YENİLENEBİLİR ENERJİ TEKNOLOJİLERİ

14. HAFTA
BİYODİZEL&BİYOETANOL&BİYOGAZ
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH UYSAL

1
 BİYODİZEL TANIMI ve ÖZELLİKLERİ
• Biyodizel, kanola, Ayçiçek, soya, aspir gibi yağlı tohum
bitkilerinden elde edilen bitkisel yağların, kullanılmış atık
yağların, veya hayvansal yağların katalizatör ile birlikte kısa
zincirli bir alkol ile (metanol veya etanol) tepkimesi sonucu
oluşan yakıttır.
• Biyodizel karışımları %5-20-50-100 olarak biyodizel
oranlarına göre isimlendirilir.
• Biyodizel, petrol kökenli dizelden farklıdır.
• Biyodizel yanma verimini ve emisyon oluşumunu olumsuz
etkileyen kükürt, aromatik hidrokarbonlar, metaller ve atık
içermez.
• Isıl değeri, yoğunluğu ve vizkozitesi petrol dizele yakındır.
• Yağlama özelliği iyidir.
• Setan sayısı daha yüksektir
• Daha az toksik madde içerir.
2
BİYODİZEL ÇEVRİMİ

3
BİYODİZELİN EMİSYON DEĞERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

4
BİYODİZEL ÜRETİMİ
• Karıştırma: seyreltme, belli oranda dizel yakıtı ile karıştırılarak
viskozitesi düşürülür, püskürme özellikleri iyileştirilir.
• Mikroemülsiyon oluşturma: metanol ve etanol ile karıştırılarak
oluşturulur.
• Vizkozitede azalma, püskürme özelliklerinde iyileşme olur.
• Setan sayısında ve ısıl değerde azalmalar olur.
• Piroliz: yağ molekülleri oksijensiz ortamda daha küçük moleküllere
parçalanır.
• Bu işlem hidrokreking, katalitik kraking ve termal kraking olmak üzere üçe
ayrılır.
• Üretilen yakıtın özellikleri dizelinkine yaklaşır. Ancak enerji tüketim maliyetleri
yüksektir.
5
BİYODİZEL ÜRETİMİ
• Yağ, katalizör aracılığı ile alkol ile belli sıcaklıkta tepkimeye sokularak
yeniden esterleştirilir. En çok kullanılan yöntemdir.
• Transesterfikasyon sonunda yan ürün olarak %10 civarında gliserin
oluşur. Bu ürün kozmetik, sabun ve deterjan sanayiinde kullanılabilir.
• Stokimetrik transesterfikasyonda 1 mol yağ için 3 mol alkol kullanılır
ve 3 mol biyodizel ve 1 mol gliserol oluşur.

6
TRANSESTERİFİKASYON YÖNTEMİ İLE
BİYODİZEL ÜRETİMİ

7
KOLZADAN BİYODİZEL ÜRETİMİ

8
BİYODİZEL İLE PETROLDEN ÜRETİLEN DİZEL
YAKITLARIN KARŞILAŞTIRILMASI

9
BİYODİZELİN DİZEL MOTORLARDA KULLANIMI
• Biyodizelin alevlenme sıcaklığı dizel yakıta kıyasla daha yüksektir. Bu nedenle
taşınması ve depolanması daha güvenli bir yakıttır.
• Biyodizel ile motorine yakın özgül yakıt tüketimi, güç ve moment değerleri elde
edilirken motor daha az vuruntulu çalışmaktadır.
• Biyodizelin yağlama özelliği daha iyidir.
• Almanyada 1996 yılından itibaren piyasaya sürülenVW ve Audi motorlu araçların
hepsinde ve Mercedes kamyonlarında biyodizel kullanımı tamamen serbest
bırakılmıştır.
• Bazı araçlarda biyodizel ile reaksiyona giren plastik parçalar sebebiyle revizyon
gereklidir.
• Biyodizel kuru, karanlık bir ortamda depolanmalıdır.
• Depo malzemesi olarak yumuşak çelik, paslanmaz çelik, florlanmış polietilen ve
florlanmış polipropilen seçilir.
• Depo malzemelerinde bakır, kurşun, çinko kullanılması önerilmez.
• Bazı elastomerlerin, doğal ve butil kauçukların kullanımı sakıncalıdır.
10
TÜRKİYEDE BİYODİZEL
• 1934 yılında Mustafa Kemal Atatürk tarafından bitkisel yağların tarım
traktörlerinde yakıt olarak kullanımı adı altında Atatürk Orman
Çiftliğinde biyodizelle ilgili çalışmalar yapılmıştır.
• Harp durumunda enerji konusunda yaşanacak sıkıntılar düşünülmüş
ve ulusal kaynaklarla bu ihtiyaçların giderilmesi hedeflenmiştir.
• Petrol fiyatlarının artması ile 2000’li yıllarda tekrar biyodizel
çalışmaları başlamıştır.
• Biyodizel maliyeti yüksek bir yakıttır.
• Atık yağlarda dizel üretmek daha az maliyetlidir.
• Gliserinin saflaştırılması esnasında oluşan gübrenin de ekonomik
değeri vardır.
11
BİYOETANOL

