-...

FRIEDRICH
fl FRIEDRICH KARL WITTE
TAM DADE ,

GIAO DUC •

Si,t ra doi cua cu6n sach nay da mang

d�n nhung n9 cuoi r<;ing ngoi cho con tre,
cu6n xa nhung phi�n mu(m cua cac b?c
cha m�. Cu6n sach nay la kh&i ngu6n cua
con tre, d6ng thoi ding la su6in gu6n
h<;inh phuc cua nhli'ng b?c lam cha, lam
m� trong tliO'ng lai.

Kimura Nakai (Nh?t Ban):

"Thien tai", "th�n d6ng" chi c6 1 % la
b�m sinh, 99% con l<;ii la k�t qua cua si,t
ren luy �n. Carl Witt khong chi hu&ng
d§.n nguoi con et'1a minh phuong phap
hQC t?p nhung ki�n thuc khoa hQC, van
h6a, quan tr9ng hon ong da giup b6i
du6'ng c?u be tr& thanh con nguoi c6
nhan each cao d�p, c6 th� gi&i quan dung
d�n, c6 nhan sinh quan va gia tr! quan
vung vang. Cu6n sach naydem d�n
nhung phuong phap giao d9c t6t nh§t
cho nhung b?c lam cha, lam m�. Day la
m9t tac ph�m kinh di�n, g�n gUi cu(>c
s6ng va c6 sue s6ng trong vi�c giup de
b?c lam cha, lam m�dinh hu&ng each
giao d9c con tre cua minh.

Boris Sidis (My): 1

Vi sao c6 vo s6 th�n d6ng d�u t?p trung
a truong D<;ii l19c Harvard, tren th� gi&i
khong c6 nhi�u hi�n tliQ'ng ng§.u nhien
nhu th�. Di�u nay hoan toan la k�t qua
thu OlfQ'C tlt cufm sach nay.
TAM DADE
,,..

GIAODUC .
-F��*f��$&:�
Nguy�n L� Quyen
Djch tu ban ti�ng Trung 2012
 /'q
ltttiFRIEDRICH KARL w·ITTE
TU SACH CHA TOT, Mt TOT

� A

TAM DADE """"

GIAODUC •

,...? ,, ' ' �

KINH DIEN GIAO Dl}C GIA DINH TOAN CAU

' � 1 .... ,, ,...

NHA XUAT BAN VAN HOA THONG TIN
 cba me aeu n10H(j mu6n sinh ra
nhimB aifa con tbien ttii

SI! tai hi?n ban than mznh a th� h? ti�p theo giup tre
cang hoan mi hem. fJay chfnh. la nhCtng tc;zo phtim vi dc;zi nhat
ma nhCtng nguai lam cha, lam m? da tc;zo ra. Trang d6 tfnh
each va trlnh d9 giao d1,,1c cua nguai m(;? c6 tac d1,,1ng VO cung
quan tr9ng d6i Vai SIJ trUCJng thanh CUQ tre.

1. ].Oi dJ �1.nrµtiYi l1lJ? 1:.61

Sinh m�mg nho tntoc khi chao doi da nh�n dv<1c day du
chat dinh dttBng tlt Cd th� ngttoi m�, CO th� n6i rang St,f l1U Vi�t d
tat ca cac phllong di�n va m6i dt chi cua ngttoi m� d�u anh
hvang quan tr9ng d@n tre. Tat ca nhftng g1 toi dc;it dtt<!C d�u chju
nhftng tac d<?ng quan tr9ng tU m�. Do v�y toi nen cam on nguoi
cha cua m1nh, cam on VI ong da ch9n cho tOi m<?t ngttoi m� tuy�t
voi. Cha toi bi@t rang m6i dua tre d�u d@n th@ gioi nay theo dong
suy nghi cua thu<1ng d@, d6i di�n voi muon van st,t lc;i l�m va phuc
tc;ip. Khi toi con nho, cha m� da mu6n b6i dvang d� toi c6 du<1c
m(>t phSm chat dc;io due t6t d�p va m(>t co th� khoe mc;inh trong
CUQC s6ng .

Cha m� cl.ta toi d�u la nhftng nguoi c6 m(>t tam nh1n kha xa.
Trvoc khi toi ra doi, cha m� da 9 thuc dtt<!c tam quan tr9ng khi
lam nht.t th� nay, d6ng thoi d� ra nhlfI1g pht.tdng an tht,tc hi�n c6
hi�u qua. Nht.tng n�u mu6n hoan thanh k� ho9ch m9t each vien
man thI doi hoi can c6 nhlfng di�u ki�n ti�n d� quan tr9ng, d6
chfnh la h9 nhSt dinh phai sinh ra nhlfng dua tre khoe m9nh, d9t
chuSn, thrch hQp voi yeu cau cua tht.tQng d�.

Trong xa hQi It.tu truy�n m9t each n6i voi tt.t duy khong logic
th� nay: "Lua va ngt,ta n�u k�t hon c�n huy�t thI c6 th� sinh ra
nhlfI1g san phSm tuy�t hao nhat" , trai qua tht,tc t� khoa h9c da
chfrng minh d6 la nhCtng loi n6i vo can cu. D6i voi loai ngt.tai ma
n6i, each suy nghi nay cang khong tht,tc t�. D6 la m9t vf dv. xay
ra ngay ben c9nh toi, sau khi Mason William k�t hon voi ngt.tai
chi h9 cua minh t6ng cQng sinh ra dt.tQc 9 ngt.tai con , trong d6 c6
3 ngt.tai ch�t y�u, 6 dua tre khac thI mfic nhCtng b�nh khong
gi6ng nhau. Hai gia t9c cua Mason William va ngt.tai VQ cua ong
da giup cho thoi d9i cua chung ta ht.tng thinh nht.tng ong khong
c6 dt.tQc m9t th� h� h�u du� khoe m9nh d� ti�p tv.c duy trI huy�t
th6ng cua minh. Hi�n nay ong da bt.toc d�n nhCtng nam thang
cua tu6i gia , tht.tong Vl di�u nay ma VO cling tht.tdng cam nht.tng
h6i h�n th1 ding muQn r6i.

Toi sC:J di neu ra vf dv. nay la mu6n n6i r6 nhCtng dua tre sinh
ra trong hon nhan c�n huy�t tht.tang khi�n chung ta phai lo lfing,
khi�n ca gia d1nh rdi VaO Vong Xoay CUa S\f dau kh6.

C6 mQt s6 ngt.tai trong khi ki�m fim ngt.toi b9n dai tht.tang
can cu theo finh h1nh cua ban than m1nh , Sn giau nhCtng d9ng cd
khong gi6ng nhau. C6 ngt.tai cho r�ng holm canh gia dinh minh
khong t6t, cu tuy ti�n tim m9t ngt.toi la cit.tQc r6i, can ban la
ch�ng c6 tt.t each d� ch9n nay ch9n kia; c6 mQt s6 ngt.tai vI cu<?c
s6ng sau hon nhan c6 th� sung tuc voi m9t d6ng cua cai ma nhSt
dinh phai fim tnQt co gai giau c6 lam vQ; c6 ngt.tai l9i hi v9ng
tuong lai c6 th� bay nhay kh�p noi voi s\f nghi�p t6t d�p cua
minh, mu6n c6 du<;Jc m<)t dia vi ma nguoi khac phai to long ton
kfnh ma nhat dinh phai lay m<)t CO gai xuat than danh gia lam VQ;
cung c6 nguoi n6i toi me mSn voi nhCtng buoc nhay cua nguoi vQ
nen moi cau hon voi co ay, con c6 m<)t s6 nguoi n6i rang "Do V<!
toi VO cling xinh d�p, toi moi k€t hon voi co ay" .

Can phai bi€t rang nhCtng di@u d6 d@u la sai lam. f)6 la
nhCtng each nghi phi€n di�n va tu l<;Ji, n6 c6 th� dam bao cho
h�mh phuc trong hon nhan cua b9n khong? Voi khong khf gia
dinh nhu v�y c6 th� dam bao cho con cua b9n lon len khoe
m9nh khong? Vi h9nh phuc cua chfnh minh va con tre, chung ta
nhat dinh phai ch9n m<)t nguoi phv nu khoe m9nh, luong thi�n ,
phSm chat t6t d�p. Toi cho rang chi can d6i phuong khong co
ti@n Slt b�nh gia dinh Va nhCtng khuy€t thi€u ai ding bi€t, khong
vi mvc dfch rieng nao d� ll,ta ch9n k€t h<;'p .

V@ pht1ong di�n nay cha toi da lam r�t t6t. Khi chQn V<;j, cha
khong c6 bat ki mvc dfch d�c bi�t hay each nhin phi€n di�n nao,
chi can c6 th� cling ong xay dl,tng m<)t gia dinh h9nh phuc vui ve,
yeu quy lao d<)ng, luong thi�n, c6 th� dam bao nuoi duang con
cai la dtl<;jC r6i. M� cua toi khong phai la mQt ngtloi xinh d�p
nhung cha va m� vo cling thuong yeu nhau. Cha sd di ll,ta ch9n
m� chfnh la vi m� c6 m9t trai tim ng�p tran yeu thuong. M� yeu
lao d<)ng, thong thu d9t l�, d6ng thoi trong bat ki phuong di�n
nao cung d@u hi�u du<;jc va ung h9 cha. Tuy cha toi la m<)t nguoi
mvc su ban han, khong c6 m<)t doi s6ng v�t chat giau c6 nhung
m� tu truoc d€n gio chva tl.tng c6 bat ki oan trach nao voi cha.
Sau khi c6 toi, m� da truy�n cho t6i s\f yeu thuong vo bo b�n.
Toi thuong nghi th@ nay: Minh sd di c6 du<;jc s\f huy hoang nhu
ngay nay thi khong th� tach roi du<;'c m<)t tam long tran ng�p
tinh yeu thuong vi d9i cua m�.
 Nguoi cha nguoi m� nao cilng mong mu6n sinh ra nhftng
dua tre thien tai, hi v9ng con cua m1nh c6 th€ xuat chung, cha
m� cua toi ding khong ngo9i l�. Truck khi toi chao dai dlng
gi6ng nhu muon van nhftng nguai cha nguai m� khac, cha m� toi
cung ng�p trong ni�m xuc dc;mg khong g1 ta n6i. Trang luc dang
ng�p tran tren thu tinh yeu kh6 cuang n6i d6 nhung cha m� da
khong quen di nhCtng vi�c can lam, hQ can t�p trung, n6 h,tc d€
sinh ra m9t dCta tre thong minh, kh6e m<;mh.

D€ toi c6 m9t cd th€ khoe m9nh, ngay tu khi con dang la

m9t bao thai, cha m� da �t dau chu 9 d�n th€ chat va tinh than
cho toi.

Cha cho dmg nhftng sl;! hao hoa, xa xi thuong d� dang lam
cho nguoi ta trC:i nen y�u du6i, ch1m d�m trong sl;! huC:ing th\,l,
khong d� g1 d9t d�n sl;! thoai mai v€ tinh than. Do v�y, cha m� vo
cling gian di va ti�t ki�m trong cac van d� v� an, m�c, C:i. D€ hft
thC:i duQc bau khong khf trong lanh th1 khong nen cu mai trong
nha ca ngay, do v�y cha va m� thuong ra ngoai v�n d(mg nh�
nhang, thuC:ing thuc ve d�p cua th� gioi tl;! nhien, di�u nay d�
dang giup h9 c6 m9t tr9ng thai tinh than thoai mai. Tfnh each
CUa cha Va m� d�U rat t6t, d6i VOi nhftng Sl;! Vi�C V\,ln V�t trong
cu9c s6ng tu truoc d�n gia luon giU m9t thai d9 hai hoa, b1nh
tinh, rat it khi to ra kfch d9ng. Trang khoang thai gian d6, CUQC
s6ng cua h9 vo cling an b1nh, hai trai tim nhu m()t, do v�y h9 hy
v9ng rlmg m<?t dCta tre voi co th� va trai tim kh6e m;;mh la toi day
se duQc sinh ra trong moi truang nhu th�.

ThuC:ing thuc ruQu d6i voi m9i nguai ma n6i la m<?t chuy�n
khi�n nguoi ta cam th§y VO cling thoai mai, d�c bi�t d6i voi dan
ong, ft thi m9t hai chen, nhi�u th1 cam ca b1nh ma u6ng . 0 Due
duong nhu m6i nguoi dan ong d@u thfch u6ng ruQu nh1.tng cha
khong c6 sci thfch nay. Ong cho dmg vi�c u6ng ruQu khong c6
lQi cho sue kh6e cua dCta tre, d�c bi�t la d6i voi nguoi pht,i nu
mu6n sinh con thi nhat thi�t phai tU b6 th6i quen u6ng ruQu. Da
tttng c6 m9t vi bac si khuy�n cao nhCtng nguoi pht,i nu dang
mang thai, n�u u6ng ruQu se lam cho thai nhi phat tri�n ch�m,
trf h,tc giam sut, d�c bi�t d6i voi nhCtng nguoi pht,i nu u6ng nhi@u
ruQu thi h�u qua la vo cling nghiem tr9ng. Do v�y vQ ch6ng ft
nhat nen cai ruQu 3 thang truce n�u mu6n c6 con.

Cha cua toi d�c bi�t rat chu tr9ng di@u nay truce khi m� cua
toi mang thai.

Tu trong nhCtng ghi chep v@ vi�c dc;iy d6 con cua cha, toi
duQc bi�t rling, trong khoang thoi gian d6 cha m� thuong xuyen
v�n d()ng, bat k� d�n dau ding la di b9 ch�m tttng buoc m()t,
khong phai nhCtng luc quan tr9ng thi nhat quy�t khong ng6i xe
ngt,ta , luc d6 cha m� luon tran ng�p ni@m tin voi dCta tre chi.ta ra
doi la toi day, tfnh each cua m� thi ngay cang trd nen khoang dc;it
hdn. Cha m� thuong di b9 ci nhCtng vl.tng d6ng que ho�c treo nui
d nhCtng thac nui ben cc;inh . C6 nhCtng luc mu6n lam m� vui, cha
con thuong xuyen ngftt hoa dc;ii, thudng thuc m9t chut hudng vi
thuan khi�t va finh l�ng cua th� gioi tt,t nhien. Nhu v�y khong chi
c6 lQi cho tudng lai cua toi ma con giup cho tinh cam giua cha va
m� ngay cang trd nen sau d�m hdn.

St,t ton kfnh, vi�c chung s6ng hai hoa giCta cha va m� khong
chi giup tang them tinh cam gftn b6 giCta vQ va ch6ng, c6 lQi khi
tc;io ra bau khong khf gia dinh hc;inh phuc ma con cang c6 fch hdn
d6i voi st,t mc;inh kh6e cua dua tre. Cha va m� toi da nh�n thuc
duQc di@u nay m9t each rat day du, binh thuong tinh cam
giCta cha va m� d@u rat t6t, sau khi m� mang thai toi , cha m�
duong nhu chua bao gio cai nhau. Cha m� cho r�mg, vi dua con
s�p chao doi la toi day, b§t ki vi¢c gi dlng c6 th� nhuong nh!n
lan nhau.

Truoc khi toi sinh ra, tat ca m9i vi¢c cha m� d�u lam rat t6t,
duy chi c6 m9t chut sai lam khi@n cha m� cam thay v6 cling ti�c
nu6i. Bae si da tling n6i vai cha m� rang, c6 m9t lo�ti ki sinh
trling d�c bi¢t se gay hc;i.i d6i vai thai nhi, loc;i.i ki sinh trling nay
thuong xuat hi¢n (j phan cua ch6 meo hay trong thit s6ng nhung
luc d6 cha m� khong chu tr9ng l�m d�n van d� nay. D� giup m�
t6i c6 duQc tinh than vui ve, ngoai chu meo v6n c6, cha da b� v�
m9t chu ch6 nh6 tl.t nha hang x6m, giup m� giai toa n6i bu6n
phi�n . Sau nay toi sinh ra, cd th� khong duQc khoe mc;i.nh l�m,
cha da hoai nghi xem c6 phai chinh nguyen nhan nay da tc;i.o ra
hay khong .

Khi toi sinh ra, cha m� da di duQc hdn rn'.ta s6 tu6i cua doi
nguoi , luc d6 t6c cua cha da b�t dau di�m b9c r6i. Vai ngay sau
khi toi sinh ra, m9t nglioi nong clan xap xi tu6i cha toi, gia
dinh Burr Williams cCmg sinh h9 m<?t dua tre, nhung dua tre
khong phai la con cua 6ng ma la chau cua ong , sau nay khi toi
va nguoi chau d6 cua Burr Williams cling duQc n'.ta tQi, ong da
hoi cha toi: " M1.,1c Sli Wit a, tucSi cua toi va 6ng cling xap xi nhli
st,t khac bi¢t giua lua va ngt,ta v�y, v� m�t t6c d9 thi c6 th� thay
rang ngt,ta nhanh hdn lua , nhling khi d�n ml.,lC tieu thi CO th�
k�t qua lc;ii tudng phan, ong c6 tin di�m nay khong?" . Cha toi
cuoi va n6i: " O ng n6i th� la c6 9 gi?" . Burr William hoi m9t
each day kh6 hi�u. "A, 9 cua toi la, ong gi6ng nhu m<?t con
ngt,ta , c6 th� nuoi duang con cua minh m9t each nhanh ch6ng ,
nhung ong chi sinh ra n6 m<?t each mu quang , ma l9i khong

� 10:¥;
bi�t d9y d6 chung, con trai cua 6ng gi6ng 6ng, chau cua 6ng sau
nay cung se gi6ng 6ng, cung chi la m<?t nong phu mM khong
nhin thby dtiQC cai g1 la quan tr9ng. Nhting t6i voi 6ng khong
gi6ng nhau, t6i bi�t nen d9y d6 con trai cua t6i nhv th@ nao, lam
th� nao d� con trai t6i trd thanh m<?t ngvai hfru ich cho xa h<?i .
Sau nay con trai t6i nhat djnh se trd thanh m<?t con tubn ma, con
con trai 6ng chi gi6ng nhv loai lua kia, d6 chfnh la di�m khac bi¢t
cu6i cung gilta chung! "

Tu vi?c tran thu�t cau chuy?n tren c6 th� nhin ra m9t each
day du nhbt tv tvC5ng chu d90 trong each giao dt,ic con cai cua
ngvai cha. Trvoc khi tre ra dai, 6ng da lam t6t cong tac chugn bi
trong vi¢c giao d1,1c con cai. Cha cua toi khong tan d6ng each
sinh dvang tre chi vi truy�n th6ng n6i ti�p th� h?, cung khong
tan thanh each n6i tre chfnh la k�t qua trong st,t lam ngo cua
ngvai clan 6ng . O ng cho r�ng dua tre chinh la m6n qua ma
tht1<;5ng d� da trao t�ng, khong nen la thu tai san rieng cua cha
ID'?, do v�y tre nen nh�n dv<;5c st,t d6i xl! c6ng b�ng, c6ng chfnh .

Khi con toi con chva ra dai, cha da n6i voi toi r�ng, nen dva
ra m<?t k� ho9ch chi ti�t, c6 h? th6ng d6i voi vi?c giao d1,1c tre.
Sau khi tre dt1<;5c sinh ra, nen nuoi dvang va cham s6c tre theo
dung k� ho9ch d6 , nuoi dvang tre trC5 thanh ngvai c6 fch cho xa
h9i. 86 chinh la quan di�m cua cha t6i d6i voi vi?c giao d1,1c tre.
Giai do9n dau tien, ong tht,tc hi?n k@ ho9ch giao d1,1c som, d6i voi
toi Cung dtiQC ti�n hanh dt,ta tren quan di�m nay.

Khi toi sinh ra chva day thang voi co th� y�u m�m, phan
ling ch�m ch9p, nhin ra cu nhv m<?t dua tre ch�m phat tri�n,
trong khi d6 chau cua Burr William lGli c6 m<?t co th� kh6e m9nh,
phan ling nhanh nh'?n. Ai cung d�u nh1n ra chau cua Burr
William gi6ng nhv m9t con tuan ma, con t6i thi gibng nhv m9t
con lua. Do v�y, sau khi nghe cha toi n6i th�, Burr William da
cuoi va n6i r�ng : "Th�t a? M9t dua tre ng6c ngh�ch nhu Carl l<;ii
c6 th€ trd thanh thien tai sao? N�u n6 c6 th€ trd thanh thien tai
thi ga tr6ng cling c6 th€ de trling, bo dl,fc cling c6 th€ cho sua".
Nhttng cling voi S\f thay d6i cua thai gian, dttoi S\f nuoi duang t�n
tam cua cha toi, ki tich cling da xuat hi�n, each giao dl,lC cua cha
gi6ng nhtt chi�c chia kh6a vang md toang canh clta. tri tu� cho
toi , giup toi clan bttoc vao l� dttong cua tri thuc nhan lo<;ii, thl,fc S\f
da trd thanh m9t con tuan ma. Con chau cua Burr William gi6ng
nhu cha toi tien li�u, qua nhien gi6ng vai nguoi cha va nguoi ong
cua minh, trd thanh m9t nguoi nong clan vo cling tam thuong.

"Sinh ra vo s6 nhCtng nguoi kem c6i, tam thuong khong

b�ng chi sinh ra m9t thien tai. D6 moi la c6ng hi€n thl,fc s\f cho
nhan lo<;ii " . D6 chfnh la tri€t h9c trong vi�c giao dl,lc con nguai
cua cha toi , cling la ml,lc tieu giao dl,lc con nguoi cua ong. Cha
toi luon chuS.n bi s�n sang cho di�u nay truoc khi k€t hon.

D6i m�t vai chuy�n hon nhan, cha toi la m<?t nguoi r§t c6
ki€n giai. O ng khong gi6ng nguoi khac, k€t hon chi vi mu6n theo
du6i tinh hay dl,lc v9ng. Ong cho r�ng k�t hon nh�m nuoi duang
m9t th€ h� sau voi nhCtng tieu chuS.n thfch h<;jp. Do v�y ong v6
cling th�n tr9ng voi vi�c k�t hon. Trai qua s\f h,ta ch9n ki luang, ti
mi, kien nhan trong nhi�u nam troi, cu6i cling ong mai cling vai
m'? buac vao l� duong lam l� k€t hon. Ong luc d6 da hoan toan
khong c6 s\f kich d9ng, nhCtng tinh cam qua s6c va s\f lanh k;:Ji
cua tu6i tre ma la m<?t ngttoi trung nien da rat thanh thl,lc va 6n
dinh. Trong con mitt cua nhi�u nguoi, m� toi lc;ii khong phai la
nguoi c6 sue h§p clan lon gi, gia dinh cling khong thu<?c h<;ing
giau c6, m'? cling khong xinh d'?p gi, nhttng cha toi l<;ii ll,fa ch9n
ba bdi vi ong da nhin ra ch6 khong thuang cua ba. Cha cua mf?
toi la m9t thay giao cua vling than que, do chiu S\f hun due trong
hoan canh giao d1,.1c cua gia dinh, ba mang trong minh trinh d9
van h6a va ki@n thuc phong phu hdn nhftng co gai khac. D�c bi�t
ba mang trong minh nhftng phElm chat d90 due t6t d�p nhv
lttdng thi�n , khoan dung, d9 lttc;:Jng , nhan h�u, nhftng di�u nay
d�u rat n6i ti@ng trong manh dSt nay. Bdi VI cha toi chi la m(>t vi
ffil,.lC Sli thon que nen gia canh khong kha gia gI, nhttng ffi� toi
luon vui ve lao d(>ng, luon d9y chung toi phai dling cam d6i m�t
VOi CUQC s6ng.

Nhftng nam thang h6i nho cua toi dttc;:Jc nguai khac coi la
"ThSn d6ng '' , sau khi trd thanh m(>t tam gttdng sang v� h9c t�p
cho h9c sinh toan cSu, m9i nguai d�u quy k@t tat ca m9i thanh
tfch ma toi d9t dttc;:Jc d�u thu(>c v� cha toi. Thvc slj, n@u khong c6
m(>t nguai m� vi d9i th@ nay, toi khong th� d9t dttc;:Jc nhftng thanh
tfch nhv ngay horn nay.

ThlJc ti�n da chCtng minh quan di�m v� each Ctng xtt vai hon
nhan cua cha toi hoan toan chfnh xac, nhvng nhftng nguai c6 th�
nh�n chfnh xac v� n6 nhv cha toi qua th�t l9i rSt ft. Trong nhftng
tlnh hu6ng thong thvang, rat nhi�u ngttai d�u to thai d9 VO cung
th�n tr9ng vai hon nhan nhvng l9i rat ft ngttai suy xet ki d@n
van d� c6 lien quan d@n th@ h� sau. ThlJc t@ hon nhan c6 m(>t
anh httdng VO cung to Ian d@n th@ h� sau, VI v�y ma rat nhi�u
nhftng bi kich hon nhan l<;i.i dttc;:Jc t<;i.o nen tU chfnh vi�c khong suy
nghi ki d@n di�u nay. Nguai anh Keynes cua toi chfnh la m(>t vf
d1,.1 di�n hinh.

Keynes lay m(>t co gai gia dinh lam ngan hang . D6 la m(>t
co gai xinh d�p, trong quan h� xa C5 vung dat nay vo cung c6
danh ti@ng, gia dinh ding thu(>c h<;i.ng giau c6 nhSt nhI trong vung.
Trvac khi h9 k@t hon, cha toi kich li�t phan d6i cu(>c hon nhan
nay. O ng n6i vai Keynes: "Khuy@t di�m cua co gai Sy rat nhi�u,
le nao chau khong nhln ra m(>t chut nao hay sao?''. "Sao cd 9,
co ay hoan mI nhv v�y, lam sao c6 khuy�t di�m dvc;c? Chau vo
cung thfch co ay! " . Anh da tra loi cha toi nhv v�y. "Chau da bi ve
mI mi�u d6 lam cho mo mtlt r6i, chau chi nhln thay ve d<?p ben
ngoai ct.la co ta, d�n n6i khuy�t di�m r6 rang nhv th� ma cung
khong nhln ra n6i. £)6 la m(>t co gai hv vinh, kieu ng90, fch ki,
khong nghe loi khuyen ran ct.la nguoi khac, m(>t co gai nhv v�y
sau nay lam sao c6 th� trd thanh m(>t nguoi m<? t6t dvc;c?" . " O i,
nguoi chu dang m�n ct.la chau di, chau vinh dt,t ltlm mai l9t dvc;c
vao trong mtlt xanh ct.la co gai xinh d<?p, giau c6 va cao quy nhv
v�y, chau lam sao c6 th� con phai d� 9 d�n khuy�t di�m cua co
ay nva day? Chau yeu co ay nhv v�y, chau c6 th� nhan nhvc;ng
mQi khuy�t di�m cua co ay" .

Keynes khong nghe loi khuyen ran cua cha toi, quy�t dinh
k�t hon vai nguoi con gai d6. Sau khi k�t hon, hQ sinh dvc;c 3
nguoi con, tuy nhien nguoi vc;J cua anh khong dam dudng n6i
trQng trach lam m<? cua mlnh, co giao bQn tre cho bao mau, con
ban than minh thi b�n r(>n ca ngay vai nhCfng thu trang di�m, nv
trang, tham gia cac ho9t d(>ng xa h<?i . Co khong linh ng(> duc;ic
nhCfng loi khuyen ct.la cha toi, khong nhCfng khong cham s6c con
cai, trai l9i con cho rang chfnh b9n tre da lam la da thoi gian,
anh hudng d�n CUQC s6ng cua co. Do thoi gian ti�p xuc gilfa co
va b9n tre rat ft, b9n tre khong c6 cam tinh gi vai co, chung cam
thay vo cling 19 lam. Keynes cling ca ngay b�n r(>n vai cong vi�c
cua ngan hang, c6 rat ft thoi gian d� cham s6c b9n tre.

NhCfng dua tre da lan len trong moi trvong l9nh nh9t va
khong c6 nguoi cham s6c nhv v�y, trong d6 c6 m(>t dua tre do
khong c6 nguoi cham s6c ma sau khi mac b�nh da khong kip
dva di chSn tri, cu6i cling b�nh n�ng d�n muc qua doi; con m(>t
dua sau khi lan len, da lam h9i nguoi ma phai vao tu; con c6 m(>t

� 14 __)::;
dua su6t ngay chi bi�t chdi boi, an u6ng, sau nay vi chi bi�t danh
bai ma da tieu tan ca gia san.

Luc d6, nguoi vc;:i cua Keynes moi ng(> ra minh da ph9m
phai m(>t l6i lam th�t Ion nhll'ng da mu(>n r6i. B9n tre khong nhin
nh�n co, cang khong mu6n g�p m�t co, cu6i cling do qua bu6n
dau k�t thanh b�nh t�t ma co da qua doi, con Keynes ciing clan
ng�p sau trong si,t h6i h�n. Anh n6i voi cha toi m(>t each vo cling
dau khcS : "Chau cho dmg nhililg thu quy bau nay thi,tc ra chl:tng
dang m(>t xu nhll'ng cai ma chau bo qua moi la thu quy bau nhat
trong CUQC sf>ng nay" .

C6 th� d� tranh cho toi khong di vao nhililg v�t xe d6 cua

nguoi anh Keynes, sau khi toi Ion len, cha da k� cau chuy�n d6
cho toi nghe, d6ng thoi khuyen ran: "Vi h9nh phuc cua con va
th� h� sau nay, phai th�n tr9ng khi ch9n nguoi b9n d6ng hanh
trong cu(>c doi minh, khong nen vi nhililg thu a ve b� ngoai nhu
di�n m90, tai san, dling cap ma bi me ho�c. Nhililg thu nhu di�n
m90, tai san, dling cap dU'dng nhien la quan tr9ng, nhll'ng quan
tr9ng hdn ca van la tam long cua co ay, m(>t nguoi con gai chan
thanh, ludng thi�n moi thi,tc si,t tra thanh m(>t nguoi b9n doi t6t
nhat" . Thi,tc ra quan di�m v� li,ta ch9n b9n doi va giao dvc con
cai cua toi rat gi6ng voi cha. C6 th� n6i nhu th� nay, nguoi mu6n
t9o l�p h9nh phuc gia dinh va nuoi dvang nhililg dua con khoe
m9nh d�u nen nhll' v�y. Gia dinh nhll' cua Keynes chfnh la m(>t vf
'

dt.i n6i r6 cho chung ta!

ft.. 'Eiilo rfiJC ./Jiw 1hai la �1 ./J.uiJr .q.ucm �.nq. .nJui1 .cit.a fJw.nq.
JJ* .rJiLw .diJC lhibz 1:iJj
Tre truoc khi duc;:ic sinh ra, vi�c nh�n duc;:ic vo s6 nhililg si,t
giao dvc am tham tu ben trong cd th� nguoi m<? dong m(>t vai tro
VO cling quan tr9ng, trong giai do9n nay cha ill<? ngoai vi�c phai
lOi�li tru nhftng nhan t6 anh hudng d�n sue khoe cua tre con phai
dling ngay nhftng th6i quen khong t6t CO anh hudng xau tai S\j
khoe m9nh cua tre, quan tr9ng nhbt d6i vai tre chinh la giao dl,lc
tU khi tre con la m9t bao thai, giup tre nh�n du<1c s\,t giao dl,lc
sam, giup khai thong trf l\,tc cho tre. Cha toi rat coi tr9ng vi�c
giao dl,lc tU khi toi con a trong bl,lng m�. Th�m chf, khi m� con
chua mang thai t6i, 6ng da lam t6t nhftng cong tac chugn bi cho
vi�c giao dl,lc. Sau khi mang thai t6i, 6ng da th\,tc hi�n dung
nhftng g1 ma m1nh chugn bi tU truoc d6.

Bai v1 nuac Due bay gio khong coi tr9ng d�n vi�c giao dl,lc
tre nho, th� la ong da t\,t m1nh fim ra phudng phap hi�u qua nhat
d� giao dl,lc con tre. Ong fim d9c mc)t lu<1ng lan nhftng tac phgm
giao dl,lc tre nho n6i ti�ng, bao g6m ca tac phgm " Li tudng qu6c"
cua nha tri�t h9c Hy L9p c6 d9i Plato, "Lu�n v� giao dl,lc nhi
d6ng" cua nha giao dl,lc Italia Venice, " Be Emile" cua nha tu
tuang nguoi Phap Rousseau, " Nha truong gia d1nh" cua nha tri�t
h9C Anh Locke, " Lu�n giao dl,lC tre nho" cua nha giao dl,lC B£.c
Au Erasmus, " Lu�n v@. giao dl,lC tre nho cua Cd d6c giao" cua nha
giao dl,lc Tay Ban Nha Beavis , va ca tac phgm " Nguoi m� nen
d9c" ma nha giao dl,lc h9c ki�t xuat nguoi Thl,ly Si Pestalozzi,
nguoi b9n tri ki cua ong da vi�t. Nhftng khao lu�n nay da la n@.n
m6ng Cd ban trong h� th6ng tu tudng giao dl,lC CUa cha toi .

Trang nh�t kf cua cha toi c6 vi�t: "Toi cang phan anh nhi@.u
hdn d6i vai giao dl,lc hi�n nay th1 cang c6 nhi@.u s\j phan cam d6i
vai h1n� thuc giao dl,lC quy@.n uy nay! Cai gi la giao dl,lc qua sam
Se anh hudng a�n S\j khoe m9nh CUa tre, tat ca nhftng g1 cua mc)t
nguoi sau nay d�u do 9 nguy�n cua trai xanh quy�t dinh, toi cho
rlmg each n6i nay la vo cling sai lam. Thl,tc ra, toi cam thay, giao
dl,lc du<1c ti�n hanh cang sam cang t6t. Tu trong nhftng ghi chep
c6 Xlia chung ta phat hi�n ra rang, tU rat xa trong thoi Hy L9p c6
d<;i.i, nguoi Athens da ti�n hanh giao d\lc sam, va nguyen nhan
xuflt hi�n rflt nhi�u thien tai trong c(mg d6ng nglioi Athens cilng
bat ngu6n tU day. Do v�y, do v�y toi mu6n fim ki�m m9t phlidng
phap giao d\lc th�t sv khoa h9c, thvc sv c6 lc;:H d6i vai sv phat
tri�n cua tre . Toi khong mu6n con t6i bj hi�u lfim bdi nhfing
phudng phap giao dl,lc khong thfch hc;:Jp trvac day" .

Trang rflt nhi�u lf lu�n giao dl,lc, cha t6i d� cao nhat chfnh la
giao dl,lc sam. £)� c6 duc;:Jc nhfing bvoc nghien cl.tu sau hdn, cha
toi da fim ki�m rat nhi�u nhfing sach vd cua nguoi Hy 14P, La
Ma c6 d<;i.i c6 ghi chep v� each giao dl,lc sam cua ngvoi Anthens.
Trai qua Slf nghien cl.tu khac khcS, cha toi da clan hinh thanh lf
thuy�t giao dl,lc cua rieng minh . O ng da bat dau cong khai: Giao
dl,lc tre hay bat dau tu ngay thoi kl con au thd. Ong da tling noi:
"Ti�ng kh6c chao doi dau tien cua tre bao hi�u nang ll;fc h9c t�p
cua tre da bat dau, hie nay nen ti�n hanh giao dl,lC voi tre. N�u
tat ca m9i ong b6 ba m� d�u lam nhli v�y, m9i dua tre d�u c6
kha nang trd thanh thien tai" .

B6i vi quan di�m giao d\lc thoi bay gio hoan toan tudng
phan VOi quan di�m giao dl,lC cua cha toi , do V�y khong CO ai tin
vao lf lu�n giao dl,lc cua ong , ding ch�ng c6 ngvoi nao ling h9, vi
th� ong thvong xuyen tranh lu�n vai nguoi khac. Ong n6i voi m�
tai rang: " Hy v9ng chung ta nhanh ch6ng c6 m9t dua con, toi se
dung lf lu�n cua minh d� giao dl,lc con, d� thl;fc ti�n chltng minh lf
lu�n cua toi la dung dan " . Co th� nhfing loi thinh cau cua cha toi
da cam d9ng troi dat nen khong lau sau, anh trai toi da chao doi.
Luc d6, cha toi da len m9t k� ho9ch giao dl,lc vo cling chi ti�t, chi
dQi dvQc d�t trong th1,tc ti�n. Rat dang ti�c, khong lau sau, anh
trai t6i da ch�t trong djch b�nh, k� ho9ch giao dl,lc cua cha toi da
khong th� thvc hi�n dLic;:JC. Tuy nhien cha toi da nh�n dLic;:JC rat
nhi�U Slf khdi phat tlt trong d6, d6 chfnh la van d� giao dl,lC trong
thoi ki mang thai . Khi nghe n6i vQ cua t6i mang thai, 6ng da di;ic
bi�t vi�t cho t6i m<?t buc thv, n6i cho t6i bi�t nhltng van d@ dm
lvu y.

"Hi�n nay la thoi ki then ch6t, quan tr9ng nhat. Trong dau
6c cua mQi nguoi d@u cho r�ng "Thien tai la thien bSm" , cha cho
r�ng thien tai duQc quy�t dinh d chfnh giai do�m nay, d thoi di€m
ma nguoi m� dang mang thai . Khi m� mang thai anh trai con, ta
da khong chu 9 d�n van d@ nay. Khi mang thai con, cha m� da
chu 9 hdn nhung van c6 m<?t s6 vi�c lam khong t6t. Bay gio con
cling sap CO con r6i, ta cho r�ng con bi�t dltQC nhltng di@u nay
thi se t6t hdn.

Sau khi m� mang thai con, chung ta da di;it ra m<?t k� ho9ch

v6 cling chu dao, t9o cho cu<?c s6ng c6 quy lu�t, ngu som d�y
som . Do v�y ta da b6 th6i quen dQc sach vao bu6i dem. Cha
thuong clan m� con ra ngoai d90 bQ, hft thC:i kh6ng khf trong lanh.
8€ con cang kh6e m9nh hdn , cha m� da ti�t ki�m chi tieu d€ cho
m� con c6 th€ an u6ng du chat dinh dvang. Phv nfi trong thoi ki
mang thai thuong cam thay lo lang do tam tr9ng bat an. Nhang
luc m� con lo lang, d€ giup m� con c6 th€ duy tri m<?t tr9ng thai
tinh than thoai mai, cha da cho m� con cang nhi€u tinh yeu, s\,t
quan tam va S\,t cham s6c hdn nfia. Luc d6 m� cua con ding hi€u
r�ng, tam tr9ng cua nguoi m� dang mang thai se anh hudng
ngay d�n vi�c giao dvc thai nhi, do v�y cho du gi;ip bat ki chuy�n
kh6ng vui nao, m� con luon c6 gang gifi m<?t tr9ng thai tam If vui
ve, binh an, khong kh6c l6c. Gi9ng cua m� con rat t6t, mQi
nguoi d@u bi�t di€u d6, m� con hat cling rat hay. Trong khi mang
thai con, bat k€ la dang nau cdm, trlfoc khi di ngu hay di d90 bQ,
m� d@u hat cho con nghe, d€ con luc nao cling c6 th€ thudng
thuc gi9ng ca tuy�t voi d6 cua m� con. Cho du la nhltng bu6i hoa
nh9c ngoai 5 di;im, m� con d@u d�n tham gia. M6i ngay khi v€

�18 _);:;
nha, cha d@u mang cho m� con m<)t buc tranh hay m<)t d6a hoa
tudi, d6ng thoi giai thi¢u cho m� nhftng quy€n sach hay. Budi t6i
truac khi di ngu, cha se d9c cho con nghe m<)t bai thd. Tat ca
nhftng gI chung ta lam, d@u hi v9ng con se cam nh�n du<;:Jc cai
d�p tU trong chfnh nguoi m� cua minh.

Trang thv, con n6i, v<;:J cua con thfch ch6, th� la dinh nuoi
vai con ch6 trong gia dinh. Ta cam thay nhv v�y khong t6t. Binh
thuong nuoi ch6 ch�ng van d@ gI nhung phl,l nu trong thoi kI
mang thai thI khong nen, bdi vI tren cd th€ ch6 mang nhi@u lo9i
vi khuan khong c6 l<;:Ji cho thai nhi. M� con ding nuoi ch6 trong
thoi kI mang thai con va anh trai con, v@ sau ca con va anh trai
con d@u khong khoe, cha cho rang di@u nay c6 lien quan d�n
vi¢c nuoi ch6. Do v�y con nhat d!nh phai cho v<;:J con nghe
chuy¢n nay. Nuoi dvang tre nho la m<)t chuy¢n vo cling tr9ng d9i,
con s�p c6 con r6i, cha hi v9ng se truy@n cho con kinh nghi¢m
cua minh, di�u d6 c6 th€ giup con thu�n l<;:Ji hdn " .

Toi da nuoi dvang con cua minh theo kinh nghi¢m cua cha
toi, qua nhien con toi khi chao doi da vo cling thong minh, hdn
nCta con rat khoe m9nh va dang yeu.

Sau khi tat ca cong vi¢c chuan bi da day du, cha toi l9i mang
trong minh m9t tam tr9ng thap thorn, lo l�ng v@ stJ ra doi cua toi.
Bai vI anh trai toi da sam qua doi nen cha m� chua th€ nguoi
ngoai bvac ra khoi n6i dau bu6n d6, con stJ ra doi cua toi l<;li dem
d�n cho cha m� m9t ni@m vui ctjc Ian. Nguoi bac si da de da n6i,
khi ong cho cha toi nhin dlia tre mai chao doi, cha toi da v6 cling
xuc d<)ng, lien tl,lc n6i: "Cam dn thu<;:Jng d�" . O ng d�c bi¢t quy
tr9ng 6ng , d6ng thoi d�t ten cho toi la "Carl. Witt" .

� 19J;;
 Nhung s\f vi�c thi ,chbng bao gio thu�n bu6m xuoi gi6 nhtt
v�y, bC:Ji vi m� cua toi bi te nga khi€n toi bi sinh sam 1 thang, khi
sinh ra toi lc;1i bi trang hoa cu6n c6, chi khong thC:J duc;ic m<)t ti
nua la se tlt vong. Luc d6, bac si vua danh vlia v6 toi, th�t kh6
khan lam t6i mai cat ti€ng kh6c dau tien, nhung tU chi van co
gi�t, thC:J gap. D6i m�t vai tinh canh d6, bac si mu6n bo cu<)c, n6i
vai cha toi rang: "f)(ta tre nay troi khong cho khoe mc;mh, c6
di�u trj xong e rang ding trd thanh m<)t ngttoi dan d<)n, ong ba
hay cung sinh m<?t daa tre khac di" . M� toi l9i khong bang long:
"Khong , toi da mat m<)t dua con r6i, dua tre nay bat lu�n th€ nao
di nua, toi van mu6n nuoi n6, quy€t khong th� danh mat m<)t
Ian nua" .

Nguoi m� anh dung va vi d9i vi mu6n cham s6c toi ma sau

khi sinh xong' bat k� m�t moi va y€u d€n muc nao van ngay dem
om toi vao long d� d� dang cam nh�n dttc;ic yeu cau cua toi . BC:Ji
vi luc d6 t6i khong u6ng sua, m� toi da chM tling chut sua m<)t,
cho vao mi�ng cua toi . Trai qua VO van S\f kh6 nh9c, vat va cua
m�, ki tich cling da xuat hi�n, toi da ti€p t1.,1c s6ng .

Nhung di�u d6 cling d6ng nghia vai vi�c mQi kh6 khan mai
chi dang bat dau, bC:Ji Vi Cd th� toi qua y€u CU hai ba ngay l9i mac
b�nh, mQi nguoi d�u n6i toi gi6ng vai anh trai, nuoi thi cling
khong s6ng n6i nhung m� toi da nhat quy€t khong chiu tu bo,
m� ch9y khap ndi tim thay thu6c ke ddn, sau nay van la m1.,1c SU
Gelabisi da giai thi�u m<)t vi bac si da tri khoi b�nh cho toi,
nhU'ng n6i lo lang buac dau cua cha m� cling da k€t thuc.

£)� to long bi€t on t\f day long d€n vai nguoi m� cua minh,
toi da vi€t nen nhU'ng chuy�n khong lien quan gi tai giao d1.,1c, d6i
vai nhU'ng s\f vi�c nay, m�c du khong luu l9i bat ki ti v€t nao
trong kf UC cua toi nhung toi van c6 th� cam nh�n dttc;ic S\f gian
kh6 d6 cua cha m�. Bay gio toi da c6 con, cam nh�n dVQc 11�1Ling
di�U d6 cang sau SltC hdn, cang cam nh�n dtiQC S\f VI d9i d6 Cua
cha m�. Trong qua trinh nuoi nang, cha m� da phai chiu rat
nhi�u s\f phe phan, nhvng vi nghi Ive va long kien dinh cua minh
da giup hQ nhat dinh khong chiu tt1 bo vi�c giao dt,tc . Toi c6 dvQc
thanh tw nhv ngay nay d�u btti ngu6n tu chfnh sv giao dt,tc va
khfch I� cua cha m�.

Sau khi dvQc cttu chfta, m9i ngvoi thay toi rat dan d<)n,
phan Ung l9i rat ch�m, toi dan bi m9i nglfoi n6i la d6 thi�u nang.
Bay gio toi nghi di�u d6 d9i khai do sv thi�u hvt dvang chat, sau
nay mai t9o ra b�nh ! Xem ra k� hoc;i.ch giao dt,tc cua cha toi
dvong nhv da tieu tan. Luc d6 m� toi khong c6 each nao chap
nh�n thvc t� d6 do khong th� chap nh�n n6i sv th! phi nay, m�
toi dvong nhv rt,tng roi chan tay. M� da trach m6c thvQng d� :
"Chung con da lam chuy�n gi xau? Vi sao ngvoi l9i tnmg ph9t
chung con nhv v�y? M9t dua con cua chung con da ra di r6i, dua
ti�p theo l9i dan d9n nhv th� nay" .

Ban dau cha toi vo cling tuy�t v9ng, nhvng rat nhanh sau
d6 ong da tran tinh l9i, khuyen nhu m� toi dmg: "Thi cu cho la
S\t trt!ng ph9t cua thvQng d� di! Chung ta phai chap nh�n . Toi tin
rli.ng thvQng d� an bai nhv v�y cho con cua chung ta nhat djnh
c6 cai If cua ngvoi , dieu nay thi khong th� thay d6i dvQc. Nhvng
chung ta khong dvQc tu bo, nhat d!nh phai giao dl;lc con th�t t6t" .

"Cai gi? N6 dan d9n nhv th� thi chung ta dung each nao
d9Y d6 bay gio? Dieu chung ta c6 th� lam dvQc thi ding chi cham
s6c dliQC nhftng van de nhv an, u6ng, m�c, d ma thoi" . M� t6i
dap nhv v�y. "Khong, khong dvQc nhv v�y! May ngay horn nay
toi da xem ki r6i, con chling ta sinh sam, chung ta hay giao dt,tc
th�t t6t cho con thi con se khong th� dan d9n dVQc, chi c6 dieu
sinh non Va b�nh t�t aa anh hltdng khong t6t Gen S\f phat tri@n
cua nao b9. Chi can chung ta tien hanh giao dl,lc dung clan, v�
sau n6 nhat djnh se VLfQt xa nguai khac" . Cha nhin thby anh mat
day nghi ho�c cua m� li�n n6i m()t each day chac chan: "Yen
tam di, con cua chung ta bay giO tuy khong lanh lQi nhung toi
nhbt djnh se giao dl,lc con th�t thanh cong" .

Sau khi toi da hi�u chuy�n, nhftng nguai gia trong nha
thuang lay chuy�n nay ra k@ cha toi nghe nhi�u Ian, sau khi k@
xong, h9 luon n6i m9t cau dc;ii khai nhu: " Cha cua chau th�t s\f la
m<?t nguai vi dc;ii! Cach lam cua ong by th�t dang d@ chau phai W
hao. Cu lay chau ma n6i, bay gio chau da trCI thanh m()t nguoi tai
gi6i, nhung khi cha chau d\f baa sau nay chau se trCI thanh m9t
nguoi tai gioi thi khong c6 bat ki ai tin loi ong by n6i" . S\f th�t
dung nhu v�y, rbt nhi�u nguoi da b6 qua chu dich cua minh chi vi
nhftng loi phan d6i cua nguoi khac, nhung ke hoc;ich quy�t tam
giao dl,lC som cua cha d6i voi toi lc;ii trd nen VO dmg vCtng chai vi
tinh hinh sue kh6e cua toi .

Luc d6 rat nhi�u nguoi trong than tin rlmg, cha toi v� can
ban dang om m9t m()ng tuCing th�t s\f vi€n vong, bCli vi ong
mu6n b6i dvang m()t dua tre dan d()n thanh thien tai. B9n h9 c6
Cd Sd a@ n6i V� nhltng gi that bc;ii ma cha toi sap phai a6i m�t,
m� toi vi the ma phai ch}u s\f thi phi, vi th� ma ba thvong xuyen
kh6c tham.

Vi mu6n c6 duQc ni�m tin cua m� toi, cha khong ngling n6i
cha m� nghe v� nhftng lf lu�n giao dl,lc cua ong . Ben Heidelberg
cong tac cung khong ngoc;ii l�, ong viet thu cho m� va n6i: "Toi Ci
d9 tu6i 52 moi c6 duQc m9t dua con, toi yeu n6 nhu the nay. Khi
nhin thby hinh hai cua n6, toi cang dau long va lo lang hdn em.
Tuy nhien, khi n6 du<:1c sinh ra, chling phai em da tling n6i, du
bSt lu�n th� nao cung khong duQc bo CUQC sao? Toi van quy�t
dinh se giao dv.c con theo dung k� ho9ch giao dl,lc sam d6 , nhu
v�y c6 th� tranh duQc vi¢c con se bi l9c h�u v� sau nay trong qua
trinh trudng thanh cua minh so vai nhCtng tre khac. Qua trinh
giao dl,lC nay can d�n Sl,f ung hQ Va phbi hQp CUa em, hdn nlta n6
can c6 m<?t Sl,f kien nhSn va nghi lt,tc phi thuong, do v�y em �hat
dinh phai dt1ng d�y tu trong Sl,f tuy¢t VQng . Toi da n6i qua vai em
nhi�u Ian , theo phudng phap cua chung ta, dua tre. ma chung ta
sinh ra nhat dinh se khong dan d¢>n, tuy phan t1ng cua con bay
gia so vai nhetng dua tre khac c6 hdi ch�m hdn m9t chut, nhung
CO th� bu dap duQC di�U d6 thong qua Sl,f giao dl,lC CUa chung ta.
Tht,tc ra thien tai la nang lt,tc ma m6i nguoi d�u c6 trong long,
hdn nua khong phai ft nguai c6 kha nang thien bSm, chi c6 di�u
c6 nguoi se c6 nhi�u hdn, hay c6 ft hdn ma thoi . N�u chung ta
dung nhCtng phudng phap thfch hQp d� b6i duang cho con, v�y
thi tu chat cua con se khong bi h<;ln ch� nua. Duai ch� d9 giao
dl,lc khong khoa h9c nhu ngay nay thi ngay ca nhCtng nang lt,tc
thong thuang cua tre cung khong c6 each nao phat huy ra duQc,
n�u khong ti�n hanh m<?t each c6 hi¢u qua, cho du m9t dua tre
c6 trf thong minh cao thi nang lt,tc phat huy cua n6 cung chi d9t
20 - 30 di�m.

Em c6 nha m9t dua tre rat thong minh khong? D6 chfnh la

con trai cua nguoi thQ may Becker. N6 tCt nho da c6 duQc tu chSt
thong minh , bat lu�n d<;ly cai gi cung chi can d9Y m9t Ian la nha
ngay, chua d�n m(>t tudi ma da bi�t lam toan , luc d6 m9i nguoi
d�u coi n6 la m9t thien tai. Chung ta da khuyen Becker nen dua
n6 den truang h9c nhung ong ta l9i khong nghe, bay gia dua tre
d6 da gi6ng vai cha minh, chi la m9t thQ may rat binh thuong.
Do v�y, toi nghi r�ng giao dl,lc sao cho c6 th� kfch phat duQc 9
phan ti�m nang cua tre, luc d6 thi m9t dua tre tuy chi c6 50 di�m
IQ th1 dlng se xuat s�c hon so voi nhling daa tre sinh ra da c6 80
di�m. Duong nhien n€u chung ta c6 th� sinh ra m()t dua tre c6
di�m IQ la 1 00 th1 d6 la ni�m hc;mh phuc. Tuy nhien ni�m hc;mh
phuc d6 l9i rat it nguoi may m�n c6 dttc;5c. Phan Ion dttc;5c sinh ra
tren doi d�u la nhling dua tre binh thvong. Chung ta tuy sinh ra
m()t dua tre thi€u khuy€t nhttng cling khong nen Vl th€ ma dau
long, bi ai, di�u ma bay gio chung ta can lam la: Nhanh ch6ng
phat huy ti�m nang cua con, hay d� ti�m nang cua con dttc;5c
phat huy 80 - 903, cang nhi�u cang t6t. Xin hay tin r�ng, d6i
voi con ma n6i, nhling gi troi ban cho kh6ng phai la nhling thu
quan tr9ng nhat, ma d6 chinh la st,t giao cll,lc v� sau nay. St,t giao
cll,lc cho tre tu 0-5 tu6i se quy€t djnh xem tre se trd thanh thien
tai hay clan cl()n, di�u nay kh6ng phai quy€t cljnh a vi�c troi c6
ban cho nhi�u hay kh6ng" .

Thong qua st,t chi clan kien nhan cua cha, m<? t6i cu6i cling
cla khong con tuy�t v9ng nua, clan tich ct,tc tham gia vi�c giao cll,lc
ma cha cla clanh cho toi. Cu nhv v�y, trong st,t clan xen gil:ta hi
v9ng va nghi ngo, c6ng vi�c giao cll,lc t6i cla clan b�t clau.

� 24:J;;;
Clutol'lf/ 2
�� Giup tre co mQt CO' tbe
kboe mqnb n9a� tu nho

Khoe m<;mh la m9t di�u ki?n can ban cua dai nguaz.
Khong c6 sue khoe con nguai se khong th� lam vi?c, ft nhat
thI ci1ng khong th� lam vi?c tra n day sue s6ng nhu luc con
khoe m<;mh.

1. ]dm .q..u.an l!u;.nq.

· de.a 1./Wi .q..wm iin .uD'nq. liif .ilii'i J)Ui
.4llr .kh.012
Do th� chat y�u va nhi�u b�nh cua toi khi sinh, vi v�y ml,lc
tieu dSu tien trong qua trinh giao dl,lc sam ma cha m� danh cho
toi chfnh la giup toi c6 m9t co th� kh6e m<;mh. Day la m9t each
lam rat sang su6t, bdi vi chi khi c6 sue kh6e t6t mai c6 th� lam
dtt<;:Jc nhftng vi�c khac, mai c6 th� giup cho cu9c s6ng cua bc,m
cang t6t d�p hon . M9t sue kh6e t6t ding la di�u can ban trong S\!
nghi�p cua chung ta, day la van d� ma ai ding bi�t nhting l9i
khong d� gi d<,it dtt<;:Jc. C6 nhi�u cha m� da d� m�c tre trong cu9c
scSng hang ngay, CO nhi�U tre v6n rat khoe m(,inh trong CUQC
s6ng da bi cha m� lam hv di. Cha m� hi�u r6 th� chat troi sinh
Cua toi vcSn rat y�u, do v�y trong CUQC scSng cha m� da khong h�
bo m� c toi. VI mu6n toi c6 m9t cd th� t6t, khoe mc;mh sau nay,
tU nho tai gio, cha m� chua tling bo qua co h9i t<,io dl,tng cho toi
cai " G6c" cua m9t Cd th� kh6e m(,inh.
 NhCtng tht,tc phgm giau chat dinh dvang la ngu6n g6c giup
cho cd th� khoe m9nh, cha m� v1 toi ma da bo ra bi�t bao tam
huy�t. Cha m� nuoi dvang cho toi m9t th6i quen dling tht,tc
phgm c6 quy lu�t, khi b¢nh tlnh cua toi c6 nhCtng chuy�n bi�n t6t,
cha m� da cho toi an theo gio, th�m chf khi toi d6i qua ma kh6c,
thai gian an chua tai th1 cling khong cho toi an. Khi toi c6 th� tt,t
an, gifta hai beta an cling khong th� an bat k1 thu g1, chi c6 th�
u6ng nuac. M\lc dfch cua vi¢c lam nay la giup d9 d9y toi c6 duc;:ic
thai gian nghi ngdi, tranh duc;:ic djch huy�t thuang xuyen trong
d9 day anh hudng d�n Slj phat tri�n cua d9i nao . Cu clan nhu v�y,
cd th� toi da trd nen khoe m9nh hdn nhi�u.

Tu thang thu 4 sau khi toi sinh ra, m6i Ian truac khi an sfta,
m� d�u cho toi dung nuac cam v�t. sau nay cho them cac lo9i
tht,tc phgm ph\l trc;:i nhu tinh dau chu6i, tao, ca r6t, sup rau xanh.
Khong lau sau d6, m� b�t dau cho toi u6ng canh ga, khoai tay.

V1 mu6n toi duc;:ic dung nhCtng chat dinh dvang c6 lc;:ii nhat
cho sue khoe, cha va m� da rat ti mi vi�t ra cong thuc dung bua
cua tttng giai do9n trong qua tr1nh trudng thanh cua toi. Di�u nay
cling gi6ng nhu m9t cu9c dao sau nghien cttu cua m9t nha sinh
v�t h9c d6i vai m6i lo9i tht,tc phgm. Trong ghi chep cua cha toi
v� cham s6c tre, di�u duc;:ic ghi nha nhi�u d6 chfnh la chuy¢n toi
an h6i nho. " H6i nho Carl rat thfch an sup rau, an h�t m9t bat
con khong ngU'ng li�m mep. D6i vai tre ma n6i, cac lo9i ngu c6c
duc;:ic coi la nhCtng lo9i tht,tc phgm rat t6t nhung Carl l9i khong
thfch. Toi thinh giao m9t vai ba m� c6 kinh nghi¢m, hQ da n6i
cho toi bi�t r�ng chi khi tre thich an thi d6 chfnh la th\,!c phSm t6t
nhat, khong nen mi�n cvang ep tre an nhCtng thu tre khong thfch.
Toi cho rling di�u nay rat c6 9 nghia, tre c6 duc;:ic dinh dvang
phong phu tU chfnh trong nhCtng tht,tc phgm ma tre thfch thu d6" .
Toi cam thay cha c6 m9t thai d9 v� van d� v� sl.t d\,lng tht,tc phgm.
Di�u nay khong chi nh�m vao nhfrng dua tre c6 th� tr�mg y�u,
d6i voi vSn d� kh6e m�mh cl.ta tre ding nen nhv v�y.

Khi t6i con nh6 c6 m9t khoang thai gian cling h9c thien
van voi Kende Earl. Vi d� thu�n ti�n mt1Qn dung d6 dung h9c t�p
va sach nen Kende Earl da mai toi d�n s6ng trong bi�t thl,1 cl.ta
nha anh ta m9t thai gian .

Toi an m<?t ngay hai bua C:i nha cl.ta Kende Earl, thuc an ddn
gian d�n ki 19, dua con trai 6 tu6i cl.ta anh ta ding nhv v�y. Bua
sang chi c6 m9t cai banh bao, c6 luc cho them m9t it pho mai,
c6 luc ngay ca ph6 mai ding kh6ng c6. Bdi vi n�u bu6i sang an
nhi�U thi dich huy�t Se t�p trung d d9 day, nao Se khong CO dtiQC
ltiQng mau day du, khong th� duy tri Sl,i tinh tao , anh htidng d�n
hi�u qua d9c sach. Bua t6i ding an nhfrng d6 nhv v�y, thuong la
nhfrng th1,1c phSm ph6 bi�n nhv chao, sua, khong dvong, cho
them m9t chut mu6i. Luc d6 toi da 5 tu6i, c6 th� cling an voi
nguoi lon cac lo9i thit lQn, thit bo m�m. 0 nha cl.ta Kende, nhling
dua tre duoi 3 tu6i khong duQc phep an thit, di�u nay gan tudng
tv voi each lam cl.ta cha toi, khi toi dtiQc tron hai tu6i moi bM dau
an thit.

Bu6i sang c6 luc chung toi an m9t chut hoa qua nguyen
chSt, vf d1,1 nhv qua dau tay, anh dao, tao, le chfn ho�c nhfrng
lo9i hoa qua kho khong ngam voi dvang , tst ca cac 109i dvang
d�u khong duQc phep an. M9t s6 lo9i hoa qua khac duQc cho la
c6 tfnh l9nh , vf d1,1 nhv dva hSu, dao, mai hay nho, chung t6i
cfmg khong duQc an. Ban than Kende dllng bua ding vo cling
ddn gian, khong h� xa xi m9t chut nao. Kende khong gi6ng
nhfrng nguai Due khac, thfch uong rt1Qu m9nh. Anh khong uong
bSt ki lo9i rt1Qu m9nh nao khong c6 lQi cho sue kh6e, nhi�u nhSt
ding chi u6ng m<?t chut bia nh�.
 M6i dua tre trong nha Kende d@u rat khoe m<;mh, Kende
d�n 80 tu6i van qu�c thvoc , tU day c6 th� nh�m ra, th6i quen
dung thvc phSm c6 anh hvang Ion d�n Slj khoe m<;mh cua Cd th�.
Do tfnh quan tr9ng cua vi�c dung thvc phSm nen ban than t6i v@
phvdng di�n nay ding c6 dvQc m9t s6 hi�u bi�t dang k�. toi da
nghien cw nhi@u v@ n6, VI v�y toi se n6i them v@ di@u nay.

Trang khi nghien cw l!ch st'.t c6 dc;ii, toi da phat hi�n ra,
ngt1ai c6 dc;ii d@u c6 th6i quen dting thl,fc phSm rat t6t, do v�y hQ
cang khoe mc;inh hdn so voi ngvoi hi�n dc;ii. M9t trong nhfl'ng qu6c
Wdng vi dc;ii nhSt tren th� gioi, Augustus da tltng n6i, thvc phSm
m6i ngay cua ong chi c6 m9t chut banh bao, hdn nfta con an cling
binh si trong xe binh. C9ng them voi Slj giau c6 cua Nepal, m6i
ngay c6 th� cung cSp cho ong nhftng sdn hao hai vi, hdn nCta tu6i
cua ong ding d�n luc phai huang ni@m vui an lc;ic r6i nhvng beta
trva m6i ngay cua ong cling chi c6 m9t cai banh bao. Trang buc
thv mieu ta lc;ii cu9c s6ng cua minh, ong da n6i nhv v�y.

Gioi quy t9c tre La Ma c6 m9t ngay chi an m9t bfta,

phong each xa h9i luc bay gia la nhv v�y. Cho du vao thai dc;ii
cua Caesar bM dau thjnh hanh trao lvu xa xi nhvng khi trai van
chva t6i ma mai khach d�n ho�c di dv ti�c se thvong xuyen bj
ngt1ai trong xa h9i chi trfch.

C6 cau: B�nh tU mi�ng vao. Toi phai cam dn cha m� VI da

giup toi c6 dtt<;'c sv cSn tr9ng trong th6i quen dling thvc pham, c6
nhv v�y toi moi c6 th� tU m9t nguoi y�u du6i tra thanh m9t ngvai
khoe mc;inh, c6 th� hvang tht,1 mQi ni@m vui trong cu9c sling.

M9t trc;ing thai tinh than khoe mc;inh c6 th� loc;ii bo sv bu6n
phi�n cua m9t con nguai, giup ngvai d6 c6 dv<1c m9t trc;ing thai

� 28]);:,'
day sue s6ng. N�u m9t nguai r9ng md, vui ve, bat lu�n g�p phai
kh6 khan hay chuy�n khong vui d�u c6 th€ VU<;jt qua st,t mV<;jn
rVQu giai sau, c6 dUQC Stj tt,t do. Khi tOi con nho, van thuang bj
tr6i bu9c bdi quan ni�m "Tai tlt nhi�u b�nh " , tuy nhien ch�ng c6
l�p lu�n khoa h9c nao cho di�u nay ca. Cham ngon n6i rat dung:
"St,t khoe mc;mh tinh than se Sn giau st,t khoe mc;mh v� th€ xa� " ,
day la di�u c6 can cu, c6 th€ ki€m chiing.

Co th€ c6 nhetng luc thien tai vi nguyen nhan nao do ma c6

m9t th€ chat khong khoe mc;mh nhung khong nen danh d6ng tat
ca ma cho dmg thien tai phai c6 nhCtng ch6 khong toan V<?n . Tuy
nhien do ca th€ khoe mc;mh thuang khi�n cho nhCtng nguai mang
t6 chat cua thien tai chlm trong nhCtng di�u ki�n vu vi�t cua mlnh,
ma trd thanh nhetng nguai blnh thuang. L9i c6 m9t s6 nguoi stt
d1.,mg tri�t d€ nhetng kha nang thien phu cua mlnh d€ phat huy
dvQc nhetng t6 chat thien tai cua ban than, trai qua st,t n6 lt,tc va
gian kh6 d� trd thanh nhan v�t thien tai. NhCtng nhan v�t nhu
v�y trong trf nho cua toi c6 rat nhi�u, vf dl;l nhu: Webster, Bryant,
Henry. Bica Kalfin, Jenny. Lind, Adelina. Bacci, Sarah. The
Kazakh Intuit Churia, John. Wesley, Louis, Alcock, Churia. Vogel
Deutschland. Grand.

St,t khoe m9nh cua toi khi�n m9i nguai vo cling kinh ng9c,
do la ngay tu khi toi con nho, cha da ti�n hanh nhCtng bai t�p th€
lt,tc voi tOi .

Thai d9 s6ng l9c quan va m9t tr9ng thai tinh than vui ve la
then ch6t cua st,t khoe m9nh. Cha toi cho riing, mu6n c6 m9t
tr9ng thai tinh than vui ve th! hoan canh la y�u t6 quan tr9ng dau
tien. Do v�y, sau khi toi dvQc sinh ra, cha m<? vo cling quan tam
d�n Stj anh hudng cua moi truang xung quanh . O ng da tltng n6i
voi ill<? toi riing: " Khong khi cua moi truang u am, Stj tieu h6a
cua tre tat nhien se khong t6t, Cd th� khong khoe mC;mh. Do v�y
phong cua tre ngay tu dau nen lam ngll'oi khac thay vui ve" .

M6i ngay c6 gi6 va d'?p troi, cha ml? luon dua toi ra nhCfng
vung d6ng hoang da, cho toi cam nh�n du<;jc mau xanh ngut
ngan cua troi dat. Cha ml? luon c6 glmg h�t sue giup Cd th� cua
toi c6 th� thoai mai v�n d<)ng, khong b� �m toi d� tranh can tra
st,t tt,t do tt,t tc;ii ho9t d<)ng cua chan tay, cling khong cho toi dung
khan quang c6 Vl S<;j se che mat mi�ng Va m�t. Khi thoi ti�t tf>t,
cha ml? thuong d� toi ngu ngoai phong d� don nh�n anh sang
m�t troi, hit tha khong khi trong lanh.

Khi toi du<1c 6 tuan, lan rat nhanh, gi6ng nhu m<)t dtia tre
4 thang v�y, day chinh la k�t qua cua vi�c cha ml? thuong xuyen
cho tOi hit tha khong khi trong lanh, ti�n hanh v�n d<)ng. Tu
2 - 3 tuan toi da lon nhll' th� nay, cha da btit dau d� toi v�n d<)ng,
khi moi btit dau da d� toi t�p thd d6c tren m<)t cay g�y nh�n
bong . U lu�n cua sinh v�t h9c n6i rling: " Phat tri�n ca th� la st,t
l�p l9i cua nhCfng n�p gap ngtin trong st,t phat tri�n chinh th� " .
Do v�y, tre nho c6 th� lam nhCfng d<)ng tac tha d6c tren cay g�y
gi6ng nhll' loai vll'<;jn, dudng nhien khong nen btit bu<)c tre lam
di�u nay.

M<)t bai t�p khac ma cha toi ti�n hanh d6 la d� toi ntim chtic
ng6n tay CUa ong, do " phan Xc;l ntim" cua tre dU'<;jC hinh thanh
m<)t each tt,t nhien, toi gi6ng nhll' m<)t thanh ngang du<;jc treo len,
dung lt,tc keo toan than minh. D�n hai thang sau khi phan x9
bi�n m§t, cac b§.p thjt cua toi da luy�n t�p GU'</C lt,tc tll'dng c16i
chtic chtin , ti�p tl,lc ti�n them m<)t buac bai t�p leo treo voi di�u
ki�n sang tc;io.

Tre nho cham chi ttim n'.ta khong chi c6 l<!i cho van d� v�
sinh s9ch se, n6 con giup fch cho vi�c tang cll'ong th� chat voi
m()t cd th� khoe m�mh. M6i ngay cha m� d�u tilm n'.fa cho toi,
xoa b6p tay chan, nht.t v�y vua giup phat tri�n xuc giac, thuc dSy
Slj tuan hoan cua mau va Slj lanh l<;ji cua tu chi . Tu khi toi 1 tu6i,
cha da dc;iy toi n'.fa m�t, danh rang, n'.fa tay, m()t ngay phai n'.fa
may tan, bu6i sang m6i khi thuc d�y va bu6i t6i trt.toc khi di ngu
phai danh rang.

Cu nht.t v�y, thong qua slj b6i cit.tang voi hai pht.tdng di�n v�
tinh than la dinh cit.tang va th� chat, toi tU m()t dua tre sinh ra voi
th� chat y�u kem da trC:i thanh m()t dua tre khoe mc;inh, hrn;lt bat.

MC)t dua tre trong thoi kl au thd da c6 rat nhi�u nang ltjc
phi tht.tong, nht.tng nhf.tng nang h,tc nay cung VOi Slj lon len CUa
dQ tu6i l9i clan bi mat di do khong CO Slj khai pha mQt each kip
thoi. f)� khai pha va t�n dl,lng dt.t<;jc nang ltjc cua tre trong thoi
kl au thd, cha m� bt.toc dau kfch thfch Slj phat tri�n dc;ii nao Cua
toi voi bai t�p luy�n voi 5 be) ph�n la milt, mi�ng , tai, da va
mui. BC:ii vi thi giac, xuc giac, thfnh giac, kht1u giac, vi giac la
nhf.tng sinh lf cd ban giup con ngt.toi cam nh�n th� gioi ben
ngoai, kfch thfch m()t each day du cac giac quan cua tre, c6 th�
thuc dSy Slj phat tri�n tfch cljc cua m6i be) ph�n tren vung nao .
N�u m6i vung chuc nang tren dc;ii nao cua tre d�u phat huy c6
hi�u qua, v�y th! dua tre d6 se phat tri�n trC:i thanh m()t ngt.toi
thong minh va lanh l<!i .

Trong ngu quan nen lay s\f phat tri�n thfnh ltjc lam di�u dau
tien, bdi Vl nang ltjc thfnh giac Cua tre phat tri�n som hdn nang
ltjc thi giac. Khi t�p luy�n thfnh l\fc trong thoi gian dau, nhf.tng ca
khuc vui tai cua ngt.toi m� cljc ki quan tr9ng. v� pht.tdng di�n nay,
toi thtjc s\f vo cling may miln, m� toi c6 m()t chat gi9ng tuy�t voi,
toi tht.tong nghe thay m� hat nhf.tng ca khuc clan gian voi ngon tU
th�t d�p. Cha t6i kh6ng bi�t hat nhll'ng 6ng thuong xuyen d9c
tho cho t6i nghe.

Sau khi t6i sinh ra kh6ng lau, cha da d9c tho cho t6i nghe,
ong cam thay tac phSm dau tien co hi�u qua do la bai tho "Elle
Jennifer Adams" cua Weiji er. O ng da tfrng n6i, m6i khi 6ng d9c
to bai tho nay len, t6i nhanh ch6ng yen tinh di vao giac ngu.
Cung vai S\f thay dBi nhjp di�u cua 6ng khi dQC tho, phan (.fng
cua t6i ding thay dBi theo . Khi 6ng d9c tac phSm "Mua thu
Adam Hera tren cay cau" ' t6i da phan khfch VO cung, con khi
ong d9c " M<)ng tuC:ing cua ong ta" cua Nissen, toi da yen tinh lc;ii.

B6i dvang ghi nha cac thu d6 th1 nhat thi�t khong nen d�
tre ghi nha m<)t each c(.fng nhllc, ma nen giup tre nay sinh hcrng
thu, chu d<)ng d9c hi�u. SC:i di toi h9c thu<)c toan be) tac phSm
"M<)ng tudng cua ong ta" d6 la VI toi d�c bi¢t thfch tac phSm nay,
toi thvc s\f vo cung hcrng thu vai n6, m6i ngay toi duong nhv
dang d9c "Kinh thanh " truac m�t thuQng d� v�y, do v�y toi
nhanh ch6ng h9c duQc n6.

£)� toi nay sinh cam hcrng vai am nhc;ic, cha da mua cho toi
7 cai chuong c6 am phat ra ti�ng nhc;ic, phan thanh cac dai c6
mau d6, cam, Vang, ll;!C, lam, tfm, xanh; d�t ten cho n6 VOi cac
ten nhv chuong mau do, mau vang, mau cam . . . M6i Ian toi tinh
d�y truac khi an sua, cha d�u go nh� vao chi�c chuong cho toi
nghe, r6i clan clan d� chi�c chuong chuy�n d<)ng d� thu hut s\f
chu 9 cua tOi . Khi toi con chva duQc 5 thang tu6i da go m9t each
chfnh xac nhftng ten g9i ma ong n6i nhu: Chuong mau xanh,
mau tfm . O ng cho ding day la m<)t phuong phap hi¢u qua d6ng
thoi hinh thanh quan ni¢m v� thanh di¢u va mau sltc.

Mlit la ct'.ta sB nh�n bi�t vc;in v�t cua th� giai, t�p luy¢n c6
hi�u qua doi mltt ding la m<)t buac quan tr9ng giup tre phat tri�n
trf h,tc. Khi toi sinh ra dvc;:ic 2 - 3 tuan, ong da mua cho toi nhCtng
con gSu, ch6, lc;m nh6 bang vai bong voi mau s�c tudi nh(:m, bfo
mfo, ong d� nhUrig thu d6 xung quanh toi, thvang xuyen di
chuy�n chung d� kich thich th! giac. Ong thvang xuyen cho toi
sl! dt,mg lang kinh tam giac d� phan chi�u cau v6ng tren tvang.
Toi VO cung thich thu khi nhln thSy n6, m6i Ian toi kh6c chi can
nhln thSy cau v6ng la se nfn ngay.

Tren phudng di�n vj giac, ngoai vi�c dung cac mui vj d� kich
thich, suy xet kI vi�c dung nhi�u dvang, nhi�u mu6i se khong c6
lc;:ii cho sue kh6e, cu6i c\lng cha m� da quy�t djnh dung nhCtng
tht,tc phSm thanh d<;im m<)t chut. Nhv v�y vua giup dam bao st,t
man cam trong cam giac cua toi , veta tranh dvc;:ic thoi quen xau
dung nhi�u dvang va mu6i.

Khi toi day thang, vua ngSng dau dvc;:ic tren giuang, cha da
dung tay day chan toi di, t�p luy�n giup toi di chuy�n. Bay gio toi
da hi�u dvc;:ic vi sao cha l<;ii bfo toi t�p luy�n di chuy�n som, b6i vi
nam sap la tu th� thich hc;:ip nhSt cho S\t v�n d<)ng cua tre. Khi tre
bo, nhCtng cd thjt vung c6 phat tri�n nhanh, dau ngSng cao c6
th� tt,t do quan sat canh v�t xung quanh, cd h<)i nh�n st,t kich
thich ding se tang len, nhv v�y se giup d<;ii nao phat tri�n m<)t
each nhanh ch6ng, giup tre tr6 nen thong minh hdn.

Sau khi thi giac cua tre da phat tri�n, hay giup tre b6i
dvang nang lt,tc quan sat. D�c bi�t b6i dvang nang lt,tc quan sat
cua tre thong qua nhCtng mau s�c tlidi nh<)n va phong phu.
O ng da treo kh�p trong phong toi nhCtng ban mau cua nhCtng
buc tranh, con trung bay rat nhi�u nhCtng tac phSm dieu kh�c
mo ph6ng . Tu khi toi con nh6, ong da giup toi nh�n bi�t cac
v�t trong phong nhv ban, gh� , d6ng thoi dQc cho tOi nghe ten
gQi cua nhung thu d6 d6. Ban dau toi chi chu tr9ng d�n mau
sac cua buc tranh, clan da ding hi€u dU<;'C ham y sau Xa cua
nhCfng buc tranh d6.

Khi cha khai md tri tu� cho toi, chuc nang ve cling vo cung
quan tr9ng . Ve khong chi giup kha nang man cam thj giac cua
tre d9t d�n m<?t muc nhat djnh ma con giup b6i duang trnh toan
di�n trong phUdng thuc tU duy cua tre, nhlfng dua tre dU<;'C
trudng thanh voi nhCtng nguoi cha m� ve gioi thl,fc s\f vo cung
may man . Cha toi chi bi�t chut it v� h<?i h9a, do v�y ong da
chuan bi cho toi vai buc tranh c6 hoa qua tudi d<?p va nhCfng chu
ga cho toi xem, con cho toi xem nhCtng cu6n truy�n voi nhCfng
buc hinh vui nh<)n, d6ng thoi d9c cho toi nghe. Vi cha d9c rat c6
tinh cam, do v�y toi thuong xuyen bi cu6n vao gi9ng d9c d6. Luc
d6 tuy toi chua hi€u cai gi nhung da nay sinh hling thu voi nhCfng
mau sac tUdi vui va thanh am d6 cua cha toi. Ngoai ra c6 luc ong
con dung traDh ve d� bi�u hi�n ra n<?i dung trong cu<)c n6i
chuy�n voi toi, m()t m�t giup toi hi�u them v� n()i dung cu()c n6i
chtJy�n d6, m�t khac phudng phap nay giup toi tang them ki�n
thuc cua minh.

£)� tang cuong cam giac cua toi voi mau sac, cha con mua
cho toi nhCtng mi�ng g6 va qua cau nho day mau sac, cho bup be
m�c nhCtng b() canh s�c sa, ong thuong dung d6 chdi d� chdi dua
voi toi . O ng cho rflng, phudng phap nay vo cung quan tr9ng, bdi
vi n�u tre ngay tu nho khong phat tri�n cam giac voi mau sac thi
khi lon len se khong nh9y ben vai mau sflc.

Trang cac cong Cl,l chdi dua khi con nho, but sap dong m()t
vai tro quan tr9ng. Cha toi cho rflng but sap c6 m()t vai tro nhat
djnh trong vi�c giup tre nh�n bi�t cac mau sflc, do v�y cha
thuong t�n dl,lng but sap cung chdi tro chdi "Tr�n chi�n mau
sac " vai toi. Ong chuan bi m9t ta giay trang, tu m9t di�m bat ki
bM dsu, tn..tac tien ong dling but sao mau do ve m9t duong dai
3cm, sau do toi se dung but sap do ve m9t duong thang song
song vai d9 dai nhu v�y, dung but sap mau xanh ti�p them m<?t
duong co d9 dai xap xi nhu th�, toi cO.ng phai dung but sap mau
xanh ve m9t duong mau xanh dang sau duong mau do ma tOi ve.
Cu nhu v�y ti�p t\,1c ve, n�u but sap ma tai dung khong gi6ng vai
mau sac cua Ong da Slt dv.ng thi tro chdi se khong ti�p tv.c nlta,
toi la nguoi thua cu<?c.

Khi toi vtra h9c di, cha da thuong xuyen dua toi di d�10,
d6ng thoi nhac tai chu 9 d�n mau sac cua bsu troi, mau sac cua
cay c6i , cua khom hoa, cua nhCtng ndi hoang da va mau sac cua
nhll'ng ki�n true, nhll'ng trang phv.c ma m9i nguoi m�c, tat ca
nhltng di�u nay d�u Vi S\f phat tri�n cam giac cua toi dcSi VOi
mau sac.

Toi rat kham phv.c nhCtng phudng phap t�p luy�n ki di�u
nay CUa cha toi, giup cho m6i nang ll,fc CUa toi d�u dt.iQC th� hi�n
ra m9t each nh� nhang nhat. Vi d� toi co du9c nang lvc chu 9,
cha va toi da cung chdi tro "Luu than khan" (Cham chu nhin).
M6i khi chung toi di b9 d�n cac ctta hang , cha d�u hoi trong tu
kfnh cua nhll'ng ctta ti�m do dl,tng nhCtng d6 gi, d6ng thoi d� tOi
tra tim h;ii nhll'ng thu do trong trf nha cua minh. Toi co th� noi ra
nhll'ng v�t dudng nhien cang nhi�u cang t6t. N�u nhll'ng thu tOi
ghi nha khong nhi�u bang cha thi nhat dinh se bi cha phe binh.

Sau khi tre du9c sinh ra, do chua co nang ll,fc bo bu9c cai
toi va nang ll,fc tl,t kh6ng ch� minh nen nang ll,fc t�p trung cua tre
rat kho tv. l<;ii . Th� la cha da d<?-y t6i cac lo<?-i hinh dung tU thong
qua nhll'ng s\f v�t s6ng. Khi tOi sinh du9c 6 tuan, ong da mua cho
toi qua bong bay mau 00, dcSng thoi dling mQt SQi day that ch�t
tren tay toi, qua bong cling Se theo S\f chuy�n dQng CUa tay toi
ma len tren hay hc;i xu6ng. V� sau m6i tuan cha thay cho toi m(>t
qua bong vai mau khac nhau. Thong qua tro chdi nay, cha da
d9Y toi nh�n bi�t cac h1nh dung tu v� do, lam, tron, nh� m(>t
each d� dang .

Sau khi phttdng phap nay dc;it dtt<;5c thanh cong, cha cho toi
cam mi�ng g6 co gan vai manh giay rap va cac d6 v�t khac d9Y
toi nhililg h1nh dung tt1 nhtt tho rap, nh�n bong. Dttdng nhien
phttdng phap nay co m(>t s6 nhtt<;5c di�m r6 rang, do chfnh la tre
se cam nhililg thu dang co tren tay cho ngay vao mic?ng . Day la
thl,fc t� cha m� nen d�c bic?t chu 9, nen nghi each d� tre khong
cho m9i v�t trong tay m1nh vao mic?ng.

D(>ng tay nhi�u mai co th� d(>ng nao nhi�u. do v�y hay giup
tre v�n d(>ng nhi�u chuc nang cua doi ban tay, di�u nay co 9
nghia quan tr9ng d6i vai vic?c luy¢n t�p nang 11,fc quan sat cua tre.
Cha toi thttong xuyen khong cho doi tay toi co thai gian nhan r6i.
D� toi sam phat huy h�t nang 11,fc cua doi ban tay minh, m6i
ngay ong d�u d� m(>t vai thu d6 vao trong long ban tay nho be,
d� toi co th� lam di�u gi do tren doi tay minh.

M6i thai khac khi toi tinh d�y, ban tay nho md r(>ng, cha
m� da nhanh chong d� tay t6i nam lay thu d6 gi do, binh thttong
cha m� thttong d� cac ngon tay cua t6i hoc;it d(>ng, d� toi cam
nam d6 v�t hay v6 long ban tay.

Ngoai ra, cha lu6n dan dat giup toi quan sat ban tay
cua minh, khi�n t6i hi�u dtt<;jc nhi�u chuc nang cua tay. Khi dtt<;:jc
8 9 thang, cha da cho toi m9t cay but sap va m(>t ta giay, cha
-

cling cam m9t cay but sap va m(>t to giay. Cha ve tren to giay do,
toi cling ve loc;in len tren ta giay cua m1nh . Thl,fc ra t6i ch�ng ve
ra cai g1, nhttng thong qua Sl,f quan sat, toi da bat dau phat huy
chuc nang cua ban tay.
 Di€u dang nhac d�n 6 day d6 la, khi cha ti�n hanh nhu v�y
d6i voi toi tuy�t d6i khong co st,t bat ep. O ng cho rang m8i dua
tre d€u c6 sinh m�nh, t\t nhien se khong ngling phat huy nang
luc:;:ing cua m!nh. Chi VI ong khong mu6n nang l\[c cua toi bj lang
phf, troi tu9t qua moi khong ngling n8 l\fc ti�n hanh cac bi�n
phap huong clan c6 hi�u qua. Do th\fc hanh nhftng bi�n phap
giao d\lc nhu th� nay khi�n toi luon c6 vi�c d� lam, do do toi
khong th� g�m dau ng6n tay, v1 cam thay vo vj ma nho l�, th�m
chi kh6c l6c am i. Ngu<;jc lc;ii nhftng phudng phap nay da giup toi
buoc dau di tren con duong tru6ng thanh lc;inh mc;inh.

Sau khi con trai toi ra doi, v<:) cua toi cling gi6ng nhv tat ca
nhftng nguoi m� tren doi, luon d� 9 quan tam d�n sue khoe cua
tre, luon lo lang s<;j tre g�p lc;inh hay bi d6i. V<:i toi d�c bi�t quan
tam d�n nhi�t d<? trong phong cua con, luon dung nhftng loc;ii
bong nhung m€m lam tam trai giuang, can phong cu nhv m9t
phong kfnh nuoi duong cac loc;ii th\[c v�t non not. N�u con ra
ngoai th! luon m�c quan ao day hdn m9t chut, b9c ch�t hdn m()t
chut, duong nhu chi s<:) con bi gi6 th6i di mat, th�m chf con d�c
bi�t lam cho tre m()t chi�c chan nho. Tinh yeu thudng qua muc
d6i voi tre th! cac ong b6 ba m� trong thien hc;i d€u mac m()t
b�nh chung, toi cho rling di€u nay khong c6 tac d()ng t6t d�n s\f
mc;inh khoe cua tre, c6 rat nhi�u dua tre khoe mc;inh bi lam hv di
b6i th6i quen d6 .

Cha toi da khong phc;im phai sai lam do. Toi sinh ra voi
b�nh t�t va th� chat y�u kem, m8i ngay cha d�u dung nuoc lc;inh
tam cho toi, dung phudng phap nhv v�y giup toi luy�n t�p kha
nang ch6ng lc;ii gi6 lc;inh, luy�n t�p Cd nang cua Cd th�. Toi khong
tan d6ng v<;j toi cham s6c con nhu v�y, nen da n6i cho co Sy
nghe phudng phap cua cha toi, hi v9ng co Sy c6 th� ti�p nh�n
phudng phap d6 nhvng v<1 t6i khong h� lay d9ng chut nao, th�m
chf con n6i: "Cai gi, troi l9nh th� nay, chan cua con kh6 khan
lam moi am du<1c, ha tat gi phai du6i chan trong nuoc l9nh? Con
con nho be, y�u du6i nhv th� sao l9i na lam nhv v�y? " . "Nhvng
lam nhv v�y se c6 l<!i cho con, d6 la nhcmg gi ma toi da trai qua" .
Thai d9 cua V</ toi cling la phan Ung binh thuong cua tat ca
nhcmg nguoi me? trong cu9c s6ng nay. Hay nghi m9t chut, voi
each hanh d9ng nhv th� voi tre th\.fc s\.f la qua kinh khung! Th\.fc
ra S\i lo lang d6 la hoan toan khong can thi�t. M�t va tay cua
chung ta thvong xuyen 19 ra ngoai trong troi l9nh, vi sao l9i vS.n
khong s<1 l9nh . D6 la vi tU nho chung ta da d� chung 19 ra ben
ngoai, chung ta da quen nhv v�y r6i.

Rat lau truoc day, c6 nguoi nhin thSy tri�t h9c gia Seneca
da n�m khoa than tren n�n tuy�t, cam thay VO cung kinh hai.
Seneca da n6i r�ng: "Toi cung rat ki quai, m�t va tay cua b9n
cling vo cling non not, nhvng vi sao tay va m�t cua b9n l<? ra
ngoai l9i khong cam thay l9nh?" . M9t nguoi tra loi: "B6i vi tay va
m�t toi tu trvoc tai gio luon 19 ra ben ngoai, toi da quen r6i, n6
trd thanh b9 ph�n chju d\.(ng tf>t nhat tren Cd th� toi, dudng
nhien se khong s<;' l9nh r6i" . Sencena ti�p them: "V�y thi hay coi
Cd th� toi nhll m�t Va tay cua b9n" .

Toi l9i ghi l9i m9t do9n n6i chuy�n, la di�u toi thay trong
do9n du kr gan day, no cung gi6ng voi vi�c noi ro van d� nay.
"Nghe n6i chau Au c6 m9t vung n6ng nhat ten la Manta, n6ng
hdn Rome, it khi c6 gi6, do v�y cang n6ng buc va ng9t ng9t, tuy
nhien nhcmg nguoi n6ng clan 6 day l9i khong s<! n6ng, bat k�
thoi ti�t n6ng th� nao thi b9n hQ cling khong tr6n ch9y anh nang
m�t trai, lam vi�c tr\.fc ti�p dvoi s\.f chi€u r9i cua anh m�t troi.
BQn hQ cling ren luy�n nhcmg dua tre cua minh nhv v�y, tre tU
khi sinh ra d�n 1 0 tu6i, khong m�c m<?t chut d6 nao tren toan cd
th§, ci1ng khong dung bat ki v�t nao d§ che nang, d§ anh nang
chi�u r9i tren toan cd th§. Sau khi da trai qua bai luy�n t�p nhu
v�y, khi Ian len se kh6ng con sQ n6ng nua " . Tht,tc ra, di@u nay
d6i vai m6i chung ta d@u gfm nhli v�y, chi khi duQc t�p luy�n tU
nh6, t9o thanh th6i quen v@ sau nay, cho du c6 g�p di@u ki�n
kh6c li�t th� nao chang nua, g�p phai nht1ng hoan canh khong
th§ nao tranh duQc cling d@u c6 th§ thfch ling m<?t each phu
hQp nhat.

Toi lay vf dl,l nay k§ cho VQ toi nghe, d6ng thai n6i vai co ay
rang, t6i phai dung nlioc l9nh tam cho con , nhling VQ toi Va
ngliOi hSu gai van kien quy�t phan d6i, VQ t6i kh6c l6c keu gao
rang toi mu6n mliU sat con minh, ngliai hSu gai cling n6i t6i bi
dien r6i nhung t6i van kien tri vai phlidng phap cua minh, bC:ii vi
con trai toi da bi vQ toi chi@u qua, sinh hu r6i, khong lam nhu v�y
tinh hinh se cang trC:i nen t6i t� hdn. Toi chi c6 th§ tht,tc hi�n
tling buoc m<?t, vao ti�t trai mua xuan am ap, toi dung nuoc am
tam cho con, cling voi st,t thay d6i ti�t trai ngay cang n6ng len,
nuoc tam cling cang ngay cang trC:i nen l9nh hdn, khong lau sau
thi toan b<? d@u dung bang nuoc l9nh. Khi moi bat dSu con toi
van chlia quen, khong bang long dung nlioc l9nh d§ tam, luc d6
be luon kh6c l6c Sm i ma keu than rang: "Cha xau lam, nuoc
l9nh " . Toi khong d§ 9 d�n con vi be ma kh6c Sm len, vQ t6i cling
kh6c theo va n6i: "ThuQng d� a, con bi dong cling mat thoi!
Dling tay l9i ! " . Toi luon c6 gang khuyen nhu vQ: " Hay nghi m<?t
chut d�n nht1ng dua tre trong gia dinh ngheo di, trai lc,=mh b9n tre
cling khong di giay, th�m chf hang ngay cu di l9i trong nuoc l9nh,
nhung chiing bao giO sinh b¢nh. N�u con chung ta c6 duQc cd
th� khoe m9nh, con se khong phai chiu st,t day vo voi nht1ng cdn
dau don CUa b�nh t�t, Slj khoe m9nh cua tre la quan tr9ng nhat! "

�- 39 ));;
 Chi nhu v�y, tU ml.ta xuan d€n ml.ta dong, toi da kien tri
dung nuoc lc;mh t�m cho con, truoc tien la n1a chan , sau d6 la
t�m, cho du vao nhftng horn lc;mh nhat ml.ta dong ding chua tt1ng
gian doc;m, con toi da clan t�p dtt<!c th6i quen nay, ngay ml.ta
dong k€t thuc voi nhftng lop bang m6ng, con toi cung khong do
dt,t m<)t chut nao du6i chan vao trong nuoc lc;mh. Phudng phap
nay dem lc;i.i hi¢u qua r6 r¢t. v� sau con toi rat it m�c b¢nh, b¢nh
cam cum thong thuong cling khong con m�c nua.

" M9t cd th� mc;i.nh kh6e la m6n qua Ion nhat ma thuc;:ing d€
ban t�ng cho m6i nguoi, nhung phai lam gi d� c6 dtt<;jc tai san
nay d€n cuf>i doi thi can bo ra SlJ n6 lt,tc trong suf>t ca CUQC doi" .
D6 la cau n6i ma cha toi da tt1ng n6i, ong cho r�ng m<)t cu<)c
s6ng c6 quy lu�t la nguyen t6 can ban trong st,t cd ban d� duy tri
m<)t cd th� kh6e mc;i.nh. Nhftng nguoi truong th9 trong Heh st'.t d�u
la nhftng nguoi c6 m9t cu9c s6ng quy lu�t, v� phttdng di¢n nay
tOi se lay ra hai vi dl,l di�n hinh nhat la Goethe. Cu<)c s6ng cua
ong rat c6 quy lu�t. ong dua ra m<)t thoi gian bi�u lam vi¢c va
nghi ngdi rat nghiem kh�c. m9i hoc;i.t d<)ng nhu an cdm , lam vi¢c,
di ngu, nghi ngdi d�u tuan theo thoi gian bi�u ma ti€n hanh. Ong
s6ng rat th9; nhung quay dau nhin lc;i.i bc;i.n be cua ong - Tich Can,
VOi CUQC sf>ng khong CO chut quy lu�t nao, do V�Y tuy tucSi con rat
tre nhung da qua doi r6i. Cha toi rat coi tr9ng van d� nay, tU nh6
ong da tc;i.o cho toi m9t cu9c s6ng c6 quy lu�t va th6i quen tuan
thu thoi gian nghi ngdi va lam vi�c.

Nhu da n6i 6 tren th6i quen dung tht,tc pham khoa h9c cua
tai da dtt<!c hinh thanh ngay tU nh6, luc d6 cha can gio cho toi an
sua, th�m chi voi phltdng di�n mat ngu, chi khi toi con nh6 thi c6
th� mu6n bao nhieu ngu bay nhieu, khi da Ion len m<)t chut, cha

-;::(_. 4 0 .]);;;
da khong cho phep toi ngu nvang nua. M9t th6i quen ma cha toi
khong th� khoan dung, d6 chfnh la t�t ngu ntiong, ong cho rang
mu6n c6 du<1c m9t sue kh6e t6t thi nhat d!nh phai ngu som, d�y
sam. Vi v�y hinh thanh th6i quen d�y sam, ngu sam la m9t
chuy�n vo cling quan tr9ng. O ng da l�p cho toi m9t thoi gian
bi�u quy d!nh nghiem ng�t thoi gian lam vi�c va nghi ngdi, 6 gio
sang d�y, sau d6 t�p th� d\,lc, 7 gio bat dau h9c, nghi ngdi va vui
dua. Thai gian nao nghi ngdi, thoi gian nao an di�m tam d�u c6
quy d!nh ca, 9 gia t6i thi nhat d!nh phai len giuang di ngu. Bay
gia xem lc;1i bang thai gian d6 qua th�t qua vat va, luc d6 toi cling
thvang xuyen khong mu6n tuan thu, cam thay rang phai chap
hanh tri�t d� qua th\fc vo cling kh6 khan, cha cling khong ep
bu9c toi phai chap hanh, ma thvong dung phudng thuc d� toi t\f
ganh ch!u h�u qua, yeu cau toi phai chap hanh .

Con nha m9t ngay, ca nha chu toi d�n nha toi lam khach,
nhin thay nhang nguoi anh nguoi ch! lau ngay khong g�p khi�n
toi vo cling vui ve. Sau khi an cdm xong, chung toi cling chdi tro
tr6n tim, chung toi chdi vui ve d�n muc da d�n 9 gia, la thoi gian
can di ngu ma toi lc;ti quen mat. Cha nhin thay toi van chva di
ngu, ben nhac nhd. Nhvng toi dang chdi vo cling thfch chi, nao
d� dang ch!u roi di, th� la toi ben muQn ca khach d�n chdi nha
ma yeu cau cha: " Cha a, d� con chdi them m<)t tf nua, dti<!c
khong?" . "Khong duQc, nhanh ch6ng di ngu maul " . Ong da tU
ch6i toi nhv v�y. "Cha, d� con chdi them tf nua di! " , luc d6
nguoi chu cling giup toi n6i: "Xem n6 chdi vui th� nay, sao ma
ngu duQc, cd h9i d� b9n tre chdi vai nhau cling khong nhi�u, d�
n6 chdi m9t chut nua di! " . "Khach d�n chdi cling khong duQc
thay d6i thoi gian lam vi�c va nghi ngdi" . Cha toi van tU ch6i nhv
v�y. Chu nhin thay dang ve khS.n khoan van nai cua toi ben
khuyen bao: " Nghiem khac nhv th� voi tre lam gi, b9n em cling

� 41 ]);;
khong thuong xuyen d�n, pha l� m9t 1€m di! " . Cha toi n6i m9t
each nghiem tD.c: "Duc;:ic r6il Carl, con tt,t quy�t dinh dil Con c6
th� khong can di ngu nhung 6 gio sang mai phai d9y duc;:ic, cha
se khong cho con ngu hdn m9t phut nao" . Toi bi�t cha n6i la
lam, nhung nhin thay m9i nguoi dang vui chdi rat hao hue, toi
khong na roi di. Buc5i t6i horn d6 vi qua vui ve, toi da hoan toan
quen di thoi gian trong khi vui chdi, mai d�n 1 1 gio moi di ngu.
Ngay horn sau, khi troi vua sang, cha da danh thuc toi dung vao
6 gio sang . Nhung c6 nghI moi bi€t duc;:ic, th�t st,t la m�t moi, v�
can ban t6i khong ngu du giac. Toi nhtim mtit ma n6i voi cha
r�ng : "Cha a, con m�t ltim, bay gio c6 di b9 thi ding ngu g�t
thoi " . Nhung bat k� n6i th€ nao, cha toi kien quy€t t6i nhat dfnh
phai d�y. "T6i qua cha da n6i voi con, con phai tt,t minh ganh
ch!u h�u qua. T6i qua la con tt,t minh h,ta ch9n ngu ft di hai ti€ng" .
"Nhung, con . . . " . "Con n6i gi ding khong duc;:ic, 6 gio thuc d�y la
quy dinh khong thay dcSi duc;:ic, day la h,ta ch9n cua chfnh ban
than con, cha bi�t con m�t nhung van phai thuc d�y" . Cha toi
kien quy€t khong nhuc;:ing bQ. Toi cu md h6 thuc d�y, horn d6
m9i suy nghI trong dau 6c toi hoan toan bi�n dau mat, h9c ding
khong c6 hi�u qua. D€n 8 gio t6i, chi hQ gQi toi ding chdi tro
chdi, nhung tht,tc st,t toi ch�ng con tinh than nfta, m9t minh trd v�
phong ngu cua minh.

Vi toi khong tuan thu bang thoi gian bi�u lam vi�c va nghi
ngdi nen thuong xuyen bf dau dau. K� tU d6 v� sau toi khong con
dam vi ph9m thoi gian nfta.

D6i voi nguoi binh thuong ma n6i thi vi�c tuan thu m9t each
nghiem ng�t thai gian h9c t�p va nghi ngdi la m9t vi�c kho khan
va kh6 c6 th� keo dai. Nhung vi toi ngay tu nho da hinh thanh
th6i quen nay nen khong cam thay c6 nhi�u kh6 khan. Toi

�4 2 __F
khong bai gio lang phf thoi gian tren giliong ngu, di�u nay dem
d�n lc;:ii fch lon cho t6i. Ngoai ra, do phai d<;iy som nen M se phai
ngu som, vI th� cling tranh duc;:ic vi¢c phai tham gia nhling ho9t
d(>ng dem lang phf thoi gian, vo dt,mg hay khong lanh m<;inh. Cha
t6i thuong n6i, gibe ngu la m6n qua ma thvc;:ing d� danh t�ng cho
con nguoi , d�n thoi gian nghi vao ban dem, dilng n6i la vui d�a
ma ngay ca lam vi¢c hay hQC t�p cling khong dti<;:iC cho phep ,
ngu la chuy¢n duy nhftt nen lam trong dem t6i.

Trong nhling nam thang thoi tre cua minh, Farah luon chim
dlim trong khoa h9c, thuong lam vi¢c d�n 2 gio dem, hoan toan
khong quan tam d�n nghi ngdi va gibe ngu. Cha ong cho rang d6
khong phai la m(>t chuy¢n t6t, thliong xuyen khuyen bao ong:
Mu6n c6ng hi�n ca cu(>c doi minh cho khoa h9c thI truoc tien
phai hi�u dvc;:ic tam quan tr9ng cua vi¢c nghi ngdi, luy¢n t�p bC:li
vI day d�u la nhling nhan t6 quan tr9ng giup dam bao st,t kh6e
m<;inh cua cd th�, n�u kh6ng c6 m(>t cd th� kh6e m<;inh, cling se
ch�ng c6 chut ngu6n v6n nao trong cong vi¢c . Cha toi rftt tan
thanh each nghi nay, cha cling thuong dung each n6i nay d�
nhlic nhC:l toi. T<;li m(>t cu(>c h(>i ng(>, m(>t nguoi b<;in cua toi n6i
truong c�u fly c6 m(>t thien tai s6 hQc , lam vi¢c rftt cham chi,
thuong tranh thu tilng phut giay m(>t, lam vi¢c d�n muc quen an,
th�m chf sinh b¢nh, bC:li vI sc;:i la thoi gian nen khong mu6n d�n
b¢nh vi¢n kham. H�u qua C:l de) tu6i 33 da qua doi . Cu6i cung
nguoi b<;in nay n6i: " MC)t tinh than n6 lt,tc lam vi¢c nhu v�y th�t
dang d� nguoi khac kham phl,lc! " . "Toi l9i khong nghi nhv v�y,
toi cho rang anh ta th�t st,t rftt ng6c ! " Cha toi phan d6i. Ti�p
theo d6 cha da k� cau chuy¢n v� Farah cho m9i nguoi cung nghe.

Rat lau sau d6, cha van nhlic nhC:l toi nhv v�y. "Nguoi d6 c6
th6i quen t6t trong cu(>c s6ng , c6 m(>t cd th� kh6e m<;inh, c�u fly
c6 ca dai m1nh d� nghien cw sau hdn v€ s6 h9c, nhll'ng c�u Sy
da khong hi€u r6. VI sao c�u Sy chi!ing coi tr9ng chut nao khoan
v6n nay. Do v�y cha khong hi v9ng tu6i tre cua con ding se
gi6ng voi c�u Sy. Cho du con c6 la thien tai th1 d1ng d� lam gi?
Cha hi v9ng con se khoe m;;mh d� tntang th9, lam bat ki vi�c gi
ding khong lay sue khoe cua minh ra danh d6i.

Cong vi�c cua toi hi�n nay rat nhi€u, vua phai len giang
dvang d9i h9c, vlia lam gia sv, con phai ti�n hanh nghien cw
h9c phap, thvang xuyen b�n n?n d�n muc khong dam lang phi
m<?t phut nao, nhll'ng toi van bo thai gian cua minh ra cung gia
dlnh t�n hv6ng ni€m vui. Toi c6 th� lam dli<!c nhCtng di�u nay,
d�u mang l9i l<!i fch cho sue khoe cua ban than . flay d�u la cong
lao cua cha toi .

NhCtng each giao d9c giup cho cd th� m<;tnh khoe nay d�u la
bai h9c dau tien trong bai h9c giao dt,Ic som ma cha da d<;ty toi,
n6 quy n<;tp l9i bao g6m may di�m sau day:

Hit thd th�t nhi�u khong khi trong lanh, v�n d<?ng nhi�u,
tht,tc phSm phai thanh d9m, c6 dinh dvang, tlim nhi�u b3.ng nvoc
l9nh , dam bao giSc ngu, duy tri cu<?c s6ng c6 quy lu�t. Tht,tc ra
day d�u la nhCtng vi�c ddn gian va d� lam.
CJw:u.llf/ 3
� Kbai pba tri l�c trong s� bao boc

Trf tu? cua con nguai c6 ti) l<;ii t<;ii m9t di@m thz cCmg
khong th@ giup duqc ke khong c6 trf tu?, cung gi6ng n h u m9t
nguai bj mat di thj lr,.tc khong th@ dung thj lr,.tc cua nhiing
nguai xu ng quanh b6 sung sr,.t th i�u s6t d6 cua ban than mznh.

f)� SOm khai pha cac ti�m nang cua t6i cha da nghien CUu
rat nhi�u cac tac phSm giao d\lc n6i ti@ng, di;ic bi�t la phuong
di¢n ph6 c�p giao d\lc sam, 6ng cho r�ng tuy m6i dua tre d�u c6
ti�m nang cua minh nhung lo9i ti�m nang nay ding c6 nguyen
tac giam. Do v�y, can cu theo nguyen tac giam v� ti�m nang cua
tre, trong qua trinh cua m6i con nguoi d�u c6 m9t giai do9n thfch
h9p nhat d� phat huy dv9c m9t 109i nang h,tc di;ic bi¢t nao d6 cua
ban than minh. Thai gian thfch h9p la ct,tc ki quan tr9ng, n6
mang tfnh chat quan tr9ng d6i voi st,t phat tri�n trf lt,tc trong su6t
CUQC doi cua m9t con nglioi, nhat djnh khong du9c bo la. D6i voi
then ch6t trong vi¢c phat huy sam trf tu? cua tre thi nen nam
vCtng thai k1 thfch h9p nhat nay. Tre truoc 3 tu6i, la thai k1 tuy¢t
nhat d� phat tri�n ngon ngu, sam d9y tre ngon ngu trong thai ki
nay la v6 ding quan tr9ng. Bai vi ngon ngu wa la cong C\l ti�n
hanh cua tu duy, ding la cong C\l cM ti@p nh�n tri thuc, khong c6
cong C\l nay chling ta se khong c6 du9c bat ki tri thuc nao. Loai
nguoi chung ta sd di c6 th� trd nen w vi¢t, vu9t xa cac loai d(:mg

� 45 ]);:;
v�t khac, d9t d�n trlnh d<? van minh nhu ngay nay la do chung ta
da bi�t sli dt,mg ng6n ngu ma cac loai d<;:>ng v�t khac khong c6
dtiQC . Do v�y ' n�u tre khong nhanh ch6ng nam vltng ng6n nglt
thi khong th� phat huy t6t nang h,tc cl.ta minh . N�u c6 th� d� tre
nam vltng ngon nglt trtlOC 6 tucSi, V�y thi Stj phat tri�n CUa tre Se
rSt nhanh, hon nlta tf>c dQ CUa tre cling Vt1Qt nhanh hon nhftng
tre khac.

Rat nhi�u cac b�c cha m� luon tim du m9i each d� phat
tri�n th� chat cho tre, nhung cha cl.ta toi khong nhftng chu tr9ng
phat tri�n st,t khoe m9nh co th� ma con vo cung coi tr9ng vi�c
kfch phat trf nao cho toi. Sau khi ong dua ra quan di�m nay, c6
rat nhi�u cha m� cam thSy VO cling kinh ng9c, cho dmg lam sao
c6 th� lam du9c di�u nay? Nhung cha t6i l9i cho r�ng, lam cha
m� chi dm luu 9 m<?t chut la se phat hi�n ra, ngay tU nho tre da
rat man cam vai thanh am cl.ta nguoi va nhttng thu d6 khac. Bi�u
nay chttng ta, vi�c blit dftu giao dl,lc sam ngon ngft cho tre hoan
toan la vi�c c6 th� lam dv9c. V�y thi sam la vao luc nao day?
Ong chu truong tU ngay tu6i thu 15 cl.ta tre nen bat dau "Tuai
tam" cho chung nhftng tu ngu, hay dc;i.y n6i tu khi tre bat dau
nh�n bi�t stj v�t.

Cha da k� cho t6i nghe nhftng tU don ma cha da d9y trong

khoang thai gian toi dv9c 1 5 ngay.

"Khi con dv9c 1 5 ngay, chung ta da du6i tay chi dau truac
m�t con, sau khi con nhin thSy da tum lSy n6. Luc vtta mai bat
d§.u do nhin kh6ng chu�n, con thuong xuyen kh6ng th� nam
vltng . Cu6i cling cling nam dtiQC, con VO cling vui mltng, cM ng6n
tay vao trong mi�ng g�m. Luc d6 cha da dling gi9ng di�u r6 rang
ma am ap l�p di l�p l9i nhi�u lan phat ra nhftng am thanh cua
" Ng6n tay, ng6n tay" cho con nghe.
 Chfnh trong hoan canh nay, khi con vua c6 nang h,.tc nh�n
bi�t st,t v�t, cha m� da lay rat nhi�u d6 cho con xem, d6ng thai
dung nhltng ngon tU Sm ap ma r6 ding nhi?ic lc;i.i nhi�u Ian ten gQi
cua nhltng thu d6 d6. Khong lau sau, con c6 th� phat am m(;)t
each r6 rang ten gQi cua nhltng thu d6 d6" .

Ngan ngCt dung d� giao ti�p va hi�u nhau. " N�u h9c ngon
ngCt ma khong dung d� bi�u dc;i.t thi khong th� hQC t6t dt.t<1c" . Cha
toi da n6i nht.t v�y. Do v�y, cha vo cung coi tr9ng vi�c nghe n6i
cua tre trong qua trinh h9c ngoc;i.i ngCt, d� xt.tang cha m� hay cho
tre m(;)t moi trt.tang nghe trong khi h9c ngon ngCt, tc;i.o cho tre cd
h(;)i dt.t<!c n6i. Cha m� nen sam n6i chuy�n vai con, bdi vi nhltng
tre Ian trong vong 6 tuan da c6 nhltng phan ling d6i vai nhltng
am thanh trong cu(;)c n6i chuy�n . Trang thai ki nay, n�u ngt.tai
dc;i.y tre khong thfch n6i chuy�n, khong tim hi�u tre ho�c nhltI1g
ngt.tai khac n6i chuy�n, thi thai gian n6i chuy�n cua tre se bi
giam di. Khi tre cung n6i chuy�n vdi ngt.tai Ian moi bi?it dau n6i,
c6 rat nhi�u luc tre d�u la "Tt,t n6i chuy�n" . Cha m� nen ni?im
vltng thai ki then ch6t nay d� cung giao ti�p vai tre, d� nang lt,tc
nghe cua tre ngay cang phat tri�n.

M6i khi tinh d�y tU trong giSc m(;)ng , cha va m� ho�c cling
n6i chuy�n voi toi, ho�c nh� nhang hat cho toi nghe. Khi anh
mi?it cua toi dling lc;i.i tren bong hoa giSy treo tren git.tong, cha m�
khong h� gi?it gong ma tht.tong nhi?ic lc;i.i: " Hoa giSy do, hoa giSy
vang" . N�u dang lam vi�c, cha dlng se dung m(;)t ngCt di�u v6
cung than thi�t n6i chuy�n cung toi, n6i cho toi nghe 6ng dang
lam gi.

Tren pht.tdng di�n h9c t�p ngon ngCt, m� chfnh la ngt.toi

thay dau tien cua toi, nhltI1g ngon ngCt ma tre n6i ra tht.tong
khong c6 quy phc;i.m, phat am cung khong chuSn, di�u nay dt.t<!c
quy§t djnh phSn Ian dva tren S\f b6i dvang ban dSu cua nguai
m<?. Khi cha m<? d9y toi h9c ngon ngu, hQ d§u n6i rat chinh
xac, ro rang, d� toi c6 th� dSn n�m vung du(/c, m6i cau cha
m<? n6i ra d§u rat ch�m rai, hon nua con n6i l9i vai lSn. Cha
m<? luon khuy§n khich toi n6i nhi§u, nhv v�y se giup tre nhanh
ch6ng n�m vCtng du<1c m<?t lu<1ng Ian tu don, doim ngu va cau.
"
Cha thuang d� toi duy tri m<?t s\f nhi�t tinh khi n6i chuy�n,
th�m chi khuy§n khich toi bi�u d9t, c6 nhetng luc cha con t9o
cho toi m<?t moi truang n6i chuy�n nhat dinh, vi dv c6 nhung
luc ht.fang clan toi dQC lai bai hat cua tre nh6, k� cau chuy�n,
d§n khi toi c6 th� n6i du<1c nhung tu song am, doan ngu thi cha
van khong ngltng n6i ra nhCtng doan ngu don gian d� giup toi
n�m vCtng va hi�u du(/c.

Trong qua trinh d9y ngon ngu cho toi, ong da t6ng k§t ra
m<?t h� thbng phuong phap rat c6 hi�u qua. Phuong phap h9c
t�p ngon ngu nay giup t6i c6 th� de dang, thoai mai h9c t�p ,
hon nua khi toi du<1c 9 tu6i c 6 th� tinh thong ngon ngu cua 6
qubc gia. Do v�y toi van thvang dung h� thbng phuong phap c6
hi�u qua nay d� d9y ngon ngu cho con trai toi. Phuong phap nay
khong chi la s\f sang t9o du<1c t6ng k§t l9i tu trong qua trinh thvc
tien d9y ngon ngu cua cha, ma con c6 m<?t dong g6p to Ian
trong phuong di�n h9c t�p ngon ngu cua loai nguai. Bay gia toi
se giai thi�u h� thbng phuong phap nay cho nhetng b�c cha m<?
dang mu6n d9y ngon ngu cha con cai cua minh, d6ng thai mu6n
nhetng dua tre cua minh c6 th� h9c th�t t6t ngon ngu:

(1 ) Ngii am thuan tiiy

Khi toi phat ra m<?t thanh am, vi dv: Ka ka ka, cha ngay l�p
tac se phan Ltng l9i, cling n6i "Ka ka ka" vai t6i. M6i khi ong d9y
'
t6i phat am "Ma ma ma ' , n§u toi phan Ltng, tuy khong ro rang

-;:;.{__ 48 �
l�m, cha vS.n khfch l� toi h�t muc. Tuy nhien khi sl.t di.,mg phudng
phap nay nhat thi�t phai nghe ro phat am cua tre, vi d\l khi tre
phat am "Mo mo mo" , b<;ln l9i nghe thanh "Ma " , d6ng thai
khuy�n khfch tre, cu nhv v�y v@ sau tre se phat sinh st,t h6n lo9n
trong qua trinh phat am.

Cha va toi cling chdi tro chdi nhv th� nay, luon dvc;:ic ti�n
hanh m<?t ti�ng sau khi toi thuc d�y, bdi vI tinh than cua m<?t dua
tre se tinh tao nhat sau khi thuc d�y m<?t gio, hi�u qua se cang t6t
hdn. D6ng thai phai cling tre trao d6i trong qua trinh phat am,
t6t nhat hay cho tre nhin thay khuon m�t cua cha m�, dudng
nhien t6t nhat vS.n la d� tre nhin thay nhililg d<?ng tac d mi�ng.

09y tre phat am thuan tuy nhat djnh phai ddn gian, r6 rang,
nhat thi�t khong dvc;:ic l�m lai. Vi d\l khi d9y tre phat am "A", d9y
trt,tc ti�p la dvc;:ic r6i, hoan toan khong nhat thi�t phai n6i ra m<?t
do9n chuy�n kha dai, nhv v�y tre se khong nghe r6, se d� dang
d9c sai.

(2) Bat dau tCt nhiing SI/ v¢t a moi truang xung quanh

Chung ta d@u c6 kinh nghi�m, h9c ti�ng nuoc ngoai thI

truoc tien ghi nho nhililg tU ddn, nhvng l9i rat phi hoai cong sue,
rat nhanh ch6ng se bi lang quen. C6 m<?t khoang thoi gian, Vl
mu6n sau nay d9y toi ti�ng Anh, ong da quy�t tam phai h9c t6t
n6, 6ng da mang theo cu6n tu di�n b6 tui cua Webster h9c thu<?c
long tU dau d�n cu6i, nhvng khong th� nho n6i, l9i khong dem
d�n lc;:ii fch Ion nao . V� sau, ong da t6ng k�t ra m<?t kinh nghi�m
trong qua trinh hQc, d6 la: Phai ghi nho nhi�u tu ddn, thi vS.n nen
d9c nhi@u sach thu vi, ghi nho tU ddn trong qua trinh d9c sach.
Voi van d� tudng tt,t, d� phong phu them v6n tU vt,tng cua tre ma
nh6i nhet theo each: "Nh6i vjt" se khong d9t dvc;:ic m\).c dfch, trai
l9i con gay ra nhililg tac h9-i.
 09y tre n6i chuy�n th\fc ra rat kh6, n�U khong th\fc S\f bo ra
cong sue th! e r�ng khong th€ d9y t6t du9c. Cha thong qua vi�c
n6i chuy�n voi t6i v� nhltng thu lien quan toi dt,mg c1.,1 tren ban
h9c, nhltng thi�t k� trong phong , nhltng lo9i hoa va con trung
trong vuon da d9y toi m9t each c6 hi�u qua each phat am nhiing
tU don va 9 nghia cua chung .

Sau khi toi da lon len m(>t chut, cha m� om t6i va d9y cho
toi bi�t ten gQi CUa tat ca CaC lo9i th\fc V�t CO th€ thu hut S\f chu y
cua toi, nhltng d1.,1ng Cl.,l va thvc phSm trong bffa an, cac b(> ph�n
tren eel th€ va tling chi ti�t cua trang ph1.,1c, nhltng lo9i hoa co,
cay trong san vuon, m6i noi trong phong, tom l9i nhin thay gi se
d9y cai d6. Cha m� cung d9y toi d(>ng tU va h1nh dung tu, giup
kho tlf V\jng cua toi ngay cang phong phu hon .

