x. Οι
οριζόντιες συνιστώσες των τάσεων T1 και T2 ισούνται με τις αρχικές τάσεις, δηλαδή:

T1  T1cosθ1  1  1 / cos θ1 και T2  T2 cosθ 2  2  2 / cos θ 2 (1)

Ενώ η συνισταμένη κατακόρυφη δύναμη, σύμφωνα με τον 2ο νόμο του Newton είναι:

 2 y (1) 2y
T2 sin θ 2  T1 sin θ1  m  T2 tan θ 2  T1 tan θ 1  m (2)
t 2 t 2

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

Αλλά οι κλίσεις των άκρων είναι:

y y
tan θ1  και tan θ 2  (3)
x x  x1 x xx 2

Οπότε η (2) λόγω των (3) γίνεται:

y y 2y
T2  T1  m 
x x x 2 x x  x1 t 2

 y y 
T2  T1 
 x x x  x1 
  im m  y 
2
 im 
xx 2

x 0 x x 0 x t 2

  y  dm  2 y   y  2y
 T ( x )   T ( x )  ρ( x ) 
x  x  dx t 2 x  x  t 2

2y 1   y 
  T( x )  κυματική εξίσωση μη ομογενούς χορδής
t 2
ρ(x) x  x 

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 6

α) Κατακόρυφη χορδή γραμμικής πυκνότητας ρ βρίσκεται υπό την επίδραση του βάρους
της. Δείξτε ότι η κυματική εξίσωση την οποία ικανοποιούν εγκάρσιες ταλαντώσεις μικρού
πλάτους, έτσι ώστε η χορδή να βρίσκεται συνεχώς σε σταθερό κατακόρυφο επίπεδο (που
περιείχε τη χορδή σε κατάσταση ισορροπίας) έχει τη μορφή:
2y 2y y
 gx g
t 2
x 2
x
β) Αν το μήκος της χορδής είναι  και μια διαταραχή δημιουργείται στο κάτω άκρο της,
να υπολογιστεί ο χρόνος που απαιτείται για να φτάσει η διαταραχή αυτή στο πάνω άκρο
της χορδής.

Λύση

Έστω ένα τμήμα μήκους dx και μάζας

1 dm μιας κατακόρυφης χορδής
Τ1 θ1 πυκνότητας ρ.
x Αρχικά η χορδή βρίσκεται πάνω στον
άξονα x και τείνεται με τάση T1 στο
άκρο x και τάση T2 στο άκρο x+dx.
Δηλαδή η τάση δεν είναι σταθερή αφού
κάθε σημείο της χορδής τείνεται από το
dm βάρος του τμήματος της χορδής που
y(x,t) βρίσκεται κάτω από το σημείο αυτό.
Σε μια τυχαία χρονική στιγμή t το τμήμα
αυτό της χορδής dx υφίσταται μια μέση
μετατόπιση y(x,t) από τη θέση
x+dx ισορροπίας και οι τάσεις στα άκρα x και
x+dx είναι T1 και T2 αντίστοιχα, ενώ
Τ2 θ2
2 σχηματίζουν γωνίες θ1 και θ 2 με τον
άξονα x.
x

Έτσι η κάθετη δύναμη πάνω στο στοιχείο dx είναι T2 sin θ 2  T1 sin θ1 και σύμφωνα με το
2ο νόμο του Newton η εξίσωση κίνησής του είναι:

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

2y
T2 sin θ 2  T1 sin θ1  dm (1)
t 2
y
Επειδή όμως οι γωνίες θ1 και θ 2 είναι πολύ μικρές ισχύουν: sin θ1  tαnθ1  και
x x
y
sin θ 2  tαnθ 2  (όπου οι δείκτες αναφέρονται στο σημείο που υπολογίζεται η
x xdx
παράγωγος) οπότε η (1) γράφεται:

y y 2y
T2  T1  dm (2)
x x  dx x x t 2

y
Αλλά το πρώτο μέλος της εξίσωσης (2) ορίζει τη διαφορική μεταβολή του T ( x ) επί το
x
χωρικό διάστημα dx οπότε η (2) γίνεται:

  y  2y
 T(x) dx  dm 2 (3)
x  x  t

Επειδή όμως είναι dm=ρdx και η τάση του νήματος στο σημείο x είναι ίση με το βάρος του
τμήματος μήκους x της χορδής, δηλαδή T=ρgx, η (3) τελικά δίνει:

  y  2y y 2y 2y

 ρgx dx  ρdx  ρg  ρgx  ρ 
x  x  t 2 x x 2 t 2

2y 2y y
  g x g
t 2
x 2
x

β) Η ταχύτητα διάδοσης κυμάτων στη χορδή αυτή είναι : υ  /ρ

όπου σε κάθε σημείο της χορδής είναι Τ=ρgx επομένως :

dx dx
υ  ρgx / ρ  υ  gx   gx  dt 
dt gx

Η τελευταία σχέση δίνει το στοιχειώδη χρόνο που απαιτείται για να μεταδοθεί μια
διαταραχή από τη θέση x μέχρι τη θέση x+dx. Οπότε ολοκληρώνοντας αυτή από x=0 έως
x=  υπολογίζεται ο ζητούμενος χρόνος ως :

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

t   
dx 1 dx 1
 dt   gx
t
g
 x

g
2 x  t  2 /g
0 0 0 0

ΘΕΜΑ 7

Χορδή μάζας m και μήκους  κρέμεται μέσα σε πεδίο βαρύτητας επιτάχυνσης g, από
ακλόνητη οροφή (x=  ), φέρνοντας στο άλλο άκρο (x=0) σημειακή μάζα Μ.
α) Υπολογίστε την τάση της χορδής ως συνάρτηση της απόστασης x από το κάτω άκρο
της.
β) Γράψτε την εξίσωση κίνησης για μια στοιχειώδη μάζα dm της χορδής, που αντιστοιχεί
σε μήκος dx και βρίσκεται σε απόσταση x από το κάτω άκρο της χορδής και παράγετε την
αντίστοιχη εξίσωση κύματος.

