Toám taæt

RONG NHÛÄ N G THÊÅ P NIÏN VÛÂ A QUA, TUY ÀAÄ COÁ

T
nhûä n g tiïë n böå vûúå t bêå c vïì sûå bònh àùè n g giúá i nhûng sûå phên
biïåt giúái vêîn phöí biïën trong moåi mùåt cuãa cuöåc söëng vaâ trïn Bònh àùèng giúái
khùæp thïë giúái. Baãn chêët vaâ mûác àöå phên biïåt àöëi xûã giûäa caác laâ vêën àïì trung
nûúác vaâ caác khu vûåc khaác nhau rêët xa, nhûng hònh thaái phên têm cuãa phaát
biïå t àöë i xûã thò nöí i bêå t . Khöng möå t khu vûå c naâ o cuã a caá c
triïín - baãn thên
noá àaä laâ möåt
nûúá c àang phaá t triïí n phuå nûä laå i coá quyïì n bònh àùè n g vúá i nam giúá i vïì luêåt
phaáp, xaä höåi vaâ kinh tïë. Khoaãng caách vïì giúái rêët sêu röång trong viïåc tiïëp
muåc tiïu phaát
cêån vaâ kiïím soaát caác nguöìn lûåc, trong caác cú höåi kinh tïë, quyïìn lûåc vaâ tiïëng
triïín
noái chñnh trõ. Phuå nûä vaâ caác beá gaái phaãi gaánh chõu trûåc tiïëp nhêët vaâ lúán nhêët
caá i giaá cuã a sûå bêë t bònh àùè n g - nhûng caá i giaá àoá hoaâ n toaâ n khöng àöì n g àïì u
trong xaä höåi vaâ cuöëi cuâng àïìu laâm töín haåi àïën têët caã moåi ngûúâi.
Vò nhûäng lyá do àoá nïn bònh àùèng giúái àaä trúã thaânh vêën àïì trung têm cuãa
phaát triïín - baãn thên noá laâ möåt muåc tiïu phaát triïín, àöìng thúâi cuäng laâ möåt yïëu
töë àïí nêng cao khaã nùng tùng trûúãng cuãa quöëc gia, xoáa àoái giaãm ngheâo vaâ
quaãn lyá nhaâ nûúác coá hiïåu quaã. Vò thïë, nêng cao sûå bònh àùèng giúái laâ möåt phêìn
quan troång trong chiïën lûúåc phaát triïín nhùçm cho pheáp têët caã moåi ngûúâi - caã
phuå nûä vaâ nam giúái - thoaát caãnh àoái ngheâo vaâ nêng cao mûác söëng.
Phaá t triïí n kinh tïë àang múã ra nhiïì u hûúá n g ài àïí nêng cao sûå bònh àùè n g
giúái trong daâi haån. Coá rêët nhiïìu bùçng chûáng trïn khùæp thïë giúái minh chûáng
cho nhêå n àõnh naâ y . Nhûng möå t mònh sûå tùng trûúã n g thò khöng taå o ra àûúå c
nhûä n g kïë t quaã mong muöë n . Coâ n cêì n phaã i coá möå t möi trûúâ n g thïí chïë àïí
mang laåi quyïìn haån vaâ cú höåi bònh àùèng cho phuå nûä vaâ nam giúái, vaâ cêìn coá
nhûäng giaãi phaáp chñnh saách àïì cêåp àïën sûå bêët bònh àùèng dai dùèng àoá. Baáo
caáo naây cho rùçng, cêìn coá möåt chiïën lûúåc vúái ba nöåi dung sau àïí nêng cao
sûå bònh àùèng giúái:

1
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

l Caãi caách caác thïí chïë àïí mang laåi quyïìn haån vaâ cú höåi bònh àùèng cho phuå
nûä vaâ nam giúái. Cêìn phaãi caãi caách caác thïí chïë phaáp lyá vaâ kinh tïë àïí xêy
dûång möåt nïìn taãng cho viïåc taåo lêåp quyïìn haån vaâ cú höåi bònh àùèng giûäa
Baáo caáo naây àïì phuå nûä vaâ nam giúái. Do luêåt phaáp úã nhiïìu nûúác vêîn tiïëp tuåc duy trò caác
xuêët möåt chiïën quyïìn bêët bònh àùèng giûäa phuå nûä vaâ nam giúái nïn cêìn coá nhûäng cuöåc caãi
caách phaáp lyá, nhêët laâ luêåt gia àònh, chöëng baåo lûåc, quyïìn vïì àêët àai, viïåc
lûúåc ba phêìn àïí
laâm vaâ caác quyïìn chñnh trõ.
nêng cao sûå l Duy trò phaá t triïí n kinh tïë àïí cuã n g cöë nhûä n g àöå n g cú khuyïë n khñch viïå c
bònh àùèng giúái phên phöë i nguöì n lûå c bònh àùè n g hún. Tùng thu nhêå p vaâ giaã m mûá c àöå
àoái ngheâo coá xu hûúáng laâm giaãm sûå chïnh lïåch vïì giúái trong giaáo duåc,
y tïë vaâ dinh dûúä n g. Àöì n g thúâ i , tùng nùng suêë t vaâ taå o ra nhiïì u cú höå i
laâm viïåc múái cuäng goáp phêìn giaãm búát sûå bêët bònh àùèng giúái trong viïåc
laâm. Àêìu tû vaâo cú súã haå têìng cú baãn nhû àiïån, nûúác vaâ giao thöng
cuä n g seä giuá p giaã m búá t sûå phên biïå t giúá i trong khöë i lûúå n g cöng viïå c .
l Thûå c hiïå n nhûä n g biïå n phaá p tñch cûå c khùæ c phuå c sûå phên biïå t dai dùè n g

