CLIMATE CHANGE

Panahon - Ang pang-araw-araw na lagay ng atmospera sa isang takdang oras sa isang takdang lugar (isang araw
hanggang dalawang lingo). Ang panahon sa Maynila ay maulan, maulap, mainit, o mahangin.

Klima - Ang kabuuang lagay ng panahon sa isang partikular na rehiyon sa loob ng mahaba-habang panahon (kadalasan
30 taon) Ang Pilipinas ay may klimang tropikal.

Type IV Ang pagpaatak ng ulan ay higit pa o mas mababa sa pantay-pantay na ipinamamahagi sa buong taon. Ang
ganitong uri ng klima ay kahawig ng ikalawang uri mas malapit dahil wala itong mga dry season.

Ang lalawigan ay mayroong tropikal na klima at may dalawang malinaw na panahon, ang dry-cold at dry warm na klima
at ang cold moist at cold dry climate. Ang kakulangan ng mas mataas na mountainous barriers ay nagiging dahilan upang
madaling maapektuhan ang mga nasa baybaying dagat ng tropical depression.

“WEATHER tells you what to wear on any given day; CLIMATE tells you what wardrobe to have.”

Climate Change - Ito ay pumapatungkol sa pagbabago sa klima ng mundo at ng mga lugar sa mundo.
- malawakan (large-scale) at matagalan (long-term).  
Green House Effect –infrared radiation passes through
Global Warming - resulta ng malakihang konsentrasyon o bolyum ng greenhouse gases (GHG) sa kalawakan. Ito ay
abnormal na pag-init ng karaniwang temperatura sa mundo, na nagiging dahilan ng climate change.

Sanhi ng Pabago-bagong Klima

1. Pagtaas ng populasyon 8. Aerosols present in the 10. Deforestation
2. Pagmimina atmosphere 11. Ozone Depletion
3. Pagsusunog ng Fossil Fuel 9. Methane and Nitrous 12. Increased Carbon Dioxide
4. Sunspots Oxide emissions from Concentration.
5. Water Vapour agriculture, arctic sea beds
6. Plankton Bloom and factories.
7. Pagtaas ng tubig ng dagat

Epekto ng Climate Change

1. Pagbabago ng Temperatura 6. Mas malalakas na bagyo at malawakang

2. Pagbabago sa Landscape kapinsalaan
3. Pangaganib ng buhay-ilang 7. Pagkakaroon ng mas maraming sakit na may
4. Pagtaas ng lebel ng tubig-dagat kaugnayan sa init
5. Pagdalas, paglala at paghaba ng tagtuyot, sunog 8. Pang-ekonomiyang pagkalugi
at pagbaha

KASALUKUYANG ESTADO NG AGRIKULTURA

• 2/3 ng kabuuang populasyon ay nakadepende sa agrikultura bilang pangunahing kabuhayan

• 1/3 o 36.6% ng labor force ay sakop ng pang-agrikulturang gawain
• 85% ay kabilang sa maliliit na sakahan sa rural
• 36.7% ng poverty incidence ay mula sa populasyon ng mga magsasaka (2009) na mas mataas pa sa national
poverty incidence na 26.5%
• 11.1% ng GDP ay mula sa agrikultura, pangangaso, pangungubat at pangingisda

EPEKTO NG CLIMATE CHANGE SA AGRIKULTURA

-Epekto sa Pananim -Epekto sa Nutritional Value ng Staple Crops

-Epekto sa Palay -Epekto sa Livestock
-Epekto Sa Baka -Epekto sa Fisheries
-Epekto sa Poultry

Anu-ano ang nagpapasingaw sa methane gas

• Pagpapataba • Dami ng baktirya • Pagbubungkal ng lupa
• Pagpapatubig • Barayti ng palay • Uri ng klima
• Uri ng Lupa • Temperatura

