Септік

Көптік
Қазақ тілінің жалғаулар түрлері: Тәуелдiк
(4 түрі бар) Жіктік
1.Септік жалғаулары(падежи)

№ Септіктер (падеж) Сұрақтары Жалғаулары

(вопросы) (окончание)
1 Атау септік (им.п) Кім? Не? -
2 Ілік септік (род.п) Кімнің? Ненің? -ның, -нің, -дың, -дің, -
тың, -тің
3 Барыс септік Кімге? Неге? -ға, -ге, -қа, -ке
(дат.п)
4 Табыс септік Кімді? Нені? -ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті
(вин.п)
5 Жатыс септік Кімде? Неде? -да, -де, -та, -те, -нда, -
нде
6 Шығыс септік Кімнен? Неден? -нан, -нен, -тан, -тен, -
(исх.п) дан, -ден
7 Көмектес септік Кіммен? Немен? -мен, -бен, -пен
(инст.п)

2.Көптік жалғаулары(множественное число)

Көптік жалғаулары (множественное число) – жалғанған сөзіне көптік мағына беретін
қосымша.
дар/дер л, м, н, ң, ж, з
тар/тер қатаң дауыссыздар +б, в, г, д
лар/лер дауыстылар + й, р, у

3.Тәуелдік жалғау (притяжательные окончания)

Тәуелдік жалғау (притяжательные окончания) - бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін
білдіретін қосымша.
Жақ (Лицо) Сан (Число) Есімдік Жалғаулар (Окончания)
(Местоимение)
1 жақ (1 лицо) жекеше (ед.ч.) Менің ым/ім, м (мектебім)
2 жақ (2 лицо) жекеше (ед.ч.) Сенің ың/ің, ң (мектебің)
2 жақ (2 лицо ув.) жекеше (ед.ч.) Сіздің ыңыз/іңіз, ңыз/ңіз
(мектебіңіз)
3 жақ (3 лицо) жекеше (ед.ч.) Оның сы/сі, ы/і (мектебі)
1 жақ (1 лицо) көпше (мн.ч.) Біздің ымыз/іміз, мыз/міз
(мектебіміз)
2 жақ (2 лицо) көпше (мн.ч.) Сендердiң ың/ің, ң (мектептерің)
2 жақ (2 лицо ув.) көпше (мн.ч.) Сіздердің ыңыз/іңіз, ңыз/ңіз
(мектептеріңіз)
3 жақ (3 лицо) көпше (мн.ч.) Олардың сы/сі, ы/і (мектептері)
 4.Жіктік жалғаулар (Личные окончания)
Жіктік жалғаулар (Личные окончания) – баяндауышқа ғана тән жалғау.
Жақ (Лицо) Сан (Число) Есімдік Жалғаулар (Окончания)
(Местоимение)
1 жақ (1 лицо) жекеше (ед.ч.) Мен мын/мiн, бын/бiн, пын/пiн
2 жақ (2 лицо) жекеше (ед.ч.) Сен сың/сiң
2 жақ (2 лицо ув.) жекеше (ед.ч.) Сіз сыз/сiз
3 жақ (3 лицо) жекеше (ед.ч.) Ол -
1 жақ (1 лицо) көпше (мн.ч.) Біз мыз/мiз, быз/бiз, пыз/пiз
2 жақ (2 лицо) көпше (мн.ч.) Сендер сыңдар/сiңдер
2 жақ (2 лицо ув.) көпше (мн.ч.) Сіздер сыздар/сiздер
3 жақ (3 лицо) көпше (мн.ч.) Олар -