Λύση

α) Ένα τυχαίο σημείο Σ της χορδής, σε απόσταση x από το άκρο της,

τείνεται από το βάρος του τμήματος της χορδής μήκους x, που
Σ βρίσκεται κάτω από το σημείο αυτό και από το βάρος της σημειακής
μάζας Μ. Η μάζα του τμήματος της χορδής x είναι ρx=mx/  (όπου
ρ=m/  η γραμμική πυκνότητα της χορδής) και το βάρος του είναι
mgx/  . Άρα η τάση της χορδής στη θέση x είναι :
x

m
 gx  Mg (1)
Μ 

β) Η εξίσωση κίνησης μιας στοιχειώδους μάζας dm της χορδής εξάγεται με τον ίδιο
ακριβώς τρόπο όπως αναπτύχθηκε στο Θέμα 6 και προκύπτει η σχέση (3). Δηλαδή :

  y  2y
 T(x) dx  dm 2 (2)
x  x  t
m
Αλλά dm  ρdx  dx και λόγω της (1) η (2) δίνει την κυματική εξίσωση ως :

  m  y  m 2y
 gx  Mg   dx  dx 2 
x    x   t

m y  m  y m  y
2 2
 g   gx  Mg  2  
 x    x  t 2

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

2y  M   2 y y
   gx  g   g
t 2  m  x 2 x
ΘΕΜΑ 8

Χορδή συνολικού μήκους L αποτελείται από δύο τμήματα μήκους L/3 και 2L/3 με
γραμμικές πυκνότητες ρ1 και ρ 2  4ρ1 αντίστοιχα. Η χορδή τείνεται με τάση Τ μεταξύ
δύο σταθερών σημείων. Αν το σημείο ένωσης των δύο τμημάτων είναι ακίνητο να
υπολογισθούν οι συχνότητες των κανονικών τρόπων ταλάντωσης και ο λόγος των
μεγίστων μετατοπίσεων του συστήματος των δύο χορδών.

Λύση

ρ1 ρ2

L/3 2L/3

Οι εξισώσεις των μετατοπίσεων y1 (x, t ) και y 2 (x, t) κάθε τμήματος της χορδής σε ένα
κανονικό τρόπο ταλάντωσης, όπου όλα τα σημεία της χορδής έχουν την ίδια συχνότητα
και την ίδια φάση, αλλά διαφορετικό κυματάριθμο σε κάθε τμήμα είναι:

y1 (x, t)  (A1 cos k1 x  B1 sin k1x) cos(ωt  φ) για  L / 3  x  0 (1)

y 2 (x, t)  (A 2 cos k 2 x  B2 sin k 2 x) cos(ωt  φ) για 0  x  2L / 3 (2)

όπου θεωρήθηκε για ευκολία ως αρχή του άξονα x το σημείο ένωσης των δύο τμημάτων
της χορδής, έτσι ώστε τα άκρα της χορδής να βρίσκονται στις θέσεις x  L / 3 και x=
2L/3 αντίστοιχα.
Επειδή όμως το σημείο ένωσης των δύο τμημάτων x=0 είναι ακίνητο ισχύουν οι οριακές
συνθήκες:
(1)
y1 ( x  0, t )  0  A1 cos(ωt  φ)  0  A1  0

( 2)
και y 2 ( x  0, t )  0  A 2 cos(ωt  φ)  0  A 2  0

Οπότε οι σχέσεις (1) και (2) παίρνουν την απλοποιημένη μορφή:

y1 (x, t)  B1 sin k1x cos(ωt  φ) (3)

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

y 2 (x, t)  B2 sin k 2 x cos(ωt  φ) (4)

Επίσης από τις οριακές συνθήκες Dirichlet των ακίνητων άκρων x=-L/3 και x=2L/3
προκύπτουν:
(3)
 k L
y1 (L / 3, t )  0  B1 sin   1  cos(ωt  φ)  0 
 3 

k L
 B1 sin  1  cos(ωt  φ)  0 
 3 

k L L 3nπ
 sin  1   0  k 1  nπ  k 1  , n  1,2,... (5)
 3  3 L

( 4)
 2L   2L 
και y 2 (2L / 3, t )  0  B 2 sin  k 2  cos(ωt  φ)  0  sin  k 2 0
 3   3 

2L 3mπ
 k2  mπ  k 2  , m  1,2,... (6)
3 2L

Άρα από τις σχέσεις διασποράς του κάθε τμήματος είναι:

T T
ω  k1 και ω  k 2
ρ1 ρ2

Και επειδή η συχνότητα ω είναι κοινή στα δύο τμήματα θα πρέπει:

3nπ
T T k ρ1 (5),( 6) ρ1 2n 1
k1  k2  1   L     m  4n
ρ1 ρ2 k2 ρ2 3mπ 4ρ1 m 2
2L

Συνεπώς οι δυνατές ιδιοσυχνότητες του συστήματος είναι:

3mπ T
ω 2m  , m  4,8,12,.... (7)
2L ρ 2

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

Επειδή το σημείο ένωσης των δύο τμημάτων της χορδής είναι ακίνητο, η χορδή θα έχει
την ίδια κλίση αριστερά και δεξιά του σημείου αυτού, δηλαδή θα ισχύει:

y1 ( x, t ) y 2 ( x, t ) (3),( 4)
tan φ1  tan φ 2   
x x 0 x x 0

B1k1 cos k1 x cos(ωt  φ) x 0  B 2 k 2 cos k 2 x cos(ωt  φ) x 0 

B1 k 2 ρ2 B
 B1k1  B 2 k 2     1 2
B 2 k1 ρ1 B2

όπου B1 είναι η μέγιστη μετατόπιση του αριστερού τμήματος και B 2 η μέγιστη

μετατόπιση του δεξιού τμήματος της χορδής.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 9

Τελείως ελαστική χορδή γραμμικής πυκνότητας ρ και μήκους L είναι στερεωμένη στα
άκρα της και βρίσκεται υπό σταθερή τάση Τ. Αρχικά η χορδή είναι ακίνητη και
μετατοπισμένη από τη θέση ισορροπίας της, έχοντας πάρει τη μορφή που περιγράφει
κάποια συνεχής συνάρτηση φ(x). Να περιγράψετε την κίνησή της αν αφεθεί ελεύθερη.