Duong nhu sau beta com t6i m6i ngay cha m� d�u dilt t6i di
d90. Tu trong nha d�n giao duong trong than, bat k� thu g1 tren
duong di cha m� d�u giang cho toi nghe, d6ng thoi c6 9 thuc d€
toi chu y: Nhiing cay cao, nhiing b1.,1i co thap, nhiing chu chim
nho bay lu9n , nhltng hang rao g6, nhltng ng9n den duong,
nhltng tang lau, xe ng\ja, cac lo9i hoa co, cac lo9i nguoi, con c6
ca nhang con ki�n nho b�n r(>n. D6i voi th� gioi ben ngoai tran
ng�p s\f hi�u k1 nen t6i bi nhltng thu nay cu6n hut vo cling m<;lnh
me. Cu ra khoi nha la chi nay chi kia, cu y a khong ngling, n6i
chuy�n cung ti�n b(> rat nhanh.

Duong nhien khi thvc hanh phuong phap giao d1.,1c nay cung
nen chu 9 d�n tr1nh t\f ti�n hanh, d� truoc kh6 sau. Khi moi bat
dau d9y nhltng dUa tre phat am d� m(>t chut Va nhltng CUQC n6i
chuy�n tuong d6i don gian , chi can m6i ngay kien tr} luy�n t�p,
gilt dl.fQC S\f can b�ng thi nhat d!nh se thu dUQC hi�u qua.

� 50 ]);;;
 (3) Ta ng them Sl,1 hi�u bi�t cua tre d8i vai th� giai thong
qua k� ch uy¢n

Khi tre c6 th� hoi nghe hi�u cau chuy�n, d6i voi cha m<? ma
n6i th! vi�c m6i ngay d@u k� chuy�n cho tre nghe la VO cung can
thi�t. Duoi con mat cua cha toi ch�ng c6 g1 quan tr9ng hon vi�c
k� chuy�n CUa ong bCii Vl tre luon tran ng�p Sl,f hi�U k1 d6i VOi th�
gioi day lc;i. lam nay, th� gioi nay d6i voi tre luon tran ng�p nhi1ng
di@u can kham pha, Vl th� can SOID d� tre nh�n bi�t v@ th� gioi
nay, dc;i.y cang som cang t6t. D� b6i duang nhi1ng nang li,tc cho
tre v� th� giOi nay, phuong phap t6t nhat duong nhien la k�
chuy�n. K� chuy�n giup tre luy�n t�p nang li,tc ghi nho, khoi gQi
trf tudng tuQng, mCi r<?ng tri thuc. N�u truy@n th1,1 ki�n thuc m9t
each may m6c, cilng nhac th! tre se gi;lp nhi@u kh6 khan trong
vi�c ghi nho. Voi h1nh thuc giang dc;i.y thong qua vi�c k� chuy�n,
tre se thich thu lang nghe, d6ng thoi cling d� dang ghi nha hon.
Do v�y, dc;i.y tre thong qua phuong phap k� chuy�n la thfch
hQp nh§t.

Cha toi cho rling nghe k� chuy�n la con duong hi�u qua
nh§t giup tre nh�n duQc nhi1ng ki�n thuc v@ ngon ngu, do v�y
ong khong nhi1ng k� chuy�n cho toi nghe, ma con li,ta ch9n
nhi1ng cu6n sach t6t, k� cho toi nghe m9t each ch�m rai va ti mi.

Hon nua, k� chuy�n khong chi d� tre nghe m<?t each bi

d<)ng, cling nen yeu cau tre k� lc;i.i cau chuy�n d6. N�u khong
hi�u qua cua vi�c k� chuy�n se khong duQc nhu mong mu6n.

Toi cling dem nhi1ng phuong phap nay cua cha toi k� lc;i.i
cho vQ toi nghe, khi con trai toi con chua bi�t n6i, vQ toi da k�
cho con nghe cac chuy�n than thoc,�.i va truy@n thuy�t cua cac
nuoc Bae Au, Hi Lc;i.p, Rome. DQi khi con c6 th� n6i chuy�n, hai
ID<? con da bi�u di�n nhi1ng cau chuy�n d6. Chung toi tran thu�t
l9i cho con cau chuy�n v� "Thanh kinh " , c6 nhCtng luc con dung
hinh thuc tro chdi d� bi�u di�n.

Voi phudng phap giao d\.lc sinh d(mg th� nay, r6t cuc)c cling
dem l9i k�t qua . Con trai toi khi du<1c 1 tu6i da ghi nho mc)t each
d� dang hdn 3000 tu ddn. Con s6 nay d6i voi mc)t dua tre 8 , 9
tu6i da khi�n nguai khac phai kinh ng9c .

(4) Coi tr<;mg vi?c lam phong phu v6n tu vtJng

Di�m quan tr9ng nhat trong vi�c b6i dvang nang h.tc ngon
ngCt cho tre chfnh la nhanh ch6ng lam phong phu kho tt1 vt,tng
cua tre. Cha luon vo cung coi tr9ng vi�c ren luy�n tt1 vt,tng cho tOi.
Pham la nhCtng st,t v�t toi khong th� nh�n bi�t du<1c, cha m� yeu
cSu nguai cham soc toi khong dung each n6i " Cai nay, cai kia " ,
chi khi toi d a ghi nho st,t v�t moi d� tai dung nhCtng d9i tu thay
th�. Hdn nCta, khi giang giai cho toi nghe, trong d6 luon c6
nhCtng tt1 ngCt khong hi�u, cha luon giang giai ti mi cho toi nghe,
quy�t khong giai quy�t cho xong chuy�n hay giang giai md h6.

Dt1ng cho rbng do con nho, d6i voi nhCtng tu kh6 giai thich
tre se khong hi�u. Tren tht,tc t� 9 nghia cua hanh dc)ng nay
khong phai d� fre ngay l�p tUc ghi nho hay nghe hi�u, ma dung
d� Ir giai nhCtng ban than hanh vi cua nhCtng tt1 sinh ra, d<;iy cho
tre thai de) va phudng phap h9c. N�u ngvai Ion g�p phai ch6 kh6
trong qua trinh truy�n th\.! ki�n thuc cho tre ma bo qua luon thi
tre se hinh thanh mc)t th6i quen xau la "Khong tlm hi�u t�n g6c
van d�" .

Nvoc Due c6 nhCtng bai d6ng dao vo cling d� hi�u. Chung

ta nen coi tr9ng nhCtng di san van h6a nay. Ngay tt1 nho, cha da
d9c cho toi nghe nhCtng bai d6ng dao, d6ng thai nh�c nhd toi ghi
nho chung bdi v1 ngCt di�u cua nhCtng bai d6ng ca nay vo cling d�
nghe va d� ghi nho, do v�y c6 tac dt,mg Ion trong vi�c lam phong
phu them kho tLt vt,tng cua toi . Khong chi nhu v�y, trf h,tc cua toi
cling phat tri�n nhanh hdn trong qua trinh d9c cac bai d6ng dao
nay. Toi d9c sach khi chua d€n 4 tu6i, nhftng sach nay chu y€u
du<1c vi€t voi hinh thuc ca tlt.

(5 Pha n dBi dc;zy tre each n6i ch uy?n va phuang ngon

khong day du

. N6i chuy�n hay phudng ngon khong day du c6 th� t9o cho
tre tu duy md h6, gay ra nhftng trd ng9i trong qua trinh giao ti€p .
Cha toi luon phan d6i each d9y tre n6i chuy�n va phudng ngon
khong day du, vi dv. d9Y tre n6i cac lo9i nhu " Oa Oa" (Con meo) ,
"Ya Ya (Buoc chan), "Wang Wang" (Ch6). Nhftng ngon ngCt ki�u
nhu v�y gay ra nhftng tac d<?ng xau trong qua trinh phat tri�n
ngon ngCt cua tre, dieu nay doi hoi st,t chu 9 cua cac b�c pht,1
huynh. Dudng nhien tre h9c each n6i chuy�n va phudng ngon
khong day du se d� dang hdn, do d6 rat nhieu cha m� cho rang
ngon ngCt cua tre se khong tra ng9i nhieu lftm tU each h9c "Ntia
chl.tng" nay. Nhung thong qua kinh nghi�m tht,tc ti�n. khi tre
du<1c khoang 2 tu6i, c6 th� d9Y tre n6i nhftng ngon tU day du voi
m<?t st,t ch�m rai va ti mi, trong nhftng truang h<1p thong thuang
thi tre deu c6 th� phat am.

Pham la nhCtng gi truoc day toi c6 th� h9c du<1c thi cha m�
luon c6 gltng h€t sue d� d9Y toi. Con c6 m9t s6 b�c cha m� it
hi�u bi€t chfnh la nhftng thu ma tre c6 th� d� dang hi�u du<1c thi
hQ l9i khong bi€t dc;ty nhu th€ nao. Gi6ng nhu Remak da tl.tng
n6i th€ nay: N€u m<?t m6n d6 khong sti d1,mg thi kh6 c6 th�
danh gia du<1c tac dt,mg cua n6. Tudng tt,t, n€u khong d9y tre day
du nhCtng thu tre v6n di c6 th� h9c duQc, v�y thi lo9i nang lt,tc
dliQC tham clan tltng ngay nay cua tre cling khong CO dliQC St,1
phat tri�n . Tren th@ gioi chi!ing c6 chuy�n gi la ngu ng6c hdn
chuy�n nay.

Tren thl,fc t@, d6i voi tre ma n6i, vi�c h9c nhang loc;ii tU nhu
"Wang, Ya" tuy d� dang hdn m9t chut, nhung n6 se tc;io thanh
ganh n�ng trong vi�c h9c t�p ngon ngCt mang tinh quy phc;im cua
tre sau nay. D6i voi vi�c h9c t�p ngon ngCt cua tre ma n6i, ngon
ngCt cua tinh quy phc;im day du la ngon ngCt cang som ma tre h9c,
con ngon ngCt m9t each rn:'.ta voi th@ nay thi d6 la ngon ngCt ma
khong lau sau d6 tre phai b6 di. £)� tre h9c hai ngon ngCt thi di�u
nay at hi!in se tc;io thanh hai ganh n�ng d6i voi tre. Tren th@ gioi
thl,fc sl,f khong c6 vi�c gi kinh t@ hdn vi�c nay. Tre hoan toan c6
th� dung phSn sue h,tc tinh thSn lang phi d6 di h9c m9t loc;ii ki@n
thuc khac, nhung tre duoi sl,f giao d1,1c sai lSm nay thi chi c6 b6 ra
m9t sl,f xem xet cua thoi gian quy bau nay. Do v�y, cha m�
khong nen dc;iy tre nhang each n6i chuy�n khong hoan chinh, d�
tranh lang phi thoi gian.

Co nguoi se n6i dc;iy tre h9c each n6i chuy�n nay se r§.t thu
vL nhung chung ta c6 tCtng nghi qua r�ng d� tre b6 ra nhUng gia
tr! cao quy th� nay li�u c6 dang khong? Ch6 hc;ii cua vi�c dc;iy tre
each n6i chuy�n khong hoan chinh khong chi c6 v�y, trong xa
h9i c6 m9t s6 dua 14 - 1 5 tu6i (Th�m chf da trd thanh nguoi lon),
van khong th� phat am r6 rang m9t s6 tu, d6 chfnh la h�u qua
cua vi�c giao d1,1c khong h<1p lf cua cha m�. Trong truong h9c
ngay nay, giao vien da b6 ra bi�t bao cong sue trong vi�c slia
chCta nhftng 16i sai trong vi�c phat am cua tre, thuong b6 ra nhieu
thoi gian hdn SO VOi thoi gian lam nhCfng Cong Vi�C tich C\,fC, di�u
nay qua th�t vo cling dang thudng .

Tuy nhien tren th� gian nay van t6n tc;ii nhetng ki�u cha m�
nhu nay ' hQ lay lam thich thu khi nghe nhUng tu ma tre phat am
sai hay nhting 16i sai trong khi tre n6i chuy�n. HQ khong nhting
khong giup tre st1a sai, ma cu hoa theo lam tro vui. Day la nhting
sai 1§.m cljc lon. Bai v1 nhu v�y se chi khi�n tre vinh vi�n khong
th� phat hi�n ra sai 1§.m cua m1nh, d� th6i quen trd thanh tlj
nhien, kh6 ma st1a chua dude .
C6 th� v�n d1.,mg ngon ngu m()t each chfnh xac c6 nghia la .
se tu duy m()t each chfnh xac . N�u ngay tU nh6 da d� tre st1 d1.,mg
nhting ngon ngu khong phan djnh r6 rang th1 nao cua tre se kh6
c6 duc;:ic slj luy�n t�p t6t.
Ngay tu khi toi moi sinh ra, cha da khong ngling c6 g�ng
n6i chuy�n th�t chuSn xac va n6i ti�ng Due m()t each hoan chinh .
Khi "Tuai t�m" ngon ngu cho toi, ong cho ding t1.,1c ngu la vo
cling quan tr9ng, bdi v1 c6 nhting suy nghi n�u khong dung t1.,1c
ngu d� bi�u dc;it th1 kh6 dc;it d�n slj hoan chinh . Trang qua tr1nh
phat tri�n, nhting suy nghi moi cua toi cung khong ngling sinh ra,
t1.,1c ngu d� bi�u dc;it nhting quan ni¢m moi nay cung khong ngling
duc;:ic tang them, do v�y t1.,1c ngu vo cling quan tr9ng.
Cha quy�t khong bao gia dc;iy toi nhting each n6i khong
hoan chinh , toi va vc;:i m1nh cung lam di�u tlidng tlj voi con trai
·
cua chung toi. Cach n6i chuy�n c6 d§.u c6 duoi nay ngay tU d§.u
da cho thay nhting hi�u qua r6 r�t. Khi toi chva d�n 1 tu6i, m()t
nguai bc;in cua cha da n6i voi toi: "Carl, ta mu6n xem Wang
Wang cua chau" . Toi ben st1a lc;ii nhanh ch6ng: "Khong phai la
Wang Wang , ma la ch6" . Nguai bc;in d6 cua cha toi da vo cung
ngc;ic nhien .
(6) La m ctau 6c them phong phu, ki luong vai n h Ctng tu
vi,mg chfn h xdc

Trang qua tr1nh dc;iy ngon ngu, cha toi vo cung coi tr9ng
vi�c ngay tU d§.u d� tre h9c duc;:ic nhting ngon ngu mang tfnh tieu
chu§n, chinh xac. Do v�y, ong thvang xuyen nh�c di nh�c 19
m(>t each chu§n xac cho toi nghe, ong kien nhSn dc;iy toi phat am
chinh xac ti�ng Due. Chi khi toi da phat am chu§n xac, ong ben
xoa dsu va bi�u dudng toi: " N6i rat t6t, n6i rat t6t" . Khi toi phat
am khong chu§n, ong ben n6i voi m� toi : " Em xem, con minh
chling bi�t n6i" . Th� la m� toi ben n6i: "Th�t khong? Con trai
minh ngay ca tU nay ding khong bi�t n6i?" . Cu nhv v�y, m�c dSu
toi con rat nho, cling c6 m(>t ni�m d(>ng h,tc d6c thuc phai phat
am th�t chinh xac. Thong qua S\,f n6 lvc khong m�t moi va S\,f
kien tr1 khong thay d6i nen ngay tu nho toi da phat am rat
chinh xac.
Tren phudng di�n hQC t�p tu Vl,tng, cha toi luon kien tri voi
m(>t ni�m tin nhv th� nay: Mu6n c6 m(>t dSu 6c tinh thong thi
trvoc tien phai c6 m(>t lVQng tU Vl,tng chinh xac. Do v�y ong
khong chi d� toi gift each bi�u hi�n theo each cl.ta tre con ma dSn
dc;iy toi each hi�u bi�t va sl! dt,.mg nhfing tu thay th� phuc t9p,
d6ng thai khong ngl.tng yeu cSu th� hi�n chinh xac, sinh d(>ng,
kien quy�t khong sl! dt,mg nhftng cau khong r6 rang. D� lam
duQc di�u nay, cha tOi cho r�ng ca nha nhat dinh phai ph6i hQp
voi nhau, khong nen m(>t ben thi yeu cSu nghiem ng�t trong khi
ben kia l9i d� dai voi tre. Vi th� cha va m� da ph6i hQp voi nhau
rat an y, hdn nll'a con lay minh lam gudng, binh thvang cha m�
luon yeu cSu toi phat am th�t chu§n xac, ngon ngll' quy phc;im,
tinh ch9n nhftng tu vt,tng th�t phu hQp.
V1 toi ti�p xuc rat nhi�u vai nhftng nguai lam trong gia d1nh,
V� m�t ngon nglt rat d€ chju S\t anh hucmg tl.t hQ, do V�y, cha
khong nhftng yeu cSu m� toi tuy�t d6i khong d� ngvai lam
n6i t1,1c.

Ti�ng dia phudng va nhftng lai n6i t1,1c v� m�t phat am se

c6 s\f khac bi�t lan so vai ti�ng Due, hon nua n6 cling khong
c6 st,t chugn xac hay tieu chugn gl v� m�t ngu phap . Trang moi
tntong ngon ngu nhtt v�y, tre se d� dang chiu nhftng tac d()ng
khong t6t, tu d6 gay ra nhCtng trd ng9i nhat djnh trong vi�c d9Y
tre h9c ngon ngu c6 tieu chugn, st,t vttQt qua lo9i trd ng9i nay
doi hoi cSn CO mQt thoi gian nhat djnh, hdn nlta n�U VtiQt qua
de? tu6i thich hQp nhat d� h9c t�p ngon ngu, c6 m9t s6 ngttoi
th�m chi trong su6t ca cu()c doi se chi§.ng dttQc bttoc chuy�n
bi�n nao . Trang nha toi c6 m()t lao b()c, trung thanh ph\lc V\l
mttoi may nam , ca gia dlnh toi kfnh tr9ng va tin tttdng ong . C6
le do tu6i tac hdi cao nen ong thttong xuyen vang tl,lc . Sau khi
toi sinh ra, cha toi nhi�u lSn yeu cSu ong phai n6i ti�ng Due
theo tieu chugn , nhting ca doi ong luon n6i tl,lC nen chi§.ng th�
n6i t6t dttQc ti�ng Due theo tieu chugn, luon luon n6i chi§.ng c6
dSu c6 cu6i, vi�c nay cang gay go hdn vi�c n6i tl,lc cua ong .
Luc d6 toi dang trong thoi kl then ch6t d� h9c t�p ngon ngu,
m�c du rat khong mu6n nhting chi§.ng con each nao khac, cha
danh phai d� ong v� que nha.

Trang qua trlnh d9Y ngon ngu cho tre, ngu phap khong
phai la cai quan tr9ng nhat, d�c bi�t la d6i voi tre ma n6i th! cang
khong bat bu()c. Do v�y trttoc khi 8 tu6i, cha khong d9Y toi qua
sau v� ngu phap .

Tre tht,tc ra d�u thich n6i chuy�n, tU khi con nho tre luon
m9t mlnh n6i l9i nhftng tU ddn ma mlnh da h9c dttQc. Cha toi da
t�n dl,lng phttdng httong nay, dem nhftng cau chuy�n thu vj ma
toi c6 th� hi�u dttQc, dung nhftng tU, nhftng cau ngan tinh ch9n
d� t9o thanh m9t do9n van ngan, d� t6i c6 th� ghi nho. Toi
khong nhftng CO th� nho dtiQC rat nhanh ma con VUi Ve k� l9i.
Sau d6 cha da djch l9i tat ca nhftng do9n van ngan d6 sang ti�ng
nttoc ngoai d� toi n6i, toi cling nhanh ch6ng nho dttQc. Trang
cu<?c doi cua m9t con ngttoi, tU 1 - 5 tu6i la thoi kl c6 kha nang
ngon ngu tuy�t voi nhat, cha m� can h�t sue It.tu 9 d� phat tri�n
loc;ti tai nang nay.

Khi toi d Italia da d9c rat nhi�u sach lien quan d�n ngh�
thu�t Phl,lc hung, di�u nay c6 tac dl,lng rat Ion toi nhCtng lf lu�n
ma toi dang nghien cw. Trong nhCtng cu6n sach d6, toi phat
hi�n ra dmg ' nhCtng ngltoi vao thoi bay gio rat coi tr9ng van d�
giao dl,lc som, va nhetng d9i sv d6 d�u ti�p nh�n giao dl,lc som
cl.ta khoa hQC trong thoi ky au tho. Cung bdi vi thoi bay gio rat
thinh hanh Vi�C giao dl,l.C Som moi CO th� t<;lO nen rat nhi�U nhan
tai va n�n van h6a r<;ing ra nhv v�y.

Hay lay Dante ma chung ta da tt1ng quen thu<)c d� n6i.

Trong thoi ki con nh6, Dante nh�n dtt<;jc Stj giao dl,l.C rat t6t va
m<)t ngu6n tri thuc phong phu. Dante sinh ra trong gioi quy t<)c d
Florence , bdi vi 6ng c6 m<)t moi trvong gia dinh vo cung vu vi�t,
do v�y ong cung da nh�n dtt<;jc st,t giao dl;lc som cang t6t hon . Khi
dtt<1c 2 - 3 tu6i, cha ong da sfip x�p d� ong theo m<)t hQc gia n6i
ti�ng - Bulunatuo Peregrine Courtenay hQc chu La Tinh, thi ca,
van hQc c6 di�n, tri�t hQc. Trong l!ch sli ghi chep, khi ong hoan
thanh h�t cac tac phSm cl.ta nhetng ngvoi n6i ti�ng nhv Orville
Bender, Hera Lancaster, Virgil thi ong van chva d�n 9 tu6i. M9i
ngttoi thvong se cho r�ng day la chuy�n khong th� tin n6i nht.tng
tht,tc st,t Dante da lam dtt<;jc nhv v�y. Dante vi nh�n dtt<;jc m<)t st,t
giao dl,lc som c6 h� th6ng va khoa hQc nhv v�y moi t<;io nen
thanh tt,tu vi d9i nhv ngay nay. 8€ bi€u ·th! long bi�t on d6i voi
ngttoi thay, ong da gQi ngvoi thay cl.ta minh la " Nguoi thay vi
d9i" trong tac ph�m "Than khuc" , trong d6 c6 hinh ttt<;jng cl.ta
" Ngvoi cha" . Co th� thay nguoi thay c6 anh hvang rat Ion d6i
voi vi�c giao dl,lc som cl.ta Dante. Trong thoi ki sam nh�n st,t anh

-,::(__ 5 8 ]):;;
ht.tC:lng tu ngt.tai thSy, khi chia tay giai do�n tre thd cua minh di
h9c Cl Pari, Padua ti�p nh�n n�n giao dl,lc d9i h9c, ong da nghien
cw chuyen sau v� cac mon khoa h9c nht.t: Am nh9c, h()i h9a,
dieu khac, thi ca, tri�t h9c, van h9c, than h9c, li lu�n h9c, ljch stt,
thien van, dja li, chinh tri; d6ng thai cling g�t hai dt.t<;jc nhililg
thanh tt,tu to Ion. C6 th� n6i, vi¢c giao dl,lc som da t90 ra
m()t n�n m6ng can ban, vililg ch�c trong sl;l nghi¢p Ion lao nay
cua Dante .

Tt.tdng t\t ta se bM g�p nhililg con ngt.tai vi d9i trong thai ki

ngh¢ thu�t Phl,lc ht.tng nay nht.t Reached. Vinci, Michelangelo,
Raphael.. . , h9 d�u trai qua m()t n�n giao dl,lC t6t trong thai au thd
cua minh, gi6ng nht.t trt.toc day da n6i, h9 d�u la nhililg ngt.tai thl,l
ht.tdng ich l<;ji tlt qua trinh giao dl,lC SOID.

Nht.t m9i ngt.tai d�u bi�t, Reached ngay tu h 6i tre khong

nhililg la m()t ngt.tai vu tu v� m�t h()i h9a ma con la m()t nha giao
dl,lc, m()t nha khoa h9c, m()t nha thien van va m()t nha phat
minh xuat sac, c6 th� n6i 6ng ay la m()t con ngt.tai toan tai, thl;lc
ra nhililg thanh tt,tu ma ong d9t dt.tQc trong ngay horn nay d�u c6
th� truy ngltQC lC;li S\t giao dl,lC ma ong da nh�n dt.t<;jC trong thai au
thd cua minh, nam 14 tu6i ong da theo h9c h()i h9a cua
Verrocchio. Verrocchio khong chi la m()t h9a si, 6ng con la m()t
ki�n true Slt, 6ng CO nhililg nghien CUu rat sau d6i VOi cac pht.tdng
di¢n nht.t thien van, dja li, ljch Slt. Di�u nay c6 anh ht.tdng rat Ion
d6i voi Reached.

Vi nh�n dt.t<;jc S\t giao dl,lc rat t6t trong thai ki au thd, v� sau
trC:l thanh b�c thSy v� ngh¢ thu�t con c6 Michelangelo khong
phai do cha m� dich than b6i cit.tang . Sau khi sinh ra, ong dt.t<;:'c
cham soc bC:li ngt.tai ba cua minh, con ngt.tai ong cua Michelangelo
chinh la m()t nha dieu khac. Dt.toi S\t anh ht.tdng cua ngt.tai ong

�59 ]1;;
cua m!nh, Michelanggelo da tl:tng bvoc di tren con dvong ngh�
thu�t, 6ng coi dieu khtic tr6 thanh st,t nghi�p theo du6i trong su6t
cu(>c doi m!nh .

Du<;5c gQi la "Ba 6ng lon" trong thoi k! ngh� thu�t Ph1,1c hvng,
ngoai Reached, Michelangelo, nguoi thu ba chinh la Raphael.
Ong sinh ra trong m(>t gia d!nh ngh� thu�t, cha 6ng la m(>t nha
tho va h9a si xuat stic, trong gia d!nh cua 6ng con c6 m(>t s6
nguoi doi trvoc cling la h9a sT. Dvoi st,t hun due cua gia dlnh,
Raphael ngay tt1 nho da c6 du<;5c phSm chat ngh� thu�t Vli<;5t xa
m9i nguoi. Khi cha d9Y ve th! 6ng van con rat nho. Sau khi tr6
thanh m(>t h9a si n6i ti�ng, 6ng van chi la m(>t c�u thanh nien vai
tu6i doi con v6 cling tre.

Chung ta hi�n nay khong c6 each nao nghien cw du<;5c

nhCtng b�c thay da dli<;5c luy�n ren, giao dt,Ic trong thoi au tho r6t
cu(>c c6 nhCtng g!, nhvng c6 m(>t dieu c6 th� kh�ng djnh la, hQ
deu duqc ti�n hanh giao dt,Ic som, c6 khoa h9c.

Cha t6i n6i, 6ng btit dau ti�n hanh giao dt,Ic som d6i voi t6i
tt1 khi t�p luy�n chuc nang cua 5 giac quan tren co th�. Ong cho
r�ng n�u khong som khai pha nang lt,tc v6n c6 cua tre trong thoi
k! au tho th! lo9i nang }tjc nay vinh Vi�n Se khong d9t dli<;jC Slj
phat tri�n. Cha dung rat nhieu phuong phap ren luy�n chuc nang
cua ngu quan, sau khi t6i sinh ra khong lau, 6ng da dung phuong
phap d9c tho ca giup t6i luy�n t�p nang lt,tc cua thinh giac, d�
giup toi luy�n t�p nang lt,tc phan bi�t cac 109i am thanh , ong da
dung chi�c chuong nho c6 th� phat ra cac lo9i am thanh khac
nhau. D� giup toi luy�n t�p Slj man cam trong quan sat, ong da
dung cac c6ng Cl.,l c6 mau sfic si;ic sa. Khi du<;5c 2 tu6i, cha da d9Y
toi m<?t chut thi ca. Cho du bay gio toi khong nho r6 Itim khung
canh luc bay gio, nhvng dieu lam nglioi khac ng9c nhien d6 la,
sau khi tntdng thanh, toi van c6 th� d9c thu(k nhCtng cau thd d6,
nhll'ng toi lc;ti khong bi�t duQc minh da nha chung tu luc nao.

Luc d6, cha chap nh�n ap h,tc d� truy�n thl,l cho m9t dua
"Thi�u nang tri tu¢ " nhv toi qua chbng phai chuy¢n d� dang gI
b6i vi con nguoi trong thoi bay gio d�u khong d� xuang vai vi¢c
giao dl,lc sam, hQ cho r�ng, n�u giao dl,lc qua sam dbi vai tre
thI nao se phai chiu st,t t6n thudng (Chu dCtng n6i d�n lUc d6
toi la m9t dua tre vai th� chat y�u dubi , phan ling gSn nhv la
" Vo nang " ) . Toi nghi, hi¢n nay di�u lam cha toi cam thSy tam
dac nhat chinh la mQi nguoi da chap nh�n va tan dudng
phudng phap giao dl,lc d6 cl.ta ong . f)� lvu giu ki ni¢m va cling
la d� thuong xuyen trong thSy hinh anh h6i nho, trong can nha
cu cl.ta minh , cha da gilt can phong d6 cl.ta toi, khong c6 m9t
chut thay dBi nao . Cho du bay gio toi da tr6 thanh m9t nguoi
cha nhll'ng dbi vai toi ma n6i, ki uc quy nhSt dbi vai toi d6
chinh la nhCtng nam thang hc;tnh phuc duQc sbng trong can
phong d6, n6 cung la thu tai san lan nhat, quy bau nhat trong
cu9c doi cl.ta minh .

Trang can ph6ng d6, cho du ct.ta s6 da cu nhll'ng van c6 th�

nhin ra nhCtng gam mau tudi dE?p trong nhCtng ngay thang Su thd.
Trang bbn buc tuong xung quanh, rat nhi�u nhetng tac phSm
phl,lc ch� h9i hQa van treo tren tuong, day d�u la nhCtng thi�t k�
cha danh ra d� giup toi t�p luy¢n nang lt,tc phan doan va nang lt,tc
quan sat. Nhetng sach ma toi da xem qua h6i nho van duQc bay
tren nhCtng vi trf cu, m6i lSn nhin lc;ti nhCtng ch6ng sach cu d6, toi
d�u VO cling cam d9ng.

Tren tht,tc t�, d� giup tre t�p luy¢n nang h;c quan sat, m9i
nguoi d�u dung m9t s6 phudng phap tudng tt,t. O ng n6i, d� tre
quan sat ti mi mau sac, k�t cau, hinh dc;tng cl.ta nhCtng d6 v�t khac
nhau, tU d6 fim ra sl,1 khac bi�t trong d6 chfnh la ml,lc dfch cua
phlidng phap t�p luy�n nay.

Theo S\J hi�u bi�t cua toi , trong thoi k! Su thd nh�n dLt<;Jc
nhCtng bai luy�n t�p ki€u nay con c6 danh h9a n6i ti�ng ngvoi
Ha Lan Rembrandt. Cha cua Rembrandt khi h� th6ng d� ong
nh!n thSy nhCtng mau s�c khac nhau th! ong con chLta d�n 1 tu6i,
luc d6 nhCtng mau s�c ma ong trong thSy khong chi c6 nhCtng
mau can ban nhv mau do, mau vang, mau tr�ng.

C6 m<)t lSn cha cua Rembrandt cSm m<)t thu dem vao
phong cua ong, c�u be Rembrandt luc d6 nghI nhSt dinh la cha
cho m!nh m<)t m6n d6 chdi thu vi nao d6 ben vui ve hoi : "Cha a,
cai g! d6? " . Nh!n thSy ve s6t s�ng cua c�u con trai nho, ngvoi
cha ben dap : "Con ch�ng phai da nh!n qua r6i hay sao, v! sao
van hoi th�?" . " Nh1.1ng con khong nh!n ro! " . "LSn d6 con nen
nh!n kl! " . Ngvoi cha ben lay m6n d6 ra d�t trvoc m�t Rembrandt.
"Van chva nh!n r6" , c�u be Rembrandt dap. "V�y thi th� nay,
con nen n6i trvoc xem con da nh!n thSy cai gl" . Ngvoi cha n6i.
"Con khong n6i d1.19c, bC:ii v! con khong r6" . "Khong nh!n r6,
nh1.1ng t6m l9i con da quan sat dv<;Jc g!? Con n6i cai ma con da
nh!n thSy" . Rembrandt ngam nghI m<)t lat, ben dap : "La mau
do . . . Khong dung, phai la mau vang? La tron hay sao Ay? Khong
dung, n6 c6 hinh bSu dl,lc" . Cha ong n6i: "Xem ra con n6i khong
chfnh xac r6i, v�y th! con hay fim m<)t chut tren nhCtng d6 chdi
cua con di, xem c6 thu nao gi6ng n6 khong " . Trong nhCtng m6n
d6 chdi voi nhCtng hinh d9ng, mau s�c d6, Rembrandt da tim rat
lau, cu6i cung ding tim ra m<?t thu d6 chdi tLtdng h,t va dva cho
cha xem. Luc d6, cha ong tU phfa sau lSy ra m<)t thu d6, dva cho
Rembrandt d€ so sanh, xem di€m tLtdng d6ng va khong tlidng
d6ng cua hai d6 v�t d6 nlim C:i di€m nao . LSn nay ong da nhanh
ch6ng fim ra. Th! ra m6n d6 ma cha ong cSm, hinh d9ng khong
c6 quy tac, n6 khong phai la hinh tron, cling khong phai la hinh
bau dt,Ic . Voi hinh d9ng khong gibng nhau nen Rembrandt se
nhanh ch6ng tim ra di€m khac bi�t. Chi la voi mau sac khong d6,
khong vang nay da t9o cam hling cho Rembrandt, ong h6i cha
minh m()t each day hi@u ki: "Cha a, day la mau gi v�y, khong
phai la mau d6, cling ch�ng phai mau cam" . "Tren th@ gioi c6 rM
nhi�u lo9i mau sac, nht.tng phan lon d�u la mau tbi, mau sac
thuSn thi tuong doi ft" . Nguoi cha giai thfch nhv v�y. "Mau xam?
Lo9i mau vua d6 vua cam nay la mau xam 9?" . Di�u nay khi@n
ong vo cung kinh ngc;ic, "Mau xam, day chfnh la mau xam a?" .
"Dung r6i, day chfnh la m()t loc;ii mau xam, n6 la m()t lrn;ii mau d6
Xam CUa sac Vang m(_)t chut, n6 con CO m(_)t SO XU httong mau,
cling khong th€ coi mau xam 1a st,t qua thuong cam" . Sau khi
·

nghe cha minh giang giai, ong da bM dSu so sanh m()t each ti mi
cac lrn;ii mau xam, mau vang, mau cam va nhling loc;ii mau sac
khac, ong da c6 duc;:ic khai ni�m r6 rang doi voi sac d6 xam.

Loc;ii mau d6 xam tran dSy nhling Stj ki bi va net quy@n rli
nay da dtiQC Rembrandt v�n dt,Ing rat nhi�u trong cac tac pham
cl.ta minh. Con nang lt,tc nam r6 Stj chuy€n bi@n Wng loc;ii mau sac
nh6 b@ nhat cl.ta Rembrandt cling khi@n cho nhling nguoi da ti1ng
xem qua tac pham cl.ta ong h@t loi nguang m(). Toi cho rltng, vi
ngay W nh6, ong da nh�n dttQc sl,f luy�n t�p nay moi c6 th€ giup
ong t<;io dtjng dttc;:ic nang lt,tc phan ling dbi voi mau sac Vti<;:Jt xa
m9i ngttoi.

Vi�c b6i dvang nang lt,tc quan sat ngay W nh6 cling dem lc;ii
lQi fch trong subt ca cu()c doi toi. Tuy toi khong trC:l thanh m()t
danh h9a lon nhtt Rembrandt nht.tng toi cho rltng, vi�c hinh
thanh nhling nh�n thuc doi voi mau sac va hinh dc;ing se c6 tac
dt,Ing rM lon trong vi�c b6i dvang nang lt,tc quan sat va nang lt,tc
cam giac cl.ta m()t nguoi . Toi phai cam on cha, chinh nho c6
nhililg bai luy�n t�p cua cha da giup toi c6 dtiQc nang h,tc quan sat
t6t nhu ngay nay.

Hamilton thoi nho duQc gQi la "Than d6ng" - MC?t nha s6

h9c vi dc;ti. Truac khi 5 tu6i, ong da h9c ti�ng La-tinh, ti�ng Hi
Lc;tp, ti�ng Do Thai; ti�p theo lc;ti h9c ti�ng Italia, ti�ng Phap, Tay
Ban Nha; cu6i cung h9c ti�ng A R�p, Ba Tu, Syria, Bengali, . . .
Ong khong chi h9c ngon ngu, ma con h9c s 6 h9c, "Cu6n
Euclide" cua Euclide Mead, "Dc;ti s6 Cd ban" cua Clairaut da dtiQC
ong d9c h�t khi m&i 1 2 tu6i, va d9c nhililg tac phSm n6i ti�ng
cua nha v�t lf Newton dc;ti tai va chi ra nhililg khi�m khuy�t trong
lu�n chling cua "Thien th� h.Jc h9c" khi ong mai c6 1 6 tu6i, do
tinh thong tfnh toan md da trd thanh m(?t nha s6 h9c trac vi�t khi
ong mai 1 7 tu6i.

Khi 1 6 tu6i , toi d9t duQc h9c vi th9c si. Rat nhi�u nguoi h6i
toi cac loc;ti cau hoi, hQ d�u n6i t6i la m9t thien tai, la tai hoa ma
troi da ban cho toi vuQt qua nguoi khac. Khi thanh cong va danh
dlj dang a phfa truac, t6i ding tling nghi r�ng minh la m9t thien
tai, nhting hi�n tc;ti toi cam thay VO cung xau h6 vi nhililg Slj VO
nang cua ban than va nhililg suy nghi au tri h6i con nho. Bay gio
each t6i nhin nh�n van d� da khong con gi6ng luc d6 nua. Toi
bi�t duQc r�ng, nhililg thanh cong ma toi c6 duQc d�u do cha toi
da b6i clap tU khi con rat nho, toi thljc ra ding chting phai m9t
thien tai gi ca.

Khi xem ti�u sti cua Hamilton, toi phat hi�n c6 m9t m6i
ttidng quan m�t thi�t voi nhililg thanh t\ju cua ong, nen thu(>c v�
nang ltjc ghi nha dang kinh ng9c cua ong ' ong c6 th� nam vililg
dtiQc nhi�u ki�n thuc nhu v�y la hoan toan dlja vao nang h.Jc ghi
nha sieu pham . Nang h,tc ghi nha phi thuong nay c6 duQc nho slj
ren luy�n c6 phuong phap ngay tu nh6 , chu khong phai do troi
ban cho. Nam ong 1 2 va 14 tu6i khong may man ma mat di cha
Va m�, nhlfng may man la ong CO m(>t ngl.foi chu dlic;:JC m9i ngl.foi
nguang me?, 6ng hoan toan duc;:Jc giao dt,!c b6i nguoi chu d6. Tu
ti�u Slt cua Hamilton, toi khong th� hi�u dl.fc;:JC S\t giao dt,!C ma
ong nh�n duc;:Jc tu h6i nh6, nhung tu nhCtng chuy�n da tran thu�t
trong ti�U Slt thi van CO th� nh�n ra ong da tling nh�n dl.fc;:JC S\t
giao dt,!C som. Chu cua ong la m(>t ngl.foi t6t bl,lng, hai huoc, ong
VO cung yeu quy nglfoi chau cua minh, ong thvong dc;iy Hamilton
choi tro choi. M6i khi len ph6 di dc;io, h9 thvong choi m(>t tro
choi la "Nang lvc ghi nho" , nguoi chu c6 gang ghi ra nhCtng thv
d6 da tling xem qua, n6i ra sau d6 Hamilton se chi ra nhCtng l6i
sai cua nguoi chu; ho�c do Hamilton ghi lc;ii nhCtng thv d6 d6,
nguoi chu tim ra l6i sai. Thong qua each thvc t�p luy�n nay, c�u
be Hamilton c6 th� nhanh ch6ng . c6 duc;:Jc nhCtng ki�n thvc khong
h� c6 tren sach v6, t�p luy�n duc;:Jc m(>t nang ll,tc ghi nho khi�n
nguoi khac phai kinh ngc;ic.

Khi toi con nh6 cung tling duc;:Jc ti�p nh�n qua nhCtng bai
luy�n t�p ki�u d6. Cha n6i voi toi rling, chung ta thvong choi
m(>t tro choi g9i la " Chu 9 quan sat" , di�u nay thvc ra hoan toan
gi6ng voi tro choi ma chu cua Hamilton da tling choi voi ong .
Khi cha va toi di chc;:i ho�c di qua m(>t clta hang, cha li�n h6i toi,
tren quay d6 bay nhCtng d6 gi, ten g9i va each dung cua n6 nhlf
th� nao. N�u toi n6i duc;:Jc vlia nhi�u vua chinh xac, cha se khen
ngc;:Ji, th�in chi c6 luc se thudng k�o. N�u n6i sai, cha se slta l6i
sai d6 cho toi. Thvc chat loc;ii tro choi nay nhlim ml,lc dich nang
cao nang ll,tc ghi nho cho chung ta, c6 rat nhi�u d6 v�t, toi chi
can nhin qua m(>t Ian la da nho ro roi.

Toi va Hamilton nh�n duc;:Jc bai luy�n t�p voi phuong phap
ghi nho gi6ng nhau, day khong phai la m<?t sv trung l�p. Tren
tht,tc t�, chi voi pht.tdng phap giao d1.,.1c t6t th! n6 dt.tdng nhien se
duQc nhCtng ngt.toi giao d1.,.1c t6t lt,ta ch9n.

Pht.tdng phap giao d1.,.1c cua cha toi da theo sat, anh ht.t6ng
tai t0i, d6 la ni�m h�mh phuc lon nhat trong CUQC doi cua m1nh.
Nam 16 tu6i, toi nh�n dt.tQc h9c vj Th9c si h9c phap , d6ng thoi
dt.tQc b6 nhi¢m lam Giao SU h9c phap cua Truong D9i h9c Berlin.
Day la m<)t thoi k1 vo cling then ch6t, b6i v1 C1 d6 trt.toc day, tOi da
d6c h�t sue d� phat tri�n toan di¢n, bat k� la vi¢c h9c t�p hay
vi¢c nghien cw. Nht.tng hi¢n t9i, toi phai lt,ta ch9n pht.tdng ht.tong
phat tri�n cho tt.tdng lai cua m1nh. Cha bi�t rling sau khi toi quy€t
tam h9c phap , cha da vi�t cho toi m<)t buc tht.t nh�c nh6 toi vai
chuy¢n, cCmg n6i ra each nghi cua ong .

" Carl yeu guy cua cha, dt.tQc bi�t con nh�n dt.tQc h9c vj d6ng
thoi quy€t chi h9c phap, cha v6 cung vui mltng nht.tng cha van
nen n6i m<)t chut each nh1n cua m1nh v� chuy¢n nay d� giup con
ti¢n dt.tong tham khao. Con van luon la m<)t ngt.toi phat tri�n
toan di¢n, d�u nghien CUu rat sau V� mQi phtidng di¢n, cha hi
v9ng con se tht,tc st,t th�n tr9ng trong khi lt,ta ch9n con dt.tong st,t
nghi¢p cua m1nh.

H9c phap tuy la m<)t mon h9c rat thu vj nht.tng n6 c6 nhCtng
net rieng bi¢t, hi v9ng con se chu 9 di�m nay. Nhetng di�u khoan
v� phap lu�t rat ct1ng nh�c va mang net li tinh, n�u ngt.tai nghien
cw khong cgn tr9ng, linh ho9t xt'.t lf chung thi c6 kha nang se tra
thanh qua lf tfnh va may m6c.

Cha khong hi v9ng se thay con gi6ng voi m<)t vai nhan vien
h9c phap ma cha da tt1ng thay. B9n h9 tt1ng ngt.toi m<)t d�u
khong c6 dt.tQc sue s6ng, khong c6 st,t lanh lqi, st,t khach quan va
ci:ing chang c6 duQc sue tudng tuQng, chi bi�t lam vi¢c can cu
theo nhCtng di�u khoan phap lu�t.

Cha hi v9ng trong qua trinh lam vi¢c, con se khong bo qua
bat kI cam xuc nao trong trai tim cua minh, d6 la di�u cha mu6n
nhac nha con . Con nhat dinh phai ghi nho ki, m9t nguoi c6 tinh
cam va sue tudng tliQng phong phu moi c6 th� c6 du<;jc h9-nh
phuc. Dudng nhien cha nhan m9-nh van d� nay khong phai c6 9
hoai nghi nang h,tc cua con " .

Thi.Jc ra nhCtng loi nhac nha cua cha c6 anh hu6ng rat lon
d�n toi . Trang qua trinh cong tac sau nay, toi cSn tr9ng ghi nho
nhCtng di�u cha da nhac nha, phat huy h�t muc trf tu6ng tuQng
cua minh, d6ng thoi c6 duQc m9t chut thanh tl.jU, tu tudng cling
khong tr6 nen cang nhac hay kho cang.

Bayrou Theis da n6i m9t cau VO cling sac ben, ong n6i ra vi
sao c6 nhCtng nguoi h9-nh phuc trong khi c6 m9t s6 khac thi
khong, cau n6i d6 chfnh la "Sue tudng tuQng chfnh la thit cua
con nguoi, n�u khong c6 sue tu6ng tuQng, v�y thI con nguoi d6
chi nhu nhCtng d6ng xudng chat ch6ng len nhau" .

M6i ngay sau khi toi sinh ra 16n Ien, cha da dung tat ca cd
h9i d� giup toi b6i dvang nang ltjc tudng tuQng cua minh. Do
chfnh la khdi ngu6n cua dong nang lu<;jng VO t�n ma toi dang c6:
Di tim ngu6n h9nh phuc VO h9n tu trong Slj hfru h9n cua sinh
m¢nh . Nhetng nam thang tu6i thd cua toi c6 th� n6i la nhCtng
khoang thoi gian trai qua voi m9t th� gioi day ap tri tlidng tuQng,
cha khong quan m¢t moi k� chuy¢n cho toi nghe, cha cling chva
tt1ng dt1ng l9i vi toi nghe khong hi�u. Cha tt1ng k� cho toi nghe
nhieu lan ve than tho9i Hi L9p va truyen thuy�t phudng Dong.
Cu9c s6ng nhetng nam thang tu6i thd day mau sac chfnh la di�u
trai qua trong nhCtng cau chuy¢n d6.
 Sau khi toi c6 con, cha ding vi�t cho toi m9t buc thu, trong
d6 nhSn mc;i.nh tai tSm quan tr9ng cua vi�c b6i dvang nang h,tc
tu6ng tLt<;Jng cho con tre. Cha n6i vai t6i each t6t nhSt d� b6i
dvang nang h,tc sang tc;i.o chfnh la k� chuy�n va thSn thoc;i.i cho
tre nghe .

Bay gio c6 m9t s6 b�c cha m� bat lu�n cu<?c s6ng trong
nhling nam thang au tho cua con minh c6 hc;i.nh phuc hay khong
ma bat chap tat ca yeu csu con minh phai theo h9c nhling ki�n
thuc lf tfnh. M\J.c dfch cua hQ chfnh la hi v9ng con minh se tr6
thanh "Thien tai" hay "ThSn d6ng" . Tuy n6i rlmg xu huang phat
tri�n cua xa h9i hi�n dc;i.i la d� cao vi�c h9c khoa h9c va Ir tfnh
nhung toi van khong th� chap nh�n du<;Jc hanh vi b6 qua hc;i.nh
phuc ban than cua con tre ma bM kip vai si,t phat tri�n cua xa h<?i
hi�n dc;i.i. Cha toi cho r�ng, n�u m9t dua tre khong c6 du<;Jc hc;i.nh
phuc trong nhling nam thang au tho cua minh, v�y thi sau nay
khi tre Ian len mu6n c6 du<;Jc bat kl thanh ti,tu nao ding chi la
nhling suy nghi tr6ng r6ng. N�u m9t d(ta tre trai qua nhling nam
thang tu6i tho qua tho ngay thi chung d�u khong c6 sue t116ng
tu<;Jng, khong th� cam nh�n du<;Jc si,t dang yeu cua sinh m�nh,
sau nay Ian len ding se khong th� hinh thanh nhan sinh quan va
th� giai quan chfnh xac. Do v�y, la dua con trai duy nhat cua cha
nen di�u cha coi tr9ng nhat van luon la si,t hc;i.nh phuc cua toi
trong nhling nam thang au tho.

M9t nguoi bc;i.n cua toi la Victoria kan - M9t vi th�m phan,
anh c6 danh ti�ng rat lan tc;i.i Munich bC:li vi khi lam vi�c anh da c6
du<;Jc nhling thanh ti,tu rat xuat sllc. Nhung si,t nghi�p rc;i.ng ngoi
d6 truac m�t b6ng d6 va chi vi m<?t sai !Sm nh6. Lan d6 sau khi
xay ra chuy�n , Victoria b6ng tr6 thanh m<?t nguoi su6t ngay tram
ngam , trong tinh trc;i.ng r6i ren cung quan. Vai tu each la nguoi
b�m, toi thvang xuyen khuyen nhu, hi v9ng anh c6 th� nhanh
ch6ng tdm tinh va ph9c h6i nhv xva, ben n6i voi anh r�ng ngay
t�n cling cua th� gioi van cht..ta tai. Toi v;;ich ra rat nhi�u 9 tv6ng
cho tudng lai sau nay cua anh nhvng ban than anh l;;ii cho r�ng,
tQi l8i ma anh gay ra thi khong c6 each nao c6 th� kh�c phl)c
dv<1c, anh da khong con chut ti�n d6 nao, anh cling hoan toan
mat di nang h,tc t;;io dtjng cho tlidng lai.

Thong thvang ma n6i, ngvai 6 trong hoan canh kh6 khan

d�u mong mu6n hvang cai nhin v� phfa tudng lai nhvng nguai
b;;in cua toi l;;ii khong chufrn bi gi cho con duang di phia tru&c, con
phan bac va cho rang each nhin cua t6i la khong thi�t tht,tc, anh
cho rang tudng lai da chling con hi v9ng gi. Di�u nay la vl sao?
Toi cho r�ng, chi c6 m9t nguai khong c6 sue tvC5ng tvc;mg gl th!
mai khong CO hi VQng gi, khong CO k� ho<;ich gt VOi tlidng lai,
Victoria chfnh la m<)t ngvai trong s6 d6. Dudng nhien van con
m9t nguyen nhan nfta, d6 chfnh la anh thi�u di st,t tt,t tin . Toi c6
th� hi�u dli</C rang, Victoria tU nho da la nguai khong c6 trf
tudng tv<1ng, do v�y sau nay khi Ian len tv tudng cua anh moi trd
nen cCtng nhlic va kho khan nhv v�y, cu9c dc'Yi ding khong c6
chut sue s6ng nao.

Cha t6i thvang n6i m<)t cau th� nay: "Ngvai g�p di�u khong
may cling cam thay h;;inh phuc, rdi vao hoan canh kh6 khan ma
van cam thay vui ve thi ngliai d6 nhat djnh trong quang thai gian
au thd cua minh da CO dli</C trf tlidng tli</ng phong phu, con di�u
thvc sv khong may mlln d6 chfnh la nhftng ngvai khong c6 trf
tudng tu<1ng " . 86 cling chfnh la nguyen nhan dv<1c n6i m9t each
ng�n gQn la nhftng nguai c6 trf tudng tu<1ng se cam nh�n du<1c
h;;inh phuc, con nguai khong c6 trf tvC5ng tv<1ng thi thvang xuyen
cam thay bat h;;inh.
 Giao dvc trong thoi ki Su thd da dem 1<;1i k�t qua r6 r�t voi
t6i , vi so voi nhCtng dua tre cling tu6i t6i 19 r6 s\f thong minh,
lanh lc;.ii, phan frng nhanh nh�n , nang 11,fc 6 mQi m�t d�u phat
tri�n hdn . Cha cho r�ng, v� m�t trf 11,fc, t6i da chu&n bj t6t cho
vi�c h9c t�p nhCtng tri thuc, do v�y k� tu khi t6i 2 tu6i, 6ng da bat
dau ti�n hanh d9y t6i nh�n bi�t cha m9t each c6 h� th6ng . Cach
nh�n bi�t chu nay cua cha t6i kh6ng h� mang tfnh cfrng nhac hay
may m6c ma 6ng giup t6i ti�p nh�n n6 m9t each rat thoai mai,
d� dang trong khi chdi nhCtng tro chdi vui ve. N�u cuang ep bat
toi hQC Se khong d9t dLiQC hi�U qua trong Vi�C giao dl,lC SOm, hdn
nua ding c6 th� bo da gilta chling. Do v�y, cha toi tu truoc toi
gio luon kien tr1 va chu trudng nhSn m9nh m9t nguyen tac la:
"Khong giao dvc cuang ep" .

Toi cho r�ng, bat lu�n d9y cai g1 th! truoc tien nhat thi�t van
nen khdi gc;.ii hfrng thu trong long tre. Chi khi tre c6 hfrng thu th!
moi dem l9i hi�u qua t6t tren con duong thanh cong nay. Con
each t6t nhSt d� khai gQi hfrng thu trong long tre chfnh la citing
each thuc cua tro chdi d� ti�n hanh giao dvc. Hi�u qua cua
phudng phap nay da dem l9i nhCtng tac dvng v6 cling r6 r�t
trong qua trinh t�p luy�n giao dvc som cua nhCtng nhan v�t
kh6ng 16 trong slj nghi�p vi d9i cua minh.

Trong qua trinh ti�n hanh giao dvc d6i voi toi, cha d�u dung
phudng phap tro chdi nay.

Bai vi thfnh giac cua tre trong thoi ki nho se phat tri�n hdn
thj giac, do v�y cha toi quy�t djnh bat dau voi thfnh giac se d9y
toi ABC. Khi ong chi vao nhCtng chu cai ABC, m� toi da hat cho
toi nghe nhu trong m9t bai hat. Dudng nhien luc d6 toi van chi la
m<?t dua tre 6 thang tu6i, do v�y cam giac trong toi chi nhu gi6
thoang ben tai. Nhung cha m<? khong ti€c cong sue, hang ngay
hat cho toi nghe, toi xem , thoi gian dai troi qua r6t cu<?c ding
dem l9i hi�u qua, toi bfit dau c6 nhftng Sn tuc;mg sau voi cac chCt
cai, di�u nay giup toi h9c ti€ng Anh vo ding d� dang v� sau nay.

£)� khdi gQi hCtng thu cua toi trong vi�c nh�n bi€t chCt, cha
da dung " Hai thanh g6" ma tre nho khong th� d�p va dUQc. Cha
mua cho toi rat nhi�u sach ve va v�t dS d9c cua tre nho, vai
gi9ng d9c rat sinh d<?ng k� cho toi nghe, khfch I� tinh than nho
be cua toi voi nhftng loi d<?ng vien ngQt ngao, vf dl,l nhftng cau
n6i nhu: " N€u con c6 th� W nh�n bi€t chCt thi con se hi�u h€t s6
chuy�n nay" . Luc d6, cha dill khoat khong k� cho toi nghe, c6 9
n6i voi toi: "Cau chuy�n tren buc tranh nay vo cling thu vi,
nhung bay gio cha rat b�n, khong c6 thoi gian k� cho con nghe" .
Nhu v�y, trai l9i da khdi gQi trong toi m<?t 9 chf nhat djnh trong
vi�c mu6n nh�n bi€t chCt. UQi sau khi toi c6 m<?t khat v9ng m9nh
li�t mu6n nh�n bi€t chCt, ong moi blit day d9y chCt cho toi.

Truoc tien ong mua cho toi nhftng bang chCt cai ti€ng Due,
La Ma, A R�p dUQc in voi tren kh6 giSy vuong 1 0 cm, sau d6
clan chung len nhftng bang nho voi nhftng chi€c bang vuong 1 0
cm, ong da d9y toi h9c voi hinh·.thuc tro chdi th€ nay. Phudng
phap giao dl,lC C\,l th� la: Truoc tien cha se dung buc ve cho toi
xem buc hinh cua chu meo, d6ng thoi d9y toi each d9c tU "Con
'
meo' , sau d6 se nhlic l9i phien am cua tu " Meo" cho toi nghe.
Ti€p theo tu trong h<?p chCt se ch9n ra nhftng chCt cai c6
th� ghep l9i voi nhau, dung chCt cai nay d� phat am ra tU "Meo " .
Uudng nhien vi�c h9c t�p nay d�u do cha va toi ti€n hanh dtJa
tren phUdng thuc cua tro choi. Hon nCta trong khi h9c, cha luon
ben c9nh d� ti€p them cho toi sue m;;mh va khuy€n khfch, d<?ng
vien t6i .
 Cha toi con t<;io ra nhi�u tam the nho, tren d6 ong ve nhCtng
d(:mg v�t nho, can phong, cay c6i vai dang ve ngay tho, d�
tht.tong , dt.tai buc hinh la ten g9i cua chung. O ng dem nhcmg buc
hinh d6 clan kh�p phong an, phong b�p. phong khach va quanh
cac buc tt.tong trong phong ngu cua toi, toi c6 th€ tht.tong xuyen
nhin thay va c6 them nhi�u an tt.t<;mg sau s�c . Cha va m� ding
tht.tong xuyen t�n dt,mg nhCtng tam th€ nho nay d€ choi tro choi
hay k€ cau chuy�n cho toi. M6i lan ra ngoai d90 b(>, ong nhin
thay cai gi thi d9y toi dQC cai d6 Va phat am cai d6 nht.t th� nao .
Phuong phap nay rat c6 hi�u qua, chu ma toi nh�n bi�t dt.t<;:ic
cling cang ngay cang nhi�u len .

Toi da h9c d9c m(>t each nhanh ch6ng, hon nua con n�m
dt.t<;:ic phuang phap d9c, toi c6 th€ n�m vCtng dt.t<;:ic cang nhi�u tu
vtjng, hon th� nua toi con h9c ti�ng Due c6 tieu chuan, do v�y
toi c6 th€ d� dang d9c sach.

Hi�n nay tuy khong th€ nha ro hoan canh h9c chu luc d6
nua nht.tng toi vo ding bi�t on tam long khong quan kh6 khan
d9y bao cua cha m�, di�u nay dem l9i l<;:ii ich lan cho toi. Toi va
V<;:J CUa minh cling ti�p thu tt.t tt.tdng giao dl;!C do CUa cha toi d€
nuoi d9y con trai cua minh, d6ng thoi toi cling hi v9ng ngay cang
se c6 nhi�u b�c cha m� sl! dl;lng pht.tong phap giao dl;lc nay d€
nuoi cit.tang con cai cua hQ.
Ch.twn.q *

� Pbi-rO'J19 pbap bQc t;q.p

cUa: cba tru�en th�

Mu8n vi?c hQc t¢p c6 duqc thanh qua th1 n hat djn h phai
ch uyen tam, hQc t¢p ban than n6 da la m9t ch uy?n gian kh6,
chi khi b6 ra c6ng sue ren luy?n khdc kh6 ren luy?n th1 mai
thu l<;ii h i?u qua tuang Ctng.

Di�u lam cha toi cam thay man nguy�n d6 la vi�c d;;iy chu
va ngon ngu cua 6ng d6i vai toi d�u c6 du<;jc nht1ng thanh cong,
nhung 6ng khong dl.tng l;;ii d nht1ng thanh cong d6, ma ph6ng
tam mat ra xa vai nht1ng d1.,t dinh lan hdn . O ng khong chi mu6n
toi sam h9c t6t ti�ng m<? de ma con mong mu6n t;;io cho toi m<)t
n�n m6ng vt1ng chac trong vi�c h9c t�p m<)t ngon ngu chu y�u
nao do. O ng cho rang d;;iy tre nhi�u lo;;ii ngon ngu se dem l;;ii tac
dt,mg t6t trong vi�c lf giai 9 nghia cua tU va ti�n hanh tu duy. Do
v�y 6ng kien dinh vai nguyen tac d� truac, kh6 sau, giup toi nam
vt1ng cd sd cua each d9c ti�ng Due, h9c t�p nht1ng ngon ngu
tlidng tl.,t.

Sau khi toi c6 th� dung ti�ng Due d� d9c hi�u m<)t each tl.,t
do, ong bat day d;;iy tOi ti�ng Phap , luc d6 toi mai 6 tu6i. V1 dung
phlidng phap thich h<;jp, chi mat m<)t nam, tOi da c6 th� d9c cac
lo;;ii sach bang ti�ng Phap . Dudng nhien tai h9c nhanh nhu v�y
tntac tien van la dem lc;ii l<!i ich giup phong phu them ki�n thuc
ti�ng Due cua toi.

Sau khi hQc xong Phap ngu, toi lc;ii blit dau h9c ti�ng Y, chi
cfin 6 thang toi da h9c du<;jc, luc d6 cha toi cho rang c6 th� dc;iy
toi ti�ng La-tinh .

Truang h9c quy dinh mu6n h9c ti�ng nuac ngoai duong
nhien phai h9c tu ti�ng La-tinh nhling ong cho rang lam nhu v�y
la hoi gu<;'ng ep, chi blit dau vai ti�ng Phap, gan nhat voi ti�ng
Due bltt dau h9c se h<;'p lf va logic hon, do v�y nen can cu theo
trlnh tl,f d� truoc, kh6 sau. H9c ti�ng La-tinh d6i voi m9t dLta tre
muai may tu6i ma n6i la tuong d6i kh6. Do v�y, ong da chuS.n bi
rat day du v� sau nay moi dc;iy ti�ng La-tinh . D� nang cao hang
thu cho toi, truoc khi dc;iy ti�ng La-tinh, ong da k� cho toi nghe
nhCtng each s6ng t6t, nhCtng tu tudng cao sieu va nhCtng finh ti�t
trong cau chuy�n " Elle Jennifer Adams" cua Virgil cho toi nghe.
Ong con n6i voi toi , n�u mu6n trd thanh m9t h9c gia liU vi�t th!
nhat dinh phai h9c t6t ti�ng La-tinh. Th� la long "Hi�u chi�n"
cua toi da du<;jc khdi phat tu d6.

Voi Sl,f giao d1.,1c c6 h� th6ng cua cha toi, ong cho rang am
nhc;ic c6 m9t tac d1.,1ng khdi phat quan tr9ng d6i voi loai nguai,
th� la khi toi dtiQC 7 tu6i, ong thliang clan toi tai tham gia lien
hoan am nhc;ic Leipzig. C6 m9t Ian, gilta gia nghi giai lao, toi
nhln m9t t�p sach c6 in nhi�u ca tU va n6i voi ong : " Cha a, day
ch�ng phai la ti�ng Phap, ding ch�ng phai la ti�ng Y, day la
ti�ng La-tinh" . Cha nhan co h<?i nay da khai gQi va n6i voi t6i
dmg: "Dung r6i, v�y th! con xem xem n6 c6 y nghYa gl" . Toi suy
nghr tU ti�ng Phap va ti�ng Y, n6i ra y nghYa can ban cua chung .
Toi n6i m9t each vui ve: "Cha a, n�u ti�ng La-tinh ma d� nhu
v�y, con ding mu6n sam du<;jc h9c n6" .
 Luc d6 toi da nay sinh ht:tng thu voi ti�ng La-tinh, toi cho
dmg lay vi�c nam chac ti�ng Phap va ti�ng Y hi�n t9-i cua m1nh
th1 vi�c hQc duQc ti�ng La-tinh se khong kh6. Do v�y, duoi sv de
nghi cua toi, cha da bat dau d<;iy toi ti�ng la-tinh. Nam vf.tng dtiQC
phuong phap , hQc duQc nhu th� che tre, toi chi dung thoi gian la
9 thang da hQc duQc ti�ng La-tinh.

Sau d6 toi bat dau hQc ti�ng Anh, hQc xong ti�ng Anh, toi
l<;ii bat dau hQc ti�ng Hi L<;ip, toi mSt 3 thang d� hQc ti�ng Anh,
con ti�ng Hi L<;ip toi mat 6 thang d� hQc.

Do da d�t m<?t n�n m6ng vf.tng chac cho nhf.tng ngon ngft d
tren, vi�c toi hQc ti�ng Hy L9-P d� dang hon rat nhi�u, to�m b9
can ban chfnh la m<?t qua tr1nh dQc hi�u nhf.tng tac phSm d6 s9
va n6i ti�ng. Toi hQC ti�ng Hy L<;ip bat dau voi vi�c hQC thu<?c
long nhf.tng tu don. Cha da lam cho toi nhf.tng manh giay dich
ti�ng Bue va nhf.tng tu don ti�ng Hy L<;ip, truoc tien toi hQc toan
b<? nhf.tng tu don thuong g�p trong tam the d6.

Sau khi nam vf.tng m9t s6 tu don, toi l�p tuc chuy�n sang
dich dQc. Ban dau, toi dQc truy�n ngt,J. ngon Aesop, ti�p theo toi
d9c tac phSm "Tong quan kf" cua Xenophon. Cha toi giao dt,J.c
gi6ng nhu m<?t vai lo<;ii ngon ngu khac, khong giang ngu phap
m<?t each h� th6ng ma chi nhat thoi d<;iy toi nhf.tng thu can thi�t.

Khi cha toi lam vi�c, ong d� toi ng6i ben c<;inh ban cua ong
hQc t�p. Duong nhien nuoc Bue chi c6 m9t lo<;ii tu di�n Hy L<;ip
La Tinh, khong c6 tu di�n Hy L<;ip Bue. Do v�y, khi toi hQc ti�ng
Hy L<;ip, khong th� tling tU tling tU di hoi cha toi. Tuy cong tac
rSt b�n nhung d6i voi nhf.tng vSn d� ma toi dua ra, 6ng chua tling
cau gi�n ma m<?t m�t luon kien nhgn giang giai cho toi, m�t khac
ti�p tt,J.C lam cong Vi�c cua mtnh.
 Voi con duong h9c t�p th� nay, toi da d9c tac phSm vi d9i
cua Herodotus , tac phSm "Be? SliU t�p" ' "Socrates hadith" cua
Xenophon, ti�u sl.t cua Diogenes, Lyle Constantius va tac phSm
n6i ti�ng cua Luo Xiang.

Toi h9c xong tat ca nhftng ngon ngu nay khi toi moi chi c6
9 tu6i, h:k d6 toi da c6 th� d9c nhftng tac phSm van h9c cua
nhftng nha van n6i ti�ng cua cac nuoc nhu cua Homer, Bolutake,
Virgil, Cicero, Aoxia, Fenlong, Florence Lyon, Pestalozzi, Schiller.

Binh thuong m9i nguoi d�u SQ h9c ngo9i ngu, vi�c nam
vftng 6 ngo9i ngu luc d6 m9i nguoi thuong n6i phai bo ra cong
sue ca doi moi hoan thanh xong chuy�n nay. Nhung duoi Sl,t
huong clan dung dan cua cha, toi da nam vftng 6 ngon ngu d6
khi chi moi 9 tu6i. Di�u nay c6 th� n6i la m9t ki tich, con vi�c
nay sinh ki tich nay l9i la do phlidng phap hi�u qua va c6 khoa
h9c cua cha toi. Trang qua trinh d9y toi h9c ngo9i ngu, ong da
t6ng k�t duQc m<)t s6 kinh nghi�m sau day:

(1) "Nghe " la m¢t m&t xfch quan tr9ng trong vi�c hQc
ngoc;z i ngCt

Toi se lay ti�ng La-tinh lam vi dv.. Ti�ng La-tinh la m<?t trong
nhftng mon h9c Cd ban va quan tr9ng trong h� th6ng cac mon
h9c, mu6n nghien cw nhftng ki�n thuc thi khong th� tach roi
khoi ti�ng La-tinh. Hdn nfta m<)t khi h9c duQc ti�ng La-tinh thi se
h9c du9c ti�ng Phap, ti�ng Tay Ban Nha va ti�ng Y, nhung phan
Ion h9c sinh d�u khong thich ti�ng La-tinh . Cha toi cho r�ng sd di
xuSt hi�n tinh canh nay la do b9n tre da khong du9c d�t m<?t n�n
m6ng vftng chac trong vi�c h9c t�p mon ngo9i ngu nay. Do v�y,
ngay tu som, cha toi da d�t m<)t n�n m6ng vftng chac trong vi�c
h9c ti�ng La-tinh, vi th� ong da d9y ti�ng La-tinh cho toi ngay tu
khi toi con trong thoi ki tren noi .
 Nhi�u ngtioi cho rang each lam cua cha toi c6 Sl,f mau thuSn
truoc va sau, d6ng thai cG.ng cam thay to mo khi khong bi�t ong
se d9Y d6 nhv th� nao khi toi vsn con la m<?t dua tre dang nam
tren noi ! Th1,tc ra rat ddn gian , chfnh la d� t6i nghe. BCli vi tre so
sinh se gioi dung tai d� nghe hdn la dung mat d� nhin, do v�y
ong da dung phudng phap nghe d€ d9Y toi h9c ti�ng La-tinh.
O ng da tltng n6i, m6i Ian sau khi t6i thuc d�y, c6 tr9ng thai tinh
than t6t, ong thvong dung gi9ng d9c ch�m rai va r6 rang d9c
cho toi nghe tac phSm "Elle Jennifer Adams" cua Virgil. Day la
m<?t bai thd tnic tuy¢t d6ng thai cung la m(>t bai hat ru tuy¢t voi,
m6i Ian nghe thd tai thvang ngu thi�p di. Vi ly do nay, toi r�t d�
dang h9c du�c ti�ng La-tinh, va som c6 th� d9c thu(>c long "Elle
Jennifer Adams" .

Cac b9n h9c sinh sCI di kh6ng thich h9c ti�ng La-tinh, d6 la
do phtidng phap dung cac lo9i bang bi�u va nhetng quy d!nh c6
djnh do cua truong hQc dSn d�n. Phudng phap may m6c nay cfrn
phai phe phan. C6 m<?t Ian , khi toi 8 tucSi da cung n6i chuy¢n voi
thay d9Y ti�ng La-tinh , nhung thay giao nay l9i chang hi�u ti gi.
Di�u nay la vi sao? Do la vi nguai thay nay v� can ban khong chu
tr9ng b6i dvang nang 11,tc nghe. M9t can b¢nh trong cac nha
trvang trong vi¢c d9Y ti�ng La-tinh d6 chfnh la nhCtng nguoi da
tLtng h9c qua ti�ng La-tinh chi c6 th� d9c sach ma khong th�
n6i chuy¢n.

(2) fJ9c n h i�u, luyt?n n h i�u

H9c ngo9i ngCt doi hoi can ghi nho m9t s6 tU, nhung cang
quan tr9ng hdn d6 la can phai ti�n hanh luy¢n t�p c6 hi¢u qua
trong qua trinh h9c t�p . Cha t6i voi phtidng phap kh6ng c6 h?
th6ng da d9Y toi h9c ngCt phap, bCli vi ong cho rang th�m chf d9Y
toi ngCt phap thi toi cG.ng khong hi�u ncSi . Dudng nhien d6i vci
nguoi lan ma n6i, vi�c lay ngv phap lam ban l� h9c ngo;;ii ngv la
c6 hi�u qua . Nhung d6i vai tre thi nhat thi�t phai dung phudng
phap "D9c khong bling luy�n" , bdi vi bat ki dua tre nao d�u dung
each thuc tudng tl,t d€ h9c ti�ng ban d!a.

Trang qua trinh h9c ngon ngv, nhCtng tac ph§m thd thong
h,1c d� hi€u thi luon d� dang ghi nha , do v�y truce tien cha luon
d;;iy toi thd ca, giUp toi c6 m()t cam giac quen thu()c vai ngon ngv.
Sau khi da nltm vCfng can ban v� n6, ong da yeu cau toi dung n6
trong cu()c s6ng hang ngay. Cha m9t khi d;;iy toi ngon ngv nao
thi binh thuong ong dung ngon ngv d6 d€ n6i chuy�n vai toi.
N�u toi g�p nhCfng di�u khong bi€u d;;it dttc;5c ra thi dung ti�ng
Due n6i chuy�n, ong se khong quan tam tai toi, ep toi phai dung
phudng phap d€ h,t minh bi€u d;;it n6 ra. D6ng thoi ong cling yeu
cau t6i d9c cac lo;;ii sach ma da hQc ngon ngv, bdi vi phuong
phap t6t nhat d� h9c t6t m9t lo;;ii ngon ngv chfnh la xem hi�u
sach cl.ta lo;;ii ngon ngv do, m9t phan tinh hoa nhat cua bat ki
lo;;ii ngon ngv nao d�u c6 d trong sach. Khi g�p nhCfng tu ddn
khong hi�u, ong li�n d� toi xem tU di�n. Do mai bltt dau toi chi
h9c nhCfng tU ddn thuong g�p, do v�y phai tra tu di€n kha nhi�u.
v� sau, do toi da nltm vCfng ngon ngv nay nen s6 lan tra tu di€n
cling cang ngay cang ft hdn .

Ngoai ra, cha con khuy�n khfch toi vi�t thu trao d6i vai b;;in
be nuac ngoai, ban dau la vi�t thu cho cac b;;in nho la con cua
nhCfng nguoi b;;in cua cha, sau nay ph;;im vi da ma r(mg hon, khi
h9c d�n ti�ng Hy 1-;;i p , toi da bltt dau vi�t thu cho b;;in Hy L;;ip .
Khong lau sau, nguoi b;;in d6 da h6i am, hie d6 toi vo cling vui
suang. Do v�y, cang c6 hang thu vai ti�ng Hy L;;ip , th� la toi da
d9c rat nhi�u sach v� ti�ng Hy 1-;;i p . Ti�p theo toi da vi�t thu cho
cac bc;m nho cua nuac Y, nuac Anh. Toi cling cam thay rat hang
thu voi nhCtng qu6c gia nay, con hling chi nghien cliu v� d!a li va
phong tl,lC t�p quan cua hQ. Trang qua trinh trao dcSi thv tu,
nhCtng nguai b;;m cua toi cung theo do ma lon dsn len .

(3) £>9c m(>t ca u ch uy?n vai eek ngon ngii khac nhau

Chung ta d�u c6 m9t th6i quen th� nay, sau khi d9c xong
m9t cu6n ti�u thuy�t thi khong mu6n xem l9i nCta, nhung toi l9i
vui ve nghe l9i nhi�u lSn m9t cau chuy�n tudng d6ng. Luc c16,
cha n�m vCtng d�c di�m nay cua toi, trong qua trinh d9Y ngo9i
ngCt da d� toi ding c19c m9t cau chuy�n voi cac 109i ngon ngCt
khac nhau. vr dv khi d9c chuy�n d6ng tho9i, trvoc tien ong d�
toi dung ti�ng Due d� c19c, sau c16 dung ti�ng Phap , ti�ng Y,
ti�ng La-tinh , ti�ng Anh va Hy L9P d� c19c. Phudng phap nay da
dem l9i hi�u qua, toi da d� cac lo9i ngon ngCt giao thoa voi nhau,
vi�c h9c t�p vua trd nen nh� nhang ma vo cling nhanh ch6ng .

(4) Lam ro tu g8c

Mu6n h9c t6t ngo9i ngCt thi vi�c lam r6 tlt g6c la vo cling c6
l<;ii, nhv v�y khong nhCtng m9t cong doi vi�c ma con giup minh
hi�u dv<;ic b�ng each tudng tl,t. Do v�y, ngay tu nho cha da
yeu cau toi lam nhli v�y, d6ng thai ong con lam may cu6n scS
ghi chep . vr dv d� toi c6 th� ghi nho nhCtng tu ddn trong ti�ng
La-tinh, ong thvang xuyen d� toi nghien cfru nhCtng tLt hi�n d9i
nao tu day phai sinh ra, c16ng thai ghi 191 k�t qua tren cu6n s6 d6.
Nhv v�y, d� toi vCta h9c du<;ic nhCtng tu adn trong ti�ng La-tinh,
vCta ghi nho nhCtng tu hi�n d9i phai sinh tlt day, c16i voi tfnh quy
lu�t trong s1,t bi�n dcSi va phat tri�n cling c6 nhCtng sl,t hi�u bi�t
trl,tc quan, ·nhv v�y se la m9t cong ma du<;ic rat nhi�u vi�c.

(5) HQc t�p thong qua ph uang phap tro chai

D�n day tai l9i nh�c nhd m9t Ian nCta cac b�c cha m�, nang
11,tc h9c ngo9i ngCt cua tre se khi�n m9i nguai ng9c nhien, di�u
then ch6t n�m d ch6 da lt,ta ch9n phudng phap d9y thfch hQp
nhSt hay chua. Toi cho r�ng phudng phap c6 hi¢u qua nhSt d6 la
chdi tro chdi voi con trong qua trinh h9c. D6 chfnh la phudng
phap c6 hi¢u qua nhSt ma cha m� nen d9y cho con cua minh.

Khi toi vua h9c ti�ng Anh, cha da n6i cau "Chao bu6i sang"
b�ng 1 3 ngon ngu d� d9y toi , toi h9c duQc m<?t each nhanh
ch6ng , hdn nua phudng phap h9c cung rSt hilng thu. M6i ngay
thuc d�y, ong d� toi dung cau chao "Chao bu6i sang" d(;'li di¢n
cho tro choi chao h6i bup be cua 13 qu6c gia. Can cu vao d�c
di�m yeu thfch v�n d<?ng, thfch vui dua cua tre, ong va toi da t�n
d1,mg choi cac tro chdi voi ngon ngu khac nhau, vf dt,i k� cau
chuy¢n, clan ca, doan cau d6, thi dSu tu t6 t(;'lo thanh cau, thay
d6i cac hanh d<?ng doan cham ngon, sang tac cau chuy¢n. Do
h9c t�p sinh d<?ng va c6 hling thu nen vi¢c h9c ngo9i ngu cua toi
c6 duQc nhCtng ti�n b<? nhanh ch6ng.

C6 m<?t lan toi dang lam bai trong phong d9c sach thi m<?t
nguai b(;'ln cua cha toi la Hyde Ridge. Cohen d�n. Ong la m<?t nha
giao dt,ic, truck day ong tl:tng la hi¢u trlidng cua trliang trung h9c,
hi¢n nay ong la nguai pht,i trach cua Hi¢p h9i Giao dt,ic nhi d6ng
Berlin, ong la m9t nguai rSt c6 h9c vSn, m9t nguai c6 kinh
nghi¢m giao dt,ic phong phu. Khi nghe n6i toi dang h9c, ong b�t
dau n6i chuy¢n voi cha toi v� vSn d� giao dt,ic.

" Ngai Witt, lan nay d�n toi chu y�u mu6n tham nom m<?t
chut c�u con nh6 be cua ong , nghe n6i c�u be la m9t than d6ng
rSt phi pham" . Hyde Ridge. Cohen n6i. Cha toi li�n dap:
" Cohen nay, chung ta la b(;'ln bao nhieu nam r6i, n6i thl.,fc thi
chling le ong l9i tin c6 thu than d6ng trai sinh hay sao?" . Cohen
n6i : "Thvc ra, toi cung d6ng y voi each nhin cua ong , chfnh la:
Thien tai la du9c giao d\.lc ma ra, chi c6 di�u m9i nguoi d�u coi
Carl Witt qua than ki, do v�y toi ding dung each tan dudng cua
m9i nguoi. "Carl chang qua la nh�n duQc sl,f giao d\.lc som phu
hQp, khong gi6ng voi m9i nguoi, thvc ra chang c6 cai gi la "Than
dong" ca. Cha toi n6i nhu v�y. Cohen h6i: "Carl nam vCtng nhi�u
ki�n thuc nhu v�y, chitc chitn c�u be vo cung cham chi hQc hanh
phai khong?" . Cha toi clap: "Dung v�y, n6 rat n6 ll,fc" .

Cohen n6i: "Toi c6 m()t hQc sinh rat kha, cG.ng rat cham chi,
m6i ngay thoi gian hQC t�p thtiong tlt 6 8 ti�ng, th�t Sl,f rat dang
-

khen ngQL Nhetng dua tre tren doi nay, mu6n thanh cong du9c
thi khong th� tach kh6i sv n6 h,tc, phai khong nao?" . Cha toi n6i
m()t each di�m d<?-m: "D<?-i khai th�" . Cohen nhin net mi;it cua cha
toi duong nhu c6 net gi d6 khong th6ng nhat, ben h6i: "V�y thi
con trai ong m9t ngay hQc trong bao lau?" . " Hai ti�ng, dai thi
cG.ng khong vUQt qua 3 ti�ng" . Cha toi n6i ra m()t each than
nhien . "Cai gi, khong Vt1Qt qua 3 ti�ng dong ho ina c�u be c6 th�
hQc lich stt, dia lf, sinh hQc, s6 hQc m9t each sau nhu v�y, con
hi�u dt1Qc 6 lo<?-i ngon ngf.t? M6i ngay chi hQc 3 ti�ng th1 thoi gian
cua c�u be c6 du khong?" . Cohen h6i m9t each day ngo vvc. Luc
d6, cha toi buoc d�n truoc phong dQc cua toi, m6 ctta va n6i:
" Carl, thoi gian con hQc horn nay sap d�n 3 ti�ng roi, mau nghi
ngdi di" .
l
Toi c ap tU trong phong : "Cha a , van con thi�u 5 phut nf.ta,
lat nf.ta con se nghi" . Nam phut sau, toi buoc ra ngoai phong,
chao h6i Cohen . Cohen vl!a nhin thay toi, ben keo chi;it ban tay
toi va h6i: " Carl, thvc sv thoi gian hQc m9t ngay cua chau khong
vt1Qt qua 3 ti�ng sao?" . Toi dap: "Binh thuong d�u la 2 ti�ng,
horn nay nhi�u hdn m9t chut, 3 ti�ng" . Cohen l<?-i h6i ti�p: "Chau
khong th� kien tri hQc nhi�u them m9t chut sao?" . Toi n6i:
"Chau c6 th� hQc nhi�u hdn m9t chut, nhung cha chau khong
cho phep" . Cohen chuy�n anh mfo sang cha t6i, khong hi�u n6i
n6i: "Con tre d6ng y h9c nhi�u hdn m(>t chut, khong phai la m(>t
chuy�n t6t sao! VI sao 6ng l(;li khong cho phep?" . Cha toi n6i :
"Thai gian h9c m6i ngay 2 ti�ng d6i voi d(> tu6i cua Carl la du r6i.
0 ngoai con c6 nhi�u thu dang d� n6 di h9c. Thich d9c sach,
h9c hanh cham chi la m(>t chuy�n t6t nhllng khong c6 nghia la
ca ngay ng6i trong phong d9c! " . Cohen nhln cha toi day kinh
ng(;lc, n6i luon: "Th�t khong dam tin, khong th� tin n6i nua" . Toi
bi�t rang cha toi va Cohen con n6i them m(>t s6 van d� lien quan
toi giao dvc, th� la toi ben di tlm nhCtng nguoi bC;ln nho cua mlnh.

Truoc bua t6i , toi quay trC:J v� nha . Cohen vua nhln thay toi
ben tU tren gh� dling d�y, nlim lay tay cua toi ma tan dtidng :
"Th�t la m(>t dua tre ngoan. Nhat djnh v� sau ta ding se dung
phtidng phap giao dvc nay, ta se gioi thi�u phtidng phap t1U vi�t
nhu th� nay d�n voi nhi�u b�c cha m� hdn nua " .

Tu net m�t cua Cohen c6 th� thay, toi hi�u rang ong da
chap nh�n quan di�m cua cha toi . Sau khi ong di, toi ben hoi:
"Cha da lam th� nao d� Cohen chap nh�n each lam cua cha
v�y? " . Cha toi dap: "Cohen la m(>t nguoi thong minh va la m(>t
nha giao dvc c6 kinh nghi�m, hdn nua ong con la m(>t nguoi hi�u
ro nguyen do cua m9i chuy�n, chi can phtidng phap t6t th! ong
Sy se nhanh ch6ng ti�p thu thoi" .

Bay gio toi da la m(>t nguoi hdn 30 tu6i , cung c6 con trai r6i
nhllng van c6 nhi�u ngtloi hoi toi v� finh tr(;lng h9c t�p h6i nho,
hoi toi each sflp x�p thoi gian h9c t�p trong m<?t ngay. Toi luon
voi hQ rang, m6i ngay hay slip x�p ra 2 ti�ng d� h9c.

Cha tOi cho rang, d6i voi tre nho ma n6i, 2 ti�ng d6ng h6
da la gioi h(;ln r6i, tinh than cua tre nho chi c6 th� t�p trung
trong 2 ti�ng, do v�y n�u vuc;n qua th! chi lang phf thoi gian
h9c t�p. Nhting hi�n nay c6 rat nhieu nguai tht,tc hi�n cong vi�c
giao dt,!C tre nho, hQ thtjc Slj sai lSm khi cho rang phltdng phap
b6i dvang ra thien tai chinh la keo dai vo h<;i.n thai gian h9c t�p
cua tre.

Dudng nhien d6i voi nht1ng tre lon hdn m9t chut hoi;ic d6i
voi nguai lon ma n6i, bdi vi nang lt,tc tt,t kh6ng ch� ban than cua
h9 da m<;i.nh hdn m9t chut, nang lt,tc t�p trung cua h9 ciing se dai
hdn so voi cua tre nh6, do v�y c6 th� h9c t�p trong thai gian dai,
c6 th� dem l9i nhCfng hi�u qua khong t6i nhting dieu nay l9i
khong phu hc;:ip voi tre nh6.

Lt,ta ch9n phudng phap h9c khong thfch hc;:ip la m9t st,t lang
phi thai gian, n�u khong th� t�n dvng thai gian m9t each hc;:ip li,
th�m chi c6 dung nhieu thai gian hdn nua d� h9c thi dlng chi
hoai cong VO fch. T6m li?.i: Hi�u suat la thu nhat, thai gian la thu
hai, chi khi t�n dt,lng thai gian m(>t each thfch hc;:ip th1 bat k� la
dang h9c t�p hay cong tac, cho du dung rat ft thai gian nhting se
dem l9i nhCfng hi�u qua ct,tc t6t.

Trang cu<?c s6ng chung ta thvang xuyen phat hi�n ra nhCfng

truang hc;:ip nhv th� nay . Tuy c6 m9t s6 tre da rat quy each ngcSi
truoc ban h9c nhting dau 6c ve can ban khong v�n d9ng gi, ch'.
ng6i do ra d6, tam tri can ban khong d� vao vi�c h9c. Cach h9c
t�p th� nay c6 mang l9i hi�u qua khong? Day tht,tc st,t chi la m9t
st,t lang phi thai gian .

Tht,tc ra, m9t thien tai vui ve rat d� sinh ra, chi can v�n dvng
thai gian thfch hc;:ip trong khi h9c, phai tht,tc st,t b6 cong sue ra,
khi chdi ding b6 h�t sue ra chdi. N�u m9i tre d�u c6 th� lam
dvc;:ic nhv v�y, chfic h�n tren th� gian nay se xuflt hi�n rat nhieu
thien tai.
 Khi b6i duang, chu 9 khong d� tre chuy�n s\f chu 9 sang
vi�c h9c t�p bat kI thu gi d6. N�u thoi gian h9c dai, se chi khi�n
tre cam thSy chan ghet d6i vai vi�c h9c hanh nham chan, vo vj
nay. VI v�y lam each nao chung ta moi c6 th� giup tre nay sinh
hling thu vai vi�c h9c t�p nhftng ki�n thuc nay day? Can cu theo
phuong phap cua cha toi, d6 chfnh la b6i dvang hling thu cho tre
v� nhi�u m�t, tren co sd c6 hling thu, hay d� tre ti�p nh�n tri
thuc m()t each vui ve. Nhu v�y c6 th� phat huy duQc tfnh tfch c\fc
va tfnh chu d()ng, giup tre nhanh ch6ng ti�n b().

Trang qua trinh giao dvc toi, cha vo cung chu tr9ng d�n vi�c
b6i dvang hling thu cho toi d m9i phuong di�n. Ong khong
ngt!ng n6 ll,fc huong dsn toi nay sinh hang thu tren nhi�u phuong
di�n, lam .:ho CUQC scSng CUa toi luc d6 th�t phong phu VOi nhi�U
'

gam mau. Cha toi cho rlmg trong qua trinh b6i dvang nhftng
hling thu nay cua tre, di�u quan tr9ng nhat d6 chfnh la d9c sach,
b6i vI d9c sach la su6i ngu6n cua s\f vui ve. D6ng thai, cha vo
cung chu tr9ng tai vi�c ch9n sach, ong thuong n6i voi bc;m be
rang m()t nglfoi thfch lo9i sach th� nao se thuong quy�t djnh 109i
'
sach 1§.n thu nhSt ma nguoi d6 d9c, hon nua 109i sach d9c trong
thoi ki au tho thuong khai quat duQc cu()c doi cua m()t con nguoi
d6. Do V�y ong VO cung coi tr9ng vi�c ch9n ll,fa 109i sach d9c cho
toi trong thoi kI Su tho.

Duoi s\f huong dSn d9c, ong da ll,fa ch9n vai each thuc nh6.
Do tre con luon thfch nghe nguoi khac k� cau chuy�n d�c bi�t,
d6i voi nhftng tre cang nh6 tu6i thi cang nhu v�y. Ong phat hi�n
ra tfnh quan tr9ng cua vi�c k� chuy�n, thong qua vi�c nay khong
chi giup phong phu ki�n thuc cua tre, hon nua n6 cang mang
tfnh dsn dh trC! thanh m<)t cay cSu giup tre cang xem nhi�u sach

� 84 ]);:;
 hdn . Trong khi k€ chuy�n , ong luon ve ra du m9i mau sac , c6 luc
con dung gi9ng di�u ph6ng d9i voi nhftng ngon tU hinh tuc;mg,
- sinh d<)ng , cung voi nhftng cu chi huy�n tudng cl.ta tay, th�m chf
c6 luc dling len mo phong hinh tuc;mg nhan v�t trong truy�n cung
voi nhftng tinh ti�t phat tri€n rSt sinh d9ng . Luc fry toi duong nhu
bi dam chim trong th� gioi d6 , ding nhi�u luc khong th€ ng6i yen
ma hoa tay mua chan cling voi ong , nhung ong thuong dttng l9i
d nhftng do9n chuy�n dang r�t h�p cla n, d6ng thoi n6i cho toi
bi�t cau chuy�n nay n�m trong quy€n sach nao, danh thuc vi�c di
tim thu vui cho toi trong khi d9c sach .

Duoi s\f huong dSn cl.ta cha, toi khong nhftng nay sinh
hling thu sau d�m voi vi�c d9c sach, hdn nua con rat hling thu
voi am nh9c. Toi thuC:Jng thuc nhftng net d�p trong nhftng ti�t tau
am nh9c.

Thi nhan vi d9i Goethe da tling n6i: "D€ khong mat di cam
giac v� cai d�p ma cac vj than da ban cho chung ta, m6i ngay
hay nghe m9t chut nh9c, hang ngay hay d9c m9t chut thd va
ngam m9t chut tranh" . Do v�y, d€ tre ti�p xuc voi am nh9c la rSt
quan tr9ng. Da c6 nguoi n6i r�ng, nhftng nguoi gioi hat se truong
thQ hdn so voi nhftng nguoi khong bi�t hat, d6 la vl nhftng nguoi
hay hat se c6 tam tinh vui ve hdn.

Chung ta khong th€ ai cung trd thanh nha am nh9c nhung

trong cu<)c s6ng nay n�u m9t nguoi nao d6 chltng hi€u gi v� am
nh9c thi th�t b§t h9nh. Cho du ban than minh khong bi�t v� am
nh9c thi ding nen thu<:Jng thuc n6, do v�y nen nghi ra phudng
phap nao d6 d€ d9y tre v� am nh9c. C6 m9t s6 nguoi hi;m che
cho r�ng, da khong mu6n tre trd thanh nha am nh9c thi d9y tre
am nh9c chi lang phf thoi gian. Cach nghi nay la hoan toan sa1
lam. Cu<)c s6ng khong c6 ngh� thu�t thi chi gi6ng nhu hoang �

� 85 _]);:;
m9c. 8� tre c6 th� s6ng trong nhCtng thang ngay h9nh phuc thI
cha m� c6 nghia V\1 giup tre b6i dvang van h9c va am nh9c.

Cha cho dmg neu hi�u dlt<!C am nh9c thi qua th�t se trd
thanh m<)t nguoi rat h9nh phuc tren doi . Cha t\lng n6i vai toi
rang, tU khi t6i con nh6 cha da kh6ng ngltng n6 h,tc giup t6i b6i
dvang quan ni�m v� thuC:Jng thuc cai d�p. Sau khi toi sinh ra
khong lat.., cha da mua cho t6i bay cai chuong nh6 phat ra am
thanh, d6ng thoi d€ m� cling hat cho toi nghe .

Cha va t6i thuong cling nhau chdi tro chdi v� phudng di?n
am nh9c . Trong d6 c6 m<)t each chdi d6 chinh la giau di tat ca
nhCtng d6 chdi trong nha va blit toi fim. 86 la tro chdi ma tre nh6
thuong didi, tuy nhien luc d6 cha con t�n dt,mg ca dan dudng
c�m, nhv v�y se lam cho tro chdi cang tudi vui va day sllc mau.
Co m<)t lfm, ong cat m<)t m6n d6 va blit toi fim, khi toi da gan
tier1 den 1 1di cat giau d6, ong khong n6i: "CSn th�n, cSn th�n"
ma l9i da11h ra nhCtng am thap. Neu nhu da di xa thi l9i danh
nhCtng am cao. Neu toi khong chu 9 nghe am d<) cao thap thi rat
kh6 fim ra ch6 cat giau d6 v�t. Phudng phap nay dem l9i hi�u
qua Ian trong vi�c luy�n t�p nang h,tc nghe cua toi.

Do tre nh6 d�u thich tiet tau, giai di�u nen cha m� cling bat
dau tU phudng di�n nay giup toi luy�n t�p . Ong bat dau luy�n t�p
tU khi t6i -.:on chva biet n6i gi, 6ng v6 tay va d€ t6i cham chu lllng
nghe tieng v6 tay d6. Khong lau sau d6, 6ng mua m<)t cai tr6ng
nh6, d9y t6i each danh . Qua m<)t khoang thoi gian, 6ng l9i mua
cho t6i m9t cai dan g6 d€ toi danh, d6ng thoi blit dau chdi tro
chdi danh dan.

Nga� tU nh6 toi da rat thich tro chdi bay cac dt,mg C\l am
nh9c ra, cha nllm du<1c d�c di€m nay nen khuyen khich toi luy�n
t�p . Hdn nua, toi chi nh�n du<1c m<)t chut sv giup da cua cha da
tt,t m1nh danh ra cac 109i thanh don, d6ng thai ghi l9i nhll'ng khuc
nh9c do t6i sang tac dt.t<;c tren s6 ghi chep .

Cha t6i phan d6i each h9c nh9c C\1 am nh9c ma ch� chu
tr9ng d�n pht.tong phap ki thu�t. Luc d6 m9t ngt.tai hang x6m
cua gia d1nh chung t6i da tt!ng ghi danh cho con h9 theo h9c
m<?t thSy giao d9y vi-6-l6ng. M<?t nam tr6i qua, 6ng chi d9y c�u
b9n d6 ki thu�t luy�n t�p , clan d�n c�u b9n d6 kh6ng nhll'ng
kh6ng hQc dt.t<;c dan ma con chan ghet lo9i dl,lng cl,! d6. Con vj
thSy giao d9y t6i vi-6-long lc�ti kh6ng dung pht.tong phap nay. Khi
t6i luy�n t�p vi-6-16ng, cha t6i lu6n dung piano cung luy�n t�p
vai t6i d� giup t6i tang them cam giac am nh9c va hll'ng thu h9c
dan. Do v�y, thanh tfch danh vi-6-l6ng va piano cua t6i ci,tc kl
xuat s�c .

Kinh nghi�m ban than n6i cho t6i bi�t r�ng, " Ghi nha" dong
vai tro then ch6t trong vi�c h9c. Bay gia rat nhi�u ngt.tai dung
m<?t pht.tong phap ngu xuSn, d6 chfnh la ghi nha m9t each may
m6c, b�t tre cua minh phai ghi nha toan b9 n<?i dung trong sach .
Thi,tc ra each ghi nha may m6c nay kh6ng thi,tc s\.f giup tre hi�u
va n�m dt.t<;c n<?i dung cua ki�n thuc, hon nCta v� can ban tre
cling kh6ng th� ghi nha dt.t<;c nhll'ng n9i dung d6, cho du c6 nha
dt.t<1c thi cling chi nht.t m<?t quy�n s6 ghi chep, ghi l9i nhll'ng n<?i
dung ki�n thuc d6 ma hoan toan chAng hi�u gi nhll'ng thu d6.
Trang ljch stt da ghi chep nhll'ng ngt.tai c6 thanh tich sang ch6i,
thanh c6ng cua hQ cht.ta bao gia dl,fa vao vi�c ghi nha may m6c,
chi cSn la nhll'ng ngt.tai c6 m9t chut hi�u bi�t v� giao dl,lc va thi,tc
si,t chuyen tam d9c sach th1 d�u hi�u dt.t<;c vfin de nay. Nhll'ng
nhan v�t vI d9i d6 cling da d� l9i cho h�u th� nhll'ng quan di�m
mang tinh chat g<;i md. "Toi chAng nha gi ca, toi chi hi�u dt.t<;jc,
bc:,m can toi nho cai gt?" . D6 chinh la cau n6i cua Pythagorac: .
" Nguai d9c sach m<)t each cling nhllc cling gi6ng nhu m<)t con
lua " . D6 la cau n6i cua Aristole . "Toi dung tam mtnh d� hi�u
nhCtng vong xoay d6, n€u toi dung nao d� ghi nho tht toi ch�ng
hi�u du<;5c gt v€ am nhc;ic" . Beethoven da tU'ng n6i nhu v�y.

" Phuong phap ghi nho l�p lc;ii" chinh la m<)t trong nhCtng
phuong phap ghi nho c6 hi�u qua ma cha da dung d� giao d1,1c
toi. Duong nhien tri nho ctlng du<1c l�p lc;ii trong qua tr1nh li giai.
Cha khong cho phep toi c6 gting nho tU'ng tu, tU'ng cau trong
sach - Day la each thuc toi thuang xuyen trong thay ma
nhCtng bc;in nho khac d9c sach - Cha luon nhtic toi d9c nhanh
ch6ng . Cha cho r�ng d9c sach khong chi la vi�c nh�n bi€t chu,
ma nen hi�u du<;5c n<?i dung cua cu6n sach - 1)6 la each d9c sach
nhanh ch6ng .

M<?t ngay tOi �fang chu§n bi dQc cu6n "St.t suy tan cua n€n
van minh Hy Lc;ip ccS dc;ii" b[ing ban ti€ng Due, nht.tng khi cha toi
rat lau r6i ma van khong thay toi l�t trang li€n d€n ben toi va hoi:
"Carl, con dang xem sach gt v�y?" . "A, con dang xem cu6n sach
nay c;i" . "Day la m<?t cu6n sach hay, n6 giup con h9c du<;5c chu
Hy Lc;ip ccS, lc;ii c6 du<;5c lu<;5ng ki€n thuc phong phu" . Toi nghe
cha n6i c6 th� giup h9c du<;5c chu Hy lc;ip ccS, ben chinh lc;ii r[ing:
"Day khong phai la ban ti€ng Hy Lc;ip, la ban ti€ng Due" . "A!
H6a ra la ban ti€ng Due" . Cha toi dU'ng lc;ii m<?t chut, ben n6i:
" Nht.tng cha thay, voi tr1nh d<? ti€ng Due cua con tht vi�c xem
cu6n sach nay rat d� dang, vi sao con lc;ii xem ch�m nhu v�y?" .
"Cha a, con sd di xem ch�m nhu v�y la v1 con mu6n xem th�t ki
n<?i dung cua n6, chu khong phai con dang nh�n bi€t chu" . Toi
giai thich nhu v�y. "V�y tht cha ki�m tra con m<)t chut, xem con
da ghi nho du<;5c nhCtng gi" . Cha btit dau hoi toi v€ n<?i dung cua
cu6n sach d6. Nht.tng di€u lam toi ngc;ic nhien d6 la, nhCtng thu
ma toi phai mat cong lam moi ghi nho dLiQC VUa rf>i nhli thoi gian,
d!a di€m, ngay ca n¢i dung cua n6 thI bay gio d�u khong th€ nho
r6 dv9c. Toi n6i voi cha minh m9t each khong duqc t\f nhien: "Luc
nay con da rat c6 gang ghi nho n6 r6i ma, sao h;1i c6 chuy�n nay
nhi?" . Luc d6 cha h;i.i hoi toi n¢i dung m9t cu6n sach ma t6i da
xem truoc day. NhCtng thu d6 toi khong c6 gang d€ ghi nho thI
lc;ii n6i ra m9t each vo cling r6 rang. Nhin thay dang ve dang b6i
r6i, khong hi€u dv9c chuy�n gI cua toi, cha li�n cuoi lon ti�ng .
" Cha cuoi gI v�y, cha, cha?" . Toi hoi cha. "Cha cuoi vI con la
m¢t c�u be ng6c, quy€n sach vua xem xong thI khong nho r6 ma
lc;ii nho rat r6 cu6n sach da xem tU trlioc lau r6i, di�u nay la VI sao
day?" . Toi lac dau hoang mang: "Bai VI con cho r�ng 'S\f suy tan
cua n�n van minh Hy lc;ip c6 dc;ii ' la m¢t quy€n sach h9c thu�t,
th� la con da ghi nho n6 m¢t each cll'ng nhac, di�u nay thI lam
sao c6 th€ ghi nho du9c? Con nhCtng tac phSm van h9c xem
truoc day, con khong c6 9 ghi nho chung , chi la cam thay c6
hll'ng thu, xem xong m¢t lan r6i lc;ii xem, nhu v�y con da ghi nho
chung trong luc vo tlnh" . " Nhv v�y con se d9c quy€n sach nay
th� nao? " . " Con chi can xem n6 nhu cac tac phSm van h9c la
du9c r6i" . "Day la m¢t tac phSm h9c thu�t n6i ti�ng, hay d6i xtt
voi n6 voi thai d¢ th�t nh� nhang , con c6 lam dv9c khong? " .
Cha khong cuoi nfta, n6i voi toi m¢t each nghiem tuc: " Con nen
d6i Xlf binh dling voi tat ca cac loc;ii sach tren th� gian nay. Chi
can la sach c6 9 nghia va c6 gia tr! thI d�u la sach t6t, khong c6
s\f khac bi�t gifta nghiem tuc va khong nghiem tuc. Ghi nho m¢t
each cll'ng nhac trong qua trinh h9c t�p se khong th€ da thong
dLiQC, chi can con nh�n thuc n6 m(>t each th�t chfnh xac thI cling
gi6ng nhu tac phSm van h9c kia, hay di d9c quy€n sach nay, con
se phat hi�n ra sue hap d�n cua n6, th�m chi con c6 th� VI th�
ma d9c n6 2 3 lan, khong nen ghi nho cll'ng nhac thI con se
-

hi€u du9c n6, ghi nho n6 va c6 dv9c s\f hll'ng thu tU trong d6" .
 Sau khi cha n6i chuy�n, t6i da d9c cu6n sach "St,t suy tan
cua n@n van minh Hy L;1p cc3 d<;ti" theo each giao d9c d6 cua ong.
Tnioc tien t6i nam vCtng toan bQ n<?i dung va tinh ti@t cua sach,

khi g�p nhCtng do�m hay nhCtng cau khong hi�u, t6i t9m thoi bo
qua, kh6ng nghien cCtu th�t ki, sau nay khi toi xem d@n Ian thu 2 ,
thu 3 ' t6i phat hi�n ra rang minh da hi�u n 6 tlj luc nao kh6ng bi@t.

S6 h9c la m<?t m6n khoa h9c tlj nhien, n6 c6 th� b6i duang
nang h,rc tu duy logic va nang lt,tc tudng tuQng kh6ng gian cho tre,
nhung n6 l9i la m<?t m6n h9c kh6 khan, rat ft va rat kh6 c6 nguoi
hang thu voi n6. Nhung n6 lc;i.i la m<?t man h9c ma tre bat bu<?c
phai nam vCtng. Cha t6i ding tt1ng nghi rat nhi@u each giup t6i
tim duQC hang thu VOi mon hQC nay.

Trong qua tr1nh b6i duang , 6ng phat hi�n ra rang trong tat
ca cac m6n khoa h9c, kh6ng c6 man nao kh6 hdn gay duQc
hang thu vai t6i. BC5i v1 d6i vai nhCtng m6n khoa h9c khac, vf d9
nhu: Tht,tc v�t h9c, d<?ng v�t h9c, dja lf h9c d�u c6 th� tht,tc slj
ti@p xuc trong tt,t nhien, c6 th� h9c duQc nhi�u thu trong nhCtng
tro chdi vui ve, hang thu cua tre cfmg se tlj nhien duQc nang
dSn len . Duy chi c6 s6 h9c, n6 la m<?t m6n khoa h9c trl!u tuQng,
chi c6 th� dt,ta vao nang lt,tc tu duy cl.ta m1nh, nhCtng tre luon tay
lu6n chan va yeu thfch v�n d<?ng cling se cam thay n6 v6 cling
kh6 khan.

Tu trong nhCtng dong nh�t ki cl.ta 6ng , toi bi�t duQc rang t6i
khi mai bat dau cling khong thfch h9c s6 h9c. Cha toi da kheo
leo thong qua phudng phap tro chdi giup t6i d� �ang ti@p nh�n
cac con s6 va d@m chung , hdn th� thong qua tro chdi mua ban
cling d� dang d9Y cho t6i each d�m s6 ti�n, dudng nhien khi cha
d9Y t6i tfnh nhan, 6ng cling g�p m<?t s6 kh6 khan: Tu khi toi sinh

r(_ 9 0 ]);;;
ra, day la lSn dSu tien chim ghet hQc hanh, sau d6 6ng dem n6
bi�n thanh m(>t bai hat va d<;ly t6i hat, nhung t6i van kh6ng th�
thfch dvc;:ic chung .
M(>t n6i lo lEing vay quanh dSu 6c cua cha t6i, 6ng nghi xem
li�u c6 phai do t6 chat troi cho cua toi kh6ng du, tuy v�y 6ng
khong thljc slj kh�ng djnh vai each nghi d6. Ti�p theo cha nghi
"Vi sao Carl d�u ti�p thu rSt nhanh va hQc m(>t each d� dang 6
cac m6n khac ma l9i chan ghet hQc s6 h9c d�n v�y? C6 phai Carl
da hQc l�ch kh6ng?" . HQc m(>t each thien l�ch nhv v�y kh6ng
phu hc;:ip vai ly tvC:lng nu6i d<?-Y t6i cua ong . Mong mu6n cua 6ng
la mu6n t6i phat tri�n can b�ng, thanh tai nhung d6ng thoi cling
phai cam nh�n dvc;:ic h<?-nh phuc. Ngttoi phat tri�n phi�n di�n
kh6ng th� trC:l thanh nguoi thvc slj h<?-nh phuc.

Khoang thoi gian d6, 6ng da v6 cling dau d§u vai vi�c t6i
khong h� nay sinh hfulg thu vai s6 hQC. Tuy la nhv v�y, 6ng van
kh6ng bEit t6i hQc thu(>c m(>t each may m6c nhili1g phep tfnh
nhan d6, bC:li vi 6ng cho r�ng n�u cvang ep thi se khong hQc n6i,
hdn nua con d� be cong tam h6n cua tre nho .

N8i ni�m nay cua 6ng cling da dvc;:ic thao ga sau cu(>c g�p
g-3 vai Giao Sli Bloom Rowling. Giao Sli Bloom Rowling la b<;ln
cua m\,!C Sli Gelabici, la m(>t giao SU s6 hQC nen ki nang v� giang
d<?-Y s6 hQc cua 6ng tudng d6i cao. C6 m(>t Ian cha t6i di tham
m\,lc sli Gelabici, th�t may mEin vi da g�p dvc;:ic Giao sli Bloom
Rowling trong nha 6ng Sy.

Sau khi nghe n8i ni�m lo lEing cua cha t6i, Giao sli Bloom
Rowling da pha tan van d� chi vai m(>t cau: " Cho du con 6ng
thi@u di hfulg thu vai s6 hQc, nhung quy@t khong dvc;:ic phat tri�n
phi@n di�n, ma la each giao d\,!C cua 6ng chlia phu hc;:ip . BC:li vi
6ng kh6ng th� d9y s6 h9c m(>t each c6 hfulg thu, do v�y con trai
ong cling khong th� h9c n6 m<?t each c6 hCtng thu du9c. T1,t n6
da thfch h9c ngon ngfi, am nh9c, van h9c va l!ch sli, do v�y c6
hCtng thu ti�p nh�n nhfing ki�n thuc d6, d9Y d9ng v�t h9c, thl,fc
v�t h9c va d!a lf h9c ong cling rat c6 bai ban, con trai ong cling
nhat d!nh se h9c t6t. Nhung la s6 h9c, do ong khong thfch n6,
do v�y cling khong c6 hCtng thu d9Y n6 cho con trai cl.ta minh, vi
th� con trai ong cling chan ghet n6" . Ti�p theo, v! h9c gia ki�t
xuat nay con rat nhi�t tinh chi d9Y cho cha toi phuong phap d9Y
s6 h9c. Sau khi ong dling phuong phap nay d9y toi, qua nhien
da dem l9i hi�u qua.

Luc d6 Giao su Bloom Rowling da khuyen cha toi nhu sau:

Truac tien phai d� con trai ong nay sinh hCtng thu vai s6
h9c. Vf dv: Bo cue ao va h9t d�u vao cling m9t hQp, hai nguai
cling lay chung ra, d�m xem ai lay du9c nhi�u hon; ho�c khi an
nho hay d�m s6 h9t cl.ta hai nguai ho�c trong khi l<?t d�u Ha Lan
giup nguai lam, vua b6c vua d�m nhfing h9t d�u vai s6 h9t c6
hinh d9ng khac nhau.

Cung c6 th� cling choi xuc s�c vai tre. Ban dau dung hai cac
xuc x�c d� choi, each choi d6 la cling d6 ra hai cai xuc x�c, n�u
xuat hi�n 3 va 4, thi cling d9c gQp l9i thanh 7 , n�u xuat hi�n 2 va 4,
3 va 3 , th1 d9c l9i la 6. Ghi l9i nhfing ti s6 nay tren giay, sau khi
choi 3 d�n 5 lan thi hay tfnh toan, quy�t d!nh xem ai th�ng cu<?c.

Luc d6 toi rat thfch thu vai tro choi nay. Duong nhien sau
khi toi da c6 hCtng thu vai tro choi nay, cha tOi van theo nhfing
chi clan cl.ta Giao su Bloom Rowling, m6i Ian choi khong vu9t
qua 1 5 phut. u do la do tat ca con s6 d�u rat t6n cong sue, m6i
Ian n�u VUQt qua 1 5 phut se cam thay rat m�t moi. Sau khi choi
du<1c tro choi nay trong 2 - 3 tuan, chung toi da thay d6i xuc x�c
thanh 3 hoi.\c 4 , nhi�u nhat c6 luc len d�n 6 cai.
 Tiep theo, chung toi phan cue ao va h9t d�u hai nh6m
thanh m<?t nh6m, ba nh6m thanh m<?t nh6m, cu nhv v�y xep
chung l9i voi nhau, dem m6i 109i la bao nhieu, d6ng thoi ghi l9i
ket qua tren giay, sau d6 t9o thanh nhCfng cong thuc nhan cua
nhCfng ket qua nay r6i ghi l9i tren tvang , cu nhv v�y t6i d� dang
hi�u duc;:Jc 2 Ian 2 la 4, 3 Ian 3 la 9, hdn nua con vo cung thfch
thu. NhCfng tro chdi phuc t9p hdn nua ding c6 th� duc;:Jc tien
hanh theo each nay.

Giup toi c6 th� v�n dv.ng nhCfng kien thuc s6 h9c vao trong
thl,fc ti�n cu<?c s6ng, cha va t6i thvong chdi m<?t tro chdi mua ban
mo phong gi6ng nhv di den ctia hang, tat ca cac v�t phgm d€u
duc;:Jc tfnh toan dai nglm, cling dung s6 luc;:Jng d� tfnh toan, ding
tfnh toan voi tr9ng luc;:Jng, gia ca cung can cu theo finh h1nh thl,fc
te, ti€n ding la ti€n th�t. Cha va m� thvang toi "Cua hang" moi
md cua toi d� mua hang, dilng tfnh th�t d� mua, toi cling tfnh
toan can cu theo bang gia, d6ng thoi ding tra l9i ti€n thua cho
cha m�.

Cu clan nhv v�y, can cu theo phudng phap cua Giao sv

Bloom Rowling d9y t6i, toi thl,fc S\,f da nay sinh hCtng thu voi s6
h9c. Cung bdi VI da nay sinh voi s6 h9c nen vi�c h9c t�p s6 h9c
cua toi sau nay cung thu�n lc;:Ji nhv nvoc chay, tU tfnh toan toi b�t
dau h9c rat thu�n lc;:Ji nhCfng man nhv d9i s6, h1nh h9c. V€ sau
nay toi khong chi dltng l9i d yeu thfch, ma da thl,fc S\,f dam mem
man h9c s6 h9c nay.

6. ]iinq. iJWn RiRn J:h.U:c vfJi 11.lzfrnq. fJz.iU n.q.}t.iµn J:Jla .6.tin lJui.n
fJwn.q �.c .J..O'n.q.
Trong qua tr1nh nuoi dvang toi, cha m� khong chi nhan
m�mh t6i phai h9c t6t nhCfng kien thuc trong sach vd, hay nh6t
toi trong nha nhv s6ng trong m<?t cai cui den n6i "Hai tai khong
bi�t d�n chuy�n xung quanh" , m9t long chi d9c sach thanh hi§n.
Nht1ng dua tre duc;c nu6i dvang nhu v�y th! ding chi gi6ng nhu
loai m9t sach e sc;, n,it re, dau 6c khong lanh lc;i, kh6 c6 th� buck
ra ngoai vu dai r9ng Ion. Do v�y, cha m? khong nen yeu cau con
Cai CO dLi</C nhlfng ki�n thlrc trong sach Vd, ma con yeu cau tre
c6 duc;c ki�n thuc, ma r9ng tam hi�u bi�t cua mlnh tU trong thvc
ti�n hang ngay. Hay dua tre d�n nhi§u ndi khac nhau, tham gia
cac ho9t d9ng xa h9i, nhv v�y khong nht1ng giup tre mC:J r9ng
tam m�t ma con c6 th� tu d6 b6i dvang cac lo9i nang Ive cua tre
trong qua trlnh luy�n t�p d6.

Ngoai d9y t6i nht1ng ki�n thuc tren sach vd, cha con t�n
dt,mg mQi Cd hQi CO dLi</C d� lam phong phu them ki�n thlrc CUa
t6i. vr dv tr6ng thay nht1ng ki�n true, cha thuong n6i cho t6i
nghe ben trong c6 nht1ng gl, t9a l9c Ci ndi nao; khi nhln thay cac
109i thanh c6, cha k� cho t6i nghe !!ch slt, d6ng thai k� cho t6i
nghe nht1ng di§u thu vi lien quan.

Cha t6i cho r�ng m9t nguoi su6t ngay chi cau n� sach vCI,
se trCI thanh nguoi c6 tam nhln ng�n , dau 6c h?p hoi, khong
th� trCI thanh h9c gia c6 sang ki�n dvc;c. Do v�y, d� tranh cho
t6i khong trCI thanh m9t con m9t sach , cha lu6n c6 g�ng dua
t6i d�n tham gia nhi§u ho9t d9ng xa h<?i thvc ti�n, th�m chf
6ng cling dua t6i di d90 b9 tren duong ph6 . Do d6, sau khi t6i
2 tu6i, bat lu�n d�n ch6 b9n be than hvu hay di d90 ph6 mua

d6, di xem kich hay tham gia d9i h<?i am nh9c, di dau cha t6i
cling cho t6i theo cung , giup toi ngay tu nho da di sau va ti�p
xuc voi cac giai tang khac nhau trong xa h9i . K�t qua cua
nht1ng vi�c lam d6 la, t6i da c6 dvc;c nang lvc giao ti�p xa h<?i,
tu nho toi lon toi d§u khong Sc/ dam dong, cang nhi§u nglfoi
hay nht1ng truang hc;p quan tr9ng , t6i d§u phat huy rat t6t.
Bi�u nay giup toi sau khi da thanh danh du vao trong bat kl

� 94 ');:;
tn.tang hc;p nao , th�m chi la chao hoi voi qu6c vt.tong , quy t¢>c ,
vt.tong cong d9i than cac nt.toc cilng d�u c6 duc;c nhvng bi�u
hi�n rat t6t , It.tu l9i trong long hQ nhung Sn tuc;ng t6t d�p . Day
d�u la nhvng lc;i ich tOi c6 duc;c nha sv luy�n t�p, chi dan cua
cha tOi . Toi da tt1ng bi�t qua nhung ngt.tai c6 h9c van rSt xuSt
sac nht.tng do thi�u kinh nghi¢m , khi g�p nhvng hoan canh
nhu v�y l9i t6 ra vo cling cang th�ng , sc; hai, thvc sv khong
nho nha chut nao .