nhùç m àoâ i thïm nguöì n lûå c vaâ tiïë n g noá i chñnh trõ. Vò nhûä n g caã i caá c h
thïí chïë vaâ phaá t triïí n kinh tïë coá thïí vêî n chûa àuã - hoùå c chûa coá sùé n -
nïn cêì n coá nhûä n g biïå n phaá p tñch cûå c àïí khùæ c phuå c nhûä n g bêë t bònh
àùè n g vïì giúá i trong ngùæ n haå n vaâ trung haå n .

Bònh àùè n g giúá i - vïì quyïì n haå n , nguöì n lûå c vaâ

tiïëng noái
IÚÁ I LAÂ MÖÅ T THUÊÅ T NGÛÄ ÀÏÍ CHÓ VAI TROÂ XAÄ HÖÅ I , HAÂ N H

G vi ûá n g xûã xaä höå i vaâ nhûä n g kyâ voå n g liïn quan àïë n nam vaâ nûä . Phuå
nûä vaâ nam giúá i khaá c nhau vïì mùå t sinh hoå c - nhûng moå i vùn hoá a àïì u
lyá giaãi vaâ quy àõnh chi tiïët nhûäng khaác biïåt sinh hoåc vöën coá àoá thaânh möåt
hïå thöëng nhûäng kyâ voång xaä höåi vïì nhûäng haânh vi vaâ hoaåt àöång àûúåc coi laâ
thñch húåp, vaâ nhûäng quyïìn haån, nguöìn lûåc hay quyïìn lûåc maâ hoå coá. Tuy
nhûäng kyâ voång trong caác xaä höåi khaác nhau thò khöng giöëng nhau nhûng vêîn
coá nhûäng àiïím tûúng àöìng nöíi bêåt. Thñ duå, hêìu nhû têët caã caác xaä höåi àïìu
coi phuå nûä vaâ caá c beá gaá i coá vai troâ chñnh yïë u trong viïå c chùm soá c treã em vaâ
con caá i , coâ n nghôa vuå quên sûå hay tham gia quöë c phoâ n g laâ viïå c cuã a nam
giúái.
Giöëng nhû maâu da, chuãng töåc vaâ àùèng cêëp, giúái laâ möåt phaåm truâ xaä höåi
coá vai troâ quyïët àõnh chuã yïëu àïën cú höåi cuöåc söëng cuãa con ngûúâi, xaác àõnh
vai troâ cuãa hoå trong xaä höåi vaâ trong nïìn kinh tïë. Trong khi möåt vaâi xaä höåi
khöng coá sûå phên biïåt vïì maâu da hay chuãng töåc thò têët caã caác xaä höåi laåi àïìu

2
 TOÁM TÙÆT

coá sûå khöng tûúng xûáng vïì giúái - khaác biïåt vaâ thiïn lïåch - úã caác mûác àöå
khaá c nhau. Thöng thûúâ n g, nhûä n g sûå khöng tûúng xûá n g àoá cêì n phaã i coá thúâ i
gian àïí thay àöíi, nhûng coân lêu múái àaåt túái traång thaái öín àõnh. Quaã thûåc, taåi
nhûäng thúâi àiïím khaác nhau, chuáng coá thïí thay àöíi khaá nhanh trûúác caác
chñnh saách hoùåc caác àiïìu kiïån kinh tïë - xaä höåi thay àöíi.
Thuêåt ngûä bònh àùèng giúái àûúåc àõnh nghôa theo nhiïìu caách khaác nhau
trong böëi caãnh cuãa sûå phaát triïín. Trong baáo caáo naây, chuáng töi coi bònh àùèng
giúá i laâ sûå bònh àùè n g vïì luêå t phaá p , vïì cú höå i (bao göì m caã sûå bònh àùè n g trong
thuâ lao cho cöng viïåc vaâ viïåc tiïëp cêån àïën nguöìn vöën con ngûúâi vaâ caác
nguöìn lûåc saãn xuêët khaác cho pheáp múã ra caác cú höåi naây), vaâ bònh àùèng vïì
“tiïëng noái” (khaã nùng taác àöång vaâ àoáng goáp cho quaá trònh phaát triïín).
Chuá n g töi khöng àõnh nghôa bònh àùè n g giúá i theo sûå bònh àùè n g vïì kïë t quaã do
hai nguyïn nhên. Thûá nhêët, caác xaä höåi vaâ nïìn vùn hoáa khaác nhau coá thïí coá
caách ài riïng àïí theo àuöíi sûå bònh àùèng giúái. Thûá hai, bònh àùèng haâm yá rùçng
phuå nûä vaâ nam giúái àûúåc tûå do lûåa choån nhûäng vai troâ khaác nhau (hoùåc
giöë n g nhau) vaâ nhûä n g kïë t quaã khaá c nhau (hoùå c giöë n g nhau) tuâ y theo súã
thñch vaâ muå c àñch cuã a hoå .
Baáo caáo naây sûã duång nhiïìu loaåi söë liïåu vaâ phên tñch khaác nhau àïí baân
àïë n caá c vêë n àïì liïn quan àïë n bêë t bònh àùè n g giúá i trong caá c nûúá c àang phaá t
triïí n . Tuy nhiïn, ào lûúâ n g vaâ àaá n h giaá trïn nhiïì u khña caå n h sûå bêë t bònh àùè n g
giúái laâ möåt viïåc laâm tïë nhõ vaâ khoá khùn, vaâ viïåc thiïëu vùæng caác söë liïåu cuäng
nhû sûå phên tñch theo giúá i trong nhiïì u khña caå n h quan troå n g cuã a sûå bònh
àùèng vïì giúái thûåc sûå laâ möåt trúã ngaåi lúán. Vò úã caác nûúác phaát triïín, bùçng
chûá n g thûå c tïë phong phuá vaâ sùé n coá hún úã caá c nûúá c àang phaá t triïí n nïn baá o
caáo naây cuäng khaão saát caã kinh nghiïåm cuãa caác nûúác cöng nghiïåp. Baáo caáo
naâ y laâ möå t sûå kïë t húå p giûä a caá c phên tñch cêë p cú súã , cêë p quöë c gia, vaâ liïn
quöë c gia vaâ hïå thöë n g laå i caá c nghiïn cûá u thûå c nghiïå m cuã a nhiïì u ngaâ n h khoa
hoå c xaä höå i khaá c nhau.