Λύση

φ(x)

x=0 x=L

Η γενική μορφή της τυχαίας κίνησης της ομογενούς ελαστικής χορδής είναι:


y( x, t )   (A s cos k s x  Bs sin k s x ) cos(ω s t  φ s ) (1)
s 1

Οι οριακές συνθήκες Dirichlet για τα ακλόνητα άκρα της χορδής δίνουν:

(1) 
 Για το άκρο x=0: y( x  0, t )  0   A s cos(ω s t  φ s )  0  A s  0
s 1

Οπότε η (1) παίρνει την απλοποιημένη μορφή:


y( x, t )   B s sin k s x cos(ω s t  φ s ) (2)
s 1

( 2)  Bs  0
 Για το άκρο x=L: y( x  L, t )  0   Bs sin k s L cos(ω s t  φ s )  0 
t
s 1

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

sπ
 sin k s L  0  k s L  sπ  k s  , s  1,2,... (3)
L
Άρα η (2) λόγω της (3) παίρνει τη μορφή:


sπx
y( x, t )   Bs sin cos(ω s t  φ s ) (4)
s 1 L

όπου οι συχνότητες ω s προσδιορίζονται από τη σχέση διασποράς ως:

T ( 3) sπ T
ωs  k s  ωs  , s  1,2,... (5)
ρ L ρ

Στη συνέχεια εφαρμόζονται οι αρχικές συνθήκες.

Επειδή αρχικά για t=0 η χορδή είναι ακίνητη, θα ισχύει για κάθε x ότι όλα τα σημεία της
χορδής έχουν αρχική ταχύτητα μηδενική. Δηλαδή:

y( x, t ) ( 4)
  sπx 
 0  Bs sin cos(ω s t  φ s )  0 
t t 0 t  s1 L  t 0


sπx
  Bs sin (ω s ) sin( ω s t  φ s ) 0
s 1 L t 0

 Bs  0
sπx
  Bs ω s sin sin φ s  0  sin φ s  0  φ s  0
L x
s 1

Επομένως η (4) γίνεται:


sπx
y( x, t )   Bs sin cos ω s t (6)
s 1 L

Τέλος από την αρχική μορφή της χορδής φ(x) θα ισχύει:

( 6) 
sπx
y( x, t  0)  φ( x )   Bs sin  φ( x ) (7)
s 1 L

Από την τελευταία σχέση (7) υπολογίζονται οι συντελεστές Bs , ανάλογα με τη μορφή της
συνάρτησης φ(x).

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 10

Χορδή μήκους L και γραμμικής πυκνότητας ρ, τείνεται με τάση Τ μεταξύ δύο σταθερών
σημείων. Υπολογίστε τη συνάρτηση απομάκρυνσης y(x,t) αν οι αρχικές συνθήκες
απομάκρυνσης είναι y ( x , t  0)  0 και y( x, t  0)  D(1  x / L) x / L .

Λύση

Σύμφωνα με το Θέμα 9 η γενική έκφραση της απομάκρυνσης της χορδής στερεωμένης

στα δύο άκρα της είναι η σχέση (6).

nπx
y( x, t )   Bn sin cos ωn t (1)
n 1 L

Από την αρχική συνθήκη της θέσης της χορδής προκύπτει:

D  x  (1)  nπx D  x 
y( x, t  0)  1  x   B n sin  1  x 
L  L n 1 L L  L

πx 2πx nπx D x
 B1 sin  B 2 sin  ...  B n sin  ...  1   x
L L L L  L

Πολλαπλασιάζοντας και τα δύο μέλη της παραπάνω εξίσωσης με sin( nπx / L) και
ολοκληρώνοντας κατά μήκος της χορδής από x=0 μέχρι x=L δίνει:

L L L
πx nπx nπx D  x nπx
B1  sin sin dx  ... B n  sin 2 dx  ...   1   x sin dx (2)
0
L L 0
L L 0 L L

Επειδή όμως ισχύει η σχέση:

L 0 για mn
mπx nπx 
 sin L sin L dx  
0  L / 2 για m  n

τελικά η (2) παίρνει την απλοποιημένη μορφή:

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

L
L D  x nπx
Bn   1   x sin dx (3)
2 L 0 L L

Όπου το ολοκλήρωμα της (3) υπολογίζεται με παραγοντική ολοκλήρωση ως εξής:

L
 x2  nπx L 
L
x2   nπx 
  L  L
 x   sin dx    

nπ 0 
x  d cos

L   L 

0

L  nπx 
L
x2 
L
nπx  2x 
   x   cos
   1   cos dx  
nπ  L  L 0 0
L L 

L  nπx 
L L
nπx 2
  
0  cos dx   x cos dx  
nπ  0 L L0 L 

L  L nπx 
L L
nπx 2 L 
L nπ 0
   sin  xd  sin  
nπ  nπ L 0  L 

L  2  nπx   nπx 

L L L
nπx 2L L
 0   x sin   sin dx    2 2  0  cos 
nπ  nπ   π

L 0 0
L  n π  n L 0

2L2 2L2
 3 3
(cos nπ  cos 0)   3 3
[( 1) n  1] 
n π n π
2L2 n 2L2 4L2
 (1  1)   2 
n 3π3 n 3π3 n3π3
L D 4L2 8D
Άρα η (3) δίνει: Bn  3 3
 Bn  3 3
2 Ln π n π
Άρα η έκφραση (1) για την μετατόπιση της χορδής είναι:


