PSTN (Public Switched Telephone Network).

Ova mreža je projektovana davno s ciljem da se uspjesno prenosi govor. Za komutaciju je

zaduzena cvrsta direktna veza a za prenos podataka je potrebno na oba kraja veze postaviti
modeme. Analogna transmisija i primjena modemske tehnologije dostize maksimalnu brzinu
od 56 kbps. Telefonija nudi više naćina prenosa informacija od izvora ka odredištu:
komutirane veze, zakupljene linije, paketske usluge...

X.25.
Protokol za WAN mreže koji koristi telefonsku mrežu. Služi za paketski prenos iako je
razvijan u vrijeme losih prenosnih linkova. Koristi 1, 2 i 3 sloj OSI modela pa su višestruki
mehanizmi za detekciju i korekciju na 2 i 3 OSI sloju postali nepotreban teret obrade paketa u
cvorovima mreže. Danas je ovo ipak zastarjela tehnologija i ima relativno sporu brzinu od 64
kbps. Primjer upotrebe veze se za finansijske transakcije koje imaju relativno mal protok a
zahtijevaju visoku pouzdanost.

Frame Relay.
Oblik paketske komutacije pogodan za korisćenje kod brzih mreža (2 mbps). Uspostavlja se
direktna veza i paketi se uspostavljaju u strogom redoslijedu. Ne postoji kontrola grešaka niti
toka podataka.

ATM (Asynchrouous Transfer Mode).

Mrežni standard za prenos podataka na velikim brzinama. Za razliku od Frame Relay prenose
se se paketi fiksne dužine nazvani ćelije. Te ćelije omogućavaju prenos svih vrsta informacija
preko bilo kojeg mrežnog medijuma. U odnosu na FR vrijeme procesiranja paketa je manje
kao i vrijeme kontrole grešaka.

ISDN (Integrated Service Digital Network).

Jedna od vaznijih inovacija u telefoniji koja je uvedena 70-ih godina. Odnosi se na simultani
prenos digitalizovanog prenosa govora i raznih digitalnih podataka u istim digitalnim
prenosnim vezama.

CCS (Common Channel Signaling ).

CCS je komunikaciona mreža za prenos podataka koju komutatori koriste za razmijenu
upravljačke informacije. Konverzacija između komutatora ima istu funkciju kao i dogovaranje
operatora kod manuelnog komutiranja. Na ovaj naćin CCS izdvaja funkcije poziva-
upravljanja od prenosa-govora. U kombinaciji sa računarski izvedenom komutacijom,
razdvajanje ove dvije funkcije pruza nove servise kakvi su cekanje-na-poziv, proslijeđivanje-
poziva i povratni poziv.

RS232-C standard.
Standard RS232-C se odnosi na prenos podataka za male brzine (do 38 kbps) i za kratka
rastojanja (do 30 m). Serijski prenos se obavlja karakter po karakter. Računar kao uredjaj
kodira svaki karakter u 7- bitni kod, kome pridodaje bit parnosti radi detekcije grešaka, a
uzastopni karakteri se medjusobno vremenski razdvajaju. Kada prijemnik detektuje početak
novog karaktera on aktivira svoj oscilator i detektuje bitove koji nailaze. Bitske brzine
prenosa i rastojanja moraju imati male vrednosti, jer se prenos vrši po neupredenim žicama,
koje mogu unijeti greške u prenosu zbog preslusavanja.

1
SDLC (Synchronons Data Link Control).
Header sadrzi preambulu koja aktivira takt prijemnika i obezbjeđuje da se oćuva faza samo-
sinhronizirajucih bitova. Prijemnik koristi CRC bitove da verifikuje da li je paket korektno
primljen. Glavna ideja SDLC-a je da se izbegne izgubljeno vreme kod RS232-C zbog
razmaka u predaji izmedju sukcesivnih karaktera. Da bi se eliminisao gubitak vremena, SDLC
grupise veci broj bitova u pakete. Paket je sekvenca bitova kojoj prethodi specijalni bit oblik
nazvan zaglavlje, a iza koga slijedi drugi specijalni bit oblik nazvan rep (trailer). Broj bitova u
paketu može biti fiksni ili promenljiv.

Ethernet.
Računari se povezuju na zajednički kabl preko odgovarajuceg interfejsa. Ova tehnologija
podrzava topologiju magistrala, zvijezda, kao i kombinaciju tih topologija. Kao mrežni medij
se koriste upredene parice, te koaksijalni ili optički kablovi. Standardne brzine prenosa su 10,
100, 1000, 1000 mbps. U zaglavlju paketa se nalazi izvorisna i odredišna adresa, svi umreženi
računari citaju paket a samo odredišni računar prima taj paket.