Mùå c duâ àaä coá tiïë n böå nhûng sûå phên biïå t vïì
Bêët bònh àùèng
giúái vêîn coân töìn taåi úã têët caã caác nûúác
giúái trong giaáo
duåc vaâ y tïë àaä

N
ÙM MÛÚI NÙM CUÖË I THÏË KYÃ XX ÀAÄ CHÛÁ N G KIÏË N MÖÅ T
sûå tiïën böå vûúå t bêå c trong àõa võ “tuyïå t àöë i ” cuã a phuå nûä cuä n g nhû giaãm maånh -
trong sûå bònh àùèng giúái úã hêìu hïët caác nûúác àang phaát triïín. nhûng vêîn coân
möåt khoaãng
Trûâ möåt söë ñt ngoaåi lïå, trònh àöå hoåc vêën cuãa phuå nûä àaä coá caãi thiïån àaáng
caách lúán
l

kïí . Tó lïå theo hoå c tiïí u hoå c cuã a caá c beá gaá i àaä tùng gêì n gêë p àöi úã Nam

3
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

AÁ , chêu Phi Haå Sahara, Trung Àöng vaâ Bùæ c Phi. Tó lïå naâ y tùng maå n h
hún nhiïì u so vúá i tó lïå naâ y cuã a caá c beá trai. Àiïì u àoá àaä nhanh choá n g thu
heåp khoaãng caách lúán vïì giúái trong vêën àïì giaáo duåc.
l Tuöí i thoå bònh quên cuã a phuå nûä àaä tùng thïm tûâ 15 àïë n 20 nùm úã caá c

nûúác àang phaát triïín. Nhúâ coá sûå àêìu tû maånh hún vaâo phuå nûä vaâ caác
beá gaái vaâ nhúâ sûå caãi thiïån trong mûác àöå tiïëp cêån caác dõch vuå y tïë maâ
hònh thaái sinh hoåc dûå kiïën vïì tuöíi thoå cuãa phuå nûä vaâ nam giúái àaä tùng
lïn úã têët caã caác khu vûåc àang phaát triïín; lêìn àêìu tiïn vaâo nhûäng nùm
1990, phuå nûä úã Nam AÁ àaä coá tuöíi thoå trung bònh cao hún nam giúái.
l Phuå nûä tham gia nhiïì u hún vaâ o lûå c lûúå n g lao àöå n g. Kïí tûâ nùm 1970,

tó lïå tham gia lûå c lûúå n g lao àöå n g cuã a nûä giúá i àaä tùng trung bònh 15%
úã chêu Myä Latinh vaâ Àöng AÁ . Mûá c tùng naâ y nhanh hún so vúá i nam
giúái, do àoá àaä thu heåp khoaãng caách giúái trong vêën àïì viïåc laâm. Khoaãng
caá c h giúá i trong tiïì n lûúng cuä n g giaã m dêì n .

Tuy coá nhûä n g tiïë n böå nhû vêå y nhûng sûå bêë t bònh àùè n g giúá i vïì quyïì n
haå n , nguöì n lûå c vaâ tiïë n g noá i vêî n coâ n töì n taå i àaá n g kïí úã caá c nûúá c àang phaá t
triïí n - vaâ trong nhiïì u lônh vûå c , sûå tiïë n böå coâ n chêå m chaå p vaâ khöng àöì n g
àïì u . Hún nûä a , sûå thay àöí i kinh tïë xaä höå i nhanh choá n g úã möå t söë nûúá c àaä
gêy ra nhûä n g trúã lûå c lúá n , gêy khoá khùn thïm cho nhûä n g thaâ n h tûå u vöë n àaä
khöng dïî gò àaå t àûúå c .