8D nπx
y( x , t )   3 3
sin cos ω n t 
n 1 n π L

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

8D  πx π T 1 2πx 2π T 
  sin cos t  sin cos t  ... 
3 
π  L L ρ 8 L L ρ 
ΘΕΜΑ 11

Ιδανική χορδή μήκους L και γραμμικής πυκνότητας ρ, τείνεται με τάση Τ μεταξύ δύο
σταθερών σημείων. Τη χρονική στιγμή t=0 η χορδή απομακρύνεται από την κατάσταση
ηρεμίας έτσι ώστε y(x=L/2, t=0)=D με όλα τα ενδιάμεσα σημεία να κατανέμονται
γραμμικά μεταξύ της απομάκρυνσης αυτής και των ακλόνητων άκρων (όπως στο σχήμα).
Στη συνέχεια η χορδή αφήνεται ελεύθερη με μηδενική ταχύτητα όλων των σημείων της.
Να υπολογιστεί η κίνηση της χορδής για t>0 ως γραμμικός συνδυασμός όλων των
κανονικών τρόπων ταλάντωσης.

Λύση

y
D
x
x=L/2
x=0 x=L

Επειδή η χορδή έχει στερεωμένη τα άκρα της και αρχικά είναι ακίνητη η γενική έκφραση
της μετατόπισης της χορδής y(x,t) συμπίπτει με αυτή που προέκυψε στο Θέμα 9 και είναι:


nπx
y( x, t )   B n sin cos ω n t (1)
n 1 L

Η αρχική συνθήκη της θέσης της χορδής είναι:

 2Dx
 L , για 0  x  L / 2

y( x, t  0)   (2)
  x
2D1  L , για L / 2  x  L
  
Έτσι η (2) λόγω της (1) δίνει:

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

 2Dx
 , για 0  x  L / 2

nπx  L
 B n sin
L
 (3)
n 1   x
2D1  L , για L / 2  x  L
  
Πολλαπλασιάζοντας και τα δύο μέλη της εξίσωσης (3) με sin( nπx / L) και
ολοκληρώνοντας από x=0 μέχρι x=L, και λαμβάνοντας υπόψη τη σχέση
L
nπx mπx
 sin L
sin
L
dx  0 για m  n και L/2 για m=n προκύπτει:
0

 L L/2 L
nπx nπx 2Dx nπx  x  nπx
  B n sin L sin L dx   L
sin
L
dx   2D1   sin
 L L
dx 
n 1 0 0 L/2

L 2D  nπx 
L/2 L
nπx
 Bn   x sin dx   (L  x ) sin dx  (4)
2 L  0 L L/2
L 

όπου τα παραπάνω ολοκληρώματα υπολογίζονται με παραγοντική ολοκλήρωση ως εξής:

L  nπx 
L/2 L/2 L/2 L / 2
nπx L  nπx  nπx
 x sin
L
dx  
nπ 0 
xd  cos
L 
   
nπ 
x cos
L 0
  cos
L
dx  

0 0

L 
L/2 
L nπx L2  nπ 
  0  sin   2 2  sin  sin 0  
nπ  nπ L 0  n π  2 

n 1
L2 nπ L2
 sin  (1) 2 , n  1,3,...
n2π2 2 n2π2

L L
nπx L  nπx 
και  (L  x ) sin
L
dx   
nπ L / 2
(L  x )d cos
 L 

L/2

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

L  nπx 
L L
nπx
 (L  x ) cos
nπ  L L/2
  cos
L
dx  

L/2

L  
L
L nπx L2  nπ 
 0  sin    2 2  sin nπ  sin 
nπ  nπ L L/2 
 n π  2 

n 1
L2 nπ L2
 2 2 sin  2 2 (1) 2 , n  1,3,...
n π 2 n π
Άρα η (4) δίνει:

n 1 n 1
L 2D 2L2 8D
Bn  (1) 2  B n  2 2 (1) 2 , n  1,3,...
2 L n2π2 n π

Συνεπώς η έκφραση για την κίνηση της χορδής είναι:

 n 1
8D nπx
y( x , t )   (1) 2 sin cos ω n t 
n 1 n2π2 L

8D  πx π T 1 3πx 3π T 1 5πx 5π T 
  sin cos t  sin cos t  sin cos t  ...
2 
π  L L ρ 9 L L ρ 25 L L ρ 

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 12

Μια χορδή μήκους L και γραμμικής πυκνότητας ρ τείνεται με τάση Τ ανάμεσα σε δύο
σταθερά στηρίγματα. Η χορδή αρχικά είναι ευθύγραμμη και δέχεται χτύπημα με ένα σφυρί
ώστε τα σημεία L/3<x<2L/3 να αποκτήσουν αρχική ταχύτητα υο κατά μήκος του άξονα y,
ενώ τα υπόλοιπα σημεία της δεν έχουν αρχική ταχύτητα. Να βρείτε την εξίσωση κίνησης
της χορδής y(x,t).

Λύση

υ(x)
υο

x=L/3 x=2L/3
x=0 x=L

Η γενική μορφή της εξίσωσης κίνησης της χορδής είναι:


y( x, t )   (A n cos k n x  B n sin k n x ) cos(ω n t  φ n ) (1)
n 1

Εφαρμόζοντας τις οριακές συνθήκες Dirichlet στα ακλόνητα άκρα προκύπτουν:

(1) 
 Στο άκρο x=0: y( x  0, t )  0   A n cos(ω n t  φ n )  0  A n  0
n 1

Δηλαδή η (1) γράφεται :

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778


y( x, t )   B n sin k n x cos(ω n t  φ n ) (2)
n 1

( 2)  Bn  0
 Στο άκρο x=L: y( x  L, t )  0   B n sin k n L cos(ω n t  φ n )  0 
t
n 1

nπ
 sin k n L  0  k n L  nπ  k n  , n  1,2,... (3)
L
Άρα η (2) λόγω της (3) παίρνει τη μορφή:


nπx
y( x, t )   B n sin cos(ω n t  φ n ) (4)
n 1 L

όπου οι συχνότητες ω n προσδιορίζονται από τη σχέση διασποράς ως:

