Aralin 1: Mga Pagsasanay sa Pagsasalin

para sa mga Nagsisimulang Tagasalin

The University Of Santo Tomas Is
Ang Unibersidad/ Pamantasan ng Santo Tomas ay
the oldest existing university in Asia

Ang Pagsasalin ay:

ang pinakamatanda Mayroon/ nagpapatuloy unibersidad sa Asya

 Ito ang paglilipat ng kahulugan ng Isulat lang ang lahat ng salitang

pinagmulang wika sa target na wika maaaring ipanumbas sa isang
(Larson, 1984).
salita sa ST.
 SL (Simulaang Lengguwahe)  TL
 Magdesisyon kung alin ang
(Target na Lengguwahe)
 Isang proseso ng paglilipat sa pananatilihin sa huling bersiyon
pinakamalapit na katumbas ng diwa o  Ayusin ang mga salita sa huling
mensaheng nakasaad sa wikang bersiyon. Ilagay rin ang mga
isasalin (Nida at Taber, 1969). salitang pang-ugnay na
kailangan (hal., pang-angkop).
 Orihinal: The University of Santo
Mga Katangiang dapat Taglayin ng Tagasalin Tomas is the oldest existing
university in Asia.
1. Sapat na kaalaman sa dalawang
Huling Salin: Ang Unibersidad ng
wikang sangkot sa pagsasalin.
Santo Tomas ay ang
English at Filipino?
pinakamatandang nagpapatuloy
French at English?
na unibersidad sa Asia.
Chinese at Filipino?
2. Literal na Pagsalin
2. Sapat na kaalaman sa paksang
 Ang pagsasalin na ito ay
(subject matter) isasalin.
nakabatay sa primary sense o
Cash cow?
unang ibig sabihin ng salita sa
Angina pectoris?
diksiyonariyo.
Allocentric tourist?
 Maaaring maging mababaw
3. Sapat na kaalaman sa kultura ng
ang salin at lihis ang kahulugan
dalawang bansang kaugnay sa
sa orihinal.
pagsasalin.
As white as snow?  Hal.
Simputi ng niyebe SL: No ID, no entry.
o simputi ng bulak? TL: Walang ID, walang pasok.
4. Sapat na kaalaman sa gramatika ng  May partikular itong intensiyon,
dalawang wikang sangkot sa hal.,ang magpatawa. Maaari
pagsasalin ding upang tuwirang ibigay ang
niños inocentes – mga kahulugan ng isang akademiko o
inosenteng bata propesyunal na teksto at iwasan
ang pagiging mabulaklak o
matalinghaga.
1. Salita-sa-Salitang Pagsasalin  Itinuturo ito upang magsilbing
 Isa-isa munang tinutumbasan paalala sa tagasalin na baka
ang bawat salita. nagiging literal na ang kaniyang
 Tinitiyak na walang salita sa ST pagtutumbas.
ang nakaligtaan.  Halimbawa:
 Kapag natumbasan na ang Orihinal: And she let her hair fall
lahat ng salita sa ST, saka inaayos Literal: At hinayaan niyang
ang huling bersiyon ng TT. bumagsak ang kaniyang buhok
1
 Mas tama: At inilugay niya ang
kaniyang buhok
3. Idyomatikong Pagsalin
 Priyoridad ng ganitong salin ang
kahulugan ng orihinal ngunit
hangga’t maaari, tinatangkang
matumbasan ang masining na
kayarian ng SL.
 Maaaring tumbasan ang
matalinghagang pahayag ng (a)
katulad nito sa TL o (b) ibang
idyoma na katulad ang
kahulugan. Kapag wala namang
katumbas ang idyoma, maaari
na lang simpleng ibigay ang
kahulugan nito (c).
 Halimbawa ng idyoma na
magkatulad sa dalawang wika
(a):
SL: sand castle
TL: kastilyong buhangin
SL: old maid
TL: matandang dalaga
SL: iron fist
TL: kamay na bakal
 Halimbawa ng idyoma na may
ibang katumbas sa TL ngunit
pareho lang ang kahulugan (b):
SL: fishwives’ tales
TL: kuwentong kutsero / barbero
SL: at a snail’s pace
TL: usad-pagong
SL: still wet behind the ears
TL: may gatas pa sa labi
 Halimbawa ng idyoma na
walang katumbas kaya maaari
na lamang ibigay ang kahulugan
(c):
SL: red letter day