Quyïìn haån

Khöng úã núi naâ o maâ phuå nûä vaâ nam giúá i laå i coá quyïì n bònh àùè n g vïì kinh
1
tïë, xaä höåi vaâ phaáp luêåt (Hònh 1) . ÚÃ nhiïìu nûúác, phuå nûä coân chûa coá quyïìn
àöåc lêåp trong viïåc súã hûäu àêët àai, quaãn lyá taâi saãn, àiïìu haânh kinh doanh,
thêå m chñ khöng coá caã quyïì n ài laå i khi khöng coá sûå àöì n g yá cuã a chöì n g. ÚÃ
nhiïì u nûúá c thuöå c vuâ n g chêu Phi Haå Sahara, phuå nûä coá àûúå c quyïì n vïì àêë t
àai chuã yïë u thöng qua ngûúâ i chöì n g chûâ n g naâ o hön nhên cuã a hoå coâ n töì n taå i ,
vaâ seä mêët ngay quyïìn àoá khi ly dõ hoùåc chöìng chïët. Sûå phên biïåt quyïìn haån
theo giúá i àaä haå n chïë nhûä n g cú höå i lûå a choå n daâ n h cho phuå nûä trong nhiïì u
mùå t cuã a cuöå c söë n g - thûúâ n g àaä haå n chïë ghï gúá m khaã nùng tham gia hoùå c
hûúãng lúåi tûâ sûå phaát triïín cuãa hoå.

Nguöìn lûåc

Phuå nûä vêî n tiïë p tuå c àoâ i hoã i ñt coá hïå thöë n g haâ n g loaå t nhûä n g nguöì n lûå c
quan troå n g nhû giaá o duå c , àêë t àai, thöng tin vaâ taâ i chñnh. ÚÃ Nam AÁ , phuå nûä

4
 TOÁM TÙÆT

coá söë nùm ài hoå c trung bònh chó bùç n g nûã a cuã a nam giúá i , vaâ tó lïå nhêå p hoå c Ñt coá àiïìu kiïån
cuã a caá c beá gaá i úã cêë p trung hoå c chó bùç n g hai phêì n ba tó lïå àoá úã caá c beá trai. tiïëp cêån caác
Nhiïì u phuå nûä khöng àûúå c súã hûä u àêë t àai, vaâ vúá i nhûä n g phuå nûä naâ o coá àûúå c
nguöìn lûåc vaâ
khaã nùng taåo thu
quyïì n àoá thò thûúâ n g chó àûúå c phêì n súã hûä u ñt hún cuã a nam giúá i . Vaâ úã phêì n

nhêåp keám àaä

lúá n caá c khu vûå c àang phaá t triïí n , caá c doanh nghiïå p do phuå nûä àiïì u haâ n h
thûúâ n g thiïë u vöë n , khoá tiïë p cêå n àïë n caá c nguöì n lûå c nhû maá y moá c , phên boá n ,
haån chïë quyïìn
thöng tin vaâ tñn duå n g hún caá c doanh nghiïå p do nam giúá i àiïì u haâ n h. Nhûä n g
lûåc cuãa ngûúâi
sûå phên biïå t nhû thïë , cho duâ laâ trong giaá o duå c hay caá c nguöì n lûå c saã n xuêë t
naâ o khaá c , àïì u laâ m phûúng haå i àïë n khaã nùng tham gia vaâ o quaá trònh phaá t
phuå nûä trong
triïí n cuã a phuå nûä vaâ khaã nùng àoá n g goá p vaâ o viïå c nêng cao àúâ i söë n g cho gia viïåc taác àöång
àònh hoå . Nhûä n g sûå phên biïå t àoá cuä n g goá p phêì n laâ m tùng thïm àöå ruã i ro vaâ àïën nhûäng
nguy cú dïî töí n thûúng cuã a ngûúâ i phuå nûä , nhêë t laâ luá c tuöí i giaâ , khi àûá n g quyïët àõnh phên
trûúá c nhûä n g cuöå c khuã n g hoaã n g caá nhên hay gia àònh vaâ trong nhûä n g cuá söë c böí nguöìn lûåc vaâ
kinh tïë . àêìu tû trong gia
Mùåc duâ gêìn àêy, tó lïå ài hoåc úã phuå nûä coá tùng nhûng hoå vêîn nhêån àûúåc àònh

5
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

thuâ lao thêë p hún nam giúá i trïn thõ trûúâ n g lao àöå n g - ngay caã khi hoå coá cuâ n g
trònh àöå vaâ söë nùm kinh nghiïå m nhû nam giúá i . ÚÃ caác nûúác àang phaát triïín,
phuå nûä thûúâ n g chó boá heå p trong möå t söë nghïì nghiïå p nhêë t àõnh vaâ thûúâ n g bõ
gaåt ra khoãi caác võ trñ quaãn lyá trong khu vûåc chñnh thûác. ÚÃ caá c nûúá c cöng
nghiïå p , phuå nûä trong khu vûå c àûúå c traã lûúng chó kiïë m àûúå c trung bònh bùç n g
77% mûá c thu nhêå p cuã a nam giúá i ; coâ n úã caá c nûúá c àang phaá t triïí n laâ 73%.
Chó coá möåt phêìn nùm sûå chïnh lïåch vïì mûác lûúng àoá coá thïí giaãi thñch àûúåc
bùç n g sûå khaá c biïå t vïì giúá i trong giaá o duå c , kinh nghiïå m cöng taá c hay àùå c
àiïím nghïì nghiïåp maâ thöi.