T ( 3) nπ T
ωn  k n  ωn  , n  1,2,... (5)
ρ L ρ

Σύμφωνα με την αρχική συνθήκη της θέσης επειδή η χορδή αρχικά είναι ευθύγραμμη στη
θέση ισορροπίας της, θα ισχύει για κάθε x:

( 4)  Bn  0
nπx π
y( x, t  0)  0   B n sin cos φ n  0  cos φ n  0  φ n  
L t 2
n 1

Επομένως η (4) γίνεται:


nπx
y( x, t )   B n sin cosω n t  π / 2 
n 1 L


nπx
 y( x, t )   B n sin sin ω n t (6)
n 1 L

Εφαρμόζοντας τώρα τη συνθήκη για την αρχική ταχύτητα προκύπτει:

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

( 6) 
y( x, t ) nπx
 υ( x)   B n sin ω n cos ω n t  υ(x ) 
t t 0 n 1 L t 0


nπx
  B n ω n sin  υ( x ) 
n 1 L
πx nπx
 B1ω1 sin  ...  B n ω n sin  ...  υ( x ) (7)
L L

Πολλαπλασιάζοντας και τα δύο μέλη της εξίσωσης (7) με sin(nπx/L) και ολοκληρώνοντας σε
όλο το μήκος της χορδής από x=0 μέχρι x=L προκύπτει:

L L L
πx nπx nπx nπx
B1ω1  sin sin dx  ...  B n ω n  sin 2 dx  ...   υ( x ) sin dx 
0
L L 0
L 0
L

L/3 2L / 3 L
L nπx
 Bn ωn
2
  0dx   υ ο sin
L
dx   0dx 
0 L/3 2L / 3

2L / 3
L nπx
 Bn ωn
2
 υο  sin
L
dx 
L/3

2L / 3
L L  nπx  L 2nπ nπ 
 Bn ωn  υο   cos   υο   cos  cos  
2 nπ  L L/3 nπ  3 3 

2υ ο  nπ 2nπ  (5) 2υ ο L ρ  nπ 2nπ 

 Bn   cos  cos   Bn  2 2  cos  cos 
nπω n  3 3  n π T 3 3 


2υ ο L ρ nπ 2nπ  nπx nπ T
Άρα : y(x, t)    cos  cos  sin sin t
n 1 n2π2 T 3 3  L L ρ

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 13

Ιδανική χορδή μήκους L και γραμμικής πυκνότητας ρ, που τείνεται με τάση Τ, έχει το ένα
άκρο της (x=0) στερεωμένο σε ακλόνητο σημείο, ενώ το άλλο άκρο της (x=L) είναι
ελεύθερο να κινείται χωρίς τριβές με τη βοήθεια αβαρούς δακτυλίου πάνω σε κάθετη στη
χορδή ράβδο. Τη χρονική στιγμή t=0 και ενώ όλα τα σημεία της χορδής βρίσκονται στη
θέση ισορροπίας τους (y(x,t=0)=0), η χορδή διεγείρεται με μια κατανομή ταχυτήτων η
οποία παίρνει μέγιστη τιμή υο στο σημείο x=L/2 και μειώνεται γραμμικά (όπως στο
σχήμα), μηδενιζόμενη στα άκρα της χορδής. Να βρείτε την απομάκρυνση της χορδής
y(x,t) για t>0.

Λύση

υ(x,t=0)

υο

x
x=L/2

x=0 x=L

Η γενική εξίσωση για την απομάκρυνση της χορδής είναι:


y( x, t )   (A n cos k n x  B n sin k n x ) cos(ω n t  φ n ) (1)
n 1

Στη συνέχεια εφαρμόζονται οι οριακές συνθήκες στα άκρα της χορδής. Έτσι στο άκρο x=0
που είναι ακίνητο ισχύει η συνθήκη:

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

(1)  t
y( x  0, t )  0   A n cos(ω n t  φ n )  0  A n  0
n 1


Οπότε είναι: y( x, t )   B n sin k n x cos(ω n t  φ n ) (2)
n 1

Ενώ στο άκρο x=L που είναι ελεύθερο ισχύει η συνθήκη Newmann (δηλαδή η κλίση της
χορδής στο άκρο αυτό είναι μηδέν):

( 2)  Bn  0
y( x, t )
 0   B n k n cos k n L cos(ω n t  φ n )  0  cos k n L  0 
x x L n 1
t

π π 1
 k n L  nπ   k n   n  , n  1,2,... (3)
2 L 2

Επίσης οι συχνότητες ω n από τη σχέση διασποράς είναι:

T ( 3) π 1 T
ωn  k n υ  k n  ωn   n   , n  1,2,... (4)
ρ L 2 ρ

Ακολούθως εφαρμόζονται οι αρχικές συνθήκες. Έτσι επειδή αρχικά για t=0 η χορδή
βρίσκεται στη θέση ισορροπίας θα ισχύει:

( 2)  Bn  0
π
y( x, t  0)  0   B n sin k n x cos φ n  0  cos φ n  0  φ n  
x 2
n 1

Άρα η σχέση (2) παίρνει τη μορφή:

 
 π
y( x, t )   B n sin k n x cos ω n t    y( x, t )   B n sin k n x sin ω n t (5)
n 1  2 n 1

Ενώ η συνθήκη για την αρχική ταχύτητα δίνει:

( 5) 
y( x, t )
 υ( x )  B n ω n sin k n x cos ω n t  υ( x ) 
t t 0 n 1 t 0

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778


  B n ω n sin k n x  υ( x ) 
n 1

 B1ω1 sin k1x  ...  Bn ωn sin k n x  ...  υ(x) (6)