TL: masuwerteng araw
SL: green-eyed monster
TL: selos
SL: apple of the eye
TL: paborito
4. Matapat na Pagsasalin
 Sinisikap nitong ibigay ang
eksaktong kahulugan ng ST.
 Pinananatili o sinusundan ang
estrukturang gramatikal ng ST.
Kung paano inihanay ang mga
salita sa ST, gayon din ang
ginagawang paghahanay ng
mga salita sa TT.
 Dahil dito, nagkakaroon ng
problema sa madulas na daloy
ng salin.
 Sa halip na, “Una, si Edward ay
isang bampira.”, puwede
namang “Una, bampira si
Edward.”
 Ang estruktura na simuno-
panaguri ay sa Ingles. Ang
pagiging partikular sa pantukoy
ay katangian ng mga wikang
Europeo na ispesipiko sa kasarian
ng simuno (a, an, the sa Ingles /
un, une, des sa French / el, la, los
sa Espanyol).
 Hindi sa Filipino. Dapat mauna
ang simuno sa panaguri at sapat
nang sabihing bampira at wala
nang “isang”.
 Ngunit sa matapat na salin,
hangga’t maaari ay sinusunod
ang ST.
5. Malayang Salin
 Ayon kina Almario, et. al., ito ay
“malaya at walang kontrol. At
parang hindi na isang salin.”
 Binibigyan ang tagasalin ng
kalayaang bawasan, dagdagan
o baguhin ang pagkakaayos ng
teksto basta’t mas
mapapalutang nito ang diwa ng
simulaang lengguwahe.
 Hal.
- No approved therapeutic
claims.
- Ito ay hindi gamot at hindi
maaaring ipanggamot sa
anumang uri ng sakit.
 Taliwas ang salin sa mga salita at
estruktura ng orihinal.
2
  Walang paksa sa orihinal ngunit
sa salin ay nagkaroon ng “ito”.
 Naging dalawang sugnay ang
salin na pinagdurugtong ng “ay”.
 Naging elaborate o madetalye
ang pagpapakahulugan sa salin,
di gaya sa orihinal na matipid
ang mga salita.
 Naging praktikal ang salin, iyong
madaling mauunawaan ng mga
mambabasa sa halip na tunog-
teknikal.
6. Adaptasyon
 Ito ang itinuturing na
pinakamalayang anyo ng salin
dahil may pagkakataon na
malayo na ito sa orihinal.
 Kadalasang ginagamit ito sa salin
ng awit, tula at dula na halos
tono na lamang o
pangkalahatang mensahe ang
nailipat sa salin.
 Ilan pang halimbawa ang mga
nobelang ginawan ng
adaptasyong pandulaan o
pampelikula. May mga
bahaging isinasalin ng
intersemyotiko o mula salita
tungong kilos, imahen, at iba
pang simbolong di-berbal.
Aralin 2: Paghahanda sa Pagsasalin
Proseso ang Pagsasalin
 Kung maraming paghahandang
ginagawa bago maglakbay, gayundin
sa pagsasalin.
 Ang pagsasalin ay isang proseso. Hindi
lamang ito bastang pagsabak sa
pagtutumbas ng mga salita mula
simulaang lengguwahe papuntang
tunguhang lengguwahe.
 Kinapapalooban ito paghahanda,
aktuwal na pagsasalin, at ebalwasyon
ng salin.
1. Pagpili sa Tekstong Isasalin
 Ang isang tagasalin ay dapat
makaramdam ng natural na
pagkagusto sa tekstong isasalin o
ang tinatawag na “natural
affinity.”
 Kahit ang isang tagasalin ay
kinomisyon lamang na magsalin
ng isang materyal, kapag
tinanggap niya ito, para na rin
siyang nagpasiyang piliin ang
teksto dahil maaari naman niya
itong tanggihan kung ayaw niya.
 “One should never translate
anything one does not admire”-
Justin O’Brien (Nida,1964).
 Hindi maiiwasan sa pagsasalin
ang pagiging subhetibo o
personal.
 Dapat gabayan ang isang
tagasalin ng sariling panlasa.
2. Pagbasa sa Teksto
 Dapat basahin muna ng
tagasalin ang tekstong isasalin.
Paulit-ulit hanggang lubos niya
itong maunawaan.
 Pagkakataon ito upang makilala
ang kalikasan ng tekstong
isasalin, kung teknikal ba ito o