Tiïëng noái

Ñt coá àiïìu kiïån tiïëp cêån caác nguöìn lûåc vaâ khaã nùng taåo thu nhêåp keám -
duâ trong nhûä n g hoaå t àöå n g tûå thuâ lao hay trong nhûä n g cöng viïå c àûúå c traã
lûúng - àaä haån chïë quyïìn lûåc cuãa ngûúâi phuå nûä trong viïåc taác àöång àïën
nhûä n g quyïë t àõnh phên böí nguöì n lûå c vaâ àêì u tû trong gia àònh. Quyïì n haå n
khöng bònh àùè n g vaâ àõa võ kinh tïë xaä höå i thêë p hún so vúá i nam giúá i cuä n g àaä
haån chïë khaã nùng cuãa ngûúâi phuå nûä trong viïåc taác àöång àïën caác quyïët àõnh
trong cöång àöìng cuäng nhû úã cêëp quöëc gia. Phuå nûä vêîn rêët ñt coá mùåt trong
quöë c höå i vaâ höå i àöì n g nhên dên àõa phûúng, chó chiïë m trung bònh chûa àïë n
10% söë ghïë trong quöë c höå i (trûâ úã Àöng AÁ , con söë naâ y lïn àïë n 18-19%).
Khöng úã möå t khu vûå c àang phaá t triïí n naâ o maâ phuå nûä chiïë m nhiïì u hún 8%
caá c võ trñ böå trûúã n g. Hún nûä a , hêì u hïë t caá c vuâ n g àïì u gêì n nhû khöng coá tiïë n
böå gò vïì mùå t naâ y kïí tûâ nhûä n g nùm 1970. Vaâ úã Àöng Êu, sûå hiïå n diïå n cuã a
nûä giúá i àaä giaã m tûâ khoaã n g 25% xuöë n g coâ n 7% kïí tûâ khi bùæ t àêì u chuyïí n àöí i
kinh tïë vaâ chñnh trõ àïën nay.

Sûå phên biïåt giúái coá xu hûúáng diïîn ra gay gùæt

nhêë t trong nhoá m ngûúâ i ngheâ o

S
ÛÅ PHÊN BIÏÅ T GIÚÁ I TRONG GIAÁ O DUÅ C VAÂ Y TÏË THÛÚÂ N G
diïî n ra gay gùæ t nhêë t trong nhoá m ngûúâ i ngheâ o . Möå t nghiïn cûá u gêì n
àêy vïì tó lïå àïë n trûúâ n g cuã a caá c beá trai vaâ beá gaá i úã 41 nûúá c àaä cho
thêë y , trong nhûä n g nûúá c naâ y , sûå phên biïå t vïì giúá i trong tó lïå àïë n trûúâ n g
giûä a nhoá m ngûúâ i ngheâ o thûúâ n g lúá n hún giûä a nhûä n g nhoá m khöng ngheâ o
(Hònh 2). Nhûä n g hònh thaá i tûúng tûå giûä a caá c höå gia àònh ngheâ o vaâ khöng
ngheâ o àaä diïî n ra khi xeá t àïë n tó lïå tûã vong cuã a treã em dûúá i 5 tuöí i giûä a caá c
beá trai vaâ beá gaá i .

6
 TOÁM TÙÆT

Khi so saá n h giûä a caá c nûúá c ngheâ o vaâ caá c nûúá c khöng ngheâ o cuä n g thêë y
xuêët hiïån nhûäng hònh thaái tûúng tûå. Tuy sûå bònh àùèng trong giaáo duåc vaâ y tïë
àaä coá sûå caãi thiïån roä rïåt trong voâng 30 nùm qua úã caác nûúác ngaây nay coân
thuöåc diïån thu nhêåp thêëp, nhûng sûå chïnh lïåch vïì söë nam vaâ nûä àïën trûúâng
úã nhûä n g nûúá c naâ y vêî n lúá n hún úã caá c nûúá c coá thu nhêå p trung bònh vaâ cao
(Hònh 3). Vaâ mùåc duâ giûäa phaát triïín kinh tïë vaâ bònh àùèng giúái coá möëi quan
hïå nhêë t àõnh, sûå hiïå n diïå n cuã a phuå nûä trong quöë c höå i vêî n coâ n khiïm töë n .
Möå t söë ñt caá c nûúá c thu nhêå p thêë p , nhû Trung Quöë c vaâ Uganda, àaä coá nhûä n g
cöë gùæ n g àùå c biïå t àïí daâ n h thïm ghïë trong quöë c höå i cho phuå nûä . Hoå thêå m chñ
àaä àaåt àûúåc tó lïå hiïån diïån cuãa phuå nûä trong quöëc höåi cao hún caác nûúác coá
thu nhêåp cao. Àiïìu naây cho thêëy taác àöång tiïìm taâng cuãa möåt nöî lûåc xaä höåi
phêën àêëu cho sûå bònh àùèng giúái.
Àiïì u quan troå n g cêì n lûu yá laâ nhûä n g chó söë naâ y múá i chó laâ möå t vaâ i dêë u
hiïå u ào lûúâ n g àûúå c cuã a sûå bònh àùè n g giúá i . Cêì n phaã i coá thöng tin hïå thöë n g
hún vïì caá c phûúng diïå n khaá c - tûâ viïå c kiïí m soaá t caá c taâ i saã n vêå t chêë t vaâ
taâ i chñnh àïë n quyïì n tûå chuã - àïí coá thïí hiïí u roä hún xem àaä àaå t àûúå c nhûä n g