Token Ring.
Tehnlologija razvijena od strane IBM ranih 80-ih. Koriste se upredene parice a brzina prenosa
je od 4 do 16 mbps. Zasnovana je na topologiji prstena tj. računari se povezuju na principu
jednosmjerne veze a interfejs je taj koji prenosi token kroz prsten. Pri slanju, nakon dolaska
tokena na računar on umjesto da proslijedi token, on prosljedjuje paket, drugi računari
prosljedjuju taj paket ali ga i memorišu. Odredišni računar kopira paket a ostali ga odbacuju.
Samo računar koji posjeduje token može da obavlja prenos.

Definisati pojam komutacije, te navesti vrste komutacija u računarskim mrežama.

Komutacija predstavlja uspostavljanje i raskidanje privremenih veza uz mogućnost biranja.
Komutacija veza (linija) - circuit switched:
- Fizička veza između predajnika i prijemnika kroz komunikacione tačke mreže.
- Brzina komunikacije zavisi od uspostavljene veze.
- Nema kasnjenja na mrežnim tačkama.
- Tipicna mreža: PSTN.
Komutacija paketa - packet switched:
- Ne uspostavlja se nezavisan fizički kanal.
- Informacija se salje u paketima.
- U svakoj tački mreže paket se prima, smjesta i salje do sljedece tačke.
- Tipićno se koristi kod komunikacija tipa računar-računar.
- Mreže ''cuvaj i prosljedi'' - store-and-forward.
Prenos podataka virtuelnom vezom - virtual circuit:
- Paketski prenos podataka.
- Paketi se usmjeravaju na isti spojni put između dva računara.
- Virtuelna kola su permanentnog tipa.
- Koriste ga mreže koje imaju intenzivan saobraćaj.
- Obezbjeđuje odgovarajuci kvalitet usluge.

Navesti i objasniti osnovne elemente komunikacionog sistema.

- Izvor (source) - generisanje podataka za prenos.
- Predajnik (transmitter) - transformise generisane podatke u oblik pogodan za prenos.
- Prenosni sistem - jednostavna linija ili kompleksna mreža koja spaja izvor i odredište.
- Prijemnik (receiver) - prihvata signal iz p.s. i transformise ga u oblik pogodan za prijem.
- Odredište (destination) - prihvata prenijete podatke.

2
Kljucni poslovi u komunikacionom sistemu su:
- Povezivanje (interfacing) uređaja na komunikacijski sistem.
- Generisanje signala (signal generation) - propagacija, regeneracija, domet itd.
- Sinhronizacija (synchronization) predajnika i prijemnika.
- Razmjena podataka (exchange management) - prema odgovarajucem protokolu.
- Otkrivanje i ispravljanje grešaka (error detection and correction).
- Kontrola toka (flow control) usaglasavanje brzine slanja i brzine prijema podataka.
- Adresiranje i usmeravanje (addressing and routing) - cim postoje više od dva ucesnika.
- Oporavak (recovery) - mogućnost da se transfer podataka nastavi od mjesta prekida.
- Formatiranje podataka (message formatting) dogovor ućesnika.
- Zastita (security) na prenosnom putu, autentićnost podataka.
- Upravljanje mrežom (network management) - Neophodno je mrežu konfigurisati,
nadgledati, intervenisati i inteligentno planirati za buduću namjenu.

Definisati pojam aktivne i pasivne mrežne opreme, navesti Šta sve pripada te za svaki
aktivni mrežni uređaj navesti na kojem nivou OSI i TCP/IP modela radi.
Komunikacioni kanali i elementi koji ih povezuju sa mrežnim interfejsima računara/uređaja
predstavljaju pasivnu mrežnu opremu, a aktivnu mrežni uređaji koji u sebi sadrze i hardver
-softver sposoban za analizu i modifikaciju nosecih signala. Pasivna mrežna oprema: uticnice,
kablovi, paneli za prespajanje, kablovi za prespajanje, rek ormari, kanalice za vođenje kabla.
Aktivna mrežna oprema:
- Repeater) . fizičkom sloju . sloj mrežnog pristupa(TCP/IP).
-Hub) . fizičkom sloju .sloj mrežnog pristupa(TCP/IP).
- Bridge) . sloj veze podataka .sloj mrežnog pristupa(TCP/IP).
- Switch) . sloj veze podataka .sloj mrežnog pristupa(TCP/IP).
- Router) .mrežni sloj . internet sloj(TCP/IP)

Zićani komunikacioni mediji.