Ngoai g�p ngt.tai con phai g�p v�t. Chi can c6 thai gian
r6i , cha se clan toi di tham quan tat ca cac vi¢n bao tang, bao
tang mi thu�t, cong vien , vt.tan thvc v�t, cong xt.tang , nhvng
mo than, b¢nh vi¢n, vi¢n cit.tang lao nh�m ma r9ng them tam
mat v� th� gioi, tang them ki�n thuc cho toi. Trt.toc khi tham
quan, cha luon gioi thi¢u cho toi nhU'ng cu6n sach lien quan d�
tOi ti¢n d9c trt.toc, c6 m9t cai nhin khai quat v� n6, sau d6
thong qua con mat CUa minh ti�p XUC thtjc t� VOi Slj V�t d6, tu
d6 thu nh�n dvc;c nhi�u ki�n thuc va long tv tin voi cam giac
trvc ti�p ma minh c6. Vao nhU'ng luc nay, dau 6c tOi chuy�n
bi�n rat nhanh, cam giac mu6n tim can nguyen g6c r� cua
van d� tu trong tim. D6i di¢n voi nhU'ng van d� khong tim ra
dt.tc;c lai giai, cha tOi luon c6 gang giai thich va n6i r6 chung
cho toi nghe, giup toi hi�u duc;c m()t each sau hon chu khong
h� md h6 . Bai vi cha bi�t rltng , nhU'ng ki�n thuc dvc;c truy�n
tht,! voi each nay se la phlidng phap tv nhien va dem l9i hi¢u
qua ro r�t nhS.t.

Tham quan chi la m()t b() ph�n cua phlidng phap giao dt,!C
nay. M6i Ian tham quan tra v�, cha luon yeu cau tai k� l9i chi ti�t
nhU'ng gi da trong thay, ho�c d� toi thong bao voi m�. Do bai t�p
nay nhat dinh phai hoan thanh , doi hoi tOi trong qua trinh tham
quan phai c6 gang t�p trung h�t sue, thvc sv cham chu lang nghe
cha toi hay nguai huong clan gioi thi�u va giai thfch. Cu nhu v�y,
hi�u qua cang trd nen r6 r�t hon, toi ding c6 th� ghi nho cang
nhi�u d6 v�t.

Cha n6i, tU khi sau t6i du<;jc 3 tu6i, ong khong chi gioi h�m
nhling khu vt,tc hay d�n ma da bM dau dua toi d�n cac ndi vui
chdi . Nam tu6i, duoi SlJ huong clan cua cha, duang nhu toi da
du<;jc d�n chdi kh�p cac thanh ph6 lon d nuoc Due. Trang nhling
cu<?c vui chdi d6, chung toi tham quan vo s6 nhling phao dai c6,
lau dai, vuan cay, giao duang. Sau khi trd v� khach s�m, ong yeu
cau t6i vi�t thu k� lc;i.i cha m� va nhling nguai than v� tat ca
nhling thu ma toi thay du<;jc trong chuy�n vui chdi cua minh. Khi
trd v� nha, ong con yeu cau toi k� th�t ti mi nhling trai nghi�m
minh da c6 du<;5c trong chuy�n di Ian nay.

Khi du<1c 6 tu6i, toi da trd thanh dua tre c6 ki�n thuc. r9ng
nhat vung ph\l c�n Kazakhstan. Nhling ki�n thuc cua toi th�m chi
con VU<;jt qua nguai Ion. HQ can bi�t nhling ki�n thuc lien quan
tai lich stt, d!a lf d�u toi hoi toi, ho�c mu6n nghe nhling cau
chuy�n v� nhling vung dat khac thi cung toi hoi toi . Sau nay toi
nhat quy�t ghi lc;i.i nhling gi trong chuy�n hanh trinh cua minh
thanh m9t cu6n du ki, ghi l�i toan b9 nhling di�u m�t that tai
nghe trong chuy�n di do, m9i nguai d�u cam thay rat ht1ng thu
voi n6.

M9t s6 nguai truoc day khong hi�u n6i voi each lam cua cha
toi, th�m chi c6 m9t s6 nguai chi trfch cha toi khong can phai
lam nhu v�y vi th�t lang phi ti�n bc;i.c, khong bli.ng dung ti�n d6
mua sach cha toi, thu l<;5i se cang nhi�u hon. Con c6 m9t s6
nguai n6i voi cha toi dmg, ong ch�ng qua chi la m9t ml,lc su
ngheo, dt,ta vao cai gl ma lc;i.i bo ra m9t khoan chi phi Ion nhu v�y
cha nhling chuy�n di d6, c6 kham n6i khong? Cho du c6 di du<;jc
cung phai nho nguoi nha thM lung bu<?c b1,mg, khi di du l!ch con
phai chi phf an, 6 . . . Voi nhling di�u ki�n nhu th�, con ong c6 th�
thu duc;:ic k�t qua to lon tU trong d6 hay sao? Cu6i cling thl,fc t� da
chling minh, toi da c6 duc;:ic nhling ki�n thuc phong phu tU trong
nhling chuy�n di nay ' cha toi van luon nghi r�ng n6 rat dang d�
duc;:ic nhu v�y, tU truoc toi gio chi.ta tling h6i ti�c.

Chi can c6 th€ dap ling 9 mu6n ham hi€u bi�t va th� gioi
tinh than theo du6i chan lf cua toi thi cha quy�t khong hi,m che v�
th� 11,tc hay ti�n b9c. D€ c6 th€ giai dap nhling bf m�t v� ma thu�t,
ong da khong ti�c ti�n moi thay phap thu�t. Nhling sv vi�c nhu
th� con c6 rat nhi�u. Tuy toi sinh trudng trong vung n<?i dja
nhung toi luon yeu thfch cac lo9i sach v� bi€n ca. Toi rat thfch
xem lo9i sach nay, sau khi xem ti€u sl! cua nhling nha hang hai
h9c nhu Magellan, Columbus va sach "Du kf Marco Polo", toi
th1,tc sl,f mu6n tim hi€u d9i duong. Th� la ong ben clan toi ra bo
bi�n. B'inh sinh lan dau tien nhin thay bi€n, toi vo cling vui thfch.
Chung toi 6 d6 nh�t vo so, thu th�p b9t bi€n, nh�t sua va sao
bi€n . O ng k€ cho toi nhling ki�n thuc v� nhling san v�t 6 bi€n va
cac lo9i sinh v�t duoi day bi€n, khi�n toi cang tr6 nen thfch thu
hon d6i voi th� gioi d9i duong day ki thu nay. Chung toi con choi
cac tro choi tren bai cat, vf d1,1 xay lau dai cat, md h6, xay d�p,
xay t6 chim. Mu6n tre hinh thanh khai ni�m v� dja lf thi bo bi�n
th1,tc S\,f la m<?t noi lf tlidng. Cha toi mang theo qua dja cau d�n
ben bo bi�n, n6i cho t6i bi�t Dja Trung Hai la 6 day, vuc;:it qua Dia
Trung Hai se d�n chau Phi, hai ben cua d9i l1,1c chau Phi la An
De? Duong va D9i Tay Duong , vuc;:it qua An De? Duong thi c6 th�
nhu Macco .Polo d�n Trung Qu6c, con wc;:it qua D9i Tay Duong
thi se gi6ng nhu Colombo d�n chau My. Dan dfrn nhu v�y, toi c6
nhling buoc hi€u sau hon v� dja cau, h9c duc;:ic rAt nhieu ki�n thuc
dja lf.
 Trang qua trinh cl9Y cl6 , cha toi luon tin tuC:lng r�ng "Tram
nghe khong bang m<?t thay" . Theo kinh nghi�m clia cha, d9c v9n
quy�n sach khong bang di v9n cl�m, th� giai hi�n thµc c6 th� cl9Y
cho chung ta, vinh vi�n luon cl9Y cho ta nhi�u di�u khong c6 tren
sach vC:l, n6 giup nht1ng ki�n thuc clia toi cang trd nen sinh d<?ng
va phong phu hdn.

Thfch chdi la ban tfnh troi sinh clia tre. M6i nguoi d�u thfch
chdi tU khi sinh ra d�n khi v� gia, nhung h9c duQc ki�n thuc tU
trong tro chdi thi l9i rat it ngtioi CO th� lam dtiQC. f)�c bi�t df>i VOi
cha m�, can phai n�m vt1ng d�c di�m nay clia con tre, tU d6
hvang clan, khC:li phat nht1ng ti§m nang s�n c6 trong tre.

Thong qua vi�c giao cl9c, cha toi phat hi�n ra rang chdi d6i
vai tre ma n6i khong chi la m<?t thu vui, quan tr9ng hdn d6 la
trong tro chdi c6 th� clan gQi m6 tri h,tc clia tre. Do v�y, ong rat
coi tr9ng vi�c chi clan thfch hQp cho toi trong khi chdi.

Nang h,tc chu y, quan sat, tri tuC:lng tuQng, nang h,tc thao tac
d§u c6 duQc thong qua tro chdi . Tro chdi tri h,tc chinh la m<?t lo9i
phtidng thuc quan tr9ng clia tro chdi.

Trang khi giao cl9c, cha toi da dem nht1ng ki�n thuc vao sau
trong nht1ng tro chdi, d�t m�t vao vi�c nh�n bi�t stJ v�t, truy�n
th9 va cling c6 ki�n thuc. Thong qua nht1ng tro chdi nhv th� nay,
toi h,t nhien c6 duQc nht1ng ki�n thuc sau hdn va hi�u v§ st,t v�t,
d6ng thoi cling c6 ki�n thuc v§ phudng cli�n nay.

Thong qua tro chdi, cha con giup toi luy�n t�p phat am dling,
phat am chinh xac m<?t s6 nhililg tu d6ng nghia, trai nghia hay
g�p; nhanh ch6ng lam phong phu them v6n tu clia toi. Gi6ng
nhu "D<?ng v�t gQi nhu th� nao" ho�c d� t6i chi ra nhililg v�t voi
mau sac tudng d6ng, "N6i ra tU tudng phan" d�u la nhililg each
chdi thu<?c loc,1i luy�n t�p ngon ngli nay.

Vf dl,l trong m<?t s6 each chdi , cha d� t6i nhin ro xem trong
dia hay tren ban dang c6 v�t gI, luc sau d� toi nham mM ho�c bjt
mat lc;ii, nh� nhang lay ra ho�c thay th� nhililg v�t khac, sau d6
d� t6i quan sat ti mi n6i ra nhililg v�t da bj lay ra ho�c da duc;:ic
thay th�, hoi t6i: "V�t gI khong con thay nua" . "V�t nao bi�n
mat" . Nhililg tro chdi ki�u nhu v�y da luy�n t�p va phat tri�n
nang h,tc quan sat, nang h,tc ghi nha va nang h,tc tu duy cua t6i.

Co luc ong yeu cau t6i nh�m mM, sau do yeu cau toi nghe
th�t dfo th�n ti�ng v6 tay, ti�ng go ban, ti�p theo bao t6i n6i ra
s6 lan ti�ng v6 tay va s6 lan go ban. vai each thuc nhti v�y giup
t6i luy�n t�p nang h,tc chu 9, kha nang ghi nha va thfnh h,tc .

Cha va t6i chdi m<?t vai tro chdi c6 th€ khai pha trf h,tc thi
phan lon thuong xuat phat tU g6c d9 cua t6i, chtia bao gio n6ng
v9i mu6n cho xong vi�c b6i vi 6ng bi�t r�ng, n�u lam nhililg
chuy�n ma t6i kh6ng th� ti�p nh�n duc;:ic, cai lc;:ii thu duc;:ic se
khong th� bu diip dvc;:ic nhililg t6n that n6 gay ra.

N�u t6i c6 th� bi�u hi�n ra nhililg nang h,tc phi thuong trong
tro chdi thi 6ng se kip thoi tang them d<? kh6, giup toi nhanh
ch6ng phat tri�n. N�u t6i bi�u hi�n kh6ng duc;:ic, 6ng cling kh6ng
gap gap, nghi cang nhi�u each ti�p them cho t6i st,t quan tam va
st,t ling h9, khdi gc;:ii ni�m hilng thu, giup toi tang them long tt,t tin
trong st,t thanh c6ng, tu d6 khong ngfrng ti�n b9.

D6i vai nhililg each chdi cua toi , cha luon lam th�t d� hi�u,
lt,ta ch9n nhililg thu toi c6 th� hi�u duc;:ic ho�c la nhililg d6 v�t
ho�c st,t v�t c6 th� trong thay, 6ng luon c6 gang h�t sue d� each
chdi th�t Cl,l th�, tn,tc quan, hlnh tlic;mg, con d� t0i lam vai thi
nghi�m nho , tt,t mlnh di phat hi�n ra m9t s6 d6.

Trong tro chdi khai pha tri h,tc cua tre nho, cha m� nen k�t
h<;:ip voi nhililg d�c trung v� de? tu6i va kha nang tht,tc t� cua tre d�
ti�n hanh lt,ta ch9n c6 hi�u qua cac 109i tro chdi. N<?i dung cua
tro chdi khong du<;:ic qua d�, cling khong nen qua kh6, n�u khong
se nay sinh tac dl,lng phl,l. Khi toi du<;:ic 3 - 4 tu6i, de? kh6 cling
tang len m<?t chut, n<?i dung cling sau hdn m9t chut nhung toi
d�u Vli<;:it qua b�ng Slj n6 lt,tc cua ban than mlnh. Cha tuy�t d6i
khong dung nhililg thu it g�p hay kl quai d� lam kh6 toi.

Truac khi toi ti�n hanh tro chdi nao d6, cha luon n6i r6 voi
toi b�ng nhililg ngon tu rat gian di, sinh d<?ng ' c6 luc con ti�n
hanh lam mau hay g<;:li 9 d� giup toi c6 th� chdi t6t tro chdi d6.

Cha toi cho r�ng trong qua trlnh phat tri�n tri nang va tam li
Cua tre, nang lt,tc quan sat CO ffiQt y nghia quan tr9ng, Slj t6t x§u
Cua nang lt,tc quan sat se trt,tc ti�p anh hlidng d�n Slj phat tri�n tri
nang cua tre.

Trong qua trlnh phat tri�n, cha thuang cho toi tham quan
cac 109i ho9t d<?ng khac nhau, giup cam nh�n du<;:ic th� gioi ben
ngoai, lam phong phu them kinh nghi�m s6ng cho toi. Cha
khong ngt:tng nh�c nhCi toi phai dung cac phudng thuc nhv nghe,
n6i, nhln d� tham gia cac ho9t d<?ng cua tro chdi, giup toi ren
luy�n th6i quen quan sat. Cha con nhan m9nh d6i voi ngon ngu
CUa toi trong tro chdi, df>c thuc toi Slt dl,lng ngon nglt phan tfch
nhililg st,t v�t ma mlnh da cam nh�n du<;:ic, d� giup toi nang cao
va phat tri�n nang lt,tc quan sat cua ban th an .

Trong qua trinh chdi cling, cha con phat hi�n ra rlmg nhililg
d6 v�t phong phu, nhi�u mau s�c d� thu hut st,t chu 9 cua toi,

� 1DD _F
con nhling ho9t d<?ng kho khan , vo vj th1 d� lam nang lt.tc t�p
trung cua tOi bi phan tan .

Nang lt.tc chu 9 la m9t lo9i d�c tn.tng tam li cua qua tr1nh
tam lf di cung voi cam giac, tri giac, ghi nho, tu duy, tVdng tVQng.
St.t t�p trung hay phan tan kha nang t�p trung c6 tac d<?ng rSt Ion
d6i voi stJ phat tri�n cua tre. M9t dua tre b1nh thvong, sue chu 9
khong t�p trung c6 th� d9t dvQc thanh cong Ion, v� can ban la
khong th� nao. Do v�y, cha toi rSt chu tr9ng vi�c b6i dvang nang
lt.tc chu 9 cho t6i. Cha c6 gfmg thi�t k� nhling tro choi c6 hling
thu, nhv v�y se d� dang thu hut kha nang t�p trung cua toi.

Trong qua tr1nh choi, cha con nghi ra nhi�u each giup toi
b6i dvang nang lt.tc ghi nho, b6i v1 nang lt.tc ghi nho cua m<?t dua
tre c6 tac dt,mg quan tr9ng trong su6t qua tr1nh phat tri�n tam lf.
Tre thong qua trf nho, cam giac, kinh nghi�m da qua lvu l9i
nhling Sn tvQng sau sfic trong nao , tU d6 thuc day slj phat tri�n
cua tam lf. St.t khac bi�t v� nang lt.tc ghi nho chu y�u bi�u hi�n a
t6c dQ, tfnh chuan xac, tfnh kien tr1 va tfnh linh ho9t, nang lt.tc
ghi nho c6 m<?t 9 nghia quan tr9ng d6i voi ca tfnh, t1nh cam va 9
chf cua m9t dua tre.

D� b6i dvang nang lt.tc ghi nho cho t6i, cha da vfit nao d�
nghi ra nhi�u phvong phap va cling d9t dvQc hi�u qua lon .

Cha ti mi cung cap cho toi nhling chat li�u tro choi phong
phu. O ng phat hi�n nhling h1nh tVQng Cl,l th�, trljc quan, sinh
d<?ng d� dang danh thuc nhling cam nh�n cua toi v� nhling thu
da qua, qua nhi�u 1§.n l�p l9i nhv th� trf nho cua toi se rSt hoan
chinh va chinh xac. Ong thvong v�n d9ng ngon ngu ti�n hanh
mieu ta stJ v�t va hanh vi de khoi gQi trf nho trong toi, do v�y
h1nh tv9ng, ngon ngu va tt1 ngu trong nao tre c6 m9t m6i quan
h� m�t thi�t voi nhau.

� 101 ]);:,"
 Trong qua trinh chdi, ong khong chi b6i duang nang ltJc
quan sat, nang ltJc chu y, nang ltjc ghi nho cho toi ma ong con
d�c bi�t coi tr9ng nang ltjc tuC:Jng tlfQng va nang ltjc sang tc;io
cho toi .

Can cu vao nhfrng tri thuc va kinh nghi�m cu9c s6ng c6 hc;in
cua minh, ltja ch9n chu d� va n9i dung, ltja ch9n nhfrng v�t d\mg
va chat li�u minh thkh. Toi tuy lay mo phong lam can ban nhung
hoan toan c6 th� phat huy d�y du, khong bi tr6i bu9c nang ltjc
tuC:Jng t\..fQng, SUC sang tc;io d� tlj cau thanh CUQC sf>ng CUa minh.

Trang loc;ii tro choi nay, cha khong h€ tr6i buc)c ma d� toi
chu d(mg, tfch cljc, khai pha m9t each sinh d9ng, mo phong va
sang tc;io th� gioi ma toi mu6n trai nghi�m. O ng con thuang
xuyen d� toi tlj s�p x�p cac chu d�, s�p x�p cac tinh ti�t, ph6i
hQp cac g6c de), ch� dinh cac quy t�c. ong yeu cau tlj toi dua ra
cac 9 tuC:Jng, vc;ich k� hoc;ich, di t6 chuc va thtjc hi�n. Trong toan
b9 qua trinh, nang ltjc sang tc;io va giai quy�t van d� cua toi da
dc;it duQc phat tri�n toan di�n. Trang qua trinh nay, cha ti�p xuc
voi nhfrng nguoi bc;in cua toi, h6 trQ Ian nhau, c6 nhfrng luc ong
va toi con cung nhau dua ra chu y, nghi cac bi�n phap. Nhu v�y,
nang ltjc phf>i hQp cua toi ding CO dl.fQC Slj phat tri�n rat t6t.

C6 rat nhi�u chuy�n trong CUQC doi cua m9t dua tre khi�n
chung nay sinh hl:tng thu, rat nhi�u hoc;it d9ng khi�n tre yeu thich.
Khi tuy�t rdi, tre di d�p nguai tuy�t; khi trai ml.fa tre lc;ii di dao
kenh; tre con dung bun cat va gc;ich da d� tc;io nen nhfrng toa
thanh cho rieng minh.

Cha toi n6i h6i nho toi rat thkh chdi tro xay nha. Trang tro
choi d6, toi clan c6 nhfrng nh�n thuc v� khong gian voi cac
huong trlfoc, sau, trai, phai, tren, duoi, a gilta va ben cc;inh, clan
hinh thanh quan ni�m v� cao thap, day mong, n�ng nh�, to nho .

-;::(__ 10 2 y
Trang tro chdi nay tre h9c duc;c each ti�n hanh k� ho9ch m<?t
each khoa h9c, c6 nhip buck. Khi da c6 cam giac thanh c6ng r6i
thi tre se tang them nhftng hling thu vo h<;in.

Trang qua trinh chdi tro xay nha, toi nhat dinh phai k�t hc;p
giua tay va dSu 6c, nhftng cd thit c6 duc;c st,t luy�n t�p, tay, milt
cung c6 duc;c S\,f luy�n t�p . Nang lt,tc hanh OQng cua toi cung theo
d6 ma tang clan len, tay chan linh hrn�t, ti€m nang duc;c phat
tri�n m9t each hoan chinh . Do truoc khi hanh d<?ng, trong nao
da c6 m9t hinh tuc;ng, th� la toi da phat huy duc;c nang lt,tc tu
duy hinh tuc;ng trong tro ch di nay.

M6i khi toi chdi tro xay nha, cha d€u giup da toi rat nhi€u.
Ong thuong huang dSn toi hay tudng tuc;ng h�t sue v€ hinh tuc;ng
cua ki�n true ma toi dinh xay ' d6ng thoi n6i voi toi r�ng tudng
tuc;ng cang Cl,l th� cang t6t. C6 nhftng luc ong con t�n dl,mg
nhftng mo hinh c6 s�n, nhftng hinh ve d� giup toi tang them d9
sau cua hinh tuc;ng trong nao . Nhu v�y khong chi c6 tac dt,mg
giup tro chdi ti�n hanh m<?t each thu�n lc;i ma quan tr9ng hdn la
giup toi khai pha duc;c nang lt,tc tu duy hinh tuc;ng cua minh .

Cha luon t<;io ra nhftng di€u ki�n tfch ct,tc d6i voi "Cong
vi�c" cua toi. Toi cang c6 g�ng di€u chinh nang lt,tc hi�n t<;li cua
ban than minh. Cha con k� cho toi nghe nhftng ki�n thuc va
nhftng phudng thuc can ban lien quan tai k�t cau ki�n true. Ong
n6i cho toi bi�t b�ng each nao c6 th� giU b�ng cac tam g6, lam
sao keo gian chung, lam sao c6 duc;c st,t hc;p lt,tc hc;p lf.

Cha toi cho r�ng, cac lo9i nang lt,tc cua tre d€u duc;c b6i
duang tU h6i nho . C6 nguoi cho r�ng nang lt,tc sang t<;io nhu v�y
se c6 sau nay khi tre lon len. Day hoan toan la m9t 16i n6i ngt,ty
bi�n. Tht,tc ra, khi m<?t dua tre b�t dau hi�u duc;c chdi dua thI luc
d6 tre da c6 nang lt,tc sang t<;lo r6i!

;;(_ 10 3 ].?;:;-
8. OJlw:onq. pluip kµJ Ju:m.q 1lui dtinlt lit plw:unq. pluip
l:D1n.Ju11
Con trai toi vua sinh ra, toi va v<1 m1nh da v9ch k� ho9ch
lam sao d€ giao dl,lc va nuoi duang con. Toi hi v9ng c6 th€ ap
dl,lng phuong phap cua cha toi trong vi�c d9Y con, d6ng thoi
mu6n tu tuC:lng cua cha du<;:'c phat huy, mu6n tu tlidng cua cha
san sinh ra nhi�u di�u thftn kl hon nCta . Tuy toi da ti�n hanh rat
nhi�u phuong phap h9c t�p nhung d6i di�n vai c�u con trai vua
sinh, qua tht,tc toi van cam thsy b6 tay, khong co phuong thuc
nao ca. Toi h6i cha dung phuong phap nao d9Y tre th1 t6t nhat?
Cha tra loi toi: " Phuong phap t9o hling thu cho tre chfnh la
phuong phap t6t nhat" . Tu m�t bi€u hi�n, each tra loi cua cha toi
rat don gian, nhung cau n6i d6 l9i bao ham n9i ham phong phu
va ngu6n trf tu� vo h9n, la d9o lf phuc t9P va tham sau nhat, cha
toi chi dung mQt cau ma da g6i gQn du<;:'C tat ca.

Di�n ki�n thuc h�p , h9c van don di�u la can b�nh cua
nhi�u nguoi. C6 nguoi dung cai ca la "Sinh m�nh th1 hftu h9n,
thoi gian c6 h9n, sue lt,tc c6 h9n, khong th€ tlm ki�m hon st,t
bi�n hQ gt nlta" d€ che d�y di S\f h�p hoi CUa ban than mtnh .
Toi cho dmg ki�n thuc khong nhung c6 th€ lam phong phu
them CUQC scSng CUa mQt nguoi, n6 con CO tac dl,lng h6 tr<;:' rat
t6t trong vi�c nghien cliu sau hon st,t nghi�p . Do v�y chi cftn la
nhCtng h9c van c6 gia trj , nhCtng ki�n thuc hftu dl,lng th1 m6i
chung ta d�u nen h9c t�p va nttm vCtng chung, hon nua se
nh�n du<;:'c nhi�u cai l<;:'i .

H6i con nh6 toi lay ngon ngu lam chu nhung d6ng thoi toi
cling nttm vCtng m9t lu<;:'ng lan ki�n thuc khac, cling h9c v� cac
linh vt,tc nhu tht,tc v�t h9c, d9ng v�t h9c, v�t lf h9c, h6a h9c, s6
h9c . Toi chi mu6n n6i r6 hi�u qua tht,tc t� trong each giao dl,lc

� 104 F
cua cha toi, chu khong h� mu6n khoe khoang sv thong minh
hay nang Ive cua minh. Cha n6i, tu khi toi 3 - 4 tu6i, chung toi
da hinh thanh m<)t th6i quen, d6 chfnh la bu6i sang m6i ngay
ong d�u dua toi di d90 b<). Chung toi vua di vua n6i chuy�n .
Luc d6 cha da k� cho toi nghe nhvng cau chuy�n rat thu vj .
Toi da c6 duc;:ic rat nhi�u ki€n thuc dja If va ljch Slt tu trong
nhvng cau chuy�n d6. Ki€n thuc cua cha rat r<)ng, do v�y m6i
cau chuy�n cha k� cho toi hang ngay d�u khong trung l�p, c6
nhCtng luc la ljch Slt cua nuac Due, c6 luc l9i la than tho9i cua
An D<) hay Trung Qu6c, c6 luc b�ng thanh b�ng stic mieu ta
cu<)c chi€n tranh cua nhCtng nguoi Spartans ch6ng l9i thanh
Troy, c6 luc l9i la CUQC chi€m linh cua Thanh Cat Tu Han . Khi
chung toi di vao trong rltng , cha chi cho toi 1 - 2 d6a hoa va
hoi ten cua chung . Dc;:ii toi tra loi, sau d6 ong mai cho bi€t vi
sao n6 l9i c6 ten g9i nhu v�y, dau la nh! hoa , dau la canh hoa ,
n6 c6 nhCtng tac dt,mg va chuc nang gi. N€u nhin thay m<)t con
con trung nho, cha ding n6i cho toi nghe v� th6i quen cu<)c
s6ng va quy lu�t sinh tr116ng cua chung . Day qua thvc la m<)t
phlldng phap hi�u qua hdn bat ki vi�c h9c t�p nao, toi c6 hung
thu sau d�m vai thvc v�t h9c chfnh la nay sinh tu thoi khtic nay,
luc d6 toi da bi€t cai gi la h9, cai gi la b<). "TV nhien chfnh la
nguoi thay t6t nhat, con nguoi c6 th� h9c duc;:ic nhCtng ki€n
thuc bat t�n tu trong tv nhien, nhung nhCtng b�c cha m<? va cac
b9n nho c6 th� t�n dt,mg nglloi thay tv nhien nay thi l9i rat ft" .
D6 chfnh la cau n6i trong cu6n s6 nh�t kf cua cha toi . Nhvng
nguoi cho r�ng khong du thoi gian va sue Ive, xem d€n day
eO.ng se hi�u ra, thve ra nguyen nhan n�m 6 sv luoi nhae v�
mi;it tinh thSn , v� can ban hQ khong chju khai thac m9t each
day dct trf tu� eua ban than minh d� thve sv di fim ki€m
phudng phap thfch hc;:ip nhat trong h9e t�p va giao dl,le.

�105 __F
 DBi voi t6i ma n6i, d9c sach la thu vui. Bat lu�m la trong thoi
au thd hay trong thoi k1 thi�u nien, t6i d�u h9c t�p giBng nhv
dang chdi m<?t tro chdi. M9i nguoi hi�n nay da ph6 bi�n, chap
nh�n quan diem giao d1,1c cua cha t6i : H9c t�p la m9t sd thfch ma
tat ca mQi nglioi d�u CO the chap nh�n, giup cho CUQC sBng tBt
d�p hdn . N6 kh6ng phai la c6ng vi�c, cung kh6ng phai la ganh
n�ng cua tre nho. Trong qua tr1nh phat trien cua m1nh, tre kh6ng
cam thay phi�n nao v1 chuy�n h9c hanh.

Khi t6i con nho, cha t6i da tlm cho t6i rat nhi�u phlidng
thuc giup t6i vua h9c tBt vua chdi vui . Luc d6 toi da d9c qua
rat nhi�u sach, h9c duQc rat nhi�u tri thuc . DBi voi toi ma n6i,
trong qua tr1nh h9c t�p cua m1nh khong h� c6 m9t chut cam
giac cuang ep nao. Cha da dung phudng phap hQp 1f khdi gQi
hung thu h9c t�p cua t6i. Toi thfch h9c, ai l9i c6 the ngan can
Sl.j phat trien hling thu cl.ta toi day? Cha toi khong gi6ng nhli
nhung ong bB khac bat con tre ca ngay ng6i d9c sach, ong
phan dBi va thvong xuyen nhac nhd tai chu 9 giu gin sue khoe,
khong nen qua ch1m dam trong h9c hanh . Toi da tung ch1m
dam trong h9c hanh , luc d6 cha toi n6i nhi�u nhat m<?t cau d6
la : " Carl, con da h9c lau r6i d6, nghi ngdi m9t chut di ! DQi m<?t
chut r6i ti�p t1,1c" . C6 rat nhi�u tre khong thich h9c, nguyen
nhan n�m d vi�c bi ep phai h9c. M9i nguoi ai cung thfch lam
vi�c m1nh mong muBn lam, chi can c6 hling thu, kh6 khan du
lon d�n dau cung c6 the khac ph1,1c. Con n�u khong thfch, cho
du la cvang ep th1 cung khong the nay sinh tac d1,1ng trch eve
duQc. Ban tfnh cua con nguoi la yeu thfch tv do, chung ta
dudng nhien se nay sinh tam li chan ghet khi bi b6 bu<)c hay
gliQng ep , cung se phan khang l9i va c6 Sl.j phan cam dBi voi

�10 6 �
nhQng nguoi ep chung ta lam . C6 mQt S\j thvc khong th� phu
nh�n d6 la, di�u ma tre thay phan cam nhat, d6 chfnh la bj ep
h9c . N�u cha m� hay thay co luon ep tre phai lam bai t�p , di�u
nay se dSn d�n S\f phan khang kjch li¢t cua tre . Di�u may mc1n
d6 la , trong qua tr1nh giao dvc toi, cha luon bi�n nhung thu
kh6 khan trong h9c t�p thanh nhQng di�u ddn gian ? d� hi�u,
thong qua m9t chu8i nhili1g tro chdi khdi gc;:ii hang thu trong
toi , gc;:ii 9 d� toi h9c t�p voi s\f hung thu d6. Trong tri nho , vi¢c
h9c cua toi h6i nh6 lu6n la m9t chuy¢n r§.t vui ve . Bay gio t6i
vSn cho r�ng, h9c luon la m(>t chuy¢n khi�n nguoi khac vui ve,
toi ti�p nh�n giao dvc vi n6 luon la nguy�n v9ng cua toi, cha
chva tUng bao gio vi thanh tfch h9c t�p khong t6t ma danh
mc1ng t6i . Toi luon coi vi�c h9c thanh m(>t tro chdi vui ve, m9t
chuy¢n rat vinh d\f. Tren th� gioi nay ch�ng c6 ai tu ch6i chdi
m(>t tro chdi vui, lam m(>t chuy�n vinh dl,t, n�u c6 th! tru khi
nguoi d6 la m9t ke ng6c . Nhung nguoi g9i la ng6c ngh�ch
cung duc;:ic tc;io thanh do phudng phap giao dvc khong phu hc;:ip,
tren th� gioi nay th\jc S\f khong CO ke ngf>c .

Thvc ra, Goethe kh6ng phai vua sinh ra da la nguoi vi dc;ii.

H6i nh6 6ng da c6 m(>t thoi gian r§.t chan ghet sach vei. Luc d6
6ng khong thich thu voi vi�c h9c, nhung nhi�u nam sau d6, nh�n
thuc cua 6ng da vuc;:it xa nguoi khac, trd thanh m(>t vi nhan c6
tam anh hudng quan tr9ng .

Ong da thay d6i nhu th� nao? Sau khi bc;in d9c xong cau
chuy�n duoi day se hi�u dvc;:ic ngu6n cd trong d6.

Goethe h6i nh6 ca ngay chi bi�t chdi, 6ng chju mc1ng nhi�u
va bi kh6ng ft tr�n don roi, nhvng bat lu�n cha ong c6 lam gl th!
ong cung khong th� chuyen tam vao h9c hanh. M(>t cd h<?i ngau
nhien, khi cha toi g�p nha nhan chung h9c n6i ti�ng Fusi, ong la

� 101 JI;:;
m<?t nguoi rSt nhi�t huy�t voi vi�c giao d9c tre nh6, ong k� nhi�u
cau chuy�n v&. giao d9c cua nhilng danh nhan cho cha cua
Geothe nghe , cha cua Geothe da c6 duc;:ic rat nhi�u g<;:Ji md tU
trong cau chuy�n d6. Sau khi trd v� nha, ong da dung phuong
phap moi d� giao d9c Goethe, d6ng thoi thay d6i thai de?. Ong
da k� cho c�u be Goethe nghe ljch su cua nhilng nhan v�t vi d<;ii,
d6ng thoi n6i cho ong bi�t nhilng nhan v�t vi d<;ii nay ngay tU
nh6 d&.u thfch dQc sach. Cha chi mong mu6n c�u be Goethe luc
d6 se clan xau chu6i l9i vi�c dQc sach, hQc t�p va nhilng nhan v�t
vi d<;ii d6 l9i voi nhau, c6 m<?t 9 thuc tuoi moi d6i voi vi�c hQc . C6
m<?t ngay ong va nhilng nguai b<;in cua minh dang k� cau chuy�n
v� m<?t ke lang thang, khi phat hi�n ra Goethe d ben c9nh, li�n
lon ti�ng: " Nghe n6i ngay tU nh6 nguoi d6 cling khong thfch dQc
sach , chi thich choi, nglioi d6 cho rang CUQC s6ng Se t6t d<?p n�U
khong dQc sach. Nhung sau khi nguoi d6 lon len, cai gi cling
khong hi�u, cai gi cling khong bi�t, mu6n fim m<)t cong vi�c
cling kh6, sau d6 tr6 thanh m9t ke di xin an" . Nhilng loi cua cha
lam Goethe cam thSy xao d<?ng, ong nghi minh se phai nhu th�
nao day? Ngay thu hai Goethe da lam m<)t vi�c khi�n nguoi khac
phai kinh ng9c, ong chu d<?ng yeu c&u duqc hQc hanh, tSt ca d6n
tam vao vi�c hQc. Hanh vi d6 cua Goethe n6i cho mQi nglioi bi�t
rang, ong lt,ta ch9n lam m<)t nguoi cao thuc;:ing. Cu6i cling c�u be
Goethe da trd thanh m<)t nguoi cao thuc;:ing, tht,tc hi�n nguy�n
v9ng cua ban than minh. Toi cho rang, tht,tc ra bSt ki dua tre nao
cling c6 th� nhli Goethe, lam duc;:ic stj chuy�n bi�n d6.

Trong thoi ki con nh6 cua minh, toi cling da trai qua nhilng
quang thoi gian khong thfch dQc sach, cho du thoi gian rat ng&n,
nhling nglioi cha thong tu� cua toi da dung phuong phap giao
d9c cua cha Goethe giup tai thay d6i.
 Phfrn tnioc, t6i da tling nhilc d�n cau chuy�n cha d9y t6i am
nh9c. Thi,tc ra, am nh9c la m<?t nglioi bi;in luon theo ding trong
thoi thd au cua toi. Trong nhCtng gia dinh hi�n d9i vi�c d9y tre
h9c am nh9c hay m()t lo9i nh9c khi nao do la chuy�n rat ph6
bi�n. Theo nhu t6i bi�t, nhCtng gia dinh co di�u ki�n thi vi�c h9c
vi-6-long hay piano duong nhu la m<?t chuy�n khong th� nao
thi�u duc;:ic.

M9i nguoi d�u cho rang, am nh9c khong co tfnh thi,tc d1,mg
cao trong cu<?c s6ng . V�y thi nhCtng b�c lam cha lam m� c6 glmg
bo bi�t bao c6ng sue d9y tre h9c am nh9c co m1,1c dfch gi? Co
nhCtng b�c cha m� mu6n con cua minh co nhi�u sd thfch hdn
m<?t chut, co cha m� l9i mong mu6n con minh thanh thien tai am
nh9c gibng nhli Paganini, sau khi thanh c6ng dem l9i cho cha m�
nhi�u ti�n bi;ic. NhCtng d<?ng cd do cua cha m� co thi,tc si,t dung
hay khong chung ta t<;im thai khong ban d�n, nhung khong th�
phu dinh rang, thong qua vi�c h9c am nh9c thi,tc si,t co th� d9t
duc;:ic si,t phong phu v� trf tu� va co duc;:ic ni�m vui lon, han nfra
con co th� giai toa tam finh, b6i duang nang li,tc cam nh�n d6i
voi si,t v�t. M9i nguoi d�u bi�t rang, am nh9c khong th� tom lay
duc;:ic, hoan toan la trl!u tuc;:ing , la thu nhin khong ra ma cling
khong th� tom lSy duc;:ic, no khong gibng nhu ngon ngu noi ra
m9i nguoi cung hi�u. Nhung tri tu� va tu tuang phong phu cua
CUQC sf>ng l9i an chua trong Sl,f trltu tli<;:lng do Cua am nh9c .

Khi nh�p man thi truoc tien h9c t�p ki thu�t la phudng
phap h9c am nh9c cua rat nhi�u cac b<;in nho, nhung chung ta l9i
thuong nay sinh si,t chan nan voi am nh9c tU nhCtng kho khan g�p
phai trong qua trinh h9c ki thu�t nay, bdi vi voi qua trinh h9c t�p
nhli v�y, tre Se khong cam nh�n dLi<;:lC hling thu cua Vi�c hQC am
nh9c. Tht,ic ra ki thu�t khong d9i di�n tSt ca cho am nh9c , th�m
chi n6 dong vai tro quan tr9ng trong di�n tSu nh9c ct,t. Tu
phlfdng di�n tren ma n6i, tlnh cam, tlf tlfdng moi chfnh la h<;tt
nhan cua am nh9c, con ki thu�t chi la m(>t be? ph�n pht,t thu(>c.

M9i ngvoi c6 m(>t each hi�u sai lam voi toi, hQ cho r�ng toi
h9c am nh9c chi la m(>t thu tieu khi�n ngoai vi�c h9c t�p va cong
tac, th\,fc ra nhGng thu toi c6 d119c tU trong am nh9c da VlfQt xa
ph?m vi cua s\f giai trf va tieu khi�n, toi da coi n6 nhv sd thich
dau tien cua minh.

H6i nh6, dvoi S\f hvong clan cua thay giao am nh9c, d�
nhanh ch6ng n�m vGng nhGng ki�n thuc can ban ma m6i ngay
toi chi gay nhGng nSc thang rSt ddn di�u va kho khan, tuy d6 la
di�u b�t bu<?c nhvng toi chling h9c d119c gi tU trong d6, ding
chi'.ing cam nh�n d119c chut hltng thu nao, di�u d6 da khi�n toi
mat di hltng thu ban dau voi am nh9c. Co m<?t ngay, toi lSy h�t
dung khf n6i cho cha nghe cam nh�n luc d6 cua toi voi vi�C hQC
am nh9c, d6ng thoi n6i cho ong nghe toi khong c6 dt,i djnh ti�p
tvc h9c nua. Luc d6 cha toi khong n6i gi, chi h6i toi r�ng: "Am
nh9c chi la nhGng thu kho khan, vo vi, n6 khong d<?p sao? " .
" Khong phai th�, nhi�u tac phfim am nh9c cua nhGng b�c th§y
am nh9c dem l?i cho con cam giac vui ve, c6 th� con khong th�
n6i ra d119c nhGng cam nh�n d119c nhGng thu rat chan tht,ic d6.
Con rSt thfch tac phfim cua nhGng b�c thay nhv: Beethoven,
Mozart, Bach , Virgil, Paganini" . Cha h6i: "£)a v�y thi t<;ti sao con
l9i khong mu6n h9c?'' . Toi n6i: "Con chi danh nhGng thang ddn
di�u nen cam thSy rSt t6n cong , khong d<?p m(>t chut nao, n6
khong cam d(>ng gi6ng nhv tac phfim cua nhGng b�c thay kia" .
Cha toi l9i h6i: "Carl, con da nghi qua cht.ta? Am nh9c d119c t9o
thanh b�ng cai gi? N6 thong qua cai gi d� bi�u d9t? " . "Dvdng
nhien la am thanh r6i! Vo s6 nhGng thanh am va s\f chu 9 t<;1.o
nen n6" . "Dung r6i! Am nh9c cam d(mg long nguai la do nhCTng
thanh am t9o thanh . Vi sao con khong bang long luy¢n thanh am
v�y?" . Sau khi nghe cha n6i, toi khong c6 each nao phan bac,
chi danh n6i voi cha: "N�u qua th1,tc phai h9c, con bang long h9c
nhUng tac pham CUa nhUng b�c th§.y, thanh am thl,fc Slj rat kho
khan" . Cha toi clap: " NhCTng tac pham d6 thl,fc Slj rat d<?p, nhling
thanh am la nguyen t6 can ban cua am nh9c, n�u khong th€ nam
v[tng thanh am thi khong th€ phat tri€n dtiQC. Thanh am la m(>t
b(> ph�n khong th€ thi�u dv9c cua am nh9c, th1,tc ra n6 cling
mang trong minh rat nhi�U S\j cu6n hut Va mi cam, chi la con
khong th1,tc sl,f tim hi€u n6. Nhi�u nha am nh9c vu tu c6 th€ gay
nhCTng thanh am ddn di¢u thanh nhCTng khuc nh9c d(>ng long
nguai . Do v�y mu6n th1,tc sl,f di sau vao l� duang am nh9c, con
phai toan tam toan 9 v6i am nh9c, bM d§.u h9c voi nhung di�u
can ban nhat trong n6 chfnh la thanh am" . "Toi tin rang lai
cua cha hoan toan chfnh xac nhung vi�c luy�n t�p thanh am
qua th1,tc rat kh6" . " M6i chuy�n tren dai nay d�u c6 d(> kh6
nhat djnh cua n6, trong qua trinh h9c am nh9c, cai kh6 nhat
v§.n COn nam d phfa Sau, n�U ngay Ca vi¢c hQC t�p thanh am Cd
ban ma con con thay kh6, khong bang long nam chac thi con
nen b6 n6 di" . Thay toi khong n6i gi, cha kien nhS.n khuyen bao
t6i: "Cha thuang d9y bao con, mu6n lam m(>t nguai c6 trf tu¢ thi
hay bat d§.u ngay tu nh6, hay phat hi�n cai d<?p trong m6i nh!p
di�u cua CUQC s6ng. Chung ta hay c6 gang h�t sue d€ khac ph1,1c
kh6 khan" .

Tu d6 v� sau, toi da c6 nhCTng ki�n thuc sau v� am nh9c, cling

bat d§.u cham chi h9c t�p va nam vUng thanh am. Toi c6 dtiQC
nhCTng ni�m vui bat t�n va m(>t ngu6n trf tu¢ vo song tU trong qua
trinh h9c am nh9c nay - "Tat ca m9i vi¢c hay bat dau tU nhCTng
thu nh6 nhat, n6 11,tc ki�m tim moi c6 th€ d9t tai thanh cong" .
1 1. e.o w � JJw.nq. /)� ll{J.c 1412
Cha toi cho r�ng, m<?t nguoi chi c6 h9c van se khong th�
trd thanh nguoi c6 trf tu�. Ki�u nguoi ma ong khong thfch nhat
d6 chfnh la "Con mQt sach " , d6 la nhiing nguoi luon cham cham,
luc nao cling chi bi�t d�n vi�c d9c sach. Toi rat may man khi c6
duQc m<?t nglioi cha rat sang su6t, ban than luon tan d6ng quan
di�m cua 6ng. Cu<?c s6ng au thd cua t6i Sd di h�mh phuc nhv v�y
la do 6ng luon dung nhiing phudng phap giao d1,1c t6i c6 th� ti�p
nh�n duQc d� dc;i.y bao, luy�n t�p dc;i.i nao, toi da ti�p nh�n trf tu�
tU trong qua trinh h9c t�p nay. Cha t6i khong gi6ng nhtt nhiing
6ng b6 ba m� khac bat con minh di h9c du loc;i.i ki�n thuc hay
nghien CUu chung mQt each may m6c.

Hi�n nay m8i b�c lam cha lam m� d�u t6n khong ft cong
sue trong vi�c giao d1,1c con tre. HQ cho r�ng giao d1,1c la d� tre
trd thanh ngtioi CO hQC van, dtiong nhti m1,1c dfch trong ca CUQC
doi tre chfnh la c6 du m9i loc;i.i ki�n thuc. Trong hoan canh nhv
v�y, tre chi con bi�t mu quang ma ti�p nh�n tri thuc, khong th�
c6 dttQc trf tu� tu trong nhiing tri thuc d6. Nhv v�y, cho du c6 th�
nam dtiQC lttQng ki�n thuc phong phu, nhting tre lc;i.i khong th�
v�n d1.,mg nhiing ki�n thuc d6 vao trong th1.,tc ti�n cu<?c s6ng, chi
c6 th� coi la m<?t cong c1,1 ti�p nh�n tri thuc. Tre se khong th� tim
ra nhiing thu dem lc;i.i lQi fch cho minh tu trong kh6i tri thuc d6,
khi tre lon len van chi la m<?t ke tam thvong, cai gi cling kh6ng
hi�u, n6 bi�n thanh tac hc;i.i nghiem tr9ng cua vi�c d9c sach ch�t
hay lam ch�t h9c van. Nhiing ngttoi nhv v�y khong c6 nang 11.,tc,
kh6ng c6 trf tu�, chi c6 th� coi la m<?t quy�n s6 ghi chep . Ai cling
bi�t rltng, h9c t�p bM ki m(_)t mon h9c nao d�u tieu t6n thoi gian
va sue hJc. Do v�y c6 th� n6i nhiing ngttoi chi bi�t d9c sach ch�t
nhti v�y thl.,fc Sl.,f la lang phf thoi gian va sinh m�nh, lang phf cua
cai ma thttQng d� da ban t�ng cho.

� 112 F
 C6 th€ c6 ngttai se n6i, each nghi d6 cua b�m la qua hi�n
th1.jc, b8i dttang tre h9c t�p ki�n thuc khong nen ki keo, so bi
dttQC mat, hdn nlta chung ta ding can phai h9c t�p tri thuc. Toi
chi Ifie dau cttai che, ca than d6i voi each n6i nhtt v�y. Toi da
tling n6j, nflm vftng nhi�u ki�n thuc chi la vi�c ap d1,mg thanh
cong, thtJc chat khong nhat thi�t phai bo ra nhi�u cong sue nhu
v�y. Nhung n\fc cuai d6 la c6 nhi�u nguoi khong biet khdi gQi
dau 6c, chi d9y tre m9t each cling nhfic. D6 la each giao dt,tc
khong dung, khong c6 sue tu6ng tuQng, chi lang phi thoi gian quy
bau cua tre. Nhttng phttdng phap giao dt,tc khong hi�u qua nay
lc;ti dttQc nhi�u nguoi hi�n nay slt dt,tng, day thtJc stJ la m<?t di�u
dang ti�c . Cang lam nguoi ta kh6 chfu d6 la cho den bay gio rat
nhi�U ngtioi van khong nh�n thuc dtiQC sai lam CUa phtidng
phap nay.

Khi sinh ra, toi la m<?t dua tre "Thi€u nang" , nhung thttQng
de rat cong bang, nhan tU nen da ban t�ng cho toi m9t nguoi cha
th�t tuy�t voi, ong da cho toi m<?t phtidng phap giao dt,tc day tinh
trf tu� . f)6 la thu tai san khong nhi�u ngtioi tren the gioi nay c6
dtiQC . Cha toi cho rang ' tri thuc va hQc van c6 nhien VO cling
quan tr9ng nhung n6 khong phai la tat ca. Thong minh va trf tu�
moi la nhling thu quan tr9ng nhat cua m<?t con nguoi. Cha toi da
tling n6i voi m9t nguoi b9n: "Chi c6 nhftng ke ng6c moi cho
rang Cai gQi la hQC gia l9i hftu dt,tng hdn mQt ngtioi CO tai nang,
c6 trf tu�. Tren thtJc te, nguoi ng6c thtJc stJ la chi nhftng nguoi
khong dc;tt dtiQC trf tu� Va StJ giac ngQ tlt trong nhcfng tri thuc Va
h9c van nay. Loc;ti nguai nay t6t nhat khong nen nfim vftng qua
nhi�u h9c van va tri thuc, bcH vi niim vftng cang nhi�u thi hQ se
cang trd nen ng6c ngh�ch .

Dudng nhien cha toi mu6n huong clan hQ, h9c t�p tri thuc
phai dung dung phtidng phap chu khong phai la khong mu6n
m9i nguoi di h9c t�p tri thuc. Trvoc day toi da t:Ung n6i, khi dv9c
3 - 4 tu6i, toi da n�m vil'ng dv9c rat nhi�u tri thuc. Trvoc tien khi

toi ti@p nh�n giao d\lC, nglioi cha day trf tu� da yeu cau toi hinh
thanh m<?t khai ni�m nhv nay trong tu tudng: " H9c t�p la m<?t
each thuc b�t bu<?c, nhvng khong phai la m\lc dich toan be?. Tren
phudng di�n nghien cw tri thuc va giang dc;ty hi�n nay, t6i lu6n
lay quan di�m nay lam ton chi. Toi d9c m<?t lv9ng lon sach, thu
nh�n dtiQC ltiQng lon tri thuc, ti@n hanh rat nhi�U nghien CUu.
Trong qua trinh nghien CUu va h9c t�p nay, t6i khong bi bi@n
thanh "Con mQt sach " . Sv th�t nay da chtmg minh quan di�m
nay cua cha toi la VO cung chinh xac.

Toi ding dva ra dv9c nhi�u ki@n giai mang tinh thli thach
trong khi nghien cw voi Dante, nam 23 tu6i toi da phat bi�u
"Sai lam cua Dante" , tU day c6 th� thay rang, toi khong phai la
m<?t "Con m9t sach" . Trong qua trinh h9c t�p, toi da nh�n ra
rang, ngoai hQC van CUa ban than ra thi con can d�n nhCfng thu
khac nfta, n�u khong lam sao toi c6 dv9c nhCtng ki�n giai nay,
duong nhien toi phai cam dn nguoi cha cua minh.

- · ..:. ; 101 '- !

', , .[ ·l ,
M9i nguoi d�u cho rang, ngay tU nh6 toi da rat cham chi .
.

Thvc ra, toi rat cham chi nhvng S\t li giai v� cham chi cua cha toi
voi t6i va m9i nguoi la hoan toan khong gi6ng nhau. Cha toi da
tCtng ghi chep trong nh�t ki nhv sau:

Hom nay, ngai Muguet da n6i voi toi: " Ngai Witt, con trai
ngai c6 dv9c nhCtng thanh t\tll nhv ngay nay thi ch�c ch�n c�u be
phai thvc s\f cham chi ! " . "Dudng nhien, khong c6 s\f n6 Ive se
khong c6 thanh cong " . Toi dap.

-;:(__ 1 14y
 Ngai Muguet n6i : "C6 th� tudng tuc;mg ra dmg, con cua
ngai tu truac tai gio khong c6 thoi gian choi, moi ngay d�u td1m
ngam, d9c sach quen an, quen ngu phai khong?"

Toi clap: "Khong, thoi gian choi cua Carl rat nhi�u! Tuy
n6 rat cham chi nhvng n6 v§n ham choi gi6ng nhu nht1ng dua
tre khac" .

" Ngai Muguet cho rang toi da khong n6i th�t, ong ay v� can
ban la khong tin . Toi th� vai troi xanh, ong troi c6 th� lam chling,
toi khong n6i d6i. N�u m9i nguoi va m9i tre khac c6 th� hu6ng
l<;i tU phuong phap giao dt,1.c cua tai , m9i nguoi c6 th� chap nh�n
n6 th! day th\fc s\f la m9t chuy�n toi vo cling mong mu6n. Toi
lam sao ma giau du<;c?" . Cha toi da ghi nhu v�y trong nh�t ki
cua m1nh .

Toi tin nhCtng loi cha toi da n6i ra nhat d!nh la s\f th�t. Phlin
truac toi da tt1ng n6i, toi c6 th� n�m vt1ng nhi�u ki�n thuc nhu
v�y, d6ng thoi c6 th� dc;i.t du<;c nht1ng thanh tljU VVQt tr9i trong
m6i mon h9c nhu v�y d6 hoan toan la do s\f thanh cong trong
phuong phap giao dt,1.c cua cha d6i vai tOi .

Cu9c doi au tho cua toi qua th\,tc VO cung hc;i.nh phuc vai
nhi�u gam mau, chu khong phai chi c6 trong phong d9c sach,
khong buck chan ra ngoai dta .

Ngoai nht1ng phuong phap da neu ra 6 tren, "Phuong phap

h9c t�p giao thoa" chinh la m9t phuong thuc giao dt,1.c d9c dao
khac cua cha toi. Ct,1. th�, trong moi ngay h9c t�p se thay d6i rn?i
dung h9c t�p. Cha toi hi�u rang, d6 c6 t6t d�n may nhvng khi
phai d6i di�n vai n6 ca ngay ding se nay sinh cam giac chan
ghet. U6 chinh la tam Ii c6 mai noi cu cua m6i nguoi. H9c t�p
cung nhu v�y, n�u hang ngay cu phai d6i di�n vai cling m9t loc;i.i
 ki�n thuc , nao b9 cling se cam thay m�t moi, lam sao d� tntong
hc;:ip nay khong xay ra day? Hay thay d6i m9t each thkh hc;:ip,
• kh6ng ngt1ng thay d6i d6i tuc;:ing h9c t�p, d6 chfnh la phuong
phap t6t nhat - Phuong phap hQc t�p giao thoa .

Co m9t ngay, tai g�p phai vai van d� kh6, cho du la giua
qua trinh giai d�, tOi da nghi ngoi vai l§n nhting d§u 6c van cu
quay cu6ng, lam khong ndi m1a. Cha nhin thay dang ve khong
yen, ben hoi: "Carl, horn nay con lam sao v�y, lam sao ma dling
ng6i khong yen?" . Toi n6i: "Con khong bi�t van d� nay nen giai
dap ra sao" . Cha t6i hoi: "Le nao van d� d6 kh6 d�n th� hay sao,
con rat m�t phai khong?" . Toi n6i: "Vang, con dang VO cling dau
d§u, rat ding thAng" . "Dung sue khong th� khong nghi ngoi!
Con nghi ngoi di" . "Khong c§n, con da nghi ngoi vai l§n r6i" .
"Van d� nay lSy cua con bao nhieu thoi gian?" . " Hai ti�ng" . Cha
nh1n cSn th�n cau hoi d6 cua toi, sau d6 n6i. " Carl, voi trmh d9
cua con thi v�n d� phai duc;:ic lf giai ra r6i chu" . " Con cling cam
thay nhu v�y nhung lam mai ma khong ra, khong bi�t la vi sao? " .
"Tn1ac tien con hay hoan thanh bai t�p khac di, tsim thoi hoan
l9i cai nay da nhe! " . Cha toi n6i nhu v�y. " Nhung d6 la each lam
bo dCi gitla cht1ng! Khong thoa dang sao? 86 la bi�u hi�n cua
nguoi kem coi" . Toi n6i. Cha t6i li�n n6i: "Bay gio n�u ngt1ng
hQC Se anh hudng d�n k� ho9ch hQC t�p cua con; n�u ti�p tl,lC
con se con m�t moi hon; n�u t9m thoi dt1ng nhCfng cau hoi nay
sang m<?t ben, dc;:ii sau khi hoan thanh cac bai t�p khac r6i quay
l9i, hi�u qua se t6t hon. T9m thoi bo qua m(>t ben, chu kh6ng
phai la g�p kh6 khan ma lui buac, d6 chi la m9t phuong phap
hQC, chu khong h� d9i di�n cho Vi�c mat di S\f t\f tin cua con, con
hi�u chua?" .

Duong nhien cha n6i t9m thoi bo qua m(>t ben chu kh6ng
phai la bi�U hi�n CUa S\f y�u duf>i g1, cling khong anh hudng d�n
ke ho;;ich h9c t�p, do v�y toi bat dau h9c t�p nhftng n<)i dung
khac , d� vai cau h6i kh6 d6 qua m<)t ben. Luc d6 toi h9c nhftng
kien thuc dja li. Khi toi cam sach dja lf len, m<)t S\,f vi¢c ki 19 da
nay sinh, dau 6c h6n lo9n cua toi hie tn.tac b6ng nhien tinh tao,
hon nua nhanh ch6ng hoan thanh bai t�p dja li. Sau nghi ngoi
1 0 phut, m<)t Ian nua toi l9i cam den nhftng cau h6i kh6 d6. Lan
nay toi phat hi¢n ra chling khong kh6 , nhu c6 than tr<! giup,
khong nhftng giai dt.t<!c chung m<?t each d� dang, hon nua con
fim ra 2 phuong phap giai. Sau khi lam xong bai t�p, toi n6i voi
cha m<?t each vui ve: "Cha a, nhftng cau h6i d6 qua th�t khong
kh6, chi la khong tim ra phuong phap thfch h<1p " .

" Phuong phap h9c t�p giao thoa nay" dt.t<!C toi sl.t dt,mg
nhi�u trong nhftng ngay thang sau nay. Khong chi dting phuong
phap nay trong h9c t�p, sau khi t6t nghi¢p Harvard, toi con
dung n6 trong cong vi¢c va cu<)c s6ng, phuong phap nay dem
den 1<1i fch VO bien cho toi .

Dt.toi S\,f ht.tong clan cua cha, toi da giai quyet van d� voi
pht.tong thuc linh ho9t. Khi g�p kh6 khan trong cong vi�c va h9c
t�p, truoc tien toi d� nhftng van d� kh6 gac qua m<)t ben, chu
khong dam dau vao r9 Toi phat hi¢n ra r�ng, sau khi giai quyet
xong chuy¢n khac r6i quay l9i nhftng van d� tren thi kh6 khan
truoc d6 da khong con kh6 nua. Cu nht.t v�y, toi danh ft thoi gian
hon, d� dang giai quyet nhftng van d� hoc bua ma truoc day toi
cht.ta giai quyet dt.t</C.
Clu«il'lf/ S
� Pbat tnen toan a1e11,
kbong tbien lecb

£J6i vai vi?c giao dl:lc tre, truac tien hay suy xet d�n vi?c
phat trign ca tfnh thien bc1m, n uoi duang n h Ctng ki�n gicii va
tinh than sang tc;io d9c dao cua tre. Chi c6 n h u v9y mai c6 thg
giup tre trCI thanh nguai c6 di;ic digm n6i b9t, c6 duqc n h Ctng
quan digm va tu tuClng mai khi Ian /en, tc;io ra n h Ctng c6ng
hi�n tuang ung vai th� giai .

M6i con nguoi s6ng trong xa h<?i nay khong th€ don dc)c,
khong dl,ia vao ai, ma luon c6 nhCtng m6i quan h� vai nhCtng sllc
thai khac nhau cling vai s\f bi�n dcSi muon hinh v�m tn�ng cua
moi truong va con nguoi. Tren phudng di�n hQc t�p ding v�y,
con nguoi khong th� ddn thuan phat tri€n chi mc)t phudng di�n
nao d6 ma phai phat tri€n hai hoa, toan di�n. Vi d1,1: Khi hQc
t�p nhCtng tri thuc trong sach, c6 nguoi chi chu tr9ng v€ mc)t
m�t nao d6, con nhCtng m�t khac thi lc;ii chAng bi�t chut nao,
di@u nay rSt c6 h<?-i, nhSt dinh phai phat tri�n d6ng thoi, dln g
phat tri€n ; ho�c c6 nguoi chi huang d�n nhCtng ki�n thuc trong
sach vC:J ho�c chi phat tri€n ncSi b�t C:J pht.tdng di�n th€ ch§t ma
khong chu tr9ng phat tri€n d�n cac phudng di�n khac, cu6i
cling chi c6 th€ trC:J thanh " Ke kh�p khi�ng " v€ mc)t phuong

� 118 JI::;
di�n nao d6. Do v�y can phai phat tri�n t6ng hc;:ip , can b�ng ca
due, trf, th�, mi.

Cha va m� ding d6ng tam hi�p h,tc, cung bo cong nuo1

dvang nang h,tc cua tOi v� cac phudng di�n nhu thuang thuc , sue
tu6ng tuc;:ing va sd thich ca nhan . Cha toi khong thich nguai
khong c6 sd thich ca nhan va ki�n thuc can ban. Ong con n6 h.tc
b6i duang tinh cam va tam Ir, giup toi c6 duc;:ic phSm due cao
thuc;:ing va st,t phan djnh r6 rang gifta t6t va xau.

Cha toi c6 9 d9y toi hQc each lam sao d� yeu nguai khac,
giup toi hi�u duc;:ic th� nao la long trac Sn, cai gl la d�p nhat
trong cu<?c s6ng con nguai. O ng n6i voi toi: " NhCtng daa tre c6
long trac Sn se khong ngang tan ba d9o, c6 th� lam nhi�u vi�c
dem l9i lc;:ii ich cho xa h<?i . Vi dt.i giup nguai, chia se n6i kh6 cung
voi nguai khac. NhCtng daa tre nay cang nh�n duc;:ic nhi�u hdn
tinh yeu tu nguai khac va xa h<?i, bat k� la 6 truang hQc hay
trong cong tac sau nay d�u se c6 nhi�u cd h9i hdn, sau khi Ion
len se thi�t l�p nhi�u m6i quan h� sau sac cung voi b9n be hay
gia dinh" . Ong n6i voi toi phai hi�u duc;:ic tinh yeu la m6n qua vi
d9i ma thuc;:ing d� ban t�ng cho chung ta, nhCtng nguai bi�t ti�p
nh�n, d<?ng long trac Sn voi mQi ngliai se nh�n du<;'c nhi�u st,t
bao dap vo h9n .

Cha ding t\lng n6i voi toi: " M6i nguai chung ta nen quan
tam toi nguai khac. M6i nguai chung ta d�u da t\lng nh�n st,t giup
da cua nguai khac, chung ta hay chuSn bi s�n sang d� bi�n st,t
giup da cua ngliai khac d6i voi chting ta thanh st,t quan tam toi
nguoi khac" .

Nhi�u nam v� truce ong con k� cho toi nghe m<?t cau
chuy�n da xay ra trong nhCtng nam dau doi cua toi.
 D6 la m9t bu6i hoang hon khi�n nguai khac phai d�m say,
gi6ng nhv thvang l�, cha n�m ch�t ban tay nh6 be ding di b<? va
kien nhan tra lai nhl!ng cau h6i cu nhv nuoc h6 cl.ta tOi .

M9t nguai lang thang luat qua chung toi. Khong nga nguoi
lang thang d6 da lam toi chu y. Toi ngSng d§.u nhin cha va h6i:
" 6ng ta VI sao l9i phai lang thang? 6ng ay c§.n gi?" . Cha khong
tra lai toi ngay l�p tuc, bdi vi d6i voi cau h6i ma toi dva ra, ong
luon cho toi m<?t khoang thai gian d� suy nghi v� cau h6i cl.ta
minh. L§.n nay, toi khong truy xet cau h6i gi6ng nhv thuang l�,
ma ch9y len tren di theo bvac chan cl.ta nguoi lang thang d6, h6i
ong ta: " 6ng a, vi sao ong l9i lang thang, ong dm gi v�y?"

"Toi c§.n m<)t cai banh bao . . . " Nguai lang thang cuai va dap,
ong ta chva tll'ng nghi rltng m<?t dua tre 5 tu6i c6 th� giup dvc;c
g1 cho ong ta.

" 6ng a, xin ong hay dc;i m9t chut" .

Nguai lang thang h6i cha toi: "Thva ong, day la con trai
,.... ' '? "
ong a . .

"Dung, d6 la con trai toi" .

"B6 la m9t daa tre dang yeu, th�t la h9nh phuc . . . "

Di tren duang, hai nguai cung n6i chuy�n voi nhau, ong ta
n61 cho ,cha toi nghe v� tinh hinh que nha cl.ta ong, n6i v� cu<?c
s6ng lang thang CUa minh Va nhl!ng Slj trach m6c CUa ong ta VOi
cu<?c dai.

Khong lau sau, toi ch9y theo kip, trong tay con cam m<?t cai
banh bao 2 d6ng. Toi nh1n cha, ong mim cuai g�t dau d6ng y.

"Day Ia m6n qua toi va con trai toi mu6n ti;ing ong" . Toi di;it
banh bao vao trong tay nguai lang thang d6, n6i: " Mai ong an" .

�120 �
 Sau khi chuy�n xay ra, cha hoi toi : "Luc d6 sao con l9i c6 9
nghi mu6n t�ng banh bao cho nguoi lang thang d6?"

"Con nghi ca cha va m<? se tan thanh each lam cua con, bC:li
v1 cha da t\lng n6i voi con, con nguoi chi khi hanh thi�n moi c6
th� ti�p c�n voi thuc;mg d@" .

Rst nhi�u dua tre trong qua tr1nh lon len cua m1nh nay sinh
long tr�c Sn m9t each rSt h,t nhien. 86 la m9t lo<;ii due tfnh. Cung
voi trudng thanh v� nang hjc tri thuc cua m1nh, clan clan c6 th�
phan bi�t ra nhrtng bi�u hi�n khong gi6ng nhau trong nhrtng n6i
kh6 tinh than cua nguoi khac, d6ng thoi c6 th� dung hanh d<)ng
cua m1nh d� bi�U thj S\,t quan tam toi hQ.

C6 m9t s6 tre khong quan tam toi nguai khac, hanh vi ac

nghi�t hay tan .d9c vo finh, nguyen nhan phan lon d�u do s\,t bSt
h<;inh trong gia d1nh hay S\,t thi@u th6n trong thoi k1 giao dl,lC som
gay ra. N�u hi v9ng tre cang bi�t quan tam va th� hi�n finh yeu
d6i VOi ngtioi khac th1 S\,t giao dl,lC som dling d�n cua gia d1nh
cung voi nhrtng hanh vi va phSm chst d<;io due t6t d<?p cua cha
m<? dong vai tro then ch6t.

Khi giao dvc, cha khong chi yeu cau toi ghi nho m9t lo9t
nhrtng quy ph<;im d<;io due, bdi v1 chi h9c thu9c m9t each ddn
gian se khong dem d�n tac dc)ng g1 d6i voi hanh vi cua toi ma
thong qua nhrtng ngon tU trong cuc)c s6ng hang ngay giup toi
cam nh�n dv9c m9t finh yeu voi finh cam ludng thi�n, dung d�n.

Cha toi n6i lam m(>t nguoi cao thv9ng la di�u h<;inh phuc
nhSt. Nguoi cao thvc;:ing c6 th� hi�u dvc;:ic tam tuC:ing cua nguoi
khac, c6 th� cam nh�n du9c finh cam cua nguoi khac, c6 th�
giup nguoi khac san se bot n6i lo, giai toa t1U phi�n.

� 121 ));;
 Bai Vl cha ti�n hanh giao d\lC d6i m<?t each rat sau sllc, nen
ngay tu nh6 toi da hi�u dvc;ic lam m<?t nguoi cao thvc;ing so voi
vi�c chi la m9t nguoi ddn thuan c6 h9c van uyen tham se cang
nh�n dtic;JC S\f ton tr9ng CUa nglioi khac.

N�u bc;m mong mu6n dua tre cua bq.n sau nay Ion len c6 du
tlnh yeu, s\f quan tam va trach nhi�m, v�y th1 hay blit dau ngay tU
bay gio, di�u quan tr9ng d6 la ti�p them cho tre s\f hi v9ng. Khi
con nho, cha da dung nhftng hanh vi rat d<?p hvang d§.n toi, d6ng
thoi hi v9ng toi dlng c6 th� lam dvc;ic nhv v�y. O ng luon tin
tlidng r�ng, hi VQng CUa ong nhat dinh Se khong vap phai S\f tlt
ch6i, hdn th� nCta ong chva tltng danh gia thap hi v9ng cua toi .
Cha toi la m9t nguoi rat tl,t tin va kien cvong , ong khong bao gio
buong xuoi chi b6i v1 mong mu6n nao d6 cua mlnh bi vui d�p
hay g�p trlic trd ma luon kien trl tai cling. Bai vl ong rat tin
tudng toi, luon hi v9ng sau nay lon len toi se tr6 thanh m9t
nguoi c6 tai, do v�y v� phudng di�n nay ong tin tv6ng r�ng toi se
lam t6t.

Bat lu�n tu6i toi bao nhieu, cha luon d�t toi vao vi trf gi6ng
voi ong , chva tCtng phot lo chi vl toi la m<?t deta tre, cCmg khong
vl toi nh6 ma nuong chi�u, lam hv toi. Trang gia dlnh, chung toi
blnh d�ng voi nhau.

Khi toi dvc;ic 3 tu6i, ong yeu cau toi t\t hoan thanh nhftng
vi�c cua mlnh. Tren thl,tc t� toi ding lam rat t6t. Luc d6 toi c6 th�
giup m<? lam m9t s6 vi�c nha, nhv: Hut b\li tren ban, giup m<? bay
bi�n d\lng C\l an. Cung voi S\t tang clan cua de? tu6i, nhftng vi�c
toi c6 th� lam duc;Jc cCmg nhi�u len, b6i vl giup da m9i nguoi lam
vi�c nha cCmg la m<?t phudng di�n giup da nguai khac, d6 la m9t
chuy�n rat t6t.

�122 __);;
 Cha n6i vai toi, giup da nguoi khac la bigu hi�n cua tinh yeu,
la kh6i ngu6n cua m9t trai tim ludng thi�n . Ludng thi�n la cong
cv c6 sue m9nh nhat ma con nguoi n�m trong tay, n6 c6 m9t sue
m9nh VO cung .
" Pham la nhCtng nguoi da ti�p xuc vai Carl d@u h�t loi khen
ng<;:Ji, n6 gi6ng nhu m¢t thien su thuan khi�t, m9t dua tre c6 tlnh
yeu, hai hoa, d� m�n, chua tUn.g cai nhau vai nguoi khac. Ong xl!
vai w nhien rat chan tinh, bat kg la d¢ng v�t hay m9t bong hoa
d@u khong no ngM" .
"Toi vi nhCtng phSm chat cao thuc;:ing d6 cua con trai ma
cam thay t\,t hao VO cung, c6 thg thay duc;:ic anh sang n9i tam cua
n6, vi th� toi cam thay rat han hoan" .
Bay chfnh la hai do9n duc;:ic ghi chep trong nh�t kr cua cha
toi, tu d6 CO thg thay Otic;:lC S\,t thanh cong trong each giao dt,tc
cua cha d6i vai toi, hdn nua cha toi con cam th§y vui mt:fng bM
t�n d6i vai thanh c6ng nay.

"Can cu bu thong minh " , " C6 cong mai s�t c6 ngay nen
kim" . Ngay tU nh6 toi da du<;:Jc t�p luy�n th6i quen can cu, day la
di@u cha toi c\,tc ki coi tr9ng d6i vai toi. Cha luon cho r�ng, khdi
ngu6n cua h9nh phuc chfnh la can cu, con khdi ngu6n cua m9i
t9i l6i chfnh la s\,t luoi nhac . Tinh l\,tc cua m9t dua tre n�u dung
sai ch6 thi chi la sue l\,tc mang trnh pha ho9i, nhung chi c§.n nuoi
duang th6i quen c§.n lao cho tre thi se khong thanh nguoi xau.
I
' ·t t i
Trong nh�t ki CUa minh, ong da ghi chep rat ti mi nhCtng
phtiong phap da dung dg ren luy�n th6i quen can cu cho toi .

"Carl da 2 tu6i r6i,rhom nay toi g9i ba va Curtis ding d�n la

mu6n n6i, v@ sau nhCtng vi�c ma Carl c6 th� W lam thi hay dg n6

-;::(__12 3 ]);:;
tt,t lam. Curtis vlia nghe da hoi: " N6 nho th� nay th1 lam du9c g1?
N6 se bi thudng, anh sai r6i! " . f)� nguai khac hi�u du9c t6i luon
la m(;)t chuy�n rat kh6, toi chi danh giai thich th� nay voi hQ , n�u
chuy�n gi ding khong d� n6 lam, khong cho n6 cd h(;)i du9c ti�p
xuc thi Carl se ch�ng b�ng long chuy�n gi h�t va cai gi cung
khong bi�t lam. Nhu v�y se clan d�n nhCtng h�u qua dau long . Vf
dv nhu khong c6 trach nhi�m voi hanh vi cua minh , thfch dt,ta
vao nguai khac. N6i m9t h6i lau, khong bi�t h9 nghe c6 hi�u hay
khong, nhung bi�u hi�n cl.ta Carl trong ngay horn nay da thuy�t
phvc h9" .

"Bu6i chi�u horn nay, Carl cam d6 di�m tam trong tay tu
nha b�p ch�p chCtng buoc di, cit.tang nhu luon tran ng�p hling
thu voi mQi thu, h�t nh1n cai nay r6i lc;ii d(mg vao cai kia, d6 di�m
tam rdi tren san dat, be van tt,t m1nh di len phia truoc. Th� la toi
n�m du9c cd h()i nay, lay tay vltt rac vao thung, voi y la ht.tong
clan con thu rac lc;ii r6i vUt vao trong thung rac. Con nhin toi,
cit.tang nhu khong hi�u l�m y. Toi ben n6i: " Carl, thu gom d6
tren san dat lc;ii, vltt vao trong thung rac " . Be con cit.tang nhu van
chua nhuc nhfch. M<? be n6i them vao: "B6 di, con van con nh6,
khong nen b�t con lam" . Luc d6, Curtis nhanh ch6ng chc;iy lc;ii,
chuSn bi nh�t thi toi n6i voi Curtis r�ng: "Khong du9c nh�t, d�
Carl ttJ nh�t lay" . Carl nh1n toi, dang ve duang nhu mu6n xem
xem toi se lam g1 n�u be khong nghe lai toi . Be buoc len phfa
truoc dinh di thi toi da buoc len va bao: "Carl, tt,t m1nh lam nhetng
vi�c minh c6 th� lam du9c moi tht,tc st,t la m(;)t dlia tre ngoan,
m6n d6 d6 ttJ con lam rdi thi phai ttJ minh nh�t len, dting khong
nao?" . Voi anh mM kien quy�t, Carl danh khuat phvc, be cui
nguai xu6ng nh�t m6n di�m tam rdi tren san va bo vao s9t rac " .

Cu nhu v�y, khi 3 tu6i, tOi da c6 th� giup m<? lam m()t s6
vi�c nha ddn gian nhu lau san, bay bi�n d6 an . . .

-;::(__ 12 4 J;;;
 Dudng nhien mQi chuy�n khong phai luc nao cling thu�n lQi,
b6i vi m6i nguoi d�u c6 tfnh luoi nhac nhat djnh cua minh. Sau
khi da bi�t duQc nhi�u vi�c thi tre c6 th€ mat di hling thu voi vi�c
lam nhCtng vi�c nha, b6i vi chung se cam thay n6 th�t nham chan
va v6 vj, coi n6 nhu m(>t vi�c phai lam. Luc d6 n�u cha mf? dung
phudng phap ra l�nh thi nhat djnh se khong d<;lt duQc hi�u qua,
finh canh cua toi chfnh la th� nay. S\f nhi�t finh lam vi�c nha cua
t6i vao luc duQc 2 - 3 tu6i; d�n 6 - 7 tu6i duong nhu da chang
con hling thu gi nCta, c6 nhCtng vi�c cha slip x�p cho toi, t6i con
luoi nhac dl,lng tay. Luc d6, cha kien tri giang giai cho t6i tfnh
quan tr9ng cua lam vi�c nha .

Cha thuang dung phudng phap k€ chuy�n giup toi hi�u

duQc 9 nghia cua vi�c nay. Con nho c6 m9t ngay khi cha chu§.n
bi ra ngoai, nhin thay phong cua toi dang rat l(_)n XQn, cha gQi toi
d�n thu dQn l9i, mi�ng thi d6ng 9 nhung tOi khong muan dt,mg
tay chut nao . Mai cho d�n khi cha tr6 v�, toi van n�m tren
giuang xem sach. Cha t6i ben h6i: "Carl, cha bao con tht,t dQn
phong gi�t khan va tat cua con, dung v�y khong , n�u da bi�t thi
phai lam ngay l�p tUc " . "Phai dQi sao? Bu6i sang con da d6ng 9
r6i, bay gio troi da t6i r6i, con van chua lam duQc gi" . Cha toi
vSn chua buong xuoi. Toi n6i m(>t each ki keo: "Ai cha, bay gia
con dang dQc sach, khong c6 thoi gian, d� Curtis giup con di" .

Nghe n6i d€ Curtis giup toi lam, cha rat tuc gi�n nhung ong
khong n6i n6ng ma chi n6i voi toi rat binh tinh r�ng: " Carl, con
khong mu6n lam vi�c, cha k€ chuyen cho con nghe duc;Jc khong
nao?" . Nghe d�n k€ chuy�n, toi nhanh ch6ng treo tu tren giuang
xuong : "Duc;Jc a, duc;5c a! " . "Trude day m(_)t nguoi cha c6 2 nguoi
con trai, 6ng rat yeu hQ, vi�c gi cling khong mu6n con trai minh
phai dt,tng tay vao, sc;5 con minh se cam thay m�t" . " Chinh la th�

�1 2 5 _);:;'
nay, nguoi cha d6 th�t t6t, con cha luon bat con phai lam vi�c,
cha cua cac b;;m d6 th�t t6t" . Nghe d@n d6, toi li�n n6i xen vao
vai cau. "Dling cat ngang, hay nghe h�t cau chuy�n da. Trong 2
nguoi, nguoi anh vo cling sung suong voi sv slip x@p cua cha,
m<)t ngay tu sang toi t6i chang lam vi�c g1, ca ngay (j tren gilfong
di ngu, m�p ra trong thay. Con nguoi em lc;ti rat c6 hi�u, c�u hi€u
du<;c n6i long cua cha, m6i ngay d�u giup cha lam vi�c. Khong
lau sau, nglioi em hQC dliQC each nau cdm , gi�t quan ao, lam
d6ng, bu<)c bo lc;ti, con c6 th€ lam m<)t s6 v�t dt.mg. Sau nay cha
cua hQ qua doi, 2 anh em ding da trudng thanh, h9 chia nha.
Nguoi em m6i ngay ra ngoai lam vi�c, ki�m dvc;:ic rat nhi�u ti�n,
lay vc;:i, s6ng hc;tnh phuc, nhung nglfoi anh van chi ngu ca ngay.
Co horn nguoi em phat hi�n ra nguoi anh van chi 6 trong can
phong trvoc day, can phong hong khong dvc;:ic tu st'.ta g1, khlip
ndi b6c len m9t mui hoi kh6 nglti. Khi nguai em dgy ct'.ta bvoc
vao can phong cua nglfoi anh , con n6i nguai em c6 nh!n thay g1
khong?" . "Con bi�t r6i, nhat djnh la nguoi anh da ch�t tren
givang r6i" . Toi tra loi nhv v�y. "Dung r6i! Nhvng v1 sao ma con
"
bi�t v�y? " . " B6i vi nguai anh khong lam vi�c nen ch�t d6i 9 .

"V�y th! con mu6n h9c gi6ng nguai anh hay nguai em? " . "Con
se h9c theo nguai em, con la m<)t con ong cham chi thi se khong
bj ch�t d6i" . Toi clap, va bat dau d9n d�p phong cua m!nh. Cha
toi nhin, cuoi n6i: " Nam nhi�u cung t6t, ha tat g1 phai lam vi�c
day?" . 1'Cha a, con khong phai la ke ng6c, nhetng g1 cha mu6n
n6i, con da hi€u ca r6i, con cung hi€u dvc;:ic rang can cu la phgm
ch�t dc;to due t6t d�p nhat cua m9t con nguoi" .

3. (/)lUJ. fJz1 .J.1! J:l.nh hi.a o/Ji oin.h .q..u.an.q. pAfa l:Jw:iy.c
Luon t6n tc;ti m9t each nghi sai lam trong long mQi nguai khi
cho r�ng lam m9t than d6ng la m<)t chuy�n rat vinh quang, lam

�12 6 �
than d6ng gi6ng nhv m�t trang ion dv<;c nhac b6ng ra kh6i dam
sao nh6, trai qua cu()c s6ng cua minh m()t each d� dang. Nhvng
toi bi�t duQc rllng, tht,.tc ra cu<?c s6ng cua than d6ng lc,�i khong h�
d� dang nhv v�y, cu()c s6ng cua hQ thvong xuyen phai d6i m�t
VOi sai lam Va S\f hi�U lam, di�U nay van chlia la gi, di�U dang S</
hdn d6 la hQ luon bi bao quanh bdi nhCfng loi tan dudng va sv
tung ho. MQi nguoi luon h�t loi ca tt,mg, tan dudng than d6ng bat
chap dua tre d6 c6 th� ti�p nh�n dv<;c khong, d6 thvc sv la m9t
each thuc nhanh nhat be gay tlidng lai phfa truoc cua than d6ng
d6 . Bdi vi sau khi nghe xong nhCfng loi tan dudng khong ngot d6,
tre se d� dang trd nen kieu ng90 , ngong cu6ng, trong long tran
ng�p thu cam giac w man voi nhCfng thanh tich trlioc mfit cua
minh, tU d6 mat di d()ng ltJc d� ti�p tt.ic phan dau va c6 gfing. R6t
CUQC thi chung van chi la nhCfng dua tre, V� can ban van chlia th�
i1ng xli m<?t each phu h<;p voi nhCfng loi tan dudng d6. Long kieu
ng90 da huy ho9i di khong rt nhililg dua tre, toi da g�p m9t trong
s6 nhCfng nguoi nhv v�y.

Bill la m()t nguoi con cua b<;i.n cha toi, c�u sinh ra da la m9t
nguoi thong minh, phi pham, d�c bi¢t nhCfng bi�u hi¢n xuat
chung cua c�u tren linh vtjc am nh9c khi�n nguoi khac phai vo
cling kham ph1.,1c. Khi c�u 2 tu6i, bat k� la khuc nh9c gi, chi can
nghe m()t lan la c6 th� h9c duQc ngay. Khi 5 tu6i, c�u c6 th�
chdi vi-o-long va danh piano rat t6t, con ttj minh vi�t ca khuc nua.
Len 7 tu6i, c�u t6 chuc m<?t d<;i.i h<?i am nh9c. MQi nguoi d�u n6i
c�u la Mozart thu hai, ai ding d�u n6i rllng c�u se c6 m()t con
dvong huy hoang voi ti�n d6 r()ng md thenh thang , c�u chfnh la
m<)t than d6ng am nh9c, la m(?t thien tai. Trong hoan canh nhv
v�y, Bill khong con duy trI duQc stj tinh tao trong d�u 6c nua,
ding gi6ng nhv nguoi khac luon khen ng<;i qua loi v� con cai cua
hQ . HQ d�u n6i rllng , trinh d<? cua thay giao bay gio ding chling
b�ng Bill nua, sau nay Bill nhat dinh se trCi thanh m9t nha soc;m
nhc;i.c vi dc;i.i nhv Baha. Cu9c s6ng cua gia dinh �u bat dau lay
c�u lam trung tam, coi c�u thanh m9t thu bao b6i quy hi�m,
nhU'ng loi khen ngc;:ii qua muc nhv v�y clan d�n nhU'ng anh huCing
rat xau d6i voi c�u.

Th� la, c�u bat dau lay cai d� "Thien tai '' d� th� hi�n. C�u
khong nhU'ng d6i xli khong lich s\f voi nguoi khac, hon nua con
an n6i rat ngong cu6ng : " 200 nam moi sinh ra Beethoven, con
500 nua moi sinh ra Bill" . Nhin thay tlnh canh d6, thay giao cua
Bill rat dau long bCii VI 6ng bi�t r�ng Bill can h9c t�p va n6 ll,fc
nhi@u hon nua trong linh V\,fC am nhc;i.c, khoang each giua C�U Va
nhU'ng b�c thay v� am nhc;i.c thl,fc S\,f van con qua lon. Ong nhi�u
Ian khuyen bao Bill khong nen kieu ngc;i.o nhv th�, nhvng Bill lc;i.i
n6i gi�n . C6 m9t ngay c�u n6i voi thay giao vo cling khi�m nha:
"Thay th�t nhi�u loi, rat nhi�u nguoi moi con tham gia dc;i.i h9i
am nhc;i.c, di�u nay cho thay bi�u hi�n cua con rat t6t! Hon th�
nua con som da linh h9i dvc;:ic h�t nhU'ng n9i ham trong thu am
nh9c ma th§y n6i r6i " . Thay giao van kien nhan n6i: "Nhvng
thl,fc S\,f ta da phat hi�n ra nhU'ng van d� t6n tc;i.i cua con! N�u
khong slta d6i nhU'ng t�t xau nay trong thoi gian h9c t�p, sau nay
con se khong c6 dvc;:ic thanh tl,fll lon nao nua dau " . Cho du Bill
n6i v6. l� d�n mfty, thay giao van khong b6 thien tai nay. £)� giup
Bill cang hi�u r6 hon v� nhU'ng thu trong phuong di�n bi�u hi�n
am nh9c nay, thay giao bat dau lam mau nhvng trong qua trinh
nay, thay giao da mac phai m9t 16i nh6, luc d6 nhv nam dvc;:ic cai
ca nay Bill da clan ch� nh90 thay giao: "Thay a, voi trinh d9 nhv

v�y ma thay mu6n dc;i.y con sao? Ban than thay con ch�ng ra
sao! " . Thay giao tac gi�n d�n muc tu ch6i ti�p tt,1c lam vi�c, cho
du ong cling thua nh�n r�ng thvc sv khong c6 nhi�u thien tai
nhv Bill.
 V� sau c6 m9t l�m, toi nghe thSy vj thay giao nay not
chuy�n voi cha toi. Thay giao n6i : "Vao thoi khtic ma ong tlt ch6i
cong vi�c, 6ng tin rang Bill kh6ng th� trd thanh m<?t nha am
nh9c vi d9i du<1c, each nh1n cua m9i nguoi va ong Sy truac day
d6i voi Bill d�u sai. StJ th�t sau nay da chl.tng minh loi cua vj thay
giao d6 da dung. Sau khi thay giao di, Bill n6i voi cha c�u rang
c�u khong can thay giao, bdi Vl tren th� gioi nay chAng c6 m9t
ngtioi nao xl.tng dang lam thay m<?t thien tai tram nam kh6 g�p
nhu c�u. K�t eve cua Bill c6 th� nh1n ra du<1c . Khong lau truoc
day, c6 nguoi n6i vai t6i b6i v1 dung lu<1ng qua d<?, Bill da trd
thanh m<?t ten b<1m rtic;:Ju. Anh ta da mat di doi tai lanh lc;:ii va Stj
linh ho9t cua nhling ng6n tay, bay gia anh ta kh6ng th� danh
du<1c cho du la m9t thanh am ddn gian nhSt, dudng nhien dttng
n6i d�n ban nh9c. Tuy nhien, anh ta van khong bi�t suy xet l9i
ban than m1nh ma chi bi�t oan trach nguoi khac, n6i nguoi khac
kh6ng quan tam d�n m1nh, con n6i m<?t thien tai troi djnh dang
bj th� gian huy ho9i.

Toi thtJc stJ bi�t rSt nhi�u thien tai, tlt khi h9 con chua thanh
danh, rSt nhi�u ngtioi d�u kh6ng th� hi�u duc;:ic b9n h9. Nhting tlt

truoc tai gio Bill chtia tttng vi�t ra duc;:ic, m<?t tac phS.m b1nh
thuong ding khong c6, do v�y anh ta lam sao ma gi6ng vai
nhling nguoi vi d9i day? StJ kieu ng90 da sam lam tieu tan s9ch
sanh sanh cai ma troi da ban cho anh ta r6i.

Cu6i cung Bill da trd thanh m�t trai cl.ta giao dvc rat dang
thtidng . Tu con ngtioi anh ta, toi hi�u dtic;:JC rang di�u nguy hi�m
nhSt d6i vai m<?t thien tai chfnh la stJ khen ng<1i qua muc cua th�
gian. BCii v1 hQ da qua quen vai nhling loi tan dudng cl.ta nhling
nguoi xung quanh, hQ ttJ nhien se trd nen kieu ng90. Chuy�n
dang sc;:i nhat tren th� giai d6 chfnh la stJ kieu ng90 bat k� b�m la
thien tai hay than d6ng .

�129 ]):;-
 Cha toi la m()t nguai rat sang su6t, t6i rat cam dn ong . Sa di
t6i c6 du<;jc thanh tvu nhu ngay nay, hoan toan do ong da bi�t
du<;jc tinh nguy hi�m cua truang h<1p nay. f)� toi khong phai chju
nhlfng anh hudng d6, ong luon gilt m()t tam thai 6n d!nh, tlt nh6
ong da d<;ly toi phai bi�t khiem t6n . Ong luon nhfic nhd t6i nhi�u
Ian, ch�ng chuy�n gl la thu<;jng d� khong bi�t, ch�ng chuy�n gl la
nguai khong th� lam duc;:ic, con nguai chi nhu nhang h<;lt vo cling
nh6 be truce m�t thuc;:ing d�, nhang gl mlnh bi�t chi nhu mu6i bo
b�. Bat k� con nguai nay thong minh, hi�u chuy�n, c6 ki�n thuc
phong phu th! ding chi gi6ng nhu m()t gi9t nuac trong bi�n m.tac
menh mong , khong nen qua kieu ng;;io. Thvc ra nhang lai khen
ngc;:ii cua mQi nguai tren dai luon qua muc, trong khi l;;ii c6 rat
nhi�u nguai dang thudng khi qua tin vao nhang lai khen nay,
di�u nay c6 phai thljc slj nljc cuai khong? Do v�y cha khong bao
gia qua tan dudng t6i , khi toi c6 duc;:ic thanh tvu, cha chi n6i r�ng:
"Th�t khong t6i" . Khi tOi lam chuy�n t6t, nhCTng lai khen ngc;:Ji
cua cha toi se nhi�u hdn m()t chut, nhlfng nhi�u nhat cling chi la:
"Lam rat dung, thu<1ng d� se bi�t nhang vi�c con lam " , chi c6
nhu v�y ma thoi.

N�u mu6n c6 duc;:ic rn,1 hon thfim thi�t cua cha th! qua thljc
rat kh6. Tru phi toi da lam m()t chuy�n th�t tr9ng d<;ti th! mai c6
duc;:ic m()t rn,1 hon d6.

Cha khong d� dang bi�u dudng cho du nhi�u nguai luon

khen ngc;:ii toi qua muc th! cha toi luon c6 g�ng tranh di�u d6.
Con nha khi nho, luc d6 nha toi c6 khach d�n tham, cha cho tai
ra ngoai chdi , khong cho phep toi nghe bat kl lai tan dudng nao.
C6 nguai rat phan d6i vai each lam d6 va n6i r8ng cha la m()t
"Lao ngoan c6" , b6i vi nhang nguai khong nghe lai khuyen nay
khen ng<!i toi qua muc ma da tra thanh " Nguai khach tU ch6i d�n
tham" . D6i vai nhCTng tranh lu�n cua mQi nguai, cha toi truac nay

-;::;(__ 13 a ))::;
chlia tltng d� y bdi Vl ong bi�t rang, phai Slta d6i th6i tl,f man CUa
con tre la m(>t chuy�n rat kh6 khan. Cho du nguai cha c6 n6 lt,tc
lon d�n mQc nao nhung Stj kieu ng90 d6 van nhli loai CO d(fi
khong ngltng m9c len, d�c bi�t khi toi 6 7 tu6i.
-

Luc d6 toi vua d(ft duQc thanh cong, nhung tam trf van chua
d9t d�n de? chfn chfin, d6i di�n voi nht1ng lai khen ngQi nhv dong
nuoc chay cua m9i nguai, toi c6 m<?t chut kieu ng90 va st,t bay
b6ng. M9i nguai d�u n6i toi la m(>t "Thi en tai " , m<?t "Than d6ng
tram nam kh6 g�p" tu truoc tai giO chva t®g c6. Cha toi kip thai
phat hi�n trong tam trf toi nay sinh tr9ng thai kieu ng90, voi chat
gi9ng tram m�c n6i voi toi : "Carl, con bi�t nguyen nhan v1 sao
m9i nguai tan dudng con khong?" . "B6i v1 so voi nht1ng dua tre
khac con hi�u bi�t nhi�u hdn h9" . "V�y th! th� nao? Tren th�
gioi CO rat nhi�u ngliai, Vl h9c van ft 6i cua m!nh nen rat sung bai
nht1ng ngliai c6 h9c van cao hdn . Nhvng Stj khen ngQi cua nguai
khac la st,t vo thvong l�p l9i nhi�u Ian nhSt, n6 d�n nhanh va di
cilng nhanh nhv v�y. Th� gian tan dudng nht1ng nguai c6 h9c
vSn. ThuQng d� tan thu6ng nht1ng nguai lam vi�c t6t, mu6n c6
dliQC Stj tan dlidng CUa thliQng d� th} c§.n khong ngltng lam
chuy�n t6t va lam n6 trong thai gian dai, do v�y st,t tan thu6ng
cua thuQng d� moi la quy gia nhat. Nguai thong minh vua phai
bi�t lfing nghe lai t6t, cilng phai bi�t lfing nghe nht1ng lai khong
t6t cua nguai khac, nguai chi bi�t d� l9t tai nht1ng lai khen ngQi
th! chi la ke ng6c" .

Tu d6 v� sau, d� toi bi�t duQc h�u qua nghiem tr9ng cua

th6i tt,t man kieu ng90, cha thuang k� cho toi nghe cau chuy�n
cua Bill. Cha ding thuong cho toi d€n g�p nht1ng h9c gia c6 trf
tu� d� toi CO th� ti€p nh�n Stj anh hlidng tu due tfnh khiem tfin
cua nht1ng h9c gia d6, b6i dvang due tfnh khiem t6n cho toi.

�131�
 £)� l9i trong toi an tuc;mg Sau d�m nhat chinh la ml,lC Sli
Gelebici. M6i lSn g�p toi, ong d�u n6i: "C�u be, ghi nho ki:
Khiem ton la due tinh d�p nhat cua thVQng de" .

Cha cung thvang k� cho toi nghe nhCtng cau n6i kinh di�n
cua nhCtng nguai n6i tieng tren the gioi nhv Socrates, Copernicus,
Dante, Goethe, Beethoven, Shakespeare, Michelangelo , so sanh
voi h9c van va thanh tljU cua h9, toi biet r�ng minh chi nhv
h9t b1,1i nho ma thoi. Do v�y, trong tam toi khong h� t1,t man va
kieu ng90 ma luon d� due tinh khiem ton tran ng�p trong tam
h6n minh.

C6 nhCtng luc lai n6i cua con nguai qua th1,tc dang sQ, khi
b9n that b9i, trong m<?t chttng m1,tc nhat dinh nao d6 n6 l9i bien
thanh nhCtng lai che gi�u trong bua cdm cua m9i ngvai, khi b9n
thanh cong thi l9i trd thanh d� tai ban tan trong ban tra cua
ngvai khac, ho�c che gi�u phi bang ho�c dling nhCtng lai le cay
d<?c. Khi vi�c h9c cua toi c6 dvQc thanh cong, m9i nguai da bM
dSu ban lu�n v� cha toi, m9i nguai doan gia doan non v� d9ng
cd ma cha nuoi dvang toi . C6 nguai cho r�ng m1,1c dich cha giao
d1,1c toi d6 la uon toi trd thanh m9t h9c gia phi thvang, c6 nguai
noi cha muon giao d1,1c toi trC1 thanh m9t thsn d6ng nuc tieng,
th�m chi c6 nguai con cho rltng cha giao d1,1c toi la mong muon
toi c6 th� dap Ung long hv vinh cua con nguai.

Sau khi nghe xong nhlfI1g lai ban tan nh9t nheo d6, cha
cam thay rat bu6n. B9n hQ da hi�u sai cha t6i, hi�u sai m1,1c dich
giao d1,1c cua ong.

M1,1c dich trvoc sau cua cha toi van chi la muon nuoi dvang
t6i thanh m<?t nhan tai phat tri�n toan di�n, do v�y moi khdi gQi

�132 Jt:;-
tL!ng chut trf tu¢ nho be cua ban than minh, trong hoan canh
khong bj anh hudng bdi cong vi¢c, ong d6c sue nuoi duang toi
thanh m(>t thanh nien khoe mC;lnh, ho9t bat, hC;lnh phuc.

Ong mu6n toi trd thanh m(>t nguoi phat tri�n toan di�n ca
th� chat va tinh than. M6i Ian ong nhin thay toi chi d�m chim
trong ti�ng Hy L9p, La tinh va s6 h9c thi l�p tac nghI each slta
d6i hvong thien 1¢ch d6.

C6 nguoi cho r�ng tU trvoc tai gio, ong chi mu6n phat tri�n
b(> nao cua toi. £)6 la m(>t sai lam. Ong khong mu6n toi bi�n
thanh m(>t nguoi thong minh ma l9i chang d� 9 gi d�n tinh IL D6i
voi ong ma n6i c6 th� trd thanh than d6ng hay khong thi khong
phai chuy¢n quan tr9ng ma, di�u quan tr9ng d6 la st,t toan di¢n,
hoan mI, ft nhat ding d� toi ti�p c�n voi hoan mI, d6 moi la di�u
ma ong hi v9ng.

Sau khi con trai toi sinh ra, toi da cam nh�n dv9c di�u nay
m(>t each sau slic. Hanh vi cua cha m� va nhling thanh vien khac
trong gia dinh c6 m(>t tac dl;lng quan tr9ng d6i voi st,t trudng
thanh cua tre. Gia dinh chfnh la cai noi trudng thanh cua tre.
M6i hanh d(>ng elf chi, ngon tu, tac phong d�u VO hinh anh
hvang tai tre.

Cha toi chi la m(>t m\lc sv VU.ng nong than, hdn nCta con tt,t
cho minh la m(>t tfn d6 trung thanh cua thv9ng d�. Ong d�c bi�t
chO. y trong phlidng di¢n b6i dvang tfnh tinh cho t6i. Ong khong
mu6n toi trd thanh m(>t dua tre nhv th� nay: Ban than la con cua
m(>t ml;!C Sli, dQC thUQC long sach thanh hi�n, nhling ca ngay l9i
n6i chuy¢n c9t nha, khong thanh th�t, cu x\'.t khong dang d�n.
Con nguoi nhv v�y du c6 dv9c tai hoa phi pham ding chang th�
coi la thien tai. Do v�y, ngay tu nho, toi da lay st,t tinh thong
trong sach thanh hi�n thanh ki�n thuc, d�c bi¢t la nhling di�u chi

�133 ]2;:,'
dc;ty trong Cd d6c giao, toi c6 th� ghi chep to�m b<? ra, d6ng thoi
c6 th� hanh d<?ng theo s\j chi dSn d6 .

BSt lu�n la bc;tn cua gia dinh toi hay hang x6m tuy�t d6i
khong bao gio trong thSy S\j nuong chi�u VO ca cua cha d6i vai
toi . Khi toi ph9m 16i , cha nhSt dinh se sva d6i n6. Dvai ti�n d� la
ton tr9ng sv d<?c l�p nhan each cua toi, ong luon c6 m<?t st,t quan
thuc can c6 d6i vai toi, d� toi hi�u du<;jc dmg hanh vi cua minh
khong phai khong c6 bien giai, khong th� mu6n lam gi thi lam.

Bat lu�n la d6i vai nguoi nao, cha toi d�u dc;ty phai d6i xv
th�t lich sv, d6i vai cha m� cling khong ngo9i I�. £)� toi bi�t dvQc
r�ng trCi thanh m9t daa tre hi�u chuy�n va c6 I� phep mai nh�n
du<;Jc sv khen ngQi cua m9i nguoi.

Cha n6i , tu khi toi con rSt nho , ong da b�t dau nuoi dvang
nang Ive s6ng d9c l�p cho toi bCii vi thu finh yeu y�u m€m va sv
nuong chi€u chfnh la trd ng(;li Ian nhSt trong vi�c hinh thanh
nhan each d9c l�p cua m9t dua tre. Nhv v�y ong d� toi h9c dVQC
each tan tr9ng nguoi khac va each tv kh6ng ch� ban than, nen
bi�t each chiu trach nhi�m vai nhCtng hanh vi cua minh.

Cha d� toi h9c rSt nhi€u thu, nhvng quy�t khong bi�n toi
thanh con m9t sach , h9c t�p cCtng nh�c hay kh6 gfm nguoi khac .
N�u t6i chi trd thanh m<?t ngvoi vai m<?t b6 kinh luan, tri thuc
phong phu thi se khong th� thfch Ctng vai xa h9i gi6ng nhv nguoi
khac, khong th� c6ng hi�n hay giup da con nguoi. N�u nhv v�y
thi cha tai se cam thay rSt bu6n va co m�c cam t9i 16i .

Ngay tU khi con nho, cha m� da rat chu 9 tai vi�c cham s6c,
nhvng quy�t khong nuong chi�u toi . Cha rat ft khi b� toi vao
trong long ma thvong d� toi ch9y m<?t each tv do. Ong cho r�ng
cha m� chfnh la nguoi thay dau tien chu khong phai la than bao

;:(__ 13 4 JI;:;
h<? cua tre. Khi toi khong c�n th�n nga xu6ng dS.t, nhi@u luc ong
khong nang toi d�y ma d� toi tt,t dling. Cha mu6n d� toi hi�u ro
r�ng : Khong th� mai d1,ta vao cha m�, phai d1,ta vao chfnh ban
than m1nh.

Toi cho r�ng, vi�c nuoi dvang nang 11,tc s6ng d9c l�p d6i voi
tre thvc sv la m9t d�mg yeu thudng, thu tinh cam nuong chi@u
qua muc chi khi�n tre chju thi�t trong cu9c s6ng sau nay, h�u
qua dang sc;:i nay chi c6 th� la m9t loc;ii t9i 16i.

Thi�u di long kien nhan, khong th� kh6ng ch� ban than
m1nh la khong c6 sv nuoi dvang , la thu khi�n nguai khac nh1n
khong ra. D�c bi�t la d6i voi tre, n�u khong h9c each kien nhan
th1 tuong lai se khong th� thanh tai can gl. Trang gia d1nh toi n�u
con t6i chju t6n thuong , cho du c6 kh6c l6c to ca nao th1 cling
khong nh�n dti<;:JC S\j an Ui hay dflng tinh CUa toi. V<;:J toi thuang
n6i toi , khong bi�t x6t thuong, nhung thai gian clan troi, con trai
toi da hi�u dvc;:ic di@u d6, con trai s6ng trong m9t moi truang ma
duang nhu chi c6 th� d1,ta vao chfnh ban than m1nh, bS.t k� la dau
kh6 g1 cling khong cau CUu Slj giup da cua ngliai khac, phai tl,f
m1nh nhan nc;ii. Ngay qua ngay, con trai bilt dau h1nh thanh tfnh
each cuong quy�t. £)6 chfnh la sv thua huC:lng trong each giao dl,lc
cua cha d6i voi toi.

D6i voi cha toi, cuong quy�t chfnh la m9t net tfnh each rat
d�p, n6 luon song hanh cung voi thuc;:ing d�.

Sau khi toi thanh danh, m9i nguai thuang g9i toi la "Than
d6ng" . K�t qua se c6 nguai n6i r�ng cha toi tc;io ra than d6ng d�
lSy duc;:ic ti�ng thorn voi thuc;:ing d�, day la m9t each n6i rS.t phi�n
di�n, la m9t sv phi bang. Tu truoc toi gia cha toi chua t1lng nghi
toi cai gQi la nuoi toi trC:l thanh thien tai d6.

�J 3 5 'F
 Cha toi cho r�ng than d6ng ch�ng qua chi la thu hoa c6
trong phong kinh, con con nguoi ma 6ng mu6n nuoi dvang phai
la m<?t thien tai kh6e m�mh, toan di�n, b!nh thvong chu khong
phai la thu thien tai chi vvc;:it qua gioi h�m thvang v� m<?t phudng
di�n nao d6, thu than d6ng ngan h�m . Trong nh�t ki cua ong da
ghi chep nhv v�y: " N�u toi c6 9 d6 nuoi dvang con trai thanh thu
than d6ng g!, v�y th! toi c6 trd thanh m<?t nguoi tcSn thudng ngvai
khac, m�10 ph9m than linh khong? ! "

s. C.6 .m9t 11.n.lt £tidt m1

Tinh each quy�t dinh cu<?c s6ng, day thvc sv la m<?t chan li
tU c6 khong th� thay dcSi dvc;:ic . NhCtng nhan v�t lling danh sd di
c6 dvc;:ic sv nghi�p ve vang nhv v�y d6 cilng chinh la bdi v! tinh
each vi d9i cua h9. Tinh each chinh la ng9n dvong chi l6i trong
cu<?c s6ng, d6ng thoi cfmg la nang 11,tc v6n c6 cua con ngvoi . N�u
m<?t nguoi c6 tinh each r<?ng md, d� chiu, nguoi d6 d� dvc;:ic
ngvoi khac d6n nh�n, ph9m vi giao ti@p trong xa h<?i cung r<?ng,
c6 kha nang di vao nhi�u con dvong trong cu<?c s6ng nhan sinh.
N@u tinh each thu m1nh th! cac ho9t d(mg xa h9i cilng se 6 trong
m<?t ph9m vi h�p, lam bat k! vi�c g! ding khong mu6n sl,f ph6i
hc;:ip trvc ti@p cua nglloi khac, k�t qua thvong la b6 dd gifta chling.

Trong vi�c giao d1,1c d6i voi con cai ngoai vi�c h9c t�p
nhCtng tri thuc th! vi�c b6i dvang m<?t tinh each quan tr9ng luon
dvc;:ic d�t d vi tri quan tr9ng. Toi chuSn bi cho con trai nhi�u nang
11,tc va phSm chat d9o due t6t, bat dau tu chinh trong nhCtng vi�c
nh6 nh�t nhat trong cu<?c s6ng, ti@n hanh b6i dvang tinh each
cua con trong m<?t thoi gian dai.

Tinh each se clan dvc;:ic h!nh thanh trong qua tr1nh s6ng cua
tre thich ang voi nhftng di�u ki�n moi trvong xung quanh. Tre tu
khi sinh ra, can ban khong t6n t9i tinh each r<?ng md, ph6ng

�136 ]);;
khoang hay tfnh each huong n<)i, khong r<)ng mC:i. Tfnh each la
m<)t d9ng thai de) bi�u hi�n ra trong cu<)c s6ng va nang h,tc hanh
vi sinh t6n cua tre.

C6 nhVng tre tfnh each r9ng mC:i, khoang d9t; trong khi d6
l9i c6 tre khep kfn. Toi cho rang nhili1g tfnh each khong gi6ng
nhau nay khong phai do troi sinh ma do each th� hi�n rieng cua
m6i tre. Khi sue s6ng, hi�n thvc cu<)c s6ng khong du<;jc toi luy�n
thi luon cam thay ban than Va hi�n thl,fc CUQC s6ng CO S\f each li,
khong th� thfch ling t6t dti<;jc, k�t qua th� hi�n d vi�c tre mat di
S\f VUi Ve, khang khai, m9nh me v6n CO, trai l9i xuat hi�n m<)t net
tfnh each khong t6t khong nhat quan voi tfnh each thien biim.

Tinh each se du<;jc thay d6i, hon nua se khong ngttng du<;jc
thay d6i. N�u moi truong cu<)c s6ng thay d6i, tfnh each con
nguoi cfmg se thay d6i theo. S\f thay d6i tfnh each nay du<;jc t9o
thanh do phai thfch ling VOi S\f thay d6i cua moi trliong s6ng.

Rat nhi�u cha m� chi trfch con cai mlnh hlnh thanh th6i
quen xau, d6ng thoi hi VQng c6 th� Slta d6i du<;jc n6. Nhung n�u
khong nhac nhd, huong d&.n nhi�u 1§.n thi th6i quen xau d6 se
khong d� gi ma thay d6i du<;jc.

Tuy tfnh each c6 th� thay d6i, nhung toi tin rang can ban
cua tfnh each duc;5c quy�t dinh trong cu<)c s6ng nhVng nam d§.u
doi . Th6i quen CUQC s6ng trong vai nam d§.u, thai de) cua cha m�,
khong khf gia dinh . . . d�u d§.n d§.n toi S\f thay d6i trong net tfnh
each cua tre. Do v�y, m6i th6i quen trong giai do9n hinh thanh
ban d§.u d�u d�c bi�t quan tr9ng .

T rong qua trinh truC:lng thanh, cha luon quan sat toi m9t
each ti mi, ong bi�t du<;jc th� giOi n<?i tam cua toi ngay ca trong
nhll'ng truong hc;5p n6 khong gay anh huC:ing toi long h,t ton, mv.c

�13 1 ]);:;
dfch chfnh la ong mu6n cho toi s\f giup da kip thoi khi toi gi;tp
nhCtng phi�n nao trong long. N�u c6 chuy�n gi d6 khong thu�n
l<;i, ong luon tim m9i each d� toi n6i ra toan be? s\f kh6 ch!u d6,
c6 g�ng h�t sue d� nhll'ng s\f phi�n long d6 khong Sn nau trong
tim toi . Ong luon hi v9ng t6i c6 th� trC:l thanh m(>t nguoi vui ve va
r(>ng long.

N�u nhv toi khong nha sai, khi vao d!p I� Noel 5 nam trvac toi
trd v� nha tham cha ill'? , ong da k� chuy�n xay d�n khi toi 3 tu6i:

"Hom d6, cha tU ngoai trd v� nhin thay con m(>t minh trong
vuon, tU s\f bi�u hi�n c6 th� thay con c6 di�u gi d6 phi�n mu(>n .
BC:li vi tfnh each cua con tU truac tai gio luon r(>ng md, hanh
d(>ng ngay horn d6 lam cha cam thay ki h; L Th� la cha ben bvac
qua phfa con, cui thap xu6ng phfa truac mi;tt con va h6i da xay ra
chuy�n gi.

Con cui dau nhin cha, h9 thap gi9ng va thd dai m(>t hoi,
r6i l9i cui dau xu6ng.

"Carl, con lam sao th�? C6 chuy�n gi khi�n con khong

vui th§".

Con van chling n6i loi nao.

"Con trai, cha yeu quy con nhSt, con c6 chuy�n gi ma l9i
khong k� du<;c vai cha. M6i khi con gi;tp kh6 khan khong phai la
d�u do cha giUp con hay sao?" . Cha trong thSy dang ve con ngay
horn d6 duong nhu dang c6 chuy�n xSu gi d6 giSu trong long ,
hoi;tc la c6 chuy�n gi d6 c\fc Ian vai con.

"Carl a, slf hi v9ng Ian nhSt cua cha d6i vai con chfnh la
mong con trC:l thanh m9t nguoi vui ve. Th\fc ra, van d� gi cilng c6
each giai quy�t cua n6, chi can con c6 m9t trai tim vui ve". Cha
ti�p tvc n6i, c6 g�ng dung ngon tu d� dSn d�t con.

� 13 8 ]);;;
 "Cha a, con cam thay con chang phai la m(>t nguoi dan
ong chan chfnh" . R6t cu(>c con cung da n6i chuy�n .

"VI sao v�y?"

"BC5i vI con g�p Wiltshire, n6 chi la dua con trai cua m(>t
nguoi nong clan trong than. N6 cuoi nhc;io con khong du sue
m(,1.nh, n6 con cdi ao ra cho con thay Cd bap cua n6, n6i rang
nhu v�y moi thvc s\f du<;'c coi la m(>t nguoi dan ong chan chfnh,
con con thI khong phai".
"Thvc ra Cd th� con tU trlioc tai gio d�u rat t6t, rat khoe
mc;inh, nhung khong th@ coi la m(>t nguoi dan ong trang ki�n
duc;:ic. Day v6n di khong phai la van d�, nhung con l<,�i bi t6n
thudng vao luc d6" . Sau khi lam r6 nguyen nhan khien toi lam toi
khong vui, cha da bat dau k� den d(,1.o lf cua m(>t nguoi dan ong
chan chfnh.

"Carl, con phai biet rang, m(>t nguoi dan ong chan chfnh
thI khong chi c6 m(>t than hinh trang ki�n, c6 nghi lvc kien
cuong, ma con phai dam dudng dau voi nhCtng kh6 khan va trac
trd trong cu<?c s6ng, c6 dung khf va quyet tam hdn nguoi.

Con nghi ki m<?t chut nhe, bay gio con van la m<?t dua tre
ma da nam vCtng nhi�u kien thuc the nay, l9i hi�u duc;:ic rat nhi�u
d<,1.o lf. Sau khi con lon thl nhCtng d(,1.o lf va tri thuc nay se chuy@n
thanh trf tu�. Hdn nfta, trong con mfo cua cha, con thvc s\f qua
thvc la m<?t dua tre dung cam. Cho du th� tr9ng cua con trong
dam bc;in khong th@ coi la trang ki�n, nhung van rat khoe m(,1.nh.
Wiltshire la con trai cua m(>t nguoi nong clan, hang ngay giup gia
dinh lam nhi�u vi�c nha, hdn nfta c�u be d6 cung lon hdn con,
chuy�n c�u be d6 m<;i.nh khoe hdn con cling la di�u r§t binh
thuong . Cha nghi, dc;:ii sau nay khi lon len, nhat dinh con se trang
ki�n hdn c�u be d6.

� 139 ]);:;-
 C�u be d6 n6i th� vai con la m9t hanh vi rat khong ljch sl,f,
ha ca gi ma con phai d� 9 d�n nhG'ng lai do? Con nua, lam m9t
nguai dan ong quan tr9ng nhat d6 chinh la phai c6 m9t cai dau
d9c l�p, nhv v�y mai khong bi tac d9ng bai nhG'ng lai binh phSm
cua nguai khac.

Luc d6 con nghe cha n6i nhv v�y da vui ve trd l9i. N6i
phi�n nao ban dau do nghe lai binh phSm cua nguai khac ma
nay sinh long ti,! ti d6i voi m9t phlidng di¢n cua ban than minh,
sau khi con thong hi�u dvc;:ic d90 lf trong d6 thi ni�m ti.! tin da
clan quay trd l9i".

Toi khong bi�t nhG'ng b�c cha m� khac se xl! lf nhv th�
nao khi g�p phai hoan canh nay nhling cha toi cha rlmg, trong
luc nay ma khong n6i ro d90 li, khong da thong nhG'ng vvang
m�c trong tu tvang tre thi co th� clan d�n nhG'ng van d� mai de
n�ng len tam tri tre. Tre c6 th� thvang vi nhG'ng phi�n nao nay
ma chju anh hudng trljc ti�p d�n tinh each, ho�c c6 le m9t dua
tre v6n di r9ng md, vui ve vi chuy¢n nay ma trd nen phi�n nao,
tram m�c .

D6i vai vi¢c giao d1,1c, cha da dung bi¢n phap giao d1,1c a
tren d� giup toi luon ng�p tran trong VUi Ve Va Slj ph6ng d9t.

Sau khi con trai toi ra dai, cha da vi�t cha toi m9t buc thv
va nh�c nhd rlmg: Tre c6 duc;:ic tfnh each t6t hay khong se quy�t
dinh tren m9t chi:fng mvc lan tre d6 c6 th� trd thanh nhan tai
toan di¢n hay khong, n6 cG.ng quy�t djnh xem trong tudng lai tre
c6 dv9c thanh t\i'U hay khong" .

D� c6 dvc;:ic sv cha phep tu chuc cua nha vua, cha da mang

t6i d�n Kassel, be? trudng d d6 rat vui voi h9c van cua t6i , h9
cang c6 9 bao toi a l9i d6 hQc t�p. HQ cb gfmg ti�n cl! toi voi
qubc Vlidng , cuf>i cung dlioi Sl,f cho phep CUa quf>c Vlidng toi Cung
da vao du<;jc trvong d9i hQc Goetting en danh ti�ng .

Bbn nam hQc t�p va sinh sbng trong ng6i trvong danh ti�ng
nay, t6i da hQC dti<;jC rat nhi�U kh6a trinh, bao gcSm l!ch Slt, V�t lf
hQc, sb hQc, h6a hQc, tht,tc v�t, giai tfch hQc, khoa hQc tt,t nhien,
chinh tri, van chudng . Trang m6i m<?t mon hQc t6i d�u c6 du<;'c
nhCtng ki�n thuc rat sau va lV<;jng ki�n thuc phong phu, hdn th�
trong m6i mon hQc t6i d�u c6 du<;'c thanh tfch dang k€. Toi da c6
dV<;jC nhUng ki�n thuc rat sau rQng trong moi trliong hQC t�p Va
sinh sbng nay.

Luc d6 t6i da la chu d� b1nh lu�n cua mQi nguoi, c6 th€ bai
v1 t6i da c6 du<;'c thanh tfch phi thvong trong khi d<? tu6i con
qua nho.

"Carl Witt n�u khong phai la thien tai th1 nhat djnh da bi
cha cua C�U ep hQC C�t ll,fc, n�U khong sao C�U ay CO dti<;jC thanh
tfch nhv th� nay?" . "C�u be th�t dang thudng, tra thanh m<?t
c6ng c1.,1 hQc t�p, khong c6 m<?t chut vui ve nao trong cu<?c sbng
nay. "V1 mu6n d9t du<;jc m1.,1c dich n6i danh cua ban than m1nh,
bat chap daa tre s6ng hay ch�t, lo9i nguoi nay th�t st,t khong
xlfng dang lam cha" . D6 la nhCtng loi trach m6c cha t6i.