pampanitikan. Dito rin matutukoy
ang mga salitang bago sa
pandinig, lalo na iyong malalalim
o teknikal, na ngayon pa lang ay
kailangan nang saliksikin o
ipagtanong sa mga eksperto
upang hindi na maging
problema kapag aktuwal nang
nagsasalin.
3. Pagsusuri at Interpretasyon ng Tekstong
Isasalin
 Sa bahaging ito, inuunawa ng
tagasalin ang nilalaman ng
teksto sa kabuoan.
 Higit na mainam kung
nauunawaan nang buo ang
materyal na isinasalin kaysa
inuunawa lamang ito nang
3
 baha-bahagi o kasabay ng salita
o pangungusap na isinasalin.
 Sa yugtong ito, kailangang
tiyakin ng tagasalin ang uri ng
teksto upang makaisip ng
angkop na estratehiyang ilalapat
sa pagsasalin.
 Tukuyin ang uri ng teksto
(impormatibo, ekspresibo,
operatibo).
 Ginagawa ito upang matiyak
kung ano ang tungkuling
ginagampanan ng wika sa
teksto.
4. Pagsasaliksik Tungkol sa Awtor ng
Tekstong Isasalin
 Lalong makikilala ng tagasalin
ang tekstong isasalin kung
magsasaliksik din tungkol sa
bakgrawnd ng orihinal na
sumulat nito o organisasyong
nagpasalin nito.
- Sino ang may-akda?
- Ano ang estilo sa pagsulat na
tatak niya?
- Ano-ano ang mga
pangyayari sa personal na
buhay ng may-akda o mga
pangyayari sa lipunang
kasabay ng pagkakasulat ng
teksto na maaaring
nakaapekto rito?
- Bakit isinulat ng may-akda
ang teksto? Ano ang
intensiyon niya?
 Lalong nailalapit ng tagasalin ang
salin sa orihinal kapag malay sa
mga sangkap na
nakaimpluwensiya sa
pagkakasulat nito.
5. Pagtukoy sa Layon ng Teksto
 Dapat unawain ng tagasalin ang
intensiyon ng may-akda sa
pagsulat ng teksto.
 Isinulat ba niya ito upang
magbigay-impormasyon? upang
umantig ng damdamin? upang
magpakilos?
 Dapat tiyakin ng tagasalin na
maipararating ang intensiyong
iyon sa mga mambabasa.
6. Pagtukoy sa Pinag-uukulan ng Salin
 Dapat makilala ang pinag-
uukulan ng salin upang
maisaalang-alang ang kanilang
kalikasán sa pagsasalin ng teksto.
 Iniaayon ang wika ng pagsasalin
sa wika ng pinag-uukulan ng salin
o sa gagamit nito.
 Hal., kung kabataan ang target
na mambabasa, paano kaya
maisasalin ang teksto sa paraang
makakaugnay sila?
 Galatians 3:3
Are you so foolish? After
beginning by means of the Spirit,
are you now trying to finish by
means of the flesh?
"Mga bobo ba talaga kayo?
Nasimulan n'yo ngang
maranasan ang kapangyarihan
ng Holy Spirit sa buhay n'yo,
tapos ngayon, aasa kayo sa sarili
niyong lakas?!"
 Luke 22: 58-59
A little later someone else saw
him and said, “You also are one
of them.” “Man, I am not!” Peter
replied. About an hour later
another asserted, “Certainly this
fellow was with him, for he is a
Galilean.”
After ilang minutes, may
nakapansin ulit kay Peter at
sinabi sa kanya, 'Isa ka sa mga
kasamahan nila.' Pero sumagot si
Peter, "Hindi po ako 'yun, sir!"
4
 After one hour, may lalaking nag-
insist, "Sure ako, kasama ni Jesus
ang taong ito, kasi taga-Galilea
din sya."
 Sino ang target audience ng
bersiyong ito?
Ano ang kanilang kalikasán?
Ano ang uri ng wikang gamit
nila?
Paano matitiyak na bagay sa
kanila ang salin?
7. Pagtukoy sa Teorya sa Pagsasalin
 Magsaliksik ng teoryang
gagamiting batayan sa
pagsasalin. Ito ang magsisilbing
framework o paliwanag ng
tagasalin sa prosesong sinunod
niya.
 Higit ang kredibilidad ng isang
saling may batayang sinunod
kaysa sa ibinatay lamang sa sarili
niyang pananaw at diskarte