Za zičano povezicanje računara, tipićno se koriste tri vrste kablova:
- Upredene parice.
- Koaksijalni kablovi.
- Optički kablovi.
Upredene parice sastoje se od međusobno izoliranih bakrenih žica koje su međusobno
uvijene jedna oko druge (zbog smanjenja smetnji izazvanih međusobnim induktivitetom
između pojedinih provodnika). Relativno male udaljenosti (do nekoliko desetina metara) i
umjerene brzine prenosa podataka. Mogu podnijeti brzine prenosa do najviše 100 mbps.
Kod koaksijalnih kablova, u središtu imamo bakarnu žicu, oko koje se nalazi metalna
kosuljica, koja preuzima ulogu drugog provodnika. Sve zajedno se nalazi u plasticnom
omotacu. Brzina prijenosa do 100 mbps pri rastojanjima od nekoliko desetina metara.
Optički kablovi se sastoje od optičkih vlakana (fiber optic), koja su dizajnirana da provode
svjetlosne signale. Optička vlakna sastoje se od specijalno obrađenih cestica stakla, pri cemu
se pojedine cestice ponasaju poput malih prizmi koje zahvaljujući prelamanju svjetlosti mogu
ispravno voditi svjetlost od izvora ka odredištu duž zakrivljene putanje. Prema broju modova
svjetlosnog talasa koji se prostiru kroz vlakno, dijele se na dva osnovna tipa: monomodna i
multimodna vlakna. Pri prolasku svjetlosnog signala kroz optički kabl, nužno dolazi do
slabljenja i rasipanja svjetlosti, zbog ćega se nakon određene udaljenosti signal više ne može
prepoznati. Stoga se u opticke kablove na određenim rastojanjima moraju postavljati
specijalni pojaćavaći, tzv. regeneratori koji kompenziraju slabljenje.

3
Navesti i objasniti osnovne elemente komunikacionih medija.
- Propusni opseg - obilježava sa B, određuje maksimalnu moguću brzinu prenosa podataka
kroz medij. Tipicno se izrazava u bitima u sekundi (bit/s).
- Odnos signal/šum - obilježava sa S/N predstavlja odnos između prosjecne snage S signala
koji se prenosi i prosjećne snage N šumova odnosno smetnji koje ometaju prenos. Postoji
direktna veza između propusnog opsega i odnosa signal/šum C.
- Slabljenje signala - A se definira kao odnos snage signala P2 na izlazu iz medija u odnosu na
snagu signala P1 na ulazu u medij, odnosno kao P2 / P1, prakticnije koristiti logaritam ovog
odnosa. Moguće je definisati produzno slabljenje α, odnosno slabljenje po jedinici dužine i
izrazava se po decibelu po metru (dB/m).

Objasniti pojam strukturnog kabliranja i navesti naćine njegove realizacije.

Strukturno kabliranje je jedinstven kablovski sistem za sve instalacije kojima se prenose
informacije u propusnom opsegu do 600 MHz. Osim kvalitetnog prenosa podataka, ovim
sistemom se može obavljati i prenos: telefonskih, video, upravljackih i alarmnih signala.
Realizacija se vrši na tri hijerarhijska nivoa:
- Kabliranje kampusa (kabliranje između bliskih poslovnih zgrada - Campus Distribution
CD).
- Kabliranje kicme (vertikalno kabliranje - building distribution - BD).
- Horizontalno kabliranje (kabliranje spratova - Floor Distribution FD).

Repeater.
Repeater je uređaj koji se koristi prilikom komunikacije na veće udaljenosti nego sto
komunikacioni medij dopušta. Naime, poznato je da prilikom prenosa kroz komunikacioni
medij dolazi do izoblićenja i slabljenja signala, usljed ćega se na izvjesnoj udaljenosti signal
više ne može prepoznati. Repetitor je uređaj koji na ulazu prima oslabljeni i izobliceni signal
ali takav da se jos uvijek može prepoznati, a na izlazu daje obnovljeni signal. Repetitor
zapravo prepoznaje primljeni signal i na osnovu njega generira potpuno novi signal, istovjetan
signalu kakav je trebao biti primljen da nije doslo do izoblicenja i slabljenja.