Tht,tc ra, bat k€ mQi nguoi n6i ra sao, vi¢c hQc cua t6i khong
chiu Sl,f ep bUQC cua ai ca, qua tr1nh cung khong kh6 khan lflm,
c6 di�u khong gi6ng voi nhi�u nguoi van tvang d6 la, t6i lu6n
cam thay hQc t�p la m<?t chuy¢n v6 cung vui ve. Cha khong
nhCtng chlia bao giO ep hQC ma luon khuyen bao toi khong nen
mat di ni�m vui CUQC s6ng Vl chuy¢n hQC hanh. Tht,tc ra, nhCtng
lo lfing cua mQi nguoi danh cho t6i la qua nhi�u. Tht,tc st,t la v6n
df ch�ng c6 chuy�n g1, chi la nhCtng n6i lo khong dau. Cu<?c s6ng
d9i h9c cua toi rM nh� nhang , bC:ii vi t9i ndi d6 toi khong nhftng
c6 th� chuyen tam h9c hanh, con c6 th� cling b9n be tham gia
nhi�u ho9t d(mg xa h<?i khac nhau, toi cam thay n6 thl,fc slj v6
cling vui ve. f)�c bi¢t toi da k�t giao voi m<?t nh6m b9n rat tam
dau y hc;p trong tn.tong, h9 chinh la nhftng nguoi b9n dan cua toi .

Toi da tling n6i qua Ci phan tren, tU khi con nh6, cha toi
khong chi coi tr9ng vi�c giao dl,lc nhftng ki�n thuc trong sach vd
ma con b6i duang nhftng sd thfch v� phudng di¢n ngh¢ thu�t. Tu
truoc tai gio am nh9c luon la sd thfch Ion cua toi, sv vui thich lon
nhat c6 duc;c chfnh nho am nh9c. Ngay tU nh6 t6i c6 th� chdi pi­
a-no va di�n tau nhftng thu khac, sau khi vao d9i h9c bC:ii vi dan
pi-a-no rat n�ng, khong ti¢n d� mang di day di d6, VI v�y toi da
chuy�n toan b<? ht1ng thu sang dan ghi-ta.

Tren thl,fc t�, ghi-ta la m<?t dl,lng Cl,l am nh9c vo cling tuy¢t
voi, nhung truoc day th� giOi am nh9c khong c6 m()t cai nh!n
coi tr9ng d6i voi ghi-ta, mQi nguoi thuong cho rang ghi-ta la
m<?t lo9i dan clan gian, khong th� la v�t tao nha tren l� duong .
Nhung hi¢n nay mQi nglioi da phat hi�n ra tinh d<?c dao cua n6,
c6 th� hc;p tau ciing c6 th� d<?c tau, vua c6 th� bi�u di�n voi
nhll'ng vong quanh lien ti�p, cung c6 th� t9o ra nhftng hoa am
phuc t9P ·

VI mu6n n6 c6 du9c vj trf d()c ton trong th� gioi dl,lng Cl,l
am nh9c, m9i nguoi da phai n6 Ive rat nhi�u. Cu6i cling, ghi-ta,
pi-a-no va vi-o-long duc;c coi la "Tam d9i nh9c Cl,l" ' n6 cung duc;c
m9i nguoi coi la "Vudng ta" trong th� giai nh9c Cl,l.

Khi vua vao d<;ii hQc, toi c6 m<?t each nghi th� nay: "Bay gio
da la sinh vien r6i, hay d6n h�t tinh than vao vi�c h9c, phai t9m
thoi b6 h�t cac Sd thfch khac" . Bdi Vl luc d6 toi c6 m<?t cam giac
19 lSm v� m()t di�u than bf, toi khong bi�t m1nh c6 thfch t1ng duc;c

�142 _F
voi cu9c s6ng dc;ii hQc khong , c6 th� dc;it dve1c thanh ttJU khong .
Cha toi rat tinh t� khi quan sat ra than thai d6 cua toi.

C6 m9t ngay, ong gia va nhv khong c6 chuy�n gl va hoi toi :

"VI sao lau th� khong thay con gay dan ghi-ta?" . Toi n6i: "Bay
giO con khong mu6n gay" . "VI sao v�y?" . "Bay gia con phai d6n
toan b9 sue h,rc vao vi�c hQc" . "Y cua con la v� sau con se khong
danh dan ghi-ta nua, ding khong hQC cac d\,mg Cl,l am nhc;ic khac
nua, phai v�y khong?" . "Cung khong hoan toan nhv v�y, chbng
qua chi la . . . " . "Chbng qua la di�u quan tr9ng bay giO khong phai
la am nhc;ic, phai v�y khong?" . Voi cau h6i cua cha, toi khong c6
each nao tra lai, ben cui dau thap xu6ng. Cha toi n6i: "Con trai,
con da quen nhling lai cha da n6i r6i hay sao? HQc t�p la mu6n
con t\,f fim du<1c hltng thu, phai giup cho cu<?c s6ng cua mlnh vui
ve hon . N�u VI hQC t�p ma con mat di hltng thu voi CUQC s6ng,
v�y thl con c6 9 nghia gl nua chu?" . "Cha a, v�y thl cha n6i con
phai lam sao day?" . Cha n6i: "N�u con th\,fc S\J mat di hltng thu
ban dau voi am nhc;ic, con c6 th� bo n6. N�u con van con thfch
n6 thl m6i ngay hay luy�n dan ghi-ta, n6 se dem d�n cho con
nhi�u ni�m vui hon nua" .

Tu d6 v� sau, t6i da c6 nhling each li giai sau s�c d6i voi 9

nghia cua cu<?c s6ng nay, cling hi�u sau hon nhi�u v� m6i quan
h� giUa hQc t�p va sa thfch.

V� sau, toi da dc;it dti<!C nhi�U thanh tfch trong di�n tau dan
ghi-ta, cling qua ghi-ta toi bi�t them dve1c nhi�u nguai bc;in moi c6
cling chi hvong. Chling toi thvang tl,l hQp thao lu�n v� am nhc;ic va
nhling chuy�n lien quan toi di�n tau ghi-ta, thao lu�n v� am s�c
cua dan ghi-ta va nhling di�u tam d�c trong khi chdi dan pi-a-no.

Trang nhling ngay thang hc;inh phuc d6, toi da quen dve1c
voi rat nhi�u nha am nhc;ic choi dan ghi-ta, nhv: Thor, Aguado,

-;::(__ 14 3 Jh
Giuliani, Tai Lejia, cling tt1ng h9c nht1'ng khuc nh9c, nhu: "Pavan
in tears" , "Memories of the Alhambra" .

Hi VQng rang, trong CUQC s6ng sau nay, con trai toi cling se
cam nh�n duc;:ic nht1'ng thu tuoi d�p ma thuc;:ing d� da mang d�n
cho cu<?c s6ng, do v�y bay gio tOi thuong di�n tau nht1'ng khuc
nh9c d<?ng long nguoi nay cho con trai tOi nghe.

B6i vi mon s6 h9c cua toi rbt t6t nen Giao su s6 h9c
Michele Sweeney Lane da tai nha tOi tham hoi . Ong n6i voi cha
tOi rang : "Toi cho rang Carl rbt c6 kha nang trong linh Vl.jC s6
h9c, n�u bay gio ti�n hanh b6i duang chuyen nghi�p v� linh vl.jc
nay thi nhbt djnh c�u se trd thanh m9t nha toan h9c n6i ti�ng" .
" Giao su, ngai la m<?t nha toan h9c, toi duong nhien se tin tudng
con mat cua ngai. Ngai da nhin ra con trai cua tOi, toi VO cling
cam on ngai. Nhung c6 di�u, Carl bay gio van con nho, toi nghi
rang dc;:ii sau nay khi chau Ion len chut nll'a chung ta se ti�n hanh
It.ta ch9n thi hi�u qua se t6t hon nll'a " . Cha toi dap loi nhu v�y. Vj
Giao su l9i hoi : "Vi sao? Som phat hi�n , di�u nay chang phai
cang c6 lc;:ii cho tuong lai sau nay cua c�u be sao?" . " Nhung tOi
cho rang, trliOC 1 8 tucSi con trai nen nh�n dliQC Sl.j giao dt,IC toan
di�n, bay gio con nho hay d� n6 h9c t�p them ki�n thuc v� nhi�u
phuong di�n hon nG'a, nht1ng di�u nay nhbt djnh se c6 lc;:ii cho
tuong lai sau nay cua Carl" . Cha toi n6i. " Carl qua tht.tc vo cung
c6 tai trong linh Vl.jc so h9c, chang le ong kh6ng mu6n c�u be trd
thanh m9t nha toan h9c hay sao? " . "D6i voi sl.j nghi�p trong
tuong lai cua Carl, toi hi VQng di�u d6 se do chau tl.j quy�t djnh.
N�u d�n 18 tu6i, Carl van thich s6 h9c d6ng thoi van hi VQng
h9c n6 thi t6i se ling h<? chau" . Cha t6i dap.

-;::(__ 144 ])::;'

 Giao Sl.1 la m(>t nguai rat sang su6t, va c6 khi chat, cho du
khong c6 each nao thuy�t pht.ic nh11ng ong khong bt,1c tuc, ma
thtjc S\j hi�u duc;ic quan di�m d6 cua cha toi. Khi si?ip ra v�, ong
van tran d§.y hi VQng va n6i: "Carl, c6 gi?ing len, ta se dQi con " .
Sau nay ong cling thuang xuyen giup da, quan tam tai toi. Khi
toi rai khoi truang D9i h9c Goettingen, Giao su t9m bi¢t da n6i
voi toi rang: "Carl, lei cua cha con th�t c6 9 nghfa, bay gia con
con nho, nen h9c them tri thuc d nhi�u phudng di¢n hdn nua.
Con da ch9n phap h9c, ta cling lay lam vui mtffig . Tuy nhien,
cling voi vi¢c h9c phap h9c thi dtffig bo s6 h9c nhe, bdi vi d6 la
man khoa h9c khi�n nguai khac phai me di?im! " .

C6 th� "Co moi noi cu" la can b¢nh chung cua m6i dua tre,
toi cling khong nam ngoai s6 d6. Toi da nh�n duQc h9c vj th9c sf
khi moi 1 8 tu6i. Bdi vi truoc khi vao truang D9i h9c Heidelberg,
toi chua ttffig ti�p xuc qua voi phap h9c, do v�y toi c6 m(>t hang
thu sau d�m voi phap h9c, toi danh luQng lon thai gian vao vi�c
h9c phap h9c, m6i ngay d�u om sach phap h9c va d9c n6 trong
st,1 thich thu vo h9n. Tu truoc toi luon c6 m(>t st,1 phat tri�n toan
di¢n, nhLtng cu nhu v�y, toi da ph9m phai m(>t 16i khi nhin nh�n
phi�n di¢n voi men khoa h9c, khong bi�t tU bao gia toi da
chuy�n toan b() tr9ng tam sang phap h9c, con d6i voi cac man
khoa h9c khac thi chi luot qua.

Ai cling c6 th� thay cha toi dang vo cling tuc gi�n, nh11ng
ong van tran finh ma n6i: "Carl, day la bang thanh tich cua con,
cha nghf con da nhin thay thanh tich nay. Cha mu6n hoi m(>t
chut, con nghf gi v� k�t qua nay?" . D6i voi toi ma n6i, day la
thanh tich khong t6t 1§.n d§.u tien ma toi phai chju st,1 chi trich, toi
xau h6 d�n muc cui thap d§.u xu6ng. "Carl, con la m(>t nguai
thong minh, con da bi�t 16i sai cua minh chua?" . Toi g�t dau.
"V�y thi n6i cho cha nghe xem xong da sai d dau?" . Con qua

�145 ));:;
chu tr9ng h9c phap h9c ma bo qua cac mon khoa h9c khac, cho
nen . . . " . " Khong ddn gian nhti th� chu? " . Cha toi n6i .

Toi cam thay nghi ho�c voi cau hoi, ben hoi cha: "Cha , cha
n6i khong phai nhti v�y, th� la vi sao 9?" . " Cha cho rang thanh
tich cua con trti<;jt d6c th� nay nguyen nhan chfnh la d vi�c con
qua W phv, bdi vi trtioc day con chtia tli'ng h9c qua phap h9c, d�
vti<;jt qua ngtioi khac do v�y con d6c h�t sue h9c hanh. Do v�y
thanh tfch h9c t�p cac man khoa h9c cua con trtioc day d€u rat
t6t, con cho rang khong cSn bo ra cong sue thi van c6 th� h9c
t6t dti<;jc, nhting k�t qua l9i hoan toan ttidng phan . Cha da tli'ng
n6i vai con, h9c t�p gi6ng nhti m<?t con thuy€n di ngti<;jc dong,
khong ti�n thi se lui, con hi�u r6 d9o If nay chu?" .

NhCtng loi n6i cua cha khi�n toi VO cling xau h6, toi cG.ng
thvc sv hi�u dti<;jc l6i sai cua minh. Trang bang thanh tfch tvt d6c
cua cac mon h9c khong c6 s6 h9c, luc d6 toi da nghi d�n loi t9m
bi�t ma Giao Sti da n6i: "Cung voi vi�c hQc ki�n thuc v� phap
h9c , dU'ng bo s6 h9c nhe bdi vi d6 la m<?t mon khoa h9c khi�n
ngtioi khac phai me dam ! " . Toi cang an nan hdn . Toi da phv di
ki VQng CUa hai VJ trtidng bcSi df>i VOi toi ma chi dap Ung long hti
vinh cua ban than minh.

Tu do v� sau, bat k� la luc nao, toi d�u khong ngli'ng n6 11,tc

d� ban than minh khong bj me ho�c bdi nhCtng hi vinh d6, trd
thanh m<?t ngtioi thvc sv btiac tren m�t dat.

�14 6 _];;-
 Nuoi �u0n9
pbam cbat �(Io �uc t6t cbo tre

Mu6n IQp ngh i�p tha n h cong th1 phai lay d<;to due lam
ca n ba n . Tu d6 m{Ji tra th a n h nguai c6 h QC va n, ga n h vac
t r9ng trach Ian , t<;to d1,1ng m(>t nen m6ng vung chck cua
phcim h <;m h .

"Ti�t ki¢m la due tfnh t6t d�p cua con nguai" , d6 chfnh la
di�u da du�c n6i trong "Thanh kinh" . Dling tU m9i phudng di¢n
ma n6i, ti�t ki¢m chfnh la m9t sv chu§n bi cho cu9c s6ng cua
ban than minh; dling v� g6c d9 xa h9i ma n6i, d6 chinh la each
ti�t ki¢m ngu6n tai nguyen cho th� h¢ sau nay. Do v�y, bSt k€ la
giau hay ngheo thi dlng nen d� cao ph§m chSt t6t d�p nay.

Hi¢n nay, cling voi sv gia tang sue m�mh toan di¢n cua clan
t9c Due thi sv tieu dling xa xi, lang phi ding bM dau thinh hanh
trong xa h9i. M9i nguai d�u bi�t r�ng, hai d� qu6c Ian la Babylon
va La Ma bi huy di¢t chinh do sv xa xi, hoang phi nay, tc;to nen
cu9c each mc;tng nuac Phap 30 nam khong ngt1ng bi�n d9ng d
chau Au ding la do s\f xa xi eve d9 cua hoang h�u va hoang than
cua nuac Phap d�n d�n. Do v�y chling ta phai ghi nha kI nhltng
bai h9c lich sl.t nay.
 "Con nguai s6ng m<)t cu<)c s6ng ti�t ki�m th1 tam h6n cua
nguai d6 se gan thuc;mg d� hdn" . Do la lai ma cha da tl1ng n6i
voi toi . Cha toi la m<)t nguai rat ti�t ki�m, duoi anh huCing cua
cha, toi ding la m<)t nguai nhu v�y. Trang nha toi, vi�c ti�t ki�m
luon du9c d� cao, ngay tu nho toi da du9c bi�t khong th� lang
phf m<)t h9t g9o, trong bua an phai an h�t nhftng g1 trong dia an
cua m1nh, nhu v�y khong nhftng khong bj khinh mi�t, trai l9i se
nh�n du9c su bi�u dudng. H6i nho, cha mua cho toi m<)t be) d6
chdi ghep g6, con tat ca cac d6 chdi khac d�u do ong dfch than
lam cho toi. Nhftng be) quan ao ma toi mi;ic d�u du9c may b�ng
vai cu, toi c6 m<)t con gau bong nho, cling la do m� t6i dung
nhftng tam vai thua may l9i, bdi VI luc d6 toi rat thfch con gau
bong d6 chdi cua cac b9n nho khac. Cu nhu v�y, lon len trong
bau khong khf ti�t ki�m d6, cha khong ngltng nh�c nhd toi
khong du9c lang phf, phai clan h1nh thanh th6i quen ti�t ki�m, t6i
cling hi�u du9c d9o lf khi t�n d\mg nhftng thu d6 cu.

C6 m<)t ngay, khi toi va cha dang di d90, di qua m<)t dta
hang van phong phSm, chung toi ti�n th� di vao. Luc d6, toi
nh1n thay m<)t h<)p but chi mau, toi VO cling thfch thu. Cha g9i toi
d� cling ra v�, nhung toi cham chu nh1n h<)p but chi mau d6 va
khong roi buoc, ben n6i: " Cha a, mua cha con h<)p but chi mau
d6, du9c khong 9?" . Cha hoi t6i: "Vt sao con can mua n6? " . " N6
rat d�p ! C6 n6, con c6 th� ve nhi�u buc tranh d�p" . " Nhung
ch�ng phai con da c6 m<)t be) r6i hay sao ?" . "Be) d6 bay gio rat
cu r6i, da dung hai thang r6i" . Cha toi tac gi�n n6i: "Cai g1? Cha
nghe n6i c6 m<)t h9a si khong na vat di h<)p mau da dung 1 0
nam, h<)p mau cua con moi dung du9c hai thang da mu6n vat di
r6i sao, l9i cho r�ng n6 cu. Hdn nfta v1 sao ve tranh l9i phan ra
but moi va cu v�y? Chi can ve la du9c r6i ma. But d�p c6 th� ve
ra tranh d�p, each n6i d6 v� co ban th�t hoang duang" . "Cha a,
 ,,
th\fc S\f con rat thfch h(>p mau d6, mua cho con di! . "Khong
duc;:Jc, quy t�c cua gia d1nh khong phai la con khong bi�t, dung
h�t cai cu moi c6 th� mua cai moi" . "Cha th�t ki bo" . "D6 khong
phai la ki bo, ma la ti�t ki¢m. Ti�t ki¢m la vinh quang, lang phi
moi la s\f nh1.,1c nha. Ti�n ti�t ki�m duc;:Jc c6 th� mua nhCtng thu
hCtu d1.,1ng hon" . U le cua cha da n6i rS.t r6 rang, nhung ngay d6
toi van khong bi�t VI sao minh lc;ii trd nen bl.fang binh VO li nhu
v�y, vua kh6c vua lam am len, cu n�ng n�c doi cha phai mua cho
b(> mau d6. N6 gi6ng voi dang ve cua nhCtng dua tre ma nguoi ta
thuong trong th§.y d trong cac cl'.ta ti¢m, tre se vua kh6c 16c vua
keu gao len, th�m chf lan l(>n doi b�ng duc;:Jc chi d�n khi nguoi Ion
thoa hi¢p moi thoi. Nguoi Ion thong thuong truoc tien se thuy�t
ph1.,1c, nhung nguoi th�ng cu(>c cu6i cling bao gio cG.ng thu(>c v�
tre con. Nhung nhCtng hanh vi d6 hoan toan khong d� gi qua n6i
m�t cha toi, ong cling r�n keo toi v� nha, tUc gi�n n6i: "BS.t lu�n
th� nao , cha cG.ng khong mua h(>p mau d6 cho con" . Ngay d6
sau khi toi trd v� van tUc gi�n va kh6c l6c: " Cha dfch th\fc khong
thuong con, cha cua bc;m con cai g1 cG.ng mua cho c�u ay, bdi vi
nguoi cha d6 rat thuong c�u §.y, con cha th1 ch�ng thuong con
chut nao" .

Shideli la dua tre hang x6m nha toi, nha c�u rat kha gia, c�u
mu6n g1 la duc;:Jc. Ti�n tieu v�t tieu khong h�t, d6 choi cG.ng
ch�ng choi h�t, chi la ng\fa g6 nh6 da c6 3 - 4 con. Nghe n6i,
qu§.n ao va mi pham m� c�u dung d€u mua v€ tu Pa-ri, cha c�u
th1 tieu ti�n nhu nuoc, m(>t bu6i t6i danh bc;ic tieu d�n vai tram
mac Due la chuy¢n thuong .

Cha nhin toi nhu da mS.t di li trf, cling khong d�m xia g1 tai
toi , mai cho d�n khi toi binh tinh tro lc;ii, d9i kh6c xong, ong moi
bat d§.u n6i chuy¢n voi toi . "Carl, con th\,fc S\f rat nglfBng m(>
Shideli sao? Con th\fc s\f mu6n trai qua cu(>c s6ng cua gia d1nh

� 149 Jt:;-
c�u Sy sao? Trang nha cua hQ, ngay nao ding md h9i, d6 an
khong h�t ciing vut di, ngay thu hai lc;i.i lam cai moi . Quan ao c�u
ta mifi.c VO s6, d6 chdi c�u ta chdi thi c6 qua nhieu. Nhting lc;i.i van
khong na chia se vai nguai ngheo ma tha d� n6 VO dt,mg d trong
nha. Do chang phai la m9t st,t lang phf dang xau h6 hay sao?" .
Con cam thay luc do con th�t khong co lf trf, ben xau h6 n6i vai
cha: "Tht,tc ra, con ciing khong tht,tc st,t nguang m9 Shedeli, ciing
khong mu6n trai qua nhCtng ngay thang d6, con chi nghi rang
n�u la c�u Sy thi cha c�u Sy se sam mua cho c�u Sy" . "Dung, cha
tin rang Shideli se c6 rat nhieu h9p but chi mau mai, nhting
chang dung d� lam gi. Ta chua bao gia nhin thSy c�u be c6 th�
ve duc;c nhCtng buc tranh d�p. Con con trai, tuy con chi dung but
chi mau cu d� ve tranh nhtlng lc;i.i ve ra nhieu buc tranh d�p.
Nhting ma m9t finh yeu tht,tc st,t khong phai la dap Ctng du tat ca
cac nhu cau v�t chat" . Mifi.t toi do ling len va n6i vai cha: "Con
bi�t r6i, cha c;i. ! " . "Ta tht,tc st,t lo l�ng cho Shideli, gia dinh nha hQ
da tieu t6n qua nhieu v�t chat, lang phi qua nhi�u ti�n bc;i.c,
thuc;ng d� nhat dinh se trling phc;i.t hQ, b6i vi thu ma hQ lang phf
khong chi la tien bc;i.c ma con la ngu6n tai nguyen cua m9i nguai
n6i chung ! " . NhCtng lai cha n6i da dvc;c ki�m chCtng. Vai nam sau
do st,t tieu dung xa xi cua minh ma gia dinh c�u Sy da lam vao
tinh trc;i.ng khung hoang , cu6i cling clan d�n pha san. Truac d6 d6
d�t d�n may thi nha d6 cling c6 th� mua, hi�n tc;i.i ngay ca h9c
phf cua c�u ta , gia dinh cling khong th� tra duc;c. Dieu nay hoan
toan trai nguc;c vai gia dinh chung toi, ca gia dinh toi deu ti�t
ki�m h�t sue, tuy chi la m9t mt,ic su vai thu nh�p khiem t6n
nhting lc;i.i chiing phai lo litng v� cai an, cai m�c, t6i ding nh�n
duc;c St,f giao dt,ic day du. St,t so sanh giCta hai dieu nay doi hoi
m9t st,£ suy nghi th�t sau s�c. Toi cho rang, mu6n m9t dua tre
hinh thanh th6i quen ti�t ki�m khong phai la m<)t chuy�n d�
dang, b6i vi chung khong chju ap lt,tc tU cu9c s6ng , cling khong

�150 ]);;
bi�t st,t gian kh6 cua cong vi�c, do v�y doi hoi m6i b�c cha m�
nen giup nhCtng dua tre cua minh hinh thanh th6i quen ti�t ki�m
ngay tU nho, tre cSn dv9c hi�u r�ng tat ca nhCtng gi ma minh c6
d�u dtiQC tra b�ng Cong SUC vat Va Cua Vi�c lao d<)ng.

Mu6n giao dl,lc tre c6 m9t phSm chat d90 due t6t thi cSn biit
dSu ngay tU khi tre con nho. Khong nen c6 each nghi sai lSm la
tre con nho , cai gi cling khong hi�u, giao dl,lc vai tre cling kh6,
d9i d�n khi tre lan len hi�u chuy�n mai ti�n hanh giao dl,lc, d�n
luc d6 se g�p khong bi�t bao nhieu la kh6 khan. Tu khi mai c6
1 tu6i, cha da nghiem kh�c yeu cSu toi. Ong chva bao gia tin vao
nhCtng lai ki�u nhv: "Nho thi tha long m9t chut, d�n lan thi
nghiem kh�c hem m<?t chut" .

Ong nghi, la m9t nguai cha, minh c6 trach nhi�m va nghia

Vl,l giao dl,lc con bi�t lam nhCtng vi�c gi, chuy�n gi la khong nen
lam. Nguoi lan se c6 anh hudng rat lan tai tre.

Con ghi nha khi 6 tu6i, cha dem t6i d�n nha cua m9t sv A
cua m9t giao XU khac, (j l9i d6 vai ngay.

M6i ngay khi an di�m tam, toi u6ng m9t chut sua bo. Theo
nhv quy dinh cua nha chling toi, rdi vai d6 se bi ph<;it, do v�y toi
chi c6 th� an banh bao va mu6i.

Toi v6n di thfch u6ng slia, hdn th� nlia toan be? gia dinh
ml,lc su A rat quy toi, d� chpSn bi cho chuy�n d�n tham cua t6i
hQ da ch� ra m9t lo9i slia d�c bi�t, d6ng thai chuSn bi nhCtng
m6n di�m tam ngon nhat, di�u nay vo cung thu hut toi .

Sau khi toi r6t sua rat ra, m�t do len, chfm chu m<?t chut va
sau d6 la khong u6ng nlia.

� 151 .J;;-
 Luc d6 cha toi gia vo khong nhin thay.
Nguoi trong nha ml,lc su A khi nhin thay chuy�n d6 da lo
lang, nhi�u lan khuyen toi u6ng sua, nhung toi van khong u6ng,
d6ng thoi n6i m9t each ng9i ngCmg: " Bai vi chau lam rat sua nen
khong th� u6ng nua" .
Nguoi nha ml,lC SU A khuyen toi nhi�u lan: "Khong c6 van
d� gi, mQi chuy�n 6n ca, khong sao dau, u6ng di chau" .
Cha toi d ben c9nh an di�m tam, van gia VO nhu khong nhin
thay gi. Toi van kien quy�t khong u6ng. Trong tinh th� ch�ng
con each nao khac, m9t nguoi vo cling yeu quy toi trong gia dinh
ml,lc su A da huang tai cha toi va doan chac la do cai each ma
cha da giao dl,lc t6i.
f)� pha tan Cl,lC di�n cltng nhac d6, cha yeu cau toi ra ngoai
m9t chut, sau d6 n6i r6 lf do vai ml,lc su A.
Sau khi nghe xong, h9 chi trfch cha toi: "86i vai m9t dua
tre mai chi 6 tu6i h9n ch� n6 an nhCtng thu minh thfch chi vi m9t
chut l6i nh6, giao dl,lC CUa ong CO phai qua nghiem khac khong? "
Cha toi giai thich rlmg: "Khong, Carl khong phai bai vi s<;:'
toi mai khong u6ng sua ma bai vi ngay tCt nh6 Carl da nh�n thuc
du<;:'c day la quy lu�t bao b9c lay chfnh ban than minh, cho nen
mai khong chju u6ng sCta" .
Sau khi nghe cha toi giai thfch, ca gia dinh ml,lC SU A van
khong tin, th� la ong danh thong qua m9t thf nghi�m nh6 chCtng
minh chan tuang CUa S\1 Vi�C .
"N�u da nhu v�y - O ng dCtng d�y va n6i vai m9i nguoi - Bay
gio chung ta hay lam m9t thr nghi�m nh6, truac tien toi se roi
kh6i can phong nay, m9i nguoi hay g9i Carl vao va khuyen u6ng
sua, xem c�u be c6 u6ng khong?" .

�152 ])::;
 N6i xong, ong li�n buac ra ngoai.

D9i sau khi ong roi phong, h9 da g9i tai vao phong, rat nhi�t
tinh baa toi u6ng sCta, an di�m tam nhung khong c6 k�t qua.

Ti�p theo h9 lc;1i d6i sua bo mai, lay di�m tam mai va n6i vai
toi: " B9n ta khong cha cha chau bi�t dau, an di c�u be! " . Nhung
t6i van khong an, con khong ngling n6i vai h9: "Cho du cha
chau khong nhin thay, thu9ng d� ding se nhin thay, chau khong
th� lam chuy�n n6i d6i nay du9c" .

MtJC SU A n6i: "Chung ta sap di ra vung ngoc;ii 0 "da ngoc;ii,

chau khong an cai g1 th! trong CUQC hanh trinh nay se bi d6i d6" .

Toi tra loi: " Khong quan tr9ng gl" .

Th\fc t� chiing con each nao, h9 danh g9i cha toi vao, toi
nho dong nuac mat am n6i cho cha bi�t tinh hinh.

Ong li;ing nguoi nghe h�t cau chuy�n, sau d6 ben n6i vai t6i :
" Carl, s\f trling phc;it d6i vai long t6t trong trai tim con th� la du
r6i. Bdi Vl sap phai di da ngoc;ii, d� khong phtJ tam long t6t cua
m9i nguoi, con hay an h�t di�m tam va u6ng h�t sCta di, sau d6
chung ta se xuat phat" .

Sau khi nghe cha n6i v�y, toi mai vui ve u6ng h�t ch6 sua
d6. D6i vai m9t dua tre mai chi c6 6 tu6i nhu toi ma c6 du9c
nang 11,fc t\.t kh6ng ch� ban than nhu v�y da khi�n cha mtJc su A
Va ca gia d!nh ong h�t SUC nguang mQ.

Trang khi giao dtJc, c6 m9t s6 ch6 cha vo cling nghiem

khac, day la chuy�n ca toi va cha toi d�u phai thua nh�n . Nuoi
ma khong dc;iy la 16i cua cha, dc;i.y ma khong nghiem thi d6 cling
la S\f luoi nhac CUa cha. f)� toi CO th� VUQt len, cha da ap dtJng
nhCtng bi�n phap nghiem khac hdn so vai nguoi khac trong van

�153 ]):;;
d@ giao dl,lc. Nhung nhCtng bi�n phap d6 khong lam toi thay dau
kh6 ma giup toi tU trong d6 hinh thanh dttQc m(>t phSm chat
cao d�p.

Trong nh�t kf cua m1nh, cha da tling vi�t th� nay:

" Con trai luon hQc t¢p theo cha, cha khong chi la nguai
thay dau tien cua con, ma con la tam guang ma con c6 th�
lam theo. Yeu cau nghiem khdc vai con, truac tien phai yeu
cau ngh iem khdc vai chfn h ban than mzn h .

Toi la m()t nguai t i n tuang a thw;mg d�, th¢m c h f n�u

m()t ngay dung truac mi;it thw:;mg d�, toi ciing se n6i n h u th�.

Nh iing yeu cau ngh iem khdc cua tOi vai con trai khong
bi�t ti! bao gia tra than h slJ nghiem khdc cua con d8i vai
chfn h ban than mznh. Toi luon nhdc n ha con trai, khong
c6 ai tr6i bu()c con ca, chi c6 thuqng d� va chfnh ban than con
ma thoi.

Tu khi Carl con rfzt n ho, rat n h i�u hanh vi da hznh thanh
th6i quen ti! giac. Vf d1,1: Carl chua tung n6i d8i, di�u nay
khong phai bai vi Carl sq slJ trung phc;zt tu toi ma tu trong tam
con ca m thay r&ng n6i d8i la m()t hanh vi khong t8t.

Nh iing yeu cau ngh iem khdc cua Carl hoan toan la do
m()t thu sue mc;znh n&m trong tim cua con . Lam cha cua con,
c6 m()t di�m ma tOi m u8n lam d6 la, d� n h iing thu t8t d�p
n hat, ton quy n hat tren con nguai con d�u tra than h m()t loc;z i
ban na ng, m()t loc;zi ti! giac" .
£)� tre hinh thanh phSm chat d<?-o due t6t d�p la trach nhi�m
cua m6i b�c lam cha, lam m�. Ch�ng ai l<?-i blmg long d� nhCtng
dua tre cua m1nh mat di phttong httong chi VI nhCtng Sl,i httong
clan khong dung d�n tu h6i con nho.

-;:(_ 15 4 Jt::;-
 Mu6n nu6i dvang tre trC:l thanh m()t nguai chan chfnh va
chinh tn,tc th! ngay tU nho hay ti@n hanh giao dt,Ic th�t nghiem
khtic d6i voi tre.

Rat nhi�u cha m� phat hi�n ra r�ng, ngay tCt nho, tre da bi@t
each n6i d6i. Nguyen nhan cua n6i d6i c6 rat nhi�u, c6 lai n6i
d6i thi�n 9 va cling c6 ca nhltng lai n6i d6i ac 9.

Toi cho r�ng, lai n6i d6i cua tre nho ph§.n lon d�u la thi�n y.
Sau khi lam sai chuy�n, d� tranh st,t chi trich cua cha m�, tre
thuang ch9n each n6i d6i. D6i di�n voi hoan canh nay, cha m�
hay c6 gting h@t sue fim hi�u th@ gioi n9i tam cua con, truoc tien
hay tlm hi�u nguyen nhan n6i dbi la g1, sau d6 dung nhltng
phudng phap thich h<1p d� giao dt,Ic tre .

Trang qua tr1nh giao dt,Ic, cha c6 nhltng hi�u bi@t rat sau v�
di�u nay. Duoi day xin k� lc;ii cho m9i nguai cau chuy�n da xay ra
khi toi du<1c 2 tu6i, cau chuy�n nay du<1c cha t6i k� lc;ii sau khi toi
da hi�u chuy�n .

Khi t6i 2 tu6i, m9t chi@c c6c d6 tren ban, hie d6 ca cha va
m� d�u kh6ng c6 6 d6. Hom d6 cha di d@n giao xu khac, con m�
chi vua di sang phong khac m9t chut, khi trC:l v� th! da phat hi�n
ban bi vat r6i, con chi@c cbc cua t6i l<;i.i tr6ng.

" Carl, c6 phai con lam d6 nuoc kh6ng?" . M� hoi.

Toi ltic d§.u phu nh�n .

M� nh1n thSy dang ve thong minh, d� thudng cua t6i b�t cuai,
ro rang bi@t ch�c la toi lam d6 nuoc nhting v§.n kh6ng trach mting.

Bu6i t6i, cha trC:J v� nha, m� da dem chuy¢n nay n6i l9i cho
ong nghe .
 O ng nghi ng<1i m<?t chut, cho dmg horn nay tuy khong c6
mi;'it (j d6 nhling nhat thi�t van nen n6i chuy�n voi toi.

" Con trai, horn nay con lam d6 m.toc, phai v�y khong?" . -
Cha nghiem khac hoi.

Toi van lac dSu phu nh�n.

" Carl, hi v9ng con c6 th� n6i s\j th�t cho cha nghe, bat lu�n
c6 phai do con lam hay khong . Tuy ca cha va m� con d�u
khong thay nhling thu<1ng d� se nhin thay " . Cha nghiem sac mi;it
l9i va n6i: " Ca cha, m� va thuc:;mg d� d�u khong thich m<?t dua
tre n6i d6i" .

Sau d6, toi da cui dau nh�n 16i, nhling cha khong trach toi.

Rat nhi�u b�c cha m� cho r�ng nhCtng lai n6i d6i cua tre
ch�ng c6 tfnh nguy h9i gi, th�m chi con thay chling dang yeu.
Bay gia ma n6i thi c6 th� toi khong cho r�ng la nhu v�y. N6i d6i
m()t khi da thanh th6i quen, sau nay tre Ion len se trCi thanh
ngu6n g6c cua vi�c ph9m t<?i . Sau khi th6i quen d6 hinh thanh
moi st'.ta d6i n6, chi e r�ng t6n cong vo sue.

N6i d6i huy ho9i m6i quan h¢ than m�t gilta con nguai va
con nguai, s\f khong tin tudng Ion clan len se t6n h9i d�n vi�c tin
nhi¢m Ian nhau. Sau khi toi da Ion hdn m<?t chut, cha da k� cho
toi nghe nhCtng d90 li c6 9 nghia cang sau sac hdn.

NhCtng nguai ti�p xuc voi toi d�u n6i r�ng toi la m()t nguai
thanh th\,fc. Toi nghi, tU khi minh sinh ra chi c6 m<?t lan n6i d6i
duy nhat, d6 chinh la lan lam d6 c6c nuoc d6.

Trang nhi�u ngay thang v� sau nay, bat lu�n lam vi¢c g1, toi
d�u dung cam thl!a nh�n va chiu trach nhi¢m . Cho d�n ngay nay,
toi chua tltrig n6i d6i.

� 156 ]):;:;
 De;w b�ng ngon ngu khong gi6ng voi vi�c d9y b�ng hanh
d(mg . Trong qua trinh giao dvc toi, cha khong nhling dung sl,f
khuy�n khkh b�ng ngon tU, ma ong con dung cl! chi d� t<;io l�p
m()t tam glidng cho toi . Sau khi con trai toi sinh ra khong lau, toi
da thinh giao cha vi2. each giao dvc voi n6. Cha khong nhling gioi
thi�u cho toi rat nhil2.u phudng phap giao dvc tr9ng tam cua
minh ma con n6i v� m()t cau chuy¢n da xay ra khi toi con nho:

"C6 m()t lSn, con mu6n an m()t chut di�m tam . Cha khong
cho con bai vi vtta an xong bua t6i, an u6ng qua nhii2.u se anh
hvang d�n sue khoe. Con chua d�n 2 tu6i, luc d6 ben tac gi�n,
n�m tren san nha, kh6c l6c Sm i. M� con trong thay th�, khong
kim long minh du<1c ben dap U'ng yeu cau, cam lay m6n d8 di�m
tam ma con thkh va n6i: "Uu<;5c r8i, Carl, nhanh lc;ii day" . Sau
khi kh6c l6c, con da c6 dti<;5c nhling gi ma minh mu6n an.

Luc d6, tuy khong n6i gi nhung cha bi�t r�ng, ti�ng kh6c 16c
cua con la m9t sl,f thach thuc voi quy�n 11,tc cua cha m�, d8ng thai
con da d9t du<;5c sl,f thlmg l<!i trong sl,f vi�c nay.

VIZ sau cha va m� da n6i chuy¢n voi nhau, d8ng thai cha da
n6i cho m� con each nghi cua cha v� van di2. nay.

"Toi cho r�ng d6i di¢n voi nhling ti�ng kh6c l6c cua tre,
chung ta khong nen nhan nhu<;:Jng. Bai vi tre con nho, h�u qua
cua vi¢c nhan nhu<;5ng nay khong d� dang gi ma nhin ra, nhung
da gieo m()t thu hc;it khong t6t. Khi tre a d9 tu6i 13 - 1 4 , v�n voi
each n6i chuy¢n nhu v�y, chung se kh6 bao, vo l�.

Bai vi tre bi�t rlmg kh6c l6c c6 th� d9t du<;:Jc thu ma minh
mu6n. Sau nay khi lon len, chung khong chi dl.tng l9i a vi¢c kh6c
l6c. Th6i vo l� nay khong chi d6i ph6 voi nguai m�, con d6i ph6

�151 �
voi nguoi khac nfta . Tre se dung each thuc vo I� nay d� yeu cSu
nglioi khac dap ling.

Toi c6 th� tim ra rat nhi�u vf dt,1 chling minh, quan h� trong
thoi ki dau giQa con cai va cha m� se anh huC:lng tai m6i quan h�
cua tre voi nglioi khac trong tlidng lai sau nay" .

M� con sau khi nghe xong thi rat tan d6ng quan di�m nay
cua cha, do v�y tu d6 v� sau, trong nha cua chung ta khong con
phat sinh nhftng chuy�n nhu v�y nfta. Th�m chf con c6 kh6c l6c
Sm I, ding khong c6 duQc nhftng thu ma con mu6n c6, bat k� la
d6 chdi hay d6 an, bdi Vl cha phai lam cho con hi�u dliQC rang,
kh6c l6c ch�ng c6 hi�u qua gi ca .

C6 m<?t Ian nguoi hang x6m n6i cho cha nghe chuy�n lien ·

quan tai c�u con trai cua nguoi d6, ong cam thay nguoi con trai
cua minh th�t qua gay go. Do ki�n thuc cua con d�u VO cung
xuat sltc, luon vuQt tr9i xuat chung, nen nguoi hang x6m d6 da
hoi ta each giao dvc con nhv th� nao .

Ong ta l�c dau, h9 giQng n6i voi cha rang: "Toi va VQ minh
da coi nh� vi�c giao dvc tfnh ton tr9ng st,t quan giao cua cha m�
trong thoi ki au thd va thoi ki nhi d6ng cua con, luc d6 n6 " Quay
ca nha thanh m9t hinh tron " . VQ toi cho rang con van con nho,
tin tuC:lng rang sau nay Ion len n6 se thay d6i th6i hv d6. Nhung
st,t th�t khong nhli co ay nghI, n6 trd nen cang ngay cang hu d6n,
tham lam fch ki, luon coi minh lam trung tam. N6 lam sai, toi qua
tht,tc khong dam n6i con vi n6 con ghe gom hdn toi tuC:Jng . Bay
gio n6 1 2 tu6i, nhu m9t ngt,ta hoang ma chung toi khong th�
dling l9i nfta. N6 tht,tc st,t lam nguoi ta thay ghet, luon cau g�t voi
chung toi, mi�t th! gia dinh va cha m�, duong nhu mu6n tat ca
mQi chuy�n trong gia dinh phai nhu 9 cua n6" .

� 15 8 ]);;
 86i di¢n vai hoan canh d6, cha c6 th� n6i g1 day? Yeu dtu
con cai ton tr9ng cha m� th1 tntac tien cha m� phai ton tr9ng
con cai, hdn nfl'a nen d� tre h1nh thanh th6i quen ton tr9ng nguoi
khac ngay tU nh6.

Cu m9t long lam theo nhfl'ng g1 tre bao khong phai la ton
tr9ng chung. N�u mu6n dem nhfl'ng phSm chat d9-o due t6t
truy@n cho con th1 nhfl'ng nguoi lam cha m� nen lay ban than
m1nh lam gudng, truac tien ban than m1nh phai c6 du�c nhfl'ng
phSm chat d9-o due t6t d�p do.

Khi giao dvc con cai, truac tien hay lam r6 cai g1 la dung, la
sai, nen hi�u du�c se dilng phudng thuc nao d� ltng xli vai nhfl'ng
,,
sai lam cua tre .

Tu trong nhfl'ng ngon tu cua cha, toi da ng9 ra m9t d9-o Ir

trong each cu xli vai tre: N�u hanh vi cua tre vvng v@, khong cSn
th�n lam hong di thu d6 g1 d6, phai xac dinh r�ng, chung khong
c6 ac <.;, khong thach thuc vai nguoi Ian, chi la khong cSn th�n
thoi. Trong truong h�p nay, cha m� khong nen chi trfch hay
trilng ph9t, chi nen nhtic nhd tre nen cSn th�n vao Ian sau. N�u
tre mu6n huang d�n st,t chu y hay vi chuy¢n gi khong vua y ma
thach thuc nhfl'ng loi n6i cua cha m� thi nen lt,ta ch9n nhfl'ng
each thuc phu h�p d� ngilng ngay va trilng ph9t tre.

Nhfl'ng Stj vi¢c nhu v�y rat ft xay ra vai toi bdi vi toi c6 m9t
nguoi cha t6t, ong luon dt.ta ra Stj huang clan dilng dtin . Tu khi toi
con rat nh6, cha da lay ban than minh lam m<?t tam glldng va rat
ton tr9ng toi, ong cht.ta tilng dilng b9-0 lt,tc, do v�y rat tt,t nhien toi
cung trd thanh m<?t nguoi con thu�n theo d9-o Ir ma nghe loi ong.

Trong each cu xli vai toi, cha luon nhat quan va phan r6

�159 __F
dung sai, di�U nay CO mQt tac dt,mg rSt tf>t toi S\f tntdng thanh cua
t6i sau nay.

Nht1ng chuy�n kh6ng cho phep th! kh6ng cho phep ngay tU
ban dau, nhv v�y se gay ra van d� gl cho tre. C6 luc d6ng y, c6
luc l9i khong df>ng y, trai l9i Se dem d�n cho tre S\f phuc t<;ip .

Rat nhi�u b�c cha m� ben c9nh toi, " Quy lu�t'' cua hQ th�t
ngSu ht1ng , that thvang, khong th� nhSt quan, c6 luc du<1c, c6 luc
l9i bi�n thanh khong dl.f</C. Cu keo dai mai nhlf v�y, se t<;\O dl,fng
trong long tre m<?t Sn tu<1ng d6 la nht1ng " Quy lu�t'' cua cha m�
c6 th� pha va du<1c. Nht1ng hanh d<?ng va ng6n tU cua cha m�
khong thl,fc s\f, khong nhSt quan th! lam sao c6 th� giao dt,lc tre
dl.f</C day?

Mu6n giao dt,lc tre th�t t6t, cha m� phai c6 m<?t cai nhln t6t
xSu v� s\f v�t m<?t each nhSt quan, giao dt,lc tre khong c6 djnh
ki�n chfnh la m<?t di�u cam kj.

Cha n6i voi t6i rang, khi t6i dl.f<!C 2 tu6i, cha da blit dau b6i
dvang cho toi nht1ng th6i quen t6t tu nht1ng vi�c nho be trong
CUQC s6ng . Th�m chf la tren ban an, t6i cling dli<!C giao dt,lC rat
nghiem khlic. Cha n6i voi t6i, nht1ng thu trong dia nhSt djnh phai
an h�t, nhv v�y moi c6 th� nu6i dvang 9 thuc ti�t ki�m, d6ng
thai cling la m<?t s\f luy�n t�p.

N�u mu6n an hoa qua, bat k� nguai khac c6 d\l ngon d\l
ngon th! toi cling phai an xong phan an cua mlnh, cha khong c6
bat kl s\f nhan nhu<1ng nao danh cho t6i .

Bdi vI s\f luy�n t�p nht1ng hanh vi dung dlin cua cha m� l�p
di l�p l9i nhi�u Ian va nht1ng di�u cha m� lam cling rat thSu tlnh
d<;it If nen thai gian dai tr6i qua, n6 da trd thanh m<?t di�u tl,f

�160 ]);:;
nhien, toi coi vi�c ton tr9ng nhftng quy tac d6 thanh m<?t phtm
trong ban than minh.

Cha hi v9ng sau nay khi lon len toi c6 th� hinh thanh 9 thuc
"Do luong " , tLt truoc toi gio cha luon giao dl,lc t6i theo dung
nguyen tac nay. Cha yeu cSu toi phai thanh th�t, gift chCt tfn,
dung gio, bC:ii vI d6 d�u la nhftng pham chat t6t d�p ma con
nglioi nen c6.
Ngan tLt cua cha m� phai luon th6ng nhat, xt'.t ph9t phan
minh se dem l9i hi�u qua t6t trong vi�c giao dl,lc con cai. N�u b9n
yeu cSu tre khong du<1c n6i d6i, thI ban than minh khong th� st'.t
dl,lng nhftng each thuc d� d6i tra hay hu d9a; n�u st,t vi�c da dinh
ra nhu th� thI nen nhu v�y ma d6i xt'.t voi tre.
Trang m<?t Ian tan be?, toi da phat hi�n ra m<?t chuy�n khi�n
nguoi khac phai suy nghi. Nguoi hang x6m, ba Williams , phat
hi�n vay con gai minh bi ban thI ngay l�p tac n6i gi�n, bat dau da
khong ngat lai chi trfch co be. Sau khi nh1n thay co be kh6c, ba
l9i nhanh ch6ng cho co b� chut di�m tam. Toi hoi ba Williams:
"VI sao ba l9i trach m6c co con gai v�y? " . "N6 luon lam ban vay
cua minh" . Ba dap. "Th� vI sao ba l9i cho co be di�m tam? La d�
bi�u duong hanh vi cua be hay la m<?t st,t b6i thuong cho nhftng
loi chi trfch cua ba? " . Ba Williams khong bi�t nen tra loi toi nhu
th� nao .
Luc d6, co be khong bi�t dti</C rlmg Vl sao minh bi mang,
cang khong bi�t vI sao sau khi bi mang xong minh l9i nh�n du<1c
di�m tam . Vai each lam nay se lam co be suy nghi l<?n XQn, kh6
xac dinh dti</C thai dQ Cua nglioi m�, di�U nay rat bat l<!i cho CUQC
s6ng sau nay cua co be.
Khi con nho, vi�c khen thuC:ing va trt1ng ph9t d6i vai toi
khong xay ra nhi�u, nhung m<?t khi da tht,tc hi�n thI tht,tc st,t n6
c6 m(>t tac d1.,mg quan tr9ng . NhCtng phan thudng ma cha m�
danh cho toi khong chi dt.lng l9i d v�t chat, ma phai lam toi cam
nh�n duc;:ic ni�m vui tht,tc st.,t cua st,t phan dau va st,t sang t9o.

Cha thuong giao d1.,1c toi, k�t qua h9c t�p xuat sfic la vi st,t
trlidng thanh va c6 gfing cua ban than, con vi�c lam trong gia
dinh la nghia Vl.,l ma m6i thanh Vien trong gia d!nh can tht,tc hi�n .
Khi toi c6 nhCtng bi�u hi�n xuat sfic, ong se cho toi m(>t phan
thuang v�t chat nhat dinh, con cho toi d�n m(>t ndi ma mlnh
mu6n d�n.

Khi cha ti�n hanh trt.lng ph9t, ong luon can nhfic th�t kI
nguyen tfic. Ong trt.lng ph9t nhat d!nh phai khi�n toi tam phvc
kh�u ph1.,1c, n�u khong se mat di tac dvng giao d1.,1c. Truoc khi
ph9t, ong luon canh cao, d6ng thoi n6i r6 cho toi nghe nguyen
nhan vi sao bi trt.lng ph9t.

Cha toi cho rlmg can d� tre hi�u r6 m6i hanh vi cua chung
se dem d�n nhCtng h�u qua nhu th� nao, nhu v�y cling voi thoi
gian, tre se hlnh thanh th6i quen tht,tc st,t suy nghI m9i chuy�n va
hi�u duc;:ic r�ng lam bat k� chuy�n gl cling khong th� lam qua loa
d9i khai !

Cha da tt.lng n6i voi toi : "Con nen thuc d�y dung gio, n�u
khong cha se nghI r�ng con b6 beta sang cua mlnh, con phai c6
trach nhi�m voi hanh vi cua mlnh " . Cu6i cling cling da xay ra
m(>t chuy�n ma toi phai tt.,t mlnh chju trach nhi�m.

C6 m(>t Ian, toi d�y hdi mu(>n, vuc;:it qua thoi h9n quy dinh.
Khi t6i tcJi trliOC ban an, tat ca mQi th(t da dliQC thu dQn h�t rcSi,
beta sang cua toi ding bi d9n luon.

Toi nhin cha, tudng r�ng beta cua mlnh se duc;:ic d9n ra
nhung cha da n6i vai toi: ''Th�t dang ti�c, cha da d� banh bao va

�162 _.F
sll'a dung vj trf cua con, tuy nhien nhv chung ta da giao h�n tLf
trvac r6i, cha khong th� tuy ti�n pha bo n6. Di�u nay chi trach
con thoi ma" .

Thtjc stj, g�p phai hoan canh nay, bll'a sang khong phai la
cai quan tr9ng nhat. Quan tr9ng d6 la, chung ta cfm bi�t rang,
da la slj quy djnh va th6ng nhat thi 6 bat ki thai gian nao d�u
phai thtjc hi�n nhv v�y, hon nll'a can phai tuan thu m9t each
nghiem ng�t.

Tuy h6i nho m9i phudng di�n cua toi luon bi�u hi�n tai hoa
xuat chung, tuy nhien d m<?t s6 di�m van t6n t;;ii nhll'ng thi�u s6t.
Hay n6i v� Cd th� di! Co th� cua toi khong trang ki�n, tuy khong
d�n n6i y�u m�m b�nh t�t, nhvng do tfnh each luon mu6n minh
dSn dau, do v�y toi c6 chut W ti d6i vai co th� khong duQc trang
ki�n nay cua minh .

C6 m9t ngay nhll'ng nguai b;;in soi s1,1c khi th� d�n tim toi,
b9n h9 da quy�t djnh phai ti�n hanh m9t lan cam tr;;ii ma hoan
toan khong dtja vao Slj giup da cua nguai Ian, gi6ng nhv nhll'ng
dua tre tham gia huan luy�n thtjc chi�n trong quan d<?i. Nghe
thay tin nay, toi l;;ii khong gi6ng nhv nhll'ng nguai b;;in nho do ma
vui mling nhay cSng len . Trong ki UC, toi luon cho rang, pham la
nhll'ng ho;;it d9ng ban nang thi minh d�u khong th� so sanh vai
nguai khac . Toi s6ng 6 nong than, rat nhi�u nguai b;;in cua toi
d�u la nhll'ng nguai anh em 6 d6. Tu nho b9n h9 da giup cha m�
lam vi�c nha nong, Cd th� VO cling ran chac, con v� phuong di�n
nay thi toi khong th� bang b9n hQ. ThtJc ra t6i rat mu6n tham
gia cac ho;;it d(>ng, nhu: Nhay day, treo nui, toi cung hi v9ng
minh c6 th� d;;it duQc thanh tfch t6t, nhvng m6i Ian thanh tfch
d�u rat binh thvang, cu lau clan nhv v�y, toi li�n bo cu<?c. Cha toi
khong phan d6i g1 voi nhCtng dua tre d6, nhling nh1n thby toi
khong duc;:ic vui ve lflm, cha ben d�n ben va hoi : "Carl, con
khong thfch nhCtng ho9t d(mg nay sao?" . "Khong phai" . "V�y th1
sao con l9i khong vui" . "Ch�ng c6 g1, chi la . . . " . "Chi c6 dieu lam
sao?" . " Chi c6 dieu nhCtng ho9t d<?ng nay khong th� khi�n con
phat huy s6 truong cua m1nh" . "V�y sd truong cua con la g1?" .
"S6 truong cua con chi la d9c sach, vi�t van, lam toan" . "Dung
v�y, d9c sach la m<?t trong nhCtng sd truong cua con, v�y th1 sach
con d9c nhieu nhbt la g1? " . "D9c nhieu nhbt dudng nhien la sach
ve van h9c r6i, con c6 thien van, dia lf" . "V�y th1 n<?i dung trong
cu<?c da ngo9i nay cua con la g1? " . "La mo phong tr�n chi�n da
ngo9i 6 ngoai doi thl,fc" . "Tr�n chi�n da ngo9i thl,fc d6 can g1
nao?" . " Can c6 m<?t Cd th� m9nh khoe" . "Dtidng nhien la can c6
mQt Cd th� khoe m9nh rf>i, nhling chi can Cd th� m9nh khoe th1
c6 danh duc;:ic thilng lc;:ii trong tr�n chi�n hay khong? " , loi cua cha
cho toi vai gc;:ii 9' nhling toi van khong th� dtia ra duc;:ic cau tra loi
Ct,! th�. Toi ben hoi cha: " Ngoai Cd th� ra th1 con can gt rnla, ha
cha?" . " Ngoai Cd th� ra con can c6 nang ll,fc t6 chuc, quan lf va
chi huy, con can ki�n thuc ve thien van, dia lf rn1a. Con d9c
nhieu sach nhti v�y, nhCtng ki�n thuc ve thien van, dia lf, con deu
c6, hdn ntia nang ll,fc quan lf t6 chuc chflc chiln con da h9c duc;:ic
khong it. Chi can v�n dt,ing nhCtng dieu da h9c vao trong CUQC
t�p luy�n lan nay, con nhat dinh se trd thanh m<?t nguoi chi huy
xubt silc" . "Th�t th� a cha, con c6 th� lam duc;:ic sao" . "Dung v�y,
d6 la nhCtng tiU th� ma con nilm giti trong tro chdi nay. Tuy n6i
Cd th� khong trang ki�n, nhling van rbt khoe m9nh ma, SVC khoe
hi�n gio du d� con trd thanh m<?t vi chi huy chi�n thilng trong
tr�n chi�n nay" . Loi cua cha nhu c6 m9t thu anh sang ch6i loa
quet qua tim toi. Toi vui ve tham gia vao trong nh6m thao lu�n,
d6ng thoi lam m9i chuy�n chuS.n bi cho ho9t d<)ng nay. Trang
tro chdi nay, toi thl,fc sl,f da nhu cha toi n6i, tr6 thanh m<?t " Nguoi

� 164 ]);:;
chi huy" xuat site, chi huy ca m<?t quan doan chi�n dau. Cau n6i
cua cha t6i "Con c6 th� lam duc;:ic" da giup t6i tin vao chfnh m1nh,
d6 chfnh la y nghia tinh than lon nhat ma cha dem d�n cho cu<?c
doi toi .

Cha t6i la m<?t nguoi nhan tU, khoan dung va hi�u duc;:ic long
cua nguoi khac. Bat lu�n la toi m� cua tOi, hay la nguoi ngoai d�u
vo cung yeu quy vi phSm chat cao thuc;:ing cua 6ng . PhSm chat
d90 due t6t d�p ma cha toi theo du6i ca doi nglioi d6 chfnh la:
Nhan tlt, khoan dung, hi�u nglioi. Thvc ra t6i cho r�ng nhling
phSm chat d9o due t6t d�p nay khong chi nen c6 d m<?t nguoi
mvc sli ma bat k1 nguoi nao cling dm c6.

Trang CUQC s6ng, cha luon giup da, hi�u va ling h<? toi.
Trang van d� hQC t�p va giao d1.,1c toi , cha cling luon dung S\j
khoan dung d� d6i dai. D6i di�n voi nhling g1 t6i da n6i, m6i khi
g�p chuyen dau kh6 hay mat di 9 chf ' cha luon dung trf tu� va
tlnh yeu thlidng VO h9n cua minh d� giup tOi thoat khoi kh6 khan
d6. Nhling nam dSu, cha nuoi dvang toi tu " M<?t tre thi�u nang"
trd thanh m<?t "Thien tai" khi�n mQi nguoi phai nguang m<? va
kham ph1.,1c. Phan lon thoi gian trong cu<?c doi minh , toi luon tran
ng�p sv tv tin va long dfJ.ng cam, nhung khi moi bitt dau, cling c6
nhling luc toi khong c6 du long t\j tin.

Di�u nguoi khac ng9c nhien d6 la, tOi c6 th� n6i m<?t each
luu loat cac ngon ngu, nhu: Ti�ng Phap, ti�ng Anh, ti�ng Tay
Ban Nha, ti�ng La-tinh va ti�ng Y, luc d6 toi chi moi 8 - 9 tu6i,
do v�y rat nhi�u nguoi mong mu6n cha se d� tOi md mQt cu<?c
h<?i dam. B9n hQ n6i, n�u t6i c6 duc;:ic thanh cong lon nhu th� thI
hay th� hi�n truoc m�t nguoi khac; ngoai ra h9 cling c6 th� hQc
duc;5c m<?t vai phudng phap giao d1.,1c tre tU trong d6.

�16 5 _);:;-
 Mai d§u, cha toi khong d6ng y, ong cam thay nhu v�y la
khen ng<;'i qua dang toi, e r�ng nhu v�y se lam toi trCi nen kieu
ng90 qua dang. Nhung hQ l9i yeu cSu va bi�u thi, m1,1c dfch cua
hQ chi la mu6n h9c t�p nhCtng kinh nghi�m giao d1,1c cua cha toi.
Cu6i cling, ong da d6ng y. Ngay horn d6 rat nhi�u nguai d§n,
can phong khong th� chua nguai nua, th§ la mQi nguai danh
phai d<;'i Ci trong san. Ai cling doan r�ng: "Than d6ng nay r6t
cu<?c c6 ban linh khong? " . HQ d�u mong d<;'i nhCtng bi�u hi�n cua
toi. Trong s6 nhCtng nguai d§n c6 nguai hQC van rat uyen tham,
c6 m<?t vai vi con la nha ngon ngu h9c, con c6 m<?t s6 nguai
ngo9i qu6c, hQ d�u d§n tU nhCtng ndi rat xa. Luc d6 toi VO cling
cang th�ng, toi nghi r�ng: "B9n hQ li�u c6 thfch m1nh khong? C6
dua ra nhCtng cau h6i kh6 voi toi hay khong? B9n hQ c6 cuai
nh90 khong? " . BCii v1 truoc day, toi dung ti§ng nuoc ngoai giao
ti§p voi nguai khac d�u la nhCtng truang hc;5p ca nhan, con n6i
cling chi la nhCfng van d� ddn gian, khong phai la nhCfng CUQC
giao luu voi quy mo lon truoc m�t mQi nguai nhu hi�n nay. Cha
nh1n thay sv cang th�ng cua toi, ben n6i: "Carl, con lam sao v�y,
con dang sc;5 a?" . "Vang , kh6ng bi§t v1 sao, con hdi sc;5 m<?t chut
cha a " . "S<! gi? B9n hQ d�u la nhCtng nguai bc;m t6t cua con, b9n
hQ chi mu6n d§n d� n6i chuy�n cling con " . " Nhung ma, ngo9i
ngCt cua con khong d<;lt d§n tr1nh d<? ma hQ tudng tlic;5ng ! BQn hQ
c6 cuai nh90 con khong?" . "Sao v�y? B9n hQ d�u khen ng<;'i con,
ngo9i ngCt cua con t6t ma" . "Khong, khong phai, con nghi ra r6i,
thtjc ra ngu phap cua con khong thanh th1,1c, phat am ti§ng La­
tinh cling khong chuSn llim, trai di ! Ti§ng Hy L;1p con c6 nhi�u
van d� hdn " . "Dudng nhien, con nh6 th§ nay, khong th� lam
chuy�n th�p toan th�p mi r6i. Tuy nhien, voi trinh d<? hi�n tc;:ii
cua con, duc;5c th§ nay da la rat t6t r6i" . "D6i voi nguai b1nh
thuang ma n6i thi c6 th� duc;5c, nhung trong s6 d6 c6 m<?t s6
nguai la nha ngon ngu h9c ! " . "Nha ngon ngCt h9c th1 cang phai

� 166 .);:;'
ro hdn d9 kh6 cua vi�c h9c ngoc;1i ngu, b9n h9 se cang cho r§.ng
con la nguai phi thvang " . Nhung bat lu�n cha n6i th� nao toi van
khong dam ra ngoai. Cha toi nghi m9t chut r6i n6i: "Carl, con
khong c6 long tl,t tin vai minh sao?" . "Dung 9, c6 nhi�u nguai
qua, con . . . " . " N�u m6i Ian chi bdi vi khong c6 st,t ti,t tin ma ,danh
mat di cd h9i ren luy�n ban than, v�y thi ch�ng c6 each nao ren
luy�n long tt,t tin cua minh, vi�c hinh thanh long tl,t tin phai dt,ta
vao st,t b6i dvang. Con nghi ki m9t chut, n�u trong dam dong
con c6 th� dung ngo9i ngu giao ti�p vai nguai khac, d6 ch�ng
phai la m9t chuy�n dang ti,t hao sao! Luc d6 con van khong c6
long ti,t tin sao?" . "Th�t khong? " . Toi h6i vai st,t hoai nghi.
"Dudng nhien la th�t r6i" . "Trinh d() ngo9i ngu cua con th�t st,t
t6t th� sao? Cha a, con c6 th� cung vai h9 giao lvu m()t each tl,t
nhien, phai khong?" . "Th�t v�y, n�u con khong c6 trinh d9 nay
thi cha ding khong cho con giao ti�p vai b9n h9. Khi mai b�t
dau, cha cling khong vi tr1nh d9 cua con khong d<;it ma khong
d6ng <; md cu9c giao lvu nay, cha cling tin tudng r§.ng con cling
se vi th� ma W hao " . Nghe lai cha, toi cam thay kha hdn nhi�u.

Ngay horn d6 toi da dung ngo9i ngu d� giao lvu vai h9 v�

cac van d� kinh t�, chfnh tri, lich sl'.t. N6i d�n van d� nao cua
qu6c gia ay thi se sl'.t dt,mg ngon ngu cua qu6c gia d6, sau d6 toi
con tra Joi hQ nhGng cau h6i lien quan tai cac van d� ljch slt,
nhan van cua m6i qu6c gia. v� sau, trong bat ki hoan canh nao
toi cling khong mat di long ti,t tin, day chfnh la di�u Ian nhat ma
toi d9t duc;:ic trong ho9t d()ng Ian nay. Dudng nhien, tU d6, danh
ti�ng "Than d6ng" cua toi cling cang ngay truy�n di cang xa hdn.
 Nhtin t6 ca ban va quan tr9ng trong sv vui ve cua CUQC
s6ng ch fn h la nhti n each cua m6i chung ta, n�u khong c6
n h Ctng nguyen n htin khac thl nhtin each la n htin t6 khong bi�n
d6i trong ba t kl moi truang nao.

Ngay tu nh6 toi da nh�n dti<Jc sv giao dt,tc nghiem kh�c cua
cha, nhvng khong phai la sl,f giao dt,tc chuyen ch�. Cai g9i la
chuyen ch� d6 chfnh la sl,f cl.fang ep b�t tre phai tuan theo m(>t
each mu quang. Cha toi chtia tltng giao dl,lc toi nhti th�, ong c6
thai d<? nghiem kh�c hoan toan la c6 cai lf cl.ta minh.

Cha toi rat phan d6i ch� d<? giao dt,tc chuyen ch�, bSt lu�n la
d phtiong phap giao dl,lc hay phtiong di�n khac, ong d�u lam
nhti v�y. Luon chu tr9ng d90 lf, lay lf thu pht,tc long nglfai, n6 se
cang c6 sue m9nh hon so vai cac bi�n phap cl.fang ep khac, sl,f
khiem kh�c cl.ta ong sd di khong gay ra bat ki t6n thtiong nao
cha toi la bdi vi cai lf trong d6.

Tren phtiong di�n giao dt,tc, trlfoc tien ong luon ton tr9ng
toi, luon k� m9t s6 d90 If ma toi c6 th� lf giai dti<JC.

Toi rat phan d6i ki�u nglioi danh gia thap each nhin cua
con tre trl.foc mi;it nglfai khac. M6i khi nh�n phai sl,f trltng ph9t

� 168 ]):;;
do lam sai chuy�n g1 d6, cha kh6ng bao gio ch� gi�u hay khich
bac t6i truoc m�t m9i nguoi. Luc d6 cha lu6n lam t6i cam thay:
Cha rat thvc long th�t tam quan tam tai t6i.

M6i khi cha yeu cau phai lam m(>t vi�c g1 d6, ong se n6i cho
toi tfnh cap bach cua vi�c can lam d6, n6i r6 r�ng d6 la vi�c ma
toi nen lam chu khong phai ong dang ep phai lam vi�c d6 .

N�u trong khi chdi ma vo tlnh lam hong hay giSm hong hoa
cua nguoi khac, ong nhat dinh se gQi toi d�n xin 16i hQ. Bat lu�n
la hang x6m c6 bi�t hay khong , 6ng d�u yeu cau toi chu d(>ng
lam vi�c d6.

N6i d�n day lc;ii lam toi nho toi m(>t cau chuy�n da xay ra
vao m(>t bu6i chi�u t6i khi t6i 7 tu6i. Ngay horn d6 toi vui
mLing chdi d ngoai mo phong tro kj ma c6 dc;ii. Toi dung m9t
cai g�y dai thay th� cho gudm, tv m1nh gia vo voi tu th� tac
chi�n voi cuong dc;io. Ki�m phap cua toi rat tuy�t, ho�c la dam
ho�c la ch�t. Trang tro chdi vui nh(>n nay, t6i som da coi m1nh
trd thanh m(>t anh hung thl,fc thl,l. Cha thay v�y th1 vo cling vui
Ve, nhCfng tro chdi nay rat CO l<;ji cho SIJ phat tri�n nang 11,fc
tudng tli<;jng ' c6 tac dl,lng t6t toi sue khoe cua toi . a phan truoc
toi da tLing n6i, cha khong thich cu<)c s6ng voi nhCtng cdn tuc
gi�n am tham, cling khong hi v9ng toi trd thanh thu h9c gia
voi dSu 6c ngay ngo . Do v�y, ong rat tan thanh voi nhetng tro
chdi lanh lQi, hoc;it bat nay.

B6ng nhien, t6i keu len m<)t ti�ng "Cha cha " , nhung nhanh
ch6ng dLing lc;ii, th1 ra trong tr�n chi�n rat soi n6i d6, toi vua
"Ch�t" m(>t nhat, m(>t kh6m hoa d nha hang x6m da bi rdi
xu6ng dat, nhlJY va canh hoa bay tu tung trong khong trung . Cha
l�ng nguoi quan sat, xem toi se giai thich chuy�n nay th� nao .

� 16 9 ')1;;;
 Toi nhin canh c6ng nha hang x6m, chling thSy c6 nguai ra,
cung khong phat hi�n ra cha dang quan sat tOi . Luc d6 toi dang
mu6n quay nguai "Tr6n thoat" thi cha da gQi l<;ii.

"Carl . . . " .

Luc d6, toi bi�t rling chuy<?n nay chling con each nao c6 th�
tr6n ch9y du<;jc, ben ch�m rai d@n ben cha.

" Con khong bi�t con da ph9m l6i hay sao?"

"Con bi@t" . Toi h9 giQng tra lai cha .

"V�y con nen lam gi? " . Cha khiem kh�c n6i vai toi.

"Con khong bi@t 9" . Toi cui dau dap.

" Con trai, nghe cha n6i day, con nen sang nha hang x6m
xin l6i di" .

"Nhvng, con khong c6 9 ma" . Toi dvang nhv la dang giai

thfch, bdi luc d6 toi c6 th� chva tht,.tc st,.t lf giai du<1c ham 9 cua st,.t
xin l6i.

"Carl, con phai nha r6 rling, con nguoi ph9m l6i, trong
nhi@u trvong h<1p la khong c6 9. Nhung l6i da xay ra r6i, con
phai c6 trach nhi<?m vai hanh vi cua minh . Tuy nha hang x6m
khong trong thSy con lam, nhung hQ tht,.tc st,.t da bj t6n h9i. Con
nen di xin l6i hQ, con nguai khong nen bo di sau khi da lam t6n
thudng nguai khac. Khong phai con dang dong vai la kj si c6 d9i
d6 sao? Ki si la nguai dung cam . . . " .

"Cha a , con hi�u r6i" . Toi gibng nhv m()t kj si chan chinh
g6 cua nha hang x6m.

Ngay thu hai, khi cha toi g�p nguai hang x6m, nguoi d6 can
ban da khong d� c�p d�n chuy�n nhCtng bong hoa bj gi�p nat.
O ng chi n6i m<?t cau: "M\lc sv Witt, con cua anh la m<?t nguoi
th�t tha " .

K! si anh dung la than tvc;mg ton sung cua toi. Cha dung
hinh anh k! si d� khfch l�, giup toi cam nh�n dVQC rang xin 16i
ch�ng phai la m<?t chuy�n kh6 khan gi, cling giup toi hi�u rang
phc;im 16i bSt k� la c6 9 hay khong c6 9 thi d�u nen c6 trach
nhi�m vai nhG'ng gi minh lam.

Rat nhi�u cha m<? 1f giai s\f giao dl,lc nghiem khac d6i vai tre
la chuyen ch�, bat giac bi�n minh thanh bc;io quan, coi dua tre rSt
hen nhat ho�c thst bc;ii. HQ cha rang n�u tre khong nghe loi thi
se dung bc;io ll,fc, h�u qua cua phuong phap nay khong nhG'ng
khong th� giup tre hi�u dung v� ban than, trai lc;ii gay cha tre
cam giac lo lang va t(tc gi�n cha ill<? .

Toi da tt1ng nghe qua m<?t cau chuy�n th� nay:

C6 dua tre rat thfch m<?t con de nuoi trong nha, c�u thvong
m<?t minh clan de len nui choi, m6i Ian nhin thSy de g�m co non
tren nui, c�u cam thSy vo cling vui mt1ng. Trang tam h6n nho be
d6 cua c�u, con de chfnh la nguoi bc;in than nhSt, c�u k� cha con
de nghe nhG'ng cau chuy�n minh nghe thSy va nhG'ng di�u huy�n
tvC:lng. C�u cam thSy cung vai de len vach nui phoi nang la
chuy�n hc;inh phuc nhat.

Nhvng c6 m<?t ngay c�u tinh d�y sau khi nam phoi nang
tren vach nui, giSc mo c�u nam mo chfnh la minh va chu de do
se C:l lc;ii day, nhvng khi c�u tinh d�y khong thay de dau ca. De
con tU trvac chva baa gio di xa, nhvng horn nay qua th�t khong
nhin thay nua. C�u be lo lang chc;iy tim khap vach da nhvng van
khong tim thsy. C�u kh6c vi nghi rang khong th� g�p du<1c nguoi
bc;in than nhat cua minh nua.
 Troi tbi rat nhanh, c�u nhanh ch6ng chc;i.y v� nha. C�u k�
cho cha nghe v� chuy�n da xay ra, hi v9ng ong se giup m1nh fim
de v� . Khong ngo, cai ma c�u nh�n v� chi la m<?t tr�n don. Don
roi vo finh da lam barn gi�p m�t mUi cua c�u, phan tran d1ng bi
chay mau.

"Ta chi c6 con de nay, khong fim dti<!c n6 th1 dttng c6 trd
v� nua . . . " . N6i xong ngvoi cha da dgy c�u ra khoi ct'.ta.

C�u be vo cling bu6n ba.

M<?t m1nh c�u chc;i.y len vach nui den t6i. C�u cang chc;i.y
cang khong th� nghi v1 sao cha lc;i.i danh m1nh? C�u lc;i.i chling c6
9 lam mat de. "Khong fim dti<!c de, m1nh cCmg rat bu6n ma" . "V1
de, cha n6i rbng m1nh vinh vi�n khong dti<!c v� nha, le nao m1nh
lc;i.i chling bbng m<?t con de sao?"

Khong lau sau, c�u be nhin thay m<?t di�m sang d phia xa.
Khi l9i gan, c�u nhin thay de, n6 dang g�m co rat thong dong.

Bat ch<1t c�u be nghi, minh da phai chju tr�n doi roi khong
thtidng ti�c cua cha li�n cam lay m<?t hon da to.

" Chi VI may . . . nen cha moi d6i Xlt voi tao nhti th� . . . " . C�u
be vua kh6c, vua cam hon da d�p lien ti�p vao dau de.

Ngay thu hai, m9i ngvoi phat hi�n thay m<?t con de da ch�t
tren nui, con c�u be th1 vinh vi�n khong trd v� nha nQa.

Chung ta c6 th� h1nh dung ra rbng, c�u be d6 da dau khcS

th� nao , c�u da ti,t tay gi�t ch�t nguoi be;m than nh§.t cua m'inh.

St,t b1;10 lt,tc va chuyen ch� cua ngvoi cha da d€ lc;i.i m<?t bong
den khung khi�p, khong gI c6 th€ x6a nhoa dti<!c trong dau 6c
non not cua tre thd, khi�n m<?t c�u be v6n di t6t d�p trd thanh
m<?t con quy tan bc;i.o.
 T6i cho r�ng di�u then ch6t trong giao dl,lc d6 la khong d6i
lua lf tfnh, khong pha ho9i sue phan doan cua tre . M9t khi bi mat
di nang h,tc phan doan thong thuang , trong ca CUQC doi mlnh tre
khong th� phan doan chfnh xac st,t t6t xau, tfnh dung sai cua st,t
v�t. Cha da yeu cau toi dLtng tt1 di�m nay.

N�u toi n6i nhililg loi khong khach khf vai nguoi khac, ong
khong chi trfch toi ngay l�p We, ma trvac tien phai xin 16i nguoi
khac. O ng se n6i vai d6i phudng r�ng: "Con toi lan len a nong
thon, do v�y mai n6i ra nhililg cau nhv v�y, xin ngai dt1ng d� y" .
Luc d6 toi se tt,t nh�n thay nhililg loi mlnh n6i ra la khong hQp lf,
sau d6 nhat djnh t6i se hoi cha v� nguyen nhan trong d6.

D<1i khi t6i hoi, 6ng se n6i: "Nhililg loi con n6i vua nay, n�u
dLtng v� g6c de) d<;io lf ma xem xet th! khong c6 gl la khong dung,
hdn nua cha cung cho r�ng la nhv v�y. Nhvng truac mf;it nguoi
khac n6i v�y se khong t6t. Le nao con khong phat hi�n ra, sau
khi con n6i nhv v�y, ngai Tom da do mf;it len d6! M9i nguoi chi
VI thfch con, l9i ng9i st,t c6 mf;it cua cha nen mai khong n6i ra,
nhung chac chan ong ta se rat tuc gi�n. V� sau sa di ngai Tom
khong n6i gl chfnh la vi con n6i chuy�n ki�u d6" .

VI khong mu6n lam t6n h<;ii d�n nang lt,tc phan doan cua toi ,
cha thuong giang d<;io lf cho t6i nghe thong qua m(>t s6 bi�n
phap thi�t tht,tc, cai ma toi CO th� d� dang hi�U dtiQC.

f)� nh€m m<;inh nhililg vu di�m trong phlidng phap giao dl,lc
nay, cha da tran thu�t l9i trong nh�t kf cua 6ng .

" N�u toi dva ra danh gia vai con trai, c�u be se l�p tuc hoi
l9i : "Nhung cai ma con n6i la th�t'' . Luc d6, toi se d�n dat tt1ng
bvac: "Dung v�y, cai con n6i la tht,tc, nhung ngai Tom c6 th�
nghi: 'Ta c6 each nghi cua minh, nguoi nho nhu c�u lam sao
ma bi�t du<1c ' . Hdn nua , cu cho la nhung loi d6 cua con la
dung thI con cung khong nhat thi�t phai n6i ra, bdi VI d6 la
chuy�n ai nSy d�u bi�t r6i , con khong thSy mQi nguoi d�u im
l�ng khong n6i ti�ng nao hay sao? N�u con nghi dmg chi c6
con bi�t thI qua thtjc la ngcSc qua r6i . V� phltdng di�n nay, mQi
nguoi trach m<?t dua tre la chuy�n tSt nhien, bdi VI trong qua
tr1nh lon len tre se c6 rSt nhi�u khuy�t di�m, n6i ra thI con gI
xSu h6 hdn . Cho du la nhu v�y thI chttng phai mQi nguoi d�u
gia vo khong bi�t voi nhll'ng khuy�t di�m cua con d6 sao . N�u
con cho ding mQi nguoi d�u khong bi�t khuy�t di�m cua minh
thI c6 phai la cu dam lao theo lao khong . Tren thtjc t� , mQi
nguoi da bi�t 16i sai nhung khong n6i ra VI nghi d�n th� di�n
cua con , chi la khong mu6n con mSt di si di�n ma thoi. Nhu
v�y con da hi�u du<1c long t6t cua mQi nguoi d6i voi minh hay
chua . Con sau khi phat hi�n sai lam cua nguoi khac, con nen
lam th� nao? Cung nen nhu v�y d6. Thanh kinh chttng phai da
n6i : "Vi�c ma minh khong mu6n lam thi cung dung ep di lam" ,
dc;io li chinh la d ch6 nay, do v�y vc;ich tran khuy�t di�m va sai
lam cua nguoi khac thi th�t la khong t6t.

Sau khi nghe xong nhCtng loi giang giai d6, do tu6i con nho
nen con van con thsy co chut md h6 kho hi�u, bai vi tam tri cua
tre con khong phuc tc;ip nhu nguoi lon , hdn nua phudng thuc xt'.t
li nay c6 th� duQc coi la khong thanh thtjc hay s\f phuc tc;ip qua
som, nhung toi cho rang lam nhu v�y la h<;5p tinh h<;5p lf.

N�u con van khong hi�u, lc;ii dua ra cau hoi : "D6 chlmg phai
la n6i d6i hay sao " , toi se ti�p tl,lc giang giai: "Khong, khong phai
la n6i d6i , vi quan tt'.t' . Con khong nhst thi�t phai n6i d6i, chi can
l�ng le la duc;:ic r6i. N�u tat ca mQi nguoi cu bat 16i sai cua nglfoi
khac, r6i dem phdi bay n6 truoc m�t mQi nguoi, v�y thi th� gioi
nay chang phai la m<?t th� giOi cai c9 hay sao? N�u v�y thI chung
ta khong th€ yen tam lam vi�c va sinh s6ng r6i" .

Nhung , d6i voi Carl, t6i khong can phai n6i nhi�u nhv th�,
chi voi vai cau n6 da 9 thuc dv<;c sai lam cua minh, nvoc mfo
lung trong va dam baa Ian sau se khong tai phc;i.m rn1a.

Toi da giao dt.ic con trai cua m1nh nhv th�.

Toi tin r�ng phlidng phap giao dv.c cua minh la h<;p tinh
h<;Jp lf, chva h� c6 thai d<? chuyen ch� voi Carl, ding khong vui
lap di lf tfnh, cang khong lam t6n hc;i.i d�n nang h,tc phan doan
cua con .

Tu m<?t s6 phudng di�n ma n6i , phudng phap cua t6i c6 th€

g9i la "Phudng phap giao dv.c nguoi Ion h6a" , sa di c6 th€ dc;i.t
dv<;c thanh tvu nhv ngay nay, con c6 19i trong vi�c khai pha ti�m
nang ngon ngu cua tre.

Do tU v\,tng cua con phong phu, thong dc;i.t nghia tu, vI v�y
chi can m<?t chut la hi€u dtiQC ngay. Tre con tren th� gioi nay do
sv hc;i.n ch� v� ngon ngu, nen thvong xuyen c6 m<?t s6 ch6 khong
th€ hi€u dv<;c voi each giao dv.c dang thtjc thi hi�n thoi.

Trang moi trvong cua toi c6 rSt nhi�u nhCtng b�c cha m�
sau khi nhin thSy nhCtng bi€u hi�n khong t6t cua con v� phudng
di�n nao d6 th! luon chi trfch trvoc mi;it, c6 m<?t s6 con thv<;ng
cang chan hc;i. cang tay, trach t<?i con cua minh khong l� phep,
nhung lc;i.i khong ki€m tra m9t chut phudng phap giao dv.c cua
chfnh minh" .

sv th�t chi�n thang hung bi�n, d€ tU'ng bvoc tran thu�t lc;i.i
Slj chfnh XaC trong phlidng phap giao dl).C CUa cha, toi Se n6i
cho m9i nguoi cling nghe m<?t vf dv., nhv v�y se cang c6 tfnh
thuy�t phv.c:
 Antoni la m� cua Carl. Carl - nguai c6 cung ten voi toi, la
m<)t dua tre vo cung lanh k;i . Nhung toi phat hi¢n ra c�u be
c6 rat nhi�u th6i quen khong t6t, vf d1.,1 kI thi nhilng dua tre
khac nh6 hdn minh hay luon n6i ra nhilng di�m khong t6t cua
nglioi khac.

C6 m<)t Ian tren duang g�p gia dinh Antoni, toi vui ve n6i
chuy¢n voi hQ, d6ng thai xoa dau c�u be Carl nh6 kia d� bi�u thi
st,t than thi�t.

"Giao su! Trang ngai nhu m<)t xac ch�t v�y, m�t ngai trilng
qua! " . C�u be Carl khong chut do dt,t nao da n6i voi toi nhu v�y.

Tht,tc ra, nhilng lai c�u n6i d�u la th�t, ft nhat v� m<)t
phudng di¢n thI cung nhu v�y. Nhung ma chi!ing qua do toi
khong c&n th�n ma bi cam l<;mh, b¢nh vai ngay. M�t cua toi trilng
xanh la chuy¢n rat binh thuang . Khi b�ng tu6i c�u ta truoc day,
toi cung khong bao gia n6i nhu v�y trong finh canh d6. Luc d6
cha thuang n6i voi toi, cai gI la m<)t hanh vi l� phep, cai gI la
hanh Vi khong l� phep , do V�Y t6i bi�t dliQC n6i nhli V�Y la rat
khong lich st,t, hdn nva nhilng tu ngv ma c�u be Carl d6 st'.t d1.,1ng
khong c6 each nao c6 th� lam nguai khac ti�p nh�n du9c.

Trong hoan canh nay, toi khong nen tUc gi�n voi m9t dua
tre, nhung luc d6 c�u be da lam toi kh6 xt'.t.

M� c�u be vo cung tUc gi�n, co da lt,ta ch9n phudng phap

ma tai khong th� nga tai.

"Th�t chi!ing ra sao ca, sao con l<;ti dam n6i voi Giao su nhu
th� ha? " . Co da tat m9t cai vao ma c�u be.

Toi nhanh ch6ng can ngan, nhung c�u be khong vi th�

ma dllng :
 " Con n6i hoan toan la st,t th�t, n�u m� khong tin thi nhin
m�t ong ay di . . . Con khong n6i sai . . . Sao m� lc;i.i danh con, sao
m� danh con" . C�u be tuc gi�n n6i vai nguoi m�.
Antoni qua kinh hai, wa keo c�u be, villi buac nhanh nhu
mu6n chc;i.y khoi ndi nay.
Nhin bQn h9 da di xa, toi mai tha phao nh� nh6m, c�u be
Carl v� nha nhat djnh se bj danh m9t tr�n len bo xu6ng ru9ng.
Toi hi�u rltng can b�nh thich n6i ra nhCtng hc;i.n ch� cua c�u
be Carl nay tuy la da c6 tu be nhung Ian nay khong phai do c6 9,
chi la c�u chua bi�t dling ngon tu hQp If d� bi�u dc;i.t 9 nghia cua
ban than. N�u c�u be n6i vai toi rltng: " Giao su Carl, m�t ngai
lam sao khong h6ng hao nhu mQi nguoi ma lc;i.i trling bc;i.c th� kia?
C6 phai ngai dang mlic b�nh khong " . Nhu v�y, cung vai each
bi�u dc;i.t cua c�u be nhung 9 nghia lc;i.i khong gi6ng nhau. Cach
n6i dau rat d� bj hi�u nham, con each sau lc;i.i th� hi�n st,t quan
tam tai nguoi khac.
Con v� Antoni, each lam cua co cang khong dling, co nen
dung m9t each thuc ma mQi nguoi d�u c6 th� chap nh�n duQc d�
giai quy�t vai c�u be, chu khong nen trttng phc;i.t nhu v�y. Tu
di�m nay c6 th� thay, st,t giao d1,1c thuong ngay cua co d6i vai c�u
be la chua day du, each thuc lc;i.i khong thoa dang.
Toi hi v9ng rltng co Antoni c6 th� hi�u r6 dc;i.o If nay, n�u
khong thi c�u be c6 cai ten gi6ng toi se khong c6 duQc m9t cu9c
s6ng t6t d�p.

Phe binh d6i vai tre, di�u quan tr9ng nhat d6 chfnh la phai
khi�n chung tam ph1,1c khSu ph1,1c. Cau n6i nay tuy rat ddn gian
nhung chang phai la m9t chuy�n d� dang c6 th� tht,tc hi�n duQc.
 Tn.toc tien, b<;m phai dung nhCtng d<;io lf hay cau chuy¢n ma
tre c6 th� hi�u duQc d� giao dvc. Khi giang d<;io lf, phai n6i d� hi�u,
khong nen dling nhCtng thu d tSng qua cao d� bttt tre phai hi�u.

Di�u nen chu 9 d6 la: Phe binh khong c6 nghia la trttng

ph9t hay coi tre nhu cai s9t rac d� trut m9i si.t bi.tc d9c cua minh.
CSn luon ghi nho rlmg: M6i ct'.t chi, m6i ngon tu cua cha m� d�u
CO nhCfng anh hlidng Vtnh Vi�n toi CUQC doi tre.

Trang van d� giao dvc, cha luon quan sat ti mi tttng chuy¢n
ma toi lam, d6c long lf giai, ong lam ro chan tuong si.t vi¢c sau d6
moi phe binh toi.

vr dv, c6 nhi�u luc, cha phat hi¢n toi da giam hfrng thu voi
vi¢c h9c hanh, bdi vi tU truoc tai nay toi luon la m<)t dua tre thfch
hQC hanh , nhCfng finh canh nhl.f th� Se d� clan toi Slj chu y CUa
ong. Luc d6 trong dsu ong se phan anh la: "Dua tre nay khong
cham chi h9c t�p" , chu khong phai la "Carl, con lam sao v�y?
Con da gi;tp chuy¢n khong vui hay van d� gi? " .

Luc d6 cha khong chi trfch toi ngay l�p tuc, ma dQi d�n khi
c6 thoi co thfch hQp d� cling n6i chuy¢n m<)t each kien nhan.
C6 m<)t lSn cha phat hi¢n toi cSm m9t quy�n sach va gilt d m<)t
tu th� rat lau, b� ngoai bi�u hi¢n nhu toi dang h9c, nhling tren
thi.tc t� rat lau ma van chl.fa l�t sang m<)t trang moi, chi ng6i d d6
lam vL

DQi d�n . khi toi nghi giai lao, ong ben n6i: " Bat k� xay ra
chuy�n gi con ding nen chuyen tam, b�n chf; chi c6 t�p trung
tinh thSn moi thu du<;jc hi�u qua t6t. N�u khong thi.tc Slj d� tam
thi c6 danh thoi gian bao lau di nfta, cling ch�ng thu lc;ii hi¢u qua
gL Khong d6n toan be? tam trf vao h9c t�p va lam vi¢c thi th�t
lang phf" .
 Toi nhin cha n6i nho : "Cha a, cha ding chu 9 than s�c cua
con di dau m§.t khi hQC a?"

"Dung v�y, cha cho rang con la m9t c�u be ngoan, tu khi
cha d<;iy chu cho con d�n nay, con luon hling thu voi chuy�n h9c
hanh, nhung vi sao horn nay con l9i ld d�nh nhv v�y? Con trai,
hay n6i cho cha nghe, la con da mat di hling thu voi vi�c h9c t�p
r6i hay sao?"

"Khong , khong phai, cha a . . . " - Toi ngSm nghi m<?t luc r6i
n6i: "Con vSn rat hling thu voi vi�c h9c, khi clan n�m dliQC
nhCtng ki�n thuc nay con cam thSy rat h(;1nh phuc" .

"Th� vi sao con l9i khong t�p trung trong bu6i h9c ngay
hom
� nay?. " .

"Ch'1 Vl.
' . . Ch'1 Vl.
, ..".

"Chi vi cai gi, khong sao dau, n6i cho cha nghe nao! " . O ng
n6i voi gi9ng day mong mu6n.

"Chi la horn nay con dc;>t nhien nghi rang, con h9c nhi�u
ki�n thuc th� li�u c6 tac d\,ffig gi khong?" . Toi n6i ra nhCtng di�u
trong long minh. "Con nghi rang h9c thQ illQC c6 th� xay nha va
lam cac di.,mg c1.,1 trong gia dinh, h9c ren c6 th� t<;io ra cac nong
c1.,1, nhung con h9c ngon ngu va thd ca thi dung d� lam gi? Chi
d,:ze chd'1 th 01
� · a' ?. " .

Toi tra loi nhu v�y, b6ng dung trong ong trao dang mc;>t cam
giac sung suong , bC:Ji vi 6ng bi�t t6i da bM dau dao sau hdn lop 9
nghia cua cau hoi d6.

Ong cho rang d6 tht,tc st,t la mc;>t thoi Cd t6t d� ti�n hanh
giao d1.,1c sau s�c hdn d6i voi toi.

"Con trai a, con dva ra cau hoi nay, cha v6 cling vui mling,
bdi vI con dang tu duy" . Cha truck tien kh�ng djnh hanh vi cua
t6i, sau d6 giup t6i lf giai duc;:ic nhffng nghi ho�c cua ban than.

"Truac tien, ki�n thuc la khdi ngu6n cua tat ca nang luc;:ing.
N�u khong c6 nhffng ki�n thuc v� h,tc h9c cd ban thI con lam sao
bi�t duc;:ic can bao nhieu thanh g6 d� gilt vffng m<?t can phong
day? N�u khong c6 s6 h9c thI lam sao c6 th� tfnh toan ra luc;:ing
g6 c§.n dung day? N�u khong c6 ki�n thuc n�n tang, thI nguoi
thc;:i xay se vinh vi�n ch�ng bao gio xay duc;:ic m<?t ngoi nha, hQ
chi c6 th� hang ngay d6i di�n vai nhffng d6ng g6 cltng nhfic d6
thoi, chi e rang anh ta d1ng bi bi�n thanh m<?t kh6i g6 d6! " . Cha
n6i cho toi nghe m<?t each hai huac nhffng d9o If d6.

Toi nghe d�n day ben cuoi lach khach len.

" N�u nguoi thc;:i ren khong hi�u duc;:ic phai cho mi�ng sflt
vao 16 nung sau d6 bi�n hinh cho n6 thI lam sao hQ c6 th� lam ra
nhffng v�t dt,mg nay chu? D6 la ki�n thuc v�t If. N�u ki�n A ':c
nay ma hQ ding khong bi�t thI c6 th� hQ da bi nhffng kh6i sflt d6
lam cho dien d9i r6i, n6i chua chltc thI c6 le hQ se dung rang
minh ma g�m nham chung r6i ! " - Cha dung hanh d<?ng dung
rang g�m - " Con doan xem se xay ra di�u gI? " .

" Nhat dinh se gay rang . . . " . Luc d6 toi da cuoi Ian ti�ng.

"Con trai, ghi nha ki rang thi ca, van h9c, h<?i h9a, am nh9c,
tri�t h9c, d6 d�u la trf tu� cua loai nguoi, la nhffng thu d�p nhat
tren th� giai nay. VI sao cha d9Y con cac ngon ngu khac nhau
chu? Khong phai vI mu6n con trd thanh m<?t nha ngo9i giao hay
phien djch, ma vI mu6n con cang hi�u t6t hdn v� nhffng qu6c gia,
nhffng khu vt,tc hay nhffng n�n van h6a khac nhau. Con n6i thfch
Dante, n�u con khong hi�u ti�ng Y thI lam sao con c6 th€ hi€u
duc;:ic chfnh xac Dante day? Nhffng cau thd hay d6, con chi dung

-;:::{__ 1 s a Jt;;-
ti�ng m� de th1 lam sao hi�u d119c chfnh xac cai hay, cai d�p cua
n6, khong th� cam nh�n n6 m<?t each toan di�n d119c. Con m<?t
di�u rftt quan tr9ng d6 la, con trai a, n6 gi6ng voi loi con n6i, con
cam nh�n dltQC ni�m VUi trong hQC t�p, cam nh�n dltQC Slj h<;mh
phuc, le nao chva du hay sao? M<?t con ngvoi c6 d119c ni�m vui
va h;;inh phuc, v�y th1 con g1 ma chva thfty man nguy�n neta? " .

Nghe d�n day, m�t tai anh len m<?t st,t thfch thu, nhetng st,t
b� tfic da hoan to�m d119c thao b6.

Cha cho dmg, sd di toi c6 thanh tt,tu h9c t�p nhv ngay nay,
di�u then chf>t chfnh la Slj cau thj va cam giac h;;tnh phuc ma t0i
c6 d119c trong qua tr1nh h9c t�p.

Ngvoi lam cha khi phai d6i di�n voi nhetng vvong m�c cua
tre th1 nen t�n finh va kien nhan giang giai. N�u hanh vi d6i voi
tre ma khong suy xet ki cang, chi giai thfch m<?t each phi�n di�n
th1 khong nhetng khong c6 tac d1,mg tr9 giup, trai l;;ii con gay ra
nhCtng anh hlidng khong t6t.

Bay gio toi dva ra m<?t gia thi�t. gia d1.,1 khi tre dang khong
t�p trung vao vi�c h9c, ngvoi lam cha l;;ii khong quan tam va giup
da ma l;;ii dung phlidng thuc trach m6c thi se clan tai m<?t k�t qua
hoan toan khong gi6ng voi trvong h9p tren .

Khi tre cam sach d9c ma khong t�p trung, nglioi cha phat
hi�n tre ch�ng h� l�t m<?t trang sach nao, chi ra dang ve nhv
dang ng6i h9c thoi, ben n6i: "£)6 ng6c kia, dang lam g1 v�y".

"Con dang xem sach . . . ". Tre bi S\f tho b;;io cua ngltoi cha
lam s<! cltng do ca ngvoi, danh phai n6i d6i nhv v�y, cho du v6n
di tre cling khong mu6n.

" N6i lao, l;;ii con Ilia d6i a" .

� 181 ]);;
 " . . . " . Dua tre ch�ng c6 each nao tra loi.

"Con, con dang nghi" . Dua tre v6n di djnh n6i each suy
nghi cua minh vai nguoi cha nhung luc d6 da khong n6i ra loi.

"Con nghi gi, mau n6i ra dil

"H9c nhftng cai nay c6 tac dt,mg gi" . Dua tre dung cam n6i
ra nhftng suy nghi trong long minh . " Nguoi th<! ren con ren ra
nhftng dt,mg c1,1, nguoi th<1 xay c6 th� xay nha, nhftng chu nghia
va thd van nay c6 tac dt,mg gi chu? " .

"Th�t khong ra cai th� th6ng gi" : Nguoi cha cho con m<?t
cai tat. "Tht,tc st,t la ch�ng c6 chi cau ti�n gi ca, l9i cam tam tinh
nguy�n lam m<?t nguoi th<! dt,ta vao sue cua minh d� ki�m cdm
qua ngay, th�t la t6n cong ta r6i " .

" Nhung , con khong hi�u . . . " .

"Khong hi�u gi, cha bao con hQc thi cu th� ma hQc di, c6 gi
ma hi�u hay khong hi�u" .

Nhftng nguoi cha d6i xli vai con nhv th� th�t dang trach,
may m�n khi toi da khong c6 nguoi cha nhv th�.

Cach thuc nay vua lam mat di m<?t thoi Cd t6t trong vi�c
giao d1,1c, cG.ng lam tc5n h9i d�n long tt,t ton cua tre, cang gay go
hdn d6 la da lvu l9i m<?t Sn tu<1ng xSu, tre se cho r�ng, hQc t�p la
m<?t chuy�n dang s<1, m1,1c dich cua vi�c hQc t�p chi la d� d6i ph6
vai cha minh ma thoi.

Vai each giao d1,1c nhv v�y, thi lam sao c6 th� b6i dvang ra
nhftng thien tai chu? Ngay ca d�n nhftng nhu cau cua ban than
minh con bj vui lSp thi lam sao n6i d�n cai khac day?

Toi cho r�ng, sd di m<?t nguai bi�n thanh ich ki, ac d<?c, hen
nhat, yeu du6i hoan toan den tu h�u qua cua each giao dvc sai
lam nay ' hay n6i each khac, d6 v6n di khong phai la giao dvc.

Cha toi luon chu tntdng r�ng, cho du la m<)t dua tre thi cling
nen d6i dai nhtl m<)t ngtloi lon, can phai ton tr9ng chung gi6ng
nhu ton tr9ng m<)t nguoi lon.

Giao dvc nen nghiem khfic nhung khong th� lam t6n
thudng den long w ton cua tre, neu khong thi h�u qua cua n6
th�t vo cling dang sc;:i. M<)t dua tre v6n di c6 th� dc;it duc;:ic thanh
tt,tu lon , neu bi mat di long w ton thi nhanh ch6ng trd thanh m<)t
nguoi hen nhat, nhu nhuc;:ic.

£)� tre W tr9ng thi nhat dinh phai tin tu6ng chung. Bat lu�n
la nguai lon hay tre nh6, khi nh�n duc;:ic s\f tfn nhi�m cua nguai
khac thi se tan tr9ng chfnh ban than minh. B6 bu<)c tre khong
duc;:ic lam cai nay, cai kia se khong b�ng trn nhi�m , kien nhan
thuyet phvc thi se cang c6 hi�u qua hdn . Neu cha m� luon d6i xli
nhu voi m<)t nguai hu h6ng thi tre c6 kha nang se trd thanh m<)t
nguoi hu h6ng . NhGng dua tre nhu v�y se clan mat di ni�m tin.
Khong c6 long w tin thi long w ton cua tre cling se w nhien
mat di.

Long t\,f ton cua tre rat quan tr9ng, do v�y trong S\f giao dvc
nghiem khfic voi tre, nen ' coi tr9ng di�m nay tu dSu toi cu6i, bat
lu�n la c6 9 hay vo 9 thi khong nen d� chung phai chiu bat ki s\f
t6n hc;ii nao den long t\,f tan cua chfnh minh.

Khi toi cling an cdm voi cha m�, cha luon d6i dai voi toi nhu
m<)t nguai lon, cling n6i chuyen va ban lu�n v� hudng vi m6n an.
N6i chuy�n khi an cdm ding l\fa ch9n nhltng d� tai ma toi c6 th�
hi�u duc;:ic, n6i chuy�n binh d�ng voi toi. C6 nhGng gia dinh

� 183 ]);;;
khong cho phep tre n6i chuy�n trong khi an cdm, cha m�
nghiem khtic nhv d9a n<;lt nguoi khac, khi�n tre cam thay an cdm
cu nhv la mc)t ct,tc hinh . N�u dem toan be) khuy�t di�m n6i ben
ban an, phe binh d6i voi tre thi khong nhftng lam mat di ni�m vui
trong beta an, con lam anh hudng d�n Sl,f thtidng thuc m6n an,
cang nghiem tr9ng hdn d6 la khi�n tre cam thay minh ch�ng c6
fch gi m1a, lam t6n thudng nghiem tr9ng d�n long tl,1 ton cua
chung. Nhftng nguoi cha nguoi m� nhv th� luon khi�n tre phai sQ
s�t, cui nguoi, nhu v�y tre con c6 st,t tt,t ton gi m1a?
C6 mc)t s6 b�c cha m� d� d� dang quan giao, c6 9 lam cho
tre sQ minh, can ban khong d6i dai binh d�ng, ma coi minh
gi6ng nhu mc)t quan chu, con tre thi nhu mc)t no l�. Nhv v�y chi
khi�n tre tr6 nen nhut nhat. M<?t con nguoi nhut nhat mu6n d<;lt
dv9c thanh cong trong xa h<?i nay qua tht,tc vo cung kh6 khan.
Trang gia dinh cua minh, toi khong chi la b<;ln cua cha m�, b<;ln
cua vQ va con trai, d6ng thoi cling la be;m cua nhftng nguoi lam
trong gia dinh. Chung toi ton tr9ng va d6i xl'.t binh d�ng voi nhau.

Nhftng van d� cua tre c6 khi la khong hQp lf va khong logich

nhung hay suy nghi ki xem, nhftng tri thuc cua nguoi lon cling
kh6 tranh khoi c6 nhftng luc rat dang cuoi nhv v�y, do v�y bat k�
tre dva ra nhftng cau hoi th� nao thi quy�t khong duQc cuoi nh90
tre. Khong nhftng khong duQc cuoi che ma con phai than thi�t
tra loi tre. N�u cha m� cuoi nh90, tre se vi sQ hai ma khong dva
ra cau hoi nfta . Dua ra cau hoi la each giup tre tang them st,t hi�u
bi�t, nen t�n dt,mg each nay d� khdi gQi kha nang ti�p nh�n ki�n
thuc cua tre. N�u g�p van d� minh khong hi€u thi c6 th€ thinh
giao nguoi khac, cling c6 th� thong qua st,t nghien cw sau d6
kien nhan giang giai cho tre.

Cha m� khong nen lam tro cuai cho tre, b6i vi sau khi tre bi
lam tro cuoi se d� dang trd thanh mc)t nguoi khong bi�t xau h6 la

�18 4 ));;;
gi, se trd nen tho b<;io. Cha m� khong nen lam tro cuoi va c6
nhCtng tinh hu6ng ling ph6 tuy ti�n voi tre. Cha m� nen d6i dai
th�t chan thanh trong m9i van d� d6i voi tre.

D6i voi toi, cha chua ti1ng dung phudng phap lua d6i.
Khong chi c6 v�y, ong ding chva ti1ng lt1a d6i bat ki nguoi nao
khac. Cha toi cho r�ng lua d6i la m<?t hanh vi t<?i l8i, la di�u ma
thuc;mg d� khong cho phep .

N�u lua d6i tre ma bi phat hi�n, tre se khong tin tudng cha
m� nfta. Cha m� danh mat ni�m tin Ci tre thi h�u qua se rat
nghiem tr9ng . Lua d6i tre thi tre cting se h9c each d6i g<;it
nguoi khac .

Bay gio, c6 rat nhi�u cha m� cho r�ng con tre khong th�
lam cai nay, khong du<;jc lam cai kia, tat ca m9i thu d�u lam cho
con, k�t qua la tuy�t d9i da s6 tre mSt di long tin voi nang h,tc cua
chfnh ban than minh.

D�c bi�t la nguoi m� cua tre, tU khi tre con rSt nh6 nen kien
nhan d9y tre h9c each cai CUC ao. Cho du tre khong bi�t khau,
lang phi thoi gian nhung lam m<?t nguoi m�, day la each giao dvc
d6i voi tre, nen kien nhan d� tre h9c du<;jc di�u d6. Toi cho r�ng
day la each lam rat c6 lc;5i trong vi�c ren luy�n nang h,tc cua tre.

Cha n6i voi toi r�ng, tu khi toi con rSt nh6, m� da d9y toi
each cai cue ao, nhu v�y khong nhCtng giup luy�n t�p cac d<?ng
tac Ci tay ma con b6i dvang quan ni�m giup nguoi khac cho toi.
Do v�y, m� con d9y toi h,t di giay, m�c quan ao. Cho du rSt b�n,
m� van b6 thoi gian ra d9y toi each cdi giay.

C6 m<?t s6 b�c cha m� rSt nu6ng chi�u d6i voi con cai, coi
tre nhu h<;it minh chau, sc;5 nga bi say sat nen ngay ca chdi cling
khong dam d� tre chdi m<?t each nhi�t tinh, clan d�n tre khong c6

� 185 ]);;
Cd h<?i luy�n t�p Cd th�. Vai each lam nay tre se bi bi�n thanh
m9t thu rac n1C:Ji, chling bi�t lam chuy�n gL

Con c6 m9t s6 b�c cha m� vi mu6n tre nghe loi nen da

dung nhCtng cau chuy�n rat dang Sc:/ d� d9a n9t. Nhu v�y se lam
cho nao tre tran ng�p toan nhCtng di�u dang s<!, khi tre khong
th� chju dt,tng du<1c nll'a thi se clan tai st.t h6n lo9n than kinh . Tre
tin vao cha m�, nen nhll'ng loi cha m� n6i chung d�u nghi la th�t.
Do v�y m6i b�c cha m<? hay chu 9 each huang clan d� tre khong
s<! bong dem . Dung nhCtng loi ham d9a hay ma quy d� d9a tre la
VO cung co h9i.

Cha k� cho toi nghe nhi�u cau chuy�n, c6 nhCtng luc k�

chuy�n than tho9i, nhung ong luon nhan m9nh chuy�n than
tho9i la khong c6 tht.tc, la con nguoi tuC:Jng tu<1ng ma thanh.
Trong van d� It.ta ch9n, ong rat chu 9 k� cho toi nghe nhCtng cau
chuy�n v� nhll'ng vj anh hling c6 9 chf phan dau vudn len, dem
l9i thu anh sang clan duong, ID\.IC dfch la thong qua cau chuy�n
nay giup toi hi�u du<1c d9o lf, phSm chat anh dung, kien cuong.

Gia dinh la mai am, nhung khong c6 nghia la buong long,

khong quan tre. Gia dinh nen la l� duong cua tinh yeu. Tre phai
trll'C:Jng thanh trong Stj quan tam cua gia dinh, ngay tu nho tre
nen hinh thanh ni�m tin lam nguoi tU trong gia dinh, chu khong
phai do each giao d\.IC khong t6t ma mat di long ttj ton.

Nuoi dvang tfnh each kien cuong va dung khf la m9t n9i
dung quan tr9ng trong vi�c giao d\lc tinh than cha toi. Chung ta
nen SOID CO dU'</C dung khf, trong hanh trinh CUQC s6ng CUa minh,
chung ta thuong xuyen phai d6i m�t voi nhCtng nguy hi�m va tai
n9n, co luc con rdi vao tinh canh day song gi6. Con dung khf
chfnh la vu khf kien cuong cua chung ta. Do v�y chung ta nen
som b6i dvang dung khf, cang som cang t6t. Nhling loi nay d�u
do cha noi voi toi. Thong qua S\,t giao dt.ic va nuoi duang dung
each th1 nhling nguoi nhut nhat SQ s�t bSm sinh cling co th� co
duQc dung khf, trd thanh m(>t nguoi dung cam. Tuy dung khf va
tfnh troi sinh co m(>t m6i quan h� lon toi nhau, nhung cha tOi
cho rang, n@u cha m� luc nao cling lo lang con cai se g�p t6n
thudng ma phong d9i tfnh nguy hi€m CUa S\,t Vi�c; ho�C d� tranh
•

cho tre khong chju bat k1 t6n thudng nao, th�m chf khi@n tre mat
di Cd h(>i luy�n t�p Cd th€ th1 tre Se khong CO each nao bf>i duang
dung khr. Sau khi tre lan len li�u co day du dung khf hay khong
th1 chu y@u dl,ta vao cha m� tre coi tr9ng van d� b6i dvang no
trong thoi ki au thd nhu th@ nao, tfnh quan tr9ng cua no khong
chi d bSm sinh.

Cu(>c s6ng luon co vo van kho khan bao quanh, con nguoi
th\,tc s\,t co dung khf phai la nguoi cho du co g�p kho khan nao
cling khong co minh l9i, d�u co th€ tran tinh, d6i di�n, dung cam
huong tai phfa truoc. Chi co nhling nguoi nhu v�y moi thl,tc sl,t co
gia trj. N@u khong cho du co tai hoa hay h9c thuc cao d@n may
d�u chflng co tac dt.ing gl. Nhling anh hudng cua m(>t con nguoi
trong thoi au thd Se kho CO th� XOa nhoa trong suf>t ca CUQC doi.
Vf dt.i: N@u m(>t nguoi ca doi khong dam di m(>t m1nh trong bong
t6i th1 nhat djnh ngay tu nho nguoi do da rat SQ bong t6i. Do v�y,
ngay tu nhling ngay con nho cha toi da c6 h@t sue d� toi khong
kinh hai, ho�c nghe thay nhling chuy�n dang sQ, khong d� toi
nhin thay nhling thu dang SQ. Do chfnh la bvac dau tien trong s\,t
giao dt.ic d€ giup toi trd thanh m<)t nguoi dung cam.

Nhling di�u dang SQ anh hudng tu nho, sau nay lon len d�u
se am anh, khi@n cho con nguoi ta cang nhut nhat, s9 s�t. Do
v�y, khi giao dt.ic toi, cha luon tang cuong d� phong v� phudng
di¢n nay. Rat nhi�u cha mf? thfch dung bong t6i , soi xam d� hu
d9a tre, tuy tre da yen l�ng nhvng bong den do trong tam trf tre
thi ca doi ch�ng th� xoa bo dt.tQc. Cha t6i khong bao gio lam nht.t
v�y, ong ci1ng khong cho phep m� toi, bao mau k� nhililg cau
chuy¢n ma quy khi�n toi SQ hai.

Con nha co m()t Ian, luc do khoang 4 tu6i, toi da hoi cha,
tren th� giai nay r6t cu()c co quy khong . Cau tra loi cua cha l9i
bao g6m ca hai, co th� noi la co ma ciing co th� la khong. Nhln
thay dang ve khong hi�u cua toi, cha ben hoi: "Con noi co hay
khong?" . " Con nghi co th� co" . "Con nhln qua quy cht.ta?" .
"Khong co, ca nha d�u noi khong co" . "Con nen tin vao nhililg
thu ma mM mlnh nhin thay, con khong nhin thay tuc la khong
co" . " Nhvng ngt.toi khac d�u noi la co, cCmg co ngt.toi tUrig nhin
qua" . "Toan la noi lao, chling co ai da tl1ng nhln thay quy" . Toi
cang mo h6 hon, quy�t dinh lam r6 chuy¢n nay, ben hoi: " Nhvng
cha a, luc nay cha cCmg khong n6i la khong c6 ma! " . Nhln thay
dang ve rat chan tht,tc cua toi, cha kien nhan giang giai: "Tht,tc ra
cai g9i la quy chinh la nhililg ngt.toi xau hay di h1;ti ngt.toi. Con
trong thay nhililg ngt.toi xau do, ca ngay chi mu6n bang each nao
d� h<;ii ngt.toi, lam sao d� lam chuy�n xau, b9n h9 d�u la quy.
Trang tam cua b9n h9 d�u la quy! Do v�y quy t6n t<;ti trong tam
ngt.toi xau. Trang tam ngt.toi t6t khong co quy" . " Nhvng loai quy
ma ngt.toi khac noi d�n khong phai la quy nay " . "La khong gi6ng
nhau, nhvng cai lo9i quy ma h9 noi d�n v� can ban la khong c6.
Con ngt.toi vai st,t ac tam chfnh la loai quy duy nhat tren th� giai
nay. Nho ki rang, thien SU la chi nhililg ngt.toi trong tim tran ng�p
anh sang, h9 la nhililg ngt.toi chfnh trt,tc, giup da, bi�t quan tam
tai ngt.toi khac, d6c h�t sue mlnh lam chuy¢n t6t; con quy chfnh
la nhililg ke fch ki, trong tam chi luon nghi d�n chuy¢n xau. Do
v�y ma quy khong dang SQ, chi can trong tim tran ng�p anh sang,
c6 dung khf thi c6 th� chi�n thang quy dft" . "Con hi�u r6i, cha a,
nhftng ke xau tren th� gian nay d�u la quy. Con nhat dinh se lam
m(>t ngtioi chan chfnh, dung cam, nhti v�y con se khong bi�n
thanh quy" .

Ngay w h6i con nh6 tam h6n toi da tran ng�p anh sang ,
khong h� c6 st,t sQ hai hay u bu6n. Duong nhien, chi dt,ta vao
nhftng thu nay thi vtnh vi�n khong du, con dm trai qua st,t khong
ngt1ng c9 sat, thong qua st,t ren luy�n gian kh6 moi c6 dtiQc dung
khf d� trd thanh m9t nguoi d9i troi dc;tp dat. Nguyen nhan Ion
nhat mat di dung khf chfnh n�m d vi�c ng9i kh6 . Khi ren luy�n
cho tre, nhat quy�t khong duQc nuong chi�u, th�m chf phai c6 9
d� tre chju kh6, chju kh6. Khi toi con nh6, cha chtta tt1ng bao gio
to ra thuong hc;ti t6i, cling khong cho phep m� toi va nguoi nha
lam nhu v�y, bat k� toi nga, th�m chf bi thuong thi ong luon c6
VU: "Khong c6 van d� gi, dung cam len nao, phai tt,t minh dang
d�y, con la m(>t ngtioi con trai kien ctiong , khong nen kh6c" .

Co m9t Ian, toi bi 6m, u6ng thu6c ma van khong thay da.
Nhi�t d9 cang ngay cang cao, cha t6i nhanh ch6ng dtta t6i d�n
bac st. Bae st n6i, n�u khong nhanh ch6ng hc;t nhi�t thi c6 th�
anh hudng tai nao, do v�y phai hc;t nhi�t ngay, ma hc;t nhi�t thi
can tiem thu6c. Nghe thay b�nh tinh cua tai, cha toi lo lang d�n
muc tran h�n len nhi�u v�t nhan. Luc d6 toi moi c6 3 tu6i, van
con chua hi�u tiem la gi, nhting thay dang ve lo lang cl.ta cha, l9i
nhin thay dang ve tat b�t chuSn bi cac d1.,mg Cl.,l tiem, trong long
toi cam thay rat lo lang , SQ hai d�n muc kh6c len. Khi bac St dtia
kim len tiem vao da thit, toi kh6c cang Ion hon . Cha t6i luc nay
rat lo lang . Do v�y, khi m� d�n an ui toi, cha da khuyen m�,
d6ng thoi n6i chuy�n voi gi9ng binh than: " Nhftng em nh6 tu6i
hon con khi tiem chling kh6c l6c t�o nao, chi c6 m6i con kh6c
thoi, th�t la ng9i llim d6! Con dling cam th� nay, chiu mc'.)t chut

�189 _F
th� c6 dang gl" . Sau d6 m� toi trach cha long d9 sao ma sat da
th�, cha toi n6i: "Chung ta nen d9y con dling cam d6i m�t voi
mQi van d�, dau kh6, nguy hi�m Va tai n(;l.n trong CUQC s6ng nay,
c6 nhu v�y sau nay khi Ion len, con moi c6 th� chap nh�n duQc
cang nhi�u nguy hi�m va st,t dau kh6 trong cu<?c s6ng . Thai d<?
ngay horn nay cua chung ta quy�t djnh con chung ta sau nay se
trd thanh m<?t nguoi dling cam hay y�u du6i. Do v�y thai d<? bat
dau cua toi ngay horn nay khong t6t, qua uu ai con, khi�n con
trd thanh m<?t nguoi nhut nhat, day chac chan chi1ng phai di�u
ma em hi v9ng, phai khong nao?"