(liban na lamang kung
iginagalang na siyang awtoridad
sa larang ng pagsasalin).
Teoryang Skopos
 Isa itong dulog sa pagsasalin na nabuo
sa Germany noong mga huling taon ng
Dekada 70. Isa sa mga pangunahing
tagapagsulong nito si Hans Vermeer
(1930 – 2010), isang Alemang
lingguwista at iskolar sa pagsasalin.
 Pagbalikwas ito sa mga teorya sa
pagsasalin na karamihan ay mga
teoryang lingguwistiko o nakatuon sa
estruktura tungo sa mga teoryang
nakatuon sa gamit at halagang
sosyokultural.
 Isinasaalang-alang nito ang mga
kontekstuwal na salik sa pagsasalin ng
isang teksto gaya ng kultura ng mga
target na mambabasa o ng kliyenteng
nagpasalin.
 Ang tingin nito sa pagsasalin ay hindi
lamang pagtutumbas ng mga salita
kundi isang anyo ng gawaing pantao.
May dapat na gampanan ang isang
salin sa tao. Mayroon itong layunin.
 Ang Skopos ay isang salitang Griyego
na ang ibig sabihin ay “purpose” o
layunin ng pagsasalin.
 Pasulong ang pagtingin nito sa teksto;
nakatuon sa mga tatanggap ng salin.
 Pagtaliwas ito sa nakaugaliang
pagtingin na pabalik o tumatanaw sa
simulaang teksto.
 Bago simulan ang pagsasalin, malinaw
dapat sa tagasalin ang kaniyang
layunin o skopos.
Aralin 3: Pagkilala sa mga Uri ng Tekstong
Isasalin
Bakit dapat isaalang-alang sa pagsasalin ang
uri ng teksto?
 Ang uri ng teksto ang nagsasabi kung
paano tutugon sa isang mensahe ang
isang mambabasa. Nakikilala ng
mambabasa ang uri ng teksto ayon sa
situwasyon at sa kung ano ang
mayroon sa pagkakabuo ng teksto.
Ang uri din ng teksto ang nagpapaalám
sa mambabása kung sino ang awtor at
kung ano ang kaniyang intensiyon.
- Karolina PUCHALA, Text Typology and
Its Significance in Translation
 Ayon kay Sager (1997:28), ang isang
teksto ay may dalawang mambabása:
ang pangunahing mambabása at ang
pangalawang mambabása. Ang
pangunahing mambabása ay ang
taong iniisip ng may-akda habang
isinusulat ang kaniyang mensahe. Lahat
naman ng pangalawang mambabása
ay iyong nakakabása ng mensahe kahit
hindi sila ang pinag-uukulan ng may-
akda.
- Karolina PUCHALA, Text Typology and
Its Significance in Translation
Mga Uri ng Teksto ayon kay Reiss
 Ang tipolohiya o pag-uuri ng tekstong
pinakamalaganap na ginagamit sa
teorya ng pagsasalin ay ang
5
 ipinanukala ni Reiss (1976:10) na
nakabatay sa konsepto ni Karl Bühler ng
mga gamit ng wika.
Katharina Reiß
(April 17, 1923 – April 16, 2018)
 Isang Alemang lingguwista at iskolar ng
pagsasalin
 Isa siya sa mga nagpanukala ng
teoryang Skopos sa pagsasalin
 Mahalaga ang kaniyang mga akda sa
larang ng araling pagsasalin

Tekstong Impormatibo
• Nakatuon sa nilalaman ng mensahe
• Mga tekstong nagbibigay-kaalaman
• Ang pangunahing layunin ng tagasalin
ay maipasa nang wasto ang lahat ng
kaalaman
Tekstong Ekspresibo
• Nakatuon sa tagatanggap ng mensahe
• Nakatuon sa malikhaing paglikha at
estetika, katulad sa estilo at himig ng
orihinal
• Ang tagasalin ay gumagawa ng
“muling paglikha” ng teksto
Tekstong Operatibo
• Nakatuon sa partikular na mga
pagpapahalaga at padron ng pag-
uugali
• Mga tekstong humihiling o nanghihimok
sa mambabasa na kumilos, mag-isip, o
dumama ayon sa layunin ng teksto
• Inaasahang maaapektuhan nito ang
opinyon ng mga tao, ang kanilang pag-
uugali o lilikha ng reaksiyon sa kanila
• Karaniwan, ibinabagay ng tagasalin
ang pagsasalin sa wika ng mga
tatanggap ng salin