Hub.
Koncentrator ili hab je centralni uređaj u mrežnim topologijama tipa ''zvijezda''. U suštini, on
je jedna vrsta repetitora, ali sa više priključaka. Signal koji uđe na ma koji od priključaka
obnavlja se i prosljeđuje na sve druge priključke. Posredsvom haba, poruka koja je poslana sa
jednog računara prosljeđuje na sve druge računare vezane za hab, bez obzira kome je ta
poruka stvarno namijenjena. Tako će tek prilikom prijema računar odbaciti one poruke za
koje se utvrdi da mu nisu namijenjene. To može dovesti do nepotrebnih zagušenja u mreži, jer
komunikacionim kanalima ćesto putuju poruke koje nisu potrebne. Pored toga, kod haba su
svi priključci uvijek međusobno spojeni, tako da u jednom trenutku vremena samo jedan
računar može emitirati poruke.

Bridge.
Mrežni most se koristi za povezivanje različitih segmenata mreže. Najćešće se koristi ukoliko
želimo povezati više mreža koje koriste različite fizičke medije za komunikaciju ili ukoliko
želimo podijeliti mrežu u više odvojenih samofunkcionalnih ali ipak povezanih cjelina.
Mrežni most, kao i switch, zna fizičke adrese svih računara koji se nalaze u segmentima
mreža koji su prikljućeni na njegove krajeve. Kada mrežni most primi poruku, on je ignorira
ukoliko se odredište nalazi unutar istog segmenta mreže koji je prikljućen na taj prikljućak.

4
U suprotnom, poruka se prosljeđuje na onaj prikljućak na kojem se nalazi segment mreže
unutar kojeg se nalazi računar kojem je poruka namijenjena. Stoga je upotreba mrežnih
mostova preporućljiva u mrežama velikih dimenzija sa velikim brojem ćvorova.

Switch.
Skretnica je uređaj koji na sebi ima veći broj portova. To je uređaj koji prosljeđuje podatke od
jednog mrežnog segmenta do drugog putem određene linije. Switch je namjenjen sa ciljem
rjesavanja problema zagusenja do kojeg dolazi pri upotrebi habova. Njegova uloga je istakao i
uloga haba. Međutim, za razliku od haba, switch nije pasivni uređaj koji samo prosljeđuje
dalje signale koje je primio. On je u stanju da analizira zaglavlje poruke koju je primio i da na
osnovu informacija u zaglavlju isporući poruku samo prema onom računaru kojem je poruka
zaistanamjenjena. OSI nivoi koji su implementirani su: fizički sloj i sloj veze podataka.
Switch iscitava zaglavlje poruke koja mu dospije na ulaz i na osnovu informacije o fizičkoj
adresi odredišta usmjerava poruku na odgovarajuci izlaz. Za tu svrhu switch mora odrzavati
informacije o tome koje su fizičke adrese uređaja priključenih na njegove priključke. Ove
informacije imaju formu tabele, u kojoj svaki red sadrži redni broj prikljućka i fizičku adresu
uređaja priključenog na taj prikljućak. Na početku rada, prostor u tabeli predviđen za ćuvanje
fizičkih adresa je prazan. Kad god switch primi neku poruku, on cita fizićku adresu izvorista
poruke i ažurira informaciju da ta adresa odgovara priključku na koji je poruka došla. Na taj
naćin se tabela postepeno upotpunjuje. Ukoliko switch trenutno nema informaciju o tome na
koji priključak treba prosljediti poruku, on poruku prenosi na sve prikljućke, poput haba.
Međutim to se dešava samo na početku rada, dok se opisana tablica ne popuni neophodnim
informacijama. Switch formira svoju tabelu automatski, dinamićki i autonomno: pamti se
MAC adresa, interfejs sa kojeg je okvir dosao i vrijeme upisa u tabelu a zapis u tabeli se brise
poslije određenog vremena (neaktivan računar).

Router.
Usmjerivać je uređaj koji povezuje dva ili više segmenata mreže koji su administrativno
potpuno odvojeni jedan od drugog. Na primjer, to može biti skupina potpuno odvojenih LAN
mreža, ali koje zahvaljujući ruteru ipak funkcioniraju kao jedna cjelina. Za razliku od mrežnih
preklopnika, koji su upućeni samo u adrese uređaja koji su neposredno prikljućeni na njih,
ruteri odrzavaju tabelu informacija o udaljenim ućesnicima o komunikaciji, koja se sastoji od
adresa susjednih mreža odnosno rutera i lokalnih mrežnih ćvorova. Pri tome se ovaj put ne
radi o fizićkim adresama, nego logickim odnosno mrežnim adresama. Taj proces se naziva
rutiranje, staticko ili dinamicko. Ruteri manipuliraju na nivou paketa, koji predstavljaju kratke
fragmente poruke koji vrlo često ne putuju istim putem od izvora do krajnjeg odredišta. Ruter
na osnovu informacija o adresi paketa kao i dostupnosti i opterečenjima mogućih putanja do
odredišta određuje najbolju putanju za slanje paketa do odredišta. Ruteri su po svojoj strukturi
dosta složeni uređaji.