7
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

gò vaâ coâ n gò phaã i phêë n àêë u tiïë p .

Bêët bònh àùèng giúái gêy thiïåt haåi phuác lúåi vaâ laâm
chêåm tiïën trònh phaát triïín

B
ÊË T BÒNH ÀÙÈ N G GIÚÁ I ÀAÄ GÊY RA CAÁ I GIAÁ NÙÅ N G NÏÌ VÏÌ
sûác khoeã vaâ phuác lúåi cuãa nam giúái, phuå nûä vaâ treã em, vaâ aãnh hûúãng
àïë n khaã nùng caã i thiïå n cuöå c söë n g cuã a chñnh hoå . Ngoaâ i nhûä n g caá i

8
 TOÁM TÙÆT

giaá phaã i traã mang tñnh caá nhên àoá , bêë t bònh àùè n g giúá i coâ n laâ m giaã m nùng
suêë t trong caá c nöng traå i vaâ doanh nghiïå p , do àoá àaä haå n chïë tiïì m nùng xoaá
àoái giaãm ngheâo vaâ duy trò tiïën böå kinh tïë. Bêët bònh àùèng giúái cuäng laâm suy
yïëu khaã nùng quaãn lyá nhaâ nûúác cuãa möåt quöëc gia - qua àoá àaä giaãm búát hiïåu
lûå c cuã a caá c chñnh saá c h phaá t triïí n .

Phuác lúåi

Trong söë nhûäng caái giaá phaãi traã cho sûå bêët bònh àùèng giúái thò nùång nïì Trong söë nhûäng
nhêët laâ nhûäng töín haåi vïì cuöåc söëng con ngûúâi vaâ chêët lûúång cuöåc söëng. caái giaá phaãi traã
Nhêån daång vaâ ào lûúâng àêìy àuã mûác àöå cuãa nhûäng caái giaá phaãi naây laâ rêët cho sûå bêët bònh
khoá khùn - nhûng vö söë bùçng chûáng tûâ caác nûúác trïn khùæp thïë giúái àaä chûáng àùèng giúái thò
toã xaä höåi naâo coá sûå bêët bònh àùèng giúái gay gùæt vaâ dai dùèng thò xaä höåi àoá seä nùång vïì nhêët laâ
nhûäng töín haåi
phaã i traã giaá àùæ t hún bùç n g sûå ngheâ o àoá i , suy dinh dûúä n g, öë m àau vaâ nhûä n g
sûå bêìn cuâng khaác.
vïì cuöåc söëng
l Trung Quöë c , Haâ n Quöë c vaâ Nam AÁ coá tó lïå tûã vong cuãa phuå nûä cûåc kyâ con ngûúâi vaâ
cao. Nguyïn nhên úã àêu? Nhûä n g àõnh kiïë n xaä höå i “troå n g nam” cöå n g chêët lûúång cuöåc
vúái chñnh saách chó àeã möåt con cuãa Trung Quöëc àaä khiïën tó lïå tûã vong söëng
cuãa beá gaái cao hún cuãa beá trai. Möåt söë ûúác tñnh cho thêëy söë phuå nûä
àang söë n g hiïå n nay ñt hún tûâ 60 àïë n 100 triïå u ngûúâ i so vúá i con söë khi
khöng coá sûå phên biïåt àöëi xûã theo giúái.
l Coá rêë t nhiïì u bùç n g chûá n g cho thêë y treã em chõu thiïå t thoâ i trûå c tiïë p tûâ viïå c

meå chuá n g muâ chûä hoùå c khöng àûúå c àïë n trûúâ n g. Khöng àûúå c ài hoå c
dêîn àïën chêët lûúång chùm soác con caái thêëp, àiïìu naây laåi khiïën tó lïå tûã
vong vaâ suy dinh dûúä n g úã treã em vaâ treã sú sinh cao. Nhûä n g baâ meå coá
trònh àöå hoåc vêën cao hún thûúâng coá haânh vi baão vïå sûác khoeã cho con
caá i phuâ húå p hún, chùè n g haå n nhû cho con caá i ài tiïm chuã n g (Hònh 4).
Möëi liïn hïå naây vêîn giûä nguyïn giaá trõ, kïí caã khi àaä tñnh àïën thu nhêåp
cuãa höå gia àònh vaâ caác yïëu töë khaác coá taác àöång nêng cao chêët lûúång
sûác khoãe.
l Cuâ n g vúá i viïå c ngûúâ i meå àûúå c àïë n trûúâ n g, thu nhêå p cuã a höå gia àònh