Lan thu hai tiem thu6c, qua nhien cha toi da c6 thai d<? khac.
Ngay thu hai, bac si can theo dung gio quy djnh toi nha chung toi.
Vua tr6ng thay bac si, toi da ch9y bi�n mat vao trong phong cua
minh. Bae St nhin thay dang ve SQ s¢t cua toi ben clioi va n6i:
" Ra day nao, c�u be nho, ta khong phai la soi dau, tr6n ta lam
gi? " . M� toi ding n6i: "Carl, mau ra di, bac st d�n d� trj b¢nh cho
con d6" . Toi van rat SQ s¢t, bat k� hQ c6 gQi ra bflng each nao,
toi van nhat quy�t tr6n trong giliong. Luc d6, cha toi moi bac Sl
ra ngoai, n6i voi toi voi chat gi9ng on t6n ma kien quy�t: "Carl,
bat lu�n con tr6n th� nao, horn nay van phai tiem, chi c6 tiem thi
b¢nh cua con moi khoi duQc. Con xem horn qua con da tiem d6,
horn nay da rat t6t r6i hay sao?" . "Con khoi r6i, khong can tiem
nua" Toi tu trong nha tra loi cha. "Chi c6 tiem moi tr! hoan toan
b¢nh duQc, dling sQ, Carl, horn qua khong phai da tiem r6i, c6 gi
sQ dau?" . "Nhung con sQ dau " . "M<?t chut th� nay lam sao coi la
dau duQc ha? Con chiing n6i mu6n trd thanh than Prometheus
trong than tho9i Hy L(;l.p danh cap ll!a cho loai nguoi d6 sao? Khi
bi thien than Zeus trling phc;it bao nhieu gian kh6 cling khong sQ,
con con chi cham kim m<?t tf t�o th� nay da sQ, v�y thi lam sao
c6 th� trC:l thanh m<?t nguoi kien cuong, dling cam, bat khuat

�190 ]h'
day?" . "Dung, dung ! . . . " . Mi�ng toi tra lai nhung nguai van khong
nhuc nhfch . Cha ti�p tl,lc clan dat toi : "Chi c6 nhting con quy nho
moi s<1 kim cham, khong dam doi m�t voi dau kh6. M6i nguai
chung ta ai cling d�u bi b�nh, d�u phai chju st,t dau don ma b�nh
tStt mang lc,'i i . Carl, lay dung khf! Ra di nao! Cha bi�t con la m(>t
CStU be VO cling dung cam" . Luc d6 tOi Sc/ nhat khi bj nguai khac
n6i la d6 quy nho nhat gan, cha n6i v?y d� kfch thfch toi, th� la
tOi chui ra tu trong giuang, cling quen luon st,t s<! hai, cho du luc
tiem c6 dau d�n may th1 toi cling can rang chju dt,tng, doc h�t sue
d� th� hi�n la m<?t dua tre dung cam, con hat t�ng bac si m<?t
bai hat.

8Qi khi da Ion len m9t chut, d� ren luy�n dung khi, cha da
bat dau dva toi d�n nhting khu rt1ng tham gia ho9t d(>ng da ngo9i .
Lan dau tien ong dva toi di treo nui la khi toi 4 tu6i, Ian d6 toi va
chu cung treo nui, khi chung t6i treo d�n m9t vach nui doc, toi
hdi sQ hai, khong dam treo len tren. Toi nh1n cha, hi v9ng 6ng
CO th� b� toi Vt1Qt qua, cha gia bQ khong hi�U y CUa toi, ti�p tl,lC
treo len tren . Tht,tc ra, cha muon tStp luy�n dung khi cho toi,
nhung nguai chu kinh yeu l9i khong hi�u 9 cua cha toi , cu m9t
do9n dtiang 6ng l9i d� mat d�n t6i, choc l9i Sc/ t6i vap nga, choc
l9i s<! tOi m�t, choc l9i s<! tay chan t6i c6 slit s�o gi, tren dvang
chu luon kh6ng rai mat khoi toi, con gQi cha t6i di chStm m(>t
chut. Nh1n thay dang ve d6 cua chu, t6i cang Sc/ hai, ben nung
nju n6i voi cha: " Cha, cha cong con c6 dL.tQc khong 9, chan con
dau lam r6i, kh6ng di n6i nfta" . Cha toi kien quy�t W choi:
" Khong duQc, dvoi nui chi!'ing phai chling ta da n6i r�ng phai tt,t
minh treo len r6i con gi?" . Chu toi d ben c9nh n6i them vao: "Bo
di, nguy hi�m th@ nay, n6 l9i nh6 nhv v�y, d� em d@n b@ chau
,,
VStY! . Cha toi ngan can: " Chu lam th� la h9i chau, chu yeu gi
chau. Toi co tinh lam nhv th�, chinh la d� khac ph\lc ban chat

�191 :F
nhut nhat bSm sinh cua n6, d� d�n khi lan len, n6 mai c6 du
dung khf d6i di�n vai nhCtng chuy�n kh6 khan trong cu<?c s6ng
nay! " . N6i xong, cha quay dau n6i vai t6i: "Carl, lSy dGng khf cua
con ra di, hay lam m<?t c�u con trai dung cam, kh6ng c6 g1 dang
sc;:i ca, kh6ng phai sc;:i. Carl con xem cha va chu treo dttc;:ic rSt
cao" . Chu cung khuy�n khfch t6i : "Dung r6i, Carl rSt dGng cam,
c6 len nao, nhSt dinh chung ta se treo d�n dinh" . Trong kh6ng
khf c6 vu d6 cua m9i ngttai, t6i da chi�n th£ng n6i sc;:i cua chfnh
m1nh , dung cam vttc;:it qua va treo len dinh nui.

Dung cam ' kien cttang se nh�n dttc;:ic Slj ton tr9ng cua ngttai
khac. Nhat gan, hen nhat se bi m9i ngttai khinh bi. D6 chfnh la
bai h9c ma cha t6i da kh£c sau vao long t6i , di�u d6 lu6n song
hanh VOi Slj trttdng thanh CUa t6i .

Cha t6i cho rang khai pha tinh than dung cam va dam thach
thuc quy�n uy la m<?t trong nhCtng phSm chat ma m<?t thien tai
nen c6, d6ng thai d6 la m<?t trong nhCtng t6 chSt tinh than quan
tr9ng . T6 chat tinh than nay la khdi ngu6n cua nang h,tc sang t<?.O,
con nang lt,tc sang t<?.o l<?.i la m<?t trong nhCtng di�u ki�n can ban
d� t<?.o nen m<?t thien tai.

Xem trong lich Slt khoa h9c, chling ta bi�t dtt<;jc rang, pham
la nhCtng con ngttai vI d<;ii trong ljch slt nhan lo9i, h9 d�u la
nhCtng con ngttai c6 tinh than nhtt v�y.

Vf dv: Galileo chfnh la m9t nhan v�t di�n hinh. Aristotle cua
"Chan lf h6a than" da dtta ra m<?t lf lu�n kinh di�n: " Hai qua bi
s£t, m<?t to m<?t nh6 tU khong trung rdi xu6ng th1 nhat dinh qua
to se rdi xu6ng truce" . Galieo khong tin vao each nghI d6, ong
tin rang hai qua se d6ng thai rdi xu6ng dSt. D6i di�n vai Slj ch�

--,::(__ 19 2 __);;
nhc;i.o va nhCtng loi cuoi che cua mQi nguoi, ong da treo len thap
nghieng Pisa lam thf nghi�m truoc mi;'lt mQi nguoi, thtjc t� cua thf
nghi�m da cht1ng minh each nghi cua ong la dung, con each suy
nghi cua Aristotle la sai. Copernicus ding la mc;>t nguoi nhv v�y,
vao thoi cua ong , " H9c thuy�t dja tam" du9c cong bcS nhu m()t
chan If, nhung ong khong tin vao thu quy�n uy d6, ong dva ra
"H9c thuy�t nh�t tam" mang tfnh chat bvoc ngoi;'lt trong thoi dc;i.i
d6, mc':J ra mc;>t chudng moi trong khoa h9c. Cha khong bao gio
dung nhCtng thu ct1ng nhac d� tr6i buc;>c toi, khong dung quy�n uy
d� ap di;tt, bc':Ji vi ong khong mu6n nuoi dvan_g toi trc':J thanh mc;>t
con nguoi mo nhc;i.t, khong c6 ki�n giai dc;>c l�p cua minh, chi bi@t
khuat ph1,1c quy�n uy, tren th� gioi nay lc;i.i c6 rat nhi�u loc;i.i nguoi
nhv v�y.

Toi da xem mc;>t quy�n sach , d6 la ti�u stt cua nhCtng h9c gia
va than d6ng n6i ti�ng. Tu quy�n sach d6, toi bi�t dv9c r�ng cha
cua hQ va cha cua toi d�u gi6ng nhau trong vi�c coi tr9ng vi�c
sang tc;i.o ra cai moi.

Nang ltjc tu duy dc;>c l�p va nang ltjc sang tc;i.o cua nhi�u
thanh thi�u nien sc':J di khong c6 dv9c stj phat tri�n t6t d�u la do
hQ da nh�n phai hinh thuc giao dl,lc ki�u "Nh6i vjt" . Suy nghi va
quan di�m cua b9n hQ d�u bi nguoi khac nh6i nhet mc;>t each
'

ct1ng nhac, stJ giao dl,lc som ma toi nh�n dv9c lc;i.i khong phai nhv
v�y. Cha t6i luon c6 gang d� toi hvang len phfa trvac hoi;tc d� t6i
tach ra, khong d� toi C:i phfa sau d� dv9c cha keo di. C6 nhCtng
luc gi;'lp phai van d� can suy nghi mc;>t chut, cha toi khong bao gio
n6i trtjc ti�p dap an cho toi, ong luon n6i r�ng: "Con ttJ suy nghi
di" . N@u qua thtjc toi khong suy nghi ra, cha luon hoi toi nen khi
toi khong con each tra loi nua thi ong moi n6i k�t qua cho toi.
Khi giai dap van d�, n�u t6i dung phudng phap ma ong dc;i.y toi,

�193 _)::;-
cho du la lam dung hoan toan th1 ong cung chi n6i rat di�m d<;lm
vai tOi : "Dung r6i, nhung con nen c6 gi?tng dung phudng phap
khac, nhat dinh cung se lam ra" . Neu tOi lam ra vai phudng phap
cua toi, chi c6 m9t chut sai s6t th1 cha se bi�u dudng toi rat nhi�u.
Tl1 duy sang t<;lO cua tOi da phat tri�n nhv the dvai Stj c6 vu cua
ong. Sau do tOi da dan hinh thanh th6i quen nay, luon c6 gi?tng
dung phudng phap mai d� giai quyet van d�. C6 m9t khoang
thoi gian , toi hvang den nhCtng ho9t d9ng 6 trvong, cha toi cung
b�n t6i tam mi;it mui, the la ong ben dva tOi den m9t trvong
trung h9c.

Nhung khong lau sau, toi cam thay chan ngay vai each giao
d1,1c cua trvong h9c. Thay giao s6 h9c cua toi luon tuan theo
nhCtng giao di�u, ong ta chi tin vao sach, khi tOi dva ra quan
di�m mai, ong luon bac bo n6 m9t each vo tlnh. M6i lan ki�m tra,
tOi dung phudng phap mai va lam dung het th1 ong ta l9i cho tOi
di�m 0 . Khi v� nha tOi lay bai ki�m tra d6 cho cha xem, k� cho
cha nghe chuy�n d trvong, cha toi nghe xong n6i m9t each vui
mt1ng: "Th�t la h6 d6, chltng le ong ta mu6n d� tat ca m9i tre
tren the gian nay d�u bien thanh con v'?t hay sao? Th�t la lam
h<;li h9c tro! " .

The la CUQC s6ng h9c t�p d trvong cua tOi ket thuc. Toi l9i
quay trd l9i nha, nang lt,tc tlidng tVQng va nang lt,tc sang t<;lO cua
tOi da dVQC phat huy day du trong moi truong tran ng�p Stj ttj do
va ni�m han hoan d6.

Cha tOi st'.t d1,1ng phudng phap gi6ng vai cha cua M1,1c Can
trong vi�c giao d1,1c, hdn the nfta ong con b6i dvang nang lt,tc cua
toi trong tt1ng chuy(?n nho be nhbt.

C6 m9t lan, m<?t nguoi b<;ln cl.ta cha toi mang theo nguoi
con cua m1nh la Benjamin den nha tOi chdi, con trai ong hdn toi

� 194 ]);;
2 tu6i, h9 con dem d�n cho toi m<?t m6n qua, d6 la mi�ng g6
ghep . Khi m9i nguoi vua u6ng tra vua n6i chuy�n, toi va
Benjamin chdi voi nhau rat vui ve, nhvng da xay ra tranh chSp
trong tro chdi ghep g6. Benjamin cho rang nen ghep theo dung
mSu dva ra, con toi l<:1i cho rang n�u d� mi�ng g6 mau do 6 gilfa
th! se d�p hdn. Toi n6i: " B9n xem nay n�u d� mi�ng g6 mau
do 6 giU'a th! se d�p hdn, dung kh6ng? " . " Khong dung, kh6ng
phai nhu th� , nhS.t dinh phai sap xep theo quy tac " . "VI sao, ta
xep th� nay chbng phai cang d�p hdn hay sao! " . " B9n kh6ng
tuan thu quy tile, cha toi n6i chi c6 nguoi xSu moi khong tuan
thu quy tac, b9n la m<?t dua tre xS.u, nguoi t6t se kh6ng pha va
quy tac " . " Cha mlnh n6i nguoi dam pha va cac quy tac mai la
nguoi gioi . Quy tac la do con nguoi djnh ra ! Minh kh6ng phai
la m<?t dua tre xSu xa" . " B9n n6i d6i, cha b9n ding n6i d6i, cac
nguoi kh6ng tuan thu quy tac, thuQng d� se giang t9i xu6ng
dau cac nguoi. Bat lu�n la sao th! b9n cling nen nghe loi mlnh,
toi n6i ghep th� nao th! ghep th� day di" . "VI sao phai nghe
c�u chu" . Toi hoi voi ve m�t khong ph1.,1c. " B6i VI t6i lon hdn
b9n, hi�u chuy�n hdn b9n, b9n phai nghe theo toi " . Benjamin
n6i voi dang ve nhu cua nguoi anh . "Ai hi�u chuy�n hdn th!
chung ta c6 th� so sanh ma, b9n cling nhac, nhat gan l9i chbng
c6 kien giai cua mlnh, gi6ng nhv m<?t con v�t chi biet n6i l9i loi
cua nguoi khac, vi v�y toi moi kh6ng nghe loi b9n " . Nghe loi
chi trfch cua t6i, Benjamin nhu phat dien len, b9n t6i loi qua
tieng l9i. Nhung am thanh d6 nhanh ch6ng truy�n den tai
nguoi lon, m9i nguoi nhanh ch6ng ch9y l9i, tach chung t6i ra
va hoi t9i sao .

The la t6i dem chuy�n cai nhau vOi Benjamin ra n6i cho
m9i nguoi nghe, cha t6i ben n6i: "Cha, vi chuy�n nho nay ma
hai b9n nho l9i cai nhau a, th�t la kh6ng t6t. Carl, Benjamin den

�19 5 �
nha minh lam khach, sao con c6 th@ mimg b9n nhtt v�y? Bay gio
con nhanh ch6ng xin 16i Benjamin ngay di" .

Trang long toi khong pht,!c chut nao , nhttng l9i khong dam
lam trai loi cha. Tuy nhien sau khi toi xin 16i Benjamin thi cdn tac
gi�n cua c�u da bay bi�n luon, c�u fty cling xin 18i t6i. Nhin thfty
chung t6i d�u da binh finh tr(J l9i, cha l9i keo tay toi va Benjamin
vao ti�p tl,lC chdi tro ghep g6. Cha nhin thay mi�ng g6 ghep cua
t6i, ben hoi Benjamin: "Chau thSy mi�ng ghep cua Carl c6 d�p
khong? " . "Cung khong nen nhu v�y 9! Chi la chau thay nen tuan
thu quy tac thoi 9 " . Benjamin n6i m<?t each ng9i ngung . "A, h6a
ra la th�. Thvc ra ta cam thay Carl khong lam sai, lam chuy�n gi
thi cling khong nen cling nhac, nen c6 ki�n giai cua chfnh minh,
h9c each giai quy�t van d� m<?t each linh ho9t. Thvc ra ml,lC dfch
cua tro chdi ghep g6 nay chfnh la mu6n phat huy nang Ive sang
t9o cua cac chau, mS.u nay chi la m<?t ban mang tfnh chat tham
khao. Do v�y trf tu� cua chung ta khong nen bf h9n ch� bet � ... n
mS.u nay. Chau nghi th� nao? " . " Nhttng chau nghi r�ng nen tuan
"
thu quy tac mai dung 9 . "Dung v�y, chung ta nen tuan thu
nhCtng quy tac da duc;c d�t ra, nhttng khong nen bf n6 h(fn ch�,
n�U khong thi chung ta v§.n s6ng trong CUQC s6ng Cua ngttoi
nguyen thuy ! "

Sau d6 toi nghe thay cha cua Benjamin n6i vai cha toi:
" Ong d9y con nhtt th� se bi�n n6 trd thanh m<?t dua vo phap vo
thien" . Cha toi n6i: "Khong phai, t6i chi mu6n nuoi dvang
con thanh m9t ngttoi co tinh thSn dung cam sang t9o cai moi, do
la m9t di�u ki�n thi�t y�u d@ trd thanh m()t nhan v�t ttu tu, bat
lu�n la m<?t h9c gia, nha ngh� thu�t, nha khoa h9c, nha chfnh trL
nha kinh t�, nha quan s\f, m<?t thttdng nhan hay la m<?t ngttoi
nong clan" .

�196 __):;-
Cluwl'lf/ s
�� cacb cbon b�n va cboi tro cboi

N�u cac b(ic cha m� khong huang ddn con tre each chai
thl n h iing nam thang du tha cua chung doi khi chi la s1,1 /ang
phf thai gian, han n iia con lam tre hlnh tha n h th6i quen xd u
kh6 sua trong tuang la i. N�u c6 th€ d(ip va d6 chai th1 tre
c u ng c6 th€ pha va cac thCt d6 khac, m9t dCta tre c6 tfnh pha
phach ngay tu n ho thz sa u nay khi Ian /en se c6 kha nang tra
than h phftn tu khong t8t trong xa h9i.

1. rwt .n.dm JJ.imq. m.itJ: .il¢ R.hi dwi

M9t nguai khi Ion len ma xao tra, buong tha, khong th�
khong ch� ban than minh, bvong binh . . . phSn Ion d�u la do tU
nho da khong c6 du<;jc phudng phap giao dl)c dung d�n.

Buong tha se khi�n tre khong c6 them nhi�u cd h()i ch9n

h,ta hay cling chdi voi bat ki tre khac, tu do c6 kha nang bi nhi�m
cac th6i hv t�t xau trong xa h()i , c6 khi con m�c m()t s6 b�nh .
Toi thvang trong thay nhi�u dua tre khong du<;5c quan thuc hay
danh b9c ben v� dvang. B9n hQ danh l()n lSn nhau, dling nhCtng
tU ngu tl)c fiu d� lang m9 nhau. Khong bi�t da baa nhieu Ian toi
di khuyen bao, can ngan nhCtng cu()c danh nhau cua hQ.

M6i khi nhin thay nhCtng finh canh nay, toi d�u cam thay VO
cling dau long , b9n hQ v6n di c6 th� ti�p nh�n n�n giao dl;lc t6t,
trd thanh nhCtng dua tre c6 tri thuc, c6 I� nghia, nhung hQ da
'
'
khong c6 du<;5c nhCtng thu do.
 NhCtng dt1a tre nay rat khong hi�u chuy�n, chung thvong
xuyen nem dat da, h�u qua la slrt dSu chay mau, bi thudng, th�m
chf clan tai tan t�t, d6 la nhCtng chuy�n rat dang s<;J! Th�m chf la
nem cSu tuy�t, c6 nhCtng dt1a tre ding lt,ta ch9n nhCtng qua dong
cting l9i, c6 d9ng nhv hon da, phai lam nguoi khac bi thudng
bang du<;Jc.

Khi toi nhin thay nhCtng dua tre rach mM, slrt mui, thi�u
ng6n tay ut, thi thuong h6i nguyen nhan vi sao, k�t qua phSn lan
d�u bi trong khi chdi . NhCtng di�u nay luon khi�n tai phai dtJng
ca t6c gay.

H6i con nh6, t6i cling c6 m9t nh6m b9n, nhvng khi cha toi
phat hi�n ra dam b�m d6 rat tho b90 thi 6ng da khong cho tOi
chdi cling vai hQ nua. a day, toi khong n6i nhCtng dua tre d6 ban
than CO gi khong tf>t, tre rf>t CUQC van chLta hi�U chuy�n, bdi Vi
tre khong nh�n du<;Jc sv hvang clan dung d�n tu nguoi lan khi�n
chung thuong xuyen lam nhi1ng chuy�n ng6c ngh�ch.

Teddy la m9t c�u con trai vo cling m<;mh kh6e, c6 th� n6i la
nguoi lanh d90 trong dam tre con. C�u c6 stJ oai v�, thong minh,
hdn nua con c6 nang Ive t6 chuc, c�u thuong xuyen clan nhCtng
dua tre nh6 tu6i hdn chdi tro danh tr�n gia.

Ho�c do Teddy bSm sinh da c6 kha nang d6, c�u quan lf

"D<?i quan" cua minh rat c6 trinh tt,r. Nhvng c6 m9t ngay, vj
"Anh hung" nay da bi "Ke d!ch" danh b<?-i.

Ngay d6, Teddy phan nh6m b<?-n cua minh thanh 2 nh6m chdi
tro bao v� thanh luy. Teddy clan dSu nh6m c6 5 6 b<?-n giu thanh
-

luy, nhCtng nguoi con lc;ti dong vai ke dich tan cong thanh luy.

Teddy gid bao ki�m - M9t cay g�y g6, dung cam dt1ng tren
m<)t con ngl,fa cha hang, m9t tay ch6ng nc;tnh, m<)t tay gid ki�m,

� 19 8 ]1:;;
c�u d� hai chan giam tren banh xe cao cua chu ngl,fa, m1�ng
th! n6i lai cua nhCtng nguai b9n nh6 cua m1nh: " Nhanh len, ti�n
len tieu di¢t ke thu . . . " . Day thtjc Slj la khf chat cua m9t b�c d9i
anh hung .
Luc d6, t6i ding Ci trong nh6m nay, t6i va Teddy wli ke vai
tac chi�n. " Ben ke d!ch" lay canh cay, da, nem vao phfa chung
t6i . Teddy dung "Bao ki�m" cua m1nh d� ch6ng l9i s\f tan c6ng
d6, g9t rdi tt!ng cai m9t.
" Nhat d!nh phai gilt thanh" . D6 la each ngh1 ma toi va
Teddy cling suy nghl. Nhung quan djch tan cong cang luc cang
m9nh, chung t6i cu6i cling da khong ngan can du<;:ic.

M9t nguai trong s6 quan d!ch, chfnh la nguai chi huy cua b9n
hQ, phi len nglJa, nhan luc Teddy khong chu 9 da da c�u ta m9t cai
vao lung, Teddy keu len m9t ti�ng, tu tren nglJa nga xu6ng.

Luc d6 t6i Ci ben c9nh Teddy, bi s\f vi¢c bat nga d6 lam cho
do nguai ra. Nhln thay Teddy nga nhoai tren dat, dau don d�n
muc khong dt1ng d�y du<;:ic, hdn nua con chay m9t chut mau, t6i
thtjc Slj van khong nhin ra da xay ra chuy¢n gi, hoang mang ch9y
ve nha , di tlm cha toi dang ti�p khach trong phong . Do qua s<;:J
hai, toi khong m6 clia ma da het toang len :

"Cha a, khong t6t r6i, xay ra chuy�n r6i ! " .

Tu bi�u hi¢n cua t6i, cha nhin va doan ch�c ch�n da xay ra
chuy¢n gi d6, th� la 6ng nhanh ch6ng d�n ben t6i .
Duoi stJ huong clan cua toi , m9i nguai nhanh ch6ng d�n ch6
xay ra chuy�n. Canh tu<;:ing ,khi�n t6i th�t kh6 quen, ngay d�n
nhCtng v! khach cling thay sling s6t.
Luc d6 t6i moi hi�u r6, khi Teddy tu tren ngl,fa nga nhao
xu6ng dat, khong may da giam phai m9t luai dao lam duoi dat,

�19 9 �
c6 le la rat s�c, cam mi�ng dao lam tU duoi mi;it dat len , n6 dung
vua vi;in bling v�t thudng tren dui cua Teddy.

Teddy nga tren mi;it dat, dau don d�n muc het Ion len. B9n
tre khong dam l<;li ga Ivai dao ra, qua th�t do la canh tuc;mg qua
kinh hai, tren mi;it Teddy toan la mau . . .

"Teddy th�t la m(>t vi anh hung" . Toi n6i voi cha sau khi st.t
vi�c da xay ra.

"Con trai, con thljc slj coi d6 la m(>t vi anh hung hay sao?"

"Dung v�y, c�u ay bi thlidng VI bao v� thanh luy ma, bi�u

hi�n cua c�u ay rat dung cam" . MM toi chay ra hang l� bi�u thj
sv ngvang m(>.

"Khong, con trai a, hanh d(>ng cua Teddy khong th� gQi la
anh hung, th�m chf c�u ay c6 nga tU tren nglja xu6ng, cang th�
hi�n Slj VO tri cua anh ta" .

"Cha a , cha chbng n6i la lam ngvai phai dung cam sao? Le
nao Teddy khong dung cam?"

Luc d6, nh1n s\f thd ngay va non not cua toi, cha da kien
nhan giang giai chuy�n g1 nen lam, chuy�n g1 khong nen lam.

"Con trai, horn nay cac con lam g1? "

"Chung con chdi tro chdi bao v� thanh luy <;l " .

"Dung v�y, d6 chi la m(>t tro chdi, d6 khong phai la tr�n

chi�n dSu th�t " .

" Con trai, ta biet b9n con d�u thfch cac nhan v�t anh hung,
nhung con nen bi�t rling, anh hung khong nhat thi�t phai nhv
v�y, khong phai bat chap tat ca d� chem giet" .

� 20 0 ]h'
 Cha xoa dSu, giai thfch ti mi cho toi sv dung va sai trong tro
chdi d6.

"Cho du b9n con dang chdi tro chdi, nht.tng b9n con van la
b<,m cua nhau, vi sao l9i phai danh gi�t th�t nhv th�? Tro danh
tr�n gia nay rat d� bi�n b9n thanh thu, con xem c6 phai Teddy se
mai thu h�n nguoi da lam c�u ta te ng\,fa hay sao, b6i vi c�u da bj
thudng rat n�ng. V6n di la nhCtng nguoi b9n t6t cua nhau bay gio
l9i bi�n thanh ke thu, ho�c c6 m9t ngay Teddy se tlm c�u ta bao
thu. Cha khong hi VQng con va nhCtng nguoi b9n cua minh l9i xay
ra sv oan gi�n trong long. H�n thu se sinh ra t9i ac" .

" Nht.tng Teddy qua thvc rat dung cam" . Toi van khong hi�u
du<1c d9o lf trong d6.

"Cha tin c�u ta la m9t nguoi dung cam, cung rat thong
minh, nht.tng hang ngay cu danh danh gi�t gi�t nhv th� thi c6 k�t
qua gi? Hom nay da bi thudng b6i lvai dao d6, c6 th� ngay mai
l9i bj g9ch da lam tht.idng (j mat, horn sau nfl'a c6 th� bj gay tay?
Day khong phai la k�t qua t6t, dung khong nao? M9t dua tre cu
lien ti�p bj thudng, sau nay Ion len se chi'.ing lam du<1c gi. N�u
c�u ta la m9t tvong quan, v�y thi bay gio nen hi�u du<1c each bao
v� chfnh ban than minh. M9t nguoi thi�u tay thi�u chan thi lam
sao c6 th� lanh d90 ca d9i quan d� danh b9i quan thu day?" .

"B9n con van la tre con, van chua nam r6 muc d9 cua tro
chdi nay. Con phai bi�t dmg, tro chdi chi la tro chdi , khong th�
dung dao ki�m th�t. N�u c6 m9t ngay cac con vao chi�n truong
th�t, c6 dam thvc sv anh dung nhv con n6i hay khong, d6 moi
th\,fc sv coi la anh hung" .

"Cha a, con hi�u r6i" . Sau khi nghe cha n6i, tam h6n non
not CUa toi da dt.i</C khai thong .

� 2 0 1 ]);:;"
 NhCtng v�t thttdng ma tre g�p phai trong tro chdi chu y�u
d�n tu S\j VO tri cua tre. N�u cha m<? khong chu 9 phan tfch,
httong clan tre th! k�t qua la C\jC kl dang SQ.

Cha thttong nhac nhC:i toi , khong dttQc tham gia cai l(m danh
nhau cung voi lu tre, S\j t6n thlidng nay khong h� ft hdn SO VOi S\j
t6n thttdng trong tro chdi. N6 khong chi c6 h9i cho cd th�, cang
quan trQng hdn d6 la n6 t9o ra m9t bong den lon trong tam h6n
non not cua tre nho.

Tren th� gian nay chAng c6 gl dang SQ hdn so voi S\j nay
sinh thu h�n trong tam h6n non not cua tre nho. Sv thu h�n c6
th� khi�n m9t ngttoi ngliQc dai voi cha m<?, khinh mi�t nhCtng
ngttai xung quanh mlnh , cang lam tre rdi vao tlnh canh co d<?c,
khong c6 sv trQ giup.

C6 m9t s6 tre khong nh�n dttQc sv giao dv.c cham chut tU

gia dlnh, khong hi�u dtt<;jc phai trai la do cha m<? da khong c6
m9t phttdng phap giao dv.c t6t nhSt trong thai Su thd, hQ nhan
r6i va vo vj. HQ khong bi�t dttQc dmg tren th� gioi nay con rat
nhi�u di�u t6t d<?p, hQ khong bi�t dQc sach, khong bi�t dttQc sv
hSp clan trong sach , cang khong bi�t tlm sao d� thSy dttQc ni�m
vui trong van hQc va ngh� thu�t. Do khong nh�n dttQc s\.f httong
clan th! lam sao c6 th� trai qua nhCtng di�u t6t d<?p thu9c v� tu6i
thd cua mlnh. C6 nhi�u tre khong bi�t phai lam gl hang ngay, c6
tre l9i lay vi�c danh nhau va uc hi�p ngttoi khac thanh thu vui,
th�m chf c6 nhCtng dua chlm sau trong sv d9c ac hay bai b9c. Toi
khong nhln ra m9t chut anh sang nao voi tttdng lai cua nhCtng
dua tre do. Chung th�t bat hc,mh , bC:ii vi khong nh�n dttQc sv giao
dv.c t6t tU cha m<?, khong nh�n dVQC va khong c6 dttQc mai Sm
gia dinh dung nghia .

C6 ngttoi se n6i, tfnh each va tai nang cua tre d�u la bgm
sinh. HQ thttong n6i rlmg: "Con cua toi hong dill r6i, qua thvc

� 20 2 ]h"'
khong h9c t6t du9c, d9Y cung chbng c6 tac dvng gl" . M8i 1€m
nhu v�y, toi d�u cam thay vo cling x6t xa. Chinh b9n con khong
tin tudng vao con minh thi nhfrng dua tre nho be, non not nay se
c6 sv phat tri€n th� nao day?

Toi c6 th€ khong do dl,f chut nao ma n6i voi nhfrng nguoi
cha nguoi m<? d6 rfmg: BQn hQ phai xem xet l9i chinh minh. Ban
than m8i dua tre la t6t, tat ca mQi 18i lam cua tre quy k�t l9i d�u
la do nhfrng b�c cha m<? d6.

Do nhi�u nguyen nhan, cha toi luon c6 nhfrng yeu cau

nghiem khac trong vi�c Iva ch9n b9n be c1'lo toi. O ng luon c6
gang d� nhfrng b9n nho c6 cling s6 thich voi toi t�p h9p l9i thanh
m9t nh6m, mvc dich cua ong la mong mu6n c6 th€ thao lu�n v�
van d� nao d6, c6 th€ cling giup da va h9c t�p Ian nhau v�
nhfrng ki�n thuc trong linh Vl,fc d6.

Khi cha nhin thay toi va nhfrng b9n nho khac cling d9c thd
va ca hat ho�c di�n vai m9t nhan v�t trong tac ph2im, ong tuy�t
d6i khong bao gio lam phi�n bQn toi, hdn m1a con cam thay vo
cung phan khich vi di�u d6.

Cha luon lo ng9i toi chju Sl,f anh hudng khong t6t ho�c h9c
theo nhfrng di�u tieu cl,fc trong tro chdi, do v�y ong luon th�n
tr9ng trong vi�c ch9n ll,fa tro chdi , khi�n toi m9t d90 da khong
c6 b9n d� chdi cung. Chu toi da tang n6i voi cha r�ng, tre con
nhat djnh can c6 d6 chdi d€ chdi, n�u khong tre se cam thay
nh9t nheo, khong tim thay ht1ng thu trong cu9c s6ng, th�m chi
se sa sut v� m�t tinh thS.n, co tinh each co d9c.

Tuy cha toi khong tan d6ng each n6i nay nhung vi c6 rat
nhi�u nguoi n6i, ong cung c6 m<)t chut thoa hi�p . Cu6i cung ong

� 2 03 .F
cling da thvong lvc;mg voi m� , ch9n 2 co b<;m nho cung lam b<;in
voi tOi .
Hai co b(fn nho nay d�u la nhCtng dUa. tre nha hang x6m
nh�n dti<;jC SlJ giao dl,!C rat tf>t , bi�t nhay , bi�t hat, toi cling cac
b<;in choi rat vui ve. Nhvng k�t qua dung nhv cha toi da dt,t li�u,
da xay ra m<?t tinh hu6ng khong hay.

Cha n6i voi tOi , tU sau khi choi voi 2 nguoi b(fn nho d6, toi
tU m()t nguoi khong bvang binh trd thanh m<?t dUa. tre bvang
binh, tU truce chva bao giO n6i d6i nay da bi�t n6i d6i, bM dSu str
d1,mg m<?t s6 nhCtng tu ngu khong hay. Toi da bi�n thanh m<?t
nguoi ttJ coi m1nh la dung va kieu ng90 .
NhCtng thay dcSi luc d6 cua toi khi�n cha h�t sue lo l�ng .
Ong ti�n hanh quan sat vi�c vui dua cua toi voi 2 nguoi b(fn
nho kia, phat hi�n day la do 2 b(fn nho kia chuy�n g1 cling nghe
theo tOi ma lam.

Do v�y , ong da n6i voi cac b<;i.n nho: "Khong nen cai g1
cling nghe theo Carl, n�u Carl cu tt,t coi m1nh la dung th1 hay n6i
voi ta" . Nhvng van chbng c6 chuy�n g1 thay dcSi, sau nay cha
khong cho tOi choi voi 2 b<;i.n nho d6 nua.
D6i vai st,t vi�c phat sinh, cha toi da ti�n hanh phan tfch va
nghien cw ti mi v� vi�c nay.
"Trvoc tien, cac b<;i.n nho nay d�u la nhCtng dUa. tre c6 st,t
giao dvc t6t. C6 nguoi se n6i, tuy h9 d�u chju st,t giao dvc t6t,
v�y th1 giCta doi ben chi c6 anh huC:ing tat. Sl,! thl,fc khong phai
nhv v�y, con nguoi ai cling c6 long hi�u th�ng, chu dl!ng n6i d�n
tre nho .

Hai b(fn nho d�u bi�t hat, bi�t nhay, Carl cling nhv v�y, van
d� C1 day la ai se lam t6t hon. M6i khi 2 b<;in nho cung nhay, Carl

� 20 4 ]P
luon dling ben c9nh khoa chan mua tay, n6i r�ng d<?ng tac cua
cac b(fn nho d6 khong dung. Tu th� d6 khong d�p . Luc d6 2 b(fn
nho da mai Carl d�n lam l9i. Carl nhay ma khong c6 chut ng9i
ngung nao. Bai vi Carl la con trai , d<?ng tac cua Carl nhat djnh c6
lt,tc va deo dai hdn, chu khong m�m deo nhu con gai, luc d6 cac
b(fn nti da n6i r�ng d<?ng tac cua c�u hdi cling , qua kh6 coi.

Nhu v�y, mSu thuSn da xay ra.

K�t qua la con trai va 2 co b(fn da xay ra m<?t tr�n cai nhau
kjch li�t. N�u la tranh lu�n nhting van d� khac thi vSn t6t m9t
chut, con day l9i la khieu vG, ben nao ding c6 nhting quan di�m
cua minh. Con trai n6i nhay nen c6 lt,tc, con hai co b(fn l9i n6i
nhay can CO Stj uy�n chuy�n .

Bai vi tri thuc va tU ngti ma cac b(fn nho nam duQc d�u c6
hq.n nen sau khi xay ra cai nhau thi ai ding mu6n nhanh mi�ng
va Ion gi9ng . Carl la m9t c�u con trai, voi khSu khf cling ran cua
minh thuang xuyen khong bao gia nh�n sai trong nhting cu<?c
tranh lu�n voi cac co b(fn nho. N�u trong long khong phvc thi
ding ch�ng tim duQc Ii do nao d� thuy�t phvc Carl.

Thang lQi ma Carl danh duQc hoan toan la do ap dao d6i

phudng. Nhu v�y se t(fO nen trong Carl m<?t an tLtQng d6 la con
gai khong th� b�ng duQc c�u, cam giac chi�n thang vi th� ma
clan hinh thanh trong con nguai. NhLtng tren tht,tc t� Carl khong
9 thuc duQc r�ng, thang lQi ma minh danh duQc khong phai la st,t
m(fnh hdn nguai khac v� m�t ki�n thuc .

Th� la trong cam giac sai lam d6, c�u bi�n thanh m9t nguai
tt,t coi minh lam trung tam, tt,t cho r�ng ban than minh cai gi
ding hi�u.

� 2 05 ));;
 Ngay thu hai, do s6 Ian thfing trong nhCtng Ian tranh lu�n
kha nhi§u nen con trai da bflt dSu coi nh� nhCtng nguai bc;i.n cung
chdi cua minh, cho rang tri h,tc cua cac bc;i.n khong bang minh.

Toi phat hi¢n con trai trong rbt nhi§u tinh hu6ng vi mu6n
thuy@t phl,lc bc;i.n cung chdi ma bfit dau n6i d6i. D6i voi vi¢c tranh
lu�n, c�u be da vuc;:it qua phc;i.m vi nhetng cau hoi cua ban than
minh. f)� danh duc;:ic thfing lc;:ii, con trai da bfit dau dling thu do�m,
th�m chi ngl,ly tc;i.o nhCtng cau chuy¢n khong c6 th�t d� lua gc;i.t
cac bc;i.n.
Hai co bc;i.n cfmg gi6ng nhu Carl, d§u la nhCtng dua tre, ki@n
thuc c6 hc;i.n. Nhetng dua tre ngay thd d� bj lua gc;i.t, cung voi d6 la
nhi§u nguy hi�m dang rinh r�p.
M9t mi;'lt, Carl tU m9t nguai khong bi@t n6i d6i trd thanh
m9t ke d6i tra, st,t lua gc;i.t cua c�u khong vi ti§n bc;i.c ma chi mu6n
gianh duc;:ic phan thfing trong cu9c tranh lu�n. Day la each nghi
clan toi vi¢c d� c6 duc;:ic cai gi thi c�u ding thong qua each d6i tra,
h�u qua cua vi¢c nay se huy hoc;i.i tudng lai cua c�u. Mi;it khac d6
la bi@n 2 co bc;i.n nho thanh nhetng nguai bj hc;i.i, hai co bc;i.n d6 se
c6 nhCtng nh�n thuc sai lam tu Carl, di§u nay ding gay ra nhCtng
anh hudng khong t6t d@n tudng lai cua tre.

Do Carl v6n di da c6 m9t ki@n thuc nhSt djnh, lc;i.i c9ng them
khSu khi cua minh cling voi st,t ch6ng lung cua nhffng lai noi d6i do,
nhu v�y bat lu�n trong tinh hu6ng nao n6 ding c6 th� chi@m th@
thuc;:ing phong. Do v�y Carl se cang trd nen dfic 9 hdn tU st,t kham
phl,lc cua hai co bc;i.n nho kia. Cu6i cling hai co bq.n nho da dltt khoat
chuy¢n gi ding se nghe lai Carl, chuy¢n gi ding lam theo Carl.

Cu6i cung Carl se cho rang c6 th� tuy 9 di§u khi�n m9i
nguai, con thuang xuyen n6i b9n tre th�t ng6c ngh�ch, dan d9n,
nhCtng lai tl,lc tiu cung theo d6 ma thu�n mi¢ng phat ra" .

� 20 6 �
 Sau khi da tlm ra nguyen nhan, cha da h,ta ch9n each giao
d1,1c dung dfin d� chi clan t6i, 6ng dc;iy each lam sao d� choi cling
cac bc;in, each d6i xtt vai cac bc;in ra sao , lam sao d� giai quy�t st,t
mau thuan trong m6i quan h� vai cac bc;in, giup toi stta dcSi 16i
lam, trC:J thanh m9t nguai khiem t6n, th�n tr9ng, khong kieu
ngc;io . NhQng di�u nay dem d�n l<!i ich lau dai cho toi trong su6t
CUQC dai CUa minh.

Tre khong c6 bc;m cling choi trong thai au tho c6 d6ng

nghia vai vi�c chung da mat di ni�m vui tu6i tho hay khong?

Cha toi cho r�ng tre khong c6 bc;in be cling choi chua h�n
da mat di ni�m vui tucSi tho. O ng cho dmg tre khong cling choi
vai nhQng dua tre khac se khong c6 ni�m vui, do chua phai la
each nghi dung. Duong nhien, tre cling vui dua se giup tre cang
thoai mai va vui ve, mu6n n6i thi n6i , mu6n lam thi lam, tre
duong nhien se thich th� nay. Nhi�u nguai c6 th6i quen gQi
nhQng di�u nay la ni�m vui tucSi tho .

Tuy nhien, nhltng ni�m vui nhu v�y se khong hoan toan la
t6t, C:J m9t muc d9 nhat djnh nao d6 thi d6 lc;ii la st,t tr6n tranh
trach nhi�m cling choi vai tre cua cac b�c cha m�.

Lam cha m�, n�u c6 th� hi�u duc;:;c tam li tre, cling choi vai tre,
nhti v�y tre se rat vui , hon nCta day con la nhfrng di�u c6 l<!i bC:Ji vi
nhQng tro vui dlia nay se giup tre khong buang binh, ding khong h,t
coi minh la trung tam; duong nhien se khong bj bi�n dcSi v� mi;'lt
phSm chat, cling khong b! nhi�m cac loc;ii thoi quen xau.

D� tre choi cling voi nhau, cho du la tre t6t thi cling c6
nhfrng tac hc;ii nhat djnh, di�m nay truac day da tl.tng n6i qua.
N�u la tre xau thi tac hc;ii d6 se cang Ian.

�201 J;:;
 Th6i quen t6t cua nhCtng tre t6t n�u c6 th� truy�n d�n
nhCtng tre xau thi d6 dttdng nhien la m9t chuy�n rat t6t, nhung
dang ti�c la, di�u nhu v�y v� can ban l<;1i khong xay ra, phSn Ian
truong h<;Jp chinh la th6i quen xau cua nhCtng tre khong t6t lc;i.i
anh huang tai nhCtng tre t6t.

VI sao lc;i.i nhu v�y? Di�u nay la bai vi h9c t�p th6i quen t6t
doi h6i sv n6 Ive va nang Ive W kh6ng ch� ban than minh , con
th6i quen xau thi khong can bat ki sv no Ive nao ma da lan
truy�n sang ngttoi khac.

Tu 9 nghia tren ma n6i thi c6 nguoi cho r�ng truong h9c la

ndi t�p trung cua tat ca nhCtng th6i quen xau cua nhCtng tre
khong t6t. D6i di�n vai thvc t� nay , tc;i.i nhCtng ngoi truong vai
nhCtng h9c sinh c6 phSm chat khong t6t la eve ki nghiem tr9ng.
Nhung nhi�u gia dinh lc;i.i khong c6 nhCtng di�u ki�n h9c t�p gia
d1nh, do v�y truong h9c da c6 gtmg h�t sue d� tranh di�m nay,
da c6 m<?t sv giam sat nghiem ng�t d6i vai nhCtng tro chdi cua
h9c sinh.

Rat nhi�u cha m<? cho r�ng tre nhat thi�t phai ding chdi vai
bc;i.n be thi mai vui ve dtt<;Jc, thvc sv khong phai nhu v�y. Cha m<?
nen ding chdi vai tre , c6 th� la di�u se lam tre cang vui mling
hdn, nhung nhi�u b�c cha m<? lc;i.i khong d� 9 toi di�u nay, luon
mtt<;Jn ca r�ng ban than minh qua b�n ho�c vai nhCtng lf do khac
d� tr6n tranh trach nhi�m cling chdi vai con.

Toi thuong nghi.' th� nay: Cd th� cua cha m<? se giup tre t�p
luy�n sue kh6e t6t nhat, cd thjt cua cha m<? c6 th� tang cuong
sue kh6e cho tre. Khong phai c6 rat nhi�u dua tre thfch treo len
nguoi cha m<? dua nghjch d6 sao? £)6 c6 th� la nhCtng bai t�p
luy�n dau tien cua tre.

-;::(_ 2 0 8 F
 Di¢n mc;w va thanh am cua cha m� khi�n tre bi loi cu6n,
c6ng vi¢c ma cha m� lam va v�t di,mg ma cha m� stt di,mg khi�n
tre cam thay hi�u ki, cha m� quan tam va giup da chinh la di�u
..
hc;mh phuc nhat cua tre.

Vi S\,t hi�u ki nen bat ki thu gi cung lam tre nay sinh cam
giac tudi moi. Khi t6i con nh6 cung luon mu6n ben cc;mh m�
quay di quay lc;ii, d6i VOi m6i V�t dt,mg ma m� Slt d1,mg d�u thay
thu vj va to mo.

Cha n6i, trong vai thang t6i hay lam hong nhfrng v�t di,mg
nhv c6c, dia, thia g6, n6i nh6 , nllp d�y . . . Tht,tc ra, cai t6i quan
tam khong phai la each Slt d1,mg cua nhfrng thu df> nay, bdi
vi t6i khong bi�t stt di,mg chting, ma la st,t quan tam toi mau slic,
hinh dc;ing, tr9ng lu\:Jng hay cam giac ti�p xuc voi chung. T6i
thich trang giay, sach vC:i. Day d�u la nhfrng "D6 chdi" ma toi
thich nhat.

Hi v9ng du\:Jc chdi cling voi cha m�, d6 la chuy¢n ma tre

luon khat khao. D6i voi nhfrng nguoi lam cha lam m� nen c6 cai
"Thu vui an nhan" nay. C6 m<?t s6 b�c cha m� lc;ii kh6ng nllm r6
di�m nay ' da tlt ch6i yeu cau ho�c lam gian doc;in tro chdi tre
dang chdi . Nhv v�y khong nhfrng se anh hvC:ing toi finh cam v6n
c6 gilta cha m� va con cai, hdn nfta con lam giam tinh tich ct,tc
cua tre trong khi tham gia vui chdi.

Cha m� nen tich ct,tc tham gia m<)t g6c d<? nao d6 trong tro
I

chdi cua tre, b6i VI nhli v�y se c6 tac di,mg t6t giup tre trai
nghi¢m va hi�u du\:Jc cu<)c s6ng cua m6i trvong xung quanh. Cha
m� nen thvong xuyen nhllc nhC:i va khuy�n khich tre quan sat
cu<)c s6ng hang ngay, hi�u du\:Jc cu<)c s6ng cua nglioi, v�t trong
m6i trvong xung quanh, d�c bi¢t phai d� tre ti�p xuc va hi�u
dli\:JC CUQC s6ng CUa ban than cha m�.

�209 __):;
 Cha m� nen c6 9 thuc d� tre du<1c la " Cha" hay " M�" , d�
tre trai nghi�m m(>t chut cam giac lam cha m�. Cam giac nay tuy
la mo nhc;it nhung ding khong nen phot lo tre bC:Ji vi n6 c6 l<1i. Tu
trong st,t trai nghi�m d6 tre se hi�u du<;jc st,t vat va cua cha m�,
cang ngay cang hi�u duQc cha m� m(>t each sau s�c hdn .

Trong qua trinh giao dl,lc, cha da hi�u du<;jc tro chdi nay m(>t
each sau s�c, cha khong chi la m(>t nhan v�t con la nguoi clan
dau, dam dudng tr9ng trach hanh d(>ng chi huy.

Khi tre vi phc;im nhftng quy t�c trong tro chdi thi cha m� nen
chu 9 nh�c nhC:J, chu 9 khong d� tre bo dC:J tro chdi gifta chling.
N�u nhu v�y se lam tan va hang thu va tinh tich ct,tc d6i voi tro
chdi mang g6c d(> gia dinh, anh hudng la rat nghiem tr9ng.

C6 th� n6i nhu v�y, toi sd di c6 th� Ion len khoe mc;inh,
d6ng thoi c6 duQc thanh tt,tu nhu ngay horn nay, C:J m(>t chling
mt,tc rat Ion cong lao thu(>c v� qua trinh chdi dua cua cha m� va
toi . Day khong phai la st,t qua khen cua toi danh cho cha m�
minh ma st,t tht,tc chinh la nhu v�y.

D6i voi nhftng tre c6 d(> tu6i khac nhau, " Chdi" c6 9 nghia
khac nhau d6i voi tre, each chdi ding c6 st,t bi�n d6i trong qua
trinh nay. " Chdi" khong chi nlim C:J "Thu vui" , hdn nua con
thong qua " Chdi" tre c6 th� hQc du<;jc cang nhi�u di�u, phat hi�n
ra nhftng di�u than ki. Chung ta bi�t rlmg, chdi c6 th� giup v�n
d(>ng va phat huy day du chuc nang, cac b(> ph�n, c6 th� khai
pha va nuoi duang tri lt,tc va nang Ive sang t90 cua tre.

St,t trudng thanh cua toi luon nh�n dtiQC st,t quan tam cua
cha m�, m6i hanh d(>ng cua toi d�u nllm trong tam quan sat d� tU
trong d6 phat hi�n ra rlmg khong chi c6 tro chdi moi la chdi. An,
u6ng, keo, d§y, d(>ng tac . . . , th�m chi ngu cGng la m(>t tro chdi.

--,::(__ 21 a �
 Khi toi c6 hCtng, cha m� luon d� toi chdi th�t day du, th�t
vui ve.

Chdi la d�c tfnh bSm sinh cl.ta tre, di�m nay thi rat nhi�u
cha m� d�u bi�t. Nht.tng chdi nhu th� nao, chdi cai gi thi khong
nhi�u nguai bi�t duc;:Jc ki�n thuc can thi�t nay. Rat nhi�u tre chdi
mot each mu quang, vi chdi ma chdi. Vi nhu v�y, tre v6n di c6
th� phat huy trf tu¢ va nang h,tc cl.ta minh thi lc;1.i chi lang phi vao
vi¢c chdi nhftng tro vo b6. Nen hi�u r6 r�ng tre khong vi chdi ma
chdi ma la phai chdi d� phat hi¢n ra cai mai.
Ti�m nang cl.ta tre la VO h9n nht.tng can c6 sv huong clan
dung dfin cl.ta cha m�.
Tre trong luc chdi se hoi tl,l du ca tfnh tfch eve, tfnh chu
dong, d9i nao trong luc ho9t dong Se d9t dllc;:JC SV phat tri�n
nhanh, khan ngi:tng nghi ra nhftng 9 tudng sang t9o, di�u nay d6i
vai vi¢c b6i dvang cac lo9i nang Ive, d�c bi¢t la nang Ive tudng
tuc;:ing va nang Ive sang t9o cl.ta tre, day la di�u ma cac each thuc
khac kh6 c6 th� bfi.t kip n6 duc;:Jc. Chung ta d�u bi�t " Chdi" c6
hinh anh Cua CUOC s6ng trong d6, nht.tng l9i khong hoan toan can
cu tren cuoc s6ng, tre se can cu theo ki�n thuc va sv lf giai cl.ta
minh d� nhin nh�n cuoc s6ng, cha m� khong nen cltng nhfic h9n
ch�, c6 nhu v�y thi nang Ive sang tc;m moi c6 th� c6 dvc;:ic phat
huy day du.
" Chdi" ban than n6 chfnh la mot 109i ho9t dong, thong qua
vi¢c chdi c6 th� giup tre tang cuang th� chat, ph6i hc;:Jp cac dong
tac, tang them hCtng thu tinh than. Nhvng trong qua trinh chdi
cha m� nen huong clan day du, n�u khong se xay ra nhftng h�u
qua khong t6t ma truck day toi da ti:tng d� c�p.

Khi cha m� va tre chdi cung voi nhau, nhat dinh phai quan
sat th�t ti mi, d6c long tim hi�u th� gioi noi tam cl.ta tre.
 M9i nguoi thuong cho ding tre vai thang tu6i se khong hi€u
chuy�n tu6i con qua nho .

Khi con trai cua toi du<;jc 5 6 thang , toi phat hi¢n ra con
-

cung c6 nhftng bi€u hi¢n cam xuc. Khi tinh than t6t, tre se v�n
d<�mg toan than, choi tro choi l�t nguoi qua l9i cling vo cling hao
hling. Duong nhu tre da tim duQc ngu6n nang luQng cua minh tU
trong tro choi d6, d6ng thoi clan h9c duQc nang lt.tc kh6ng ch�
sue m9nh cua chfnh minh. Khi tinh cam khong t6t, tre se cam
thay n�ng n� toan than, n�u luc nay cha m� l9i d€ tre choi tro
choi nay thi chilng se thay khong thoai mai.

Nang h,tc thfch ling, t6c d9 phan Ctng cua tre ch�m hon nhi�u
so voi cha m� nghI, d�c bi¢t la trong khi choi tro choi. Cha m�
cling theo tre trong khi choi thl nen ti�n hanh can cu tren t6c d()
phan Ctng cua tre. Cha m� nen thu�n theo phan Ctng cua tre, nen
kien nhan n�u khong se bi�n thanh mlnh dang choi tro choi m()t
m1nh. Cha toi da phat hi�n ra di�u nay ngay tU khi toi con r�t nho .
vr dv: Khi ong n6i chuy�n voi m()t dCta tre 6 thang tu6i nhu toi, n�u
ong khong giang giai lien tl,lc hay dilng m()t chut r6i l9i ti�p tl,lc bai
lu�n dai cua minh, toi hoan toan khong hi€u, l9i gi6ng nhLt ong
dang truy�n cho toi m()t tro choi nao d6 rat thu vj, toi can c6 m()t
qua trlnh dai moi tho tay ra cam. Luc d6, cha toi da kien nh�n cha
dQi cho d�n khi toi du6i tay ra moi thoi, khong d€ d6 trljc ti�p vao
long ban tay toi. N�u ong hon toi m()t cai r6i quay nguoi bvoc di,
nhu v�y toi se khong cam thay c6 hCtng thu, toi rat mu6n t�ng cho
ong m()t nv cuoi nhung ong da khong cho toi ltjp c6 thoi gian. Phai
choi cling voi tre thl nen d€ tre c6 du thoi gian can thi�t.

Cha toi cho rang , phan Ion thoi gian cua tre d�u nen trai
qua cling voi thoi gian cua cha m�. Nhv v�y tre se nh�n duQc slj
quan tam cua cha m� tilng gio tl.tng kh�c, khong ngilng giao lvu

-;:;{__ 212 Jt::;

voi tre. N�u khong tre se cam thay co d(k, bu6n bl,fc, cam thay
khong an toan . Cha m� nen c6 g�ng d€ nhCtng finh hu6ng d6
khong phat sinh. D€ tranh nhCtng finh hu6ng d6 th1 c6 th€ clan
tre toi nhCtng noi ma cha m� lam vi�c. D6i voi t6i, cha m� lu6n
khuy�n khfch va ung he) t6i tham gia vao nhCtng vi�c ding lam
voi cha m�. hQ phat hi�n ra r�ng t6i dlng rat vui ve khi lam
nhCtng di�u d6.

Vi dv khi cha dang citing mtoc, toi rat mu6n nghjch mtoc,
th� la 6ng da cho t6i tham gia. C6 luc t6i con giup cha m� d9n
nha va nia bat. NhCtng vi�c nha don gian d6 trong mM t6i d�u
bi�n thanh nhCtng tro choi rat vui ve.

M6i tre d�u la m<)t ca th€ d<)c l�p, chung d�u c6 nhCtng
nang ll,fc thfch nghi cu<)c s6ng kh6ng gi6ng nhau. Muc de) thfch
nghi d6i voi tre nen la hvong clan, khoi g<;Ji hling thu, chu kh6ng
nen d9a rn;1t, c6 nhCtng tre se cvai n6i nhung cling c6 nhCtng tre
se kh6c l6c tham thi�t. Do v�y cha m� hay c6 g�ng hi€u tre, xem
phan ling cua tre thfch h<;Jp voi tro choi nao.

Phat hi�n ra ca tfnh cua tre m<)t each day du nhat la m<)t
trong nhCtng di�u can c6 cua cha m�.

Trang qua trlnh giao dvc, cha t6i lu6n c6 g�ng h�t sue lam
nhCtng vi�c c6 th€ khi�n t6i vui, bdi vi 6ng c6 th€ hi€u du<;Jc tam
tu cua t6i, cung vui dua voi t6i, t6i va cha da c6 du<;Jc nhCtng ni�m
vui bat t�n trong nhCtng tro choi d6. C6 th€ n6i nhv th�, tuy tu6i
tho cua t6i trai qua voi 6ng - M<)t nguai trudng thanh, nhung
kh6ng VI th� ma mat di Sl,f tho ngay cua con tre.

La nguai lon, chung ta d�u bi�t r�ng vi�c k�t giao b�m be la
m<)t chuy�n rat th�n tr9ng. Chung ta kh6ng nhetng phai dung

�213 ));:;
tinh yeu thuong d6i dai voi nguai khac ma con hi v9ng nhftng
nguai xung quanh chung ta cling la nhftng nguai se dung tinh yeu
d6 d� d6i dai voi ban than m1nh, ai ma l9i b�ng long k�t giao voi
ma quy.

Nhftng nguai trudng thanh thl,tc sl,t c6 luc cling di vao con
duang cong v�o duoi s\f anh hudng khong t6t, hu6ng h6 la tre
con? Do v�y, ngay tU khi toi con nho, cha luon khong d� toi ti�p
xuc voi nhftng nguai c6 th6i quen xau.

C6 nguai da n6i voi cha toi : " Ong lam nhu v�y khong phai
qua fch ki hay sao? Ong nen giup da nhftng nguoi c6 th6i quen
xau" . Thl,tc ra, ong cling mu6n lam nhu v�y, nhttng ong bi�t du<;jc
di�u d6 la khong c6 kha nang . Thl,tc ra m6i nguai chi can d6i dai
thl,tc S\t VOi m1nh th1 th6i quen xau Se bi�n mat.

Ong cling nguoi b9n d6ng hanh t6t cua m1nh la mt.ic su
Wolf khong c6 cling quan di�m, mt.ic su Wolf cho rlmg th6i quen
t6t cua tre t6t c6 th� truy�n cho nhftng dCta tre xau. Cha toi chi
cho d6 la m9t di�u t6t d�p nhung duang nhu di�u nay khong th�
xay ra du<;jc.

v� van d� nay, ong da cling voi mt.ic SU Wolf tranh lu�n rat
nhi�u lan nhttng ong van kien tr1 voi quan di�m cua chinh m1nh.
Cha toi cho r�ng khong th� dung li lu�n d� thuy�t pht.ic ong th1
hay cho ong thay S\t th�t.

William la con trai cua mt.ic su Wolf, c�u Ay ti€p nh�n sl,t
giao dt.ic g�n gi6ng toi. Cha toi cCmg khong th� khong thUa. nh�n,
mt.ic su Wolf cling la m9t nha giao dl,lc rAt xuAt sAc, bC:Si vi c�u
con trai William cua ong v� m9i phudng dl�n cCing khong h� thua
kem toi, bat lu�n la ki�n thCtc, ngon ngu hay phSm dCtc, c�u d�u
bi�u hi¢n rat xuat s�c.

�214�
 Di�u khong d6ng nhM gilta m9c su Wolf va cha toi d6 la,
ong khuy�n khfch con trai minh giao du voi nhGng thanh phfm
xau, ong n6i voi con trai minh rting nen giup da nhGng nguoi
bc;i.n c6 th6i quen khong t6t d6.

Giup da nguoi khac la m<?t ph�m chat dc;i.o due cao d�p,
nhung cha toi cho rting each lam ctia m9c sv Wolf d6i voi con
trai la khong c6 trach nhi�m .

Do c6 s\[ h,ta ch9n d6i voi nhGng nguoi bc;i.n cling chdi nen
con trai ctia m9c sv Wolf dan c6 s\f thay d6i, cha toi da nhi�u Ian
nhlic nhd m9c sv Wolf, nhung ong v�n nhat quy�t khong thay
d6i, ong kien quy�t voi quan di�m ctia minh, ong luon tin rting
con trai ctia minh se thay d6i dti<;jc nhGng dua tre xau kia.

Cha toi chAng con each nao d6i vai s\f c6 chap ctia m9c
su Wolf.

Chuy�n khong mu6n xay ra cu6i cling cling da xay ra.

M9c Sli Wolf may Ian phat hi�n con trai William ctia minh v�
nha kha mu(m, vve1t qua thoi gian ma ong quy dinh. Th� la ong
h6i con trai da xay ra chuy�n gI. C�u n6i voi cha, bdi vi c6 m9t
chut mau thuan phat sinh trong dam bc;i.n, c�u ay phai khuyen
giai hQ, c�u con k� cho dam bc;i.n nghe m9t cau chuy�n trong
" Kinh thanh" c6 lien quan toi finh bc;i.n t6t.

"ThI ra la nhv v�y" , m9c su Wolf tin tudng loi c�u con trai
n6i, d6ng thoi cam thay vui mttng vai m6i hanh d()ng cua con bdi
vi d6 la nhGng gi ma ong hi v9ng, con trai c6 th� giup da mQi
nguoi, th�t s\f chAng con di�u gi lam ong vui hdn.

Tuy nhien, ong khong bi�t du<1c rting, ong da bi llia gc;i.t b6i
nhGng loi n6i d6i cua con trai. Di�u nay cling khong th� trach
c�u vi truac day c�u chva tttng n6i d6i. Nguoi mvc sv d6 khong

� 215 _.);:;-
th� nga r§.ng con trai ang da d�m nhi�m th6i quen xau cua nhCtng
dua tre xau kia.

Sau khi mvc su bi�t duc;c chan tuang, ang duang nhu khang
tin vao m1nh nCta. Cai ma c�u con trai William gQi la giup da
nguai khac thl,tc t� la tv t�p lc;1i d� danh bc;ic hoi;ic k� nhCtng cau
chuy¢n hc;i lLtu. Mvc su Wolf nen bi�t r§.ng, danh bc;ic a nang than
la m9t chuy¢n rat phcS bi�n, day la thu vui duy nhat cua nhCtng
con nguai khang c6 giao dvc. Con nhCtng cau chuy¢n hc;i lLtu d6
th1 lc;ii lLtu hanh ct,tc nhi�u trong th� giai cua bQn hQ nh11ng mvc
su Wolf lc;ii khang chu tr9ng d�n di�u nay.

NhCtng dam bc;in cua William d�u la nhetng dua tre xuat than
tU gia d1nh nang than, ngay tU nh6 bQn hQ da khang nh�n duc;c
st,t giao dvc day du nen chi bi�t lam theo each lam cua nguai
xung quanh, th6i quen xau va nhCtng lai tvc fiu d6i voi nhCtng tre
d6 ma n6i chinh la nhCtng thu nhu com beta cua gia d1nh. Ngay
nao c�u ding d ben nhCtng con nguai nhu v�y th1 chuy¢n g1 se
xay ra la di�u d� dang c6 th� trang thay duc;c.

Co m9t ngay William chc;iy v� nha, khang n6i lai nao da

chc;iy thling v� phong cua m1nh, xem ra c6 chuy¢n g1 chling lanh,
mvc su mau ch6ng h6i c�u da xay chuy¢n g1 nhLtng bat k� h6i
th� nao c�u ding khang n6i m1a lai. Mvc su Wolf cam thay rat ki
lc;i, ang con cho r§.ng c6 nguai nao d6 da uc hi�p c�u ta.

" Mvc su Wolf, mvc su Wolf " . C6 nguai d ngoai ccSng

dang g9i.

Khi mvc su ra md cl'.ta, nhin thay m9t nguai nang clan mi;it
may tac gi�n.

"Th�t chling ra sao ca, mvc su a, ang nen quan giao con
cua m1nh t6t hon chu" .

�216 ]1;;;
 Ml,lc SU cam thay rat ki l<;i, ong luon cho dmg con minh la m9t
nguoi t6t. C6 chuy¢n gi lam nguoi nong clan nay tac gi�n d�n v�y?

"Xin h6i da xay ra chuy¢n gi v�y?" . O ng h6i m9t each

kh6 hi�u.

" Con cua ong da dem theo vai dua tre nCta toi nha toi tr9m
ga. Day khong phai la Ian dau tien. Lln truoc ga nha toi VO co
mat tich, toi con cho r�ng la ma quy, nhung horn nay phat hi¢n
h6a ra la con trai ong lam. Ong la m9t ml,lc su, vi sao l<;ii d<;iy con
lam chuy¢n xau nay?" .

Thi ra da rat nhi�u Ian r6i, nhCtng daa tre d6 da yeu cau
William di tr9m ga cua nha m9i nguoi, d� ra ngoai nuong an.

Toi khong bi�t ml,lc su Wolf sau khi bi�t chuy¢n da suy nghi
ra sao nhung chllc chlln la ong rat bu6n.

Sau d6 ffil,lC SU William da thua nh�n quan di�m cua cha toi,
va khong cho con minh chdi cling voi dam tre d6.

Rat nhi�u nguoi c6 quan di�m th� nay: Tre n�u khong c6
b<;in chdi ding se tl,t phl,l ho�c buong binh . Quan di�m nay la cl.jc
ki sai lam.

5. ]Hp XLk .fJii!i .lu!.n ooi W .khtk

Cach thuc cua cha d6 la d� toi ft ti�p xuc voi nhCtng tre khac,
di�U tf>t nhat d day la n6 giup toi CO duQC tam th� binh than d�
xl'.t lf m9t s6 vi¢c.

Do d nha toi khong c6 cd h9i duQc tranh cai, do v�y khong

d� dang bi kfch d9ng nhu nhCtng dua tre khac.

Bat k� la d(ta tre xau nhu th� nao ding khong lam toi phai
tac gi�n. Do v�y toi duQc m9i daa tre yeu quy, chua tttng cai

-;::(__ 21 '1])::;
nhau. Bay gia toi da hon 30 tu6i r6i nhling chua bao gia cai
nhau voi nguai khac.

Trang qua trinh toi hQC d9i hQC , vi van d� ki�n thuc nen
thuang xuyen trao d6i 9 ki�n voi b9n nhling tuy�t d6i khong lam
t6n thuong tinh cam cua nhau, vi tu6i cua toi thuang it hon nhi�u
SO VOi nhltng b9n cung hQC nen bi€u hi�n Cua toi thttang clan toi
S\t �6 ki cua b9n be, nhling toi luon kien tri VOi chan If CUa minh,
lay Ii thu ph\IC long ngttai nen giao ti�p rat t\t nhien VOi dam b9n.
Sau khi cha toi bi�t dtt<!C chuy�n nay, ong rat cam d(mg, tU day
long minh ong glti lai cam on d�n nhltng nguai b�m dang yeu do.

Trang qua trinh trttdng thanh cua toi, cha khong cam doan
tuy�t d6i vi�c toi cting choi voi nhltng b9n tre khac ma d� xuong,
duoi sv don d6c cua cha khi�n toi ti�p xuc ft hon voi nhltng b9n
khac. Do S\t ti�p xuc hCtu h9n nay nen chung toi rat khach khf voi
nhau, tuy�t d6i khong tfch t\l l9i thanh tttng chu6i tuc gi�n d€ lam
vi�c xau. Duong nhien nhltng sv nguy h9i da dlf<!C nh£c toi phfa
tren cung se tranh due1c.

O ng h9n ch� toi nhu v�y, k�t qua th€ hi�n rat t6t. BC1i vi toi
khong nhi�m phai nhltng th6i hu d6 nen khong bao gia cai nhau
hay danh nhau voi nhltng dua tre khac. Th�m chf c6 m()t s6 dCta
tre ac y thach thuc thi toi van tranh ne dtt<!C mQt each linh ho9t.

Cha da tttng dua toi d�n rat nhi�u noi . Khi ra v�, nhLtng dCta
tre d ndi d6 thuang thvong m�n khong mu6n xa rai d�n muc roi
nuoc m£t.

Toi c6 th€ khltng djnh voi nhltng gi minh da trai qua, cho
r�ng n�u tre khong c6 nhltng nguai b9n cung tu6i choi thi khong
c6 ni�m vui, d6ng thai trd nen co d<?c tr6ng r6ng v� tinh than la
m9t each n6i sai lam.

-;:;(_ 218 JJ;;

 D6i vai toi ma n6i, di�u hc;mh phuc nhat trong CUQC s6ng
d6 la c6 m<)t nguoi cha va m<)t nguoi m� tuy¢t voi. Cha tOi nhan
h�u, khoan dung, thuan khi�t. con m� toi la m<)t ph\l nft thong
minh va ludng thi¢n. Trang qua trinh giao dl,lc, m� toi da b6 ra
khong bi�t bao tam huy�t, ba cling la m<)t ngtioi m� rat c6 tai va
trach nhi¢m .

Khi cha mua cho toi m<)t be) d6 nau an m� da khai pha cac
ti�m nang trong toi.

M� da quen vai vi�c villi nau cdm, vua kien nhan giai dap
cau hoi ma toi neu ra, hdn nfta con d6c thuc, d� toi hQc du<;jc cac
each ch� bi�n m6n an vai be) dl,lng cl,l nay. M� da thong qua cac
each nau b�p giup toi cam nh�n Va tang Ctiong ki�n thuc cling
nhti ni�m vui trong cu<)c s6ng .

C6 luc, toi con dong vai nguoi chu b�p, con m� la nguoi
phl,l, m� da chi cho tOi rat nhi�u di�u. n�u toi khong lam theo
dung nhftng gi me? htiang clan thi toi se mat Cd hQi lam chu b�p.

N�u lay sai gia vi, v�y thi toi khong th� lam m<)t dau b�p.
chi c6 th� thanh " Nguoi lam thue" .

Khi lan len, toi thuong nghe m� cua toi k� cho toi nghe
nhftng chuy¢n thu vj gifta toi va m�.

C6 m9t lan, m� n6i vai toi: " Khi con con nh6, c6 nhftng luc
m� d� con lam m�, con m� la con, th�t la c6 9 nghia. Luc d6 con
da ra l¢nh cho m�, con m� c6 9 lam khong t6t ho�c dUt khoat
khong lam. N�u con nhin khong ra thi se khong du<;jc lam m�
nfta, nhvng thuong thi con nhin ra, hdn nfta con thuong dva ra 9
ki�n vai m�. Luc d6, m� n6i: Th�t xin 16i, v� sau nhat djnh se
chu 9.

-;:;(__ 219 :;;;

 "Con c6 luc d� con lam bac si, m� lam h9c sinh. Khi m� c6
9 bi�n chuy�n thanh cong thanh that b<;li, con vtta phat hi�n ra da
phe binh m�" .

M� cho r�ng, nhftng tro choi nay c6 tac dvng rat Ian trong
cu<?c s6ng sau nay, giup toi h1;m ch� nhftng that b<;li .

Nhftng tro choi bi�u di�n nhtt v�y con c6 rat nhi�u, di�n
vien dttong nhien la m� va toi. Hon nfta c6 luc tai va m� con di�n
rat linh ho9t. Vf dv, chting toi thttong xuyen bi�u di�n vai cau
chuy�n ho�c m<?t cau chuy�n nao d6 trong ljch sl.t.

C6 luc chung toi con d�n nhftng noi da tCtng tham quan d�
ti�n hanh "Tro choi du ljch" . Thong qua nhftng tro choi nay, m�
da d9y cho tOi nhftng ki�n thuc lien quan tai dja If va ljch sl.t.

Khong chi la m�, cha c6 luc d1ng choi tro choi nay cung vai
toi. Duong nhien toi se khong di�n vai dau b�p hay ngttoi phv nu
gi ma dong vai m<?t tttang quan ho�c binh si. Bat lu�n la tttang
quan hay binh si, cha toi luon d m<?t vj trf c6 djnh . C6 luc cha tOi
la m<?t tttang quan oai phong, chi huy binh si la toi, luc sau ong
l9i bi@n thanh binh si roi vao tr�n dia bi toi sai bao.

Can cu theo hi�u bi�t va sv If giai cua ban than, toi thttong
xuyen lam cho nhan v�t s6ng d<?ng nhtt th�t. Nhan v�t ma tOi
di�n tran day tfnh t\,t chu va trf tttdng ttt<1ng, hon nfta con can cu
theo nhftng trai nghi�m cua toi di di�n nhftng nhan v�t c6 d<? tu<Si,
tfnh each, than ph�n ho�c chuc sfic khac nhau.

Toi cho r�ng tro choi nay co tac dvng rat Ian dBi vai tre nh6:
C6 th� dap Ctng sv hi@u ki va khat v9ng, giup tre t�p luy�n tfnh
chu d<?ng, tfnh d9c l�p va tinh sang t<;lo, nang cao nang Ive quan
sat, nang Ive ghi nha, nang Ive phan doan, nang Ive tttdng tu<1ng
va sue sang t<;lo, d6ng thoi lam phong phu them th@ giai tinh

� 22 D _F
thSn, c6 tac d\lng nang cao nang h,tc ngon ngu, giup tre t�p luy�n
nang lt.tc t6 chuc.

Cau chuy�n trong sach ho�c nhCtng cau chuy�n d6ng thoc;ii
c6 sue hap clan lan d6i vai tre nho, c6 th� n6i day la khdi ngu6n
phat tri�n trf tu� cua chung. Cha thuang huang clan toi bi�u di�n
nhltng cau chuy�n nay, c6 nhltng luc ca toi va cha mE? d�u ding
tham gia.

NhCtng tro chdi nhu v�y se giup tre cang them hi�u nhCtng
cau chuy�n d6, hdn nlta. con khdi g<;ji nang lt.tc sang tc;io cua tre.
Trang tro chdi, toi tham gia di�n nhCtng nhan v�t khac nhau,
dung nhCtng d<?ng tac d� th� hi�n tac pham d6. Di�u nay c6 tac
d\lng tf>t df>i VOi Slj phat tri�n tren tat ca cac phlidng di�n, d�c
bi�t tc;io ra slj khdi ngu6n t6t dE?p cho tam h6n cua toi.

Cling vai vi�c ti�n hanh tro chdi cling toi, cha luon ch9n
nhCtng cau chuy�n th�t phu help d� toi c6 th� di�n. N<?i dung cua
nhltng cau chuy�n nay rat lanh mc;inh, tinh ti�t sinh d9ng, ngon
ngu dE?p, nhan v�t di�n hinh, bi�u di�n ding d� dang. £)� thu�n
ti�n cho vi�c ghi nha va ly giai cua toi, nhltng tinh ti�t chu y�u
phai luon r6 rang. Thong thuang ma n6i, nhCtng cau chuy�n
du<1c It.ta ch9n thuang c6 d6i thoc;ii nhi�u d� giup toi b6i duang
nang lt.tc ngon ngu cua minh . Truoc khi bi�u di�n, cha luon k�
cho toi nghe cau chuy�n d6 m9t each r6 rang, khong chi d� toi
hi�U dliQC ngon ng(t Va dQng tac CUa nhan V�t ma minh cSn di�n,
giup toi hi�u duQc cau chuy�n va nhCtng nhan v�t khac.

£)� tang them tinh tich cljc trong cac vai di�n, cha luon d�
toi tham gia cong tac chuan bj, sang tc;io cho toi m<?t bau khong
khr va moi truang mai. Ong thuang noi vai toi r�ng, khong nen
qua "Dinh" vai tinh ti�t trong cau chuy�n, c6 th� m�c sue tudng
tuQng, tlj minh xli li. Vai nhCtng thu khong c6 each nao xli li duQc,

� 22 1 Jt;:;-
vf dv. nhv treo nui, W<;:Jt song . . . , ong d9y toi dung ngon ngu tu<;:Jng
trvng va d9ng tac d� c6 th� bi�u di�n du<;:Jc chung.

Trang qua trinh bi�u di�n, cha luon dt.ta ra nhCtng chi clan
thfch h<;:Jp, giup toi bi�t du<;:Jc ban than minh c6 th� lam vi¢c gi,
dam dudng du<;:Jc nhan v�t nao, d6ng thoi nay sinh hCtng thu voi
nhan v�t ma toi slip di�n. C6 nhCtng luc cha lam mau cho toi
nhan v�t ma toi se blit chvoc, nhvng khong bao gio yeu cau toi
phai can cu theo l6i di�n d6 d� di�n, bdi vi nhv v�y se lam giam
Cd hQi th� hi¢n Sl,i sang t90 Va SUC tLtdng tlf<;:Jng CUa minh.

f)� giup toi chdi vui hdn , ong con lam rat nhi�u tam g6 voi
nhCtng hinh d9-ng khac nhau, stt dv.ng nhCtng tam g6 nay d� xay
nha ho�c xay l� dvong, xay thap, xay cau ho�c t9-o thanh tri. Bdi
vi tro chdi ki�n true can nglfoi chdi phai khong ngling dc?ng nao,
nen c6 tac dl,mg rat t6t trong vi¢c khai pha trf ll,ic cho toi. v�
di�m nay, toi da d� c�p d phan trlfoc.

Khong chi c6 nhv v�y, tro chdi ki�n true voi nhCtng thanh
g6 nay con giup nuoi dvang nghj ll,tc trong toi.

C6 mc?t Ian toi phai b6 rat nhi�u cong sue d� xay m9t phao
dai voi nhetng tam g6 d6, c6 phong, c6 ctta thanh, c6 tvang
thanh, con c6 mc?t cay cau nh6 rat d�p.

Khi toi chuSn bj gQi cha d�n xem, vi do c6 chut sl,1 lay dc?ng,
khong cgn th� nen m9t \19.t ao cua toi da phu len phao dai d6,
nhftng tang cao dc5 V.P xu6ng, luc d6 gia da ding S\lP xu6ng, th� la
ca Cong trinh ki�n trllc d6 d(5 nhao, con lam Sl,lp d(5 luon cay cau -
San ph� khi�n toi VO cling man nguy¢n va d6n bi�t bao tam huy�t.
Trang thoi kh�c d6, ki�t tac cua toi b6ng bi�n thanh bai dc5 nat.

Khi cha nhin thay toi voi net m�t u n1, ng6i do dan nhin
d6ng dc5 nat, ong khong bi�t da xay ra chuy¢n gi ben ti�n l9i

� 2 2 2 __Jt::;-
gan. Nhin thay nhftng thanh g6 xieu V'?O, ong da hi�u xay ra
chuy�n gi.

"Cha a, bi d6 h�t r6i, la do con khong cgn th�n da lam d6

h�t. Th�t ti�c qua. No v6n di rat d'?p . . . "Toi n6i nhu stip kh6c.

Sau khi hoi r6 s\f tinh, cha da n6i: " Con trai a, cho du la
con khong cgn th�n thi ding khong c6 li do d� oan trach, ding
khong nen bu6n nhu v�y. Con c6 th� lam t6t Ian dau, thi dudng
nhien ding c6 th� lam t6t Ian hai. V�y vi sao l9i ng6i do ra d day
th� nay? Lam lQ.i m9t cai di nao, c6 th� cang d�p hdn thi sao " .

Luc d6 toi da hung phan trd l9i.

Th\fc ra, toi bi�t rlmg, n6i thi d� lam thi kh6. Bdi vi tOi da
t90 d\,tng m9t kh6i ki�n true vo cling phuc tQ.p, mu6n d� lam Ian
thu hai doi hoi phai c6 long kien tri va m9t nghj l\jc phi thuang,
nhung toi tin tudng r�ng minh c6 th� lam dtt<;:'c.

Duai S\t khfch l� cua cha, r6t CUQC toi cling da hoan thanh,
d6ng thai d� cha thudng thuc tac phgm d6. Ong xem xong to ra
vo cling kinh ngQ.c va khong h� nghi r�ng toi c6 th� lam ra m9t
tac phgm phuc tQ.p va tuy�t mi d�n v�y.

" Cha a, con cam thay tac phgm Ian nay con d�p hdn Ian
truac, bdi vi khi lam Ian thu hai, con da ti�n hanh stta d6i doi
chut, hdn nfta con lam nhanh hdn " . Toi n6i vai cha m9t each
t\t hao.

K�t qua d6 la S\j khting djnh, chi can tOi du t\j tin btit dau lan
thu hai thi se c6 dtt<;:'c k�t qua cang t6t d�p hdn, vi da tfch luy
kinh nghi�m duc;:Jc trong Ian thu nhSt.

Ngoai ra, cha con d9y toi tro chdi mo phong cac ho9t
d{)ng trong CUQC s6ng con ngttai, nhung chi la luc toi con rat nho,

�223�
trong thai gian nay ong luon n6 h,tc khong ngttng d� giup toi dc;i.t
duQc st,t phat tri�n 6 cac phudng di�n.

Cha toi cho r�ng, tat ca nhftng tro chdi vai tre d�u khong
th� tuy ti�n, nen c6 g�ng d� tre phai d9ng nao. Nhu v�y tre se ft
cam thay VO vj, ding khong mUQn ca nay ca n9 ma kh6c l6c
am i len.

Cho du d6 ch di cua toi rat ft nhung bat k� mua dong c6

dai bao nhieu, toi khong bao gia cam thay bu6n chan trong can
phong cua minh, bdi vi toi da t�n d1,mg du<;:'c m9t chut d6 chdi
hftu hc;m nay d� vui ve va hc;i.nh phuc khi chdi n6.

7. C.tii: w .clwi .rpii:a .cJz.a JJa mn

Toi cho r�ng, d� t�n d1=10g tro chdi th�t t6t v�y thi khong
nen ddn thuan chi la sv giai trf ' ma nen la m9t phudng phap hftu
hi�u trong vi�c h9c t�p ki�n thuc cua tre.

Khi tre kh6c, mu6n chung nfn, each lam cua rat nhi�u b�c
lam cha lam m� la cho tre d6 chdi hay hoa qua. Nhftng b�c cha
m� da lam chuy�n nay nhi�u Ian, th�m chf lam khong bi�t chan.
Toi cam thay rat khong hai long vai each lam nay, b6i vi tren
thvc t� la vo cilng sai lam. Vi sv vui thfch cua tre, quy�t khong
nen lam nhu nhi�u nguai, chi c6 an va u6ng. Tre ngoai sv vui thu
v� thj giac con c6 sv thfch thu v� thfnh giac. Tu khi con nh6, d�
h9n ch� toi kh6c, m� toi da cho toi xem nhftng v�t vai mau s�c
hay go nhftng am thanh khac nhau cho toi nghe. N�u tre an
u6ng qua nhi�u se beo phi va d� sinh b�nh .

f)� giup toi c6 du<;:'c sv phat tri�n tren mQi phudng di�n, cha
t6i da ph6i h<;:'p nhi�u tro chdi khac nhau. O ng thi�t k� m9t ndi
t�p luy�n chuyen bi�t cua Carl. M6i d1=10g C\.:l trong d6, cai c6 th�
dilng danh, go, cai c6 th� quay tren khong d� thuc dSy vi�c luy�n

-;::{__ 2 2 4 ]);;
t?ip Cd blip cua toi. Toi cho ding tre chdi tro chdi dm phai c6
m<)t m1.,1c dfch ro rang, nhat thi�t phai c6 duc;:ic st,t trudng thanh
tren nhi�u m�t nhu tinh than, th� chat, d<;io due khong th� lang
phf sue lt,tc cua tre.

Chdi tro chdi v� khfa c9nh tinh thudng la rat quan tr9ng, l9i
d� dang tri�n khai bC1i vi day la ban nang cua tre. Cha va toi
thuong chdi tro bit mlit. Tren tht,tc t� m9i dua tre d�u thfch tro
chdi nay. Cach lam c1.,1 th� la bit mlit tre l9i, dem d�n cac lo9i v?it
d1.,1ng va yeu cau tre doan xem d6 la cai gL M<)t each khac d6 la
sau khi bit mllt tre se di mo mSm trong phong, g�p duc;:ic v?it gi
thi hay d� tre doan xem n6 la cai gi, lo9i tro chdi nay cung c6 lc;:ii
cho st,t phat tri�n xuc giac cua tre.

£)� phat tri�n nang lt,tc thi giac, chling toi con chdi m()t s6
tro chdi nua. Cha toi d� tren ban vai h<;it d�u va co, d� toi nhin
m<)t chut r6i doan ra con s6. Cha da t�n d1.,1ng cd h<?i nay d� vui
dua voi toi . Sau bua an cdm, nhin thay hoa qua trong ma, ong
ben hoi : " C6 may c�i?" . Ho�c trong luc di duong, nhin thay
nhling v�t tren duong di, cha li�n hoi toi: "£)6 c6 may cai?" .
Ho�c tren ban d� nhi�u v�t phSm, ong d� toi nhin m<)t chut r6i
n6i ra la d6 gi. Tro chdi nay ·c6 th� giup thi giac trd nen linh ho9t
va nang lt,tc ghi nho cua toi cung duc;:ic phat tri�n.

Khi con rat nho, cha thuong clan toi toi khlip ndi. D� luy�n
t�p nang lt,tc phan doan, sau nay khi toi d6, ong d� toi len phfa
truoc clan duong. Voi phudng phap t�p luy�n nay, tU khi moi duc;:ic
1 tu6i, toi da c6 th� clan m� toi va nguoi hau gai di khlip ndi .
Tro chdi luy�n t?ip thi giac c6 rat nhi�u. Cha toi thuong hoi
toi v� m6i v�t d1.,1ng trong phong, truac tien ong n6i cho toi biet
v�t nay c6 mau do, sau d6 d� toi doan xem d6 la v�t gi. Toi se
doan ngay la tU di�n, hoa, khan trai ban, doan 3 - 5 Ian nhung

-;::{_ 2 2 5 ]);:;
nhM d!nh phai doan dung trong s6 Ian da quy d!nh. N�u n6i
khong trung th! se d�n Iv9t toi n6i , con cha se doan.
Chung toi con thvang chdi tro chdi vai cac cong thuc nhan,
vf di) ghi len cac tam vai c6ng thuc 5x7 hay 8x9 , d� chung x�p
ch6ng len nhau, rut ra tlfng ta va xem, sau d6 n6i th�t nhanh ra
k�t qua . N�u khong th� n6i ngay l�p tltc ho�c n6i sai thI cha toi
se n6i ra, lay dap an dung di.
f)� h9c dv9c each kh6ng ch� cd th� minh, cha cling lam tro
chdi "Mo phong tv9ng d6ng" vai toi. O ng d� toi t<;io ra cac tu th�,
sau d6 bM dau d�m, khong cho phep bi�n d<?ng trong chft s6 quy
djnh, ml)C dfch CUa Vi�c lam nhlt V�Y la d� toi hQC dltQC each
khong ch� cac b�p thit cua minh . Nghe n6i nguai Hi L9p c6
thfch tro chdi nay, d9ng tac cua h9 sa di d�p nhv v�y, ch�c r�mg
nguyen nhan chfnh la do vi�c nay.
Cha con d<;iy t6i m(;)t vai ki ngh�. Ui�u nay khi�n toi rat vui
mt1ng, hdn nfta con thuc day sv phat tri�n trr Ive va cd th�. Khi vi1a
bi�t di, cha da mua cho toi m<?t vai m6n d6 nhv m9t cai xeng nho
va cai mai bang sM, b�t dau dao m<?t cai 16 trong wan, gieo h<;it, c�t
co, tvai nvac. Vai each thuc lao d9ng gian ddn nay, nhvng trong
mM t6i l9i la m<?t tro chdi eve kI thu vj. Thong qua tro lam wan nay
da giup toi nay sinh hltng thu, d6ng thai nuoi dvang th6i quen lao
d(;)ng va tinh than nhan n<;ii, cham chi lam vi�c.
Tro chdi tam bai d� c�p a phan trvac, d�u dv9c phat tri�n
tLt bai tay, tro nay c6 th� giup toi nang cao nang Ive ghi nha, con

giup d<?ng tac nhanh nh�n hdn. Cha d� tat ca cac man h9c cua
t6i, nhv: Lich st'.t, ngon ngu, s6 h9c, dja lf. . . dv9c bien l9i thanh
tam bai tay, cling chdi tro chdi, giup h9c dv9c nhftng ki�n thuc
d6 m9t each d� dang trong sv vui nh<?n cua tro chdi . Toi vo cling
cam dn phltdng phap giao dl)C tro chdi CUa cha toi, n6 giup toi
ti�p nh�n dv9c rM nhi�u ki�n thuc tLt trong chfnh sv vui ve d6.

-;::(__ 2 2 6 JP
Ciuw11.1J 9
�� Kbtcb le va kben ng'li
tang cua.tg long t11 tin
va �ung kbt cbo tre
Con duang n han sinh d�u duqc ve Jen bai chfn h trai tim,
vi VQY con nguai du c6 a trong haem can h kh8c li?t nhu th�
new thi trai tim cung khong nen bi viii !tip di bai n h iing tu
tuang bi quan, chan nan. Dung khf sinh ra tu nhiing trf tu?
Ian, long tl,1 tin Ian dan Jen trong sl,1 lf giai mai thl,lc sl,1 la m9t
long dung cam, kien cuang va tl,1 tin n htit.

1. rlJu:m.q. l.iJi .IUwt .ll.fJl!i .ciJ � .q.uil 14.o A.a lil11.1J ht 1:i.n JJiJ
.6iJ.6M

Khen ngc;:ii la dieu ma bat ki nguoi nao cung mu6n dvc;:ic

nghe, nhfrng loi khen c6 hi�u qua se la kh6i ngu6n giup con
nguoi khong ngttng vun clap long t\,t tin va s\f dung cam. Tuy
nhien, nhfrng loi khen ngc;:ii qua muc se khi�n nguoi ta t\,t cao t\,t
d9i, t\,t kieu t\,t man. D�c bi�t d6i vai tre nho thi nhfrng loi khen
nen d muc dQ VUa phai.

" Con la dua tre rat thong minh, rat gioi " . Day la cau n6i
ma cha m� thvong hay n6i trong qua trinh giao dvc t6i. M6i khi
t6i g�p kh6 khan hay trac trd, cha m� luon dung nhfrng ngon tu
d�p de do d� gillp toi giai toa nhfrng phien mu<?n va buc xuc
trong long .
 M6i khi t6i g�p phai chuy�n dau long hay that bc;i.i, cha lc;i.i
n6i voi t6i : "Con nhat djnh lam dvQc, cha tin tlfdng con" . Trang
suy nghI cua minh, cha nh�n thay t6i vSn chi la m(>t dua tre, hdn
nua con la m(>t dua tre y�u du6i, se con muon van nhiing kh6
khan trong cu(>c s6ng phia trvoc, 6ng se la ngvai luon d ben
cc;i.nh ung h9 va khuy�n khich toi. M6i ngvai d�u c6 luc g�p phai
that bc;i.i, d�u c6 luc mat di long tv tin, hu6ng h8 la m(>t dua tre.
Chi can toi tran day tl,t tin thi se c6 th� dung cam d6i m�t voi m9i
thach thuc trong cu(>c s6ng phia trvoc, trd thanh m(>t ngvai c6
cu(>c s6ng hc;i.nh phuc.

V�y long tin tu dau ma d�n? Kh6i ngu8n cua n6 chinh la

nhiing lai khen ngQi cua cha m�. Tre can dlfQC khen ngQi, can
dvQc khuy�n khich. "Khen" khong chi th� hi�n tinh yeu thlfdng
cua cha m�, d8ng thai cung giup tre cung c6 long tin cua chinh
ban than minh. Chi khi tre tran ng�p ni�m tin voi chinh minh thi
cha m� moi c6 th� b8i dvang dlfQC m(>t nhan tai xuat s�c. N�u
ngay tu khi moi bM dau, cha m� d6i voi toi da thi�u di long tin,
thi bay gia toi se thanh gi, di�u nay toi cung khong dam tv6ng
tlfQng ra.

Khi moi bM dau h9c vi�t, toi khong c6 chut long tin nao vai
chinh ban than minh. Luc toi dva cho cha xem bai van dau tien
cua minh, ong chu 9 d�n sv bat an trong toi, dvang nhv toi dang
cha dQi sv phan xet cua ong . Sau khi d9c xong bai van ma toi da
Vi�t, phat hi�n ra d6 thl,fc S\j la m(>t bai van ngl,ly tc;i.o, van d� cung
khong giai quy�t ro rang, cau cu khong hoan chinh, cha toi nghI:
" Minh nen binh lu�n sao day voi bai van nay?" . B6i vi ong cam
thay 6 toi thi�u di long tl,t tin, do v�y bi�t r�ng n�u chi n6i m<?t
cau ddn gian la "Khong t6t" thI se khong giai quy�t dlfQc van d�.
Trang giay phut tram l�ng d6 cua cha, toi da lo l�ng d�n muc rdi
nvac m�t. NhLtng di�u toi khong nga dvQc d6 la, cha da n6i m9t

�22B _F
cau giup toi hting phan ca tinh than : "Khong t6i dau, day la Ian
dau tien con vi�t, khi cha moi bfo dau thI con vi�t t� hon con " .
Luc do, trong toi anh len m<?t ngu6n sang le l6i, soi r9i tinh than .

Khong lau sau d6, toi dem cho cha xem bai van thu hai cua
minh, ong cho r�ng 2 bai van nay c6 di�m khac nhau.

"Tv tin" la n�n tang cua long tin. Khong c6 tl.j tin thI dttng
n6i d�n long tin . Thong qua nhCtng loi khen c6 hi�u qua nay se
d� dang nuoi dliBng Sl.j t\.j tin CUa tre.

Tv tin thvc chat rat don gian, chfnh la minh tin tudng vao
chfnh ban than minh. Bat lu�n la nguoi Ion hay la tre nh6, bat
lu�n la lam vi�c gI n�u thi�u di sl.j tl.j tin thI khong th� thanh cong.
Ngu9c lc;ii, n�u m<?t nguoi tran day sl.j tl.j tin, luon c6 ni�m tin voi
cong vi�c thI m�c du c6 g�p phai chuy¢n gI di chang nua cling se
c6 th� vv9t qua kh6 khan.

Tu trong each giao dl)c cua cha, toi da cam nh�n m<?t each
rat sau s�c: Phuong phap giao dl)C quan tr9ng nhat chfnh la
khfch l� ni�m tin trong tre.

Toi cho r�ng c6 rat nhi�u cha m� luon ph6ng dc;ii chfnh
minh, trong khi d6 lc;ii thi�u di sl.j ton tr9ng d6i voi con tre. Tre
con tuy chva thvc sl.j hi�u ro cai gI g9i la sl.j ton tr9ng nhting
chung cling c6 long tv ton cua minh. Tre hoan toan c6 th@ cam
nh�n dtiQC mQt each chfnh xac tlnh cam ma cha m� danh cho
minh. 86i voi sl.j v6 v� va nhCtng loi khen ngQi, tre se dap lc;ii
b�ng nhCtng nl) cuoi va sl.j nung n}u. 86i voi sl.j ch� gi�u va cuoi
nhc;io, tre se dap 19-i b�ng sl.j bvong binh va phSn n<?.

Toi luon tl.j nh�c ban than r�ng li�u minh da ton tr9ng con
chua. Trang qua trinh phat tri�n cua con trai, t6i phat hi�n ra
rang, tfnh btiong binh CUa tre Se d� dang dtiQC kh�c phl)C n�U

� 22 9 ]);;;
bc;i.n thl,fc SlJ thay d6i each nhln Va thai dQ CUa chinh ban than
minh d6i voi tre.

Lay cau chuy�n tren lam vi dv. N�u cha toi khi nhln thay bai
van ma ngay l�p tuc to ra khong bllng long , phu d!nh n6, th�m
chi m�ng toi la "86 ng6c" , nht.t v�y se lam t6n tht.tong d�n long
tv ton , e rllng v� sau nay toi se chfmg bao gio cam but d� lam
van nua!

Binh lu�n m(>t sl,f vi�c luon c6 nhCtng stJ khac bi�t trong stJ
xuat s�c d6. Tre nh�n dt.t<!c di�m "Uu" , nhCtng b�c lam cha lam
m� se tv nhien khen ng<1i tre, cang giup chung c6 them long W
tin . Nh�n dt.t<1c di�m "T6t" ho�c "Trung" , khen ng<!i la chuy�n
dt.tdng nhien, c6 th� tim thay khoang each . Cho du thanh trch rat
thap cung nen khuy�n khich, khong nen d� tre c6 cam giac day
la ngay t�n cung cua th� gioi , hay giup da chung tim ra nguyen
nhan , quan tr9ng la phai tim ra sl,f n6i b�t d� tu d6 ti�p them sue
mc;i.nh, trong nhetng trt.tong h<1p nht.t th� nay, nhat thi�t khong
dt.t</C d� tre mat di SlJ tl,f tin.

Nhetng thu t6t d�p luon khi�n ngt.tai khac phai t.toc ao ki�m
tim. Loi khen c6 th� giup ngt.toi dti</C khen nay sinh m(>t cam
giac t6t d�p, tu d6 It.tu l9i trong minh m9t h6i uc sau d�m, d� tu
d6 khich I� ban than khong ngi:tng ti�n len.

M6i khi toi lam t6t m(>t chuy�n thi luon nh�n dt.t<1c stJ khen
ng<1i tu cha. Luc d6 toi luon vui mi:tng, ngt.toi lang lang nhu dang
bay , long tl,f tin VI th� ma tang len gap b9i. Toi cho r�ng , chi can
tre dc;i.t du9c m9t chut gi d6 a pht.tang di�n nao thi ding nen
khong do dtJ chut nao ma khen ng<1i tre. Th�m chi tre lam khong
dung 6 phuong di�n nao d6 thi cung khong nen ch� nh90. Khi
tre lam sai thi chi can chung th�t sv thanh khSn sl!a d6i sai lam
d6 thi nhetng b�c lam cha lam m� cung nen r(>ng long ma tha thu.

� 2 3 0 ]h"-
 Bat kl nguoi nao d�u c6 thanh c6ng va that b9i, that b9i
thvong se nhi�u hdn thanh c6ng . Khi tre that b9i, cha m� tuy�t
d6i kh6ng du<;jc n6i nhCtng cau "Ta da bi�t ngay la con se kh6ng
th� lam dtiQC" , ma nen giup tre tlm ra nguyen nhan tLf trong Sl.j
that b9i, d� tU d6 khuy�n khich va d()ng vien tre nhi�u hdn nua.

Thien phu cua tre bi�u hi�n d nhi�u phudng di�n, cha m�
hay c6 gfmg phat hi�n va t90 cho tre m()t m6i truong phat tri�n
t6t. Chi khi cha m� kip thoi phat hi�n va khuy�n khich th! moi c6
th� phat huy h�t sue kha nang cua mlnh . Kha nang cua tre c6
th� phat huy t6i da hay khong th! di�u then ch6t l9i n�m d cha
m�, chu kh6ng phai d tre. Chi khi cha m� phat hi�n kip thoi va
khen ng<;'i nhCtng kha nang d6 th! nhat dinh tre se ti�n len phfa
truoc m()t each thu�n lc;i. Tu Sl.j giao d\lC cua cha, t6i da cam
nh�n dvc;c di�u nay m()t each rat sau sfic.

Tu khi tre sinh ra da bfit dSu vi�c h9c, clan h1nh thanh sd
trvong va sd doan cua ban than mlnh . Hay d� tre phat huy sd
truong, h9n ch� sd doan, phat huy th� m9nh cua ban than, d6
chfnh la trach nhi�m cua m6i b�c lam cha lam m�.

Tre c6 cam hling thien barn voi am nh9c, nghe nhCtng khuc
nh9c hay c6 th� giup nao dvc;c t�p luy�n c6 hi�u qua. N�u tre to
ra v6 cling man cam voi nhCtng nhip di�u am nh9c, me dfim voi
am nh9c, v�y th! rat c6 kha nang chung c6 kha nang thien barn
voi am nh9c , cha m� nen cung cap nhi�u "Sv khich l� am nh9c"
hdn, tre bi�u hi�n hling thu v� m�t nao th! cha m� hay dung tat
ca cac phuong phap d� ti�n hanh khich l� tre.

Tai nang h9i h9a cua tre bfit ngu6n tU Sl.j phan bi�t cac mau
sac, n�u tre c6 cam hling sau d�m voi mau sfic, hdn nua con
thvong xuyen ve cac h1nh tren tvong, tren san nha th1 c6 th� dua
tre d6 c6 kha nang thien bSm v� h<?i h9a, cha m� nen mua cac
loc;i.i giSy, but mau d� khuy�n khich , khdi gQi hang thu, hdn nfta
hay kip thoi dva tre tham quan phong canh tt,t nhien, giup tre mCJ
r()ng tam m�t. Day d�u coi nhv phan thuCJng, d�u mang lc;i.i lQi
ich trong S\f phat tri�n tai nang thien bSm cua tre.

Tre thich d9c thd , n6i chuy¢n , k� cau chuy¢n la nhftng bi�u
hi¢n v� kha nang ngon ngft. Tre n6i chuy¢n tudng d6i som d�c
bi¢t thu hut s\f coi tr9ng cua cha m�. Kha nang ngon ngft cua tre
can CO S\f luy¢n t�p khong ngltng nghi trong nhftng ngay thang
sau nay. Thvong xuyen n6i chuy¢n, cho du luc d6 tre con chva
bi�t n6i chuy¢n nhung it nhat cling c6 tac dl,1!1g khdi gQi hang thu
v� ngon ngft d6i voi chung.

Ngan ngft la m<?t 109i nang ll,fc cd ban cua con nguoi, do v�y
cha m� phai d�c bi¢t chu tr9ng d�n vi¢c khuy�n khich phat tri�n
CJ tre. D6i voi vi¢c phat am khong chuSn ho�c each dung tU sai
cua tre thi cha m� khong nen ch� nh90, ma nen clan d�t, ti�p
them cho chung s\f d()ng vien.

Can bi�t rlmg tre n6i sai la chuy¢n hoan toan binh thuong .
Khi n6i chuy¢n, cha m� nen khich 1¢ va ling h <? tre.

Khi toi 9 tu6i da c6 th� v�n dt,mg thanh thvc d6ng thoi
phien dich cac ngon ngft, nhu: Ti�ng Phap, ti�ng Y, ti�ng La-tinh,
ti�ng Anh va ti�ng Hy L9p, cong lao phan Ion thu<?c v� s\f khen
ngQi toi cua cha m� xuat phat tu khi toi con nh6.

D6i voi toi, vi¢c giao dvc tri tuCJng tuQng duQc cha toi coi la
bvoc dau tien, ong luon coi n6 CJ b�c quan tr9ng hdn tri thuc. Rat
nhi�u nguoi giao dvc tre voi hinh thuc nh6i nhet m<?t luQng ki�n
thuc ma quen di tri tuCJng tuQng cua tre. Tu kinh nghi¢m h9c t�p,

� 232 ]);:;
toi khong chu tn.tong coi vi�c h9c t�p ki�n thuc lam mvc tieu, ma
chu tntong vi¢c h9c t�p ki�n thuc chi la each thuc, phai d� tre
thong qua vi�c h9c t�p ki�n thuc di khai pha cac nang hJc khac
cua ban than m1nh, nuoi duang nang h,tc va t6 chat cua tre.

Trf tudng tu<;'ng khong c6 m9t mvc tieu q1 th�, chi c6 th�
ti�n hanh b6i duang n6 trong nhCmg ho9t d<?ng cua cu<?c s6ng .
Tre cang nho th1 di�m nay l9i cang quan tr9ng hon.

M6i khi di�n vai ki si c6 d9i hay mo phong d<?ng tac bay cua
chu chim nho, toi bi�t rling d6 bi�u hi¢n cua tri tudng tli<;'ng, vao
luc nay cha luon khen toi lam rat t6t, hi¢u qua cua n6 VO ding r6
r¢t. Di�u nay giup toi cang lon cang c6 du(/c trf tudng tu(/ng
phong phu va d<?c dao.

Tre thfch nghe chuy¢n, di�u nay nhu la m<?t s\f thien barn.
Tre to ra khong nham chan khi nghe cha m� va nguoi lon k�
cling m<?t cau chuy¢n, hon rnia con thuong xuyen b6 sung nhCmg
ch6 thi�u s6t trong qua tr1nh cha m� k� chuy¢n, c6 nhCmg luc con
"Them m�m, them mu6i" cho cau chuy¢n do, day la m<?t di�u rat
t6t. Cha m� nen kiP thoi khfch l�, khen ng(/i trf tlidng tu(/ng cua tre,
cho du b6 sung khong dling, tmh ti�t them vao khong h<;'p lf thI
ci1ng khong nen d�p t�t tinh tich c\fc d6 clia chling.

Toi c6 luc thuong hu cau m<?t s6 tlnh ti�t khong c6 th\fc

trong cau chuy¢n, th�m chi bo qua rat nhi�u ch6, trlioc sau mau
thuan nhau th1 cha toi ci1ng khong cho rling toi dang n6i d6i, ma
luon c6 g�ng hoan thi¢n nhCmg ch6 thi�u sot ho�c lam giam bot
di s\f bat nhat d6. Cha toi cho rling trach nhi�m cua cha m� la
nen khen ngc;H S\f sang t9-0 d6 cua tre , d6ng thoi chi clan d� ti�p
tvc phat huy n6.

Thong qua S\f dan d�t va nhCmg loi khen ng(/i cua cha danh

� 233 �
cho toi phat hi¢n ra rling sue tttdng tttc;mg cua m!nh cang ngay
cang than k!, cang ngay cang phat tri�n .

Rat nhi@u st,t tu6ng tttQng tao bc;1.o cua tre khong dttQc cha
m� hi�u r6, di@u nay la do cha m� c6 qua nhi@u nhCtng khuon
kh6, hdn nCta l9i thttong xuyen dung thu khuon kh6 nay b6 qua
tri tttdng tttQng d6 cua tre.

C6 m<?t ngay, m<?t ngttoi b9n cua cha toi d�n nha lam khach .
O ng nh!n th§.y toi dang ve m<?t h!nh tron Ian bling but mau xanh.

Ong hoi toi: " Con trai a, con ve g! v�y? " .

Toi tra loi: "Do la m<?t qua tao to" .

Ngttoi b9n cua cha toi n6i: "V! sao lc;ii dung mau xanh?" .

Toi tra loi: "Vi chau cho r�ng nen dung mau xanh 9 " .

Ngttoi b9n do n6i vai cha toi: " Ong b9n a , c�u be dung mau
xanh ve m9t qua tao, ong nen n6i vai c�u be r�ng nhtt v�y la
khong dung" .

Cha toi cam th§.y rat k! 19, ong n6i: " VI sao v�y? VI sao nhat
dinh toi phai bao con dung mau do d� ve? Toi cam th§.y rling con
trai toi ve nhtt v�y la rat d�p, hdn nCta c6 th� v@ sau c�u be se t9o
ra m<?t qua tao mau xanh. Qua tao bay gio la mau g!, khi c�u be
an qua tao tt,t nhien se hi�u ro thoi" .

Tri ttt6ng tttQng cua toi khong ngfrng Ian len trong nhCtng loi
khen nhtt v�y. N�u phai dung yeu cau cua ngttoi Ian d� ep bu9c
tre nho , v�y thi rat nhi�u ca chi cua tre se hoan toan khong " Phu
h<;:Jp" vai phttdng thuc " Quy lu�t'' nay. N�u lien tl,lc " U6n nlln"
vai nhCtng hanh vi khong phu h<;:Jp vai "Quy tli.c" nay thi sue sang
t9o cua tre cCmg se theo d6 ma mat clan di .

� 234 _);:;-
 Khi toi con nho thuong xuyen thfch bo tren san, t�p trung
tinh than quan sat hai con ki�n " Chuy�n ludng thtJc" . Bay la do
Slj to mo . Trong nhCtng luc nay, cha tuy�t d6i khong lam phi�n,
t6i c6 luc con dem k�t qua sau khi da quan sat du<;:Jc n6i voi cha.
Luc do ong da khen ng<;:Ji t6i c6 nhling quan sat th�t tinh t� .

Khen ng<;:Ji stJ hi�u ki cua tre se c6 m9t tac dt,mg rat lon
trong vi�c nu6i duang nang ltJc sang tc;io, thong qua nhling loi
khen c6 th� khi�n tre cang phat huy tfch cl.Jc hdn nua stJ hi�u ki
cua minh . Cha m� nen thuong xuyen dgn tre tham quan th� gioi
ttJ nhien, d� chung duQc nhin thay con trung va cay co, ma r9ng
tam m�t len bau troi bao la, nhin thay tia chop , may den hay
mlia tuy�t, tat ca se thay tre VO cung hling thu; m�t troi len, m�t
trang l�n, hoang hon thay th�, nhCtng di�u d6 tre se khong ngling
tim ki�m va d�t cau hoi.

86i VOi Slj hi�U ki cua tre nho, cha m� khong nen CO thai dQ
cam thay phi�n toai, hay khong ngltng bao v�, huong dgn tre di
vao quy dc;io hQp lf. Voi nhCtng loi khen nhu v�y c6 th� giup tre
ti�p thu them ki�n thuc tU bi�n tri thuc bao la cua nhan loc;ii, d9c
sach, lam thu cong, lam thf nghi�m se dem d�n cho chung nhling
ngu6n cam hling bat t�n .

3. IJJ.iuzq. cim .iltii Jni# ooi 1Ju1i ./Jrµ

Khi toi 5 tu6i, cha da b�t dau ti�n hanh b6i dvang nang ltJc
tren cac phudng di�n cho toi . Toi cho dmg di�u quan tr9ng d6 la,
ngay tu thoi kh�c d6 cha da b6i duang tfnh each lc;ic quan cho t6i .

Trong cu<?c doi cua m<?t con nguoi ch�c ch�n se g�p nhi�u
that bc;i.i, giao dt,ic tre hQC each dcSi di�n VOi that bc;i.i, khong s<;:J
that bc;ii la m9t chuy�n rat quan tr9ng. C6 rat nhi@u luc sQ th�t
bc;i.i ma da that bc;i.i; CO nhi�U luc khong SQ that b9i ma da gianh
duQc th�ng lQi.

�235 _F
 S<! that b9i, ap h,tc tam Ir cua tre se tang len, v6n di c6 th�
lam m<?t chuy�n d� dang nhv trd ban tay th1 nay cung khong th�
lam t6t du<;Jc, khong th� lam du<;Jc; S<! that b9i tam Ir tre se nay
sinh each nghi d6 la khong lam thi khong sai, lam cang nhi�u
cang sai nhi�u, mat di d<?ng lt,tc mu6n thlt, th�m chr clan toi tr9ng
thai vo nang trong thoi gian dai .
Cha VO cling khoan dung voi toi v� phuong di�n nay, bat k�
toi gi;ip that b9i v� chuy�n gi cha cung tim each an ui, dva ra
hvong kh�c phl,lc.

Bat lu�n lam chuy�n g1, chi can toi khong di ngV<;Jc l9i voi
quy t�c, khong lam nhftng di�u t6n h9i d�n ban than va nguoi
khac th1 cha luon c6 g�ng khuy�n khfch toi d6c toan lt,tc di lam.
Ong cho dmg chi can tre khong c6 tam Ir S<! that b9i, c<?ng them
st,t hvong clan chrnh xac thi se d9t dv<;Jc thanh cong .
Toi khong tan thanh each cua m<?t s6 cha m� luon bao bi�n,
thay tre lam tat ca nhftng vi�c ma chung c6 th� tt,t lam dv<;Jc. Cu
lau clan nhv v�y tre se mat di nang lt,tc d(k l�p. Bat lu�n la
chuy�n g1 th1 cha m� cung nen chu y, day hoan toan la m<?t di�u
sai lam.
D6i voi nhftng gi ma ban than c6 th� tt,t lam thi cha luon d�
toi tt,t lam. O ng luon do9n tuy�t voi cai co " Con khong bi�t" d�
d6i lay Slj giup da cua ong . M6i khi toi n6i khong bi�t voi m<?t
vi�c nao d6, cha luon n6i voi toi rllng : "Cha d9y con " , chu khong
bao gio ong di lam h<?.
BcH vi nh�n du<;:Jc si,t phat tri�n t6t d m9i phudng di�n nen
m6i khi gi;ip phai kh6 khan, toi luon nh�n dv<;Jc st,t khfch I� va
ling h9 tu cha, tu trong slj khfch I� d6, slj tt,t tin trong toi cung
clan du<;Jc hinh thanh, cho d�n ngay nay, toi van luon gilt du<;Jc
trnh each rat l9c quan.

� 2 36 �
 Tu qua tr1nh giao dt,1.c cua cha, toi phat hi�n ra dmg nhCtng
hanh vi t6t khi nh�n du9c nhCtng loi tan cit.tong t6t, hanh vi nay
khong ngLrng l�p l9i va h1nh thanh th6i quen. Rat nhi�u cha m�
c6 le khong 9 thuc du9c di�u nay, h9 l9i cho ding hanh vi t6t d�p
cua tre se tl,t nhien ma d�n, do v�y khong tan cit.tong nua. ThtJc
ra n�u nhCtng hanh vi khong kip thoi nh�n dt.t<;jc stJ khen ng<;ji th1
trong tam tre se khong It.tu giU dt.tQc bat k1 an tu<;jng nao, nhCtng
hanh vi t6t ding dSn dltng l9i.

Toi con phat hi�n rat nhi�u b�c cha m� vo hinh trung da
dung nhCtng phuong phap hoan toan tuong phan, hQ l9i khen
ngc;:Ji voi nhCtng hanh vi khong t6t cua tre, vi dt,1. khi tre lien tt,J.c
lam rn1.ng doi stJ yeu chi�u khong hQp lf thi cha m� trong hoan
canh nay da nhan m9nh hanh vi khong t6t do cua tre.

Trang cu<?c s6ng, toi thuong phat hi�n ra nhCtng truong help
nhu nay: Khi tre bi�u hi�n ra nhCtng hanh vi khong t6t, vi dt,1. nhu
n6i d6i, danh nhau, tr9m d6, lang phi. . . luc d6 cha m� moi bfit
dSu lo lfing, chi trich, th�m chi danh mfing . Toi cho ding n�u lam
nht.t v�y se khong th� giai quy�t dt.t<;jc van d�, hon nua con c6 th�
nay sinh tac dt,1.ng tieu C\fC.

Hanh vi khong t6t cua tre se thu hut S\f chu 9 cua cha m�,
hQ nhat djnh se c6 dt.t<;jc an tt.t<;jng cang sau d�m hon voi nhCtng
hanh vi nay. ThtJc ra, d6i voi tre ma n6i, S\f trltng ph9t nay cit.tong
nhu la m9t phSn thuang , bai v1 hanh vi nay se thu hut du<;jc chu 9
cua cha m�. Day chinh la nguyen nhan v1 sao nhi€u tre l9i thich
lam nhCtng tro tac quai tac quai.

Cha m� quan tam tai nhftng hanh vi nhu th� nao, hanh vi
nay se dSn h1nh thanh th6i quen cho tre. Do v�y, toi cho rang
cha m<? nen chu y nhi�u tai hanh vi t6t cua tre, kip thoi ti�p them
st,t khuy�n khfch h9p Ir cho nhlrng hanh vi d6, d6i vai nhili1g
hanh vi kh6ng t6t hay lt,ta ch9n thai d9 cling rim, d� tre khong c6
Cd h9i khac sau them Sn tv9ng nay.

Nen cang som khen thtidng vai nhili1g hanh vi t6t cua tre
cang t6t. D6i vai nhlrng tre nh6 tudi thI hi�u qua nay cang ro r�t.
Toi da tling lam qua m9t vai thf nghi�m vai m9t s6 tre khac, khi
chung bvac vao thoi ky thanh thi�u nien , nhili1g loi khen ng9i
nay se g�p kh6 khan nhat dinh, bdi vI trong qua trinh trlidng
thanh d d9 tudi thanh thi�u nien, tre se c6 m9t giai doc;in phan
khang manh li�t. D� tht,tc hi�n phtidng phap nay t6t hdn, cha m<?
nen phan dinh r6 rang hanh vi va tinh cam, th� giai n9i tam cua
tre nhti vui ve, tUc gi�n la nhlrng thu cua rieng tre, khi tre cam
thSy vui mling hay tuc gi�n, se khong c6 each nao kh6ng ch�
dv9c, luc nay hanh vi se bi�u hi�n ra ben ngoai, la nhlrng cai c6
th� trong thSy dv9c, so thSy dv9c, tre ding c6 th� kh6ng ch� ban
than minh. Tre khong c6 each nao kh6ng che tinh cam cua minh,
nhting c6 th� khong ch� hanh vi cua ban than.

Toi cho dmg, st,t khfch l� thI nen nh�m vao hanh vi chu
khong phai la cam xuc cua tre.

Cha m<? nen chu 9 tai hanh vi cua tre nh6 chfnh la chi
nhili1g hanh vi cv. th�, chu khong phai la tnru tv9ng ho�c phan
tfch ra. Nhili1g hanh vi n6i khong r6 rang, cha m<? khong c6 each
nao them Slj anh htidng, ding khong CO each nao them Slj khcSng
che . Hi�u dtiQC di�u nay la VO ding quan tr9ng.