Mitigation - Ito ay pagkilos o paraan ng tao upang mabawasan ang methane sa kalangitan. Ang pagtatanim ng mga
punong kahoy ay halimbawa ng mitigation dahil babawasan nito ang pagsingaw ng methane

Mitigation Strategies
A. Pananim
B. Livestock

Adaptation - Ito ay ang pakikiangkop o pakikibagay sa ekolohikal, sosyal at pang-ekonomiya ng sistema sa pagtugon sa
pagbabago ng klima at sa mga epekto nito. Ito ay proseso, aksyon , o resulta sa isang sistema (sambahayan, komunidad,
sektor, rehiyon o bansa)

Adaptation Strategies
A. Pananim
B. Climate Resilient Crop Varieties
C. Livestock

El Niño - Matinding pag-init ng temperatura sa Karagatang Pasipiko na nagpapainit din sa kalangitan at panahon ng
buong mundo. Nangyayari ito sa bawat 2-7 taon at nagtatagal ng 8-12 buwan. Hindi pare-pareho ang tama ng El Niño

La Niña - Ito ay kabaliktaran ng El Niño. Lumalamig ang temperatura ng Karagatang Pasipiko. Madalas nangyayari ang La
Niña pagkatapos ng El Niño

Ang Pagtitipid ng Tubig

- Pagbabawas ng gamit ng tubig

- Pagrerecycle na ng mga nagamit ng tubig

Ano ang layunin nito?

• Mapanatili. Matiyak na mayroon pang malinis na tubig para sa bagong lipunan.

• Pagkukuhaan ng Enerhiya. Magkaroon ng “waste water treatment facility”at “hydropower”.
• “Habitat Conservation”

Kahalagahan
• Agrikultura - ito ang ginagamit para sa irigasyon. • Pang-apula ng apoy
• Inumin - kailangan ng tao ang 75 na porsyento • Pangturismo - paglalangoy, pamamangka
ng tubig • Pang-Industriya -enerhiya
• Panglinis - “personal hygiene”

Bakit ako magtitipid ng tubig

-Nakakatipid ako ng pera -Pinoprotektahan nito ang mga namumuhay sa
-Kakaunti lamang ang tubig na pwede magamit ng ibaba ng agos.
tao. -Pinoprotektahan nito ang buhay-ilang sa katubigan.
 -Binabawasan ang GHGs na nagaambag sa -Mapipigilan ang pagpapalawak ng mga planta.
pagbabago ng panahon. -Tumutulong ito sa irigasyon.

Uses of Water

1. Agrikultura
-Sinasabing 70% ng kabuuang porsyento ng ating katubigan ay ginagamit sa irigasyon, at yung 15-25% nito ay
naaaksaya lamang o hindi na gagamit nang maayos.

2. Pangisdaan

-Nagsisilbing tirahan ng mga buhay-ilang sa katubigan -Nagsisilbing kuhaan ng mga mga produktong pangtubig
na siyang nagagamit sa produksyon.
“Aquaculture”

10 araan ng pagtitipid ng tubig

1. Gumamit ng planggana o timba sa paghuhugas ng pinggan
2. Gumamit ng “washing machine” kapag madaming labada.
3. Palagiang i-check ang mga tubo kung ito ay mabutas o wala.
4. I-check o I-monitor ang inyong “water bill”.
5. I-engganyo ang iyong pamilya na magtipid ng tubig sa loob o labas man.
6. Matuto ng “rainwater harvesting
7. Sa pagligo,gumamit ng timba at tabo sa halip na shower.
8. Matutong mag-recycle ng tubig.
9. Gumamit ng planggana o timba sa paghuhugas ng pinggan
10. Gumamit ng planggana o timba sa paghuhugas ng pinggan

“KAPAG NAPUTOL NA ANG HULING PUNO, NAKAIN NA ANG HULING ISDA AT NALASON NA ANG NATITIRANG ILOG,
SYAKA MO MAPAGTATANTO NA HINDI MO MAKAKAIN ANG PERA.”