Πολλαπλασιάζοντας και τα δύο μέλη της εξίσωσης (6) με sinknx και ολοκληρώνοντας σε
όλο το μήκος της χορδής από x=0 μέχρι x=L προκύπτει:
L L L
B1ω1  sin k 1 x sin k n xdx  ...  B n ω n  sin 2 k n xdx  ...   υ( x ) sin k n xdx (7)
0 0 0

L
Αλλά είναι:  sin k m x sin k n xdx  0  mn
0

L
1  cos 2k n x
L L
x 1 L
 sin k n xdx   dx   sin 2k n x 
2
και
0 0
2 2 4k n 0
2

Οπότε η (7) γίνεται:

L
L
B n ω n   υ( x ) sin k n xdx (8)
2 0

Σύμφωνα με το σχήμα η συνάρτηση υ(x) έχει τη μορφή:

 2υ o
 L x, για 0  x  L / 2

υ( x )  
 2υ o
 (L  x ), για L / 2  x  L
 L
Επομένως η (8) δίνει:

L/2 L
L 2υ o 2υ o
Bn ωn 
2  L
x sin k n xdx  
L
(L  x ) sin k n xdx (9)
0 L/2

όπου τα παραπάνω ολοκληρώματα υπολογίζονται με παραγοντική ολοκλήρωση ως εξής:

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

L/2
1
L/2
1  L/2
L/2 
 x sin k n xdx   kn  xd (cos k n x)   kn


x cos k n x
0
  cos k n xdx  

0 0 0

1 L knL 1
L/2 
L k L 1 k L
  cos  sin k n x  cos n  2 sin n
kn  2 2 kn 0  
2k n 2 kn 2

L L
1
και  (L  x) sin k n xdx   kn  (L  x)d(cos k n x) 
L/2 L/2

1  
L L
 (L  x ) cos k n x   cos k n xdx  =
kn  
 L/2 L/2

1 L knL 1
L 

  cos  sin k n x 
kn  2 2 kn L/2 


L k L 1  k L
 cos n  2  sin k n L  sin n 
2k n 2 kn  2 

Άρα τελικά η (9) δίνει:

L 2 υ o  2L k L 2 k L 1 
Bn ωn   cos n  2 sin n  2 sin k n L 
2 L  2k n 2 kn 2 kn 

4υ 0  knL 2 knL 1 
 Bn    L cos  sin  sin k L 
k n ω n L2 
n
2 kn 2 kn 
όπου τα k n και ω n δίνονται από τις σχέσεις (3) και (4).

Άρα η κίνηση της χορδής δίνεται από την y(x,t) της σχέσης (5), όπου οι συντελεστές
B n είναι αυτοί που προσδιορίστηκαν παραπάνω.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 14

Χορδή μήκους L και γραμμικής πυκνότητας ρ τείνεται με τάση Τ και έχει το ένα άκρο της
στερεωμένο σε ακλόνητο σημείο, ενώ το άλλο άκρο της είναι ελεύθερο να κινείται με τη
βοήθεια αβαρούς δακτυλιδιού πάνω σε κάθετη στη χορδή ράβδο, χωρίς τριβές. Τη χρονική
στιγμή t=0 και ενώ όλα τα σημεία της χορδής βρίσκονται στη θέση ισορροπίας τους
(y(x,t=0)=0), η χορδή διεγείρεται με μια κατανομή ταχυτήτων η οποία αυξάνει ημιτονοειδώς
μηδενιζόμενη στο άκρο x=0 και παίρνει μέγιστη τιμή υο στο άλλο άκρο x=L (όπως στο
σχήμα). Να βρείτε την απομάκρυνση y(x,t) της χορδής για t>0.

Λύση

υ(x,t=0)

υο

x=0 x=L

Ακολουθώντας την ίδια ακριβώς διαδικασία του Θέματος 13 και εφαρμόζοντας τις
οριακές και τις αρχικές συνθήκες του προβλήματος προκύπτουν ομοίως οι σχέσεις (5) και
(6). Δηλαδή είναι:

y( x, t )   B n sin k n x sin ω n t (1)
n 1

π 1 π 1 T
όπου k n   n   και ωn  n   , n  1,2,... (2)
L 2 L 2 ρ

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

και η συνθήκη της αρχικής ταχύτητας δίνει:

B1ω1 sin k1x  B2 ω2 sin k 2 x  ...  Bn ωn sin k n x  ...  υ(x) (3)

Αλλά σύμφωνα με το σχήμα η συνάρτηση υ(x) έχει τη μορφή:

πx
υ( x )  υ ο sin , 0xL (4)
2L

Συνεπώς η (3) λόγω της (4) και των (2) δίνει:

π T π 3π T 3π πx
B1 sin x  B2 sin x  ...  υ ο sin
2L ρ 2L 2L ρ 2L 2L

Άρα για να ισχύει η παραπάνω σχέση για κάθε x θα πρέπει οι συντελεστές των ομοίων
συναρτήσεων στα δύο μέλη να είναι ίσοι. Δηλαδή είναι:

π T 2Lυ ο ρ
B1  υ ο  B1  και B 2  B 3  ....  B n  0
2L ρ π T

Επομένως η απομάκρυνση της χορδής (1) γίνεται:

2Lυ ο ρ  π   π T 
y( x, t )  B1 sin k 1 x sin ω1 t  y( x, t )  sin  x  sin t
π T  2L   2L ρ 

Δηλαδή στην περίπτωση αυτή η χορδή κινείται μόνο με τον θεμελιώδη (n=1) κανονικό
τρόπο ταλάντωσης.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 15