Nhv v�y, r6t cu9c hanh vi nao dv9c coi la hanh vi n6i khong
r6 rang day?

Vf dv.: "La nhCtng dua tre luon c6 gang lam vi�c khi�n ngvoi

�238 ]);:;
khac phai dau dau" . "NhCtng tre thfch uc hi�p nguoi khac" .
"NhCtng tre khong chju trach nhi�m " .

Con hanh vi nao du<;jc coi la nhCtng hanh vi cv th� day?

Vi dw "Tre danh bc;m" . "Tre ve m()t con v�t tren tvong" .

Chung ta nen hi�u r6: Khen thv6ng hanh vi cua tre chu
khong phai la finh cam cua chung, nen ng<;ji khen nhCtng hanh vi
cv th� chu khong phai la "NhCtng hanh vi n6i khong r6 rang" .

Lam cha m� thi nen kjp thoi khfch l� khi tre lam nhCtng
hanh vi dung d�n. N�u tre khong lam du<;jc thi ding khong dv9c
trach m6c. Tre ngau nhien lam dv9c chinh la m()t bvac ti�n
khong nho. Chi can tre bi�u hi�n ra voi hanh vi t6t thi cha m�
nen kjp thoi nhfm m<;mh phudng di�n d6, cling c6 hanh vi nay.

Cha khen thv6ng toi thvong c6 hai phudng thuc, m()t la

phudng thuc finh cam, hai la phudng thuc v�t chat. Toi cam
nh�n sau s�c dv9c rlmg phlidng thuc finh cam c6 hi�u qua cao
hdn voi phudng thuc v�t chat.

Phudng thuc finh cam se c6 nhCtng loi bi�u dudng, cai hon ,
om hay nhCtng hanh vi cua Cd th�. Phlidng thuc nay d�u bM dau
tu cha m�, nhat thi�t khong nen "Ti�t ki�m" voi chung .

Phudng thuc v�t chat la m()t phudng thuc b6 sung, cho tre
m()t chut "Di�m tam " . M6i khi nh�n dv9c s\f khfch l�, toi luon
han hoan chao don, nhvng khong h� quan tam xem s6 lv9ng cua
nhCtng m6n d6 d6.

Khi toi con nh6, cha phan Ion d�u dung phudng thuc finh
cam d� khfch l�, trong nhCtng tlnh hu6ng d�c bi�t moi dung
phudng thuc v�t chat.

Toi cho r�ng, chi can cho tre S\t khfch l� kjp thoi voi nhCtng

�239 ));;;
hanh vi t6t d6 th1 bi�u hi�n d6 se kh6ng ngU'ng duc;:ic li;ip l9i nhi�u
Ian, nhCtng hanh vi t6t khi duc;:ic khfch l� va cung c6 thi trong thai
gian dai n6 tt,t nhien se trd thanh hanh vi th6i quen t6t d tre .

Tuy nhien, khi cha m� khen ngc;:ii tre thi nhat dinh khong
duc;:ic tuy 9 xac dinh. N�u qua tuy ti�n th1 tre khong hi�u duc;:ic vi
sao minh duc;:ic khen. Cha m� lu6n kip thai khen ngc;:ii voi nhCfng
hanh vi t6t ma t6i bi�u hi�n, d6ng thai n6i cho t6i bi�t nguyen
nhan vi sao toi l9i duc;:ic khen.

Khi t6i dinh dung m()t phudng phap moi lam vi�c khi�n
nguai khac phai man nguy�n thi cha luon kip thai khen ngc;:ii. Toi
cho rttng di�u nay c6 tac dt,mg rat t6t d6i voi vi�c nu6i duang th6i
quen hanh vi t6t. Khi toi h9c duc;:ic hanh vi moi, d6ng thai thl,fc
hi¢n hanh vi d6 m()t each c6 9 chf thi cha khong phai Ian nao
cung khen ngc;:ii ma keo dai thai gian khen thudng trong m6i Ian,
thl,fc hi¢n nhCfng lai khen ngftt quang hay mang tfnh tuy y. Cach
khen ng<;:li nay, ml,lC dfch la khi�n toi phai bat nga.

Sau khi toi nh�n duc;:ic Sl.j khen thudng nay, toi se bi�u hi¢n
ti�p tvc nhCtng hanh vi t6t d6. Bai vi m<?t khi da hinh thanh th6i
quen thi toi bi�t duc;:ic rttng lam nhu v�y se khi�n cha m� vui long,
toi cung vi th� ma cam thay man nguy¢n voi nhCfng hanh vi t6t
ma minh da lam.

Vi th�, toi ki�n nghi voi cac b�c lam cha lam m�, khong nen
vi tre c6 nhCtng hanh vi khong t6t ma chi giao huan hay danh
mflng , hay kip thai phat hi¢n va khuy�n khfch nhCtng sd truang
cua chung. U6i voi nhCfng tre c6 ca tfnh m9nh, tinh than phong
phu, khong thfch nguoi khac chi trfch th1 cang nen lam nhu v�y.
Clum.flf/ 1 o
�
4 "Tbien"
� .
�
,

, ·
.

la �ieu �ep nhat ctta con H(Juai

Con nguai truac tien phai c6 m()t sv theo du6i thi?n mi,
phai c6 sv giao cam vai t90 v<It va sv ca t l,lng d8i vai cu()c s8ng.
C6 m9t tam hon thanh thi?n chfnh la c6 m9t sv ton kfnh chf
cao vai t90 v<? t.

Nguon g8c cua cai thi?n phai c6 m()t can nguyen t8t, n6
nam (J SIJ hznh thanh, SIJ sa ng tQO va tQO dvng cai d�p. Phtim
each cua sv luang thi?n cung vai cai d�p c6 m()t m8i quan h?
khong th� phan tach duqc.

Tren con duong b6i duang hanh thi�n cho tOi, cha thvc sv
da b6 ra rat nhi�u cong sue. Tu khi con rat nh6, cha da k€ cho
toi nghe cac cau chuy�n tU c6 chi kim lien quan tai hanh thi�n.
Chi can tOi lam chuy�n t6t, cha se l�p tuc bi€u dudng: "T6t! Lam
rat t6t! " . C6 luc con bi€u dudng truac m�t m� toi va nhftng nguoi
bc;m than thi�t: " Hom nay Carl da lam du9c m9t vi�c rat kha" .
Dudng nhien, sv bi€u dudng luon dl.tng l9i d muc vl.ta phai d�
tranh lam toi nay sinh tam li tv cao tv d9i. Cha cling khong k�
n)ng rai chuy�n nay ma chi cho m9t s6 it nguoi hi�u toi bi�t du9c
chuy¢n d6.

Khi da Ion len m9t chut, cha da huong d�n toi d9c thu9c
cac sach d90 due kinh. Cha cho r�ng cac tac pham thd van cua

e:(_241 Jt;;
mtac Due c6 du ca St! nhan ai, tlnh hftu hao, than thi�t, c6 du
luc;mg, c6 dung khr, c6 tinh than hi sinh; day d�u la nhftng tai san
quy bau trong Vi�C b6i duang phgm chSt d�lO due va SlJ hanh
thi�n cho tre. Cha luon d� toi ti�p xuc nhi�u voi nhftng di�u t6t
d�p, khi toi vCta duQc 3 tu6i da c6 th� d9c thu9c nhftng tac phgm
tho nay.

D� khuy�n khfch tre lam t6t Ci nhi�u phuong di�n, cha da

lam "S6 hanh thi�n" , ghi l9i nhftng vi�c t6t ma toi da lam Ci trong
d6, luu thanh m9t ki ni�m dai lau. Voi st.t khuy�n khfch nhv th�,
tU thai Su tho cua minh , toi da l�p chr phai lam vi�c t6t trong
CUQC dai nay. Trong su6t CUQC dai tho Su cua minh, toi luon cam
thSy vui ve vi nhftng chuy�n t6t da lam duQc trong "S6 hanh
thi�n" d6, hon nfta toi cling thuang xuyen l�t md l9i d� xem. M6i
luc nhu v�y, tren khuon m�t toi luon nd n1,1 cuai h9nh phuc.

Gi6ng nhu vi�c b6i dvang cac th6i quen t6t (J cac phuong
·

di�n khac, tren phuong di�n b6i duang vi�c hanh thi�n cua toi,
cha cung chua bao gia ep toi phai lam nhftng chuy�n d6, ma
luon b6 cong sue ra giup toi hi�u duQc lam nhftng chuy�n Sy
gi6ng nhu m9t ni�m vui v�y, cha giup toi t�n hudng ni�m vui khi
lam m9t chuy�n t6t hay each kh6ng ch� ban than minh . Duong
nhien d� tre hi�u va ghi nha duQc st.t hling thu cua nhftng ni�m
vui nay qua tht.tc rat kh6, nhung khong phai la khong c6 kha
nang. Toi tin rling, chi c6 st.t giao d1,1c kien nhan thi tre moi c6
th� h9c du<;jc, d6ng thai t�n hudng duQc ni�m vui cua vi�c hanh
thic?n va kh6ng ch� ban than m'inh .

Cha da b6 rat nhi�u cong sue trong vi�c hanh thi�n cua toi ,
giup toi trd thanh m9t nguai cao thuc;mg. Do v�y, cha thuang
nhltc toi trSn thu�t l9i nhftng cau chuy�n v� nguai lam chuy�n
xau se g�p bao ling, d6ng thai nhftng ke lam chuy�n xau se phai

� 2 42 __);;
chju sv phe b1nh nghiem kh�c. Ong dung nhftng di�n h1nh v�
phan di�n d� khuyen ran sv hanh thi�n cl.ta toi.

Nhi�u b�c cha m� trong qua tr1nh tn.tdng thanh cl.ta tre d�u
g�p phai nhftng cau h6i b� t�c dc;mg nhv: "V1 sao con m1nh lc;li
n6i d6i, vi sao con toi l9i bvong binh nhv v�y, vi sao con con nho
tu6i th� nay ma l9i d6i xtt voi d()ng v�t tan nhan nhv th�?" . RSt
nhi�u cha m� cam thSy bat l\fc khi d6i di�n voi nhftng vSn d� nay,
chi danh ng�m d�ng nu6t cay ma than r�ng: "Trai 9, som bi�t c6
ngay horn nay thl. . . " . Cau h6i khi�n ngvai khac dau dau nay lam
cho h9 phai nghi ho�c va lung tung, h9 thvang kh6 tin tudng
r�ng m1nh c6 th� giao d1,1c t6t nhftng ti�u quy nh6 nay, cang
khong bi�t phai d6i xtt th� nao voi nhftng t�t xSu kh6 sl.ta trong
con ngvai tre. Con c6 m()t s6 cha m� trach m6c ma n6i r�ng, toi
dvang nhv da d6c c9n lt.tc ma giao d1,1c r6i nhvng tht.tc sv khong
bi�t thay d6i th� nao t�t xSu kh6 sl.ta d6i d6.

Toi cho r�ng, chi can c6 phudng phap thich hQp thi tre se
hoan thi�n .

Hanh vi cua m6i con ngvai d�u chju st.t rang bu()c cl.ta
nhCtng quy t�c xa h9i. Nhftng quy t�c xa h9i khong phai la quan
ni�m huy�n di�u, cling khong phai la m()t lo9i thuy�t giao tr6ng
r6ng. f)6 la tv tlidng, finh cam va hanh vi h1nh thanh cua m6i
nguai. D6i voi tre ma n6i, S\t r�ng bu()c dau tien d�n tu nhftng
ngliai than ben CC;lnh mtnh, chi can ngliai ben CC;lnh minh la ngliai
ludng thi�n, cong chinh va c6 trach nhi�m th1 h9 se truy�n di
nhftng gia tr! t6t d�p d6, tre cling c6 th� vi th� ma duQc giao d1,1c
t6t. Lam cha m� khong nen chi dc;iy tre each hudng th1J cu()c
s6ng v�t chat nhv th€ nao, di�u quan tr9ng hdn d6 la quan tam
toi s\f trudng thanh, hay d� tre c6 s\f th6ng nhat trong sv trudng
thanh ca n()i dung va h1nh thuc.

� 243 _);:,"
 Hi v9ng nuoi dvang nhftng dua tre ludng thi�n, c6 trach
nhi�m luon la nguy�n VQng Va yeu cau can ban nhat CUa tat ca
cac b�c cha m<?. Tieu chuan thi�n, mi va cong chfnh c6 m()t tac
d1,mg VO cling quan tr9ng d6i voi tudng lai cua tre. Chi can chung
ta buong long m<?t chut v€ phudng di�n nay, t�p trnh khong t6t
se nhanh ch6ng len chan vao. M9t dua tre khong lam nhftng di€u
t6t th! se trd thanh ke ph9m t()i, huy ho9i d<;lo lf, l9nh nh9t,
khong c6 Stj d6ng cam. Rat nhi€u cha m<? khi d6i di�n voi van d€
nay da dam ngtjc ma ttJ van rlmg: VI sao con mlnh l9i nhv v�y?

Toi cho rling, chi ddn thuan dtja vao Stj thudng ph9t th! se
khong c6 each nao giup tre h9c du<1c each phan bi�t thi phi,
dung sai. Rat nhi€u cha m<? dung phudng phap nay: Tre lam t6t,
thanh cong vi�c gl th! se khen thudng; n�u lam khong t6t th! se
trling ph9t th�ng tay. Phudng thuc ddn gian nay la bi€u hi�n cua
nhftng b�c cha m<? khong bling long bo thai gian va tieu hao sue
ltJc tinh than d€ giao d9c tre, d6 la m()t d9ng Ian tr6n trach nhi�m.
N�u m(?t khi phat hi�n ra kha nang nay tre se nhanh ch6ng n�m
du<1c thai dQ cua cha m<?, va se dung nhftng bi�n phap d€ d6i
ph6, nhv v�y trong suy nghi cua tre chi c6 stj thudng ph9t hay
m6i quan h� trao d6i. Lam cha m<?, n�u khong thtjc stj giao d9c
va phan trch ti mi, khong xem xet d�n th� gioi n()i tam cua tre th!
tu day c6 th€ clan toi nhftng lai n6i d6i va stJ hoang lo9n, cho du
th� nao ding khong th€ d<;lt d�n kha nang phan bi�t r6 thi phi,
khi phan thudng d6 du<1c thay d6i th! tre se khong c6 bat kl lr do
nay d€ ti�p tt,IC tuan thu quy t�c da d�t ra truck d6.

Toi cho rling thudng ph9t chi mang l9i tac dt,Ing trong thai
gian ng�n, se la khong day du d6i voi lf do giao d9c thtJc stJ cho
tre, chung khong th€ phan bi�t r6 nhftng sai lam da m�c phai,
quan ni�m thi phi trong tre chi la: Lam nhv v�y se c6 thudng,
lam th� kia se bi ph9t. Do v�y khi giao d9c tre, cha m� phai

� 244)};;;
thong qua nhCtng phudng phap c6 hi�u qua giup chung hi�u du9c
th� nao la thi�n, th� nao la ac, gillp chung cam nh�n dv9c ni�m
vui khi hanh thi�n, chu khong phai la s\f thvC:lng ph9t ddn gian.

Toi cho r�ng, m()t nguoi li tuC:lng la m()t nguoi phat tri�n
toan di�n ca phSm due va sue kh6e . Chi coi tr9ng sue kh6e th!
chi c6 cd b�p phat tri�n dau 6c gian ddn, n�u chi tr9ng tri ll,tc th!
c6 th� trC:l thanh nguoi b�nh t�t, y�u du6i, ho�c se trC:l thanh sau
m9t cua xa h9i.

Giao dl,lC tre khong chi phat tri�n tri ll,tc, d6ng thoi can phai
b6i dvang phSm chat d<;io due. Toi cho r�ng, gi6ng nhv vi�c phat
tri�n tri ll,tc cho tre can thi�t tu khi chung mai ra doi, th! nhCtng
phSm chat vu tu cua tre cilng nen du9c hun due tu trong noi, n�u
khong th! se chlmg c6 hi v9ng nao h�t. D6i vai vi�c giao dl,lc d<;io
due cho tre th! ti�n hanh cang sam se d<;it du9c hi�u qua cang r6
r�t hdn .

Tam h6n cua tre la m9t manh dat di�u kt, gieo tr6ng cac h<;it
gi6ng cua tu tuC:lng tren d6 th! se thu dv9c nhCtng hanh vi, gieo
h<;it gi6ng CUa hanh Vi tht se nh�n dUQC S\f thu ho9ch CUa cac th6i
quen; gieo h<;it gi6ng cua th6i quen th! k�t qua thu du9c se la
nhCtng phSm chat d;;io due; gieo h<;it gi6ng cua nhCtng phSm chat
d<;io due thi k�t qua thu dv9c se la v�n m�nh . Trong vi�c giao dl,lc
phSm chat d<;io due cho tre, cha m� c6 s\f anh huC:lng vo ding
quan tr9ng, bC:li vi cha m� la nhCtng nguoi gan gfli nhat, ding la
nhCtng nguoi c6 thoi gian ti�p xuc lau nhat, m6i cl.t chi loi n6i cua
cha m� d�u la tam gudng d� tre h9c theo .

Tu truac tai gio cha toi luon cho r�ng, bC:li vi xa h9i khong
c6 cd quan chuyen man b6i dvang pham chat d90 due cho tre, vi
v�y nhi�m V\l nay thu()c v� nhCtng ong b6, ba m�. NhCtng ong b6
ba m� khong chu tr9ng b6i dvang phSm chat d90 due cho tre,

�245 ]);:;
chua lam h�t trach nhi�m lam cha lam m� cl.ta minh. Nguoi m�
thfch hu vinh thi co con gai cling .se tudng h,t. Nguoi cha thich
u6ng ruc;u thi nguoi con trai cling se thfch u6ng ruc;u. Nguoi cha
kh6ng gilt n6i mi�ng minh thi nguoi con trai cling se nhu v�y.
N�u cha m� yeu cau nghiem kh�c voi chfnh minh thi nguoi con
se lay d6 lam tam gudng. Lu6n c6 g�ng n6 h,tc b6i duang phSm
chat d<;w due t6t cho tre chfnh la each t<;i.o dt,tng m9t ti�n d6 t6t
d�p d6i voi tudng lai cl.ta chling. Nhfmg nguoi cha nguai m� nhu
v�y xCtng dang nh�n duc;c st,t ton tr9ng.

Con tre chfnh la tam gudng phan chi�u cl.ta cha m�. Bat ki
thu gi toi h9c duc;c tU cha cling d�u nh�n duc;c tu vi�c lam gudng
·

cl.ta cha toi . D� b6i duang phSm chat d<;i.o due t6t cho toi, cha
bi�t r�ng hanh vi cl.ta minh phai th�t tt,t tr9ng, lay d6 lam tam
gudng d� t6i noi theo.

Trong qua trinh giao dv.c, cha di;ic bi�t coi tr9ng vi�c b6i
duang thoi quen can ki�m cho toi ngay w khi con nh6. Ong cho
r�ng can ki�m la phSm chat d<;i.o due cua con nguai, la khC:ii ngu6n
cl.ta h<;i.nh phuc, con luoi nhac se la khC:ii ngu6n cl.ta m9i st,t xau xa.
N�u m9t dua tre khong dung h�t sue lt,tc vao vi�c t6t thi se trC:i
thanh m9t ke pha ho<;i.i sue lt,tc, nhu v�y se khong h<;i.nh phuc.

Cha da tCtng n6i cho tOi nghe nhi�u lan cau n6i cl.ta Plato:
"Bat ki nguoi xau nao cling khong phai xuat phat tU 9 nghi cl.ta
ban than la mu6n trC:i thanh nguoi xau" . Do v�y d� giao dv.c, ong
da yeu cAu nghiem kh�c voi ban than mlnh, tat ca hanh vi d�u
lay hanh thi�n lam ton chi. Con nguoi sd di trd thanh ke xAu,
phan lon d�u la h�u qua cl.ta st,t giao dvc khong tat cua cha m�
gay nen .

Toi kien nghj voi tat ca cac b�c cha m� tren the gian nay
r�ng hay t�p luy�n cho tre th6i quen can ki�m ngay tu khi

�246 ]1;;
con rSt nh6, tieu tru nhftng ac quy vo ed. Cha m<? d9Y cho tre
bi�t yeu lao d¢ng, suy nghi sau s�c. quan tam ung h9 nguai khac
ngay tu nh6 thi nhftng daa tre d6 se trd thanh nhftng con nguai
h9nh phuc.

Cha luon d9Y toi phai trd thanh m9t nguai dung cam, bdi VI
dung cam la m9t trong nhftng phSm chat d9o due quan tr9ng cl.ta
con nguai. C6 m9t s6 cha m<? khi nhin thay tre chiu m9t chut
thi¢t thoi da an ui, trai l9i se cang lam tre ng�p sau trong n6i
bu6n, day la m9t phudng phap sai lam. Phudng phap dung 6 day
d6 la khong n6i qua nhi�u d�n chuy¢n d6. C6 nguai l9i chuyen
s6ng vao s\f thudng h9i cl.ta nguai khac, nhftng nguai s6ng m9t
cu9c s6ng nhu v�y se cang dang thudng hdn . Cha thuang n6i voi
toi, hay lam m9t nguai Wa dung cam vua c6 tam long thudng
yeu nguai khac, tat ca nhftng hanh d9ng minh lam r6i cling se
nh�n duQc s\f bao dap tudng t1ng. Toi cho r�ng d� tre hi�u duQc
d90 lf nay la VO ding quan tr9ng, cung nen giao dl,lC tre theo
nguyen t�c nay.

Cha n6i voi t6i: "H9c t�p dem d�n h9nh phuc cho tudng lai,
hanh thi¢n se dem d�n cho chung ta m6n qua cl.ta ThuQng d�" .

Trang qua trinh giao dl,lc toi, vi¢c stt dl,lng ti�n b9c d�
khuy�n khfch va khen thudng thuang xuyen duQc cha vi�t m9t
each rat khiem t6n trong "S6 hanh thi¢n" .

N�u h9c t�p t6t, cha luon cho toi m9t cai Gabie lam phan
thudng , nhung n�u h9c rat t6t, ma l9i c6 nhftng hanh d9ng sai
lam th! nhat djnh se khong nh�n duQc Gabie

Thuang xay ra truang hQp nay, khi ph9m 16i, toi se chu
d9ng n6i: " Cha a, vi horn nay con da ph9m 16i nen khong can
ti�n rn1a 9- " . Sau nay cha da n6i cho toi nghe each nghi cua ong
khi toi n6i nhu v�y: "Cha vI qua xuc d()ng ma da dinh cho con
gap doi phSn thu6ng. Nhung vI nghi cho con, cha khong th�
khong ki�m ch� nhCtng giQt nuac mlit xuc d()ng cua minh, kh6ng
ch� cam xuc cua minh ma n6i: "Th�t khong? Cha khong bi�t.
V�y thI ngay mai hay c6 gllng lam t6t" . Tht,tc ra luc d6 trong long
cha rat kh6 chiu, vI mu6n th� hi�n finh yeu cua cha d6i vai con,
luc d6 cha thuong khong tt,t chu du9c ma da hon con m()t each
au y�m" .

Khi con nh6, van chua hi�u each dung ti�n, cha da dung cac
ohuong phap khac nhau. N�u lam chuy�n t6t, ngay thu hai sau
khi thuc d�y, toi se nhin thay ngay m6n di�m tam ngon lanh
c9-nh g6i. Ong n6i vai toi : "Day la vI horn qua con da lam chuy�n
t6t, tien nu phat phSn thu6ng cho con nay " . Gia dv toi lam
chuy�n xau thI ngay thu hai sau khi thuc d�y se khong trong thay
nhCtng thu d6. Luc d6, cha se n6i vai toi : "BC5i vI con da khong
lam chuy�n t6t nen tien nu khong d�n" .

N�u toi cdi quan ao ma khong thu d9n g9n gang, cho d�n
ngay thu hai van nguyen nhu v�y, quSn ao van vat baa ra thI cha
se nhat dinh khong lay quan ao mai cho toi thay.

NhCtng vi�c lam nay la mu6n giup toi ngay tu nh6 da hi�u
du9c 9 nghia cua nhCtng vi�c lam t6t.

Rat nhi�u nguai da ti:tng hoi toi, cha toi vI mu6n khuy�n
khfch toi h9c t�p, vi sao l9i dung ti�n lam phAn thudng? D6 la vi
cha mu6n toi hi�u du9c ham 9 " H9c t�p c6 th� mang l<;ii h<;inh
phuc noi trSn th�" ma da slt dvng m()t phuong phap tuong d6i
tht,tc t� nay. Lam nhu v�y d� toi c6 th� trai nghi�m du9c st,t kh6
nh9c th� nao khi nh�n du9c m()t chut bao dap.
 £)� tre hi�u r6 duc;:Jc di�m nay la ctjc ki quan tr9ng.

Toi phan d6i each cho tre qua nhi�u ti�n, n�u d� tre hi�u
dmg se d� dang c6 duc;:Jc thu ma minh mu6n d�c bi�t la ti�n, se
khi�n tre sinh ra th6i quen y lc;1i vao nguoi khac. N�u m<?t d(ta tre
d� dang dc;it duc;:Jc cac ph�m thu6ng v� ti�n bc;ic truac m�t cha m�
thi h�u qua do se la ctjc ki dang sc;:J. M<?t m�t tre se khong bi�t
tran tr9ng ma tieu ti�n m<?t each tuy ti�n, khong bi�t dung ti�n
vao nhCtng ch6 nen dling, th�m chf dung sai ml,lc dfch s6 ti�n nay;
m�t khac do d� dang c6 duc;:Jc ti�n tu cha m� nen tre se nay sinh
tam 11 ki�m ti�n la vi�c d� dang, clan d�n sau nay lan len khong
con sue chi�n d§.u sinh t6n cho chfnh ban than minh, th�m chf se
trd nen yeu du6i va sa nga.

Toi c6 m<?t nguai hang x6m rat giau c6, do qua yeu chi�u,
thuong cho con rAt nhi�u ti�n . Ong ta cho dmg d6 la m<?t vi�c
nen lam b6i vi ong cho r�ng minh la m<?t nguoi giau c6, cling
nen d� con minh trai qua m9t cu9c s6ng giau sang , c�u be nay
ten la Brett, ti�n tieu v�t cua c�u thuong g§.p 1 0 Um cua nhCtng
dua tre khac.

Duc;:Jc nguoi cha cho nhi�u ti�n, lc;ii khong c6 duc;:Jc nhCtng stj
chi d§.n dung d�n, c�u luon t6 ra vo cling hao ph6ng v� m�t ti�n
nong, luon c6 cam giac cao hdn truac m�t bc;in be cua minh. C�u
khong dung nhCtng khoan ti�n nay d� mua nhCtng thu can thi�t
cho minh, cling khong dung n6 d� giup da nhCtng nguai can d�n
stJ giup da.

Do " Giau c6" nen Brett sam trd thanh d6i tuc;:Jng bi theo
du6i cua nhCtng dua tre xAu. Chung njnh n9t, phinh njnh, thuong
n6i nhCtng cau khien c�u c6 cam giac duc;:Jc len may, vi th� ma
c�u cling thuang xuyen chim d�m trong cam giac nay. The la c�u
thuang 1§.y ti�n ma cha minh ki�m duc;:Jc d� mai nhCtng dua tre d6

�249 ]);:;
an uong, c6 luc con cha chung ti�n. N�u nhCtng dCta tre nay sau
khi nh�n duc;:Jc ti�n ma lam vi�c tot thi ding khong n6i lam gi,
nhvng toi nghi bQn chung se khong lam nhv v�y.

Sv haa ph6ng cl.ta Brett nh�n duc;:Jc s\f "Ton tr9ng" cl.ta
nhCtng dua tre nay thi nhanh ch6ng tr6 thanh ke clan dau cl.ta
chung. Chung nghe thea s\f chi huy, nhat nhat lam thea nhCtng
loi c�u sai baa. Trang haan canh d6, Brett luon cha rllng c�u c6
mc?t sue m9nh di;ic bi�t nen mai duc;:Jc bQn tre yeu quy, ma khong
bi�t duc;:Jc rltng s\f thvc l9i ch�ng phai nhv v�y.

Trang qua trinh giaa ti�p voi nhCtng dua tre d6, Brett dSn
phat hi�n ra sue m9nh d6ng ti�n, vi v�y khi bQn tre khong nghe
loi hai;ic xay ra mau thuan thi c�u se dung ti�n d� sai danh dua
tre d6. Thai gian dai troi di, c�u tr6 thanh mc?t nguoi ngang
nguc;:Jc, khong c6 phep t�c, tam dia tan dc)c. Mc?t Ian, c6 nguoi
nong clan khong cSn th�n da dt,mg phai c�u tren duong di, c�u
li�n ra l¢nh cha "Thu(>c h9" cl.ta minh ti�n hanh phl,lc thu voi
nguoi nong clan d6. NhCtng dua tre nay baa vay nguoi nong clan
d6 tren duong, dung da d�p vaa dau d�n muc slit dau me chan,
d6ng thoi con uy hi�p nguoi nong clan d6 khong duc;:Jc n6i chuy¢n
nay cha mQi nguoi bi�t.

Brett khong bi�t. hang ngay giaa du voi h1 tre nay th�t S\f
khong dem d�n S\f tot lanh gi cha C�U, ma chung chi muon CO
duc;:Jc nhCtng thu tot lanh tU c�u. BQn chung dl,l d6 c�u tham gia
bai b9c, d6ng thai cha c�u thg,_ng nhCtng van dau tien d� ICta l9c,
dung cac thu da<;ln d� lCta ti�n cua c�u. Nhung c�u v� can baa
khong y thuc dlic;:JC nhCtng van d� nay, ma con cam thay VUi Ve Vi
nhCtng "Tro vui moi" duc;:Jc lu tre d6 bay ra. C�u cung khong hay
bi�t doi vai hanh vi tr¢m ti�n nay, boi vi cha c�u khong ngCtng
cung cap ti�n cha c�u.

� 2 5 0 fi
 Nht.tng chlmg can n01 cung bi�t, Brett lam sao c6 dt.tQc
thanh tich t6t d6i vai tu6i thd nht.t v�y. NhCtng thu vui ve cua c�u
d€u dt,.ta tren nhCtng thu d6 an ngon, danh nhau va bai b<;ic. H9c
t�p d6i voi c�u chi la st,.t d6i g<;lt cha c�u! C�u cht.ta tl.tng bi�t dt.tQc
st,t thfch thu cua vi�c h9c t�p, cung ch�ng h9c dt.tQc ki�n thuc ma
t�n ht.tdng dt.tQc ni€m vui trong d6. C�u cho rlmg ki�n thuc ch�ng
c6 tac di,mg gi, vi v�y m6i Ian d9c sach c�u d€u cam th§.y dau dau,
chi cam thay vui ve trong st,.t tung ho cua nhCtng dua tre nay.

Khong can n6i d�n vi�c Brett se c6 m9t tt.tdng lai nht.t th�
nao, st,.t buong tha se nhanh ch6ng khi�n c�u phai n�m trai mui
vi dau kh6. Dan clan, nhCtng hanh vi ac dc?c d6 cung d�n tai cha
c�u, ngt.tai nong clan bi danh da t6 cao voi cha c�u. Cha cua
Brett n6i tr�n loi dinh, loi c�u ra danh m()t tr�n, d6ng thai dl.tng
l9i cac khoan ti€n tieu vi;it cua c�u.

Trang ch6c lat, Brett b6ng trd thanh m()t ngt.tai "Ngheo rung" .

Trang m()t lan chdi b<;ic, c�u bi thua s9ch s6 ti€n cua minh.
Khi c�u vay ti€n nhCtng dtta tre khac thi dtta nao cling trd mi;it. B9n
chl.tng da n6i voi c�u: "Bay gia may khong c6 ti€n nCta thi dl.tng
chdi nCta" . "B9n tao d€u da bi�t rang cha may bay gia khong con
cho ti€n may nua, may dung cai gi d� tra cho chung tao?"

Brett luc d6 VO cling We gi�n, c�u khong th� ngo rang

nhCtng dua tre binh tht.tang v6n c6 quan h� " HCtu h<;lo" nay l9i
nhu v�y. Chung b�t dau cai nhau, th�m chi quay ra d9ng thu va
danh nhau. NhCtng d(ta tre nay bao vay, danh cho m9t c�u m()t
tr�n no don. M()t dua tre trong d6 con dling g9ch d�p vao tran
c�u, day chinh la c�u be da danh ngt.tai nong clan.

Tu chuy�n nay chung ta khong kh6 c6 th� nhin thay rang,

st,t trt.tdng thanh cila tre c6 mc?t m6i quan h� lan toi cha m�. Brett

�251 J);;;
v6n di c6 th� trC:i thanh m9t dua tre chfnh tn,tc, yeu h9c t�p, c�u
c6 m9t moi truang gia dinh t6t, c6 di€u ki�n h9c t�p t6t nhung
l9i khong c6 m9t phttdng huang phat tri�n t6t trong moi truang
l1U vi�t d6, hdn nl1a con phai tra m9t cai gia rat dfit cho nhCtng
hanh vi t9i 16i cua minh. Toi cho rang ngu6n g6c t9i l6i hoan
toan la do nguai cha ngu ng6c d6.

H6i nho, cha da k� cho toi m9t cau chuy�n, sau khi nghe
xong, toi da tUc gi�n VO cling, n6i rang dua tre va nguai cha nhu
th� d�u do quy t90 ra, d6ng thai bi�u thj vai cha rang nhat djnh
phai t�n dl,mg th�t t6t s6 ti€n cua minh, hay dung n6 lam nhCtng
vi�c nen lam.

Toi cam thay tl,t hao va may mfin khi c6 m9t nguai cha
nhu th�.

3. JliuLh iJQ.ltf/ lJtkh .lt.(Jp, ok.a pJu!t.i

Khi dttQc khoang 5 tu6i, toi da c6 m9t s6 ti€n kha kha so
vai nhCtng d(ta tre khac. Ngay tu luc d6, cha da huang clan toi Slt
dl,mg n6 sao cho hi�u qua.
Cha toi cho rang, tre phai dttQc giao d1,1c nghiem khfic ngay
tu khi con nho, ding nen d9y tre each tieu ti€n nhu th� nao, day
la m9t t6 chat, la m9t nhan t6 quan tr9ng anh huC:ing tn,tc ti�p
d�n Sl,f phat tri�n Va h9nh phuc trong su6t CUQC dai cua mQt
con nguai.
Cha toi g9i each nay la giao d1,1c tai chfnh cho tre, n6 la m9t
trong nhetng b9 ph�n quan tr9ng csu thanh trong each giao d1.:1c
cua cha d6i vai toi, ding la m()t n9i dung quan tr9ng trong giao
d1,1c t6 chat.
Cha toi cho rang, giao d1,1c tai chfnh la m9t trong nhetng van
d€ quan trQng nhat can CO trong Sl,f nghi�p Va CUQC s6ng tUdng

�2 5 2 ));;
lai cua tre, vi¢c nuoi duang nang h,tc nay phai du<1c b�t dau ngay
tu khi con nho, lam cang sam cang t6t, hi¢u qua se cang tuy¢t
hdn, n€u khong se vo cling bj d¢ng.

Tre la nguai d� dang phc;im 16i nhung lc;ii khong phai la

nguai nen khoan dung . NhCtng dl.ta tre, chua c6 9 thuc v� ti�n bc;ic,
b9n tre se khong bi€t each quan lf t6t ti�n bc;ic cua minh, nhung
lc;ii c6 khat khao va voe VQng dti<!C Slt dl,lng ti�n bc;ic. Bi�u nay
clan d�n tre d� dang mac phai 16i sai trong phtidng di¢n ti€n b�c,
leli sai nay anh htidng tn,tc ti�p d�n S\,t trlidng thanh, quan h� tr\,tc
ti€p d�n ti€n d6 phat tri�n cua tre.

Do v�y, v� phudng di¢n nay, cha cling giao dl,lc toi gi6ng
nhu vai cac phtidng di¢n khac, ong b�t dau giao d1,1c ngay tu khi
toi con rat nho.

Thong qua s\,t quan sat va nghien cl.tu vai m9t s6 tre, cha
phat hi¢n chung d�u c6 nhCtng 16i sai tudng t\,t nhu: Tieu ti�n cua
cha m�; hudng thl,1 bay gia, sau nay b6 ti�n ra, chi coi ti€n la m9t
cong C\1 mua m9t thu d6 nao d6, khong c6 th6i quen tich h1y ti€n,
cu tieu ti€n truac d� dap l.tng nhu cau mua sam truac mat cua
minh; khi mua d6 tieu s�ch sanh sanh ti€n cua minh, chi khi tieu
ti€n mai c6 cam giac th6a man, nh� dc;i tin tudng nhCtng lai hua
h�n cua nguai khac, khong c6 k� hoc;ich . . .

Bay la m9t vai 16i sai ma tre thuang m�c phai trong khi tieu
ti�n. Giup tre khac phl,lc nhCtng sai lam nay, xay dl,tng quan ni�m
ti�n bc;ic dung dan, nuoi duang nhCtng nang l\,tc can c6 trong
tlidng lai CUa tre, d6 la trach nhi¢m Va nghia Vl,1 Cd ban cua meli
gia dinh.

Co nhCtng b�c cha m� luon cung cap ti€n m9t each day du
cho nhCtng dua tre vj thanh nien, luon dap l.tng nhu cau tieu ti€n

�253 _F
vo di�u ki�n, tha long nhu cSu v�t chat cua tre, di�u nay chi tc;io
them nhftng th6i quen xau cua tre. Sau khi chling Ion len, dt,ta
vao thu nh�p c6 hc;in cua ban than minh, m<)t khi cSn dva ra
nhftng quy�t d!nh quan tr9ng lien quan tai hoan canh kinh t� cua
minh thi se trd tay khong k}p, th�m chf thi�u di nang lt,tc va vo
cung lung tung.

Cha cho ti�n voi mt,lc dfch chu y�u la d� toi hQc duQc each
stt dt,lng ti�n c6 k� hoc;ich ngay tu khi con be, d6ng thai giup toi
hi�u duQc m6i quan h� n9i t9i giCta s\f lao d<)ng va st,t bao dap, d�
nhftng n�p gap d6 hlin sau trong tim tOi . Cha toi khong cho ti�n
toi m<)t each vo k� ho9ch, ma luon nhv toi da n6i, ong se cho toi
m<)t chut khi toi lam m<)t vi�c t6t.

Tu trong kho tu li�u d6, toi nh�n ra rllng, khi tre duQc
khoang 3 tu6i da blit dSu manh nha 9 thuc cai toi d9c l�p, da blit
dSu nay sinh 9 thuc cai toi "TV minh lam" , " Minh bi�t lam" .
" Minh c6 th� lam dv9c" va th� hi�n khat v9ng cua minh. Do v�y
khi tre dVQC khoang 3 tu6i nen ti�n hanh giao dt,lC nhat lo9t vai
chung. Cach thuc giao dt,lc nay tudng d6ng voi lo9i giao dt,lc khac,
d6i voi tre ma n6i d�u rat tt,t nhien va thfch hQp. N6 tat nhien se
gif>ng VOi phlidng phap giao dt,lC khac, Cung cap nhftng nh�n
th(tc khong th� thi�U dVQC trong SI,! trlidng thanh cua tre.

Toi cho rllng, giao dt,lc tre trong van d� stt dt,lng ti�n b9c thi
c6 th� coi n6 nhv m9t lo9i cong Ct,l hay each thuc. Mt.le dfch cua
vi�c chung ta giao dt,lc d6 la khong chi d� tre hQc duQc each ki�m
ti�n ma con giup tre trd thanh m9t nguai c6 tai can, khoe mc;inh,
chan chfnh. v� quan di�m nay, vi�c nuoi dvang phSm chat Cd
ban cho tre la m9t vi�c vo cung quan tr9ng .

Truac tien hay d� tre hQc duQc each thanh th�t, bdi vi di�u
nay quan h� d�n vi�c sau nay tre se dilng thai de) gi d� giai quy�t

� 2 54 ]t;:;'
nhCtng chuy�n trong cu9c s6ng c6 lien quan tai ti�n b9c va nhCtng
danh gia cua xa h9i va cong chung d6i vai tre. N�u v� m�t nay
t6n t9i van d� thi se mang tai nhCtng st,t rg_c r6i khong nen c6
trong tuang lai cua tre th�m chi clan tai nhCtng h�u qua ct,tc ki
nghiem tr9ng.

Cha toi da dung m9t s6 each thuc sau trong van d� giao
d1,1c toi:

Cha thuang k� cho toi nghe nhCtng cau chuy�n trong nhCtng
t�p sach chuy�n khac ho�c nhCtng st,t tht,tc c6 tac dt,mg n6i r6
phSm chat chan tht,tc, khai ni�m chan tht,tc va h�u qua cua st,t
khong chan tht,tc da in dau rat sau trong dau 6c toi.

O ng thuang xem xet ki luang tieu chuSn thanh tht,tc cua ban
than minh. Ong cho dmg nhCtng hanh d9ng cua ong se d� l9i
trong toi m9t an tuQng rat sau, hon nfta ong tuy�t d6i khong n6i
nhCtng lai tho tl,lc, khi�m nha truac m�t toi.

Khi toi con nh6, thong qua st,t nuoi duang hang ngay cua
minh da giup toi ca tinh hoa d6i vai phSm chat chan tht,tc cua
minh. D�c bi�t khi da d�n d9 tu6i di hQc, ong da bg_t dau khuy�n
khich toi dung tieu chuSn d90 due trong con tim minh d� phan
doan st,t v�t. O ng clan dg_t toi, Iva ch9n khi phai d6i di�n vai st,t
chan chinh , kh6 khan trong CUQC s6ng, can phai lam tht,tc SlJ, gilt
chlt tin, tich ct,tc cau ti�n.

O ng thuang n6i vai toi rlmg phai luon tt,t ton khi d6i di�n vai
ti�n b9c.

Toi cho r�ng, trong cu9c s6ng hi�n tht,tc nay, ti�n b9c chinh
la thu d� dang nhAt lam con nguoi ta danh mat tt,t ton va lam ra
nhCtng di�u nguQc l9i vai tam nguy�n cua chinh minh. Con m9t
ngliai n�U van gilt dl.iQC long tt,t ton trliOC m�t ti�n b9c, khong

-;:;(_ 2 5 5 _.):;
pha va quy tllc cua minh thi ngliOi d6 Se nh�n dti<;jC S\j kfnh tr9ng
cua mQi nguai, ngay ca d�n ti�n bc;ic c(ing ton tr9ng anh ta, giup
anh ta dc;it du<;jc cang nhi�u thanh cong va nhi�u di�u khac trong
sv nghi�p cua minh.

Di�u dang chu 9 nhat tren phuong di�n hanh vi cua cha d6 la
ong luon tc;io dvng m9t tam gttong v� ti�n bc;ic truac m�t con tre.
Tre nh6 se hQC t�p thong qua nhil'ng hanh d9ng hang ngay va qua
ta� guong nay ma tc;io dvng long tv ton can ban trong minh.

Trang van d� giao dl,lC tai chinh cho toi, cha giup toi hQC
du<1c each ti�t ki�m, khong lang phi, khong pha hoc;ii, lam t6n hc;ii
d�n nhil'ng thu c6 gia trj. Trang m6i gia dinh n�u gia quy la thu
vo cling quan tr9ng, cha mE? nen huang clan tre nh�n thuc s\f quy
gia cua m6i d6 dung, tU d6 c6 thai d9 yeu quy va bao v� chung.

Cha thuang xuyen giup toi lam m9t s6 vi�c trong phc;im vi
sue Ive ma minh c6 th� lam du<1c, tu d6 giup toi dc;it du<1c thu ma
minh mong mu6n, ong thuang xuyen thao lu�n vai toi v� ngu6n
tai nguyen tren trai dat, ong n6i cho toi nghe kim loc;ii, g6 va giay
tU dau ma c6, giup toi hi�u du<;jc nhil'ng thu nay d�u la hw hc;in.
N�u minh lc;im dl,lng ho�c so 9 pha hoc;ii n6 thi ong se d� W t6i di
sl.ta chua chung.
Cha con n6i vai toi, tuy chung ta rat yeu quy v�t chat nhvng
khong nen vi th� ma tham lam v�t chat, vi v�y v�t chat tuy c6 th�
dem d�n sv h6 tr<;:' cho cu9c s6ng nhvng n6 khong th� tc;io nen
m9t cu9c s6ng 9 nghia chan chinh.
Cha toi la m9t nguoi m9c mc;ic, ong luon coi tr9ng tac
phong gian di d6 d� dc;iy cho toi. Tre se nguoi quy�t djnh tuong
lai cua m9t qu6c gia, n�u quan chu cua m9t qu6c gia luon tham
lam, thich hudng thl,l, xa xi, hu bc;ii, v�y thi tuong lai cua qu6c gia
d6 ch�ng dm phai n6i nhi�u rn1a .

� 256 �
 Cam giac day du la can ban t6n t9i cl.ta st,t m9c m9c. Thai
d<? "Cam thay du tuc da la du r6i" se c6 m9t tac dt,mg n�n m6ng
vfrng ch�c trong vi�c xay dt,tng phSm chat gian di, cha t6i thttong
dung cau nay d� giao dt,1c toi khong dttQC tham lam .

Cha toi thvong n6i vai bQn tre each gian di nhtt th� nao c6
th� mang d�n cho con ngttoi st,t tt,t do, chu khong phai la st,t b6
bu()c, d� gia tri cl.ta con ngttoi luon cao hdn gia tri cl.ta v�t ch�t.

Tac phong gian di tuy rat kh6 nuoi dvang nhttng hay d� tre
luon ghi nha cau n6i "Tinh yeu, trung thanh, gian di luon Ci trong
tSt Ca trttong h9p " , V�Y thi th6i quen tf>t CUa tre Se clan dttQC
hinh thanh .

Cha toi cho r�ng phSm chat d9o due, trf tu�, 1€ nghia va hQc
van la nhfrng di�u quy bau ma cha m� nen danh cho con cai.
Nguy�n v9ng cl.ta cha toi cling la nuoi dvang toi trCi thanh m9t
nhan v�t c6 du ca b6n di�lI tren, thi�u di m9t cai nao thi ding
khong th� t9o nen m9t cu()c s6ng toan di�n, con ngttoi cang d€
dang CO dttQC trf tu�, 1€ nghia Va h9C van nhttng chi can thi�U di
phSm due, mu6n lam l9i m()t Ian nua se la chuy�n rat kh6. Vi v�y,
trong b6n di�u d6 hay lay vi�c b6i dvang phSm chat d9o due la
di�u quan tr9ng , khong th� thi�u dtt9c.

Cha toi cho r�ng, hQC van va tai hoa phong phu khong th�
so sanh vai phSm chat d9o due cao thv9ng. Cha toi rat coi tr9ng
van d� d6 trong each giao dt,1c toi, do v�y vi�c giao dt,1c d90 due
da dv9c ti�n hanh ngay tu khi toi con la m9t dua tre cai gi cling
chtta hi�u. Khi toi dtt<;jc 8 thang tu6i, cha toi da ghi chep nhtt sau
trong cu6n s6 nh�t kf cl.ta minh: " Hom nay phat hi�n ra m9t vi�c,
dang d� minh phai suy ng�m. Carl bay gio da b�t dau hinh thanh
tfnh each r6i . Con hi�u rat nhi�u chuy�n, sue kh6e cling rat t6t,
khi m<? cho con an cdm, con cling an rat nhanh. Nhvng khi
nguai lam cho con an thi con 1<;1i khong chiu an, con khua chan
mua tay danh ngttai ta, do v�y m<? da trach m6c nguai lam khong
cham lo t�n tinh cho con . Thtjc s\f khi toi nhin thay nguai lam
th6i tt1ng mi�ng cdm cho con an, v� can ban chling phai 16i cua
hQ . Toi nh�n ra r�ng, m(>t dua tre c6 th� dtja vao ban nang cua
minh d� cam nh�n tat ca, chung th�t khong nhu chung ta nghi
chi bi�t c6 an va ngu, tuy tre chua bi�t gi la t6t, xau nhling trong
Stj thien bgm cua tre da t6n t9i hai lo9i nhan t6 nay. Do v�y
chung ta can d9Y tre som d� tre c6 th� phat huy duc;c sCi truang
cua minh va h9 xu6ng muc thap nhat nhCtng di�u khong t6t cua
ban than" .

Cha toi da b6 ra nhi�u tam huy�t trong vi�c b6i duang

phgm chat d9o due cho toi . Ong cho r�ng n�u m(>t nguai khong
c6 khai ni�m thi�n, khong c6 long t6t, v�y thi nguai d6 khong
th� c6 nhCtng phgm chat d90 due t6t d<?p khac, bCii vi lttdng thi�n
la g6c r� cua d90 due. Khi toi vua moi hi�u chuy�n, bu6i t6i m6i
khi truoc khi di ngu, cha luon k� cho toi m9t cau chuy�n khuyen
con nguai nen hanh thi�n. Khi toi da lon hdn m9t chut, cha toi
da d9Y toi d9c thd ca cua nuoc Due, toi da d9c duc;c rat nhi�u cac
tac phgm thd. Khi toi mai duc;c 3 4 tu6i, chu y�u la cac tac
-

phgm thd bao g6m n9i dung ca t\lng tinh yeu cha m<?, stj than
thi�t, tinh hCtu nghi, Stj khoan dung, tinh than dung cam Va rat
nhi�u cau, thi ca, giao nghia, muai lai ran trong " Kinh thanh" .

Toi rat tan thanh each giao d\lC nay cua cha, toi cling dung
each giao d\lC d6 khi giao d\lC con cua minh. Nhung V</ cua toi
khac voi nhi�u nguai, co cho r�ng nhCtng d9o lf tham thuy nay v�
can ban th1 tre khong th� hi�u duc;c, dc;iy tre cling chling c6 tac
d\lng gi, chi can k� chuy�n d6ng thoc;ii cho tre nghe, giup tre hQC

� 2 5 8 :F
thu<?c thi ca la du<;jc r6i. Tuy vap phai st,t phan d6i tU v<;5 m!nh
nhling t6i van kien tri cho dmg nht1ng di@u nay c6 tac d\ffig t6t
trong vi�c nu6i dvang phSm chat d90 due t6t d�p cho tre.

Lay ban than toi lam vf dt,!, d6i voi m<?t dua tre luc d6 ma
n6i, v@ can ban toi hoan toan kh6ng th� lf giai du<;5c het nht1ng
thu ma cha t6i da k�, nhung tU nht1ng di@u d6 t6i biet du<;5c rbng
Thu<;5ng de la t6n t9i d<?c l�p va chf cao v6 thu<;5ng , chi yeu quy
chung ta, chi mang tOi cho chung ta nht1ng g! t6t d�p nhat,
chung ta cung phai yeu quy Thu<;5ng de, ton kfnh Thu<;5ng de.
Ngay tu nho, trong tam h6n t6i da c6 du<;5c nht1ng nh�n thuc ban
d§u v@ Thu<;5ng de, phSm chat d90 due t6t d�p do cua t6i da d§n
du<;5c h!nh thanh nhv the. Trang trf nho cua toi, Thu<;5ng de t9o
ra tat ca, ki�m soat tat ca, nguoi nh!n thay tat ca, nghe thay tat
ca. Do v�y, tU nho tai lon t6i d@u c6 th6i quen c§u chuc den
Thu<;5ng de m6i bu6i t6i trvoc khi di ngu, n6i cho nguoi nghe tat
ca nhCfng vi�c t6t va vi�c xau ma ban than m!nh da lam.

Khi t6i du<;5c ba tu6i rvai, cha toi da k� cho toi nghe cau
chuy�n ma den bay gio t6i van con nho rat kl tling chi tiet cua
cau chuy�n d6, cau chuy�n d6 la chudng 1 2 cua quy�n " Ma
thu<;5ng phuc am" : " Chua Gie-su dang ng6i trong kho bc;lc, nh!n
m9i nguoi bo ti@n trong kho b9c bbng each nao, m<?t vai nguoi c6
ti@n bo nhi@u ti@n d ben trong. C6 m<?t nguoi qua pht,1 ngheo d6i,
trvoc tien co lay ra hai d6ng ti�n nho, sau d6 lay ra m<?t d6ng lon
hdn . Luc d6 Gie-su g9i man d6 cua h9 den va n6i voi h9: "Ti@n
ma nguoi khac bo vao d@u la do ti�n cua m!nh con du nhi�u, con
nguoi qua pht,1 d6 da bo het s6 ti�n cua m!nh vao ben trong. Do
v�y, ta n6i voi b9n hQ, ti�n cua nguoi qua pht,1 nay moi tht,tc st,t la
nhi@u nhat" .
C6 m<?t lftn, d� chuc mling ngay sinh nh�t cua toi, cha da
di;ic bi�t dva t6i len ph6 mua cho t6i banh ran ma t6i thfch an

� 25 9 ]1::;
nhat. Toi VO cung vui mltng , cam mai trong tay va khong
na an. Luc do, c6 m(>t ph9 nu ngttoi Oigan dva dua con
khoang 2 -3 tu6i cua co xin an trlfoc m�t cha t6i xin an :
" Kh6n kh6 cho than cua chung t6i ! Con toi d6i den muc khong
chju dttQc nua r6i, chung t6i da khong an ba ngay nay r6i " .
C�u be d6 m�t mlii tai nhQt, ngttoi rat yeu du6i, nhin thSy cai
banh ran toi cam tren tay thi hai mtit sang len, rang nghien
ch�t. Toi nhin thau c�u be d6 qua thvc rat dang thttong, rat
mu6n cho c�u mieng banh ma t6i dang c�m, nhttng toi c6
dttQc n6 cling chling d� dang gi, hu6ng h6 toi cling chtta an
m(>t mieng nao! Nhin thSy dang ve do dV d6, biet dttQc tam
long cua toi, ong ben n6i voi toi: " Con con ghi nho cau chuy�n
qua ph9 bo ti�n khong? Neu ngttoi qua ph9 d6 g�p tlnh canh
nay, con nghi xem co Sy se lam the nao?" . Loi cl.ta ong da
nhtic nhd toi, toi l�p tuc lay banh cho c�u be d6. Toi luon ghi
nho cam giac xuc d(>ng cua h9 luc d6 ma l9i khong dam tin vao
tlnh canh d6 . Cha tan dttong toi va n6i: " Carl , cho du sv giup
da nay khong Ion, nhvng chiec banh ran cl.ta con cling c6 9
nghia lon nhv m6n ti�n cl.ta ngttoi qua ph9 d6" . Cho du t6i
khong an dttQc chiec banh ran d6 nhttng toi phat hi�n ra trong
qua trinh giup da nglfoi khac, cho nglfoi khac Slj quan tam cua
minh c6 th� thay dttQc sv vui sttong con hon ca khi minh an
chiec banh d6, d6 chfnh la ni�m vui khi lam vi�c t6t.

Tu d6 v� sau, m6i khi cha nhin thay nhGng ngttoi kh6 khan
d moi trvong xung quanh, toi d�u bo m(>t chut trong s6 ti�n tiet
ki�m dva cho cha d� ong mua d6 giup b9n h9. Khi lam nhtt v�y,
toi cam thay rat vui ve.

Cha n6i, mu6n c6 dttQc h�mh phuc cl.ta ngay horn nay thi
phai d\fa VaO hQC t�p, d<;it dttQC phan thttdng CUa thttQng de thi
phai dva vao vi�c hanh thi�n. Do v�y, trong su6t cu(>c doi minh

� 2 6 0 ]);:;
toi luon lam chuy�n t6t, nhu v�y mai c6 th� nh�n duc;c st.t tan
dudng cua Thuc;ng d€ .

Chung ta sinh t6n trong xa h<?i, quy ph9m xa h<?i kh6ng ch€
hanh vi cua m6i nguoi. St.t hi�u bi€t, nh�n thuc d6i vai quy ph9m
xa hQi nay Se CO Stj khac bi�t trong nhftng xa hQi khac nhau,
trong nhftng thoi d9i khac nhau, nhting stj ton tr9ng va nh�n thuc
df>i VOi nhftng gia trj Cd ban CUa xa hQi thi trd thanh di�m chung
d�U CO trong m6i thoi d9i, d6 la mQt trong nhftng di�U can CO Cd
ban trong Stj cau thanh len phSm chat d90 due t6t d�p cua m6i
nguoi: Thanh thtjc, c6 trach nhi�m, trung h�u. Tr9ng di�m trong
vi�c b6i duang phSm chat d9o due cho toi chinh la nuoi duang st.t
thanh tht.tc , giu chu tin . Trang cu<?c s6ng cua m<?t con nguoi,
thanh tht.tc, tin nghia la nhftng phSm chat d9o due quan tr9ng
nhat, tvc ngu n6i: " Con quy hdn chau ng9c d6 chinh la th�t tha,
cho nguoi long tin con quy hdn cho nguoi chau bau, ng9c nga " .

Cha toi thuong n6i: " M<?t nguoi s6ng tren doi nay can ban
phai bi€t th�t tha, giU chu tin" . BCJi vi trong xa h<?i ngay nay dang
t6n t9i m<?t di�u can ban, d6 la nhftng nguoi thfch n6i d6i, khong
thanh tht.tc thi khong th� c6 duc;c stj tin nhi�m cua xa h<)i, chi c6
nhftng nguoi thanh tht.tc, bi€t giU chu tin mai c6 th� t6n t9i va
phat tri�n tren th€ giai nay. N6i d6i la vi�c cha toi khong th� tha
thu duc;c, chi can nhfic d€n n6i d6i, ong da VO cling cam ghet.
O ng khong bao gio nhan nhuc;ng cho hanh vi d6i tra cua toi, ong
cho r�ng ngu6n CQi cua nhftng phSm chat d90 due xau d�u bfit
dau tU loi n6i d6i. PhSm each cua Thuc;ng d€ la giU chu tin.

C6 m<?t Ian, khi cha trCJ v� nha , toi l9i dang can phai d€n
tham gia dem h<?i phvc sinh CJ nha Mock, cha n6i vai toi m<?t
each vui ve: "Carl, tren tran vua c6 m<?t thay phap thu�t d€n,

�2 61_F
chung ta di xem ong ta bi€u di�n nhe . Con chi!ing phai rat mu6n
xem thay phap thu�t bi€u di�n ra sao dung khong nao ?" . Chuy�n
ma toi mu6n nhSt chfnh la xem thay phap thu�t bi€u di�n, bay
gio da c6 cd h9i r6i. Toi vui ve gac lc;1i chuy�n d�n nha Mock,
phSn khfch n6i voi cha: "Di thoi cha di! Chung ta di nao! " . Luc
d6 m� da nhfic nhd toi: "Con khong d�n nha Mock a?"

"Khong di, con khong di nlta dau, n�u c�u Sy d�n m� n6i
rang con bi b�nh, khong di dvc;:ic nhe" . Toi n6i voi m� nhv th�.
"Cai gl, con da h�n voi c�u Sy la t6i nay d�n nha c�u Sy cd ma?" .
Cha toi dilng bvoc n6i. "Dung v�y" . Toi khong dam n6i d6i truce
b9 m�t nghiem tuc d6 cua cha, chi danh phai tra loi th\.fc s\.f.
"V�y vi sao con khong n6i cho cha bi�t? " . "Con mu6n di xem
thay phap thu�t bi€u di�n" . Toi h9 gi9ng n6i. "V�y con cu(>c h�n
voi Mock? " . "Vang 9, c6 th€ nguoi nha se rSt dong, con khong
d�n tham gia cG.ng chi!ing van d� gl dau" . Cha toi n6i n6ng :
"Chi!ing van d� gl dau? Con cho rang khong gilt chlt tfn la khong
van d� gl a? N6i d6i, khong thanh th\.fc ma la khong c6 van d� gl
sao? Le nao con mu6n trd thanh m9t nguoi khong thanh th�t,
khong c6 pham chat d9o due gl sao? Con khong bang long lam
m9t nguoi thanh th�t, gilt chlt tfn sao?" . "Khong , khong! " . "Con
quen cha da d9Y con ra sao r6i a? Cha da tilng n6i voi con, n6i
d6i la hanh vi nhl,lc nha, la m(>t th6i xSu khong th€ khoan dung
dvc;:ic. Bay gio con cho rang gilt chlt tfn khong c6 van d� gl, n6i
d6i cG.ng chAng c6 vSn d� gi, cu ti�p t\,lc nhv v�y, con se trd
thanh m9t ke lua dao, khi�n nguoi khac phai khi�p sc;:i. Con lam
cha qua that v9ng r6i! " . Nhin thay ve n6i gi�n d6 cua cha, toi
cam thSy VO cung xSu h6, ben kh6 len . Cha khong d€ 9 tai toi,
ti�p t\,lc n6i: "Con khong gilt chlt tfn voi Mock, con mu6n n6i d6i
lua c�u Sy, con khong thanh th�t voi c�u Sy, day la hai l6i sai cua
con. V6n di, ngay mai cha c6 th€ dva con di xem th§y phap

� 2 6 2 __);:;-
thu�t bi�u di�n, nhling con da n6i d6i. D� trltn.g ph<;it con, bay
gio con nhat djnh phai d�n nha Mock xin 16i, cha cling se khong
dSn con di xem bi�u di�n nua" . "Con khong di dau ca" . Toi kh6c
l6c va n6i Ion len. "Khong dvc;c, da nh�n loi nguoi khac r6i th1
nhat djnh con phai di! " . Cha n6i voi tOi m9t each dill khoat.

Ti�p theo, cha da k� cho toi nghe cau chuy¢n "Nu& mfo ca sSu".

C6 m9t con ca sau ten la Habuya, m9t ngay n6 mu6n thay

ddi m9t chut moi trvong s6ng cua m1nh, n6 bo len m�t nuoc, d�n
m9t sa m<;ic. Vi thoi ti�t rat n6ng, n6 bi m�t troi chi�u rQi d�n
muc khong th� nhuc nhich them dvc;c nua, nhling n6 l9i chling
con chut sue h,tc nao d� bo v� m�t nvoc nua. Luc d6 c6 m9t
nguoi thanh nien di l<;ii tren dvong, n6 ben Ion ti�ng gQi: "Toi se
cho anh rftt nhi�u ti�n, anh b� toi tha v� h6 nuoc voi ! Toi nghi
anh nhat djnh se c6 sue m<;inh rat Ion, b�p chan cua anh xem ra
rftt r�n ch�c va vCtng chai. Nguoi c6 tam long t6t nhv anh nhat
djnh se khong tu ch6i Ctlu vat toi, phai khong nao? " . Nguoi
thanh nien nghi: " N�u cho minh rftt nhi�u ti�n thi minh c6 th�
dung n6 d� mua g<;io " .

Th� la nguoi thanh nien do d6ng 9 yeu cau cua con ca sau.
Anh dem con ca sftu tha xu6ng h6, anh n6i: "Nhanh, dva cho toi
ti�n nao " . Habuya luc d6 dang dd be? kh6c l6c, n6 n6i : "Bay gio
toi an thjt anh chling kh6 gi nhling toi khong phai la nguoi lay
oan bao due, toi rat cam on anh da dem toi v� voi h6 nuoc, vi
v�y bay gio toi chi an m9t cai chan cua anh thoi" . "Cai gi? Toi da
ct1u anh, anh khong nhCtng khong dva ti�n cho toi, ma l9i con
doi an thjt toi?" . Nguoi thanh nien Ion ti�ng het len. "Ta v6n di
c6 th� an thjt ca nguoi anh, nhvng bay gio ta chi an c6 m9t cai
chan, d6 da la an nghia ta danh cho anh r6i! Anh con khong bi�t
tinh nghia gi" . Con ca sau wa kh6c l6c vua cM ngang loi n6i cua

�263 ));;;
nguoi thanh nien d6. Nguoi thanh nien bay gio moi bi�t minh bj
lua danh Ion ti�ng trach mltng con ca sau, con ca sau cling mltng
l9i nguoi thanh nien d6. Cu(k tranh cai cua hQ da danh thuc co
trlmg dang ngu, n6 h6i vi sao hQ l9i cai nhau, nguoi thanh nien
n6i r6 cau chuy�n d6 cho co trltng nghe. Co trltng khong tin vao
tai mlnh va n6i: "Anh c6 th€ dem ca sau v� h6 nuoc a? Tru phi
anh lam cho toi xem , n�u khong toi khong tin n6i ! " . Ca sau nghi:
" Nguoi thanh nien nay bay gio chling con sue h,tc ma cong minh,
co trlmg nhat djnh se khong tin loi anh ta n6i" . Th� la n6 da
b�ng long . Nguoi thanh nien khong con each nao khac, danh
dem ca sau trC:i l9i sa m9c. Luc d6, co trltng n6i: "Bay gio chi con
xem nguoi thanh nien nay c6 b�ng long cw anh khong, anh h6i
c�u thanh nien nay di! " . Nguoi thanh nien d6 n6i: "£)6 lua dao,
ta se khong mltc lua nguoi nua dau" . Sau d6 anh quay buoc va
roi di ding vai co trltng, d€ l9i m9t minh ca sau d sa m9C, ca sau
luc d6 h6i h�n thi da mu<?n r6i.

Sau khi k€ xong cau chuy�n, cha n6i vai toi: "Con ca sau d6
da n6i d6i d€ g9t nguoi, khong thanh th�t, khong giu chu tin.
Con c6 mu6n tra thanh m<?t nguoi bj mQi nguoi ghet b6 nhu n6
khong?" . "Khong , cha a , con xin I6i cha! Con da khong n6i th�t
vai cha. Con se di xin I6i Mock ngay l�p tuc, con se khong gi6ng
nhu con ca sau kia dau" .

Cau chuy�n nay g<!i len trong tai nhi�u suy nghi. V� sau d€
con trai toi cling trd thanh m9t nguoi thanh th�t va bi�t gilt
chu tin, t6i cling thuong xuyen k€ cau chuy�n nay cho con trai
toi nghe.

Trong qua trinh truC:ing thanh cua minh, toi nh�n du<1c
nhi�u Sl.J quan tam am ap tu m� cua toi . Nhltng cong sue ma m�

�264 ]);;
toi bo ra cling khong h� thua kem nhCtng gI ma cha da lam trong
qua trinh giao dl,lc toi . C6 th� n6i dmg, sd di tOi c6 du9c phSm
chat c190 due t6t d�p, c6 du9c m<?t tfnh each khoang c19t, r<?ng
md, c6 du9c st,t c16ng cam voi m9i nguoi nhu ngay nay thI khong
th� tach roi khoi st,t quan tam tling chut m<?t ma m� da danh
cho tOi .

M� tOi la m<?t nha ngo9i giao. M� d9y toi each n6i chuy�n
voi nguoi khac, c16i xl.t voi nguoi khac ra sao, th�m chf c6 du9c
cai gI c16 phai dt,ta vao phuong di�n nao . Tat ca nhCtng di�u nay
d�u do m<?t tay d9y d6 cua m� toi .

Bat lu�n la nguoi lon hay tre con, khi c6 nhCtng m�nh l�nh
bflt h9 phai lam cai nay, cam hQ khong GUQC lam cai kia d�u se
lam hQ nay sinh tam lf phan khang. v� phuong di�n nay, m� t6i
da dung m<?t phuong phap rat tuy�t di�u, m� khong n6i phai lam
cai gI ma luon khi�n tai phai lam di�u c16 m<?t each tt,t nhien;
khong n6i khong cho phep lam cai nay ma d� tOi tlj giac khong
lam. M� da tling n6i voi cha, ra l�nh cho tre h9c t�p, bflt tre h9c
t�p thI th�t v6 hi�u, yeu cSu tre h9c t�p thI khong b�ng huong
clan dung dfln d� tre tt,t giac h9c t�p. Tuy vi�c h9c t�p cua tOi do
cha tOi ph\l trach, nhung m� cling bo ra khong it nhCtng di�u lw
9 c16i voi toi.
Tu nhCtng gI h9c du9c trong qua trinh giao dl,lc tOi, toi nh�n
ra m<?t di�u, nguoi m� nen c6 gflng dam bao quy�n uy trong tim
cua dua tre. C6 m<?t s6 ba m� m�c nhCtng b9 trang phl,lc kI quai,
gay Slj to mo, di l9i tren Gl.fong trd thanh Slj ch� gi�U cua ngl.foi
khac; con c6 m9t s6 nguoi khong quan tam gI d�n st,t chinh t�
cua quan ao, dlng trd thanh tro cuoi trong mfo nguoi khac. Khi
tre nhin thay nguoi m� cl.ta mlnh bi nhCtng dua tre khac cuoi che
thI trong long chung se c6 m9t cam giac vo cling kh6 chju.

� 26 5 F
Khong chi c6 th� , n6 con dem d�n nhCtng anh huCing khong t6t
d�n tinh than cua tre. Do v�y, nhCtng nguai lam m� nhM djnh
phai lvu 9 toi di�m nay, khong dvc;:ic qua tho k�ch va ding khong
nen qua loe lo�t. N�u khong nguai m� se mang l9i hinh anh xau
trvoc m�t con tre . Thu quy�n uy nay suy giam thi vi�c giao d1,1c
tre cCmg b�t dau that b9i tU day. Rat nhi�u nguai lam m� da
khong chu 9 tai di�m nay, cho dmg hanh vi cua minh ch�ng
quan h� gi toi tre. Thi.Jc t� khong phai nhv v�y, rat nhi�u tre da
mat di Cd hQi giao d1,1c t6t trong slj VO tam d6 cua ngLtai m�,
th�m chf clan toi nhCtng trvang hc;:ip phuc tay hon .

M� da tCtng k� cho toi nghe m(>t cau chuy�n , cau chuy�n

nay n6i r6 n�u m(>t ngvai m� khong c6 quy�n uy g1 d6i voi tre th1
se dem d�n h�u qua gi cho tvong lai cua dua tre d6 .

C6 m(>t nguai m� dua co con gai cua minh d�n hQc Ci

trvang net sinh . Co nh!n an nh!n m�c d� cho co con gai cua m1nh
c6 du ti�n tieu. Cho du nhv th� , co con gai nh6 nay cling khong
thfch nguai m� m(?t chut nao . C6 m9t Ian co con gai nh6 d6 da
n6i voi m� toi: "BC? vay hoa ma m� chau m�c d�n trvang khi�n
chau cam thay vo cling kh6 chju. Tu khi chau duc;:ic 4 tu6i, bCii vi
m� chau lam nhv v�y khi�n chau cam thay vo cling kh6 chju" .

Lam m� thi khong nen lam nhu v�y. Co ay tuy d6i Xlt rat t6t
VOi con minh nhL!ng }9i danh mat di Slj ton tr9ng ma dua tre do
danh cho co. C6 le se c6 nguai trach m6c dua tre d6 th�t vo tinh
nhung toi l9i d6ng 9 voi co gai nh6 d6. Cho du ngvai m� d6 da
b6 ra nhi�u tam huy�t cho co con gai nh6, dua co con gai nh6
d�n hQc Ci m(>t ngoi tntang n6i ti�ng, nhung toi cho r�ng ngvai
m� d6 da khong lam h�t trach nhi�m cua m9t nguoi m�.

Nguoi m� chfnh la ban th� mau cua dua con. Nguoi m� voi
c6 ao khong ngay ng�n thi dua tre ding nhv v�y, d6 la nhCtng

�266 _);;
dieu khong can phai n6i. Th6i quen lu<)m thu<)m se barn theo tre
ca doi, dieu nay d6i vai m<)t nguoi ma n6i th1 qua thl,fc chang c6
lc;:>i chut nao. Trang CUQC s6ng c6 rat nhieu nglioi mat di Cd h<)i
t6t chi v1 th6i quen khong chinh te cua m1nh. Do v�y vi�c mi;ic
trang pht,ic th� nao cua m<)t nguoi khong phai la m<)t chuy�n nho.

M� toi rat coi tr9ng di�m nay, m� khong m�c nhftng d6

khong phu hc;:>p vai m1nh, hon nua giup toi an m�c ngay ngtm,
chinh te .

M� da tling n6i vai toi: " Quan ao khong chinh te, tinh than
nhat djnh cling se bi phan tan. Do v�y quan ao chinh te ngay
nglm c6 th� giup tinh than phan chan tra lc;ii" . Quan ao ma m�
cho toi m�c tuy khong xa xi nhung luon sc;ich se, chinh te .

Toi cho r�ng, trang pht,ic ngay nglm, chinh te giup con
nguoi nay sinh long tl,f ton . Khong chi la nguoi , ngay d�n ngl,fa
ding v�y. Cho nglja m<)t b<? cuong t6t, n6 nhat djnh se th� hi�n
ra khf th� th�t hung dGng; cho ngl,fc m<)t b<? cuong rach nat, n6
se cui dau khong c6 khf th�. Ngay d�n ngt,.ta cling th�, hu6ng h6
la con nguoi?

86ng thoi vai vi�c chu 9 tai trang pht,ic, m� toi con chu 9 tai
vi�c gilt g1n v� sinh ca nhan cho toi. M� dc;iy toi each rt.ta m�t,
danh rang, rt.ta tay, chai dau. Bai Vl st,.t sc;ich se tren Cd th� cua tre
c6 th� giup tre nay sinh long tt,.t ton . M� cua toi nbm vftng chling
mljc nay ' d6ng thoi khong d� toi nhi�m th6i quen cau k1 trang
di�m hay thkh h1nh thuc . Sa di tre c6 nhftng th6i quen xau nay,
phan Ian deu la do Slj anh huang tu nguoi ffi'?, do v�y can nang
cao 9 thuc vai van de nay.

Con nguoi tuy s6ng nhung khong phai luc nao cling c6 vi�c.
Co m<)t vai nguoi m'? khong c6 chut hang thu nao d6i vai vi�c
nuoi duang Va giao dt,IC tre, lo9i ngliOi nay thliang ch1m dlim
trong " Nhftng cu()c c9nh tranh slic d�p" . Day la di�m nen tranh
df>i VOi CUQC sf>ng CUa tre.

M� ngoai vi�c quan tam toi vi�c giao dt,Ic va vi�c an mi;'lc cua
toi thI con quan tam tai nhftng tro chdi cua toi. Rat nhi�u nguai
m� khong quan tam toi nhftng tro ma con chdi, di�u nay rat
khong t6t. M�t vI lam vi�c nha, khi tre lam m()t vi�c can d�n Stj
quan tam cua hQ, thI hQ ding ch�ng them ngoanh dau l9i. Tre
cam thay vo vL tam tu ni;'lng tri'u. Day la nhftng di�u hoan toan
khong nen c6 cua m9t nguai lam m�.

D� giup toi c6 duc;c phgm chat d<;io due t6t, m� con t<;lo ra
cho toi m()t bang phgm due, m()t tuan m9t ta, n9i dung la: Nghe
lai, l� ti�t. khoan dung, than thi�t. nhan n<;ii, thanh th�t, s9ch se,
can ki�m, ttJ kh6ng ch�, hi�u hQc, lam vi�c thi�n. N�u nhftng
hanh vi ma toi lam phu hc;p voi bang d<;io due d6 thI se dvc;c dan
m()t ngoi sao Vang vao CQt cua ngay horn d6, trai l9i thi se dan
m()t ngoi sao den. Cu tai thu bay th1 d�m m()t lvc;t, n�u s6 sao
vang nhi�u thI trong tuan sau se d<;it dvc;c s6 sach, hoa qua tudi
va di�m tam tudng ling voi s6 sao d6, con n�u s6 sao den nhi�u
thI khong th� c6 nhftng phan thv6ng d6.

Vai bang d<;io due nay, sau khi th6ng k� vao thu bay dlng
khong cho phep toi duc;c phep Wt di, lam nhv v�y d� giup toi h<;i
quy�t tam, d�n tuan sau x6a bo di sao den . Nhv v�y se c6 tac
dt,Ing t6t d6i voi vi�c b6i dvang thai d9 tfch ctjc cho toi , b6i vI n�u
sao den dvc;c gilt lau se khi�n tOi cam thay xau h6.

C6 m9t ngay, toi m9t minh trd v� nha , toi dem chu ch6 6
ngoai san vuan kh6a 6 ngoai phong . Khong lau sau, trai d6 mva
nhLtng toi khong dem chu ch6 vao trong phong. Chu ch6 6 ngoai
sua inh oi, nuac mua l9nh lam than chu run rSy.
 Luc d6, m� toi tu ngoai v� nha, nhin thay tinh canh d6 ben
nhanh ch6ng dfit chu ch6 vao trong nha, m� l�p tltc hoi toi:

"Carl, vi sao con lc;ii d� chu ch6 dSm mua d ngoai nhu v�y?" .

"Con . . . Con quen dem n6 vao nha" .

" Nhung con khong nghe thay n6 dang sua hay sao? " . M�
nghe thay tOi n6i nhu v�y ben tltc gi�n len, bdi vi m� bi€t toi
dang n6i d6i.

"Con nghi n6 6 ngoai ch�ng c6 van d� gi ca! " . Toi c6 tinh

bao chCta.

"Khong c6 van d� gi? V�y thi d� con 6 ngoai dSm mua m9t
chut, con b�ng long khong?"

"Khong b�ng long" .

"Carl, ban than con con khong b�ng long, vi sao l9i d� chu
ch6 nay dam mua? Con nhin xem, thai ti€t l9nh th� nay, ch6
cung se sinh b¢nh . D� n6 dam trong nuoc l9nh nhu v�y, th�t la
qua tan nhan r6i d6! N€u c6 nguai d� con di dSm mua 6 ngoai
r6i dan tai sinh b¢nh, lam m� se dau long th€ nao ! " .

Nghe xong nhCtng lai n6i d6 cua m�, toi da cui dSu. Toi da
thua nh�n sai lam cua minh va hua lan sau se kh6ng lam nhu v�y
nll'a, nhat djnh se bi€t each bao v¢ d<)ng v�t.

M� tOi da blit dau voi tl.fng chuy¢n nho trong cu<)c s6ng,
tl.fng chut tl.fng chut m<)t nu6i duang di�u thi�n trong t6i , d6ng
thai con d<;iy t6i d<;iO li lam nguai.

7. XJw.n.q. nQn dii i:Jzidl .q.uti mi o.Ui w

Bat lu�n trong van d� gi du la giao d\lC trong vi¢c h9c t�p
ki€n thuc hay giao d\lc vi¢c hanh thi¢n cua t6i, cha t6i chua tl.fng

� 269 ]1;;
chi trfch toi ma luon kien tr1 giang giai d�10 lf cho toi . Cha toi cho
riing d6 la phudng phap c6 hi�u qua nhSt.
Tht,tc ra , tre lam chuy�n xau th1 phSn Ion thu<?c v� nguoi Ion
chu khong phai tre nho . Tre lam chuy�n xau la do cha m� khong
dbn h�t tam trf hvong tre theo phudng hvong t6t, d6 la k�t qua
cua st,t buong long, khong quan tre. Mu6n clan diit tinh thSn cua
tre vao vi�c t6t th1 nhat dinh phai d� tre nay sinh hang thu ngay
w ban dSu voi cong vi�c, lao d<?ng , dbng thoi nuoi dvang nang
lt,tc va sd thfch 6 nhi�u phudng di�n cho tre. Chi c6 nhv v�y, moi
c6 th� dSn bbi dvang th� gioi n<?i tam lanh m<;mh 6 tre.
Rat nhi�u cha m� cho riing dung phudng phap danh tre th1
c6 th� giao dvc, d6 la m<?t quan di�m ct,tc k1 sai lSm . . . . . C6 m<?t
cau th� nay: Khong dting don roi danh tre, nhv v�y se t6n hc;ii
d�n tre. Toi cho rang day la quan di�m khong dung diin, n6
khong chi clan toi each hi�u sai lSm cua nhftng b�c cha m� tre
tu6i ma con gay t6n hc;ii d@n tre. C6 m<?t s6 b�c cha m� thvong
xuyen danh mfing tre, cho rang nhli v�y se chang t6n hc;ii g1 toi
tre, nhung tren tht,tc t� di�u nay chi clan toi st,t ngoan c6, lc;inh
nhc;it, tan kh6c cua tre.
C6 m<)t lSn, toi nh1n thby m<?t dua tre dang nguQc dai m9t
con ch6 . Tre dung m<)t cai roi va vvt khong thudng ti@c vao chu
ch6. Toi nhanh ch6ng chc;iy lc;ii khuyen ran.
Toi hoi tre: "Be con, vi sao chau lc;ii danh chu ch6 nhv v�y?
Khong nghi rang n6 rat dang thudng hay sao?"
Tre dap: "B6i v1 cha thvong xuyen danh chau, chau cung
dau duQc nguoi khac cam thby dang thudng gi dau, v1 sao chu
cha nay lc;ii cam thay dang thudng chu? " .

Chung ta se bat g�p nhftng gia dinh xung quanh chung ta

thvong xay ra chuy�n nhv con cai bi cha m� danh, tren m�t tre
thuong d� lc;ti nhi�u dau tay. NhCtng di�u nay th�t khi�n nguoi
khac dau long va chua x6tl Thuc;:Jng d� keu gQi chung ta hay
yeu thuong nguoi khac. Tuy nhien, nhCtng dua tre lcn len trong
sl.j giao dvc tho bc;to nay lam sao c6 th� bi�t each yeu nguoi
khac day?

Toi da tt1ng n6i nhi�u 1€m, long tl.j tan la m<?t trong nhili1g
di�u can ban trong phgm chat dc;to due cua m9t con nguoi. N�u
mbt di long tl.j ton, phgm each cua con nguoi se svp d6. Con
nguoi sd di trd thanh hanh khat, cuong dc;to, say xin, bai bc;tc d�u
la k�t qua cua vi�c mat di long ttj tin. Cha m� thuong xuyen danh
mg,_ng tre, chi lam t6n thuong tci long tl.j ton cua tre, tU day se
thay n6 chi!ing c6 bat ki tac dvng t6t nao. Cha m� thuong xuyen
n6i qua nhi�u v� nhili1g 16i lam da qua 6 tre chi lam t6n thuong
d�n long tl.j ton cua tre, day d�u la nhUng each lam sai lam.

Cha toi tU truce tci gio luon chu truong khong bao gio lam
t6n hc;ti d�n CO th� cua tre, ong cting chlia tltng thi hanh Sl.j trltng
phc;tt th� xac d6i vci toi . Rat nhi�u b�c cha m� cu tuc gi�n la
danh tre . Sau khi binh finh, hQ lc;ti bg,_t dau hon hft, chua lanh
nhili1g ch6 bj thuong ho�c mua cho tre k�o d� an .

Phuong phap giao dvc nay khong th� tc;io ra duc;:Jc nhili1g
nhan tai xuat chung, chi c6 th� tc;io ra nhili1g nguoi ngu ng6c va
y�u hen . Stj giao dvc tre cfmg bao g6m sl.j giao dvc cha m�. Lam
cha m� thi truce khi giao d1,1c tre hay h9c each quan giao chfnh
minh th�t t6t truce da.

Tre con d�u tham an, tuy do la ban tfnh cua tre nhili1g
khong duQc tuy ti�n danh m�ng tre, ma can chu 9 tci phuong
phap giao dvc. Chi khi giao d1,1c tre m<?t each dung dfm th! tre
mci trd thanh m9t nguoi khong fch ki.
 Ngay tu khi con nho, cha da khuy�n khfch toi dem nhCtng
d6 dling h9c t�p cu t�ng cho nhCtng bc;tn kh6 khan, lam v�y d� nuoi
duang tinh than hanh thi�n cua toi; d6ng thai ong cling khuy�n
khfch toi giup da nguai ngheo lam vi�c sinh s6ng. Do v�y, toi da
trd thanh trQ thu dac h,tc cua m� va ngliai giup vi�c trong nha.

C6 m9t tre thfch n6i d6i, nhung cling phai VI th� ma d<?ng
m9t tf la danh tre, ma hay suy xet van d� m9t each day du VI sao
tre l9i n6i d6i. VI tre thi�u kinh nghi�m, lc;ti giau trf tlidng tliQng,
co nhCtng luc n6i d6i, hdn nua cling bi�t do la chuy�n xau. Cha
m� khong nen chi trfch tre qua muc ma nen chu tr9ng vao vi�c
giup tre u6n nan th6i quen khong t6t d6. Bdi VI tu nhCtng lai n6i
d6i vo hc;ti do se thanh nhCtng lai n6i d6i lua gc;tt nguai khac,
khoang each gilta chung la rat gSn. Tuy nhien cSn chu 9 h,ta ch9n
nhCtng phudng phap c6 hi�u qua, chu khong dung each thuc
danh mang tre d� giai quy�t van d�.

Cha toi cho r�ng ' rat nhi�u l6i d tre c6 th� Slta dtiQC thong
qua SlJ trQ giup v� d9c hi�u va lao d9ng. NhCtng ki�n thuc va dc;to
lf trong sach c6 th� giup tre c6 du9c nhCtng st,t chi clan dung dan,
con lao dQng se dem d�n cho tre cam giac mQi thu CO dtiQC d�u
khong d� dang g1. Tre chi cSn c6 th6i quen h9c t�p va lao d9ng
thI Se dtiQC phlidng hliang phat tri�n tf>t, tu d6 trd thanh ngliai
c6 giao d1,1c.

Co m9t ke phan di�n da n6i m9t each kieu ng90 truac toa
an r�ng: "Tu khi toi sinh ra, khong bi�t sach la cai g'i, cling chua
tling lao d9ng bat ki ngay nao " . Do v�y, ph9m t9i nh�t dinh la
k�t qua cua vi�c VO tri, luai nhac, khong lao d9ng.

Cha toi c6 m<?t nguai b;;m, bdi v'i con ong fly buang binh,
thuang xuyen dam d<;ip len hoa trong vuan, khi�n ong rat phi�n
nao, ch�ng con each nao khac. Cha toi n6i vai nguai bc;tn do:
"T 6t nhat ong hay mua cho c�u be cai cu6c va cai xeng d� n6 tt,t
tr6ng hoa " .

Nguoi b�m do l�p tuc lam theo va da d9t dve1c hi�u qua r6
r�t. Di�u nay la vi sao v�y? D6 dvong nhien la do c�u be nay da
bi l9c l6i trong st,t hvang dSn tinh th§n sai l§m, tu d6 ma phai
tr6ng hoa .

v� sau, c�u be nay khong chi tr6ng hoa, hon nfta con rat
quy tr9ng chung. MQi nguoi cling khong con coi c�u la m9t dua
tre ng6 nghich rn1a, ma thvong xuyen thay c�u cham s6c nhftng
lo9i cay va hoa d6 trong Won . Hon nua c�u con VO cling thich
thu vai vvon hoa d6, chva tt1ng lam h9i chling.

C6 th� thay r§.ng, phvong phap giao dl,lc c6 hi�u qua c6 th�
nay sinh sue hap dSn lan.

Thvong bi chi trich, danh m�ng, tre se trd nen quen d§n vai
vi�c d6, cha fie? cl.mg vi th� ma mat di quy�n uy, lam phat sinh
khoang each gifta cha mC? va con cai. K�t qua la da hoan toan
mat di tfnh giao dl,lC d6i VOi tre.

Cha toi cho r§.ng, khong. nen qua yeu chi�u hay chi trich
nhi�u d6i vai tre. Chi can lt,ta ch9n nhftng phvong phap help lf,
c6 hi�u qua d� hvang clan tre mai c6 th� nuoi dvang dve1c st,t
hanh thi�n va nang lt,tc lam ngvoi sau nay cua tre.
CJw:unq. 1 1
Nuoi lJulmfJ tboi quen wt,
lo�i bo tboi quen xau

Th6i quen t6t th!Jc Sf! la m9t sue mc;m h, n6 c6 th� th6ng
lln h con nguai, vi v¢y m 8i chung ta hay thong qua giao dl,lc
toan dit?n d� hznh tha n h th6i quen tfch c!Jc.

Th6i quen xdu troi di theo tung ngay se lam cho cu9c
s6ng cua chung ta bi�n thanh m9t dc;mg h6a th<:ich din h hznh.
Tam h6n cua chung ta dang mat di sf! ti! do, tra tha n h no It?
cua dong thai gian phang li;ing ma khong c6 chut xuc cam nao.

C6 m9t vai b�c cha m� thuong thinh giao cha toi rllng vi
sao con h9 hang ngay h9c t�p vat va ben ban h9c ma chllng hi�u
qua? Vi sao Carl h9c t�p lc;i.i t6t nhu v�y, con con hQ l�i kem nhu
v�y? Nhling nguoi cha, nguoi m� nay nay sinh m9t sv hoai nghi
lon d6i voi van d� nay ' h9 cho rllng con minh cling VO cling
cham chi nhung van khong CO Gli<;'C thanh tfch tf>t, CO phai do
con cua b9 qua ng6c ngh�ch hay khong, hay nguyen nhan thvc
sv la do Carl qua thong minh.

D�c bi�t khi toi da c6 m9t chut thanh tfch tren phudng di�n
h9c t�p, cha thuong bj bao v�y bdi nhling b�c cha m� hi�n tU
nay, hQ luon chllng h�n ma g�p cling hoi cha toi van d� d6.

D6i voi van d� nay ' c6 luc cha toi thljc Slj khong bi�t nen tra
loi ra sao. Boi vI slj truong thanh cua m9t dl.ta tre la do sv k�t
hQp cua nhi�u nhan t6. Nht.tng c6 m<?t di�m c6 th� khling djnh,
nhCtng dua tre nay khong dc;lt duQc thanh trch khi�n nguai khac
man nguy�n tren phuong di�n h9c hanh thi ph§.n Ian nguyen
nhan la do ngay tu nho da khong duQc ren luy�n th6i quen h9c
t�p t6t. Toi khong tin dmg toi c6 nhi�u kha nang thien bSm nhu
v�y, cling khong tin dmg nhCtng dlia tre nay khong c6 du tu chat.

Toi cho r�ng, nhCtng di�u nay d�u do cha m�, cha m� nuoi
duang tre th� nao, clan d�t tre ra sao mai tht,tc st,t la quan tr9ng.

Co nhCtng tre bSm sinh da rat thong minh, ngay tu nho da

c6 duQc st,t thong minh, lanh lQi nht.tng do khong c6 dttQc st,t
huang clan dung d�n cua cha m�, tre d€ dang nay sinh vai m<?t
van d� gi d6, cai gi cling mu6n h9c, nhCtng tre thong minh rat d€
nhti v�y.

Nhu cau mu6n bi�t nhi�u thu va c6 nhi�u hling thu khling
djnh la m<?t chuy�n t6t nht.tng cha m� phai clan d�t tre nhu th�
nao. N�u khong c6 Stj chi clan dling d�n, tre rat d€ c6 kha nang
cai gi cling mu6n hQc nht.tng chling hQc t6t cai gi.

Lay ban than toi n6i thi, h6i nho toi la m<?t dlia tre hi�u hQC
va c6 nhi�u hling thu nht.tng toi khong d� ngu6n hling thu d6 anh
huC:ing d�n chuy�n hQc t�p . Di�u then ch6t d6 la ngay tu nho,
cha da giao dl)c toi m()t each nghiem kh�c trong vi�c l�p k�
ho9ch va s�p x�p vi�c hQc.

Bat lu�n toi hQC vao luc nao, cha luon yeu cau toi phai th�t
chuyen tam h9c hanh. Khi toi hQc ngon ngCt thi chi suy nghi d�n
ngon ngCt, hQc s6 h9c thi chi chuy�n tam vao hQc s6 hQc. Ong
tuy�t d6i khong cho phep toi nghi d�n vi�c choi trong khi h9c,
con luc choi thi khong nghi d�n chuy�n h9c hanh . BC:ii vi d� tam
C:i m<?t noi thi tat ca d�u th�t lang phi, n�u khong th� t�p trung thi
cho du tre c6 ng6i ca ngay ben ban sach th! chling qua ding chi
la lam ra Ve ma thoi, chi la mQt S\,f lang phf thoi gian , cling la mQt
st,t lua g9t d6i voi ban than va nglioi khac.

Rat nhi�u tre ca ngay ng6i ben ban d9c sach nhung khong
c6 du<;jc thanh tfch t6t, nguyen nhan phan Ion d�u la do khong
th€ chuyen tam vao lam m<?t cai. Tre ng6i do ra d6, gia vo nhu
dang d9c sach nhung tam trf l9i d€ C:l ndi khac ho�c ngSng dau
len khong trung, nghi ng<!i vSn vd . Voi nhang tr9ng thai nhu
v�y th! lam sao c6 th€ h9c t�p du<;jc nhang ki�n thuc chu? Toi
cho r�ng, nhu v�y th! tha r�ng ra ngoai chdi m<?t tr�n vui ve,
sang khoai .

Khong lau truoc day, cha k€ cho toi cau chuy�n cua hdn 20
nam trlioc.

Con trai m<?t nguoi b<;m cua ong ten la Hartwell, d6 la c�u
be vo cling thong minh. C�u hdn toi dung 1 0 tu6i. Cha toi va
cha c�u la b9n da lau nam. Cha toi duong nhu luon doi theo st,t
truC:lng thanh cua Hartwell, do v�y rat hi€u c�u. Hartwell h6i nho
gi6ng voi toi , c6 m<?t st,t hi�u kl manh li�t d6i voi st,t v�t, ding c6
khat v9ng mu6n bi�t vo cling m9nh me.

Khi cha sang tham nha c�u, c�u be Hartwell dang yeu d6 da
quan lay cha toi va hoi nay hoi n9, ho�c la do cha toi rat kien
nhan d6i voi tre nho, ong luon kien nhan cho Hartwell nhftng
clap an ma c�u can. VI v�y c�u da coi cha toi la m9t nguoi b9n
than thi�t.

Tuy nhien, khi Hartwell bat dau ti�p nh�n giao d1,1c chfnh
quy, cha c�u da n6i voi cha toi , thanh tich cua c�u khemg khi�n
nguoi khac phai hai long. Ban dau cha toi cam thay rat kt 19, bC:li
VI c�u be d6 rat thong minh, cha m� c�u cling la nglioi rat c6 h9c
thuc, cha m� c�u ciing c6 nht1ng bi�n phap giao dvc rat hay d6i
voi c�u nhling vi sao k�t qua l9i nht.t v�y?
£)€ giai dap van d@ nay, c6 m()t lan cha toi da yeu cau cha
cua Hartwell dt.t9c phep quan sat len xem c�u h9c hanh ra sao.
Thai gian h9c da d�n, Hartwell ng6i ben ban h9c voi dang
ve nht.t dang d9c thu()c bai thd " Ha ma" , cha toi quan sat c�u
tu m()t khe nh6 tu m()t can phong khac. Khi c�u dang ng6i d9c
cha toi da l�ng tai nghe am thanh ma c�u d9c ra. Tuy nhien,
am thanh cua gi9ng d9c d6 clan bi�n mat . Cha toi phat hi�n
mM cua c�u da khong d€ tren sach nua, ma nglta len troi, ng6i
do ngt.tai ra.
Cha toi da hi€u ra, Hartwell khong t�p trung h9c hanh, c�u
khong d6n h�t tam trf vao vi�c d9c sach . Th� la cha toi g9i cha
cua Hartwell d�n quan sat c�u. Cha c�u khi moi trong thay finh
canh d6 da n6i tr�n tan banh, djnh l�p tuc vao phong giao huan
c�u ta m()t bai.
Cha toi da kip thoi ngan can cha cua Hartwell , ong no1
nh6 voi cha c�u r�ng: "Khong nen nht.t v�y, d€ toi di n6i chuy�n
voi chau" .
Cha toi nh� nhang di vao phong cua Hartwell. Khi cha t6i
da vao phong, c�u van khong phat hi�n ra. Luc d6 cha toi nghi,
dua tre nay nhat djnh la dang nghi gl d6 d�n n6i me man ca
ngt.tai. Th� la, cha toi v6 nh� ben vai c�u, c�u cit.tang nht.t bi gi�t
mlnh ' ca than ngt.toi run len.
"Hartwell, chau dang nghi gl v�y?"
.
"A , l'a nga1 1 a, ?. " .
, W"tt
"Chau dang nghi gl v�y? Khi h9c thl nen chuyen tam, vi sao
l9i khong d€ tam v�y?" . Cha t6i h6i c�u m()t each nh� nhang.
 "Chau . . . chau khong nghi g1 9 " .

"V�y th1 t6t, ta se ki�m tra bai tho ma chau wa h9c nhe" .
Cha toi cam quy�n sach len, nh1n c�u va n6i.

Da qua m(>t luc lau ma c�u khong th� d9c ra m9t cau tho
nao ca. M�t c�u do len, dang ve nguc;:Jng ngling, xau h6.

"Be con, n�u khong phai con dang nghi d�n chuy�n khac
th1 lam sao khong d9c duc;:Jc m9t cau tho nao?" .

Sau d6, c�u danh phai thua nh�n c�u dang nghi d�n
chuy�n khac.

"Chau cling khong bi�t vi sao luon nhv v�y khi xem sach,
luon nghi toi chuy�n khac" .

"V�y luc nay chau dang nghi toi chuy�n g1? " . Cha toi hoi .

"Chau dang nghi d�n chuy�n da xay ra vao ngay horn qua,
c6 m9t b9n nho da khoe co b�p cu6n cu9n cua m1nh, khinh
thvang nhftng b9n nho khac, chau rat phan n9. Chau nghi n�u
chau la m9t ki�m khach v6 ngh� cao cvang th1 t6t r6i, v�y thi
chau nhat djnh se cho c�u ta m9t bai h9c. Chau se cvai m9t con
b9Ch ma cao lon, cam thanh bao ki�m dai di giup da nhftng b9n
nho y�u th� hon, nhat djnh se d� nhftng dlta tre xau xa d6 phai
n�m thlt mui vj khi bi uc hi�p . . . " . C�u vua n6i vLta khua kho�ng .

Luc d6, cha toi nh1n thay ve m�t r9ng ngai cua Hartwell,
c�u dang tvang tlic;:Jng ra canh minh tra thanh m9t vi anh hung.

" Nghe ta n6i nay c�u be" . Cha t6i ngiit lcH, dAn hvong clan
c�u. " Chau bi�t khong? Giup da nguai khac la chuy�n t6t nhvng
khong nen chi ng6i day nghil Sach chau xem bay giC:t la "Ha ma " ,
trong sach c6 rat nhi�u cau chuy�n v� nhftng nhan v�t anh hung,
chau nen tlm hi�u ngu6n g6c cua nhftng vj anh hung trong
truy�n, xem hQ vl sao ma trd thanh anh hung. Hu6ng h6, bay
gio chau dang h9c, cac vi�c khac hay gac lc;1i sang m9t ben, h9c
th�t t6t mai c6 dt.t<!c ban linh d€ minh trd thanh m9t ke m<;mh .
Chau mu6n trd thanh anh hung, mu6n giup da ngt.toi khac, thi
hay h9c trf tu� cua nhCtng vi anh hung trong truy�n d6, chu
khong phai ng6i nghi ng<!i vgn vd ben g6c ban rlmg minh se trd
thanh anh hung. Chau n6i c6 dung khong nao?" .

"Chau hi€u r6i 9" . Hartwell cit.tong nht.t da hi€u ra dt.t<!c di�u
gi d6. "Bay gio chau se h9c trf tu� cua cac vi anh hung trong
nhCtng cau chuy�n d6, sau khi h9c xong chau se ra ngoai luy�n
t�p, giup cho cd th€ c6 dt.t<!c m9t sue m9nh ct.tong trang. V�y thi
sau nay khi Ian len c6 th€ giup da nhCtng ngt.toi y�u th� hdn.
Tht.ta ngai, chau n6i c6 dung khong 9? "
"Dung r6i, d9o lf ddn gian th� th6i" . Cha t6i bi�t r�ng 6ng
da giai thoat dt.t<1c s\j nghi ho�c trong long c�u, d6ng thoi cling
giup c�u dt.t<!c vui ve hdn . "Bay gio, ki si a, chau bi�t phai lam
gi' khong
A ?. " .

"Chau bi�t r6i 9 " . N6i r6i, c�u be cAm quy€n sach len,
chuyen tam cham chu vao vi�c h9c.
Sau d6 cha c�u da g�p cha t6i va n6i: " Mt,ic st.t Witt, pht.tdng
phap giao dt,ic cua ong th�t tuy�t, bay gio thanh tfch h9c t�p cua
c�u con trai toi da khi�n ngt.toi khac vo cling kinh ng9c" .

Di�u khi€n Hartwell h9c khong t6t d6 la c�u khong chuyen

tam vao vi¢c h9c. Cha toi da phat hi¢n ra di�m nay, d6ng thoi
dung pht.tdng phap th�t thfch h<!p giup c�u chu tam vao vi�c h9c,
V�Y la C�U da CO dt.t</C thanh tich rSt tf>t, d6 cling la chuy�n dt.tdng
nhien. D6i vai nhCtng dua tre khac, cha toi cling ht.tang dan thanh
cong nht.t v�y, d6i vai toi thi khong cAn phai n6i. Di�u nay cling
n6i r6 tfnh chfnh xac trong pht.tdng phap giao dt,ic cua cha toi.
 Khi toi h9c cha toi khong cho phep bat ki sv phi�n nhi�u
nao. O ng quy dinh thoi gian h9c t�p va thai gian chdi cua tai,
nuoi dvang tinh than cham chu, chuyen tam h9c hanh cua tOi.

Khi toi vua blit dau h9c, cha toi slip x�p thoi gian h9c t�p
m6i ngay binh quan cua toi la 45 phut, trong thoi gian nay n�u
toi khong chu tam h9c t�p thi se bi phe binh nghiem khlic.

Trang qua trinh h9c t�p, th�m chi la m<? toi hay nguoi giup
vi�c c6 vi�c can hoi, ong cfmg tu ch6i nhat lo9t, ong con n6i vai
b9n h9: " Carl dang h9c, bay gio khong duQc" .

C6 nguoi d�n chdi, cha tOi ding khong bo nguyen tlic cua
minh , ong n6i vai nguoi nha: "Hay bao h9 dQi m<)t chut" . Ml,lc
dich vi�c lam nay cua ong la mu6n giup toi tc;to dtjng m<)t thai de)
nghiem tuc, chan th�t, . . .

Khong nhftng th�, cha toi con rat chu tr9ng vi�c nuoi dvang
th6i quen lam vi�c nh9y cam, linh ho9t cho toi. N�u toi lam m<)t
vi�c l� m�. th�m chi c6 lam t6t thi ong cfmg khong hai long .
Di�u nay c6 tac dl,lng tich CljC d6i vai vi�c nuoi dvang tac phong
t6t cho tOi.

Nuoi dvang th6i quen lam vi�c nhanh nh<?n, nh9y cam cho
tre la di�u rat quan tr9ng. Xung quanh toi c6 rat nhi�u nguoi, h9
ng6i xu6ng rat lau, c(t l� m� khong chiu blit dau lam vi�c, day
chinh la vi hQ da t\t minh hinh thanh m<)t th6i quen xau.

sv l� m� cua hQ da lang phi bi�t bao thoi gian quy bau!

D6i vai st,t giao d1.,1c nghiem khlic cho toi, cha toi khong bao
gio blit toi dau tu nhi�u thoi gian thu nh�n ki�n thuc va thoi gian
vui chdi, hdn nfta trong m<)t ngay chi phep toi h9c m<)t hai ti�ng ,
nhti v�y se d<;lt dti<!C hi�u qua h9c t�p t6t. Tat ca nhCtng di€u nay
d�u c6 l<!i cho vi�c nuoi duang th6i quen lam vi�c nhanh nhf?n
cua toi.
Toi khong gi6ng nhu nguai khac nghi vi h9c t�p ma mAt di
thai gian vui chdi, t6m l9i do toi chuyen tam trong qua trinh h9c
t�p tri thuc, hi�u suAt rat cao, giup toi co nhi€u thai gian v�n
d<?ng, nghi ngdi va tham gia cac ho9t dc)ng xa hc)i.
Mu6n lam vi�c chuyen tam, nang cao hi�u qua lam vi�c thi
nhat thi�t phai luy�n t�p th6i quen lam vi�c nhanh nhf?n va tac
phong oai phong ngay tU khi con nh6. Bdi vi sinh m�nh cua m8i
nguai d�u c6 h<;ln, cu<?c dai cua dai nguai chi c6 vai chv.c nam,
con can phai tieu lu<1ng lan thoi gian vao vi�c ngu nghi. N�u
khong nilm bilt thai gian, chuyen tam lam vi�c thi thoi gian quy
bau se bi lang phi troi di nhu dong nuac, sinh m�nh ding se troi
nhanh trong chap milt.
Cha thuong n6i vai toi, mc)t nguoi toan mi nen lam vi�c c6
dau c6 duoi, hanh dc)ng linh ho9t, nhu v�y mai c6 th� lam nen
nhCtng sv vi�c lan lao trong cuc)c s6ng hCtu h<;ln nay.
C6 mc)t lan, toi chugn bi lam mc)t d€ s6 h9c. Sau khi d9c d�,
cha toi da rai kh6i phong. B6i vi m6i lan g�p tinh canh d6, cha
d�u cho toi m9t thai gian nhat dinh, khi thoi gian h�t ong se
khong lam phi�n toi, mv.c dich chinh la d� toi c6 th� chuyen tam
dc)c l�p giai quy�t van d�.
Nhung c6 mc)t lan, vi mu6n cam mc)t quy�n sach, khi thoi
gian k�t thuc, cha toi da vao phong. O ng phat hi�n toi khong
gi6ng nhu thuong ngay ng6i lam bai tren ban, ma quay di quay
l9i chdi trong phong.

Cha l�p tuc h6i toi: " Carl, con dang lam gi v�y? Vi sao
khong lam bai luy�n t�p ma cha giao cho con" .

�281_F
 "Van d� rat ddn gian, thai gian van con sam. Tntac khi thai
gian d�n , con nhat djnh se lam ra" . Con nhat dinh se lam ra clap
an ma.

"Th�t khong? Con cam thay qua d� dang hay sao? " . Nghe
tOi n6i th�, cha to ra vo cling tuc gi�n. "V�y t6t, v�y thi them cho
con hai d�" .

" Nhting ma, vi sao 9?" .

"Con ch�ng phai cam thay qua d� dang sao? V�y thi con
hay luy�n t�p nhi�u hdn nua " .

Cha toi binh thuang d6i xl! nghiem khttc vai toi, n6i duQc thi
nhat djnh phai lam duQc, toi bi�t tfch each cl.ta ong.

Sau khi giao cho toi them hai d� s6 hQC, ong li�n rai
khoi phong .

B�n thai gian quy djnh, ong quay trd v� ki�m tra bai t�p cl.ta
tOi . Luc d6, tOi da lam xong hai d�, dang djnh giai d� s6 hQc kh6
nhat thu ba.

"Carl, dling l9i" .

" Nhting con van chua lam xong ma?" .

" Cha chi cho con them hai d� nhting khong cho con them
thai gian" . Cha n6i vai toi m9t each nghiem khttc.

" Nhting, cha a, nhu v�y khong cong b�ng" . Toi n6i m(>t
each m1ng nju voi cha.

"Khong cong bllng sao? Con cam thay c6 qua nhi�u thai
gian sao, v�y thi nen lam nhi�u hdn hai d� trong thai gian
con du" .

� 282 ]);:;
 Toi van khong hi�u d6i voi each lf giai d6, cha lam nhu v�y
la giup toi luy¢n th6i quen khong l� m�

" N�u truoc d6 con khong l� m� lam lang phf thai gian, con
se c6 du thai gian d� lam hai d�" . Cha n6i voi toi.

Luc d6, vai 9 nghi luot qua trong dSu toi, duang nhu toi da
linh ng9 ra di�u gi d6.

"Con nghi xem" . Cha ti�p tl,lc clan dat toi, " N�u truck d6,
con khong d� thai gian troi qua m9t each lang phf, v�y thi con da
som hoan thanh phSn ma cha giao cho con nSi, nhu v�y con c6
th� dung thai gian con l9i d� xem nhi1ng sach va lam nhltng vi¢c
ma con thfch. Trong thai gian l� m� d6, con ch�ng lam du<;jc
di�u gi, cling gi6ng nhu con dem c6c sua nay d6 len tren san, d6
khong phai la s\f lang phf nhSt hay sao? Do v�y, vi con lang phf
thai gian , cha cling se lang phf c6c sua nay cua con. Budng
nhien cha se khong d6 c6c sua nay cua con xu6ng duoi san, ma
se dem t�ng cho nguai giup vi¢c cua nha chung ta. Cha khong
gi6ng con, lang phf nhltng thu t6t d<?p nhu v�y, ma d� n6 phat
huy h�t tac dl,lng cua minh" .

Ngay horn d6, cha da lam dung nhu nhltng gi minh da

n6i, 6ng da dem c6c sua cua minh cho nguai giup vi¢c cua gia
dinh t6i .

Tu d6 v� sau, toi da hi�u ro d9o lf nay, cling khong d� xay

ra nhltng truong h<;jp tlldng W nhu da n6i 6 tren nua.

Tren phlldng di�n hQc t�p nhftng ki�n thuc v� ngon ngu va
s6 hQc, cha t6i quy�t tranh vi�c qua loa trong h9c t�p, di�u nay
giup toi nuoi duang th6i quen t�p trung tinh than.

-;::(_ 28 3 :F
 Cha toi cho rlmg dc;=ty tre hQc t�p nhang tri thuc cilng gi6ng
nhu vi�c ctit gc;=tch, n�u khong yeu cau nghiem khtic thl khong th�
thu dtt<1c k�t qua t6t. D6c toan tam toan sue lam vi�c la m9t di�u
dang quy. Ong ghet nhat la ki�u nguai lam vi�c qua loa, dc;=ti khai.
N�u chCmg ta bat lu�n lam vi�c gl d�u khong dao sau tlm toi, v�y
thl nhftng vi�c ma chCmg ta lam se khong thu dtt<1c hi�u qua t6t,
khong ai cam nh�n dtt<!C dtt Vt cua cong Vi�c d6, th�m chi d
nhi€u phttdng di�n con mtic phai nhi€u 16i lam luSn quSn.

C6 m9t s6 cai gQi la hQC gia tren th� giai nay d6 la luon
thich dting nhftng ngon ngft ki€u tam ca d� n6i chuy�n va vi�t
lach d� lam n6i b�t st,t uyen bac trong hQc van cua ban than mlnh,
nhung k�t qua thl chAng ai hi�u dtt<1c gl.

Ngay tU nh6 cha toi da dc;=ty toi lam vi�c can lam m<)t each tht,tc
st,t, d6c toan b9 sue h,tc d€ lam xong m9t chuy�n nao d6. Bat lu�n la
d6i vai hQc t�p hay sd thich, hay coi trQng d�n chu "Tinh" . Ong n6i
vai toi lam bat kl chuy�n gl cilng nen chu trQng mang d�n m<)t chft
"Tinh" cho nguai khac, nhat djnh chuy�n d6 se c6 gia tr}.

Ngay tu nh6, toi da rat thich ve tranh . V� phttdng di�n nay,

cha toi da dc;=ty toi m9t each ti mi nhang yeu cau v� Ii giai mau stic,
bdi vi st,t sang tc;=to trong ngh� thu�t d�c bi�t coi tr9ng st,t ti mi nay.

Ong mua cho toi rat nhi€u nhftng tac phSm ch� tac h9i hQa,
ong thuang giai thich cho toi nghe cac nha ngh� thu�t lam sao
hoan thanh chCmg va ghep chung lc;=ti m<)t each hoan mi d�n v�y.

Toi d�c bi�t thich ve cay cau nh6, d�c bi�t la hlnh anh cay
cau nh6 ng�p tran trong stic vang cua bu6i chi�u thu. Toi da tl!ng
n6i vai cha r�ng nhftng tia nting m�t trai chi�u rQi rt,tc ra xu6ng
m�t dat tu bau trai tham tham tren kia gi6ng nhu m<?t thu vang
lap lanh chay tran tren nhftng vien da duai cay c�u da be nh6 nay,

� 2 8 4 ]);;
s�c xanh tham cua nuoc trong h6, c9ng them s\f phan quang
tuy�t voi cua anh n�ng m�t troi da tc;io nen nhftng vien da sang
lap lanh, tuy�t d<?p; s�c xanh tham cua no trong bong ram tc;io
nen m<?t di�u k1 bi, kho n�m b�t.

Co m<?t horn toi dem theo be? d6 ve d€n ben m9t con song
trong than d� ve tranh, chuyen tam ve cay cau da nh6 ma toi
thich. Toi ng6i tren cay cau da ben bo song chu tam vao vi�c ve
tranh, con cha n�m d9c sach duoi m<?t tan cay ram mat.

O ng cam quy�n sach va d9c m9t each cSn th�n, b6ng nhien
nhin ra phia toi C:l huong khong xa. Cha v6 cung vui ve, co th� do
thoi ti�t d�p, cung co kha nang do toi d� cha buoc vao m9t
khong gian yen tinh cua rieng minh.

M<?t luc sau, toi dUrig d�y, cho r�ng m1nh da ve xong r6i li�n
cam buc ve nhanh chong dua cho cha xem.

Sau khi xem xet ki luang, ong phat hi�n ra tren buc tranh
van con m<?t s6 khi€m khuy�t. N€u la ong b6, ba m� khac thi da
khong ngling khuy€n khfch hay khen ngQi tre, buc tranh nay vi
th€ cung co th� coi nhu da hoan thanh. Nhung cha toi khong
phai la nguoi nhu v�y, n�u ong da phat hi�n ra khi�m khuy€t thi
nhat dinh se chi cho toi xem.

"Carl, ch�ng phai con da tling noi voi cha v� cam giac ma
con mu6n ve tranh sao? Nhung vi sao cha chua nhin thay duQc
di�u do tU buc tranh nay v�y? " . Cha h6i toi.

" Nhung con nghi r�ng, con da ve duQc no ra r6i" . Toi tra loi
m<?t each khong vlta. 9.

"Con da tling noi voi cha r�ng, mau s�c cua m�t nuoc trong
bong ram nhu nhftng vien bao thc;ich xanh tham, hdn nfta con co
m<?t cam giac than bi, vi sao cha van chua trong thay?"

� 28 5 �
 Toi gai dau, nh1n buc tranh cSn th�n m9t Ian nCta, lc;i.i nh1n
xu6ng duoi h6, sau n6 n6i m(,'>t each ngc;i.i ngung: "flung r6i,
con da quen khong dung mau sam d� th� hi�n st,t bi�n dcSi cua
nuoc h6" .

Th� la, toi lc;i.i d�n ben cay cau va ti�p tl.,lC ve tranh.

" Cha a, cha xem th� nay da dti<Jc chva " . Llt sau t6i lc;i.i dva
cho cha xem buc tranh vlta ve xong.

"0, kha hdn r6i, mau slic da t6t hdn truoc nhi�u. Tuy mau
sllc CUa ntiOC da bi�U hi�n ra nhting van chtia CO dti<JC cam giac
nhftng vien bao ng9c t6a ra anh sang xanh lap lanh, chu dCtng
n6i d�n cam giac than bf" . Cha n6i voi toi. Tht,tc ra, trong long
toi bi�t, toi ve ra buc tranh th� nay da la khong t6i r6i. Ngay ca,
ntiac h6 duai anh nllng m�t trai va duai man may ma ma toi con
c6 th� phan bi�t chuSn xac, ngoai h9a si chuyen nghi�p ra thi chi
c6 nhftng nguai da trai qua m9t qua tr1nh ren luy�n bai ban ra thl
rat kh6 CO th� lam dti<JC.

Toi v6n nghi rlmg buc tranh c6 th� dc;i.t tai muc de,'> nay cling
coi nhv da hoan thanh r6i, cho du c6 khuy�t di�m thi ding c6
th� d� sau nay h�ng giai quy�t. Khong nga, cha lc;i.i dva ra nhftng
nh�n xet nhv v�y voi toi. Nghe theo nhftng gi cha n6i, st,t hi�u
thling trong long t6i da clan nhen nh6m len .

"Con lc;i.i xem cSn th�n m(,'>t Ian nua " . Th� la toi lc;i.i ng6i
them m<?t Ian nCta ben cay cau da.

Cha nhin toi villl cham chu vao buc tranh, vUci dva mlit
nhln cSn th�n xu6ng dong nuac trong h6, ch6c ch6c lc;i.i clin but
tran trd voi nhftng net ve.

Lan nay, toi da c d6 rat lau, d�n ca cha cling cam thay toi
nen v� nha, nhting toi van ng6i lc;i.i ndi d6.

� 2 8 6 J);:;
 "Carl, d�n luc v� nha r6i" . Cha toi gh,1c.

"8<1i m<?t chut, cha di. Con s�p ve xong r6i" . Tu phia xa, toi
dap loi cha. Con toi ti�p h,1c wi dau, d6n h�t tam tri voi nhCtng
net ve, mi�ng con khong ngCtng lam barn.

Khi toi dua buc tranh ve lan thu ba truce m�t cha, qua nhien
da lam ong kinh ng9c. M�t nuoc h6 duoi nhCtng dam may duoi
cay cSu qua thl,.tc d<?P nhu nhCtng vien bao th9ch, khong ngCtng
bi�n h6a, c6 ve gi d6 ki bi kh6 n�m b�t.

"Con trai a, con du<1c l�m. Con da lam th� nao v�y?"

"Con phat hi�n ra di�u ki di�u trong nhCtng dam may, n6

khong phai la m(>t dai xanh ma la m9t tcS h<1p nhetng mau xanh
khong d6ng nhSt, ben trong d6 c6 xanh thSm, xanh ng9c, xanh
ld, th�m chi con c6 m<?t hai s�c do. 86 chinh la nhCtng hinh anh
dcS xu6ng cua hoa tren m�t nuoc . . . "

Luc d6, cha toi vo cling xuc d<?ng, nhCtng di�u toi vua n6i
d�u la nhCtng thu thu<?c v� hQa si chuyen nghi�p, tuy khong du<1c
nguoi c6 chuyen man d9y ve nhung toi l9i c6 th� phat hi�n ra
di�u nay. Co th� thSy dmg, nang ll,.tc quan sat cua toi da duc;c
cha ren giUa rat t6t.