Navesti kašnjenja datagramske mreže.

- Processing delay - vrijeme potrebno da ruter obradi zaglavlje paketa.
- Queuing delay - vrijeme koje je paket proveo na rutama.
- Transmission delay - vrijeme koje je potrebno da se biti paketa pošalju na link.
- Propagation delay - vrijeme koje je potrebno da signal dodje do destinacije

5
Objasniti Šta je modulacija a Šta je modem.
Modulacija je proces izmjene karakteristika nekog signala sa ciljem da se njegove
karakteristike prilagode konkretnom prenosnom mediju, a modemi su komunikacioni uređaji
koji se najčešće koriste za pristup internetu putem telefonskih linija. To je uredjaj koji
modulise noseci signal da bi enkodirao digitalnu informaciju i demodulise noseci signal da bi
dekodirao prenosenu informaciju. Signali koji se emitiraju iz računara su digitalne prirode
koje karakteriziraju nagle promjene vrijednosti. Ispravno prenošenje ovakvih signala zahtijeva
velik propusni opseg jer ukoliko bi se digitalni signali prenosili direktno kroz telefonsku
mrežu, dolazilo bi do njihovog izoblićenja.

Objasnite Šta su ASK, FSK i PSK tipovi modulacija.

- Kod ASK-a binarnim vrednostima 0 i 1 pridruzuju se dve različite amplitude nosece
frekvencije. Kao tehnika, ASK je podložna uticaju naglih promena pojaćanja i veoma je
neefikasna. U telefoniji se koristi za prenos signala do 1200 bps. ASK se takodje aplicira i
kod prenosa digitalnih podataka po optićkom vlaknu, gde LED predajnik emituje svetlosni
snop za jedan signalni elemenat, a ne-emituje za drugi.
- Najpoznatija forma FSK je binarna FSK, nazvana BFSK. Kod BFSK, dve binarne vrednosti
se predstavljaju razlićitim frekvencijama koje su locirane blizu nosecoj. FSK je manje
podložan greškama u poredjenju sa ASK. Ovaj naćin prenosa, kada se prenos vrši po
standardnim telefonskim paricama, obićno se koristi za brzine do l200 bps. No treba istaknuti
da se FSK koristi takodje i na višim frekvencijama (3-30 MHz) kod radio prenosa.
- Kod PSK promena faze noseceg signala vrši se u skladu sa podacima.

Dati tipove računarski mreža u zavisnosti od prostora po kojem se prostiru.

Personal Area Network (PAN) . 100 Kbps - 2 Mbps.
Local Area Network (LAN) . 1-1000 Mbps.
- Storage Area Network (SAN).
Metropolitan Area Network (MAN). 10-40 Gbps.
Wide Area Network (WAN) .Tbps.

Navesti podjelu mreža s obzirom na funkcionalni odnos ćlanova.

Funkcionalni odnos clanova nije u direktnoj vezi sa fizićkom organizacijom i topologijom
računara vec se ovaj odnos određuje na osnovu arhitekture aplikativnog sloja. U skladu sa
tim, mogu se izdvojiti tri osnovne arhitekture aplikacija: HOST-BASED arhitektura,
CLIENT-SREVER i PEER TO PEER.

Bezicna komunikacija.
Elektromagnetni talasi predstavljaju oscilacije (titraje) intenziteta elektromagnetnog polja koji
se prostiru kroz prostor brzinom svjetlosti (zapravo, sama svjetlost je jedna vrsta
elektromagnetnog talasa). Svi elektromagnetni talasi su karakterizirani frekvencijom f i
talasnom duzinom lambda. Frekvencija f predstavlja broj titraja u sekundi, dok talasna dužina
predstavlja minimalnu udaljenost izmenu dvije taćke u prostoru koje titraju na isti naćin. Ove
dvije velićine su povezane relacijom lamba=c/f gdje je c brzina svjetlosti. Stoga, sa porastom
frekvencije, talasna dužina opada. Prema frekvenciji i talasnoj dužini, em. talasi se dijele na:
- Radio talasi (najmanja frekvencija, najveca talasna dužina).
- Infracrvena svjetlost.
- Vidljiva svjetlost.
- Ultraljubicastasvjetlost.
- X zraci odnosno rentgenski zraci
- G zraci (najveća frekvencija, najmanja talasna dužina)

6
Radio talase dalje dijelimo u sljedece kategorije:
- Dugi talasi (najmanja frekvencija, najveća talasna dužina)
- Srednji talasi
- Kratki talasi
- Ultrakratki talasi
- Mikrotalasi (najveća frekvencija, najmanja talasna dužina)

Obzirom na veličinu dometa kako dijelimo bezićne mreže.