12
BİYOETANOL
• Etanol içerisinde etil alkol bulunan şeker, şekeri çevirebilen selüloz
veya nişasta gibi maddelerin fermantasyonu sonucunda oluşan bir
alkoldür.
• Etanol mısır, patates, tahıllar, şekerkamışı ve şekerpancarı gibi
ürünlerden elde edilir.
• Temiz renksiz ve zehirli olmayan bir sıvıdır.
• Oktan sayısı yüksektir.
• Etanol, bir çok ülkede oktan sayısını arttırmak, emisyonlarını
düşürmek ve hava kirliliğini azaltmak amacıyla benzinin içine katılır.

13
 BİYOETANOLÜN
ÖZELLİKLERİ

14
 BİYOETANOLÜN YAKIT ÖZELLİKLERİ

15
 KARŞILAŞTIRMA TABLOSU

16
BİYOETANOLÜN KULLANIM ALANLARI

17
BİYOETANOL ÜRETİMİ

18
BİYOETANOL
ÜRETİMİ
• Damıtma sonucunda
%96, sudan
ayrıştırma
sonucunda %99.8
saflığında biyoetanol
elde edilebilir.

19
BİYOGAZ ÜRETİMİ

20
BİYOGAZ ÜRETİMİ
• Biyogaz, organik kökenli atıkların oksijensiz ortamda bozunması
sonucu ortaya çıkan renksiz kokusuz havandan hafif ve parlak mavi bir
alevle yanan bir gaz karışımıdır.
• Bileşiminde %50-70 metan, %30-40 karbondioksit, %5-10 hidrojen ve
çok az miktarda azot, su buharı ve hidrojen sülfür bulunur.
• Tutuşma sıcaklığı 650-750 C
• Fermantasyon sonucu kalan katı kısım kaliteli gübre olarak
kullanılabilir.

21
 BİYOGAZIN ENERJİ DÖNGÜSÜ VE
ENERJİ EŞDEĞERİ

22
 BİYOGAZ ÜRETİMİ VE
KULLANIMI

23
BİYOGAZ ÜRETİMİNİN AMAÇLARI
• Çevre kirliliği oluşturmaz. Aksine çevrenin temizlenmesin katkı sağlar
• Bitkiler için kaliteli gübre üretimi sağlar.
• Gübre kokusu azalır.
• Gübrenin korozif etkisi azalır.
• Gübredeki bitki besin maddelerinin kaybını azaltır.
• Gübredeki bitki besin maddelerinin faydasını arttırır.
• Patojenleri giderir.
• Atmosferdeki metan ve amonyak miktarını azaltır. (hayvanlardan açığa
çıkan metan)
• Organik katı ve sıvı atık sorununu çözmeye yardımcı olur.
24
FERMANTASYON İŞLEMLERİ-ANAEROBİK FERMANTASYON AŞAMALARI
• Fermantasyon
(mayalanma) bir
maddenin bakteriler,
mantarlar ve diğer
mikroorganizmalar
aracılığıyla genellikle ısı
vererek ve köpürterek
kimyasal olarak çürüme
sağlamaktır.
• Fermantasyonda glikoz
hidrojenlerini teker teker
kaybederek enerji
üretimini sağlar.