"Luc d6 con khong ngCtng lam barn di�u gi d6 d ben d6, con
da n6i gi v�y? "

Con khong ngCtng n6i: "Xanh ng9c, cam giac than bi. . . xanh
ng9c, cam giac than bi" ' con nghi chi can dilng tam ve n6 thi
nhat dinh se th� hi�n duc;c cam giac d6 ra" .

86i di�n voi cau tra loi d6 cua toi, cha khong n6i gi, c6 the
nhin thay cha dang c6 g�ng h�t sue kim nen n6i xuc d<?ng trong
long minh, tay trong tay hai cha con cling huong v� nha .
 Tren duong di, cha n6i vai toi r�ng, qua thl,fc l€m thu hai qua
thl,fc da du<;Jc r6i, ong h6i t6i vi sao l9i c6 hU'ng thu Ian d�n v�y d�
ti�p tt,1c Ian thu ba.

" Ch�ng phai cha da tCtng n6i vai con r�ng, lam bSt ki vi�c gi
ding nen d6c toan tam, fim ra nhCtng di�u tfnh t� nhSt cua n6
hay sao?. " .

Nhin thSy dang ve vua vui ve vltci ngay thd do cua toi, cha
da am tham giSu di ni�m vui va S\f hU'ng khdi d6 trong tim minh,
chi nltm ch�t toi va cilng buoc di.

Trang cu(>c s6ng cua minh con nguoi se phai d6i di�n voi
nhi�U van d�, bat lu�n la trong CUQC s6ng hay trong hQC t�p d�u
chU'a dl,tng nhCtng kh6 khan kh6 c6 th� dl,f bao truac. Cha thuong
giao d\lc toi rlmg, sau khi da ti�p nh�n chuy�n gi thi nen n8 ll,fc
d� hoan thanh, chi can CO long tin, S\f kien tri thi mQi kh6 khan
se du<;Jc giai quy�t m9t each 6n th6a .

Trang nh�t ki giao d\lc cua cha toi c6 ghi chep , tu khi toi
con chua sinh ra, cha m� da quy�t djnh phai nuoi dvang toi trd
thanh m9t nguoi thanh cong. Cho du luc d6 con chva tfnh tai
Vi�C Se n8 ll,fc d6c SUC Vao S\f thanh Cong trong linh V\fC nao CUa
toi, tuy nhien cha m� hi�u rat r6 di�u nay, d6 la mu6n c6 du<;Jc
thanh cong thi nhat dinh phai dva ra nhCtng tieu chu�n. kien tri
b�n bi lam theo nhftng gi da dinh Do v�y, ngay khi toi mai chi
.

bi�t xoay tren giuong, cha m� da bltt dSu ti�n hanh nhCtng bai t�p
luy�n sue b�n cho toi. V� phudng di�n nay, m� toi da lam rst t6t,
chi can toi g�p kh6 khan, m� se dung mQi phtidng phap d� khfch
I�. cho d�n khi toi gianh dti<;JC thltng k;H moi thoi .

� 2 8 8 )1;:;
 Tu khi toi con rat nho, d� giup toi luy¢n t�p sv kien tri, m�
da bat dau dva ra nhCtng bai t�p v� tinh kien tri d6i voi nang Ive
chu 9 cua toi , b6i vi c6 th� t�p trung lau dai se la ti�n d� giup duy
tri tfnh b�n bi trong hanh d(:mg cua con nguai. f)� b6i dvang tfnh
kien tri trong nang Ive chu 9 cua minh, m� toi da dung h9p d6
choi d� thu hut sv chu 9 va sv hung phan cua toi, m9t con meo
bong voi sac vang. Truoc tien, m� d� con meo bang d6 6 truoc
Sau, ben trai Va ben phai d� thu hut SV chu y CUa toi, d<;ji d�n khi
toi da c6 ht1ng thu thi m� se d� chu meo bong d6 6 nhCtng noi xa
tam tay cua toi m9t chut, thuc day toi phai d�n d6 cam lay. Khi
toi khong th� nam dl..f<;j C, dang CO y djnh bo CUQC thi m� Se d� n6
gan phfa chan toi va n6i: "C6 len nao, m9t chut nfta thoi . . . "
Duoi sv khuy�n khfch d6 cua m�, toi da c6 gang sai nhCtng bvoc
chan nho be, c6 gang h�t sue d� cam lay n6. Sau khi toi da cam
dl..f<;j C n6, m� toi om Va hon toi d� khfch 1¢ SV thang l<;ji d6, di�U
nay giup toi trai nghi¢m dl..f<;jC ni�m vui CUa SV phan d�u Va thanh
cong. Khi toi c6 th� leo treo thi d9 kh6 nhfrng bai t�p bat dau
tang len, khi toi ngay l�p t(tc CO th� nam dl..f<;j C m\!C tieu thi nhltng
d6 choi l<;i.i d11<1c d�t 6 vi tri xa toi hon, sau d6 m� se ti�p t\lc
khuy�n khfch toi nam bat d11<1c n6. M� toi cho r�ng, lam nhu th�
nay vCta c6 th� nuoi dvang nghi Ive cho toi, l<;i.i vua giup toi leo
treo, d6 ch�ng phai la m()t cong doi vi¢c hay sao.

Sau khi toi hi�u chuy¢n, c6 th� bat dau h9c tri thuc thi cha
m� v�n dung each thuc tuong tv d� nuoi dvang nang Ive kien tri
khong m¢t moi cho toi , lau clan v� sau, toi da hinh thanh m9t
lo<;i.t th6i quen, chi c6 di�u sau nay khong dling d6 choi ma dung
sach Vd giup toi ren luy¢n.

M6i thanh tfch nhay v9t c6 d11<1c trong qua trinh h9c t�p d�u
la k�t qua cua nhCtng n6 lvc won len khong ngLtng nghi vv<1t qua
nhCtng van d� kh6 khan nhat.

�289 :;;;
 BC:ii vi tU tn..toc toi gio toi luon th� hi�n d�c bi�t nh� nhang
trong vi�c h9c t�p, hau nhu tat ca nhGng van d� lien quan toi s6
h9c d�u d� dang tim ra cau tra loi, d� giup toi nang cao nang h,tc
cua mlnh, c6 m9t lan cha toi da giao cho toi m9t d� bai vu<1t qua
ph9m vi nang It.tc cua toi rat nhi�u.

Bi�u nay da lw l9i m9t 9 nghia d�c bi�t trong toi, bC:ii vi
ngay d6 d� tim ra loi giai cho d� s6 h9c nay qua tht.tc toi da tieu
t6n rat nhi�u thoi gian, di�u nay ci:J.ng cho thay nghj It.tc ma toi c6
da vu<1t xa nguoi thuong.

Sau khi giao d�, gi6ng nhu thuong l�, toi ng6i chuyen tam
suy tu ben ban h9c. M6i luc nhu th� nay, cha se roi khoi phong
d� toi ng6i suy nghi m9t mlnh trong khong gian yen tinh.

Ba qua m9t thoi gian dai ma toi van chua ra khoi phong,
cha toi da b�t dau cam thay hdi lo l�ng, tuy d� nay rat kh6 nhting
tU truoc tai gio toi chua bao gio dung nhi�u thoi gian d�n v�y d�
giai m9t bai toan, hu6ng h6 bay gio da vu<1t qua gioi h9n thoi
gian h9c t�p cho phep cua toi.

Cha buoc vao phong, nhln thay toi van dam chieu suy nghi
tim ra loi gia , trong khi d6 ta giay giai bai van tr�ng, khong c6
bat ki chu gi tren d6.

Cha hoi toi : "Sao v�y, d� nay kh6 qua ha con?" .

Toi ngSng ai\u nhln cha, khong n6i loi nao.

Cha nhln th1y net m�t phCtng phCtng cua toi luc do, m�c du
thai ti�t knong n()ng nhting nguoi toi l9i nh� nh9i m6 hoi. Phan
(tng dau tien cua ong luc d6 chinh la toi nhat djnh se bj b�nh.

" Carl, con khong khoe a?" . Cha hoi toi.

"Khong 9, con dang nghi each giai bai toan nay" . Toi tra loi.

�290 :F
 "Bay gio da Vlt<;jt qua thoi gian, n€u con cam thay kh6 qua
thi nghi ngdi m<?t chut di, ngay mai 1<;1i giai quy€t n6" . Cha toi n6i.

"Khong, cha a, m<?t lat rn1a th6i, con s�p tim ra cau tra lai
r6i, xin cha- hay cho con them chut thai gian" . N6i xong toi ti€p
h,ic vui dau vao suy nghi.

Cha cho r�ng toi dang C:l vao giay phut then ch6t trong vi�c
tim ra dap an cho cau h6i d6, khong nen lam phi�n toi, th€ la
ong ben ra ngoai, n6i cho m� toi bi€t chuy�n nay.

S�p d€n gia an cdm t6i , m� c6 chut khong yen nen n6i voi
cha: "Anh nen bao con ra ngoai, e r�ng cau h6i d6 qua kh6, long
h,t ton cua Carl rat lon, n€u la con kh6ng giai dt.t<;jc thi se lam kh6
ban than minh. Anh hay di khuyen con, kh6ng nen d� con qua
m�t m6i " .

Th€ la cha l9i d�n ben c9nh toi.

" Carl, con da c6 g�ng h€t sue minh r6i. Tim khong ra lai
giai dap khong c6 quan h� gi, d� bai nay tht,tc st,t rat kh6" . Cha
n6i voi toi.

"Khong, cha a , con s�p lam ra r6i ma" . Toi n6i: " Chling
phai cha n6i voi con r�ng phai kien tri giai quy�t van d� hay sao?
Con da tim ra pht.tdng phap d� giai van d� nay, chi la thi€u m<?t
chut nCta thoi . Con nghi con phai l�p tUc tim ra lai giai cho n6" .

D6i di�n voi thai de? d6 cl.ta toi thi cha con bi�t n6i gi? O ng
chi danh kien nhan cling m� toi d<!i C:l ngoai. Tht,tc ra, hQ da lam
t6t tu tt.tC:lng chu�n bi trong trt.tong help toi khong lam dt.t<;jc bai
toan d6, chi la thay toi c6 phan lo l�ng nen moi d€n khfch l� toi .

"Cha a, cha a ! " . Khong lau sau, toi reo len trong sung
st.tong . Trang giay phut d6, toi cam thay khong con gi xuc d<?ng

-;::;(_ 2 91 _);:;-
hdn, tu trong nhCtng ti�ng reo mttng d6, cha m<? t6i da doan du9c
toi da fim ra lai giai cho van d� nay.

Dung nhu nhCtng gl cha m<? suy nghi, toi da cam ta dap an
ra trong tam trc;mg day hling khC:ii, con nhun nhay nhCtng buck
khong ngl!ng.

Cha nh1n ta dap an cua toi, hoan toan chinh xac, hon nCta
each giai quy�t cua toi con bi€n d6i tai tinh, duong nhu con C:i
tren tieu chugn giai quy€t van d� d6.

Hom d6, trong beta com t6i cua gia dlnh, toi khong ngl!ng
n6i cha nghe v� each ma toi da tu duy d� tim ra lai giai cho van
d� nay, lc;ii bang each nao tim ra di�m nhan d� fim ra dap an. Toi
cho rang, d� bai nay qua thvc rat kh6, t6i n6i mlnh chva tl!ng
g�p qua van d� nao lc;ii kh6 nhu v�y, nhung toi dlng cam thay tl
hao vl mlnh da thanh cong trong vi�c tlm ra lai giai.

Khi cha hoi trong qua trinh fim ra lai giai cho van d� nay c6
luc nao nghi d€n vi�c bo cu()c hay khong, luc d6 toi da n6i vai
cha rang: " Con da tl!ng nghi, vl qua thvc n6 qua kh6, qua m9t
thai gian dai, con cam thay rat dau dau, dau 6c nhu mu6n nltt ra.
Con rat mu6n chc;iy ra ngoai n6i vai cha rang con khong th� giai
duQc, nhung dling vao khoanh khac d6 con da nghe thay m9t
ti€ng n6i vang len trong tim mlnh: " Phai kien trl len, kien trl len " ,
do v�y con da hCta dmg nhat dinh mlnh phai tlm ra loi giai, nhat
dinh con se tim ra duQc" .

Bu6i t6i horn d6, toi da an r�t nhi�u, ngu cilng ngon hdn
thuang ngay bdi Vi th\fc S\t toi da qua m�t roi.

Tlt ngay d6 ve sau, nang h,tc giai d� cua toi da dUQC nang
them m9t t�ng cao mai. Nhi�u hie ve sau nay, toi d�u c6 th�
dung 2 - 3 phuong phap d� giai nhCtng vAn d� s6 hQc eve kh6.

-;::(__ 2 9 2 _);;-
Toi cCmg da c6 du<1c nhCtng trai nghi�m sau s�c thong qua Ian trai
nghi�m " Chi kien cuang mai c6 th� thanh cong" nay.

5. JJUi.n.h iUw Jzin.h 1:ltitnh i:JWi .q.mm .klw.llf/ liJ1

B<5i vi st.t giao d1.,1c cua cha d6i vai toi da danh du<1c m<?t chut
thanh cong nen rat nhi�u nguai quen bi€t, th�m chf c6 ca nhCtng
nguai khong quen bi€t nhvng nguang me? danh ti€ng cua cha m�
toi nen da d€n va hoi rat nhi�u cau hoi: Tre khong nghe lai thi
nen lam gi? Lam gi khi thanh tfch cua tre khong t6t? Ong Xlt th€
nao vai nhCtng th6i quen khong t6t cua tre?
NhCtng sl,t th�t d6 tht.tc sl,t khi€n nhCtng b�c cha m� vo cling
lo l�ng' nhung cha toi cha r�ng chi can cha m� c6 th� quan sat
th�t ti mi hanh d<?ng cua con tre, th�m chf phai dl1ng tren g6c de?
cua tre d� nhin nh�n van d� thi tat ca nhCtng van d� nay se d�u
du<1c giai quy€t 6n thoa.
C6 m<?t nguai m� vo ding hi�n tU da n6i vai cha toi rling :
Con trai cua co ay tfnh tinh rat CIJC c�n, d<)ng m<?t chut la n6i
n6ng, th�t khong bi€t phai lam gi vai n6 nCta. Cha toi n6i vai
nguai m� d6, mu6n c�u be thay d6i, khong tho b9o nCta thi trvac
tien phai hi�u r6 nguyen nhan ben trong cua n6.
Vi sao tre l9i d� dang tuc gi�n?
Cha toi cha rling, tre nho sd di hay cau gi�n la do cam xuc
cua tre tudng d6i non not, d� dang bi kfch d<?ng, trong tam luon
c6 m<?t thu kh6 long c6 th� kim ch€ du<1c, day chfnh la m<?t d9ng
ganh n�ng t9o thanh do tr�c trd. Tre con nho, van chva bi€t
nen lam th€ nao, chi c6 th� thong qua st.t tuc gi�n d� t6ng chung
ra ngoai.

Khi tre tuc gi�n se quen h€t m9i thu xung quanh minh, n<?i
tam bi S\,t t(tc t6i d6 bua Vay, tre Se cam thay Sc/ hai, dau khcS,
nh11ng tt,t minh l9i khong c6 each nao kh6ng ch@ dtt<;Jc. Tre khi
tUc gi�n se rat dang S</, gi6ng nhu bi quy nh�p v�y. Cha ml?
khong nen chi cham cham do xet van d� lam tre tuc gi�n ma nen
lam r6 nguyen nhan khi@n tre tuc gi�n, d6ng thai lt,tc ch9n nhf.tng
each thuc hi�u qua giup tre tranh dtt<;Jc nhCtng cdn tuc gi�n d6.

Cha toi cho r�ng, cha ml? nen sap x@p CUQC s6ng th�t t6t
cho tre, d� tre phai ganh chiu it nhat nhetng trac trC:l ho�c d�
nhf.tng trac trC:l ma tre g�p phai C:l trong giai h9n chiu dt,tng cho
phep ma tre c6 th� chap nh�n dtt<;Jc. Khong nen quy dinh
nghiem ng�t tre phai lam di�u nay, ding khong nen qua mi�n
cuang tre khong nen lam di�u kia. Giao d\lc nghiem khac la
dttdng nhien, nh11ng v9n st,t d�u c6 giai h9n cua n6, khong nen
d� tre phai chap nh�n nhCtng st,t vi�c C:l ngoai giai h9n chiu dt,tng
cua tre. BC:li vI, nhu v�y trai l9i se dSy tre vao g6c ch�t, tre vI th�
ma se khong bi�t phai xoay sd th� nao, cam xuc cua tre se xau
t9t d9, nhu v�y tt,t nhien se n6i n6ng len . Khong chi c6 tre, nguai
lan cilng khong c6 each nao chap nh�n nhf.tng di�u nay.

N�u tre n6i n6ng thi hay lt,ta ch9n nhf.tng phudng phap th�t
h<;Jp li d� xl! li st,t vi�c, d� tranh gay nen nhf.tng h�u qua t6i t� hdn.

Trong qua trinh giao d\lc toi va nhCtng tre khac cua cha
minh , toi da tich luy dtt<;Jc m9t s6 kinh nghi�m: Khi tre tUc gi�n vi
chuy�n gi d6 thI nen chuy�n huang st,t chu 9 cua tre, t9m thai d�
tre quen di st,t vi�c d6, clan yen tinh trC:l l9i. Cha ml? trong nhf.tng
truang h<;Jp nhu v�y nhat dinh phai th�t binh tinh, khong nen d6
dau vao ll!a, cang khong dtt<;Jc ngan cam b�ng nhCtng hanh vi tho
b90. Sau khi tre da yen tinh trC:l l9i, cha ml? nen kip thai an ui,
dung nhf.tng tU ngft than finh d� v6 v�. C6 nhf.tng tre tuc gi�n,
khong mu6n dtt<;Jc nguai khac om, v�y thi trong truang h<;Jp nay
cha ml? cung khong nen c(tng nhac om ap, chi can thu x�p t6t

�294 J;;:;
nhling d6 d� va, dam bao tre khong bi thttdng la dttQc. Tat ca
m9i di�u hay n6i sau khi tre da binh tinh tr6 lQi.

Khi cdn gi�n cua tre da b6c len thi cha m<? cling kh6ng nen
giang giai dQo lf tn,tc ti�p, b6i vi luc d6 chung se kh6ng th� nghe
l9t tai bat ki di�u gi cCing nhu kh6ng mu6n nghe bat ki dQo lf gi.
Cha m<? cling kh6ng nen n6i n6ng vao luc nay. Tue gi�n chfnh la
m()t "Can b�nh truy�n nhi�m" , lay phudng phap tuc gi�n d�
dt!ng m()t cdn tac gi�n la di�u kh6ng khan ngoan chut nao, di�u
nay chi khi�n cdn tuc gi�n cang lan ra nhanh ch6ng .

N�u tre n6i n6ng gifta dam dong thi cha m<? nhat dinh
khong dttQc thu�n theo 9 tre. Rat nhi�u b�c cha m<? da lam theo
9 tre vi sQ tre tuc gi�n gifta dam dong, each lam nay la vo ding
c6 hQi, b6i vi tre con nh6, nhung da c6 m�t ma manh cua minh,
se thuong xuyen lQi dl,111g nhling y�u di�m nay cua d� " B�t nQt''
cha m<?. Cha m<? can nghi ra bi�n phap d� tre khong bi�t dttQc
di�m nay. Mu6n lam dttQC di�u nay cCmg kh6ng kh6, n�u tre
dang dtta ra nhling yeu cau d6i voi nguoi lon thi cha m<? t6t nhat
hay giup da, dtta ra nhling yeu cau hQp lf d� dap ttng. N�u cttng
nh�c cu dQi sau khi tre tuc gi�n r6i moi giup da tre thi h�u qua se
rat t6i t� . D6i voi nhling yeu cau cua tre thi nen dtta ra sl.f dap
ltng c6 ch9n l9c, vai nhling yeu cau khong hQp lf thi hay tra loi
tre m()t each gian ti�p, vi d1.,1 nhu n6i vai tre v� nha r6i n6i ti�p,
ho�c hay d� khach ra v� r6i mai n6i vai tre.

Tre tac gi�n chu y�u la do cam thay v6 nang, v6 11,fc khi phai
d6i di�n vai van d�. Cling vai Sl.j lan len clan, nang 11,fc cua tre
cCmg clan tang len, tre se clan tr6 nen binh tinh, hai hoa va thong
tinh dQt lf hdn.

C6 m()t tre rat bttang binh, d()ng m()t chut la kh6c l6c §.m I
khi�n cho cha m<? khong bi�t phai lam nhu th� nao. C6 nhi�u

�295 ]);;;
luc, cha m<? chi danh nhan nhvc;:ing, chi�u theo 9 tre. Toi cho
dmg, each lam nay la vo cling c1,tc doan, b6i vi nhv v�y tre se
cang 1€m tai, tfnh bvang binh cua tre vi th� ma cang tang len.

M9i nguai d�u bi�t r�ng, cha m<? la nguai hi�u tre nh§.t. Cha
ID<? se la nhCtng ngliai r6 nh§.t d6i VOi tfnh each Va 51,f tltc gi�n cua
tre, nen bi�t r�ng tre se c6 nhCtng hanh vi bvang binh ra sao
trong nhCtng tinh hu6ng nhv th�. Dva ra nhCtng d1,t doan trvoc khi
tre bi�u hi�n nhCtng hanh d9ng bvang binh, cha m<? nen 11,ta ch9n
nhCtng phudng phap d1,t phong thfch hc;:ip, giup tre tranh duQc
nhCtng cdn tuc gi�n d6. Vf dv: Tre cau gi�n vi mu6n mua m9t
m6n d6 chdi nao d6, nht.tng cha m<? kien quy�t nghi r�ng n6 th1,tc
51,f khong can thi�t. thi nen n6i r�ng: "f)� cha thtt hoi ill <? con
xem m9t dCta tre Ian nhv v�y r6i c6 thfch hQp chdi m6n d6 chdi
nay khong, n�u m<? con n6i thfch hQp, thi cha se mua cho con.
N�u khong thfch hQp, v�y thi se khong mua cho con ! " . Trvac
tien , hay n6i cho tre nghe kha nang c6 th� khong dttQc mua m6n
d6 chdi d6, vi th� tre se tl,t minh di�u ti�t duQc cai toi, lam t6t
tam If chugn bi, nhv v�y se phong tranh dvc;:ic s1,t bvang binh
cua tre.

Trang qua trinh trudng thanh cua tOi, cha r§.t chu 9 quan sat
tai s1,t bi�n d6i th� giai n9i tam cua toi, mvc dfch chfnh la mu6n
nuoi dvang tfnh each t6t. Ngay tU khi mai b�t dau, cha da chu 9
tai vi�c dung nhi�u phudng phap khac nhau d� nuoi dvang cac
phgm ch§.t t6t d<?p cua toi, b6i vi m9t nguai c6 dvQc thanh cong
khong chi d1,ta vao nang 11,tc va h9c thuc, tfnh each chfnh la m9t
nhan t6 then ch6t quy�t djnh sl,f thM b9i cua m9t nguai.

Khi 3 tu6i, m9t nguai h9 hang d�n nha toi lam khach, nguai
d6 dem theo co con gai nho cua minh, cf.mg tuc la nguai em h9
cua toi. Ban dau, chiing toi ti�p xuc vai nhau r§.t t6t, b6i vi d9

�296 :);;
tucSi chung toi xap xi nhau, hon rn1a l9i som bi�t la chj em nen
choi rat an 9 vai nhau. Tuy nhien, khi chung toi 6 cung vai duQc
2- 3 ngay, giUa chung toi da xay ra nht1ng mau thuan.
C6 m9t horn, chung tai choi 6 khoanh san ngoai wan,
chung toi dang choi tro x�p g6, nglfoi em h9 ding dang rat httng
khdi giup toi xay can nha g6 d6.

Toi gi6ng nhu m9t ki�n true su, dang huong clan nguoi em
cua minh. Khi moi b�t dau, m9i chuy¢n d�u rat thu�n lQi, nhung
sau d6 dua em h9 da khong nghe theo nht1ng loi chi clan cua toi
nCta. Em mu6n d� mi�ng g6 hinh tron vao ch6 ma toi khong chi
djnh. Chung toi gi�ng co m9t h6i lau, em d� vao thi toi l9i b6 ra,
nht1ng em cling khong v1 th� ma th6a hi¢p, l9i ti�p t\,1c d� mi�ng
g6 len tren. Cu nhu v�y, gi�ng qua gi�ng l9i khong bi�t bao nhieu
lan, chling toi b�t dau cai nhau.

Cha toi va nguoi h9 hang nghe thay ti�ng cai nhau li�n
ch9y l9i.

Toi tltc gi�n ng6i tren san, con em h9 th1 dang ng6i kh6c,
tinh canh trong rftt dang thuong .

"Lam sao v�y, Carl" . Cha hoi toi m9t each nghiem kh�c.

" Em khong nghe loi" . Toi n6i.

Sau khi cha da lam r6 s\t vi�c ong ben n6i vai toi: "Carl, con
lan hon em thi nen nhuong nhjn em. Tam g6 tron nay cM 6 d6
khong phai nh1n se rat d�p hay sao?"

"Khong, nhu v�y trong se khong d�p " . Toi kien quy�t n6i,
n6i xong toi dung chan d<;lp dcS toa nha vCta x�p xong, sau d6 di
thting v� phong va khong them ng6 dau l�i.
 Cha tOi t6 ra VO cung sftng so vai hanh d<?ng d6 cua toi, tu
tntac tai gia ong chua bao gia thay toi buang binh nhu v�y, ding
chua tling thay toi 19.i tuc gi�n d�n muc nhu v�y.

D6i di�n vai tinh canh d6, cha khong h€ t6 ra tuc gi�n, cung
khong ngay l�p tltc giang giai cho toi ma d�n om nguai em h9
dang ng6i kh6c tren san.

Trong bua cdm t6i, cha d�c bi�t d� toi va nguai em h9 cung
ng6i c9nh nhau.

" Carl, sao horn nay con l9i d6i xli vai em nhu v�y?" . Cha
h6i toi .

"Khong phai la con d6i xli khong t6t vai em, chi la vi em
khong nghe lai cua con nen con n6i n6ng" .

"Vi sao em phai nhat dinh nghe lai cua con?" . Cha toi h6i.
"B6i vi em khong hi�u, con con rat tinh thong ki�n true" .
Toi tra lai.

"Trong khi x�p nha g6, em lam lrn�n len hay sao?" . Cha
toi h6i.

"Khong c6. Nhung con cam thay mi�ng g6 tron d� 6 d6

nhin se khong d�p" . Toi dap.

" Nhung con da tling nghi qua vi sao em l9i th� khong?" .
Cha toi h6i.

"Cha cho r�ng, em con sd di lam nhu v�y la do em cam

thay lam nhLt v�y trong se rat d�p" .
'
" Nh ling ma . . . " .

� 29 8 J;;:;
 "Carl, binh thuong m9t minh con x�p nen ki�n true nay,
cha va m� d�u khong quan con la d� con c6 th� d<?c l�p phat huy
trf tuC:lng tu<;jng cua minh . Nhung horn nay khong gi6ng nhu v�y
rnia , da c6 em cling tham gia chuy�n nay, vi sao con lGli khong d�
em c6 du<;jc co h9i phat huy tri tuC:lng tu<;jng cua minh ?"
,,
" Con . . . .

"Hom nay, con cling choi vai em, khong nhU11g nen choi
VUi Ve ma con nen phat huy day du nang h,tc sang tG\O CUa m6i
nguoi d� xay can nha d6 cang d�p hon naa. Con phai ghi nha ki
di�u nay, nang h,tc cua m9t nguoi la c6 hGln, mu6n cong vi�c
du<;jc hoan thanh m9t each hoan mi thi phai c6 s\f chung tay g6p
sue cua nhi�u nguoi. Em con duong nhien se c6 nhU11g m�t
khong bi�t, con nen kien nh�n giang giai cho em chu khong phai
buang binh lam loGln len nhu v�y. Con thtt nghi xem, n�u con
khong hi�u ch6 nao, cha lGli khong giang giai ma cau gi�n vai
con thi h�u qua se nhu th� nao? "

Cha n6i xong, toi khong n6i loi nao. NhU11g loi cha n6i giup
toi hi�u them nhi�u dGlo li.

Ngay thu hai, toi va em h9 cling choi vui ve ben nhau, d6ng
thoi hai nguoi cling nhau h<!p sue d� xay nen " Cung di�n" di�m
l� nay.

Khong it cha m� nhin thay s\f Ian len tCtng ngay cua tre,
nhung lGli phat hi�n ra s\f hu hong tCtng ngay cua tre, hon naa la
cang Ian cang khong nghe loi cha m�. Bay tuy la bi�u hi�n v€ s\f
thay d6i mang tinh d<?c l�p cua tre, nhung n�u quan li khong
ch�t thi d� dang khi€n tre nay sinh cac th6i quen xau, th�m chi la
,,
"T"� nGln .
6. Xhi w .c.iJ 1ltiJi .q.wm xt1.u
Tre con r6t CUQC van la tre con, tre se khong th� tranh khoi
nhCtng th6i quen t�t xau trong qua trinh trucmg thanh cua minh,
bC:ii vi tre con qua nho , nhetng phan doan d6i vai st,t v�t va each
xil If mQi vi�c d�u phan anh st,t h�m ch� trong ph9m vi nang lt,tc
cua minh. Lam cha m<? thi truac tien nen chu 9 tai van d� nay,
khong nen gom l9i cung binh lu�n gifta "T� n9n" cua tre va t�
n9n cua nguoi Ian. Vf d1,1: Khi m<?t dua tre n6i "Toi h�n bc;m ch�t
di dUc;Jc" , di�u nay se khong gi6ng vai khai ni�m "Toi rat h�n
b9n" cua nguoi Ian . Khi cha m<? d6i di�n vai v€m d� nay thi nen
xuat phat tu l�p trUang cua tre d� suy xet d(}ng Cd cua Vi�C lam,
ding nhu cua nhCtng lai tre n6i d� tranh vi�c nho l9i h6a Ian, lam
gia thanh th�t.

C6 m<?t s6 cha m<? cho r�ng, chi khi giao huan tre truac m�t
dam dong thi mai c6 th� t90 duc;Jc uy quy�n cua cha ill<? , mai lam
cho tre tam ph1,1c kh�u ph1,1c. Toi cho r�ng, each lam nay la vo
cung sai lam , bdi Vl Slj nguy h9i trljC ti�p CUa each lam nay Se lam
t6n thudng d�n long tlj ton cua tre.

Trong van d� giao d1,1c toi , cha chua tling dung phudng
phap giao huan truac m�t dam dong d6i vai toi, bC:ii vi ong cho
r�ng, vi�c giao d1,1c nen duc;Jc xay dtjng tren cd sC:i khong lam t6n
thudng d�n long tt,t ton cua tre. N�u khong thi, khong nhCtng c6
tac d1,1ng giup da tre tren bat ki phUdng di�n nao, ma trai l9i se
lam tre phat tri�n theo huang tudng phan.

Long tt,t ton chfnh la di�u can ban cua m6i ca nhan, m<?t
tam long t6t bi t6n h9i do long tt,t ton bj t6n thudng thi kh6 c6
thu gi c6 th� do d�m dUc;JC. D6i vai nhCtng tre con trong de? tucSi
nhi d6ng ma n6i, cho du tre khong hoan toan hi�u chuy�n,
nht.tng khi long tt,t ton bi t6n thudng nhi�u Ian thi se gay ra nhCtng
anh htidng nghiem tr9ng d6i voi tfnh each, cling nhti trong toan
bo qua tr1nh phat tri�n tam lf cua tre. Long t\t ton cua tre cling
gi6ng nhti mot bong hoa non not, chi can khong lvu tam mot
chut la c6 th� se t6n thudng, tU d6 clan d�n nhfing h?u qua kh6
c6 th� d\f li�u dtiQC. Do v�y, bat lu�n la tren van d� giao d1.,1c toi
hay ban chuy�n v� giao d1.,1c con tre voi nhfing b�c cha m� khac,
cha m� toi luon gang sue d� nhan m9-nh vi�c can c6 gang h�t sue
trong vi�c bao v� long t\1 ton cho tre.

Quan di�m cua toi gi6ng voi cha, d�u cho r�ng khi cha m�
giao d1.,1c con tre tht nhat thiet phai bao V� dtiQC long t\f tan cua
tre. Bat ki nguai nao ding can c6 S\1 khltng djnh va tan dttdng
cua nguai khac, d6 la nhfing le thvang tinh cua con nguai. v�
phtidng di�n nay' khat v9ng cua tre con m9-nh me hdn nhi�u
so voi nguai lon . B6i voi tre ma n6i, d9-t dv9c sv cong nh�n
cua ngtiai khac, d�c bi�t la tu phfa cha m� se c6 mot 9 nghia
VO cling quan tr9ng d6i voi S\f phat tri�n tam lf lanh m9-nh cua
tre . M9t dua tre khi mat di long tv ton va cam giac vinh d\f thi
e r�ng se rat kh6 c6 th� giao d1.,1c dv9c. N�u truoc m�t dam
dong , d�c bi�t la truoc m�t b9-n be tre ma h9- thap tre se khi�n
chung cam thay xau h6, kh6 d6i di�n voi nguai khac . Bi�u nay
se d� khi�n tre cam thay ng9-i ngung trtioc trtioc m�t dam bc;in,
thvang xuyen c6 cam giac thap kem so voi nguai khac, cling
c6 th� tra thanh tro cuai cua dam b9-n, cu lau clan nhv v�y se
gay nen nhCtng can trd tam lf khong t6t, anh htiOng den S\1
phat tri€n tam lf lanh m«;mh cua tre. Do v�y, cha toi luon nhAn
m�mh r�ng, nen can nhac ki lvang dung nhfing phudng phap
thrch h9p d� chi dAn d6i voi nhang thieu sot cua tre , phai
nam vang thoi gian hQp lf, nhAt dinh khong du9c suy xet m9t
each adn gian , khong atiQC dung tti duy cua ngttai lon d� d6i
dai voi tre .

e:;(_ 3a1 _);:;-

 Trang qua tr1nh giao dl,lc tre, bat lu�n la tre lam vi�c t6t hay
lam vi�c xau, cha m� ding nen c6 g�ng gilt du<;jc tr�mg thai tam lf
b1nh tinh, on hoa, dung thai dQ b1nh tinh d� d6i Xlt vai tre, b6i VI
giao d1,1c tre la m9t cong vi�c doi hoi S\,t kien nhan. Cha toi rat
phan d6i d6i vai nhCtng b�c cha m� d<?ng m<?t chut la n6i n6ng ,
citing nhetng lai le trach m6c tre khong ngat. Cach lam nay cua
nhCtng b�c cha m� chi khi�n tre run s<;j, chi c6 th� quan thuc tre
tren b� m�t, nhvng tren thl,tc t� lc;ii khong giai quy�t du<;jc bat k1
van d� nao. Giai quy�t S\,t vi�c lien quan tai tre vai m9t thai dQ
binh tam la each lam t6t nhat. Nhv v�y, cha m� vlia c6 du<;jc
quy�n uy nhCtng khong th� hi�n sl,t vo li, vl.ta th� hi�n du<;jc sl,t hai
hoa lc;ii vlia to ra nghiem tuc trvac m�t tre.

H6i con nho, toi cling da tttng lam nhCtng vi�c sai lam. M6i
Ian d6i di�n vai nhCtng tinh canh d6, cha toi khong gi6ng nhv
nhCtng b�c cha m� khac luon sl'.t dl,lng nhCtng tu ngu cl,tc doan nhv
"Khong cha phep lam th�" . "Khong du<;jc phep lam di�u nay" .
"Khong du<;jc" hay nhCtng tU ngu phu djnh, b6i vi nhCtng tU ngu
d6 d� dang lam tre cam thay bat 6n, se tang them nhCtng cam
xuc tieu cl,tc cha tre. Tu trong nhCtng kinh nghi�m giao dl,lc cua
cha, toi cam nh�n du<;jc lam nhv v�y qua thl,tc da dem d�n nhCtng
hi�u qua rat thi�t thl,tc trong con nguai toi. H6i d6, lai ma toi
nghe thay nhi�u nhat 6 cha d6 la nhCtng tU ngu mang tinh tich
cl,tc nhv " Lam th� nay" . " Hay n6 ll,tc lam'' , hay nhCtng tu ngu
mang tinh khich l� khac.

Rat nhi�u cac b�c cha m� cha dmg, d� tranh cha tre khong
hinh thanh th6i quen xAu thi phai ti�n hanh chi tay di�u hanh
d6i vai m6i hanh d(mg cua tre. Thl,tc ra, each nghi nay khong
dung. M6i tre d�u c6 bi m�t cua rieng minh, tre Ian c6, tre nho
ding c6. Tuy�t dc;ii da s6 cha m� lc;ii khong chu y tai di�m nay, cu
cha r�ng tre nho thi chlmg c6 bi m�t gi, n�u khong thi cling phai

� 302 �
tim du m9i each d� dao xai bi m�t d6 cua tre. Cach nghi va each
lam nay d�u khong chinh xac. Tre W nhien c6 nhf.tng bi m�t cua
minh, chi la nhf.tng di�u nay trong mat nguoi lan khong du<;'c coi
la bi m�t gi ca. Tre con rat non not, tat ca nhf.tng thu khong cong
b6, d6i vai tre d�u du<;jc coi la bi m�t. Cha m<? khong nen dao xai
ra tl.tng gio, tl.tng kh�c m9t, khong nen truy hoi qua nhi�u vai
nhf.tng van d� d6, cang khong nen can thi�p, d�c bi�t d6i vai
nhf.tng bi m�t h9p li, lanh mc;mh hay vo h9i. Nhu v�y, nhf.tng tre
2 3 tu6i se cang them tin tudng vao cha m<?, cang than thi�t vai
-

cha m<? hdn . C6 du<;jc s\f tin tudng va than thi�t nay thi tre c6 th�
n6i cho cha m<? nghe nhf.tng bi m�t cua chung. N�u cha m<? chi
cham cham truy hoi, tre khong c6 du9c s\f tin nhi�m cling nhu
long w ton nen c6 cua cha m<? thi chung se cam thay minh
khong c6 vj tri gi, trong long cam thay ngu9i l9nh, clan dAn se
mat di tinh tich C\(C, th�m chi ngay cang khep l9i canh ctta tam
h6n minh ngay tu khi con nho. Dudng nhien, ton tr9ng bi m�t
cua tre khong d6ng nghia vai vi�c khong hoi han gi, ma yeu cAu
cha m<? hay quan tam tai th� giai tam h6n tre tl.tng gio tl.tng phut
m9t, duai ti�n d� ton tr9ng va hi�u tre ma ti�n hanh quan tam va
clan d�t chung.

Khi toi ph9m 16i, cha luon dilng nhf.tng phudng thuc ddn
gian giup toi hi�u du<;'c d9o li, chu khong n6i dai dong hay khong
ngl.tng nghi. Trang qua trinh giao dl,lc toi, vai nhf.tng each thuc
nhu d9 dai ng�n cua loi n6i, yeu cAu chfnh xac, d9 vua phai
trong loi n6i thuong clan d�n nhf.tng hi�u qua khi�n nguoi khac
hai long .

Cha chua tl.tng danh toi, b6i vi d6 la m9t hanh d9ng tho b9o,
khi�n nguoi ta cam ghet nhat. Rat nhi�u nhf.tng b�c cha m<? da
quan giao tre vai nhf.tng phudng thuc trl.tng phc;tt v� th� xac, n6
chi dem d�n hi�u qua trong thoi gian ng�n. HQ khong nhf.tng chi

�303 ]1;:;
trfch tre, ma con n6i ra nhftng lai n6i khi�n nguai khac dau long ,
nhu: "Khong can con nfta, cut!, " Con qua ng6c ! " . " Ch�ng thu6c
nao cliu ncSi con nfta r6i! " . Nhftng lai d6 d�u se nay sinh nhftng
anh hudng khong t6t d6i vai tre .

D6i vai tre ma n6i thi n�u c6 th� nh�n duQc st,.t huang clan
c6 hi�u qua tlt cha m� se dem l9i fch l<;:Ji rat lan trong st,.t trUdng
thanh cua tre. St,.t quan giao cua m9t s6 b�c cha m� d6i vai tre
chi dl!ng lc;ii 6 viec quan thuc, d� tre lam theo nhftng di�u dvQc
giao, khong c6 nang lt,.tc s6ng, ding khong c6 sue sang t90.
Phuong phap nay khong th� giup tre tru6ng thanh lanh m9nh.
C6 m9t s6 b�c cha m� l9i vi long tt,.t ton cua tre ma khong quan
giao, day cung la m9t phuong phap sai lam.

Tren phuong di�n giao dl.,lc va quan thuc toi, cha toi luon c6
gang ngan ch�m nhftng hanh vi khong t6t cua toi, vl!a c6 glmg
h�t sue giam di ho�c khong lam nay sinh anh hudng nhftng m�t
trai dem l9i. Cha toi cho r�ng, day la nguyen tac Cd ban can ton
tr9ng trong qua trlnh giao dl.,lc tre.

Ngoai tai ra, cha con ti�p xuc vai nhi�u dCta tre c6 d9 tucSi
xap xi tai . Ong phat hi�n ra r�ng, duang nhu bat ki m9t hanh vi
khong t6t nao thl tre d�u dt,.ta vao nhftng lf le cua mlnh d� danh
lay " Phan thu6ng" ma mlnh cho r�ng n6 thu()c v� mlnh. Cha toi
cho r�ng, trach nhi�m cua cha me? chinh la phai di phat hi�n va
"Tieu di�t" nhftng " PhSn thu6ng" d6 .

Cha toi c6 m9t nguai biiin , con cua ong la m()t dCta tre vo
cling nghjch ngQm, di d�n ch8 nao cling bi cho la vo cling khac
nguai , thuang xuyen lam ra nhftng chuy�n khi�n nguai khac dau
long, cling thuang xuyen bat rn;it em gai va dam b9n cling choi.

� 304 ]):;;
 C6 m<)t ngay, nguoi b9n d6 da fim d�n cha t6i, mu6n cha
toi chi clan cho m<)t vai phlidng phap d� quan giao tre.

Ong n6i vai cha toi: "Con trai cua toi th�t khi�n nguoi khac
phai cam ghet, n6 khong chi thfch ch9c nguoi , ngay ca vi�c an
banh mi cung rat khac bi�t so vai nht1ng dua tre khac . N6 r6 rang
bi�t toi rat ghet hanh vi d6, nhung l9i cu lam, duong nhu la dang
c6 lam tai phai cau len v�y" .

Nghe xong nht1ng loi ong n6i, cha toi cam thay ki quai.
Ngay d�n vi�c an banh mi cung khi�n nguoi khac phai ghet,
e rang dung la c�u be nay c6 di�u gi d6 kh6ng gi6ng vai mQi
nguoi. Th� la, cha toi yeu cSu dvc;ic d�n tham c�u be d6.

Cha toi va nguoi b9n cua ong cling ng6i vao ban dung beta,
cha toi d�c bi�t lvu tam d�n c�u be nghich ngc;im d6.

Cha toi phat hi�n ra, dua tre d6 trong luc an banh mi da l<)t
b6 h�t lap vo banh mi, sau d6 vo tron chung va bM dSu an, ph§n
con l9i thi vat l9i vao trong dia. Lam xong, c�u ta ra ve rat d�c 9,
n6i vai nglioi m<? rang: " M<? a, con da b6c h�t VO banh mi r6i ! " .

Th� la nguoi m<? bM d§u trach m6c c�u: "Sao luc nao con
cung lam nhv v�y, nha l9i con dang c6 khach neta" . Luc d6, m<?
cua c�u duong nhv cung mu6n n6i n6ng len.

Cha toi nhay m�t vai nguoi b9n vai 9 la khong nen tuc gi�n .
Sau beta an d6, cha t6i da cho nguoi b9n d6 m<)t phudng phap d�
"D6i ph6" .

Lln thu hai, d(ta tre nay l9i lam tlidng tv nhv v�y. thuong
xuyen b6c vo banh ra, sau d6 l9i nqi vai nguoi m<?: " M<? di, con
da b6c h�t vo banh ra r6i" . Nhvng nguoi m<? chi n6i m<)t cau:
" M<? bi�t r6i" .

�305 _);:;-
 DCta tre n6i: "Vi sao m� khong n6i con?" .

" Khong n6i nua" .

Khong lau sau d6, nguai b9n nay tim d�n cha toi, ong n6i
r�ng con trai minh bay gia da khong con b6c v6 banh ra nCta,
cung an banh mi gi6ng nhv nht1ng ngvai khac r6i. O ng cam thay
rat ng9c nhien va h6i cha toi v€ nguyen nhan vi sao l9i nhv v�y.

Cha toi n6i voi ong, tht,tc ra phudng phap rat ddn gian, each
lam cua tre chi la mu6n thu hut st,t chu 9 cua m9i nguai, cho du
bi cha m� m�ng, tre cling cam thay nhv v�y la nh�n dvc;:ic slj d� 9.
Trong con m�t cua tre, nht1ng lai trach m6c cua cha m� chfnh la
m9t d9ng phan thvC:ing, con each lam do cua tre chfnh la m9t
d9ng t�n hvC:ing. V€ sau, cha m� khong h6i han gi d6i voi nht1ng
hanh d9ng d6 cua tre, khong quan tam m9t chut nao thi tre se tt,t
nhien clan mat di hCtng thu, do V�y se tlj Slta dtic;:lC th6i quen d6
cua minh .

Con c6 m9t c�u be nCta hay n6i tl,lc. BC:ii vi dam b9n cling
chdi cua c�u hay n6i hai chu " Mong dft" nen c�u be cling h9c
theo va mang theo tu d6 v€ n6i Ci nha. Cha m� c�u rat tuc gi�n,
mu6n c�u nhanh ch6ng dCtng ngay l9i vi�c n6i hai tu d6. Nhvng
trai l9i, c�u be khong nht1ng khong dCtng l9i, ma trong may tuan
li€n chi n6i dung nht1ng tu tho tl,lc lien quan toi tCt " Mong dft" ,
n6i la "Tren trai c6 m9t cai mong dft, "Di�m tam mong dft" ,
" Mong dit ng9t" . . . Lai cua m� khong c6 tac dl,lng gi, th� la ben
d� m�c c�u be. Sau nay, c�u be phat hi¢n ra n6i nhu v�y khong
th� thu hut st,t chu 9 cua cha m� nen clan khong n6i nua.

Di€u nay la do nht1ng lai n6i tl,lC ban dau cua tre c6 dvc;:ic slj
tan thvC:ing tu ngvai khac nen chilng moi l<}p di lam l9i nhi€u
Ian. Sau nay khong c6 ai d� 9 tai nht1ng di€u d6 nCta, nht1ng lai

� 30 6 �
n6i tl).c khong con t90 ra hCtng thu cho tre nCta thi n6 cling se tieu
tan di.

Trong qua trinh tntdng thanh cua minh, tre c6 th� xuat hi¢n
nhi�u th6i quen xau, c6 cai la do buang binh, c6 cai la do t1,1 d9i,
vai ml).c dfch la c6 9 th� hi¢n ban than minh tling gia, tling khlic,
c6 cai la do thfch ch9c gh�o nguoi khac, c6 cai th�m chr cho
dmg hanh vi cua minh c6 th� khi�n nguoi khac sQ. fl6i di¢n vai
nhCtng van d� nay' cha m� nen giai quy�t vai nhCtng phudng
phap thkh hQp d� d9t duQc hi¢u qua cao nhat.

H6icon nho, toi cling thfch ve linh tinh tren tvang, m�c du
cha da mua cho toi b9 d6 ve nhvng duang nhu tOi v�n khong tu
bo n6i t�t xau d6, luon nhan luc mQi nguoi khong chu 9 la ve bua
len tuang .

Co m9t lS.n, trong luc toi dang vui ve ve len tuong da bi cha
toi blit g�p.

"Carl, con dang lam gi v�y?" . Cha tOi nhanh ch6ng ngling
hanh d<)ng d6 cua toi l9i.

Toi nhanh ch6ng quay minh l9i, giau cay but sau lvng, d6ng
thoi che di buc tranh vUa ve.

Luc d6 cha khong giang giai d90 lr gi, cling khong chi trfch
gi toi ma chi ngling l9i hanh d<)ng d6, d6ng thai d� toi ng6i m9t
minh trong phong cua minh.

Qua m9t luc, cha gQi toi ra d6ng thai hoi vi sao l9i ve len tvang.
Toi n6i: "Cha a, con bi�t sai r6i, bdi vi luc nay ci trong
phong con da suy nghi rAt lau, con nghi r�ng hanh vi d6 cua
minh da lam b§n buc tuong. Th1,1c ra, con c6 giSy ve, con nen ve
len d6 chu khong phai la len tuong . Cha da tling giang giai d90 Ir
khong nen tuy 9 lam bSn d6 cho con nghe, do v�y 16i Ism con
ph9m phai Ian nay la khong nen, xin cha hay trCtn.g ph9t con" .

Cha khong trCtn.g ph9t toi, ml.,lc dfch cua vi�c cha bao toi
d�n phong ng6i m9t minh d6 la d� toi nghi th�t thau dao di;io If
nay. Ben vi tre c6 nhCtng luc lam m<?t chuy�n g1 d6 chi don thuan
la hang thu nhat thai, tre c6 th� hi�u nhCtng di;iO If nay, chi la
nhat thai khong lam chu dv<1c chfnh m1nh. N�u cha m� ngay luc
d6 giao huan tre ho�c cu giang giai di;io Ii nhi�u Ian th1 nhat djnh
se thu l9i nhCtng k�t qua khong nhu mong mu6n. Chi khi tre tv
nh�n thSy ban than m1nh da thVc S\1 lam sai thi nhCtng Sn tU<;'ng
d6 mai thvc sv khtic sau trong long, n6 cling giup giam di s6 Ian
tre ph9m l6i.

Cha lam nhu v�y chi la mu6n trong luc toi ng6i m<?t minh
m9t luc, d6 khong th� coi la m9t each trCtn.g ph9t gi. Khi toi ng6i
yen tinh m<?t minh, khong c6 chuy�n gi lien quan tai minh ca, chi
lam tan di cai hCtng thu ngun ngl.,lt khi ve tranh tren tuang ban
nay. Di�u d6 giup toi suy nghi nhi�u Ian d6i vai hanh vi cua minh
trong can phong d6, t\1 nhien Se y th(tc dti<;'C each lam d6 r6 rang
la m9t di�u sai lSm.

Toi cho rltng, each lam nay se ap dl.,lng dv<1c trong rat nhi�u
truang h<;'p. Vf dl.,l: Khi hai dCta tre tranh cai hay danh nhau,
thong thuang ma n6i thi cht1ng se cai va Ian nhau, doi co khong
ngCtn.g . Cha m� chi cSn lam cht1ng tran tinh trd lC;li, tach m6i tre
ra m9t g6c ng6i suy nghi d9c l�p thi c6 th� vfm d� gi cling c6
du9c s\f giai quy�t hi¢u qua. Bai vi, v� can ban st,t tranh chap giua
nhetng dCta tre se chAng phai la nhetng h�n thu sau stic gi, chi la
nhat thai ndi n6ng len ma thoi . N�u cha m� khong tach cht1ng ra
ma cu giang giai nay nQ, v�y thi chi cang lam tang them mau
thuan giLta chung, mang d�n nhi�u phi�n phuc hon.

-;::(_ 3 0 8 _);;
 Dudng nhien, ding c6 th� xay ra truang h9p th� nay, tre se
tu ch6i quay trd v� phong ho�c m<?t ndi chi djnh nao d6. C6 m(>t
s6 tre se phan Ctng tieu cl.Jc d6i vai nhCtng m¢nh l¢nh cl.ta cha m�.
khong chap hanh nhCtng yeu cSu d6, th�m chi tre kh6c l6c Sm I
thi cha m� ding phai kh6a trai dta phong l9i. Cha m� phai d
ngoai, trong thai gian nhat djnh nhat quy�t khong du9c md cl!a.
Nhat thi�t phai d� tre hi�u ra r�ng, bat ki phudng phap phan
khang nao cling la vo dl,1I1g, phai d� tre d6i di¢n vai sv th�t. phai
d� tre hi�u r�ng minh phai c6 trach nhi¢m d6i vai hanh vi cl.ta
ban than. Di�u may mlm d6 la, toi c6 m(>t nguai cha rat hi�u bi�t
trong van d� giao dt,IC tre, vai nhftng phltdng phap giao d9c dem
l9i hi¢u qua rat lan nen ngay tu nh6 toi da la m(>t dua tre rat bi�t
nghe lai, cha toi cling chua baa gia dilng bat ki bi¢n phap tho
b<;lO d6i vai toi.

8. J{Jzif.n.q. dtffJtimlt Di Jluun ii.n di.a fJzi

Nhi�u khi, do cha m� qua nuong chi�u nen d� tre an u6ng
khong h<;ln ch�. tu d6 d�n d�n th6i quen dilng thvc phgm bi:ta bai
cl.ta tre, th�m chi clan d�n vi¢c tre chi t�p trung toan b<? sue Ive
cho chuy¢n an u6ng, con nao b<? thi khong c6 sv phat tri�n t6t.

a trong nhCtng tr9ng thai khong h9p li nhu v�y. cho du c6

thvc hi¢n giao d9c sam hay giao d9c bat ki di�u gi thi cling khong
hi¢u qua. Rat nhi�u b�c cha m� dilng tam long "Chi�u chu(>ng"
nhu v�y d� d6i dai vai tre, trong con mlit cl.ta cha toi d6 thvc sl.J
la m9t each lam ng6c ngh�ch, thu finh yeu cua hQ thtJc sv la
dang h<;li tre.

Cha toi cho r�ng, each an u6ng khong h9p lf nhu v�y se gay
ra nhCtng anh hudng khong t6t d�n tre, tuy nhien finh hinh d6 l9i
khong thu hut sl.J quan tam cl.ta cha m�. C6 m<?t s6 tre thuang
khong bi�t no hay d6i, do an qua nhi�u nen da sinh b¢nh.

-;::(__ 3 0 9 _);:;
 Tham an khong phai la tfnh each bfim sinh cua tre, n6 duQc
t�w thanh do st,t vo tri hay dung tung cua cha m�. Trong dau 6c
cua rat nhi�u b�c phv. huynh luon chi mu6n tre lan nhanh m9t
chut, mu6n cd th� cua con minh d�p hdn ma da d6c sue gia tang
dinh duang cho tre, chi nghe n6i tht,tc ph§m nao c6 lQi cho sue
khoe thi bat chap tat ca mua v� t6ng h€t vao d9 day tre.

Cha m� toi rat chu 9 tai di�m nay, hQ cam kj th6i an d6

di�m tam hay qua v�t linh tinh cua toi. D� gia tang chat dinh
duang cho toi , cha m� da v9ch ra thoi gian an di�m tam c6 djnh,
d6ng thoi c6 nhCtng sttp x€p hQp lf d6i vai chuy�n nay.

D� giup toi khoe m9nh , ding la d� giup toi khong hinh

thanh th6i quen tham an, cha toi thuong k� toi nghe nhCtng tac
h9i cua vi�c an qua nhi�u.

Ong n6i vai toi: "Con nguoi an qua nhi�u thi nao se trd nen
dan d<?n, tr9ng thai tinh than se trd nen rat xau, th�m chf con
mttc b�nh. Khi da mttc b�nh thi ding khong th� hQc t�p va vui
chdi duQc. Khong chi nhu v�y, khi con da mttc b�nh thi cha m�
cling phai cham s6c con, khong th� lam nhi�u chuy�n duQc, di�u
nay chfnh la m9t nguoi bj b�nh da keo theo nhi�u phi�n toai,
anh hudng tai nguoi khac" .

f)� giup toi hi�U dltQC tam quan tr9ng CUa mQt Cd th� khoe
m9nh va vi�c dung tht,tc phfim hQp lf, m6i khi c6 dtta tre nao d6
la con cua nhCtng nguoi b9n cua cha bj b�nh, cha d�u dua toi d€n
tham nom, ong giup toi c6 duQc trai nghi�m m9t each trt,tc ti€p,
d6ng thoi cling ti€n hanh giao dv.c d6i vai toi.

C6 m()t lAn, cha dua toi di d9o, khi d6 tinh co g�p con m()t
nguoi b9n cua cha.

" Nguoi nha chau d�u khoe ca chu?" . Cha toi hoi.

�310 ));:;
 "Cam dn, m9i nguoi d�u khoe 9" . DCta tre d6 dap.

" Nhung, em chau dang bi 6m a?" .

"Vang, dung a , nhung vi sao chu bi�t 9" . Dua con trai cua
nguoi b9n cha toi hoi m9t each kinh ng9c .

"Ta bi�t, b6i vi, vua qua l� Noel" .

Cha toi qua nhien doan khong sai, b6i vi ong bi�t c�u be d6
vo ding tham an, sau Noel nhat djnh se 6m.

S\,t th�t dung nhu cha toi d\t li�u, th� la ong da dsn toi
d�n tham c�u be d6. Trong cu<)c n6i chuy�n, cha da hoi r6
nguyen nhan, dung nhu nhltng gi cha da nghi tu truck, do c�u an
qua nhi�u.

Trong nhi�u truong hc;:ip, cha toi n6i chuy�n vai nguoi khac
d�u chu 9 tai vi�c phai lam cho nguoi ng6i dlmg sau la toi day
phai hi�u r6 nguyen nhan cua s\f vi�c.

D� giup toi khong phai chiu bat ki t6n h9i nao trong v§n d�
stt dvng th\,tc phSm, cha da d�c bi�t chu tr9ng tai vi�c b6i duang
th6i quen Slt dvng th\,tc phSm cho toi. Trong luc an u6ng, ong
luon c6 gang giup toi c6 duc;:ic bau khong khi vui ve.

Cha toi cho r�ng, d� tre an u6ng th�t vui ve se c6 tac dvng
t6t d6i vai s\f phat tri�n trong con nguoi tre.

D6i vai tre ma n6i thi an u6ng khong nen la m<)t chuy�n
thu6ng ph9t gi, cling khong nen la m<)t nghia vv, cang khong
nen dling d6 an d� " H6i 19" tre, cling khong nen dung bi�n phap
khong cho an d� trCtng ph9t tre. Cha m� khong nen nhat thi�t
phai lang phf nhUI1g each thuc l�y d6 an lam s\f thudng ph9t.
Di�u quan tr9ng la phai giup tre phan tich duc;:ic hai v§n d� la
quim giao tre va th\,tc phSm, t9o cho tre m9t bau khong khi an
u6ng va m9t moi tntong hai hoa, vui ve, giup tre c6 th� GQC l�p,
tl,t chu, vui ve trong van d� an u6ng.

Rat nhi�u cha m<? lo lftng tre an qua ft ho�c s<J tre khong
bi�t an, m6i khi vao bfta an, d6n toan b9 sue Ive d� Ctng ph6 voi
tre, nhli nay khong Gli<;jC, th� kia khong dtic;:JC, phai gftp Cai nay,
phai ch9n cai kia, vo hinh trung da tq.o ra cho tre m9t ap Ive . C u
lau clan nhv v�y, tre se clan coi vi�c an u6ng trd thanh m9t ganh
n�ng, di€u nay khong chi gay ra nhf.tng anh hudng d6i voi vi�c an
u6ng cua tre, ma con keo theo nhi�u phi�n toai cho cha m<?.

Cha m� nen bi�t r�ng, chi can tre khong qua tham an, nen
d� tre cam thay an u6ng la m9t chuy�n vui ve va rat quan tr9ng,
d6 la m9t chuy�n ma ban than tre mu6n lam cling nhv c6 th� d�
dang lam duc;:Jc. Nhvng nen chu 9 d6 la, khong nen d� tre cho
r�ng thu vui duy nhat tren doi chfnh la vi�c an u6ng, tuy�t d6i
khong d� tre hinh thanh th6i quen tham an.

Trliong hc;:Jp " Cu c6 Cd h9i la an" d tre khong phai la tv

nhien da c6, ma phan Ion d€u do cha m� da tq.o nen nhi€u
nhf.tng " Cd h9i" an cho tre.

V€ can ban, toi khong an qua nhi€u ma lam t6n hq.i d�n dq.
day. Khi cha m� dtta toi d�n nha nhf.tng nguoi bq.n cua h9, chu
nha luon nhi�t tinh moi chung toi an cac loq.i di�m tam, nhvng
bat k� chling ngon d�n dau d€u kh6 lam toi thay d6i , toi kien
quy�t khong an qua nhi€u.

Bq.n cua cha toi nhin th�y phan ting d6 cua toi li�n cho dmg
d6 khong phai la bi�u hi�n th�t long cua tOi, Ii€n cho dmg c6 th�
day la k�t qua cua sv giao dl,lC nghiem khftc cua cha toi. Nhvng
sv th�t khong phai nhv v�y, di�u nay hoan toan do toi tv nguy�n,
bdi vi toi da hinh thanh th6i quen t6t trong an u6ng.

-;:;\(_ 312 ');:;

 Nhftng nguai d6 sc di cho r�ng nhu v�y la vi h9 da dung
nhftng tieu chuan cua ban than minh va d6i voi con cua h9 d�
suy doan, h9 khong c6 each nao c6 th� li giai nang h,tc tt,t kh6ng
ch� d6 cua toi.

Tht,tc ra, di�u nay cung khong c6 gi la kh6, chi can giao dl;lC
th�t t6t ngay tu khi con be thi tre se d� dang lam du<1c nhftng
vi�c nhu toi da lam.

9. ]lt.am ii.n � 1'..hWz .n.rµti!i w .nbt n.q..u nrpi£

09 day phai lam vi�c qua nhi�u se clan d�n st,t suy giam chuc
nang ho9t d9ng cua nao b9, vi v�y tham an c6 th� khi�n con
nguai ta trc nen ng6c ngh�ch . Cha toi thuang n6i cho toi va
nhftng nguai xung quanh minh bi�t di�u nay. Tht,tc ra, khong chi
c6 cha toi ma rat nhi�u nhan v�t vi d9i trong lich slt d�u vo cling
coi tr9ng vfm d� nay, dGic bi�t la nhftng nha tu tucng, nha tri�t
hQC cang tfch C\,fC Slt dl;lng nao bQ.

Mike Stewart la m9t c�u be m�p u rat n6i ti�ng c trong

vung, nghe n6i bfta an cua c�u thuang rat nhi�u thu, ngay ta khi
con nh6 c�u da an nhftng bfta an gi6ng nhu cua nguai lon. M6i
ngay ngoai vi�c dung bua thong thuang , c�u con an vo s6 d6
an vG'lt.

Toi da tang h6i vi sao m9t daa tre c6 th€ beo nhu v�y ngay
ta khi con rat nh6. Toi v6n di khong phai la m9t ngllai hay tQC
m<;lch vao chuy�n cua nguai khac, nhung duang nhll dang ve
n�ng n� d6 cua c�u, th�m chi con g�p m9t chut kh6 khan trong
vi�c di l9i thi th�c m�c d6 l9i n6i len trong dau toi.

f)� nuoi dvang t6t con trai cua minh, toi da dting chfnh
phudng phap ma cha da ap dl;lng d6i voi toi, toi khong d€ con an
u6ng tuy thich, th�m chi c6 luc con gao kh6c len keu d6i, toi

�313 �
cCmg khong d(mg long, vi v�y vQ toi tht.tang n6i tai la m(>t ngt.tai
c6 trai tim s�t da. Nht.tng toi cho ding lam nht.t v�y se t6t cho con,
vi v�y m6i khi tOi nhin thay hanh vi buong long cua cac b�c cha
m� d6i vai th6i quen tham an cua tre, tOi tht.tang di tim nguyen
nhan trong van d� nay.

Cha cua Mike Stewart n6i voi tOi, vi ong va ba tU h6i trt.toc
da khong c6 con, mai cho d�n khi tu6i tac da cao moi c6
Mike Stewart nen vo cling yeu tht.tong va chi�u chu(>ng c�u. f)�c
bi�t la m� c�u, luon coi c�u nht.t ngQc bau trong suy nghi cua
chfnh minh.

Con cua hQ an nhCtng thu ngon nhat, m�c nhCtng thu t6t
nhat, c6 th� n6i la cham chut cho tre khong thi�u thu gi, nht.tang
nhjn tre h�t m\,tc. Chi can la thu d6 ma tre mu6n an, hQ d�u c6
g�ng lam cho tre b�ng dt.tQc moi thoi .

Cha cua Mike Stewwart la m(>t ngt.tai voi dang ve gay go.
Voi dang ve beo l9ch b9ch d6 cua c�u, hQ cting c6 m9t chut
khong hai long, nht.tng hQ chi cam thay dang ve beo u d6 chi c6
m(>t chut kh6 coi ma thoi. HQ khong h� suy xet r�ng s\.f beo m�p
d6 se trd thanh ganh n�ng cho c�u.

Vi qua beo nen Mike Stewart bi dam b�m gQi la "Th�ng m�p
u " , c�u khong nhCtng hanh d(mg V\lng v� ma cit.tang nht.t con
khong c6 each nao bat kjp trong khi cung choi voi dam b9n,
th�m chr c�u con bi dam b9n b�t n9t. M6i khi bi dam b9n uc hi�p,
c�u d�u ch9y v� nha kh6c l6c, pht.tong phap duy nhat ma cha m�
c�u giai quy�t d6 van la cho c�u an. HQ cho r�ng chi can cho c�u
an u6ng th�t ngon thi van d� se dt.t<;jc giai quy�t.

Mike Stewart vi qua thfch an u6ng d�n n6i ma m6i khi dQc
sach hay hQC t�p c(lng phai cam m(>t chut gi d6 c6 th� an dt.t<;jc (j

�314_]);:;
tren tay. Toi da tling hoi qua cha cua c�u tinh hinh hQc t�p, hQ
chi vua xoa dau vl.ta thd dai ngao ngan.

Khi Mike Stewart hQc hanh khong chuyen tam thi cha ID'?
l9i cho c�u chut k'?O hay m6n d6 an v�t gi d6. HQ cho rang lam
nhu v�y c�u se chuyen tam vao vi�c dQc sach, thl,ic ra d6 la m(>t
phudng phap rat sai lam. Bdi vi n6 khong chi gay gian do9n
hCtng thu hQc t�p cua tre ma con hinh thanh m(>t th6i quen tam lf
xau cho tre, tre se khong :9 thuc du<;'c vi�c phai hQc t�p t6t thi
moi nh�n du<;'c phan thudng ma cho rang chi can minh khong
hQC t�p cung se nh�n GU</C d6 an.

So sanh voi nhung dtta tre xap xi tu6i c�u thi Mike Stewart
khong chi hanh d(>ng ch�m ch9p, phan Ctng keo dai, hdn nua
thanh tich hQC t�p rat mo nh9t, khong c6 gi dang n6i.

Vi sao Mike Stewart l9i nhu v�y? Toi nghi rang holm tolm la
do sl,1 ngu ng6c cua cha ID'? c�u gay nen . HQ khong hi�u each
thuc giao d\lC tre, chi cho rang tre can an C�n uf>ng, V� Cd ban
khong b6i duang cac lo9i ti�m nang cho tre ngay tl.t nho.

NhCtng b�c cha ffi'? nhu v�y ding chi c6 th� t90 ra nhCtng
dua tre ng6c ngh�ch. Toi vo cling cam dn cha m<? cua minh, hQ
da slt d\lng phudng phap khoa hQc va chfnh xac d� giao dv.c toi
a� giup toi g�t hai GU</C thanh cong nhll ngay horn nay.

�315 _.F
Ciw:un.g 12
� Hulm(J {Qi tu s11 kbiem Wn
Nh flng nguai vi dc;ii se khong lc;im dt:mg n h flng uu di�m
cua ban than m1nh, hQ bi�t ch6 ma ban than m1nh han nguai
khac n h ung khong v1 th� ma khong khiem t8n.

Kh iem n h uang chfn h la m 9t mdm non t8t dfi!p, dung ddu

trong ch ucin m l:fc, c6 duc;tc phcim chdt dc;io due nay chiing ta se
c6 dugc n h flng n i�m vui bdt tQn .

1. tB.iiu .du:un.g 1:lzidt Ju;p ooi w

Ngay tu khi toi con nho cha m� da c6 nhCtng hanh d9ng tan
dt.tdng mang tinh tich ct,tc voi toi. Tuy nhien, toi van phai khuy�n
cao voi cac b�c cha m� r�ng: Khong nen bi�u dt.tdng qua muc d6i
voi tre, bdi vi bi�u dt.tdng mc?t each tuy ti�n nht.t v�y thi se mat di
tac d1,mg cua n6.

Cho du toi h9c rat t6t nhung cha chi n6i 6 mete "A, khong
,,
t6i . Khi toi lam vi�c t6t thi muc d9 bi�u dt.tdng cua cha d6i voi
toi c6 th� tang them m9t b�c. ong n6i voi toi: "T6t, con lam kha
llim, Tht.tc;:Jng d� nhflt djnh se rat b�ng long" , va khong baa gio
bi�u dt.tdng m9t each qua muc.

Khi toi d�c bi�t lam dt.tc;:Jc chuy�n g1 d6 Ion th! cha se om va
hon toi, nhung di�u nay khong xay ra tht.tong xuyen.

M\,lc dfch cua nhetng vi�c lam d6 cua cha toi d6 la mu6n toi
hi�u r6 dt.tc;:Jc nhCtng cai hon ma cha danh cha la vo cling dang
quy. Thong qua nhCtng cung b�c bi�u dt.tdng khac nhau, cha

� 316 ]);:;
mu6n toi hi�u m9t each sau s�c r�ng: St,t bao clap d6i voi nhling
hanh vi h..tdng thi�n d6 chfnh la ni�m vui ban than da hanh thi�n,
day la phan thv6ng lon nhat cl.ta Thu<1ng d�.

Bay gia, toi vo cling chu tr9ng toi muc d9 trong vi�c bi�u
dudng con trai minh, d� con khong W man, b6i vi sau khi tre da
c6 th6i quen W man thi vi�c thay d6i la vo cling kh6 khan.

H6i d6, cha d9y cho toi bi�t rat nhi�u ki�n thuc, nhung
khong h� thuc ep day la nhling ki�n thuc tren m�t v�t lf h9c, h6a
h9c d€ phong tranh s\f tl,t cao W d9i trong toi.

C6 le m9t s6 b�c cha m� se c6 each nhin nh�n khong d6ng

nhat, h9 thuang nhan m9nh va khoe khoang v� nhling phudng
di�n ma tre da lam du<1c ho�c nhling thu "Tre lam n6i tr9i nhat"
trvac m�t dam dong, di�u nay se clan d�n th6i tl,l man trong tre.
Toi vo cling lo l�ng, voi each lam nay c6 th� hoan toan lam tan
bi�n m9t dua tre v6n mang trong minh nhling ti�m nang.

Cha toi cho r�ng, nhling than d6ng khong trai qua m9t qua
trinh giao d\lc som ma chi dl,la vao nhling thu trai ban cho thi chi
la m9t hi�n tu<1ng t9m thai. Voi nhling than d6ng ki€u nay thi d�
dang bi mai man di. Day chfnh la "Than d6ng 10 tu6i, tai ta 1 5
tu6i, qua 2 0 tu6i la nguai thuang ", chfnh la hi�n tv<1ng du<1c n6i
d�n trong cau cham ngon tren. Nhling dCta tre c6 t6 chat t6t
nhvng s6 di l9i khong th€ thanh cong du<1c chfnh la do th6i tl,l
kieu tl,l d9i, ngong cu6ng v9ng tu6ng cl.ta chfnh ban than.

Khong c6 gi tren th� gioi nay dang s<1 b�ng th6i ngong
cu6ng, tl,l kieu tl,t d9i; th6i tl,t man da huy ho9i di thien tai.

Trang qua trinh tru6ng thanh cua toi, cha khong chi khong

�311]);:;
bao gio bi�u duang qua d9 vai toi, d6ng thoi cling khong d�
nguoi khac bi�u duang toi.

M6i khi nguoi khac bi�u duang toi, cha thuong khong d�
cho toi nghe duQc. D6i vai nhftng nguoi khong bi�t truac bi�t sau
gi ma van khong ngat loi khen ngQi toi, cha toi da cam dn va tU
ch6i chuy�n d�n tham cua hQ. Vi v�y, cha toi thuong bi mQi
nguoi nghi r�ng la m9t nguoi khong th�lU tinh d<;it lf, la m9t lao
gia ngoan c6. Nhung d� toi khong trd thanh m9t nguoi ngong
cu6ng, tt,t cao tt,t d<;ii, cha toi khong so do, tfnh toan truac nhftng
di nghi cua nguoi khac.

Cha giao dl,lc toi r�ng: Tri thuc c6 th� nh�n duQc st,t ton
sung cua nguoi khac, hanh thi�n c6 th� nh�n duQc st,t tan duong
cua ThtiQng d�. Tren th� giai c6 rat nhi�u nguoi khong c6 hQc
van, do v�y chi cAn nhin thay nguoi c6 hQc van li�n tan duong
khong ngat loi. Tuy nhien, Stj khen ngQi cua hQ l<;ii rat that
thtiong, d� CO dtiQC Va cling d� mat di, con Stj tan dtidng CUa
ThtiQng d� la do Stj tfch luy hanh thi�n mai c6 dtiQC. Di�u nay
khong d� dang c6 dttQc, vi v�y n6 la vinh h�ng .

Cha n6i vai toi, nguoi thfch nghe nhftng loi tan dttang se d�
dang phai chju n6i dau tu nguoi khac. Nguoi luon theo du6i st,t
binh phgm cua ngttoi khac ma vui hay bu6n la nguoi ngu ng6c
nhat. Nguoi bi nguoi khac lam t6n thuong va trd nen bi quan
dudng nhien la rat ng6c ngh�ch, nguoi chi vi m9t chut tan dudng
ma trd len v9ng tudng thi cang ng6c ngh�ch hon.

Hi�n nay, toi diing nhi�u phuong phap d� giao dl,lc con trai
minh tranh th6i tt,t man, kieu ng90 cua con, cha du lam nhu v�y
mat rat nhi�u cong sue nhung toi tin tudng r�ng nhat dinh cu6i
ciing con se g�t hai duQc nhftng thanh cong vien man.

-;::(_ 3 18 �
 Vt ngay tu nh6 toi da c6 du<;jc rat nhi�u thanh h,ru, CUQC
s6ng h6i d6 khong c6 nhi�u dua tre du<;:Jc m9i nguai tan dudng
nhi�u nhu tOi . D6i vai nhf.fng lai tan dudng d6, cha toi luon c6
gtmg d� toi tranh du<;jc Sl,1 S<;j hai, dSn d3.t toi nen khiem t6n ,
khong ngl.tng cau ti€n, khong du<;jc tl,1 man.

C6 m()t Ian ti€n si Seth, uy vien cua Uy ban Ton giao cac
van d� cua Harley da n6i vai cha toi : " Con trai cua ong kieu
ngc;io khong? "

Cha tOi n6i: "Khong, con trai toi khong kieu ngc;io m()t
chut nao" .

"Di�u nay la khong th�, c�u be gi6ng m()t than d6ng nhv
v�y n€u khong kieu ngc;io thi con trai cua ong qua th�t rat khac
thvang . C�u be nhat dinh se kieu ngc;io, kieu ngc;io d1ng la tt,.t
nhien " . O ng khong tin, mi�ng khong ngl.tng n6i toi la m()t nguai
kieu ngc;io .

Sau d6, cha toi da dva ong d€n tham tai, ong va toi ding
n6i vai nhau rat nhi�u chuy�n, cu6i ding ong ding hi�u du<;jc toi.

Ti€n si Seth n6i vai cha toi: "Toi th\,tc S\,t rat kham phvc,
con trai ong khong kieu ngc;io chut nao . O ng da giao dvc c�u be
nhv th€ nao v�y?" . Cha toi yeu cau toi dang d�y, d� toi giai thfch
each giao dvc ma ong da dling vai toi cho ti€n si Seth nghe .

Sau khi nghe xong, ong cam thay rat phvc va n6i: "Qua
thvc, n€u tht,.tc hanh each giao dvc th€ nay th1 tre se khong th� to
ra kieu ngc;io du<;:Jc, th�t st,.t vo cling kham phvc" .

Con c6 m<?t I§.n, m<?t thanh tra vien chinh thuc ten la
Clower d€n nha m()t nguai h9 hang cua toi d Chicago lam khach.
Truoc khi ong d€n Chicago, thong qua sach bao va m9i nguai
truy�n tvng da bi€t d€n cau chuy�n cua toi, sau khi d€n nha

� 319 ));;;
nguoi than ong cang bi�t r6 hon, bC:li vi nguoi than cua ong c6
m(?t m6i quan h� than thu(?c voi gia dinh chung toi, hi€u rat r6
tinh h1nh cua toi. Ngai Clower mu6n ki€m tra toi m(?t chut. D�
c6 duQc co h9i nay, ngai Clower da nho nguoi quen d6 moi toi
va cha toi cling d�n .

Cha toi nh�n loi moi d6, dua toi cung di.

Clower dva ra yeu cau mu6n ki€m tra toi. Theo thong l�,
cha toi ding yeu cau ong chap nh�n nhftng di�u ki�n cua cha,
tCtc la: " Bat lu�n la ki€m tra g1 cling duQc nhLtng khong duQc bi�u
duong toi".

Clower c6 sd truong v� s6 h9c, do v�y nhftng cau hoi ong

dua ra chu y�u v� s6 h9c.
l
Cha toi cap: "Chi can khong tan duong thi ki€m tra gi cling
khong thanh van d�" .

Sau khi da th6ng nhat, toi duQc gQi vao, man hoi clap
b�t dau.

Ngai Clower bM dau hoi tU nhftng van d� nhan tinh th� thai,
sau d6 di vao nhftng van d� mang tinh h9c van. M6i cau tra loi
cua t6i d�u khi�n ong man nguy�n . Sau d6 la d�n nhftng cau hoi
thu(?c ph9m vi s6 h9c - sd truong cua ong .

B6i vi, sd tntong cua toi cling la s6 h9c nen nhftng cau tra
loi cua toi khi�n ngai Clower VO cling kinh ng9c. M6i cau hoi , toi
luon dung hai, ba phuong phap d€ hoan thanh, cling tra loi cau
hoi theo yeu cau cua ngai Clower. D�n luc nay, ngai Clower da
khong gift aliQC binh finh ma da cat loi khen toi.

Cha toi nhanh ch6ng nhay m�t, ong moi ngling nhftng loi
tan duong d6.

� 32 0 ]);;
 Nhvng CUQC ki�m tra van cht.ta k�t thuc, do hai ngt.toi d�u c6
sd trt.tong v� s6 hqc, cang ki€m tra lc;ii cang ti�n them rat sau d�n
nhCfng dinh cao, cu6i cfing da d�n trinh d() ma ngai Clower kh6
c6 th� chuy�n ht.tang dt.t<1c.
Luc do, ong da khong th� w chu dt.t<!c ma da th6t len : " Ai
cha, c�u be da hon ta r6i" .

Cha toi nghi, th� nay thi h6ng r6i; li�n l�p tltc gi()i nt.toc
lc;inh: "Dau c6, dau c6, la do m:ta nam nay Carl nghe giang s6
hQc a trvang nen ghi nho r6 v�y . Ai nga hUn.g thu cua Clower
"

khong dttng lc;ii a do, l�i dua ra nhCtng cau h6i kh6 hon ki�m tra
toi : !'Ch�u hay suy nghi van d� nay, ngai Euler da suy nghi 3
ngay, kh6 nh9c l�rn moi tim ra cau tra loi d6, n�u chau c6 th�
t1m ra thI qua tht,tc qua tuy�t vai" .

Nghe thay cau n6i d6, cha toi da b�t dau lo l�ng.
l>ng khong Sc/ VI toi khong giai dti</C cau h6i kh6 d6 ma lo
lgng n€u tht;tc st,t toi c6 th� giai dap dt.t<!c cau h6i d6 thI w nhien
se trd nen kieu ng�o.
Nhvng cha toi van n6i m<?t each gt.t<1ng gc;io: "Dling lam cau
h6i nay" , bai vi ngai Clower khong hi€u chung ta l�m, e r�ng se
tai Stj hi�U lam CUa ong ay, cho rlmg cha toi Sc/ toi Se khong lam
giai dap van d� nay mai n6i nht.t v�y.
Cha toi chi danh lam ra dang ve nhin ng6 m()t each th� trQng.
Cau hoi d6 la m()t ngt.tai nong clan mu6n chia cho 3 ngt.tai
con trai rn<?t mi�ng dat, pht.tong phap la phan chung thanh ba
phan b�ng nhau, hon nila m6i phan phai c6 hinh gi6ng voi
manh d&t cu.

Sau khi ngai Clower da n6i r6 vfm d� thi h6i toi da tling
nghe n6i qua ho�c thay van d� nay tren sach Vd cht.ta. Toi tra loi

-;::(__ 3 21 _);:;-
la chtta thay bao gia. Ngai Clower n6i: "V�y thi cho chau thai
gian, chau tha lam xem" .

N6i xong, ong li�n keo tay cha toi vao trong phong, n6i voi
cha toi dmg: "Con trai ong VO cung thong minh, van d� nay ding
rfit kh6, toi mu6n d� c�u be bi�t dv9c tren th� giai nay con c6
van d� kh6 nhtt v�y ' d� c�u be di tim cau tra loi" .

Nhttng nhfrng loi d6 cua ngai Clowder vtta th6t len thi ti�ng
n6i cua toi da vang len: " Lam ra r6i c;i" .

"Th�t khong? ! " Ngai Clower villi th6t len villi lc;ii gan toi.
.

Toi giai thfch cho ong : "Ba phan la tttdng ti,t, hdn nua m6i
phan d�u tttdng ti,t so voi manh dau tien, phai khong c;i?"

Luc nay, ngai Clower n6i m9t each nga v\fc: "Trttoc day
chau da tttng bi�t tai cau h6i nay a?"

Toi vua nghe thay da c6 chut kh6 chju: "Khong bi�t. chau
khong bi�t" .

Nhin thay tinh canh d6, cha toi da khong th� d� yen
dtt9c nfta.

Ong dam bao voi ngai Clower r�ng: "Tat ca nhfrng gi con
trai toi lam, toi d�u bi�t ro. Van d� nay thl,fc Slj la lan dau tien n6
nhin thay, hdn nfta con trai toi tu truac tai gia khong n6i d6i" .

Luc d6 ngai Clower khong ngat lai tan dttdng tOi: "V�y thi
con trai ong da thfing ngai Euler, m9t nha dc;ii s6 h9c r6i" .

Cha toi xoa tay m9t luc, l�p tltc n6i: " Meo mu c6 khi vo
dttc;5c ca ran, day chi la trttong h9p ngSu nhien ma thoi" .

Bay gio ngai Clowder moi linh ng9 dtt9c 9 d6 cua cha tOi,
g�t dau n6i: "Dung v�y, dung v�y " . Sau d6 tham thi ben tai cua

� 3 22 _);:;-
cha toi : " Ai cha! Toi tht,tc st,t rat phvc phudng phap giao dvc cua
ong. Cach giao dvc nay thi bat lu�n con trai ong c6 nhi�u tri thuc
d�n dau cung khong bao gio kieu ng90" .

Toi rat tt,t hao khi nhetng each thuc giao dvc cua cha d6i voi
toi c6 du<;:'c thanh tt,tu nhu th� nay. Ong da tUng n6i vai tai nhi�u
l€m: Con nguoi bat lu�n thong minh th� nao, bat lu�n hi€u
chuy�n th� nao, c6 tri thuc th� nao n�u dem n6 so sanh vai
nhCtng di�u con chua bi�t. nhCtng gi cua Thu<;jng d� thi cCmg chi
nhu h<;it nuoc nho gifta d<;ii dudng bao la. Chi bi�t mc)t chut ki�n
thuc da trC:l nen kieu ng90 thi qua tht,tc vo cling dang thudng.
Nhetng loi do ngon ng9t, h<;i gi9ng d�u la gia d6i. Nghe n6i c6 q�
dang cuoi, nhung phan lan nhetng loi n6i phinh n!nh cua phan
lan nhCtng loi n6i d6i nay d�u la th6i quen cua nguoi doi. Vi v�y
n�u ai khong bat di de? tin tuC:ing vao nhetng loi n6i d6i nay thi se
tra thanh m9t ke h6 d6.

Khi toi con chtia tai 10 tucSi, mQt vai Sd trtiong CUa toi da
nh�n dtt<;:'c vo s6 nhCtng loi tan dudng cua m9i nguoi, luc d6 c6
mc)t suy nghi khong diing da anh huC:ing tai toi, d6 chfnh la toi
luon mu6n gilt gin dia vi "Than d6ng" cua minh trong mat m9i
nguoi. Vi lo9i hu vinh VO dvng nay da anh huC:ing tai toi, do v�y
toi suYt chut nua da buac lam vao con duong sai lam. Vi ngay tu
thoi kh�c d6, mvc dkh h9c t�p cua toi la mu6n d<;it du<1c nhetng
loi khen ng<;:'i ma m9i nguoi danh cho minh chu khong phai xuat
phat tU st,t hU'ng thu h9c t�p cua ban than. Vai tam 11 khong t6t
nay da khi�n toi tt,t kh6a chi;it chfnh ban than minh, khong gi6ng
nhu truac thuong xuyen ra ngoai vui dua. Cho du day chi la mc)t
giai do9n rat nho trong CUQC s6ng au thd, nhting toi hi VQng di�u

� 3 2 3 JI;:;
nay c6 th€ thuc tinh d�n nhftng b�k cha m� va nhftng dua tre
khac, do v�y toi mu6n vi�t l9i nhftng dieu nay.

Co m9t ngay, ngttoi b<;in cling chdi vai toi la James d�n tim
toi vai hi v9ng toi c6 th€ tham gia chuy�n du !!ch da ngo9i cu6i
tuan cung vai c�u. Vai SlJ d6ng 9 cua cha m1nh, c�u da d�n go
cLta nha toi: " Carl, Carl. Dang lam gi v�y? " . "Ta dang d9c sach,
dCtng lam phien ta" . Nghe thay ti�ng g9i cua James, toi da tra
lai m9t each bt.tc d9c. N�u la trttac day th1 toi da vui ve mo cl!a
cho c�u.

James nghe thay SlJ khong VUi CUa toi, ben h<;i thap gi9ng
n6i: "Lam sao v�y? Carl, toi d�c bi�t d�n thong bao cho b<;in bi�t,
chu nh�t chung ta se c6 h�n di chdi nhe" . " Chdi cai g1 ma chdi,
ta con phai d9c sach " . Toi cang tltc gi�n hdn. "Lam sao v�y, d�n
Clfa ding khong them md, nhttng ta van n6i d€ C�U bi�t, di hay
khong thi tuy c�u" . James n6i xong lien quay ngttoi bttoc di, tU
bttac chan cua C�U toi CO th€ nghe thay ca SlJ tltc gi�n trong d6.

Luc d6, cha da d�n phong d9c cua toi. Nghe thay ti�ng go
Clta CUa cha, toi van ngf>i trlfOC ban dQC sach , gia bQ nhtt rat
cham chi d9c sach , tht.tc ra tam trf toi da khong con tren ban d9c
nll'a r6i.

Nhin thay SlJ khong t�p trung cua toi, cha ben h6i: " Carl,
con da xem tai trang nao r6i?" . Toi v9i vang li�c mltt cu6n "Lich
sl! ttJ nhien" va n6i: "D�n trang 128 9" .

Cha cam lay quy€n sach va hoi toi n9i dung cua n6: "Trang
1 28 vi�t ve n9i dung gi? " . " Cai nay, cai nay . . . " . Toi ve can ban
khong xem, dttdng nhien khong th€ tra loi dtt<;jc.

Nghe thay toi tra lai nhv v�y, cha toi khong tuc gi�n, ong
chuy€n sang van de khac, "Carl, b<;in James d�n tim con, v1 sao

� 3 2 4 ]1:;;
con l9i khong md dta?" . "Con phai d9c sach , lam bai t�p, cac
bc;m ay chi bi@t choi ma thoi" . "Cac b9n thfch con moi toi tim con,
con d6i xll' voi James nhu v�y la khong ljch st/' . "Cac b9n toan
choi nhCtng tro chdi chting c6 9 nghia g1 ca, con khong mu6n
cung choi voi cac b9n y" . "V�y con cho r�ng chuy�n g1 moi la
chuy�n c6 9 nghia?" . "D9c sach, h9c t�p " . Toi tra loi m<?t each
dat khoat. " Hom nay con da d9c bao lau r6i?" . " Khoang 6 ti@ng
9" . " 6 ti@ng? Nhung con van (j trang 1 28 cua cu6n " Lich Slt tl,l'
nhien" d@n trang 1 28 n9i dung n6i gi con cling khong r6" . "Con
vua l�t vai trang" , nghe thay tOi tra loi nhu v�y, cha li�n hoi toi
n9i dung cua nhCtng trang phfa truoc, toi van khong tra loi dtt<;:'c.

" Carl, con giai thfch ra sao day?" . D6i di�n voi tinh canh
nay, toi bi�t m1nh chting con each nao c6 th� giai thfch dtt<;:'c.

Cha tOi l9i hoi: "Trang qua trinh con d9c sach ngay horn
nay, con cam thay vui ve khong?" . "Khong 9" . "Vi sao v�y" .
"Khong bi@t vi sao nfl'a, bai t�p cua may ngay horn nay duong
nhu rat kh6, cling khong th� nho r6 n9i dung, khong c6 dtt<;:'c
cam giac vui ve, nh� nhang nhu truoc day, con chi cam thay rat
m�t" . Toi dap . Cha n6i: "£)6 la do con h9c da qua lau r6i, con
nen nghi ngoi chut di" . Toi n6i: "Cha a, n@u con nghi ngoi, con
se l9c h�u, con d6n h@t sue vao vi�c h9c hanh chfnh la do con
van chua nam bat dtt<;:'C tr9ng di�m cua vi�c h9c ! " . Cha toi n6i
m9t each than tinh: " Carl, day chfnh la nguyen nhan tht,tc st,t clan
toi vi�c h9c cua con khong hi�u qua, n@u ti@p t\lc h9c nll'a, trinh
d9 cua con se khong ti@n len, d@n luc d6 se cang gay go hon " .
Toi hoi m9t each thuong tam: "V�y phai lam g1 day?" . Cha toi
n6i: " Cach t6t nhat chfnh la ra ngoai hft thd m9t chut khong khf
trong lanh, choi vui ve m9t luc " . " Nhung ma . . . " . Nhin thay dang
ve do dt,t khong <lat khoat do, cha da clan <lat toi: "Carl, le nao
con da quen nhCtng di�u truoc day cha tll'ng n6i voi con r6i hay

� 3 2 5 :F
sao, nguai bi�t chdi thi mai bi�t h9c! Chi khi h9c m(>t each vui ve,
nh'? nhang thi mai c6 th€ d<;tt du9c hi�u qua t6t! " . "£)90 lf nay
con hi€u, nhung n�u bay gia con di chdi thi con se cang each xa
hdn " . Cha toi n6i: "Yen tam di con trai cua cha, horn nay khong
phai d9c sach nCta, ra ngoai chdi di, hay nghi ngdi m()t ngay,
ngay mai nhat dinh con se thay kha hdn nhi�u" . Cho du toi van
con chut do dt,t nhung trong trai tim m1nh toi luon cho dmg cha
la m9t nguai chfnh xac, do v�y toi da nghe theo 9 ki�n cua cha .

Truac tien toi da d�n fim James, xin 16i c�u v� hanh d()ng
vua r6i cua m1nh, sau d6 chung toi di fim dam b<;tn cling chdi,
chung toi cling thao lu�n va phat bi€u 9 ki�n cua m6i nguai v�
ho9t d()ng cu6i tuan .

Toi nghi, da trai qua st,t nghi ngdi day du th! thanh trch h9c
t�p ngay mai cua toi nhat dinh se rat t6t, tinh than se t�p trung
h�t sue vao vi�c h9c. Ca nha chung toi da trai qua m9t dem day
vui ve trong bau khong khf han hoan nay.

Ngay d6, toi cang hi€u sau sac hdn cau n6i: Nguai bi�t chdi
mai bi�t h9c. Toi con hi€u ra m9t d<;to lf vai 9 nghia sau sac, bat
lu�n la ngtiai nao, n�u b<;tn VI st,t xuat chung, xuat sac cua ban
than m1nh ma ban than minh du9c d6i dai nhu than d6ng, de dau
cuai c6 ·nguai khac, v�y thi nhCtng di�u d6 se trd thanh ganh
n�ng than d6ng ct,tc Ian cho b<;tn.

� 3 2 s ]);:,"
CJw:ulU/ 13
�� Pbai c6 tO cbat tam lf (anlJ �nb
Tam h6n con nguai gi6ng n h u m ()t manh dat, mi@ng dat
d6 cho du trong tv n hien c6 phi n h ieu d@n may n h ung n@u
khong chju kh6 can h tac vii gieo tr6ng thl khong cho ra n h ilng
VI;' m ua t6t.

Dung khi la d9ng h,tc cua m9t con nguoi tfch ct,tc d�u ti�n.

Trong qua trinh giao dt.Ic toi, cha luon coi vi¢c b6i dvang va
phat tri�n dung khi la m9t n9i dung quan tr9ng. Bay gio, trong
toi da hinh thanh m9t quan di�m th� nay: OGng cam va kien
nhan se nh�n du<1c st,t ton tr9ng cua nguoi khac, y�u du6i va nhat
gan se bi nguoi khac khinh thuong.

Lo ltmg tre nh�n phai st,t t6n thuong ngoa1 y mu6n la

chuy¢n ma tat ca cac ong b6 ba mf? d�u lo lang d�n. N�u chi vi lo
lang phong tranh ma lam mSt di Cd hQi d� tre luy¢n t�p thi dGng
khi cung khong c6 each nao c6 th� b6i dvang du<1c.

Cha toi cho r�ng, nh\lng b�c cha mf? lam nhu v�y la bi�u
hi¢n cua st,t ich ki. HQ duong nhien se lo lang con tre se chiu st,t
t6n thvong, nhling st,t tht,tc CJ tang sau hon la v�n nhat tre c6 g�p
t6n thuong, tinh cam cua tre se ganh chju nh\lng st,t t6n thuong
lon hon .

Tren tht,tc t�. lo�i bi�u hi¢n nay la m9t d�ng bao v� tt,t nhien
cua cac b�c cha mf?. C6 th� n6i nhli th� nay, phai luy�n t�p dung
khf cua tre, tren thtjc t� la m9t dc;mg khao nghi�m d6i vai dung
khf tv than cua cac b�c cha m�.

Ngay tU nh6, toi da 9 thuc dt.tQC gia trj cua dung khf.

C6 m9t lSn, toi ding cac bc;m nh6 khac cling chdi tro chdi.
Khong can th�n bj b9-n lam chay mau d ng6n tay ' dau don VO
cling, thvc sv toi kh6 long c6 th� chju dt.t<;:'c. Nht.tng trong long
m1nh da tv n6i vai ban than m1nh, nhat djnh phai chju dlJng.
Cu6i cling, toi kien ct.tang d�n muc sap chay nt.tac mat, gia b9
nht.t khong xay ra chuy�n g}, ti�p h,lC cling VUi dlia VOi cac b9-n.

Sau d6, toi n6i vai cha dmg toi khong th� d� cac b9-n trong
thay dang ve y�u du6i d6 cua toi, m9t khi nt.tac mat da rdi th1 cac
b9-n se khong coi tr9ng toi nfta, c6 th� cung v1 th� ma cac b9-n se
khong cling chdi vai toi nfta.

Ngt.tai Anh v€ pht.tdng di�n nay lam tt.tdng d6i t6t. Cai g9i la
d6ng tl! quan trong trt.tang ti�u h9c cua h9 tht.tang xuyen t6 chuc
thanh nhCtng nh6m nh6 tham hi�m, sinh t6n trong moi trt.tang
khac nghi�t nht.t th�, ml,lc dfch h�t sue r6 rang chfnh la mu6n t�p
luy�n dung khf va long nhi�t tinh tham hi�m nhCtng sv v�t mai
cua chung, va ban linh sinh t6n trong moi trt.tang khac kh6 d6.

Trong con mat ngt.tai lon th1 d6 c6 th� la nhCtng chuy�n

nguy hi�m, cho r�ng khong thfch h9p vai tre. Tren thvc t� tre c6
th� CO quy€n, chi la cha ffi� xuat phat tlt S\j yeu tht.tdng Va thi�U
di S\j tin tt.tdng d6i VOi nhCtng nang ltjc CUa tre, di€u nay da can
trC:l tre di kham pha nhftng sv v�t moi, quen thu9c vai moi trt.tang
moi, tt.toc do9t di Cd h9i t\,f than luy�n t�p cua tre Ch.a tOj luon
.

cho r�ng, nhCtng dua tre don nh�n qua nhi€u sv yeu tht.tdng th1 tv
nhien Se CO nhtiQC di�m la mat di dung khf, dlng CO nhftng anh
ht.tdng khong t6t tai CUQC s6ng Cua tre.

� 3 2 8 _]);:;-
 M(>t nguai c6 du<;jc dung khi va long h,t tin hay khong la m<?t
nhan t6 quan tr9ng giup tre c6 du<;jc thanh cong hay khong. Cha
thuang n6i voi toi: " Con c6 th� lam du<1c! " . Di�u nay chinh la
mu6n khich 1¢ st,t tl,t tin trong toi, ong mu6n toi c6 du<;jc dGng khi
d� hoan thanh tat ca nhUng vi¢c ma toi mu6n lam.

D�c bi¢t khi 6 trong nhang moi tru.ons kh6 khan, long tt,t tin
chi�m giU m<?t vj tri d�c bi¢t quan tr9ng , con dung khi thuong
quy�t dinh st,t thanh b9i cl.ta st,t vi¢c. Cha m<? khong chu d<?ng
giup toi lam vi¢c bat lu�n la nhang st,t vi¢c kh6 d6i voi toi. Do
chinh la nuoi duang dung khi cho toi dam d6i m�t voi nhang
thach thuc, tu d6 nang cao hdn nua nang lt,tc lam vi�c d<?c l�p
cl.ta t6i .

Cha toi cho r§.ng, cha m<? qua bao b9c se lam tre mat di
dung khi Va Sl,t tl,t tin, CU lau clan nhli V�y, tre Se nay sinh tam lf y
l9i rat Ion, d6ng thai cho r�ng minh khong th� d(>c l�p lam vi�c,
khong c6 nang lt,tc.

St,t yeu thudng ma cha danh cho toi rat c6 chllng mt,tc, cha
chlia t(tng bao bQC qua ffiUC d6i VOi toi, ma luon nuoi dliBng nang
lvc d<?c l�p d cac phlidng di�n cho toi. can phai bi�t rang, nhUng
t6n thudng ngoai y muon Juan t6n t9i VO s6 trong th� gioi ben
ngoai, g�p m(>t chut chuy�n trfic trd la di�u khong th� tranh khoi.
D6i voi tre ma n6i, c6 nhang luc khong nen lgn tranh nguy hi�m,
phai h9c each d6i di�n voi n6, chju dt,tng n6 bdi vi nhling di�u
can phai chju dt,tng trong CUQC s6ng sau nay Se cang nhi�U hdn .
Do v�y, b6i duang long tl,t tin, Sl,t d<?c l�p va tinh than dGng cam
cho tre ngay tU nho la mu6n tre lam vi�c, s6ng t6t hdn trong
cu<?c s6ng sau nay.

C6 th� n6i m<?t each chfic chfin rang, m<?t cai dau g6i bi
thudng thi de dang trj li�u, con long tl,t tin khi da bi t6n thudng va

� 329 'F
dung khf khong duc;:Jc khdi gc;:Ji ra thi kh6 c6 th� thtJc hi�n tac
d1,mg thtjc S\f Cua n6 .

Cha toi khong bao bi�n mQi chuy�n, rat nhi�u chuy�n tre c6
th� ttj lam dLic;:JC m9t each rat t6t, di�u nay VO cung quan tr9ng.
Hay yen tam d� tre lam vi�c cua minh, d� tre nh�n thuc dLic;:JC
r�ng " Minh c6 th� lam duc;:Jc" , nhu v�y c6 th� giup tre b6i duang
long ttj tin va dung khi cua ban than.

C6 rat nhi�u b�c cha m� d� dang mllc phai sai lam trong khi
giao d1,1c tre chinh la truac tien luon gia djnh tre lam gi cung
khong t6t, cai gi cung khong can lam, do v�y luon ngan can
tre lam, tat ca d�u do hQ thay tre lam. Khong bi�t m9t chut gi,
tre se clan mat di long ttj tin vai chinh ban than minh, mat di tinh
tfch CtjC trong Vi�C fim hi�m, kham pha Va tfnh ttj giac ren }uy�n
cua minh.

D6i vai vi�c giao d1,1c toi , cha luon c6 gllng h�t sue tranh di
vao quan di�m sai lam nhu v�y, ong luon dung nhltng phudng
phap tich CtjC d� thuc dgy tinh than ttj giac lam Vi�C cua toi, trong
qua trinh hanh d()ng khong bao gia dling tu6i tac d� v9ch ra rao
can ngan cam toi khong lam Vi�c gi d6, tre nen hQC dLic;:JC ban
linh cua cu9c s6ng bat k� dja di�m va thai gian nao, th�m chi tre
c6 th� h9c khong t6t ho�c lam sai chuy�n nhung d9o Ii trong d6
cung gi6ng nhu nguai Ian h9c t�p lam vi�c, c6 thanh cong thi
cung se c6 that b9i, khong nen chi vi that b9i ma anh hudng d�n
gia trj phat tri�n toan b9 con nguai tre. Di�u then ch6t n�m d
vi�c tre c6 dam dudng dau d6i di�n vai that b9i hay khong, d6ng
thai khong anh hudng tai long ttj tin va dung khf cua tre.

Cha thuang khuy�n khich toi chu d(:mg lam vi¢c, khong bi�u
dudng toi qua muc, bdi vi khich I� qua muc se khi�n tre nay sinh
tam li kieu ng90. Toi ding rat tan d6ng voi quan di�m nay.
 Th\,fc ra, c6 nhili1g hie tre ding rat khong hai long voi each
bao v� qua muc cua cha m<?. C6 m()t d(ta tre da tUrig n6i voi cha
toi : "Chau hi v9ng cha m<? se khong truy hoi d�n muc chan td ke
t6c nhu v�y, luon bi€u hi�n cham chut tUrig ti m()t, nhu v�y lam
chau ch�ng con chut th€ hi�n nao truoc m�t dam bc;i n , duong
nhu chau la m()t dua tre vo nang v�y. Nhang bc;in nho khac c6
th€ lam duc:;:ic, chau l9i khong th€ lam duc:;:ic, nhu v�y th\,fc la
khong cong bang! "

Rat d� dang c6 th€ nhin thay rang, cha m<? cang sc:;:i tre cam
l9nh, ngan can tre lam nay lam nQ thi tre l9i cang to ra kh6 chju,
trong tam khong c6 duc:;:ic can bang, c6 luc con sinh ra tam
lf phan nghjch, di lam nhili1g vi�c ma cha m<? khong cho phep
tre lam .

Cha thuong nhan m9nh voi toi nhi�u Ian rang, nhili1g vi�c
ma ban than tre c6 th€ w lam duc:;:ic thi hay d€ chung w di lam,
nhat quy�t khong duc:;:ic lam thay tre. Day la m()t chuSn t�c quan
tr9ng . S\,t giao dl,lC cua cha d6i voi toi luon duc:;:ic lam theo can cu
tren chusn t�c nay.

Lam thay tre nhili1g vi�c ma tre c6 th€ lam duc:;:ic la s\f sai
lam rat lon df>i voi tfnh tich C\,fC lam Vi�C CUa tre, bdi Vl lam nhlf
V�Y Se lam tre mat di Cd hQi th\,fc ti�n, nhlf v�y se bang VOi Vi�c
n6i voi tre rang: "Ta khong tin tu6ng vao nang l\fc va dung khi
? "
cua con .

Nhu v�y tre se cam thay nguy hi€m, khong an toan . Cam
giac an toan la m()t buoc vang chilc trong vi�c tre c6 th� dung
chinh nang l\,fc cua minh d€ Cfng ph6 VOi nhUng van d€ can Xlt lf.
N�u tre khong t\,t tin thi cam giac an toan c6 th� c6 duc:;:ic tu dau?

�331 Jt:;-
 Cha cua Turner da qua dai. M� cua c�u VO cling yeu quy
c�u. Khi Turner dtt<;:'c 4 tu6i, m� c�u van dut cho c�u an ca ngay,
mi;ic qu€m ao va di giay cho c�u. Khi turner da Ion len m9t chut,
c�,u van khong th� tlj an, khong th� tlj mi;ic quan ao va tlj cai CUC
dtt<;:'c, cfmg chlmg tlj minh di giay dtt<;:'c. Nhftng bc;m nh6 xSp xi
tu6i voi c�u lam nhftng vi�c nay rSt t6t, so voi dam b<;m th1 c�u
qua thtjc rat long ng6ng, hdn nfta con rat dang thttdng . C6 ngttai
n6i voi m� cua Turner, hay d� c�u h9c each lam nhftng vi�c ma
ban than c�u c6 th� lam dtt<;:'c bC:li vi nhftng c�u be Ion nhtt c�u
d�u c6 th� ttj m1nh m�c quan ao va di giay. Nhttng m� cua
Turner l9i n6i: "Toi rat yeu con trai m1nh, c�u be bay gia la tSt ca
cua toi, toi finh nguy�n hi sinh nhi�u hdn nfta cho con " .

Ngttoi m� t6t bt,mg nay l9i khong bi�t dtt<;:'c r�ng, lam nhtt
v�y se rat c6 h9i cho Slj phat tri�n cua tre. Tren thtjc t�, finh yeu
cua co danh cho con chfnh la slj dang thttdng ma co danh cho
con . Co cho r�ng m1nh la m9t ngttoi m� t6t, co dang hi�n tat ca
cho con m1nh ma l9i khong bi�t dtt<;:'c r�ng ' each lam cua co tren
thtjc t� chinh la dang n6i voi tre: Con la m9t daa tre vo dt,mg,
khong c6 nang ltjc, khong dtt<;:'c. Nhftng finh yeu qua muc nay
thttong clan toi nhftng hi�u ltng trai chi�u. Do v�y, Turner da sinh
ra tfnh y l9i, cai gi c�u ding khong mu6n lam, cGng chlmg mu6n
h9c bat k1 cai g1, chi vili dau vao chdi dlia. Hanh vi VO tu d6 cua
m� Turner tren thtjc t� la vo cling ich ki, bC:li v1 co da b6 qua m9t
Slj thi�t y�u trong qua tr1nh trttdng thanh t\.j than Cua C�U be.

Sau khi Turner da trttC:lng thanh, ngttai m� nay van nhtt v�y,
khong ngling lam giup c�u m9i vi�c. Vi�c nay khong bi�t lam,
vi�c kia khong mu6n h9c cang khi�n c�u khong th� �t kip ngttoi
khac, th�m chi coi minh la m9t ngttoi vo nang, khong c6 dung
khi cling chdi voi cac b9n nh6 khac.

� 33 2 _F
 NhCtng dua tre nhu v�y khi phai d6i di¢n vai m9t th€ giai 19
lam se khong c6 chut chuSn bi nao.

Cha m� mu6n lam thay tre nhCtng vi¢c ma tre c6 th� lam
duc;:ic th! chinh la dang n6i vai tre, h9 m(;lnh hdn , linh ho9t hdn
tre, nang Ive cling lan hdn tre, h9 c6 nhi�u kinh nghi¢m va quan
tr9ng hdn tre. B9n h9 th� hi¢n sv vi d<;li cua mlnh truac m�t tre
va sv md h6 cua tre. NhCtng dCta tre trlldng thanh vai each giao
dl,lc nhu v�y tuy c6 th� c6 than h1nh cao to, xinh d�p nhung l9i
nhut nhat, sc;:i s¢t, thi€u di nang Ive va sv dling cam. Tre mat di
nang Ive d<?c l�p, nhu v�y lam sao c6 th� gay dvng duc;:ic m9t
tlldng lai t6t d�p?

M� cua toi da lam rat t6t trong vi¢c b6i duang toi lam nhCtng
vi¢c ma ban than mlnh c6 th� lam duc;:ic.

Khi toi h9c duc;:ic each tv mlnh c6 th� mi;ic quSn ao, m� da
d� tai tv lam chu khong lam he?. M9t mi;it m� vCra lam mau, m9t
mi;it nhln tai m�c da dilng chua. M� khong thuc gil,lc toi ma n6i
m9t each ch�m rai rang: " Con c6 th� tv m�c duc;:ic, cu lam tu tu,
n€u khong duc;:ic, m� se giup con. Con quen rang, con da la m9t
c�u be lan r6i hay sao" . N€u tai vgn kien tr! n6i rang mlnh khong
th� tv lam duc;:ic, m� cling khong d� 9 d�n nhCtng di�u d6 ma ti�p
tl,lc khuyen nhu toi: "Con nhat d!nh c6 th� tv minh lam duc;:ic. M�
nh�m mM, bM tay l9i xem con c6 th� tv mlnh m�c khong" . Luc
d6 toi c6 th� ti�p tl,lc lam, cGng c6 th� se kh6c Sm len, khong n8
Ive lam bat kl di�u gl rn1a . Luc d6 m� se khong d� 9 tai tai rn1a,
khi toi phat hi¢n vi¢c kh6c l6c cua toi khong th� keu gQi SV d6ng
finh cua m� th! toi Se ti�p t\,lC dva vao SUC minh d� giai quy�t van
d� cua mlnh. Sv thvc da chCtng minh, toi da nhanh ch6ng h9c
duc;:ic each tv mi;ic quan ao.

� 3 3 3 ]);:;-
 Cha m� b6i cluang cho toi 9 thuc d(k l�p ngay tu nhiing vi¢c
nho nhat.

a nuac Due, vao thoi c6 d9i, nhiing tre em duc;c d6i Xlt nhlf
nhiing nguoi Ian d<?c l�p. Nhiing quy t<?c thuong d@ nhiing dua
tre cua minh d�n nha m<?t nha quy t<?c d toa thanh khac d@ ttJ
h9c each lam m<?t ki si chan chfnh. HQ cho r�ng, trong qua trinh
trudng thanh d<?c l�p xa nha c6 th@ giup tre c6 duc;c nhiing t6
chat va ki�n thuc ma m<?t ki si nen c6. Tu d6 c6 th@ thay r�ng, slj
coi tr9ng d6i vai 9 thuc d<?c l�p cua tre la m<?t truy�n th6ng t6t
d�p cua clan t<?c Due, di�u nay dong m<?t vi trf quan tr9ng trong
Slj phat tri@n CUa clan tQC Va qu6c gia.

ThtJc ra, xem xet ki luang d@ tre trudng thanh trong ph9m "' .
nang ltjc va di;ic di@m tfnh each cua m<?t nguoi vi thanh nien cling
chfnh la buong tay d@ tre di luy�n t�p, thach thuc vai kh6 khan,
d@ nuoi cluang phSm chat tlj l�p tlj Cl.fang cua tre, 9 thuc truy�n
th6ng nay van dl.fc/C luu truy�n cho d�n ngay nay, trong CUQC
s6ng cua chung ta c6 rat nhi�u b�c cha m� th�m chf cho r�ng
di�u nay con quan tr9ng hdn vi�c truy�n tht,I ki�n thuc cho tre.
Cach nghi nay nen duc;c ung h<? m<?t each tfch ctjc. Cha da giao
clvc toi nhu v�y.

Khi tre cam thay bat an, vo nang va vo ltJc se c6 th6i quen
ban nang fim d�n stJ v6 v� cua cha m�, tre bi�t r�ng finh yeu cua
cha m� se giup tre them am ap va duc;c ung h<? . Do v�y, d@ dam
bao c6 th@ nh�n duc;c cam giac yeu thudng thoai mai nay tlt dftu
d�n cu6i, c6 m<?t s6 tre da luon d@ di@m tlja v� finh cam len vai
cha m�. Con nhiing nguoi nay d6ng thoi vai vi¢c th@ hi¢n ra
quy�n d<?c l�p trong lanh dia finh cam cua ban than minh cling
khong th@ khong nh�n nhiing Slj chi ph6i finh cam CUa nglfoi
khac d6i vai ban than minh.

-;::(_ 3 34 _F
 C6 m9t s6 nguai g�p sv can trCJ tam Ii v� phudng di¢n nay,
v� m�t finh cam thuang dva vao nguai khac. BC3i vi tre kh6ng c6
cam giac cai toi, ban than minh khong th� dap ililg dSy du sv
sang t9o tam Ii cho chfnh con nguai minh. Nhfrng nguai nhu v�y
thuang dva vao cha m� ho�c nhfrng nguai c6 quy�n uy khac d�
tu duy va hanh d9ng. Cam giac cai t6i cua nhfrng nguai nhu v�y
tren thvc t� la sv phan ltng cua nguai khac, hdn nua do sv kf sinh
trong th� gioi tinh than cua nhfrng nguai nhu v�y nen m9t khi h¢
th6ng quy�n Ive ma hQ dva vao bi S\lP d6 thi hQ se thuang bi rdi
vao m9t lo;;ii canh gioi tuy¢t v9ng va nguy hi�m.

Cha t6i cho r�ng, nguai thl,fc sv c6 tinh thSn d<?c l�p se c6
m9t nhu csu manh li¢t voi 9 thuc cai toi cua minh, h9 se khong
dva vao sv y l9i th� nay, th� kia d� hinh thanh nhfrng dv dinh
mang tfnh d�c trung cua ban than minh , dua ra quy�t dinh cua
chfnh ban than hQ, phudng huong minh thvc hi¢n se clan d�n
d9ng cd va ki lu�t ma hQ tv ban ra. " Nhfrng con nguai vi d9i l�p
chf d� dap ililg chfnh ban than minh, chu kh6ng phai lam thoa
man nguai khac" .

Do lo9i tfnh luai nhac nay v� tudng d6i ma n6i se cang c6

tfnh che d�y, do v�y se cang dua ra nhfrng yeu cSu cao hdn d6i
voi cha m�. Cha m� nhat dinh phai truy van tinh yeu cua minh
d6i voi tre trong d6 li¢u c6 nhfrng thanh phSn nhu th� nay hay
khong: Van luon bi�t r�ng nen d� tre dQC l�p, nhling do S<;j mat
tre ma luon hi VQng CUQC sf>ng cua tre Se CJ trong tr9ng thai ma
hQ da.silp d�t va b6 trf cho tre.

Thay th� tre lam qua nhi�u vi¢c se khi�n tre mat di Cd h9i
luy¢n t�p va thl,fc ti�n. Day la di�u c6 th� d� dang thay du<;:Jc.
Khong chi nhu v�y, cang nghiem tr9ng hdn d6 la lam thay tre
qua nhi�u vi¢c tren thvc t� chfnh la dang n6i voi tre r�ng: Tre
kh6ng bi@t lam bat k1 vi�c g1, tre nhat dinh phai dl,ta vao cha m�
n@u kh6ng se kh6ng s6ng n6i. Nht1ng daa tre Ion len trong m6i
tntong nhu v�y, m9t khi buoc vao xa h9i th1 chi bi@t nghe theo,
tlm ki@m st,t giup da 6 kh�p m9i ncJi. Tuy ngoai gia d1nh kh6ng
th� tlm thay sv giup da theo ki�u cha m� , 9 thuc d<?c l�p th1 cang
dling n6i d@n, di�u nay tren tht,tc t@ chinh la lam hc;ti ire.

Trong qua tr1nh giao d9c toi, cha rat coi tr9ng vi�c b6i
duang tinh than d<?c l�p cho t6i. Khi t6i vua sinh ra, mbi chi la
m9t dua tre scJ sinh da ngu tren n6i m9t each d<?c l�p, chu khcmg
phai trong vong tay b@ �m cua m�. Thai gian bu sua cua toi
dttQc quy dinh m9t each nghiem ng�t, n�u khong d�n thoi gian
quy djnh, cho du toi c6 kh6c l6c am I, m� toi cling kh6ng cho t6i
bu sua.

C6 ngttoi se cho r�ng nht1ng hanh vi d6 c6 chut cling fihiic:

Tren thtjc t� . vi�c giao d9c va luy�n t�p tinh than d9c l�p cho tre
ngay tU nho la m<;>t di�u vo cung quan tr9ng. Thvc ra, nht1ng slj
quan tam qua nho nh�t thuong se lam giam di nang ltjc cua tre,
d6ng thoi cling khong hoan toan d� tre ti�p nh�n. Tre khi buck
vao thai k1 thi�u nien thuang xay ra xung d<;>t voi cha m�, c6 m9t
sf> trttong hQp con nay sinh phan khang df>i VOi Slj quan tam CUa
cha m�. Tre khong tlnh nguy�n d� nguai khac thay tre la m<;>t
dua tre VO nang, VO ltjc, tre CO nhu cau th� hi�n ro Slj tcSn tc;ti Cua
m1nh truoc nguai khac, th� hi�n ra nang ltjc cua m1nh, slj bao
b9c cua cha m� Se tlj nhien trd thanh St! phan khang CUa tre.

/,, ,,,, ' .n.a.nq. 1.u:c ....t.., LlAf-1-

3. llim "-"'-'IJf-I
,,,
�

.
,. ;{,,.. n.hiut. 1.d.m Ji .dw w
•

Tu quy lu�t tru6ng thanh cua m<;>t ngttoi binh thuang c6

th� thay, cang trong nht1ng di�u ki�n khong thu�n lQi, nhi�u
tr�c trd thi cang d� ren luy�n 9 chi, nht1ng hoan canh thu�n lQi
dttcJng nhien c6 th� t90 ra nhan tai thi trong nht1ng nhan tai

� 33 6 :F
 cang c6 kha nang dtt<;'c t9o ra trong nhftng nghjch canh . Nguai
dtt<;jc tOi luy�n, trtidng thanh trong nghjch canh cang c6 nang
h,tc sinh t6n va nang h,tc c9nh tranh m9nh me. BC:ii vi nhftng
nguai phan dau vttdn len trong nghjch canh se c6 nhftng kinh
nghi�m v� that b9i ding nhv thanh cong , thanh cong se d�t
· n�n m6ng can ban trong st,t that b9i, do v�y se cang phan chan
hdn khi phai d6i di�n voi trac trC:i va nhftng kh6 khan khong
ngling truoc mat.