- BEZICNE MREŽE KRATKOG DOMETA (bluetooth).
- SREDNJEG DOMETA (IEEE 802.1).
- VELIKOG DOMETA (satelitska, mobilna telefonija).

Šta je protokol, navesti dvije osnovne vrste i ključne elemente protokola.

Prenos podataka kroz mrežu se obavlja po protokolima - utvrđenim pravilima koja su poznata
svim ucesnicima u komuniciranju. Protokol predstavlja standard (konvenciju) za ostvarivanje
i kontrolu veze i prenosa podataka između dve krajnje taćke. Komunikacioni protokol
predstavlja set standardizovanih pravila za predstavljanje podataka, signalizaciju, proveru
autenticnosti i kontrolu grešaka, neophodnih da bi se informacija prenela komunikacionim
kanalom. U mreži više protokola mora da radi zajedno - slojevito.
- Ključni elementi protokola su:
sintaksa - format podataka i nivoi signala
semantika - kontrolne informacije u prenosu i kontrola grešaka, tajming - brzina prenosa.
- Protokoli sa uspostavljanjem veze (bitan pouzdan prenos podataka) i protokoli bez
uspostavljanja veze (bitne performanse).

Navesti niove TCP/IP modela. Koji tipovi adresiranja postoje i na kojim nivoima se
koriste. Koja je uloga svakog od navedenih tipova adresiranja.
* Sloj mrežnog pristupa (fizički sloj i veza).
* Mrežni sloj (Internet sloj).
* Transportni sloj.
* Aplikacijski sloj.
TCP/IP protokoli koriste tri nivoa adresiranja: fizičke adrese, logičke ili mrežne (IP) adrese i
adrese portova. Svaki tip adresa vezan je za jedan sloj TCP/IP arhitekture.
* Fizička adresa je adresa ćvora na LAN-u. Ovo je adresa najnizeg nivoa koja se koristi na
nivou sloja veze za identifikaciju prijemnog i predajnog cvora povezanih na zajednicki
prenosni medijum. Važnost fizičke adrese je ogranicena na lokalnu mrežu (LAN). Velićina i
format fizičke adrese zavisi od tipa lokalne mreže. Fizićke adrese se prenose u zaglavlju
okvira sloja veze i identifikuju primaoca ili primaoce okvira.
* Logičke adrese se koriste kao adrese hostova i rutera na Internetu. To su univerzalne,
globalne adrese koje ne zavise od tipa fizičke mreže na koju je sistem. Fizićke adrese nisu
adekvatne za među-mrežnu komunikaciju, obzirom na razlićite formate fizičkih adresa koje se
koriste kod različitih tipova mreža. Neophodna je univerzalna sema adresiranja koja ce
obezbijediti jedinstvenu identifikaciju svakog hostaili rutera, neovisno od njegovog lokalnog
mrežnog okruženja.
* Adrese portova - IP adrese i fižicke adrese su neophodne kako bi se podaci prenjeli od
izvornog do odredišnog hosta. Međutim, isporuka podataka odredištnom hostu, nije krajnji
cilj komunikacije preko Interneta. Komunikacioni sistem koji omogućava prenos podataka sa
jednog na neki drugi računar nije kompletan. Današnji računari mogu da izvršavaju više
procesa u isto vrijeme. Krajnji cilj komunikacije preko Interneta je komunikacija između

7
udaljenih procesa. Iz tog razloga neophodan je metod za identifikaciju procesa. Kod TCP/IP
arhitekture, ova identifikacija se naziva adresom porta. Adrese porta su 16-bitne. Svi procesi
koji se izvršavaju na istom hostu imaju različite adrese portova.

Od kojih podslojeva se sastoji sloj veze? Koja im je svrha?

Sloj veze podataka sastoji se iz dva podsloja:
- podsloj pristupa mediju, odnosno MAC podsloj (Media Access Control).
- podsloj upravljanja vezom, odnosno LLC podsloj (Logical Link Control).
* MAC adresa je jedinstveni identifikator kod mnogih oblika mrežne opreme. Na mrežama
kao što su Ethernet, MAC adrese dozvoljavaju svakom računaru da bude jedinstveno
identifikovan i dozvoljava okvirima da budu obilježeni za specificne računare.
* Kontrola logicke veze (LLC) održava vezu između računara posiljaoca i računara primaoca,
tokom prenosa podataka. Paket kontrole logićke veze sastoji se od tri polja: odredišna
pristupna tačka usluge-DSAP, izvorisna pristupna tačka usluge-SSAP i LLC control.