Χαλύβδινη γέφυρα μήκους L=1 km προσομοιάζει με μη ιδανική χορδή της οποίας η σχέση
διασποράς έχει τη μορφή:
υ1 2
ω  υο k  k
2π
όπου υ ο  400m / sec και υ1 σταθερά η οποία εξαρτάται από την κατασκευή της γέφυρας
(αν η γέφυρα ήταν τελείως ελαστική θα ήταν υ1  0 ).
α) Θεωρείστε ότι τα άκρα της γέφυρας είναι ακλόνητα και βρείτε τα επιτρεπόμενα μήκη
κύματος των εγκάρσιων στάσιμων κυμάτων που αναπτύσσονται στη γέφυρα.
β) Εκφράστε τις επιτρεπόμενες συχνότητες εγκάρσιας ταλάντωσης της γέφυρας
συναρτήσει των υ ο , υ1 , L και n.
γ) Με τη βοήθεια της σχέσης διασποράς υπολογίστε, συναρτήσει των υ ο , υ1 , L και n, την
ω n ω n  ω οn
ποσοστιαία μεταβολή  της συχνότητας ω n των κανονικών τρόπων
ω οn ω οn
ταλάντωσης ως προς την αντίστοιχη συχνότητα ω οn των κανονικών τρόπων ταλάντωσης
στην περίπτωση που η γέφυρα συμπεριφερόταν ως ιδανική χορδή ( υ1  0 ).
δ) Η περιοχή που θα κατασκευαστεί η γέφυρα είναι σεισμογενής και παρατηρήσεις
έδειξαν ότι οι τοπικοί σεισμοί έχουν διάρκεια Δt μεγαλύτερη από 2,5 sec. Εκτιμήστε κατά
προσέγγιση τι διάστημα τιμών θα πρέπει να λαβαίνει η σταθερά υ1 , ώστε οι τοπικοί
σεισμοί να μην προκαλούν εγκάρσιες ταλαντώσεις της γέφυρας.

Λύση

Α Β

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

α) Η γενική εξίσωση απομάκρυνσης της γέφυρας είναι η επαλληλία των κανονικών

τρόπων ταλάντωσης:

y( x, t )   (A n sin k n x  B n cos k n x ) cos(ω n t  φ n ) (1)
n 1

όπου ω n είναι οι συχνότητες των κανονικών τρόπων ταλάντωσης και k n  2π / λ n είναι οι

κυματάριθμοι των κανονικών τρόπων ταλάντωσης.
Αφού τα άκρα της γέφυρας είναι ακλόνητα η απομάκρυνση y(x,t) υπακούει στις
συνοριακές συνθήκες Dirichlet: y(x=0,t)=0 και y(x=L,t)=0. Δηλαδή:
(1) 
y( x  0, t )  0   (A n  0  B n  cos 0) cos(ω n t  φ n )  0 
n 1

 t
  B n cos(ω n t  φ n )  0  B n  0
n 1


Οπότε είναι: y( x, t )   A n cos k n x cos(ω n t  φ n ) (2)
n 1

Επίσης είναι:

( 2)  t A n 0
y( x  L, t )  0   A n sin k n L cos(ω n t  φ n )  0  A n sin k n L  0 
n 1

nπ 2π nπ
 sin k n L  0  k n L  nπ  k n    
L λn L

2L
 λn  , n  1,2,... (3)
n

Η σχέση (3) δίνει τα επιτρεπόμενα μήκη κύματος και για L=1km είναι:

λ n  2km, 1km, 0,67km, 0,5km, 0,4km, ...

β) Με τη βοήθεια της δοσμένης σχέσης διασποράς και αντικαθιστώντας την τιμή των
κυματάριθμων k n  nπ / L που βρέθηκαν παραπάνω προκύπτουν οι επιτρεπόμενες
συχνότητες ως:

υ1 2 nπ υ1 n 2 π 2 nπ  υ 
ωn  υο k n  k n  υο   ωn   υο  1 n  (4)
2π L 2π L 2
L 2L 

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

γ) Αν η γέφυρα συμπεριφερόταν ως ιδανική χορδή θα ήταν υ1=0, οπότε οι συχνότητες των

κανονικών τρόπων ταλάντωσής της θα ήταν, σύμφωνα με την (4):

nπ
ω οn  υο (5)
L

Επομένως η ποσοστιαία μεταβολή της συχνότητας ωn είναι:

nπ n 2 πυ1 nπ n 2 πυ1
υο   υο
ω n ω n  ω οn ( 4 ),(5)
2L2 2 ω n υ
  L L  2L   1 n
ω οn ω οn nπ nπ ω οn 2Lυ ο
υο υο
L L

δ) Το εύρος Δω της ζώνης συχνοτήτων των αρμονικών συνιστωσών ενός σεισμού με

χρονική διάρκεια μεγαλύτερη από Δt=2,5 sec δίνεται προσεγγιστικά από τη σχέση:

2π 2π
ω    ω  0,8π rad / sec (6)
t 2,5 sec

Επομένως για να μην προκαλούνται εγκάρσιες ταλαντώσεις στη γέφυρα από το σεισμό θα
πρέπει όλες οι επιτρεπόμενες συχνότητες εγκάρσιας ταλάντωσης της γέφυρας να
βρίσκονται έξω από το διάστημα Δω. Επειδή ω1  ω 2  ω3  ... αρκεί να ισχύει:

( 4),( 6)
π υ  υ υ υ υ
ω  ω1  0,8π   υ ο  1   0,8  ο  12  12  0,8  ο 
L 2L  L 2L 2L L

2 υ  L10 m  400 
3

 υ1  2L  0,8  0   υ1  2  10 6  0,8  3   υ1  2  10 6  0,4 

 L  10 

 υ1  8  10 5 m / sec

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 16

Μια μη ιδανική χορδή μήκους L έχει τα άκρα της ακλόνητα στερεωμένα. Η σχέση
διασποράς της χορδής αυτής είναι:
ω2  υ ο2 k 2  β 2 k 4 , όπου υο και β σταθερές.
Να βρεθούν τα μήκη κύματος των στασίμων κυμάτων που μπορούν να αναπτυχθούν στη
χορδή και να προσδιοριστούν οι αντίστοιχες συχνότητες.