tùng lïn cuäng gùæn liïìn vúái tó lïå söëng cuãa treã em cao hún vaâ mûác àöå dinh
dûúä n g töë t hún. Nhûng nïë u thu nhêå p tùng thïm trong höå gia àònh àûúå c
ngûúâi meå quaãn lyá thò coá thïí coá taác àöång tñch cûåc lúán hún so vúái khi
nhûä n g thu nhêå p naâ y do nam giúá i quaã n lyá , nhû nhûä n g nghiïn cûá u úã
Bangladesh, Brazil, vaâ Cöte d’Ivoire àaä cho thêëy. Àaáng tiïëc, nhûäng
àõnh kiïë n xaä höå i khùæ t khe vïì sûå phên cöng lao àöå n g phuâ húå p theo giúá i
tñnh vaâ nhûä n g cú höå i viïå c laâ m àûúå c traã lûúng hiïë m hoi cho phuå nûä àaä
haån chïë khaã nùng taåo thu nhêåp cuãa hoå.

9
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

l Sûå bêë t bònh àùè n g giúá i trong viïå c àïë n trûúâ n g vaâ viïå c laâ m úã àö thõ àaä
laâ m gia tùng tó lïå nhiïî m HIV (Hònh 5). Naå n dõch AIDS seä lan traâ n
nhanh choá n g hún trong thêå p kyã túá i - cho àïë n khi àaå t tó lïå cûá 1 trong 4
phuå nûä vaâ 1 trong 5 nam giúá i bõ nhiïî m HIV, nhû trûúâ n g húå p àaä xaã y ra
úã möå t söë nûúá c Tiïí u Sahara chêu Phi.
l Tuy phuå nûä vaâ beá gaá i , nhêë t laâ trong nhoá m ngûúâ i ngheâ o , thûúâ n g phaã i

gaánh chõu hêåu quaã cuãa sûå phên biïåt giúái, caác àõnh kiïën vaâ khuön mêîu
cuä vïì giúái cuäng gêy thiïåt haåi cho caã nam giúái nûäa. Trong caác nïìn kinh
tïë chuyïín àöíi úã Àöng Êu, tuöíi thoå bònh quên cuãa nam giúái trong nhûäng
nùm qua àaä giaã m àaá n g kïí . Tó lïå tûã vong úã nam giúá i tùng - möå t mûá c
tùng kyã luå c trong thúâ i bònh - coá liïn quan àïë n nhûä n g cùng thùè n g vaâ mïå t
moã i ngaâ y caâ n g tùng do tònh hònh thêë t nghiïå p úã nam giúá i àang gia tùng
nhanh choáng.

Nùng suêët vaâ tùng trûúãng kinh tïë

Caá i giaá phaã i traã vïì cuöå c söë n g con ngûúâ i cuä n g laâ caá i giaá cho sûå phaá t
triïí n - vò nêng cao chêë t lûúå n g cuöå c söë n g nhên dên laâ muå c tiïu cuöë i cuâ n g

10
 TOÁM TÙÆT

cuã a sûå phaá t triïí n . Nhûng bêë t bònh àùè n g giúá i cuä n g gêy thiïå t haå i cho nùng
suêë t , tñnh hiïå u quaã vaâ tiïë n böå kinh tïë . Bùç n g caá c h caã n trúã quaá trònh tñch luä y
vöë n con ngûúâ i taå i nhaâ vaâ trïn thõ trûúâ n g lao àöå n g, bùç n g caá c h gaå t boã möå t
caá c h coá hïå thöë n g phuå nûä hoùå c nam giúá i khöng cho tiïë p cêå n vúá i caá c nguöì n
lûå c , dõch vuå cöng cöå n g hay caá c hoaå t àöå n g saã n xuêë t , sûå phên biïå t àöë i xûã
theo giúá i àaä kòm haä m khaã nùng tùng trûúã n g cuã a nïì n kinh tïë vaâ nêng cao
mûá c söë n g cho nhên dên.

l Töí n thêë t vïì saã n lûúå n g laâ do sûå phi hiïå u quaã trong phên böí caá c nguöì n
lûåc saãn xuêët giûäa nam giúái vaâ phuå nûä trong höå gia àònh. Trong caác gia
àònh úã Buöë c kina Phaxö, Camïrun vaâ Kïnia, nïë u viïå c kiïí m soaá t caá c
àêìu vaâo vaâ thu nhêåp nöng nghiïåp àûúåc phên chia bònh àùèng hún giûäa
nam vaâ nûä thò saãn lûúång thu hoaåch coá thïí tùng thïm möåt phêìn nùm mûác
saãn lûúång hiïån taåi.