Mu6n tre c6 dtt<;'c nang lt,tc day du d6i di�n voi nhftng trac
trd truoc m�t thi nhat thi�t phai ren luy�n tam lf chap nh�n cha
tre ngay tu khi con nh6.

Trac trd chinh la nhftng kh6 khan va that b9i. Dttdng nhien,
day la van d� khong d� chju gt, bdi Vl n6 khi�n nhu cau CUa b9n
khong dtt<;jc dap (tng day du ho�c kh6 c6 th� dap (tng day du.
Nhung d6i voi nhftng Rgttai khong gi6ng nhau ma n6i, n6i m9t
each chinh xac la d6i voi nhftng nguai c6 pham chat 9 chi khac
nhau ma n6i th! trac trd c6 9 nghia khong gi6ng nhau.

Cha thuang n6i voi toi, cu()c dai cua m9t con nguai se g�p
phai nhi�u kh6 khan va trac trC:i, nhung nhat thi�t can phai trC:i
thanh m9t nguai kien cuang. Nguai c6 nang lt,tc chap nh�n tam lf
kem se d� bi kh6 khan vili lap, con m9t nguai kien cuang thvang
tlm ra con duang thanh cong tu trong st,t kh6 khan d6. Cha toi
giao dl:lc toi nhat thi�t phai h9c each chap nh�n that b9i,
n�u khong se vinh vi�n khong th� hlnh thanh tam li can b�ng
dtt<;jc. Cha d9Y toi phai h9c each chap nh�n nhftng tac d()ng cua
m�t trai ma that b9i mang d�n, d6ng thai phai dung cam d6i m�t
voi n6.

Cha n6i voi toi, d� tranh vi�c that b9i ma lSn tranh cong
vi�c chinh la nhftng thu khong bi�n d6i, ngoan c6 nhAt trong tinh
each thap kem nay. Nhftng dLta tre khong tat d�u nht.t v�y, chung
thong qua st,t tU chai vai vi�c h9c d� tranh phai thi ctt. Cang nhv
v�y th! st,t tt,t ti trong long cua nhftng dLta tre d6 cang tang cao
hdn. Nhftng dLta tre khong ngoan nay da tlm ra nhftng li do rat
chinh dang cho each nghi mu6n lua dai nguai khac cua chung,
chung thvang n6i nhftng lai hoa mi, hQ thap nhftng vi�c ma ban
than mlnh khong muan lam ho�c da kich nhftng ngt.tai dang
khong ngttng phan dau. Chling se tv an ui mlnh r�ng "That bQi"
la bi�u hi�n cua m()t cai cay d()c l�p, bi�u hi�n cho m()t tich each
kien ct.tang, tU d6 mt.t<1n ca tv tQo cho mlnh m()t cam giac tt,t hao
gia tQO.

Cha luon glmg sue giao dt,lc giup toi hi�u dt.t<1c m()t dQo li:
PhQm l6i, th�m chi that bQi d�u la con dvang tat y€u d� clan tai
thanh cong, di�u then chat chinh la phai dac toan b9 st,t n6 lt,tc
cua ban than mlnh d� thay d6i sai lam d6.

Cha n6i vai toi: Bat lu�n trong trt.tang h<1p nao cung khong
th� ht.tac vao con dt.tang ct,tc doan. C6 m()t sa tre thich di vao
con dt.tang ct,tc doan, th�m chi lam t6n tht.tdng chinh mlnh d�
tranh that bQi, bdi Vl nhftng tre d6 S<;j khong th� clap ltng dti<;jC
nhftng kl v9ng cua cha m'? va thay co, lo lling, th�m chi khung
hoang v� tinh than. Trang thai thi€u nien, each thuc ph6 bi€n
nhat CUa cam giac S<;j hai khi phai dai di�n vai that bQi chinh la
rt.t<;ju che va danh nhau. Cha toi cho r�ng, nhftng hanh vi d6 d�u
bat dau d tre sau khi d d() tu6i khong d� 9 d€n ngt.tai khac, nhat
la d6i vai each nghi cua chfnh ban than minh , va khong phai la
ngau nhien.

Nhi�u kinh nghi�m da cho chung ta bi�t r�ng, chi can b6i
dt.t6ng long dung cam, S\j kien ct.tang , tam li tt,t t\,1 tin cho tre ngay
tU nho, dung nhftng each thuc nht.t giai thich, tin nhi�m, khuy€n

� 33 8 _);;
khich, giao hoa d� giup da tre, v�y thi m<?t vai hanh vi ct,tc doan,
khong t6t tt,t nhien c6 th� tranh dvQc.

Cha toi cha r�ng, sv lua g9-t cai tOi cua con ngvoi la vo dlng
vo t�n , �o v�y ong giao dl,lc toi lay hi�n thvc lam cd sC:J d� ti�n
hanh tv duy la vo cling quan tr9ng. M<?t nglloi chi khi d6i di�n voi
hi�n thvc moi c6 dllQC nhCtng thanh t\[U. C6 rat nhi�u nglloi
khong th� d6i di�n voi hi¢n tht,tc, ca ngay chim dam trong nhCtng
huy�n tvC:Jng chfnh la m9t d9ng tam lf tr6n tranh tht,tc t9-i.

Tuy nhien, con ngvoi luon kh6 tranh kh6i tam lf tr6n tranh
hi¢n thl,tc, nhllng nhSt thi�t phai h9c each d6i di¢n voi hi¢n thl,tc.
Cha toi thvang giao dl,lC toi nhll v�y ' ong luon c6 gang d�
nhCtng hanh vi cua toi vCta mang l9i lQi ich cha toi ding nhv cha
ngvai khac.

£)� giup toi tranh kh6i vi¢c hinh thanh tam lf lua g9-t, cha
giao dl,lc toi cSn phai can cu theo thvc t� cua th� gioi d� nh�n
thuc v� n6, d6ng thai dva ra nhCtng phan Ctng va quy�t dinh
thfch hQp .

C6 nhi�u b�c cha m� da khong giao dl,lc tre cac ki nang v�

phlldng di¢n nay, trai l9i giao dl,lC tre khong nen d6i di¢n VOi hi�n
th\[c. C6 m9t s6 ngvai luon mu6n bao v¢ tre tranh kh6i nhCtng
tac d<?ng tU nhCtng hi¢n tht,tc tan kh6c cua th� gioi ben ngoai, k�t
qua la cang lam tang them tam lf tr6n tranh trong trai tim tre.
Trang con mat cua cha toi thi nhCtng ngvoi cha ngvoi m� nhv
v�y da gay nen nhCtng h�u qua khong t6t cha tre trong vo hinh
trung, c6 th� n6i d6 la m9t d9ng t9i ph9m .

Cach lam ma cha toi thvang ap dl,lng voi toi d6 la: Bat lu�n
c6 bao nhieu dau kh6, ong d�u giup toi nhin chinh di¢n vao st,t
thvc. Khi cha toi giai thfch sv thvc d6 cha toi nghe, d6ng thai

-;(__ 3 3 9 ');;
cung di;ly toi each giai quy�t van d� d6, toi da dan hi�u ra r�ng:
Toi c6 nang h,tc d6i di�n va (tng ph6 voi nhftng thu d6 bat lu�n la
trong hoan canh kh6 khan Cung C\fC hon nfta.

!/.. (/).imq. fJW dt.ui "tBl.nJt 1inlt Jrµ " .n.uDi .du:bn.q. Ui .cJu1i him Ji
dw W
Chung ta bi�t r�ng, bat lu�n con nguoi c6 bao nhieu nang
lu<;Jng cung khong c6 each nao c6 th� nhSc minh len du<;Jc, con
nguoi phai chi�n thllng voi chfnh ban than minh khong phai la
m(>t chuy�n d� dang gi, hon nfta phai chi�n thltng chfnh ban than
minh chfnh la s\f kh6ng ch� thanh cong d6i voi chinh ban than.

Kh6ng ch� cai toi cua cam xuc la m(>t t6 chat can ban can
c6 cl.ta m6i con nguoi, cling la m(>t trong nhftng nhan t6 huong
tOi tam li trudng thanh hon cua con nguoi. Cha toi cho r�ng,
mu6n tre h9c du<;Jc each cam xuc thi nhat thi�t phai lay phuong
phap giai quy�t tinh cam can ban"Lly d<?c trj d(>c" d� tim ra loi
giai cho nhftng van d� tinh cam d6.

Cha da tttng dung tro choi voi ten g9i rat keu la " Binh tinh
trd lc;ii" d� giup toi ren luy�n nang Ive tv kh6ng ch� cai toi cl.ta
ban than minh.

Cha cho r�ng khi ong cung choi tro choi "Binh tinh trd lc;ii"
voi toi, n6 CO th� giup toi d6i ph6 voi S\f lam phi�n CUa ngLtoi
khac. Quy tltc cua tro choi nay la yeu cau nhftng nguoi tham gia
trong rrn)t thoi gian nhat djnh di chuy�n m<?t cay tU trong dam
g�y g6, lam sao d� khong anh httdng toi nhilng cay g�y con l9i.

Tuy n{>i dung cua n6 rat ddn gian nhling doi h6i St/. �p
trung h�t SUc S\t chu 9 cua minh, nang Ive ph6i h<ip cac d9ng tac
cung phai th�t nhip nhang, mvc dich la mu6n d9y cha toi ki nang
bi�t each kh6ng ch� cam xuc. Khi toi choi, cha toi c6 th� d(tng

� 340 ]1;;
ben cc;i.nh dung nhi�u each thuc d€ ch9c cvai toi, nhvng khong
d\mg vao toi. M6i lAn lay ra m9t cay g6, m6i ngvai se gianh dvQc
m9t di�m, n€u phVdng phap ch9c cvai khong phat huy tac d\mg
gi thi Se gianh_dVQC hai di€m .

Toi cho rllng, tro chdi nay phat huy tac d\mg tfch qtc trong
vi�c ren luy�n cac ki nang kh6ng ch€ tinh cam cho tre. Khi tre bi
ngvai khac ch9c cvai, chi n6i vai tre lam th€ nao la khong du,
d6ng thai vai vi�c d6 phai n6i cho tre bi€t each kh6ng ch€ cam
xuc cua minh.

Ren luy�n d€ tre nh?m thuc va hi€u dVQc phan Ctng cua
cam xuc tren con ngVoi cua chinh m1nh la VO cling quan tr9ng,
nhV v�y tre Se dftn hQC dVQc each kh6ng ch€ cai toi cua chfnh
ban than.

Khi tre tac gi�n, m�t mlli do len, toan than cang thling, Ci
vao trc;i.ng thai cang thling qua. d<?, d�u c6 nhftng bi€u hi�n ra tren
b� m�t cam xuc, trc;i.ng thai Cd th€ ding nhv tu th€. Con phVdng
phap t�p luy�n thanh cong cua "B1nh tinh trC:J lc;i.i" chinh la phai
khi€n tre trvac tien nh�n thuc dvQc nhftng dau hi�u d6, sau d6
thong qua nhftng each thuc nhv hit thC:J th�t sau, phan tan st,t chu
9 d€ giup toan b9 cd th€ trC:J v� trc;i.ng trai tran tinh.
C6 dvQc nang lt,tc kh6ng ch€ t6t, tre se nh�n thuc dung v�
ban than minh, d6ng thai ding c6 th€ tach minh khoi st,t phi�n
nhi�u tu moi trvong xung quanh, dl.tng trc;i.ng thai tam lf thong
thai nay d� d6i di�n vai nhftng van d� khong t6t, chu khong tuc
gi�n n6i sung len. Di�u nay d�u c6 tac d\mg rat t6t d6i vai vi�c
hQC t�p Va CUQC s6ng CUa tre sau nay, df>ng thoi ding du SUC giup
tre di�u hoa, xtt lf t6t nhftng m6i quan h� gifta ngvai va ngvai
trong CUQC s6ng cua tre trong tVdng lai.

�341�
 Ton chi giao d1,1c cl.ta cha t6i d6 la nuoi duang m9t nhan tai
toan di�n, di�m nay da duc;:ic n6i qua C:l tren. Cha toi da d�c bi�t
vi�c b6i duang v€ phudng di�n nay trong qua tr1nh giao dl,lc som
cho toi . Chi can la nhCtng thu toi mong mu6n th1 ong luon c6
gang h�t sue d� clap ang di€u do cho toi . Chi can la nhCtng
chuy�n c6 lc;:ii d6i voi st,t phat tri�n cua toi th1 ong se khong phan
d6i, cung khong hc;m ch� chuy�n nao d6 cl.ta toi.

Rat nhi€u cac b�c cha m� luon nuoi hi v9ng r�ng tre se trC:l
thanh nhan tai nhu trong tuC:lng tuc;:ing cua m1nh, ngay tu som da
ch9n ra nhCtng phudng huong chuyen bi�t cho tre, nuoi duang
tre dt,ta tren sC:l thfch cua chfnh ban than m1nh, di€u nay ct,tc k1
khong c6 lc;:ii d6i voi st,t phat tri�n lanh mc;mh cua tre.

C6 m<?t s6 b�c cha m� do m1nh thfch mon ngh� thu�t nao

d6 ma da bat tre phai hQc theo, vf d\l nhu h<?i hQa, am nh9c, can
ban khong d� 9 toi cam nh�n cua tre, cung khong bi�t dung
nhCtng phudng phap c6 hi�u qua va chfnh xac d� d�n <lat tre.
Ca.ch lam nhu v�y chi khi�n tre them phan cam, con c6 kha
nang lam cho nhCtng sC:l thfch v6n c6 cl.ta tre bi vui lap. M6i Ian
nh1n thay nhCtng b�c cha m� ng6i trong tre hQc clan th1 cha toi
d€u cam thay rat bu6n. O ng cho r�ng, nhetng dua tre nay v€ can
ban khong phai dang don nh�n st,t giao d1,1c ma dang chiu st,t mai
man. Ngay tU nh6 da phai hQc hanh trong st,t dau kh6, v�y th1 v€
sau nay lam sao tre c6 th� nhi¢t tinh hQc hanh day? NhCtng dua
tre phai cam but quet mau duoi don roi cl.ta cha m� li�u c6 th�
trC:l thanh hQa si duc;:ic khong?

Trong qua tr1nh giao dl,lc som cl.ta minh, toi da thu nh�n
duc;:ic luc;:ing lon ki�n thuc, cung c6 nhCtng sd thfch rat c6 9 nghia.
Nhung tat ca nhCtng di€u nay d€u do toi chu d<?ng mu6n hQc, m6i

-;::(_ 34 2 �
chuy¢n dem d�n cho toi nhi�u sv httng thu. Toi thay dttQc sv
httng khdi trong h9c t�p va cam nh�n dttQc ni�m vui tu<Si tho
trong Sd thich CUa mlnh.
"

Nhttng d6i voi toi, cha toi chtta tttng yeu cau toi phai t9o ra
nhCtng dinh cao d6i voi nhCtng ki�n thuc ma toi da ti�p nh�n. Boi
Vl di�U nay la khong th�, d6ng thoi cting khong nhat thi�t phai
nhtt v�y. B6i dvang m9t nhan tai toan di¢n khong c6 nghia phai
t90 ra m9t con ngttoi vttQt qua m9i ngttoi v� tat ca m9i m�t. M9i
ngttoi d�u c6 khuy�t di�m, con ngttoi khong phai la dang v9n
nang, vi v�y khong th� cai gl dlng lam dttQc 6 mQi phttong di¢n.

Cha t6i luon khuy�n khich toi lam vi¢c tu nhCtng ho9t d9ng
6 phttong di¢n ngh¢ thu�t. Toi thich ve tranh, thich am nh9c,
cha toi luon ung hQ Va khuy�n khfch toi bdi Vl nhltng Sd thich nay
d�u c6 tac dt,mg t6t trong vi¢c tang cttong kha nang sang t90 va
sue ttt6ng tttQng cua toi. Nhttng khong c6 nghia la phai nuoi
dvang toi tro thanh m9t nha ngh¢ thu�t. Duong nhien, n�u xuat
phat tu chfnh 9 ki�n cua toi, n�u toi thvc sv mu6n trd thanh m9t
nha ngh¢ thu�t th! l9i la m9t chuy�n khac.

Khi tre dam me vao nhCtng sv v�t khong thfch hQp voi voi
nhung di�u ki¢n trttoc tien v6n c6 th! cha m<? phai c6 trach
nhi¢m giup tre dtta ra sv Iva ch9n. B6i vi b6i dvang nhi�u
phttong di¢n, yeu cau d9t dttQC d mQi m�t hay Slt dt,mg nang
Ive m9t each blnh quan con can yeu cau moi trttong va di�u
ki¢n c6 cho phep hay khong, d�c bi¢t la can phai c6 nhung tai
li¢u rieng bi¢t can cu theo d�c di�m tam lf, httng thu sd thfch
va vi�n canh phat tri�n cua tre. D�c di�m bgm sinh cua tre
trong thoi au tho d�u rat tv tin, cho du c6 g�p nhi�u kh6 khan
hon nua hay vo s6 nhCtng lan that b9i, lo9i tv tin nay cling
khong suy giam m9t chut nao, d6 dttong nhien la m9t chuy¢n

�343 y
rat t6t. Cho du la nguai c6 kinh nghi�m ngay tu som nhin ra
khong c6 kha nang thanh cong nhung s\.f ngay tho cua tre nh6
l<;ii tin dmg chi can ti�p h,ic kien tri buoc ti�p thi cu6i cling se
c6 dtt<;jc thanh cong . Cha toi cho r�ng, tre c6 dttQc nghi l\.fc
khong m�t m6i nhu v�y se khi�n nguai khac phai tan duang .
Tuy nhien , khi tre chua th€ dua ra nhftng phan doan chinh xac
thi cha m� nen ganh vac tr9ng trach nay.

Cha toi cho r�ng, khong th€ d€ tre lang phi m9t each vo ich
sinh m�nh quy bau cua minh tren con duang khong c6 kha nang
thanh cong. M9t khi g�p phai truang hQp nay, cha m� nen n�m
vftng Cd hQi d9-Y cho tre bi�t each suy nghi van d� mQt each hi�n
th\.fc. D6 la m9t trong nhftng di�u then ch6t giup tre dan buac
vao con duang truC:ing thanh hon .

Cha thuang n6i voi toi r�ng, n�u c6 th€ d9-t dttQc thi hay
d6c toan l\.fc gianh lay, nen b6 thi hay dill khoat b6 n6 di, bC:ii vi
day la m9t 109-i tri tu�, ci:ing c6 rat nhi�u van d� kh6 con nguai
thuang xuyen phai d6i di�n, la m9t d9-ng khao nghi�m d6i voi
CUQC song CUa con ngttai.

Khi toi hQC t�p di�n tau nh9-C khi, b(:ii Vi VOi xuat phat di€m
la bcSi dttang Sd thich CUa toi, giup cac ng6n tay trd nen linh ho9-t,
ml,lc dich la mu6n thong qua am nh9-c khai thac dtt<;jc tinh cam,
d6ng thai giup toi khai pha tri l\.fc, do v�y khi toi ngau nhien
danh sai vai am thi khong h� bi trach m6c, hon nf.ta cha toi cilng
khong vi nhftng l6i sai nay ma cam thay that v9ng. N�u tre thich
luy�n clan, th�m chi khong hoan toan tuy�t mi thi cfmg la m<)t
chuy�n t6t. BC:Ji vi nhu v�y khong chi giup tre b6i duang hCtng thu
CUa minh ma con thuc d�y S\1 phat tri€n tri l\.fc Cua tre.

Con nho khi khoang 8 - 9 tu6i, c6 m9t ngay toi n6i cho cha
nghe 9 nghi ki qu�c cua minh, toi khong mu6n hQc nhftng ki�n

�344 J;;;
thuc v� ngon ngu, s6 hQc ma mu6n trd thanh m9t vo si anh dung,
mu6n trd thanh m9t vj tuang quan oai phong.

NhCtng dCta tre 8 - 9 tu6i d�u c6 mong uac trd thanh m9t vi
anh hung, duang nhu n6 da trd thanh di�u khong th� thi�u duQc
trong qua trinh trudng thanh cl.ta m6i dCta tre. Toi cung nhu v�y.
NhCtng dCta tre trong d9 tu6i nay trong thoi di�m nay dang 6 vao
giai do9-n vlia hi�u chuy�n 19-i wa khong hi�u chuy�n, tre tran day
hi v9ng ma 19-i t6 ra qua s6t ru9t, tre mu6n thanh cong, mu6n
chinh phl,lc th� giai, duong nhu tat ca tham v9ng cl.ta tre d�u b�t
dau hinh thanh tu giai do9-n nay. Vao giai do9-n nay' Slj chi clan
dilng d�n cl.ta cha m� d6i vai tre dong m9t vai tro vo cung quan
tr9ng. N�u khong, tre se dua ra nhCtng h,ta ch9n sai lam trong
tr9-ng thai tam lf chua chfn ch�n, lang phf thoi gian quy bau cl.ta
minh. Toi mu6n lam vo si, mu6n lam m9t tuang quan chinh la
mu6n huang tai m9t k�t qua duc;ic lam m9t vi anh hung. Cha
mu6n toi hi�u duQc d9-o li lam nguoi m9t each sau s�c trong trai
tim minh nen khong gi6ng nhu nhCtng b�c cha m� khac, phu
dinh m9t each ddn gian each nghi d6, ma truac tien ong da n6i
cho tOi nghe nhCtng di�u ki�n thi�t y�u d� trd thanh m9t vo si,
sau d6 huang clan toi m9t each tu tu.

" Con trai, con da quen nhCtng cau chuy�n ma cha da k�

cho con nghe r6i sao? NhCtng vo si phlidng Dong th�t anh
dung bi�t bao! "

"Vang 9- , con chinh la mu6n trd thanh vo si anh hilng ki�u

v�y d6, gid cao g�y hi�p nghia, gi�t ch�t nhCtng ten tham lam,
cw giup nguoi ngheo" . Toi tra loi cha m9t each hCtng khdi.

" Nhung con da tCtng nghi qua con se trd thanh m9t vo si
nhu th€ nao chua ? " . Cha toi h6i.

� 345 ]1::;
 " B9n h9 vat va t�p luy�n ngay tU nh6, di khtip cac nui bai su
cau ngh�, cu6i ding moi trd thanh d9i anh hung" .

" Con mu6n lam v6 si thl rat t6t, nhlfng cha l9i khong c6 v6
ngh�, trong vling cua chung ta l9i khong c6 vj thay nao c6 du9c
ki ngh�, con se h9c b�ng c�ch nao?" . Cha h6i t6i .

"Con mu6n di d�n phucmg D6ng, d�n Nh�t Ban, Trung Qu6c. . . " .

"E>i�u d6 dudng nhien la rat t6t, nhlfng d�n phudng Dong

r6i, con se nhat djnh fim thay nguoi thay t6t d6 chu? Sau khi fim
du9c thl nguoi thay d6 chtic ch�n se d9y con chu? Con m(>t di�u
quan tr9ng hdn d6 la, nht1ng cau chuy�n ma cha k� cha con r6t
CUQC van la cau chuy�n, kh6ng nhat djnh la Sl,t tht,tc. Con thtt
nghi m(>t chut xem m(>t nguoi c6 th� nhay cao muoi may met
hay sao. Cha cha r�ng di�u d6 la kh6ng th�, d6 la di�u ma con
nguoi khong c6 each nao c6 th� d9t du9c. Cau chuy�n d6 vl
mu6n nguoi khac vui ve, cha con nguoi them sue tlfdng tu9ng.
Cha sC:l di k� nht1ng cau chuy�n d6 cha con nghe la mu6n d� tre
h9c du9c tinh than dGng cam cl.ta nht1ng dGng si nay, chu khong
phai nhat djnh mu6n con trC:l thanh m(>t v6 si.

Luc d6, cha nhln thay Sl,t bi�u hi�n rat that v9ng cua t6i, th�
la ben ti�p t1.,1c n6i:

" Hdn nfta, thoi d9i ngay nay da khac xa so voi thoi c6 d9i
r6i. Nht1ng anh hling va tuong quan thoi c6 d9i nhat thi�t phai tt,t
mlnh ra tr�n, nhat thi�t phai cam dao ki�m d�n chi�n truong gi�t
tr6c, bC:li vl khoa h9c luc bay gio tt.tdng d6i l9c h�u, nguyen thuy.
Nht1ng vj tuong quan hi�n nay d�u phai c6 trf tu� hdn nguoi,
nhat djnh phai n�m vt1ng cac 109i tri thuc, chu khong chi dt,ta vao
tai ngh� di chem gi�t cua minh.

� 34 6 :J;;;
 " Con trai, con phai ghi nho dmg, con nguoi d�u c6 so
truong cua minh, d6ng thoi dlng mang trong minh nhCtng khuy�t
di�m. Con can n�m ch�c Sd truong cua minh. Con xem, s6 hQC,
ngon ngCt, van hQc cua con d�u rat xuat s�c, sao 19.i phai tu b6
chung? M6i linh wc d�u c6 anh hung chu khong chi c6 (j tren
chi�n truong. N�u con trd thanh nha van, thi con se la nguoi
mang d�n kho bau tinh than c\fc lon d�n cho mQi nguoi, n�u trd
thanh nha phat minh thi se tC?-o ra nhi�u thu hCtu ich cho mQi
nguoi. Chi can con phat huy t6t Sd truong cua minh, con se trd
thanh nhCtng vj anh hung khac nhau trong m6i linh vl,tc. M9t vai
chuy�n khong thfch h<1p thi con cung nen dung cam ma vat b6
n6 di. Thl,tc s\f, c6 thg la nguoi dam d6i di�n vai chfnh minh mai
thl,tc s\f la m9t dC?-i anh hung.

Nghe cha n6i nhu v�y, toi d9t nhien nhu bttng tinh ng9. Luc
d6, toi mai thl,tc s\f hi€u bi�t ham 9 cua anh hung, cung hi€u r6
hdn dC?-o lf c6 gianh du<1c thi cung nen tu b6. Di�u nay c6 tac
d1,mg tich c\fc d6i vai cu9c s6ng sau nay cua toi. Trong nhCtng
ngay thang sau nay, bat lu�n d6i di�n vai tinh canh nhu th� nao,
toi d�u c6 th€ dl,ta tren lf trf cua minh d€ dua ra nhCtng h,ta ch9n
dung d�n.

D6i vai vi�c giao d1,1c toi, cha toi rat coi tr9ng vi�c b6i duang
tinh than tim hi€u chan lf cho toi, chfnh la tu trong s\f uyen bac
cua me mu()i di d�n con duong sang rC?-ng .

Cach giao d1,1c cua nhi�u b�c cha m� hoan toan khong dg 9
toi tinh than va nhu cau mu6n mu6n hi�u bi�t truy tim chan lf
cua tre. H9 da nuoi duang tre thanh m9t nguoi nhd nhap, b§n
thiu, nguoi chi bi�t m9t chut thu cong ho�c nhCtng v�t trang tri
rr6ng tron trong sl,f vo h1nh trung cl.ta m1nh. Ml,lc dfch giao dl,lc
tre cl.ta h9 chi c6 m()t, chfnh la d�w tre ki�m ti�n nhu th� nao.
Trang con mat cl.ta cha toi , nhCtng th(t d6 d�u la nhCtng CUQC doi
tam thuang.

N6 11,tc phat tri�n trf 11,tc va pham chat la quy�n l<!i ma m6i
nguoi du<;jc hudng. Lam cha m� nen d6n toan be? sue 11,tc cl.ta
m1nh d� giup da tre phat tri�n tren tinh than tlm hi�u chan lr, b6i
duang khat v9ng cl.ta tre, d� tre c6 th� phat tri�n trf 11,tc cl.ta m1nh.
N�u th1,tc sl,f c6 th� th1,tc hi�n phuong phap giao dl,lc nay, nhCtng
tu tudng mai ma tre th� hi�n ra nhat dinh se khi�n nhCtng nguoi
c6 d§u 6c cu rfch phai sang s6t. Tuy nhien, chi c6 sl,f giao dl,lc
th1,tc Sl,f mai lam du<;jc di�u nay, bdi VI n6 se phat huy m<?t each
tich cl,fc trf 11,tc cl.ta tre.

C6 m<?t vai b�c cha m� me mu<?i khong chi khong giao dl,lc
tre fim hi�u chan lf, ma trai l9i, nh6i nhet du nhCtng thu linh tinh
vao trong d§u 6c tre. Vai k�t qua nhu v�y, chi khi�n tre bi�n
thanh ke ngu ng6c va vo nang, khong nhCtng khong d� tre h9c
du<;jc nhCtng ki�n thuc th1,tc s1,t c6 9 nghia, ma con lam t6n h9i d�n
h� than kinh cl.ta tre.

C6 m<?t s6 b�c cha m� v1 nguyen nhan nao d6, hoi;ic mu6n

quan giao tre da k� cho tre nghe nhCtng cau chuy�n me tin di
doan hay nh6i nhet nhCtng di�u kinh di vao trong d§u 6c don
thu§n cl.ta tre, khi�n tre da mat di ni�m tin tlm hi�m chan lf ngay
tu khi con nh6. Cach lam cua hQ khi�n tre khong th� dva ra
phan doan chfnh xac vai tat ca sl,f v�t Ci moi truong xung quanh.
V6n di tre do con nho, m€m y�u, dang Ci vao giai drn;m c§n d�n
s1,t giup da th! nhCtng di�u me trn di doan nay lc;ii lam cho tu duy
cl.ta tre di vao con duong cong v�o.

� 34 8 �
 Ngay tu thoi ki au thd, n�u tuai tfim vao dau 6c tre nhftng
cau chuy�n me tfn di doan va nhftng di�u kinh di cling gi6ng nhli
m9t lo9i vi khuSn, se c6 sue anh hudng VO cung tieu cljc trong
dau 6c tre, se clan d�n nhftng chang b�nh than kinh di thvong C:l
tre. Do v�y, cha toi kien quy�t phan d6i k� cho tre nghe nhftng
cau chuy�n v� cac lo9i yeu quai, dja ngl,lc, quy ac. Dung nhftng
cau chuy�n nay d� d9a n9t tre la m9t di€u vo cling c6 h9i, n6
anh huC:lng trljc ti�p d�n vi�c hinh thanh th� giai nQi tam tran
ng�p anh sang cua tre, gay ra nhftng can trC:l trljc ti�p d�n slj
phat tri�n lanh m9nh cua tre.

Theo nhftng gi toi bi�t, m9t trong nhftng nguyen nhan chu
y�u clan tai chltng b�nh than kinh di thuong cua mQt nglioi chfnh
la slj tuai tfim nhftng di€u me tin cho tre, nhftng di�u nay thuong
tac quai trong dau 6c cua con nguoi, th�m chi mai d�n t�n khi
lan len sau nay cling thuong xuyen phai chiu nhftng tac d<?ng xau
va Slj lam phi€n cua chung. Toi da tltng thinh giao th� nay d6i
vai m9t chuyen gia than kinh h9c, ong da n6i cho toi bi�t m<?t
con s6 dang kinh ng9c c6 hang tri�u nguoi mfic b�nh than kinh
hQC, b�nh CUa hQ phan lan la do gi;).p phai nhftng Slj chan dQng
kinh hai tU nho, hoi;lc gi;lp phai nhCtng cau chuy�n dang s<J, hoi;lc
nghe nhCtng cau chuy�n hai hung ma h9 khong c6 each nao c6
th� quen du<Jc. Ong n6i vai toi, n�u tu nho da du<Jc giao dl,lc h<Jp
11 thi c6 th� tranh du<1c chuy�n nay. Hdn nua, giao dl,lc h<Jp li c6
th� giup giam lu<1ng lan nhftng nguoi m�c �nh thSn kinh. Tu d6
c6 th� th�y r&1g, ngoai y hQC thi giao dl,lc chfnh la phudng phap
chu y�u trong vi�c s6ng con nguoi.

Cha k� cho toi nghe rat nhi�u cau chuy�n, nhung chua tttng
k� nhftng di�u dang s<J. O ng chi k� cho toi nghe nhCtng cau
chuy�n dSy anh sang va c6 1<1i cho S\t phat tri�n lanh m<imh cua

-;:;(_ 3 4 9 ]);:;
tam Ii, giup toi c6 th� trai nghi�m dvc;:ic nhan sinh , giup toi hi�u
dvc;:ic d90 li lam nguai trong nhftng cau chuy�n d6.

Sv giao d1,1c t6t c6 th� nuoi dvang dvc;:ic m(>t con nguai tran
ng�p anh nllng trong th� giai n(>i tam minh, c6 th� xay dl,tng
long tv tin cho tre, d6ng thai bi�n tre trd thanh m(>t con nguai
vui ve. Nhftng each giao dl,lC VO tri va me mu(>i chi khi�n tre di
sau vao h6 sau cua sv tam t6i .

�350]t:;'
 M9t nguai c6 duqc slJ ghi n h(ln tCt trong n hiing lai nh(ln
xet cua nguai khac cong thudn khi�t hem vai slJ ghi n hQn
c6 duqc tCt n a ng llJc gicii thfch, nang ll!c pha n doa n cua ba n
than mln h .

Nai sau tham trong trai tim moi con nguai d6 d�u vo
cung co d(>c, m6i nguai d�u khat v9ng duqc nguai khac hi�u.

Cha toi cho r3.ng, m9t dua tre cho du thong minh nhung
n€u khong hi�u each giao ti€p gif.ta con nguoi voi con nguoi thi
cilng chi la " Co gia qua nhan " . Nhf.tng daa tre nay trong tudng lai
kh6 ma thanh cong, cho du dua tre d6 c6 du<;'c g9i la than d6ng
dlng khong lam ra du<;jc nhf.tng chuy¢n kinh thien d(?ng dia. Bdi
vi m9t nguoi chi h�m ch€ trong ki€n thuc cua ban than minh ma
khong hi�u du<;jc each giao ti€p voi nguoi khac, v�y thi ti�m nang
cua tre can ban khong c6 each nao c6 th� tri�n khai ra du<;'c.
Nhu v�y, cho du c6 du<;'c tai cao d€n dau ding chi la m9t con
m9t sach khep minh.

D6i voi vi¢c giao dt,lc t6i, cha v6 cling coi tr9ng vi¢c b6i
duang can d6i vi¢c giao ti€p cua toi voi m9i nguoi xung quanh.
D� giup toi c6 th� ti�p xuc hai hoa voi nguoi khac, mu6n toi trd
thanh m9t nguoi c6 nhi�u b�m be, cha toi da tUn.g dua ra nhf.tng
yeu cSu yeu c§u toi nhM thi€t lam du<;'c: Hf.tu hao, h<;'p tac, hao
ph6ng , r(?ng lu<;'ng, c6ng chfnh, l� d(?, tl,t ton, trach nhi�m, nang

� 35 1�
lLJc t6 chuc, ml,lc dich chinh la mu6n toi dung nhetng phSm chSt
d90 due nay t9o thanh slj chugn t�c trong m6i quan h� giCta con
nguoi vai con nguoi, gilip toi c6 th� dung nhCtng hinh thuc giao
ti�p thich h<ip giao lvu vai ngttoi khac .

Ngttoi giao ti�p t6t vai m9i ngttoi se cam thSy m9i chuy�n
d�u thu�m l<!i, trai lc;ii se g�p nhi�u can trd, th�m chi d�n muc vi�c
gi lam ding khong thanh . Hdn nCta, nguoi c6 th� giao ti�p vai
m9i nguoi vinh vi�n se la nguoi vui ve, nguoi khong th� giao ti�p
vai nguoi khac se trd thanh ngttoi co d<?c va bat hq.nh .

C6 m<?t ngay, m9t nguoi bc;in cua cha toi da n6i cau chuy�n
cua nha ong: " Nha chung toi c6 nhetng luc xay ra chuy�n, nhttng
chung toi thvc sv khong b�ng long n6i ra. Nguyen nhan chu y�u
la do xau hcS. M9i ngttoi d�u nhv v�y, bao g6m ca toi va Ve/ t6i,
con c6 ca con cua chting toi " .

Cha toi n6i: " Toi nghi ong nen h9p gia dinh, trong CUQC
h9p m9i ngttoi hay phat bi�u 9 ki�n cua minh" .

Ngttoi bc;in d6 sau khi nghe loi khuyen cua cha toi da mua
m<?t quy�n s6 ghi chep, ong ghi vao trong d6 tat ca nhCtng
chuy�n nhCtng nguoi khac da lam sai doi vai minh. M6i tuan h9
h9p gia dinh vao m9t thoi gian nhat djnh, m6i khi cu<?c h9p k�t
thuc thi lq.i ch9n ra m9t vj lanh dc;io mai, m9i s\,f vi�c se do ngttoi
d6 s�p x�p.

Sau d6, nguoi b� nay da n6i vai cha toi, tu sau khi c6 cu<?c
h9p gia dinh, khong khi gia d1nh t6t len rat nhi�u. M6i Ian h9p
gia dinh, hQ d�u vui gi6ng nhv d6n l� t�t v�y, m9i nguoi cling
ng6i n6i chuy�n ben nhau. Khi b�t dau, doi ben con xay ra tranh
chap , bat d6ng . Nhung v� sau nay, m9i nguoi d�u to ra rat vui ve,
mau thu�n ding dSn dlt</C giai quy�t.

-;:(__ 3 52 �
 Ngt.tai b�m cua cha toi n6i, trt.tac day dua con khong dam
n6i chuy�n nhi�u vai hQ, ngt.tai vQ cO.ng c6 chut e de, ong cO.ng
thvc S\j khong c6 S\j thoai mai. Nht.tng bay gia dua tre da khac,
da clan b(>c 19 nhCtng tinh cam cua m1nh d6i vai cha m�, hi v9ng
m9i ngt.tai se ding quay quan ben mam cdm t6i, cha m� thay v�y
da d6ng 9 va khong do dv m9t chut nao, d6ng thai h9 con dt.ta ra
nhCtng ki�n nghi vai con cua m1nh, We la yeu cau tre c6 th� len
tang, an cdm va lam v� sinh dung gia. Ca nha h9 d�u vo cling
tan thanh pht.tdng thuc n6i chuy�n nay, n6 giup cha m� va con
cai c6 th� n6i chuy�n vai nhau than tinh va cdi md hdn, hdn nfta
m9i ngt.tai trong nha d�u dt.ta ra quy�t dinh dva tren sv clan chu,
khong khf giao ti€p gifta cac thanh vien trong gia d1nh, nhCtng
each thuc giao cit.le trong gia d1nh d�u dc;i.t dt.tQc nhCtng hi�u qua lf
ttidng. Hdn nfta, tinh cam gifta ngt.tai bc;i.n cua toi va VQ cua ong
cO.ng nht.t dt.tQc lam mai lc;i.i, tran day hc;i.nh phuc.

Cha toi gQi pht.tdng phap nay la pht.tdng thuc giao cit.le gia
d!nh cua sv tv cliu giup. Cha toi cho r�ng, cu(>c s6ng gia d!nh c6
th� lam nay sinh S\j ngan each Va trd ngc;i.i trong tam lf CUa m6i
thanh vien trong gia d!nh, nht.tng gia d!nh cO.ng dem d�n tam lf
tfch eve, chung ta nen t�n dt.lng n6 m(>t each chu d(>ng va tfch
eve nhat d� giai quy�t tat ca nhetng van d� g�p phai. Vf dt.l:
Ngt.tai m� phai d6i di�n vai nhetng vi�c nha tang tang lap lap,
trong khi d6 dua tre lc;i.i khong gQn gang thi cang lam tang them
ganh n�ng cho ngt.tai m�; ngt.tai cha da b�n r(>n vai cong vi�c ca
m(>t ngay, v� d€n nha lc;i.i thay dua con trai nghich ngQm, lam
am y len tht luc nay ngtiai cha CO th� khong th� nhan nhin dtiQC
nfta, each lam nay khong chi khong c6 lQi d6i vai sv phat tri�n
cua tre ma con lam cac b�c cha m� cam th�y bi uc ch�, th�m chi
cam th�y dmg th� giai nay tran day nhetng sv nghich lf. V�y thi,
nhCtng cdn b6c h6a n6i len, lan ti€ng quat m�ng, danh chlti la

e;;(_ 3 5 3 _);;
di�u kh6 tranh khoi. Day ro rang la nhCtng hanh d9ng gay ra
nhCtng v�t r�m nltt v� tinh cam trong long tre.

N�u cha m� c6 th� d� ca nha cling giai quy�t mau thuan

trong bau khong khf hai hoa, dung pht.tdng phap va thai d9
tfch cljc d� giai quy�t nhCtng xung d9t, nhCtng d� xuat nht.t v�y
khong con nghi ngo gi nCta luon mang trong minh tinh xay dt.tng,
hdn nua con dc;it dt.t<1c nhCtng k�t qua luon khi�n ngt.toi khac
man nguy�n.

St.t giao ti�p tfch cljc khong chi la m9t con dt.tong quan
tr9ng giup cha m� d6i thoc;ii cling voi con tre, giao d1,1c tre, chfnh
ban than n6 cung la m9t loc;ii giao d1,1c. Chju anh ht.tang tU nhCtng
ngon tu xt'.t li mQi vi�c cua cha m�. tre cling se th� hi�n ra slj chu
d9ng va m9t tt.t th� tlj nhien d6i voi moi trt.tong cua chung.

Tu khi toi moi 3 tu6i, cha toi da d� toi tham gia nhCtng hoc;it
dQng tt.tdng tlj nhti nhltng CUQC hQp gia dinh, giai quy�t van d�.
Ngoai cha, toi con c6 m� va ngt.tai giup vi�c trong nha. Cho du
luc d6 toi van cht.ta hi�U ro dti</C mQi chCf, nht.tng toi da chu y
dt.t<1c rfmg, khi xay ra chuy�n gi, mQi ngt.toi giao ti�p voi nhau
nht.t th� nao, giai quy�t m9t van d� can phai c6 m9t nang ltjc nht.t
th� nao .

Nen dt.ta vao nhCtng tinh ti�t quan tr9ng va Cl,l th� trong giao
d1,1c a cu9c h9p gia dinh, nhCtng di�u nay c6 th� bj bo qua do
pht.tdng thuc giao d1,1c cua doi ben. N�u ngt.tai m� bi�u hi�n. dlta
tre c6 th� giup co Ay gi�t quAn ao va phdi quAn ao, ngt.tai m� se
rat VUi ve; con tre Se hi VQng ngt.toi cha Se danh nhi�u thoi gian
hdn d� chdi cling tre. D6i voi cha m� ma n6i, nlim vCtng dt.t<!c
nhCtng thu ma tre quan tam se cang hCtu fch hdn trong vi�c li giai
sau hdn con ngt.toi tre. Loc;ii li giai sau slic nay se lam tre tin

�3 54 JI;:;
tu6ng vao cha m�, cang vui ve hon khi ti�p nh�n s\,t giao dt,lc tU
cha m�.

Trong qua trlnh giao d\lc, cha toi cia clan n�m vfing citt<;jc
m()t s6 kinh nghi�m giao ti�p cling voi toi, m()t trong nhfing di�u
ci6 citt<;jc ong gQi la "Ngh� thu�t l�ng nghe " .

M6i ngay truoc khi toi buoc vao giac ngu, cha m� ci�u danh
ra m()t khoang thai gian nghe toi k� nhfing chuy�n xay ra trong
ngay horn ci6, th� la c6 nhi�u luc ttJ toi civa ra blnh lu�n m()t each
t\,t nhien, vi�c nao lam t6t, vi�c nao lam khong t6t. Trong qua
trlnh tran thu�t. toi cia clan quen voi nhfing phan Ltng tv than,
hon nua hQ cung clan se thau hi�u hon ci6i voi ca tfnh va each ci6i
nhan xtt th� cua toi . Toi cho r�ng, cha m� luon hi v9ng con cua
mlnh Se Ven buc man tam li, hi VQng tre Se thttong lttQng VOi
mlnh m9i chuy�n, nghe theo 9 ki�n cl.ta mlnh . Nhung truoc tien,
cha m� hay t�m ra bau khong khi th\,tc s\,t l�ng nghe, gianh cittQc
S\,t tfn nhi�m CUa tre tren phttong di�n finh cam moi CO th� cling
trao ci6i khong bj b6 bu()c gl.

Trong qua trinh giao ti�p cling toi, cha thuang xuyen tht1a
nh�n S\,t chan th\,tc trong cam giac CUa toi, nhttng each giai thich
nay khong c6 nghia la ci�u bao quanh toi . B6i voi nhfing each
nghi khong chinh xac cua toi, cha cia civa ra nhvng s\,t huong clan
kjp thai, ci6ng thai giang giai cic;io li cho toi hi�u.

C6 m9t ngay, toi cia n6i voi cha, toi khong thkh nguai hang
x6m cua nha chung toi la Braun. Cha toi hoi 11 do vi sao, toi n6i
voi cha r�ng vi co rat it cttai, khong than thi�n chut nao.

Cha n6i voi toi: " Con khong thich co Braun vi co �Y it cuai
va khong than thi�n. Nhung c6 le con v�n khong hi�u citt<!c m()t
s6 chuy�n khac, co Braun c6 m()t tam long rat t6t, n�u con bi�u

� 355 _);;-
hi�n t6t voi co Sy thl co Sy se rat vui ve. Co Sy se giao ti�p rat
thoai mai.

Bua t6i d6i voi toi ma n6i la m<)t thai khftc quan tr9ng va
tuy�t d�p nhat. Chung toi thuang thao lu�n nhCtng van d� cua gia
d1nh ben ban an. M6i luc nhu v�y, cha khong cho phep ai lam
phi�n chung toi. M6i nguai trong gia d1nh d�u c6 cd h<)i n6i ra
each suy nghi cua mlnh. Toi phat hi�n ra rang, t�n d1,mg thai
khflc nay ding giao ti�p voi nhCtng thanh vien trong gia dlnh thl.jc
sl.j dem d�n nhCtng hi�u qua khac voi b1nh thuang. NhCtng cau
chuy�n toi n6i ra luc nay c6 th� thu hut sl.j chu 9 lan nhat cuq cha
tai, t\t nhien trong long toi cling trao dang m<)t cam giac man
nguy�n, tran day sl.j ton tr9ng .

Cha tOi c6 luc da 11.ja ch9n ra m<)t khoang thai gian nhSt
d!nh, d�c bi�t d� cling n6i chuy�n voi toi, chling toi cling da
ngo9i, cling d�n nhCtng ndi rltng sau, cling chia se cam xuc cua
m6i nguai. Trang bau khong khf nh� nhang va thoai mai d6, cha
cling toi n6i chuy�n rat t1.j nhien va khoan thai.

Cha toi cho rang "Lftng nghe" la m<)t phudng phap giao
d1.;1c rSt t6t, bdi VI lflng nghe th� hi�n sl.j ton tr9ng Sl.j quan tam toi
tre, di�u nay cling thuc dSy tre nh�n thuc v� ban than cling nhu
nhCtng nang l1;tc cua chfnh mlnh. N�u tre cam thay rang ban than
c6 th� dua ra 9 ki�n d6i voi mQi sl.j v�t xung quanh, nh�n thuc
cua tre l9i khong vSp phai sl.j ki th! hay ch� nh90 nao, nhu v�y c6
th� giup tre phat bi�u 9 ki�n cua minh m<)t each khong h� do dl.j
hay b! ngan cam gi. Truoc tien la 6 nha, sau c16 lJ truang, sau nay
tre Se CO OU long t\j tin Va S\,t dilng cam O� nhin th�ng Va Xlt lf mQi
tinh hu6ng trong cong vi�c va trong xa h9i.

Cha toi cho rang, giao ti�p la m9t ngh� thu�t, tat ca nhftng
thu c6 lien quan nhti thai gian , d!a di�m. moi truang va each thuc

�356 _F
d�u phai suy xet th�t ki luang. Vi dl,l n6i tre c6 luc hi v9ng luu gift
m9t chut khong gian trong tam va tinh cam cua m1nh ho�c la
tinh cam cua tre bi dao d9ng Ian, each thuc quan tr9ng nhat
chinh la an ui, chu khong phai la d�t ra nhftng cau hoi vai tre, c6
nhftng luc cha m� nen lay vong tay cua m1nh d€ om ap, v6 v�.
truy�n cho tre dau hi�u cua st,t am ap. Co luc, m9t s6 b�c cha m�
cam thay khong thu�n lQi khi bi€u hi�n tinh cam cua minh bling
lai n6i, h9 c6 th€ bi€u dc;it nhftng lai tu tudng mu6n n6i bling
hinh thuc vi�t lach, vi�t tren m9t ta giay, di�u nay khi�n h9 ganh
them nhftng tr9ng trach tren con nguai m1nh, d6ng thai cang th€
hi�n st,t tt,t tin va chan tht,tc hdn.

Chiu anh hudng tu tu tudng giao dl,lC cua cha toi, toi cfmg
nghi ra nhi�u phudng phap giup ban than, vCJ minh va con trai
c6 duQc st,t giao ti�p than m�t hdn, di�u nay khong chi tang them
st,t hi€u bi�t va tang cuang m6i quan h� tinh cam gilta cha m� va
con cai ma con giup tre bi�t each giao ti�p vai nguai khac nhu
th� nao , giup tre nuoi duang nang h,tc giao ti�p t6t vai m9i nguai.

C6 nhi�u van d� gia dinh phat sinh nhu st,t xa each va lanh
dc;im trong tinh cam gifta nhftng thanh vien trong gia d1nh, st,t
khi�m khuy�t trong tinh each tam If cua tre, tat ca nhftng di�u
nay d�u lien quan tai st,t thau hi€u trong gia dinh, thuang b�t
ngu6n tu st,t khong Ir giai duQc trong m6i quan h� gilta m9i nguai.

Cha toi cho rling, m9t gia dinh giao ti�p thanh cong thi nen
chu 9 tai m9t vai nhan t6 sau: Li giai, quan tam, ti�p nh�n, tin
tudng va ton tr9ng . Li giai yeu c�u hai ben cha m<? va con cai d�u
phai dling tren l�p truang cua nguai khac ma lo l�ng thay cho
nguai khac, suy nghi cho nguai khac; quan tam khong nhftng t6n
tc;ii (j trong tam ma cang nen th� hi�n (j nhftng hanh d9ng thi�t

� 35 1 ]):,"
tht,tc; ti�p nh�n yeu cau m6i ben phai suy xet d�n d�c di�m ca
tfnh CUa mcSi ngliai, hi�U dliQC each thlidng thuc liU di�m CUa
nguai khac; tin tlidng yeu cau vua phai tin nhi¢m nguai khac,
d6ng thai ding phai tin nhi¢m chfnh ban than minh; con ton
tr9ng la chi ton tr9ng nguai khac, d�c bi¢t la ton tr9ng nhftng
quy@n lQi cua tre, ton tr9ng 9 ki�n va lt,ta ch9n cua tre.

Can phai xay dt,tng m<)t m6i quan h¢ gia dinh thau hi�u tfch
ct,tc, lanh m9nh, nen thay dcSi each phan b6 vai tro cl!ng nh�c
trong gia dinh nhu: Cha m� la nguai ra quy�t sach, tre la nguai
ti�p nh�n. Trang giao dl,lc gia dinh cha m� nen hi�u duQc each
thay dcSi than ph�n, m6i thanh vien trong gia dinh d@u c6 th�
bi�u d9t ra nhftng nguy¢n v9ng va nhftng each l�p lu�n mang
tfnh tfch ct,tc cua minh. Khi tre c6 th� tham gia thao lu�n trong
gia dinh nhftng van d@ CUa ngliai lan thi tre Se cang hi�U dliQC
cha m� hdn, con cha m� l9i c6 th� khdi gQi duQc tfnh chu d<)ng
trong con nguai tre, giup ban than minh c6 th� nh�n thuc r6 hdn
kha nang cua tre, m�t khac c6 th� nh�n duQc nhftng tin tac phan
hcSi CO lien quan df>i VOi SlJ giao dl,lC cua ban than minh.

Do m<)t vai nguyen nhan, con trai cua chu toi da tCtng d�n
nha toi Ci m<)t thai gian. C�u ft hdn toi m<)t tucSi. Werner rat dang
yeu, cha m� toi cling rat thich c�u. BC:ii vi c�u s6ng Ci nha toi, cha
m� toi khong mu6n c�u c6 cam giac khong thoai mai, do v�y cha
m� toi cang t6 ra vo cling yeu m�n c�u. Cu nhu v�y , toi cam
nh�n nhu tinh yeu cua cha m� da d6n h@t sang cho Werner.

Toi da nh�n djnh trong thai gian nay, trong cu<)c s6ng giCta
toi va Werner thi m� luon nghieng v@ Werner. D6 la nhftng
chuy¢n rat d� xay ra df>i VOi tre nh6, t(tc la luon cho flmg S\t quan
tam cua cha m� d@u danh cho Werner ma sinh ra tam lf mat can
b�ng. M� toi hi v9ng toi c6 th� h9c duQc each di@u chinh tam lf

� 35 8 .'J;:;
va hanh vi cua mlnh va tieu tru du<;jc each nhln ghen fy voi nguoi
khac, d6ng thoi h9c each quan tam toi nguoi khac trong qua
trlnh s6ng cung voi Werner, c6 nhu v�y th! sau nay toi moi c6
th@ giai quy�t t6t du<;jc nhftng van d� trong qua trlnh giao ti�p voi
nguoi khac. Nhung d6i di�n voi st,t tltc t6i cua toi, m� da khong
giao huan toi bang nhftng d9o lf hay hoi toi rang : "Sao cu phai
trnh toan voi em con v�y?" ma n6i voi toi voi toi m9t each blnh
tinh rang : " M� nghi rang sau nay cac con phai doan k�t l9i voi
nhau, m� se khong can dt,t gl nua, cac con d�u la nhftng dua tre
c6 trf tu�" . "Carl con khong nen lam t6n thudng em v� m�t tlnh
cam, phai khong nao? N�u hai con khong doan k�t, th! hay d�n
fim ta" . Luc d6 m� se trao cho con st,t quan tam, cham s6c. Tu
d6 v� sau tlnh cam gilta toi va Werner trd nen than thi�t hdn. Loi
nh�c nhd cua m� giup toi 9 thuc duc;5c trach nhi�m cua mlnh, toi
cam thay mlnh ding la m9t thanh vien c6 trach nhi�m trong gia
dlnh, tu d6 clan trudng thanh hdn. v� sau, chling toi luon cham
s6c cho nhau, ngoai vi�c cling chdi va d9c sach voi c�u, toi con
k@ cho c�u nghe nhftng cau chuy�n thu v!.

C6 nhftng luc cha m� nhln thay nhftng van d� cua toi, h9 hi

v9ng toi c6 th@ nh�n thuc m9t each chu d9ng, d6ng thoi dva ra
nhftng st,t stta d6i dung d�n, th� la d@ toi trd thanh m9t nguoi ra
quy�t sach. Cha toi hoi toi: "Bay gio c6 m9t phi�n phuc nhv th�
nay, chung ta nen lam nhu th� nao?" . Cha cho rang each lam
nhu v�y c6 tac d1.,mg t6t d6i voi vi�c xay dt,tng m6i quan h� tlnh
cam gilta ong va toi, cang c6 tac dt).ng t6t hdn trong vi�c thuc
dgy vi�c hi€u bi�t cua doi ben. Chi khi hai ben thau hi@u l�n nhau
th! tat ca van d� se du<;jc giai quy�t m9t each nhanh ch6ng.

C6 m9t lan, toi va Werner da thudng luc;Jng xong voi nhau

v� vi�c di chdi 6 d6ng hoang . Cha d6ng 9 each lam cua chung toi,
nhung yeu cau can phai trd v� truoc khi troi t6i. Nhung c6 ve

�359 J;;-
duang nhu chung toi chdi vui ve qua d@n n6i trC:i v� nha vao luc
trai da t6i lam r6i. Dudng nhien, cha toi khong n6i gi v� chuy�n
chung toi trC:i v� nha khong dung thai gian quy djnh. D<:!i d�n Ian
sau, khi chung toi dua ra yeu cau tudng tt,t, cha da n6i vai toi:
"C6 m9t chuy�n khi�n ta va m� con rat lo lang chinh la con
khong trC:i v� dung nhu thai gian ma con da hua. Nhu v�y se
khi�n cha m� rat lo lang, khong bi�t da xay ra chuy�n gi, m� con
lo lang d�n muc sap kh6c, con xem bay gia phai lam sao?" . BC:ii
vi chung toi da tham gia vao vi�c quy�t dinh lien quan tai thai
gian, do v�y toi se phai tt,t giac lam theo thai gian da giao uac.
Sau nay khong xay ra nhftng chuy�n tudng tt,t nhu th� nay nf.ta.

Cha toi cho rlmg, thong qua st,t ban b9c cling th6ng nhat
trong vi�c giai quy�t van d�, cha m� cu6i cling mu6n tre hi€u ra
tam quan tr9ng cl.ta nhftng quan ni�m v� "U giai, tin nhi�m, thua
nh�n va chuSn xac" . Thong qua hinh thuc cling ban b9c, d� dang
d€ tre dang tren l�p truang cl.ta nguai Ian ma suy nghi, ding d�
dang d€ nuoi dvang th6i quen lf giai nguai khac cl.ta tre. N�u d6i
di�n vai tinh canh k€ tren, cha m� l9i khong dung phtidng phap
cung ban lu�n, ma chi bi�t trach m6c, v�y thi rat c6 kha nang t6i
se khong th€ hi€u duc;5c st,t khac khoai trong long cl.ta cha m�,
th�m chi se phat tri€n theo chi�u huang tudng phan, se trd nen
ngay cang khong nghe lai cha m�.

C6 m9t lan, trong cu9c h9p gia dinh, m9i nguai thao lu�n
v� each nghi cl.ta toi, toi dt,t dinh trong tuan se c6 m9t Ian nau an
ngoai, toi mu6n dam dudng nhi�m V\l ma truac day cha m� luon
ganh vac. Toi h,ta ch9n dia di€m nau an, ch9n ra thoi gian xuat
phat, d6ng thoi dua ra cac 9 ki�n v� chuSn bi tht,tc phSm. Cha
m� c6 luc dva them bi€u quy�t d€ thuc dSy them k� ho9ch nay
them phat tri€n, ca nha khong ngling ghi chep gi d6 tren giay.
Trang cu9c h9p gia dinh, hQ cCing dua ra nhftng 9 ki�n khong

� 36 0 ]t:,"
d6ng nhat vai each nghi cl.ta toi, nhung hQ khong v<?i dua ra loi
phe binh ma vai phuong phap hQp li, giup toi dva ra duQc quy�t
d!nh dung d�n.

Cha toi cho r�ng giao ti�p va lf giai la nhCtng di�u quan
tr9ng nhat, vi�c hQc t�p va n�m vCtng duQc nhCtng phuong phap
c(ing nhu ki nang trong giao ti�p gia dinh c6 m<?t m6i quan h�
m�t thi�t d6i vai nang h,tc thich (tng xa h<?i cl.ta tre trong xa h<?i
sau nay. N�u m<?t dua tre ngay tU nh6 da hQc duQc each giao ti�p
t6t vai cac thanh vien trong gia dinh thi sau nay khi buac vao xa
h<?i se c6 kha nang giao ti�p vai nguoi khac nhanh ch6ng hon.

Bi�u cang quan tr9ng hon d6 la, giao ti�p vai nguoi khac la
xay d\tl1g m(>t n�n tang co sC:l trong vi�c hi�u bi�t lS.n nhau. N�u
khong c6 sl,f hi�u bi�t giCta con nguoi vai nhau, v�y thi m6i nguoi
d�u c6 chap tu g6c d9 cua ban than minh, cho r�ng minh d6i vai
nguoi khac se vinh vi�n sai lam. N�u con nguoi dem giai h�m cua
minh b6 h�p trong cai toi nh6 be cl.ta minh thi nguoi d6 nhat
d!nh se khong th� hi�u duQc, khong th� phat huy sC:l truong, cling
khong c6 each nao d� hoa hQp cung vai nguoi khac. N�u sau nay
tre lan len, khong th� hi�u duQc nguai khac, khong th� tc;io ra
nhCtng m6i quan h� hQp tac t6t d�p vai nguoi xung quanh thi cho
du c6 nam dau sau tay, la nguai phi pham thi cling khong th�
ti�n hanh mQi chuy�n m(>t each thu�n lQi duQc, chi c6 th� tl,f tc;io
ra nhCtng can trC:l khong c6 each nao giup ban than minh thoat
ra duQc.

Co th� hi�u duQc nguai khac la m9t t6 chat co ban nhat

trong qua trinh giao ti�p giCta nguoi vai nguoi. Chi c6 nhu
v�y, tre moi c6 kha nang trd thanh nhan tai w tu, phat tri�n
toan di�n.
Clut:o.flf/ 1s
� cban lt
ciA.a viec nfJqn tbuc sinh menh
Con duang cua dai nguai gi6ng n h u m(>t dong song Ian,
duai s!J tac df>ng gap gap cua dong chay tl,l than, Ci n h Ctng noi
phfa truac khong c6 dong n uac chay se c6 n h Ctng con duang
mai me khong nga d�n .

£Jai nguai gi6ng n h u m 9 t chi�c th uy�n tren song, song

gi6 se khong ngCtng tat vao bc;m tCt mc;>i h uang, tuy n h ien m8i
can gi6 c i1ng ti�p them t6c d9 cho con thuy�n cua bc;m . Chi
can bc;m di�u khi€n th uy�n th{)t vCtng va ng thl cho du c6 g(ip
m ua to gi6 Ian th� nao c iing khong lam cho con th uy�n d6
ch uy€n h uang.

Ngay 1 9 thang 7 nam 1 8 1 8 la m9t ngay hoan toan binh

thuang, nhung d6 la ngay toi tron 1 8 tu6i, ngay nay c6 m9t 9
nghia lon lao d6i voi toi, bcH vi tU ngay d6 v� sau tOi da tht,tc st,t
trd thanh m9t nguoi trudng thanh . Ngay d6, r6t cu9c cha d1ng
d6ng y d€ toi ra nuoc ngoai h9c t�p, truoc ngay nay ong luon n6i
toi con qua nho. Tu nho toi lan, toi luon ben c<;mh cha, th�m chf
khi toi h9c d9-i h9c, vl mu6n ti¢n cham s6c toi ma ca nha chung
toi cung chuy€n tai Chicago. fl6 c6 th€ n6i la lan dau tien toi
tht,tc st,t roi khoi cha minh , bat dau s6ng d9c l�p. Cho du cha
khong ben C9-nh toi m!a, nhung finh yeu cua cha luc nao cung
theo sat Va V�n nguyen trong trai tim minh, Stj giao dl,lC cua ong

� 3 62 _);;
cht.ta tl.tng bao gio dl.tng l9i . Trong thai gian 3 nam, ong khong
ngl.tng ht.tong clan va giao d\lc cho toi . Trong nhftng la tht.t d6, toi
da tim thay nhftng pham chat d9o due can co cua m9t cu9c s6ng
nhan sinh h9nh phuc, dc;to lf lam nguoi hay nhftng phudng phap
d� ling nhan xlt th� ding nhv nhftng chuSn t�c lam nguoi. Duoi
day toi xin li�t ke ra m9t s6 la thv cha vi�t cho t6i, mong m9i
ngt.toi cling chia se.

Ca rl yeu quy!

Th u con vi�t n6i rd ng con dang ngh ien cuu ve Dan te,
di�u nay qua th9t r&t t8t. N�u sau nay con lµa ch9n phap h9c
lam ch uyen man cua mlnh, cha ciing se u ng h9 con h�t mlnh.

Cha suy nghf ve Sl,1 bat ddu tuang lai cua con tu sau khi
con t8t ngh i?p truang d<;i i h9c Ch icago. Luc d6, cha tung nghf,
n�u d� con ch uyen tam ngh ien cuu h9c v&n cua m{)t phuang
di?n nao d6 thl con c6 th� d<;it duqc tha n h cong n ha n h ch6ng
vai phuang di?n d6. Nh ung qua Sl,1 ca n n hck cua mlnh, cha
khong cho phep con lam n h u VQY, boi vi n�u lam n h u VQY th1
con chi chu tam vao m{)t lin h v1,1c chu khong c6 s1,1 phat tri�n
toan di?n. Cha quy�t djn h d� con h9c phap h9c khong phai la
giup con ch9n ch uyen nganh, y cua cha chfn h la m u8n con
hQc them n h ieu ki�n thuc toa n di?n han n ria. Nam d6, c6 m9t
n ha s6 hQc vi th� ma vo cung that v9ng, ong hoi cha vi sao l<;ii
lam n hu vc;ly, cha li�n n6i vai ong rdng: "N�u d�n khi Carl 1 8
tu8i ma vdn c6 h ung thu vai sf> hQc thl toi se u ng h 9 chau ti�p
tt,ic theo hQC, bCJi vi chuyen man quy�t djn h ca dai nen dll<;JC
dua ra sa u khi 1 8 tu8i ". T6m l<;ii, cha r&t hi v9ng con c6 th� di
theo chuyen nga n h ma con cam thdy hung thu, chi c6 n h u v9y
con mai c6 th� c6 duqc n iem vui va h<;i n h phuc trong qua trlnh
hQC tQp.

�3 6 3 ));;
 Con nhfit djn h phai coi tr9ng giao dl:'c tn1ang hQc, cho du
h i?n nay c6 da c6 hQc v; thc;ic si, bfit dau c6 n hiing dJ tai
nghien cCtu chuyen sa u cua m1nh. Bai v1 m9t trong nh iing con
duang chung ta bat bu9c phai ti�p nh9n giao dl:'c d6 chfn h la
gido dl)C truang hQC. Con khong hQC tru ng h9c, cu9c song dc;ii
h9c ciing luon di cung vai slJ chi dcin cua cha, n hiing ki�n thCtc
vJ n ha n tznh th� thai c6 th€ n6i la thi�u s6t. Con giao dl)c
truang h9c khong chi dc;iy cho chung ta n h iing tri thCtc ma con
giup con h i€u duqc moi truang xu ng quanh. Do VQY, bay gia
con d9c IQp m9t m1nh a Italy, diJu nay c6 tac dl)ng Ian doi vai
vi?c b6 sung n h iing ki�n thCtc th i�u h l:' t d6. Tuy n h ien, giao
dl)c truang h9c ciing c6 nh iing ch6 khong day du cua n6, d6
chfn h la n6 khong c6 moi quan h? Ian vai n h iing t fn nguang
va h ung thu cua chung ta, diJu d6 se kh i�n chung ta that v9ng.
Tuy n h ien, khi con cam thay giao dl)c truang hQc khong th€
n hdn nc;ii duqc th1 n hlit djn h slJ quy�t tam cua con cang phai
kien trl hem, khong duqc vut bo ngay /9p tCtc. Bai vi tat ca
ki�n thCtc dJu tCt SIJ bi�n dfJi V� chat, ddn tai /U<;Jng, CUOi cung
se th1Jc h i?n m9t buac n hay v9t, d�n luc d6 con se phat h i?n
ra r&ng, con da dc;it d�n m9t can h giai mai.

Muon c6 duqc h9c vlin thz nhlit thi�t phai kh6 luy?n, ti�n
tung buac m9t /en phfa truac, khong nen c6 tu tuang n6ng v{)i,
m uon n ha n h ch6ng c6 duqc tha n h cong truac m6t. C6 duqc
h 9c vlin th1Jc slJ th1 khong th� n lia vai, gia tc;io, khong c6
duang n ha n h ch6ng nao ca, con phai ghi n ha ro diJu nay.

Tac dl) ng thlJc SI/ cua giao dl:'C chfn h quy con Ian han rat
n h iJu so vai con tuang tuqng, bo qua n6 la m9t slJ ngoc
ngh�ch, do VQY, con nen dan h thai gian ra d� di ti�p n h9n
n h Cmg phuang thuc va ph uang phap cua giao dl)c trong
truang h9c, thQm chf c6 n h iJu h9c gia thfch vi?c ngh ien cCtu

� 364�
d{k /9p. f)uang n hien, giao ·dl,.lc chfnh quy a truang hQc chi c6
th� giup con tfch /Uy ki�n there, n6 khong th� giUp con khai
pha sue sang tc;zo cua mln h . Vi v9y , m u6n c6 duqc tha n h tfch
t6t thl can XU If tat m6i quan h? giiia ti�p n h9 n ki�n there va
nghien cuu d(>c IQp.

Hi v9ng Ian n hat cua cha d6i vai con chfn h la mong con
tr& thanh m(>t nguai giau v� trf tu?, m 1,Jc tieu cu6i cung cua
vi?c hQc t9p tri there d6 chfnh la c6 duqc trf tu?. Tri there c6
m uon hinh vc;zn trc;zng, n h ung trf tu? thl lc;zi ft n hln thay. Ki�n
there c6 th� trong thay, nghe thay, con trf tu? thl khong th�
n hln thay duqc, khong th� cam ndm duqc; tri there la n h iing
n h9n there cua ta d6i vai s1,1 t6n tc;z i cua s1,1 v9t ben ngoai, con
trf tu? lc;z i la n h iing sl,l hi�u bi�t cua ch u ng ta d6i vai ben trong
cua s1,1 v9t. Nguai c6 tri there chua chdc da la nguai c6 trf tu?,
con nguai c6 trf tu? thl n hat dj nh la nguai c6 tri there, vi VQY
con can tlm ki�m trf tu? trong khi hQC tQp tri there. Phuang
phap tlm ki�m trf tu? c6 rat n h i�u, con c6 th� lam gi6ng n h u
trong ljch s u la bai thay tlm b<;m; ciing c 6 t h � ng6i d(>c 19p
phan da u trong phong, chlm mlnh trong b� sach, d6 chfnh la
ca i ma mQi nguai hay n6i d�n "D9c vc;zn quy�n sach, di m uon
vc;z n d¢m ". Di�u quan tr9ng do la, cu(>c s6ng tc;z i bat kl dau, bat
kl thai di�m nao c u ng giUp chung ta dc;zt duqc trf tu?, c6 duqc
s1,1 khai gqi trong vo hin h tru ng. Do VQY, di�u con nen lam d6
la hay ma r(>ng tam long m1nh, toan ta m toa n y di don nh(in
va h ft tho chu ng, khong nen tu bo bat kl phuang there hQc U)p
nao, bat lu(in la giao dvc truang hQc hay nghien cuu d(>c l(ip.

"Mu i vi cua hc;zn h phuc chfnh la m u i vi cua chan If, hc;znh

phuc kh6 quen n hat trong ca cui;Jc dai chfn h la hc;znh phuc cua
vi?c cam n hQn c ha n If". Day chfn h la ca u tha trong m9t bai
tha cua Dem i ma toi vo cu ng yeu thfch.
 Con trai a, bay gia cha th lJc slJ hi v9ng con c6 th� cam
n ht) n duqc n i�m h<;mh ph uc nay.

Con t rai yeu quy!

Con da k� ro tln h hln h cua m6i nguai thay cho cha bi�t
r6i. Cha ngh i rdng con nen ch9n Giao su Mah ler lam nguai
thay h uang dan cho con, cha cam thay Giao su Mah ler rat
thich hqp vOi con .

Co l e con se ca m thdy hai phi�n long nen da d� I(> ra thai

d(> cua mlnh trong thu. Bai vi con cam thay mrnh da Ian r8i,
c6 th� tlJ minh giai quy�t mQi vi?c r6i, han n Cta con kh6 khan
l&m mOi thoat ra khoi doi can h cua cha, duang n h ien khong
m u8n nguai nao quan thuc con n Cta. Th� n h ung, cha se van
kien djn h vai each nhln cua mln h, m(>t dua tre tha n h m(>t
nguai Ian, do se la thai kr then ch8t n hat, nguy hi�m nhat.
M6i nguai tre tu6i d�u phai d(lc bi?t ccin tr9ng trai qua thai kl
nay, khong nen bo qua SlJ h uang ddn cua ngUCJi thdy chi ddn,
m(>t mlnh dan than vao cu(>c s8ng xa h(>i. Con n hat djn h
khong duqc n h u vt)y, nguai tre tu6i khong c6 duqc slJ chi dan
dung ddn thi rat d� tr& nen h u hong va m u8n lam gr thi lam.
Con nen chu tr9ng di�u nay, bai vi vi dl,-l cho n h Ctng di�u nay
thl c6 vo van .

C h a c 6 m(>t nguai b <;m q uy t(>c, ong t a c6 m(>t CQU con

trai. Tu n h o ong da thue m()t nguai thay h uang dan cho ct) u.
Nguai thay d6 l a m (> t nguai cao th w;mg. DuOi s lJ giao dl,-lc
nghiem khdc, CQ U be da tr& thanh m (>t nguai kh iem nhuang,
le phep va chan th1:1c. Nam cQ u 1 6 tu6i, cha da d�n nha cQu be
tham nom, cha ra t th fch CQU be, bai Vl ngay d6 CQU be qua

-;:;(_ 3 s s ]);;;
th{)t la nguai xuat s6c ve mQi ph uang di?n, khong bi�t con con
n ha nguai nay khong? Ngay d6 cha khong thuang xuyen nh6c
d�n nguai nay phai khong? Cha van Juan hi v9ng r6ng con se
tra tha n h m9t nguai gi6ng c{)u be d6.

Sa u khi dCta tre d6 tron 1 8 tu6i, b<;m cua cha cho rd ng

c{) u da tra thanh nguai Ian, c6 th� buac vao xa h9i s6ng m9t
cu9c s6ng d9c l{)p, th� la dua c{) u d�n Pari hQc, v6n di nguai
thay h uang dan dang din h giai thi?u c{)u d�n m9t vai nguai
bc;m dCtc cao v9ng tr9ng a Pari, ti�p t1,1c lam m9t nguai thay
h uang ddn cua c{l u n h ung da bi tu ch6i. Th� la, c?lu bc;m n ho
nay m9t mlnh tGi Pari, c{)u n ha n h ch6ng g()p dugc m9t loc;zi
"Thay h uang dan " khac, m9t dam con em quy t9c su6t ngay
thfch an chai, t1,1 t{)p, hat ho. "Nguai thay huang ddn " nay da
n6i vai c?lu, n h iing each thCtc giao d1,1c h6i truac ma c{) u da
ti�p n h<I n d�u m u6n tr6i bu9c c?lu, bay gia c<iu da Ian r6i,
cii ng nen s6ng m9t cu9c s6ng ti! do cua mlnh .

Th� l a dau 6c non nat c u a c<iu n ha n h ch6ng b i n h ling

quan di�m ac d9c nay xam chi�m. Ngoai ra, c?t u con phat hi?n,
hanh vi va quan di�m cua n h ling nguai xu ng quanh c?t u deu
n h u v{)y. Duai stJ ddn diit cua quan di�m cay nghi?t n h u v{)y,
c<i u be da n h a n h ch6ng buac vao con duang t9i 18i, c?tu cung
dam bc;zn cua mlnh bat dau m9t cu9c s6ng ch u ng gQi la ti! do,
u6ng rugu, ca bc;zc vii chai bai vai dam ki n ii, cu9c s6ng m8i
ngay deu ph6ng t ung CIJC dQ, khong CO quy ]u?lt gl Ca. f)� th�
h i?n c{) u la n h ling nguai cung h9i cung th uyen vGi dam bc;zn,
c{)u da ru sc;zch n h ling phdm chdt dc;zo dCtc t6t d?P ma truac
day da tung dugc giao d1,1c. Kh i nguai thay cua CQU d�n Pari,
n hln thdy b9 dc;z ng be tha, xu6ng cdp d6 cua c?lu, trong long
cam thdy vo cung x6t xa, n h ung mQi thCt t6t d?P bay gia da
khong th� n h6i vao cai dau day n h ling y ngh i xdu xa cua c<iu
n f.ta r6i. Nguai thdy d6 chdng con each new n f.ta, ben k� lc;zi
tlnh hlnh d6 cha cha CQU bi�t. Nhung dqi d�n khi cha CQU d�n
thl m<;>i ch uy?n dci qua m u¢n r6i ! Con nguai c9u luc d6 vi qua
ph6ng t u ng ma da mac b?n h truyen n h iem, ndm trong b?n h
vi?c thoi th6p trong tung hai tha. VI dan h bc;zc qua d¢ m a tren
ngUOi khong con /ay m(>t XU ma con mac n<J mQt khoan rat
Ian, lam vao tln h trc;zng vo cung tu ng qudn va khong c6 st! trq
giup nao ca. Con "Nguai thdy duang dai " cua c9u thl sao?
Nhf.tng nguai nay khong n h f.tng khong git1p da, trai lc;zi con !Cta
gc;zt, khfch bac cQ u. Luc d6, c¢ u mai bung tin h ng¢, "Nhf.tng
ngUOi thfzy duang dai " nay CUQ CQU SO di khi�n CQU XUdng ddc,
m i,ic dfch cua ch u ng chfn h la m u8n bi�n cc.J u tra tha n h ch6 san
cua chu ng, d� chung thou tom, do VQY n h f.tng nguai nay
khong m u8n c9u s8ng cu¢c s8ng truac day, bat c9 u phai tu bo
n h Ctng pham chat t8t dl?P truac day.

M¢t dua tre v8n di c6 m¢t tien d6 tot dl?P va m¢t tuang
lai rt!c sang thi bay gia lc;zi sa ngci d�n m uc nay, cu8i cung con
tra tha n h nguai b?n h t9t day mlnh, kh6 khan tung qudn, that
th�u tung ngay! Con n hat djn h phai can h giac cao d¢. Sa u nay
ngUOi thfzy h uang ddn d�n tham CQU, CQ U n6i VOi Ong ddy dau
kh6 rd ng: "N�u ngay tu ddu con nghe lai thdy di ti�p n h9 n SI/
h uang dan cua nguai thdy khac thl con se khong ngvp /(in
trong bdt hc;znh n h u ngay nay! "

Trang 1 8 nam, cha dci dc;zy cha con n h ieu dieu n h ung van
con m¢t s8 thu cha chua dc;zy cha con, bai vi luc d6 ta cha
rdng con vdn con n ho, dc;zy n h Ctng thu nay cha con qua tht!c
khong th fch h9p. Do VQy, con cdn phai ti�p ti.ic hQc tc.Jp, n�u
con khong lt!a ch9n Giao su Mah ler lam thdy h uang ddn cua
con ma lt!a ch9n nguai khac thi cung du9c. Tom lc;zi, chi cdn la
nguai h¢i ti,i du hai dieu ki�n duCli day: M¢t nguai c6 le nghia

� 36 8 �
hai hoa, m(>t nguai h i�u dw;Jc d6i nha n xu th�, d6 chfnh la
m(>t nguai thdy h uang dan du tu each.

Mu8n h i�u duqc nhan tlnh th� thai thl nhat dfn h phai c6
duqc slf dlu dat cua nguai thdy, chi dlfa vao dQc sach va tu
duy thl khong th� c6 duqc, bai vi n6 ham chua m(>t trf tu� clfc
Ian, cCi ng la tri thuc ma con nguai kh6 nam bat nhat tren th�
gian nay. T6m lc;zi, cha chi c6 hai yeu cdu d6i vOi con, n�u con
c6 th� lam duqc thl cha c6 th� yen long r8i: Th u n hat la tlm
duqc m(>t nguai thdy thfch hqp, thu hai la /lfa ch9n bc;zn be
phai th{)t can th{)n va th{)n tr9ng.

Con trai Carl yeu quy cua cha!

Trang thu bi�t duqc con van khoe, cha va m? con d�u
yen long. fJi;ic bi?t la m? con Jue nao ci1ng lo Jang tOi vi?c a n
u6ng va sue khoe c u a con . Cha Jue n a o cung khuyen m? con
khong nen qua lo Jang, ai ma khong bi�t !tali chfnh la kinh do
cua d8 a n . Nh ung cha van lo Jang con se chlm dam trong th�
giai thl!c ph&m d6 ma quen mat nghi?p hQc. Nhung bay gia
xem ra tat ca mQi lo Jang d�u la qua r8i .

Ngoa i vi?c c hu y an a, kien trl luy�n t{)p t h� dl,.lc d� gilt

gin sue khoe cung c6 tac dl,.lng rat t8t. C6 m(>t s6 nguai chi
n hln thay mi;it khong t6t cua v{)n d(>ng th� dl,.lc ma da phe
phan th� dl,.lc v{)n d(>ng. Th lfc ra th� dl,.lc v{)n d(>ng rdt c6 /qi
d8i vai n h ung nguai a ca ngay trong nha d� theo du8i slf hQc.
Cha hi v9ng con c6 th� tlm duqc n h ung bai t{)p v{)n d(>ng ph u
hqp vai mlnh, tra i mlnh vao trong d6, n h u vc;]y con c6 th� cam
n h{)n duqc n h ung n i�m vui khac n hau tu n h ung lfn h v!Jc khac
n hau, m(>t n i�m vui khi ca th� hoa n h{)p vOi thien n h ien. Sa di

� 3 s 9 __);:;-
trong thai dQi Hi LQp c6 !Qi xuat h i?n n h i�u n ha tri�t hQC va
n h iing tuang quan trang ki?n nhu VQY chfnh /a do h Q d� cao
gia trt cua v<Jn d¢ng. Trang th� v(ln h¢i Olympic c6, nhiing
ngUai CO than hlnh trdn d?p d�u n hi;Jn dU<JC SI/ tan dUOng Va
khen ng<Ji cua m Qi nguai.

Du Itch khong n h iing giup chung ta ren /uy?n ca th� ma

con gi Up toi /uy?n y chf cua chung ta, n6 con giup chung ta
hQC dU<JC n h iing ki�n thClc khong h� CO trong sach VO, giup
chung ta ti;In h uang m uon hlnh m uon ve cua n i�m vui, thl
n hat thi�t phai c6 m¢t ca th� khoe mQnh .

Kh i dU<;JC 6 tu6i, con da tra thanh dua tre n6i ti�ng kh&p
trong vung cua chung ta, di�u nay la do ngay tu n ho cha m(#!
da hay dan con di du Itch a khtzp nai.

Sau nay, c6 m ¢t s8 nguai VO tri n6i rang, vi cha dan con

di kh&p n ai d� du Itch ma tieu t8n rat n h i�u ti�n cua, d�n n6i
hQC phf dQi hQC Cua con Sau nay cfmg khong dap Ung dU<;JC,
ngoai ra c6 m9t s8 nguai n6i rang, n�u khong fang phf
nhu VQY, dung s8 ti�n d6 tfch /Qi m ua sach, tac d1,mg se cang
Ian hon .

Th l/C ra, cha cha ra ng, cha lam n h u VQY la rat dang, cha
khong h8i hi;In du chi m¢t ft. Cho du cha chi la m l,lc su ngheo
a m¢t vung nong than, d� c6 th� dua con di du Itch, ca n ha
thuang phai ch&t bop chi tieu, khi di du Itch ciing chi a trong
n h iing khach sQ n re ti�n. Nh ung nhiing nguai phe bln h nguai
khac m<?t each h8 c18 n h u v9y ci1ng chi gi8ng n h u �ch ng6i day
gi�ng, ng6i trong cai gi�ng n ha CUa mlnh d� n hln SI/ VQt, vin h
vi�n khong trong thay th� gidi ben ngoai, b9n hQ duang nhien
khong th� hi�u dU<JC y nghia nhiing hanh d¢ng ma chung ta
da lam . fJ8i vai chung ta ma n6i, n h iing ti�ng gQi cua tam h6n
 ·
chfn h la khat v9ng cua long n h iifet t1nh m u6n kham pha nhflng
kz tfch mai, la h uang di d6i vai n h flng din h cao xa ma chu ng
ta h uang tai . Nh ung nam thong au tho cua mznh chi!ing phai
con da nghe theo n h flng hai th& nay, lam theo khat v9ng tam
h6n chay bong cua ban than mznh ma di du Itch d6 sao?

Nh flng chuy@n du Itch truac day, con luon cung di vai

cha. Bay gia, con da Ian r6i, cii ng nen xuat phat d{)c l{)p, cha
du chi c6 may ngay con ding nen thii xem, n h flng di@u nay se
vi@t them vao cu{)c dai con m{)t trang tuai sang trong nhflng
thong ngay da qua cua mznh.

Tu trong n h flng cu{)c du Itch d6, con n hat djn h se hi�u ro

them n i@m vui t{)t din h cua du Itch dem d@n cha con nguai.

Kh i cha van con la m9t hQC sinh trong vi�c hQC than hQC,
vao m u a dong m{)t nam, cha cung may nguai bc,m di du Itch,
chung ta da d@n d6i Cl n u i Sa int Cloth Ruth. Luc d6, m9t tr{j n
tuy@t da che lap tam nhln cua chung ta, khap nai d@u la m9t
dai tuy@t trang menh mong. Tu sf cua hQc vi�n Sai nt Cloth
Ruth da n6i vai ch u ng ta ra ng: "Cac con khong th� huang fen
phfa truac, phfa truac chfn h la m{)t vl,lc n u i, Cl d6 da ch@t
khong ft nguai r6i; qua vl:fc la khu vl:fc khong c6 nguai Cl 1 50
dQ. m, nai d6 chi c6 loai gau xdm sinh s6ng. Tr{jn tuy@t Ian th@
nay, c6 kha nang keo dai d@n m{)t hai ngay ". Ch ung ta d@u la
n h flng tha n h n ien h ung h l,lc bau n h i�t h uy@t, mQi nguai d@u
quy@t dj n h nhat dtn h phai ti@n fen phfa truac, quy@t khong
h6i h9n! Th@ la, chung ta da xuat phat. Bang bam day tren
mQ.t d11ang, rat trOn , (J dllai f<;ii fa VlJC SOU V<;m dQ.m, chi can
khong cht1 y m{)t chut thz Se tr(J than h bQ XllOng kho nam m l,-IC
duai Vl,IC SQ U nay. Xe bo rat kh6 di tren do<;m n u i nay, chung
ta thu mlnh trong m{)t g6c, khong d()ng d{jy duqc gl, tat ca
d'2u cho ra ng ban than mlnh kh6 ma c6 th@ s8ng s6t ra khoi
khe n u i nay. Co may Ian ban h xe con tran truqt den sat vach
n u i, may ma nguai giCt xe c8 g&ng l&m mai giii n6 di vao
duang chfn h . Nhung d(>t n h ien, chung ta gi;ip phcii m(>t tr9n
bao tuyet, btlu trai sang trong, kh&p nai d'2u la m(>t dai trdng
x6a, n h iing can song bao trum cu8n Jay n h iing ng9n n u i,
truac mi;it khong con n hln thay gl n Cra. Anh sang mi;it trai
chieu rQi qua n h iing dam may dang /Ctng la troi, h&t n h iing tia
n&ng xu8ng bln h nguyen each xa vc;m di;im . Can h s&c ay duang
n h u gi8ng vai n h i?t khf ap dao, vua yen tin h lc;ii vua nao n h i?t,
gi8ng n h u can h tien tren trai, duai sue mc;inh Ian khung kh iep
cua Th uqng de, chung ta d'2u bat giac quy gz,ic xu8ng. Trang
khoa n h kh&c nay, cha cam thay duang n h u mlnh dang den
gtln vai Th uqng de han, cha duang n h u da nhln thay Nguai
r6i, va vao chfn h giay phut do cha da quyet djn h s11 ngh i?p ma
cu(>c dai mlnh theo du6i, cha bang long da ng h ien tfn h mc;ing
nay d@ phi,ing slf Th uqng de.

£)6 la s lf me hoi;ic cua du ljch, trong ch uyen du ljch con se

cam n h9 n duqc m(>t the giOi d�p me h6n vai n h iing di�u kl
di?u kh6 c6 th@ tuang tuqng ra duqc, con se duqc ch iem
ngucmg cu(>c s8ng vai m uon hzn h vc;in trc;ing cua n6, con se g(Ip
n h iing ch uy?n ma c6 tuang tuqng den dau con ciing khong
th@ nga duqc.

Tuy n h ien, m(>t sf> nguai lc;ii sq pha i nem trci i m u i vj kh6
n h9c, b9n hQ chi cufJi ng11a xem hoa va cho rang d6 cung la
du ljc h . Th 11c Slf, neu lam n h u VQY thz hQ se chdng trong thay
gl, khong trcii ngh i?m duqc gi, d6 khong phai la du ljch th 11c
slf. M(>t cu(>c du ljch th11c Slf phcii lo n h iing kinh ngh i?m c6
duqc tu trong kh6 khan, chi c6 n h u VQY, con mai c6 th@ trci i
ngh i?m duqc n h ung t1nh cam xua cii trong n h ung thCt dan h
lam thi!zng ca nh, mai c6 th€ nhln thtiy ve d?p h u ng vi, trang I?
cua t l) ien n h ien, mai bi�t duqc tren th� giai nay vai mu8n
-.'

hln h V<;zn tr<;mg CUa CUQC sBng, mai thl/C SI/ y thCfc dll<JC SI/
dang quy cua sinh m?nh!

DBi vai m9t nguai ma n6i, du lfch la dieu khong th€ thi�u
duqc. Bay gia, c6 rtit n hieu "Con mQt sach "trong truang dc;zi
hQc, h<;> khong di t1m h i€u th� giai ma mlnh chua bi�t, ca ngay
chi chlm di!zm trong phong d<;>c sdch, cam xuc cua hQ ngay
cang tra nen trl tr?, th� giai trong mi!zt h<;> ngay cang tra nen
n ho h?P han, con nguai ngay ca ng tra nen cCtng n hi!zc han,
a nh mi!zt ngay cang tra nen da dan. N�u con da tung ll!c ch9n
m9t cu9c s8ng 6n df nh, khong thay d6i va cCtng n hi!zc n h u v¢y,
thl m9t ngay nao d6 n�u thCtc d¢y, con se phdt hi?n ra rang,
con chang c6 m9ng tuang, chang c6 sue tuang tuqng gl h�t.
Khong th€ tr& than h nguai nhu v¢y, con trai, con hay dung
cam buac !en ph fa truac n he! Con se phat h i?n ra n h ung nguy
h i€m va n h ung kh6 nc;zn ma con dii tung tra i qua se dem d�n
cho con n h ieu trf tu? a con duang phfa truac, n6 se th€ hi?n
ra a n h ung dieu nho be nhu nay. fJieu cu8i cung cha m u8n
n hi!zc nha con la hay chu y tai SI/ an toan .

Con trai yeu quy!

Cam an SI/ tin tuang con dii dan h cho cha. Con vi�t thu
n6i cho cha nghe con dang dau kh6 th� nao vai m8i t1n h cua
mlnh, ngay d�n m? con xem xong thu ciing kh6c l6c, m? luon
cho ra ng con van con la m9t dCta tre, khong nga trong chap
mi!zt, con da tra than h m9t nguai truang tha n h . Con thl!c sl!
da truang than h r8i, cam giac cua con khi n6i ch uy?n vai m()t
nguai tru&ng thanh d6 dfch thl:fc la ch uy?n ma nguai tru&ng
than h hay n6i d�n . Nh ung n h iing b{jc cha m? thuang c6 m()t
cam giac nhu nay, ham qua van con la m()t dua tre Icing
n hdng, bam chan ma bay gia da la m()t nguai tru&ng thanh,
da bdt dau cu()c s6ng d()c /{jp r8i.

Tin h yeu bi�t n6i sao day? Tinh yeu c6 th� n6i la bong
hoa cua Th w;mg d�, vila than bf lc;ii vila thom thcio. N6 c6 m()t
·

nang /l:fc vo cung Ian lao, chi la xem con se d6i dai vai n6 ra
sao. N6 c6 th� mang con d�n thien duang, n h ung cung c6 th�
d6y con vao dia ngl,.lc. Ai tin h la gl? Kh i nao n6 d�n ? fJi�u nay
th! khong ai n6i chdc du9c, n6 la cau d6 Ian n hdt cua nhan
gian . Than thoc;ii Hi Lc;ip c 8 dc;ii c 6 ca u: "Ch i can ti�u than
quan ch uy?n t!nh ai la Cupid cung ten cua mznh bdn vao hai
nguai th! hai nguai d6 se nay sinh tznh cam . Nhung than
Cupid lc;i i th uang xuyen vCtt c ung ten linh tinh, nen vi?c nciy
sinh tin h cam duang n h u chi!tng baa gia xay ra ". Thl:fc t�,
trong cu()c s6ng hi?n dc;ii ngay nay, hznh thai cua tinh yeu
cung n h u v{jy, con cung nen ti�p nh{jn va hi�u du9c quan
di�m nay cua tinh yeu. N�u con phat hi?n ra con da yeu m()t
nguai, n h ung d6i phuong lc;i i khong yeu con , th! d6 khong
phai la rBi cua con, cung khong phai do con khong du t6t, con
nen bi�t tran tr9ng ban than mznh, day chi la do cung ten cua
than Cupid dii khong bdn tn1 ng co ay, n�u than Cupid phat
h i?n ra con th! c6 khci nang m()t co be nao d6 se phai long con,
n h ung con lc;i i khong yeu co be do. Luc nay, con khong nen
kieu ngc;io ma nen tu ch6i co ay m()t each kheo lea! Con can
phcii bi�t r8ng, Cupid la m()t ke mu quang, m9t can h tu9ng
d?p n hat d6 la con yeu nguai d6 va nguai d6 cung yeu con.
Tuy n h ien, con cung nen c6 sl:f ch u6n bi v� tam If, tinh yeu
khong phai la vin h hang, khi t!n h yeu rai khoi thl con cung
nen chdp n hgn n6, khong nen n fu keo hay trach m6c d6i
phuong, hay d@ co dy ra di, bai vi con phai h i@u r6 rang, d6 la
n h Ctng vi?c nam ngoai SUC /!JC cua con ngUGi.
Con trai cua ta, hay n ha ki di�u nay, la t!n h yeu /!Ja ch9n
con chu khong phai con /!Ja ch9n tln h yeu. C6 n h i�u nguai
khong n&m ro d<;io If nay nen r&t d� ph<;im /8i a phuong di?n
nay. Duai day cha se k@ cho con nghe cau ch uy?n cua hai
nguai b<;in cua cha:
M9t nguai b<;i n cCmg Ian /en vai cha h6i con nh6 d6 la
Hans, di�u ki?n gia dln h cua cg u b<;in d6 rdt t6t, sau khi t6t
nghi?p d<;ii hQc da vao lam vi?c t<;ii m9t ngan hang cua gia t(k,
ngan hang nay cung do cg u chuan bi ti�p nhg n . Cgu yeu m9t
ti@u thu quy t()c, vi co n uong nay khong th i�u n h Ctng nguai
theo dudi. Trang dam dong n h Ctng nguai theo du6i mlnh, vi
ti@u thu nay /<;ii ngdm tn1 ng Hans, da /!Ja ch9n cgu dy. Th� la
Hans d<;i t duqc h<;inh phuc c!Jc Ian cua dai mlnh, th� la cg u
d6n h�t tam trf vao cu(>c tln h d6. Nh ung n h Ctng ngay h<;inh
phuc d6 l<;i i qua ngdn ngu i, t1n h yeu cua hQ cung ngdn nhu
vgy. Khong !au sau d6, vi ti@u thu nay n6i vai Hans, co dy da
khong con yeu cg u dy nCta ma da yeu m9t nguai khac r6i.
SI! th 1Jc nay khi@n Hans chlm d&m trong h6 sau cua SIJ
tuy?t v9ng. Cg u dy khong tin rang t!nh yeu /<;ii rai bo mlnh
n ha n h d@n nhu vgy, cgu dy khong th@ tu b6. Th� la m9t Mn,
c(J u dy da th@ h i?n slJ tdn cong manh li?t d8i vai t!nh yeu cua
mlnh, n h ung truac thai d9 kien quy�t cua vi ti@u thu d6 da n6i
r6 vai Ha ns rang, co da khong con tln h cam vai CQU n Cta, co
bay gia chi yeu nguai chong sap cuai cua mlnh thoi, hon n Cta
hQ cung sdp chia tay r6i. Ha ns Sl)p d6, khong c6 each new
chdp nhgn SIJ th !Jc nay.
 Tu n ho tai Ian, CQU m u6n gl la c6 cai day, CQ U khong th�
chtu duqc ca nh thll ma cc_lu m u6n c6 lc;ii khong th� c6 duqc.
K�t qua la, vao m9t ngay, cc_l u da li;ing le d�n nha vt co n uang
kia, dung ki�m gi�t ch�t nguai tinh, vi co n uang va ngay ca
mlnh n iia.

M9t nguai bc;in khac khong thuang xuyen gi;ip mi;it do la

Winston, c6 th� vi khong gi;ip mi;it thuang xuyen ma anh ay
rat bdng long khi k� cho cha nghe mQi chuy?n. Cha ciing bi�t
r6 d6i vai CUQC s6ng cua CQU ay. Ngay tu nho Winston da tran
day n h iing h uy�n tuang d6i vai tlnh yeu, file d6 trong tim cc_l u
da tc;ic fen hzn h a n h CUa mQt ngllai tln h, trong tim CQU file d6
luon ngh i phai tlm ra bdng du9c nguai tin h ki�u di�m d6.
Cu6i cung c6 m9t ngay, nguai tin h trong m9ng da xuat h i?n
truac mi;it cc_lu, tlnh yeu cua hQ da k�t than h hon nhan.

Nhung cung vai slJ troi di cua thai gian, trong nhiing
ngay thong hQ chung s6ng, tinh yeu ban dau dan khong con
n hln thay n iia. Winston phat h i?n ra, hlnh anh cua nguai tlnh
trong mQng Va ngllOi V<;J bay gia da khac n hau rat xa, CO ay
khong t6t nhu th� n iia, tra nen hay cau gic_ln, con c6 n h i�u
th6i quen khong t6t, cang ngay cang tho t l)c. f)uang n h ien,
cc_l u ciing th uang xuyen khi�n nguai v<J cua m1n h cau gic_ln va
khong thoai mai. Cc_lu phat hi?n ra v<J cua mlnh tra nen kho
khan va vo vi, con nhiing nguai phi) nii khac th1 lc;ii gi6ng vai
nguai t1n h trong m9ng cua cc_lu, th� la hQ bat dau cai nhau,
tranh chap, cu6i cung ddn tai Ii hon. Khong /a u sau, Winston
t!m thay "Nguai tin h trong m9ng" khac, bQn hQ yeu nhau,
n h ung khong /au sau d6 hQ cung ca i c9 va chia tay.

Cu n h u vc_ly, tung nguai tin h trong m 9ng cua Winston da

xuat h i?n VQ d�n ben CQU, n h llng nhanh ch6ng tung ngllOi
tCtng nguai m9t l<;zi ra di, Winston chua tCtng tlm duqc nguai
tln h tuy?t m l n h ll CQU mong m u8n, do VQY CQU vein khong
ngCtng ngh i tlm ki�m tCtng phut giay.

Ha i nguai b<;m d6 cua cha da rai viio man suang mft 'm u
cua di t1n h n h ung r8t cu¢c d�u khong tlm thay h<;mh phuc.
Thl,lc ra, man suang cua di tzn h nay c6 rat n h i�u lo<;ti, chi can
chung ta can th(ln trdnh chung thz c6 th� d<;tt dll<JC h<;tnh phuc.
Ph uong phap rat dan gian, khi m u i ten cua Cupid b&n trung
con thz hay m& r¢ng ba vai mznh ra, m& r¢ng long mznh ra d�
don nh<Jn n6, dem tln h yeu cua con dang t9ng cho nguai con
gdi con yeu, cung d� n h Ctng nguai xung quanh cung chia se
ni�m h<;tnh phuc vii thu tln h yeu d6: Kh i tln h yeu rai xa, hay
dung If trf d� chap n h<Jn thl,lc t� nay, bat lu<Jn di�u d6 rai di tCt
trong tim con hay trong tim nguai b<;tn gd i kia.

Con phai kien cuang, chi khi m& r¢ng long mznh thz than
tlnh yeu se /Qi gidng xu8ng, di�u quan tr9ng d6 Iii can phai
th(ln tr9ng vai tln h yeu, tuc la khong d� dang cho di tlnh yeu
cua con, cung can c6 m9t tinh than mQo h i�m di tlm tznh yeu
chan chfn h .

Con m9t di�u n Cta cha can n h&c n h& con, d6 Iii khong
nen la d& vi?c hQc vi tlnh yeu.

£)6 I ii n h Ctng di�u ma cha m u8n n6i vai con.

Chuc con m Qi slJ t8t liin h !

Ca rl yeu quy:

Hi v9ng con da thodt ra tCt trong n6i kh6 tam d6. Con
con tre th� nay ma da phai d8i di?n vai cai ch�t, slJ qua dai
cua be b<;m thilc Sil khien nguai khac dau long. Tuy n h ien, d6i
di?n vai cai chet la ch uy?n ma m8i nguai chung ta cdn trai
qua, n hat djn h c6 m(>t ngay, cha ci1ng se rai xa con, con con
c u ng se rai xa n ha n gian vao m(>t ngay nao d6, buac vao m(>t
the giai khac.

Con vCta g(lp phai n8i dau mat bQn, cha !Qi n6i n h iing
di�u nay duang n h u la ch uy?n qua tan n han. Nhung th ilc Sil
ch uy?n d6 th ilc Sil khong c6 g1 dang s<J, bat k1 luc nao con
cung hay dung cam /en khi d6i di?n vai cai chet. Bai v1 con
v6n luon dau long, nen cha khong cho con biet, thilc ra thang
truac cha cung da tham gia tang I� cua cha Mira Wa lpole. Bay
gia, da den luc cha phai n6i cho con biet Sil thilc nay.

H8i con n ho, cha vo cung yeu quy cha Mira Walpole, ong
cung rat quy men cha, ong c6 m(>t kho bau chua day cau ch uy?n
thu vf. Ngay d6, ong da dan cha vao trong can phong nho trong
rung sau vii nghe ong k� nhiing cau chuy?n. Cha Mira Wa lpole
la nguai gia truang th9 nhat cua than Loch, ong huang th9 95
tuck Nhiing Sil vi?c ong biet nhi�u VO s6 va cung trai qua rat
nhi�u ch uy?n, cha cung thuang xuyen dan con den nghe nhiing
ca u ch uy?n cua cha, m8i /dn d6 ong d�u an m(lc chinh t� d6n
tiep ch u ng ta tCt c6ng. Nua nam truac khi ong mat, trQng thai
ca th� ong c6 n h iing bi�u h i?n khong t6t, trong than cu nguai
d(lc bi?t den cham s6c ong. Tuy thay sue khoe ngay cang xa u
di, ong van vui ve k� ch uy?n cho dam tre con nghe.

Ong da d6i di?n vai cai chet m9t each vui ve va binh tln h
n h u v¢y, cha chua tung thay nguai nao c 6 th� d6i di?n vai cai
chet m(>t each b1nh than den n h u v¢y, truac cai chet van giii
du<Jc Sil ton nghiem cua dQo lam nguai. Con cung thilc sil nen
suy xet m(>t chut xem.
 Cha vdn m u6n noi cha con nghe m9t s6 trai nghi�m lien
quan tai "Cai chet " cua cha.

Con n ha each day n h i�u nam truac, khi cha tron 20 tu6i
a tran Needham da xay ra b?nh truy�n nh i�m . Luc do da xay
ra la<;t i b?n h truy�n nh i�m vo c Cmg dang sq, chi danh dao m9t
cai 18 Ian dem chon nguai chet vao trong do, dung dat ddp /en
tren . Tin h hznh da ng sq n h u v<:Jy, cha cu ng nghi rt mg mznh
n hat di n h cung se chet. Vao bu6i sam mf>t ngay, cha l(ing le
ng6i dqi tu than giang xu6ng, tam tn;mg vo cu ng lo ldng, bai
vi cha con tre n h u v<:Jy, cu9c s6ng th tJc slJ con chua bdt dau!
Cha cau cuu Thuqng de tai cuu giup mln h. Ngay ham do da
xay ra n h<;l t th1,1c, bau trai den ngom dan dan che mat m(it trai,
m(it dat bien tha n h m9t dai dat l(ing thinh, nglJa khong hf,
tra u bo khong df>ng d<;ly, chim ngung hot. Khi anh tra ng da
hoa n toa n che lap m(it trai, bong t6i duang n h u nu6t tr9n mQi
sl) v<:Jt cua n ha n gian, ngoai m9t chut di�m sang con sot lc;ii thz
duang n h u m(it trai da bo chung ta, d� lc;ii cha chung ta chi la
m9t dai bong t6i den ngom . Tren m(it dat khong m9t chut gio,
cung khong co bat kl am than h nao. Nhung chfn h trong
khoa n h khdc ay, mQt SI) bien dcSi than kl da xay ra trong tim
cha, mai cha den bay gia, cha c u ng khong co each nao co th�
h1nh dung duqc s1,1 xuc d(>ng ma cha da cam n h<;ln luc do, di�u
nay d6i vai bat kz nguai nao khac d�u kho co th� If giai duqc.
Chi co th� noi, vao thai khdc do, linh h6n cha da rai bo cai
chet, bong t6i, linh h6n da duqc thang hoa, cha da duqc cuu
mc;ing. Cha khong con s<;J ca i chet den, khong con sq bong t6i,
khong con cau xin Sl/ cuu mc;ing cua Thu<;Jng de.

Ca i chet th1,1c s1,1 la m9t chuy�n khien nguai khac dau kh8,
no se lay di nguai con yeu, no co th� lay di sinh m?nh cua
nguai duy n hat h i�u con . Cha biet rang, vai d9 tu6i cua con
bay gia, cai ch�t la ch uy�n con khong m u8n d8i mi;it cfmg n h u
n6i d�n, n h ung di�u nay c 6 gl l a dang sq chu? Cai ch�t l a m(Jt
d<;mg Juan h6i, n6 khong phai la m(>t d<; mg dau kh8. Mai nguai
chung ta khong phai d�u d�n tu cha cua Th uqng d� hay sao?
Cu8i cu ng, chung ta l<;ii v� ben Nguai, sue mc;mh cua cai ch�t
cung m<;mh n h u sue m<;mh cua Th uqng d�, le nao con l<;ii S<J
Th uqng d�?

Con trai cua cha, sau c ung ta m u8n n6i vai con m(>t di�u :
Dung s<;f cai ch�t, n h ung phcii bi�t tra n trc;mg sinh m�n h.

� 38 0 Jt;;
 �c ..e.uc . .

Trang

ChttO'ng 1 5
cba m� 3eu mong mu6n sittb ra 5
n/feng 3Ua COH thi�H tai 5

". , " '. � .

1 . T01 co m9t nguo1 m� tot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2 . Khong d� xay ra sai lam trong thoi kl mang thai . . . . . . . . . . . . 8

3 . Phai chu 9 cham s6c truck va sau sinh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

4 . Giao dv.c bao thai la m<?t buoc quan tr9ng nhS.t

cua trong vi�c giao dv.c thien tai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

5 . TCt thi�u nang thanh thien tai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . 19

ChttO'ng 2
Giup tre CO mOt CCJ th� kboe m"1-MiJ nga� tu MiJo
1 . Tam quan tr9ng cua th6i quen an u6ng t6t
� . vo1 sue
d01 , khoe
, ?
.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2 . Tam lf khoe m9nh la ti�n d� cua Cd th� khoe m9nh . . . . . 28

3. Phat tri�n chuc nang cua 5 Cd quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1

4 . Phudng phap tang cuong sue kh6e bang nuoc 19nh . . . . . . 37

5. Khong bi�t nghi ngdi se khong bi�t lam vi�c . . . . . . . . . . . . . . . . 4 0

-.=:{__ 3 81 _);;
Chttcmg 3

Kbai pba trf l�c troH(J s� bao bQc

1 .Phudng phap giao dv.c ngon ngCt d()c dao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

2. B6i duang nang Ive quan sat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

3 . Ren luy�n nang Ive ghi nho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

4. Khdi gQi trf tudng tuQng phong phu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

5 . Ti�n hanh khai thong trf tu� trong tro chdi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Chttcmg 4

PbuO'n(J pbap bQc t4p cifa cba tru�en tht1-

_

1 . Nguoi cha dc;ty toi ngoc;ti ngCt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

2. Kien tri h9c t�p 2 ti�ng m8i ngay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

3. C6 hCtng thu d nhi�u phUdng di�n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

4. Phudng phap ghi nho c6 hi�u qua nhat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 7

5 . Phudng phap dc;ty s6 h9c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

6 . Tang them ki�n thuc voi nhCtng trai nghi�m

cua ban than trong CUQC s6ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

7 . Kreh phat nang Ive trong khi chdi . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . 98

8 . Phudng phap tc;to hCtng thu

chfnh la phUdng phap t6t nh3.t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 04

� 38 2 J;;-
9 . Phuong phap hQC t�p trong Sl:f vui ve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 06

1 0 . Phuong phap hQC am nh9c . . . . . . . . . . . . . . . . . ; . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 09

1 1 . C6 trf tu� trong vi�c h9c t�p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 12

1 2 . Phuong phap h9c t�p giao thoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 14

Cht.tO'ng 5
Pbat trien toan �ien, kbong tbien focb
1 . Long tr�c an la thu d�p nhat cua doi ngUoi. . . . . . . . . . . . . . . . 1 18

2 . Lam nhCtng vi�c minh c6 th� tv lam du<1c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3

3. Duy tri Sl:f tinh tao voi vinh quang phfa truoc . . . . . . . . . . . . . 126

4. La m9t nhan tai kh6e m9nh, toan di�n, binh thuong . . 132

5 . C6 m{)t tfnh each t6t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 36

6 . Nhat dinh phai phat tri�n toan di�n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

7 . Cha m� nen djnh huong,

giup tre khong thien l�ch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

Cht.tO'ng 6
Nuoi �ulrng_pbam cbat 3�o 3uc t6t cbo tre
1 . Ti�t ki�m la due tfnh t6t d�p cua con nguoi . . . . . . . . . . . . . . . 1 47

2 . Nuoi duang pham due, can S\1 t\1 giac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

3 . N uoi duang tre trd thanh nguoi chan chfnh

va chfnh trvc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 55

-;::(_ 383 �
4. Lay ban than minh lam gudng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

5 . Phan r6 thi phi, nhat quan . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . 159

6. Kh�ng dinh vi trf cl.ta minh . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

. .

7 . TV tin d6i di�n voi nhCtng thach thuc trong tudng lai . 1 6 5 . .

ChttO'ng 1
xa� �l;mfJ cbo tre mOt ..Wan cacb toan �ien
_

1 . Chu tr9ng d9o Ii, lay cai Ii thu phvc long nguoi . . . . . . . . . . 168
2. Giao dvc " Nguoi Ion h6a " . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
3 . Phe binh phai khi�n tre tam phvc khau phvc . . . . . . . . . . . 177
. .

4 . Khong lam t6n thudng long h,1 ton cua tre . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 83

5 . Nuoi dvang tfnh each kien cuong , khong dau hang . . . . 1 86
6 . Khai pha tinh than dling cam, khong ng9i kh6 . . . . . . . . . . 192

Ch ttO'ng 8
cacb cbc:m b"1n va cbai tro cbai
1 . Nen n�m vCtng muc d(> khi chdi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

2 . Xt1 I i thoa dang nhCtng mau thu§.n khi chdi . . . . . . . . . . . . . . . . 203

3. Cha m� la nguoi b9n t6t nhat cl.ta tre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

4 . Gan ml:fc thi den, gS.n den thi r9ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1 3

. .,.
, g101 , tre khac . ?
, ................................ 217
5 . Tiep xuc
� h9n vo1 . .

6 . Cam nh�n cu(>c s6ng trong khi chdi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

7 . Cac tro chdi giCta cha va con . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

� 384 ]);:;
Chuong 9
Kb1cb fo va kben neo'i t4n9 cuane lone tl,( tin
va �une kbf cbo tre
1 . NhCtng loi khen ngQi c6 hi�u qua
tQo ra long hJ tin vo bo b�n . . . . . . . . . . . ..
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
.

2. Tre c6 kha nang a nhi�u linh Vl)c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

3 . Dung cam d6i m�t voi that bQi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

. .

4. Sl,1 kheo leo cua nhCtng loi khen ngQi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

.

Ch uong 1 0
11Tbien11 {a �ieu ��p nbat CUa con HfJUOi
1 . Ghi nho tat ca nhCtng chuy�n t6t ma tre lam . . . . . . . . . . . . . . 241

2. Lf do dung ti�n d� khuy�n khfch tre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 7

3 . Hanh d¢ng thfch hQp , wa phai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252

4. Gieo hQt gi6ng "Thi�n" trong tam tre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

5. Dling lam ke ti�u nhan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261

6 . M� la m()t nha ngoQi giao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264

7. Khong nen chi trfch qua loi voi tre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269

Chuong 1 1

·NUDi �ulrn9 tboi quen Wt lo"1i bo tboi quen xau

1 . Dung tam xv lf sl,1 vi�c se nhln thay hi�u qua . . . . . . . . . . . . . 274

2. Phai c6 m()t tac phong t6t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

�385 ]);;;
3. Tranh "Cuai ngva xem hoa" , lam vi�c qua loa . . . . . . . . . . . . 283

4. H9c each kien cuang trong cu(>c s6ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288

5 . Tranh d� tre hinh thanh th6i quen khong tot . . . . . . . . . . . . . 293

6. Khi tre c6 th6i quen xS.u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300

7 . Dung bi�n phap thfch hQp

. :.. ? ?
d,, ?, quen xau cua tre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
e sua th01 . .

8 . Kh6ng ch� hanh vi tham an cua tre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309

9. Tham an se khi�n nguai trd nen ngu ng6c . . . . . . . . . . . . . . . . 313

Cht.tO'ng 1 2
Huang fo; tu St! kbiem t6n
1 . Bi�u dudng thfch hQp voi tre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316

2 . Khong bi�u dudng qua dQ voi tre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317

3 . DCtng d� nhftng hu vinh phu phi�m d6i gc;tt . . . . . . . . . . . . . . . 323

.

Cht.tO'ng 1 3

Pbai co to cbat tam lf lan!J mf:lniJ

1 . D(>ng Ive cua sv cau ti�n la dung khi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327

2. Nuoi duang y thuc d(>c l�p cua tre . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 331

3 . Ren luy�n nang Ive chap nh�n tam l i cho tre . . . . . . . . . . . . . 336

4. Dung tro chdi "Binh tinh lc;ti"

nuoi duang t6 chat tam li cho tre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340

�38 S JJ;:;-
5 . Khong nen nuoi dvang tre
d\fa vao sd thfch cua minh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342

6 . N uoi dvang tinh than tim hi�u chan lf cho tre . . . . . . . 34 7 . . . . .

Chttcmg 1 4

Ngbe tbu4t Kn@ xu

1 . H9c each l�ng nghe trong giao ti�p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . 351

2 . Lf giai v�n tu� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357

Chttcmg 1 5
chan {j CUa vi� Mb4n tbuc siMb meMb
1 . Then ch6t trong giao dl;lc trvong hQc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362

2. L\fa ch9n m<)t ngttoi hvong d§.n t6t . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 366

3. Ra th� giai ben ngoai

tim s\f thang hoa cho tam h6n . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .. . . . . . . . . 369

4. Hinh thanh quan ni�m v� tinh yeu dung d�n . . . . . . . . . . . . . 3 7 3

5 . S6ng l�c quan, tran tr9ng cu<)c s6ng . . . . . . . . . . . . . . . . ..

. . . . . . . 377
.-----------------------�
--�------------------------
'
.---------------------' -
,...__
. _____________________

' � ? ...... ,,. ,.,

NHA XUAT BAN VAN HOA THONG TIN
Dia chi : 43 Lo Due � Ha N9i

TAM DA D E �

G IAO DUC •

Chiu trach nhi¢m xwlt ban

Le Ti@n Dung
Bien t(tp: Due Thanh
Sua ban in : Hai Y@n
Trinh bay bza: Minh Tan

Dctn vi lien k�t xudt ban: Nha Sach Minh Th�ng

Dia chi: 808 DuO'ng Lang - Ha N<?i

Di�n thm;ii : 04. 999 n n - Fax: 046. 266 1 1 33

Email: minhthangbook@gmail.com
MINH THANG
Web: http://www.nhasachminhthang.com.vn

Facebook.com/nhasachminhthang808duonglang

ISBN: 918-604-50-2663-2

- In s6 luqng 2 . 000 cu6n kh6 1 6 x 24 cm.

- T?i Cong ty TNHH van h6a Minh Tan - NS Minh Th�ng

- S6 gi§.y phep DKKHXB: 625 - 20 14/CXB/1 1 - 29NHTT.
- In xong va n()p luu chi€u nam 20 1 4 .
 - ·
I

fl FRIEDRICH KARL WITTE

TAM DADE ,

GIAO DUC •

Cu6n sach giao dvc kinh di�n, vi d?i nh�t

th� gi&i, �n ph�m sach c6 luqng tieu thl,l
ban ch?y hang d�u trong su6t 300 nam
tren toan du.
Nhftng ki�n tht1c trong cu6n sach nay giup
m6i nguoi cha, nguoi m� d�u c6 th� tr&
thanh nhftng nha Gao t?O nhan tai xdt
chung.

Dao Hanh Tri

Nuoi du6'ng m<)t d<ta tre v&i tu ch�t ng6c
ngh�ch b�m sinh tr& thanh m<)t thien tai
duqc toan th� gi&i bi�t ct�n, day la minh
cht1ng t6t nh�t cho cu6n sach th�n k1 va vi
d?i "Phuong phap giao dvc cua Carl Witt"

Boris Sidis (nu&c My)

Vl sao c6 vo s6 th�n dcSng d�u t�p trung &
truong D?i hQc Harvard, tren th� gi&i
khong c6 nhi�u hi�n tuqng ng�u nhien
nhu th�. Di�u nay hoan toan la k�t qua
thu duqc tu cu6n sach "Phuong phap giao
dvc et'1a Carl Witt".
m11
�

CUA NQ.tr i
O
-N hat

_iii_

Trrrn1r11