Λύση

Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία του ερωτήματος (α) του Θέματος 15, δηλαδή
παίρνοντας τη γενική εξίσωση απομάκρυνσης της χορδής y(x,t) και εφαρμόζοντας τις
οριακές συνθήκες Dirichlet στα άκρα της χορδής προκύπτουν οι επιτρεπόμενοι
κυματάριθμοι ως:

nπ
kn  , n  1,2,... (1)
L

Ενώ τα επιτρεπόμενα μήκη κύματος είναι:

2π (1) nπ 2π 2L
kn     λn  , n  1,2,... (2)
λn L λn n

Τέλος αντικαθιστώντας τις τιμές k n της (1) στη δοσμένη σχέση διασποράς προκύπτουν οι
επιτρεπόμενες συχνότητες ως:

(1)
n2π2 4 4
2 n π nπ 2 2 2
2 n π
ω 2n  υ ο2 k 2n  β 2 k 4n  ω 2n  υ ο2  β  ω n  υ ο  β
L2 L4 L L2

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

ΘΕΜΑ 17

Μεταλλική γέφυρα μήκους L συμπεριφέρεται ως μη ιδανική χορδή της οποίας οι

εγκάρσιες ταλαντώσεις διαδίδονται κατά μήκος του άξονα x με ταχύτητα c και υπακούουν
στην κυματική εξίσωση:
2y 2  y
2
c  ω ο2 y
t 2
x 2

α) Υπολογίστε τη σχέση διασποράς.

β) Τα δύο άκρα της γέφυρας είναι ακλόνητα και κατά τη χρονική στιγμή t=0 η γέφυρα έχει
μηδενική απομάκρυνση από την κατάσταση ισορροπίας της, αλλά υφίσταται λόγω
x x
εξωτερικών αιτίων μια στιγμιαία κατανομή ταχυτήτων υ( x )  4υ ο 1   . Δείξτε ότι η
L L

ταλάντωση της γέφυρας έχει τη μορφή y(x, t)   A n sin k n x sin ω n t και υπολογίστε τα
n 1
k n , ωn , A n .

Λύση

α) Η μετατόπιση y(x,t) για ένα κανονικό τρόπο ταλάντωσης της γέφυρας είναι:

y( x, t )  (A sin kx  B cos kx ) cos(ωt  φ) (1)

Αντικαθιστώντας τη σχέση (1) στη δοσμένη κυματική εξίσωση της γέφυρας προκύπτει η
σχέση διασποράς ως:

 2 y( x , t ) 2  y( x , t )
2 (1)
 c  ω 2
o y ( x , t )   ω 2 (Asin kx  B cos kx ) cos(ωt  φ) 
t 2
x 2

t
 c 2 k 2 (A sin kx  B cos kx ) cos(ωt  φ)  ω o2 (A sin kx  B cos kx ) cos(ωt  φ) 
x

 ω 2  c 2 k 2  ωo2  ω2  c 2 k 2  ωo2 (2)

β) Η γενική εξίσωση ταλάντωσης της γέφυρας προκύπτει ως επαλληλία των κανονικών

τρόπων ταλάντωσής της και είναι:

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778


y( x, t )   (A n sin k n x  B n cos k n x ) cos(ω n t  φ n ) (3)
n 1

Εφαρμόζοντας τις οριακές συνθήκες Dirichlet στα ακλόνητα άκρα της γέφυρας
προκύπτουν:
(3)  x
 Στο άκρο x=0: y( x  0, t )  0   B n cos k n x cos(ω n t  φ n )  0  B n  0
t
n 1

Δηλαδή η (3) απλοποιείται στη μορφή:


y( x, t )   A n sin k n x cos(ω n t  φ n ) (4)
n 1

( 4)  A n 0
 Στο άκρο x=L: y( x  L, t )  0   A n sin k n L cos(ω n t  φ n )  0 
t
n 1

nπ
 sin k n L  0  k n L  nπ  k n  , n  1,2,... (5)
L
Σύμφωνα με τη σχέση διασποράς (2) οι συχνότητες ωn είναι:

( 5)
n2π2
ω 2n  c 2 k 2  ω ο2  ω 2n  c 2 2
 ω ο2 
L

c2π2 2
 ωn  2
n  ω ο2 , n  1,2,... (6)
L

Επίσης σύμφωνα με την αρχική συνθήκη θέσης, επειδή η χορδή αρχικά έχει μηδενική
απομάκρυνση στη θέση ισορροπίας της, θα ισχύει για κάθε x:

( 4)  A n 0
π
y( x, t  0)  0   A n sin k n x cos φ n  0  cos φ n  0  φ n  
x 2
n 1

Επομένως η (4) γίνεται:

 
 π
y( x, t )   A n sin k n x cos ω n t    y( x, t )  A n sin k n x sin ω n t (7)
n 1  2 n 1

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ | Π.Φ. ΜΟΙΡΑ  6932 946778

Τέλος εφαρμόζοντας τη συνθήκη της αρχικής ταχύτητας θα υπολογιστούν οι συντελεστές

A n . Δηλαδή:
(7) 
y( x, t )
 υ( x )  A n ω n sin k n x cos ω n t  υ( x ) 
t t 0 n 1 t 0


x x
  A n ω n sin k n x  4υ o 1   (8)
n 1 L L

Κατά τα γνωστά πλέον πολλαπλασιάζοντας και τα δύο μέλη της εξίσωσης (8) με sinknx
και ολοκληρώνοντας από x=0 μέχρι x=L, στο αριστερό μέλος ως γνωστόν επιβιώνει μόνο
ο όρος με δείκτη n και προκύπτει:

L L
4υ  x
A n ωn  sin k n xdx  o
2
 x1   sin k n xdx 
0
L 0  L

L 4υ ο 4L2 32υ
 A n ωn  3 3
 An  3 3 o
2 L n π n π ωn

όπου το δεύτερο ολοκλήρωμα υπολογίζεται με διαδοχική ολοκλήρωση κατά παράγοντες

όπως έγινε αναλυτικά στο Θέμα 10.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑ  6932 946778

www.pmoiras.weebly.com