MAC adresa Šta je, za Šta služi, koja joj je struktura.

MAC adresa je fizička adresa kartice (nesto kao JMBG) i sadrzi informaciju o tipu-
proizvodjacu kartice kao i serijski broj tako da je time iskljućena mogućnost da se pojave dve
kartice sa istom MAC adresom. Uglavnom i koristi za identifikaciju pri pristupu mreži. MAC
adresa ti je neki 48-bitni broj, koji se najcesce prikazuje kao 12-cifreni heksadekadni broj,
grupiran u 6 grupa po 2 cifre razdvojene crticama.

Objasniti osnovne f-je transportnog sloja?

Zadatak transportnog sloja jeste obrada poruka na krajnjim taćkama - izvoristu i odredištu.
Ovaj sloj uspostavlja, održava i prekida virtuelne veze za prenos podataka između izvoriŠtai
odredišta. Transporni sloj je zadužen za nabavku mrežne adrese odredišta, podelu podataka u
segmente pogodne za slanje, prilagođavanje brzine prenosa mogućnostima strane sa slabijim
performansama, osiguravanje prenosa svih segmenata, eliminisanju dupliranih segmenata i sl.
Takođe, ovaj sloj može izvršiti i dodatnu kontrolu grešaka pri prenosu (dodatnu u smislu da je
ona već izvršena na sloju veze).

Funkcije sloja veze.

- osiguravanje usluga za mrežni sloj (dobro definirano okruzenje).
- određivanje naćina grupiranja bitova fizičkog nivoa u okvire (frames).
- rjesavanje pogreški pri prijenosu.
- reguliranje toka okvira tako da ne dođe do zagušenja.
- odgovornost za pouzdan i efikasan prenos podataka od uređaja do uređaja.
- Kontrola naćina slanja podataka ka medijumu.

Objasniti horizontalnu i vertikalnu komunikaciju?

Horizontalna komunikacija predstavlja mogućnost projektovanja protokola jednog sloja na isti
naćin kao da on direktno komunicira sa udaljenim sagovornikom tj. bez korištenja protokola
koji se koriste ispod njega. Vertikalna komunikacija je osobina slojeva da komuniciraju sa
višim/nižim slojevima. Vertikalna komunikacija podrazumijeva enkapsulaciju.

Objasniti princip enkapsulacije u kontekstu računarskih mreža.

Princip enkapsulacije: protokol nižeg nivoa pri preuzimanju podataka dobijenih od protokola
višeg nivoa dodaje sopstvene kontrolne parametre (zaglavlje) i takav skup podataka
proslijeđuje protokolu nižeg nivoa (koji primijenjuje isti princip).

8
Navesti i objasniti usluge sloja veze za mrežni sloj.
* Prijenos podataka bez uspostavljanja direktne veze i bez potvrde o njihovom prijemu.
Tx računar šalje nezavisne okvire za Rx i ne zahtijeva potvrdu o prijemu. Nema
uspostavljanja niti raskidanja (logicke) veze. Ako se neki okvir izgubi, ovaj sloj to ne
registruje. Pogodno je za mjesta sa malom verovatnoćom greške. Ispravljanje grešaka se
prepuŠta višim slojevima. Pogodno za saobracaj u realnom vremenu. Koristi se u većini
LAN-ova.
* Prijenos podataka bez uspostavljanja direktne veze sa potvrdom o njihovom prijemu.
Pouzdanija usluga. Ne uspostavlja se logička veza između Tx i R .Zahtijeva se potvrda o
prijemu za svaki primljeni okvir : Kada se utvrdi da neki okvir nije stigao Tx strana ga
ponavlja. Usluga je pogodna za kanale sa visokim šumom, npr. bežicni sistemi
* Prijenos podataka sa uspostavljanjem direktne veze i sa potvrdom o njihovom prijemu.
Uspostava veze između Tx i Rx prije razmjene podataka Svaki poslati okvir se numeriše.
Garantuje se da je takav okvir primljen. Primjena npr. za vezu između rutera, tj. za veze od
tačke do tačke. Ruter se na mrežnom sloju “opterecuje” algoritmima za rutiranje, a ne sa
izgubljenim okvirima .
Tri odvojene faze prenosa:
- Inicijalizacija promjenljivih i brojaca koji vode racuna o primljenim okvirima.
- Prenosi se jedan ili više okvira.
- Veza se raskida, oslobađaju se promjenljive, baferi i drugi resursi.