25
ANEROBİK FERMANTASYONUN ÖZELLİKLERİ
VE BAŞLICA ÜSTÜNLÜKLERİ

26
ANEROBİK İŞLEMLERİN ÜSTÜNLÜKLERİ/OLUMSUZLUKLARI

27
 ASİT ve METAN ÜRETEN
BAKTERİLER İÇİN TEMEL ÖLÇÜTLER

28
BİYOGAZ ÜRETİMİ İÇİN ETMENLER
• Ortam sıcaklığı
• Hammadde cinsi
• Hammadde miktarı
• Ortam asitliği (pH)
• Partikül büyüklüğü
• Fermantasyon süresi
• Karbon/azot (C/N) oranı
• Tesis tipi
• Kuru madde miktarı

29
 BİYOGAZ KOJENERASYON
SİSTEMİ

30
BİYOGAZ TESİSİ AKIŞ ŞEMASI

31
BİYOGAZ TESİSLERİ
• Sabit kubbeli biyogaz tesisleri
• Hareketli kubbeli biyogaz tesisleri
• Balon tipi biyogaz tesisleri

32
SABİT KUBBELİ BİYOGAZ TESİSİ
• Gaz basıncı sabit değildir. Depolanan atık ve gaz miktarına bağlı olarak
değişir.
• Genellikle duvar şeklinde tasarlandığı için duvarların gaz geçirmeyecek
şekilde parafinle veya bitümlü boya ile kaplanır
• Çelik maliyetinde tasarruf edilmiştir.
• 20-50 yıl kullanılabilir.
• Yanları soğuktan korumak için toprak ile örtülür.
• Gerektiğinde kışını ısıtılmalıdır.

33
SABİT KUBBELİ BİYOGAZ TESİSİ

34
SABİT KUBBELİ BİYOGAZ TESİSİ

35
SABİT KUBBELİ BİYOGAZ TESİSLERİNİN ÜSTÜNLÜKLERİ ve OLUMSUZLUKLARI

36
BALON TİPİ BİYOGAZ TESİSİ
• Üst kısmında gaz deposu bulunan plastik veya kauçuk reaktör
ünitesinden oluşur.
• Gaz deposu tamamen dolduğunda tesis kubbeli tesis gibi çalışır. Bu
durumda balon şişebilir ve çok elastik değildir.
• Yararlı kullanım süresi 2-5 yıldır.
• Fermente olacak bulamaç balon dokusunun hareketi ile hafifçe
çalkalanır.

37
BALON TİPİ BİYOGAZ TESİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

38
BALON TİPİ BİYOGAZ TESİSİNİN İÇ YAPISI

39
KARIŞTIRMA İŞLEMİ
KARIŞTIRMA SİSTEMLERİ
• Daldırmalı motorlara bağlı
mekanik marine tip karıştırıcı
• Hidrolik karıştırma sağlayan
pompalama sistemi
• Gaz enjeksiyonuyla oluşan
pnömatik karıştrıma sistemi
KARIŞTIRICILARIN İŞLEVLERİ
• Metanojenlerin ürettiği
metabolitleri dağıtmak
• Taze hammaddeyi bakteri ile
homojen karşıtırmak
• Çökelmelere ve heterojeniteye
engel olmak
• Homojen sıcaklık dağılımı sağlamak
• Bir bakteri popülasyonunu reaktör
içinde iyice dağıtmak
• Reaktör içinde heterojen ölü
bölgeler oluşturmamak.
40
BİYOGAZ ÜRETİMİNDEK KULLANILAN ORGANİK HAMMADDELER
• Organik atıklar:
• Enerji bitkileri; tatlı sorgum, miskantus, kolza, ayçiçeği vb.
• Geleneksel ürünler; mısır, buğday, şeker pancarı
• Diğer organik hammaddeler; gliserol vb.
• Hayvansal atıklar; dışkı, mezbahane atıkları, işleme sonucu oluşan artıklar.
• Bitkisel artıklar: sap, anız, saman, mısır, şeker pancarı yaprakları, çimen
• Organik içerikli şehir ve endüstriyel atıklar

41
GÜBRE-BİYOGAZ MİKTARLARI

42
 Kaynakça
• YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI, Prof. Dr. H. Hüseyin ÖZTÜRK, Birsen Yayınevi, İstanbul
2013.
• ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI, Doç. Dr. Mustafa ACAROĞLU, Atlas Yayın Dağıtım,
İstanbul 2003.
• YENİLENEBİLİR ENERJİLER ALTERNATİF SİSTEMLER, ISISAN ÇALIŞMALARI NO: 375, 2008.
• ENERJİ ÜRETİMİ DERS NOTLARI, DR. Öğr. Üyesi Serkan BEHÇECİ,

43
Teşekkür Ederim
Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz
temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim…
Çalışmak insanı mutlu yapar…
Ne kadar çok çalışırsanız çalışmak için
o kadar çok vaktiniz olur

44