Navesti i objasnit barem 5 izvora grešaka.

- Prekid linije - je katastrofalan uzrok greške i nemoguć je prenos. Često, prekidi se desavaju
na kratko vreme. Ovaj tip greške mogu da uzrokuju greške uređaja, spoljnog prekida, gubitak
nosećeg signala i sl.
- Impulsni šum - je osnovni uzrok grešaka prilikom prenosa podataka. Moze da traje 1/100
sekundi. Uzrokuju ga nagle promene struje, a kao prevencija se vrši oklapanje kablova i
eventualno njihovo izmeštanje.
- Preslušavanje - uzrokuju ga bliski kablovi i nedovoljno razmaknuti opsezi frekvencija. Kao
prevencija povecava se frekvencijski opseg signala i vrši se izmeštanje kablova.
- Eho - uzrokuju ga loše veze gde se signal reflektuje (vraća) do izvorišta. Kao prevencija
proveravaju se konektori ili podešavaju uređaji.
- Slabljenje - je gubitak jaćine signala dok putuje od prijemnika do predajnika. Povecava se sa
rastojanjem, a kao prevencija se upotrebljavaju ripiteri ili pojacivaci.
- Intermodulacioni šum - u njemu signali iz dva kola se spajaju i stvaraju nov signal koji
upada u frekvenciju koja je rezervisana za drugi signal. Uzrokuje ga signal nastao
kombinacijom iz više prenosnih sistema a kao prevencija upotrebljavaju se oklopljeni kablovi
i vrši se njihovo izmeštanje.

Tehnike za korekciju greške.

Backward Error Correction,
- Jednostavno, efikasno, jeftino, najcesce u upotrebi.
- Korekcija retransmisijom podataka.
- Prijemnik, kada detektuje grešku, trazi od predajnika da ponovo pošalje poruku,
Forward Error Correction - korekcija greške unapred.
- Prijemnik na osnovu primljenih podataka može sam da ispravi grešku.
- Prijemnik može da koriguje greške na osnovu primljene poruke (bez retransmisije).
- Dodatni biti se racunaju na osnovu poruke.

9
Objasniti razliku izmedju sistematskih i nesistematskih kodova.
Kod sistematskih kodova, moguće je iz svake kodne riječi izdvojiti podskup bita koji sadrži
korisnu informaciju dok ostali biti služe kao dopunski biti čija je jedina uloga obezbijediti
dovoljno Hammingovo rastojanje između kodnih riječi. Drugim riječima, u slučaju da je
primljena kodna riječ ispravna, simbol je moguće odrediti samo iz informacionih bita, uz
potpuno odbacivanje redudantnih bita. Nesistematski kodovi su oni kod kojih ovaj uvjet nije
ispunjen.

Objasniti razliku izmedju linearnih i nelinearnih kodova.

Kod linearnih kodova, svaki redudantni bit ili je jednak nekom od informacionih bita, ili je
jednak sumi po modulu 2 nekih od informacionih bita. Kod nelinearnih kodova, redudantni
biti mogu biti i neka opcenitija funkcija informacionih bita.

Objasniti razliku izmedju blokovskih i konvulucionih kodova.

Kod blokovskih kodova, redudantni biti uvijek zavise samo od informacionih bita unutar
tekućeg bloka, do kod konvolucionih kodova redudantni biti mogu zavisiti i od sadržaja
predhodnih blokova. Konvolucioni kodovi imaju jaču sposobnost detekcije grešaka, ali su
komplikovaniji i kod njih dolazi do propagacije greške, odnosno greška u jednom bloku
odražava se i na blokove koji slijede.

Šta je Hammingova udaljenost?

Hammingova udaljenost 2 kodne rijeći se definise kao broj bita na kojima se ove 2 rijeći
razlikuju. Ova definicija udaljenosti zadovoljava tipicne osobine koje se ocekuju od metricke
funkcije poput nenegativnosti, simetricnosti i nejednakosti trougla.

Usnopljene greške reda r.

Usnopljene greške reda r su takve skupine bita u kojima najviše r-1 uzastopnih bita mogu biti
ispravni, a svi ostali su pogrešni. Kako u usnopljenim greškama postoje određene pravilnosti,
njih je lakše otkriti nego greške koje nastaju na mnogo slučajno raspoređenih bita. Dobra
osobina CRC kodova je što su se oni pokazali iznimno dobri za detekciju usnopljenih grešaka.

10