11
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

l Mûá c àêì u tû thêë p vaâ o giaá o duå c cho phuå nûä laâ m giaã m saã n lûúå n g chung
cuã a àêë t nûúá c . Möå t nghiïn cûá u àaä ûúá c tñnh rùç n g, nïë u caá c nûúá c
Nam AÁ , chêu Phi Haå Sahara, Trung Àöng vaâ Bùæ c Phi xuêë t phaá t tûâ
khoaã n g caá c h chïnh lïå c h vïì giúá i trong söë nùm ài hoå c trung bònh nhû
úã Àöng AÁ trong nùm 1960, vaâ thu heå p dêì n khoaã n g caá c h àoá vúá i töë c
àöå nhû cuã a Àöng AÁ trong giai àoaå n tûâ 1960 àïë n 1992 thò thu nhêå p
bònh quên àêì u ngûúâ i cuã a hoå coá thïí tùng thïm tûâ 0,5 àïë n 0,9% möå t
nùm - möå t sûå gia tùng àaá n g kïí so vúá i töë c àöå tùng trûúã n g thûå c tïë
(Hònh 6). Möå t nghiïn cûá u khaá c ûúá c tñnh, ngay caã vúá i caá c nûúá c coá thu
nhêå p trung bònh vaâ cao coá trònh àöå giaá o duå c ban àêì u cao hún, thò cûá
1% tùng thïm trong tó lïå theo hoå c cêë p trung hoå c úã phuå nûä seä laâ m thu
nhêå p bònh quên àêì u ngûúâ i tùng thïm 0,3%. Nghiïn cûá u naâ y giaã àõnh
tó lïå theo hoå c trung hoå c úã nam giúá i vaâ caá c biïë n söë khaá c liïn quan àïë n
viïå c tùng trònh àöå hoå c vêë n khöng àöí i .

12
 TOÁM TÙÆT

Quaãn lyá nhaâ nûúác

Ngûúâ i phuå nûä coá nhiïì u quyïì n haå n hún vaâ tham gia bònh àùè n g hún vaâ o
àúâi söëng cöång àöìng so vúái nam giúái seä giuáp caác doanh nghiïåp vaâ chñnh phuã
trong saåch hún, àöìng thúâi cöng taác quaãn lyá nhaâ nûúác cuäng thuêån lúåi hún. ÚÃ
nhûäng nûúác maâ aãnh hûúãng cuãa ngûúâi phuå nûä trong àúâi söëng cöång àöìng cao
hún thò mûác àöå tham nhuäng seä giaãm búát. Àiïìu naây cuäng àuáng ngay caã khi
caác nûúác so saánh coá cuâng mûác thu nhêåp (Hònh 7), mûác àöå tûå do dên chuã,
giaá o duå c vaâ thïí chïë phaá p lyá . Tuy múá i chó mang tñnh gúå i múã nhûng nhûä n g
kïë t luêå n naâ y àaä taå o cú súã àïí uã n g höå maå n h meä hún cho möå t sûå àaå i diïå n sêu
röång cuãa phuå nûä trong lûåc lûúång lao àöång vaâ trïn chñnh trûúâng - vò phuå nûä
coá thïí laâ möåt lûåc lûúång hûäu hiïåu àïí àaãm baão hiïåu lûåc thûåc thi luêåt phaáp vaâ
cho möå t chñnh phuã töë t .

13
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

Phuå nûä trong kinh doanh ñt coá xu hûúá n g höë i löå quan chûá c nhaâ nûúá c hún,
coá thïí vò hoå coá chuêí n mûå c cao hún vïì haâ n h vi àaå o àûá c hoùå c laâ nhûä n g ngûúâ i
gheát ruãi ro hún. Möåt nghiïn cûáu àöëi vúái 350 doanh nghiïåp úã Cöång hoâa
Georgia àaä kïë t luêå n rùç n g, nhûä n g doanh nghiïå p do nam giúá i súã hûä u hoùå c
quaã n lyá thûúâ n g coá tó lïå traã nhûä n g khoaã n thuâ lao khöng chñnh thûá c cho quan
chûá c nhaâ nûúá c cao hún 10% so vúá i nhûä n g doanh nghiïå p do phuå nûä súã hûä u
hoùå c quaã n lyá . Kïë t quaã naâ y khöng phuå thuöå c vaâ o loaå i hònh doanh nghiïå p , vñ
duå nhû chuáng hoaåt àöång trong khu vûåc naâo, quy mö doanh nghiïåp vaâ nhûäng
àùåc àiïím cuãa ngûúâi chuã súã hûäu hoùåc ngûúâi quaãn lyá nhû trònh àöå hoåc vêën.
Nïë u khöng tñnh àïë n nhûä n g yïë u töë naâ y thò söë caá c doanh nghiïå p do nam giúá i
quaã n lyá àûa höë i löå coâ n cao gêë p àöi.

Phên biïåt giúái êín

Taåi sao sûå phên biïåt giúái vêîn coân àeo àùèng?
chûáa trong caác

N
ÏË U SÛÅ BÊË T BÒNH ÀÙÈ N G GIÚÁ I LAÂ M TÖÍ N HAÅ I PHUÁ C LÚÅ I
thïí chïë, quyïët
nhên dên vaâ triïín voång phaát triïín cuãa àêët nûúác thò taåi sao sûå phên
àõnh cuãa höå gia biïåt giúái àêìy tai haåi nhû thïë vêîn cûá töìn taåi úã rêët nhiïìu nûúác? Taåi
àònh vaâ chñnh sao möåt söë kiïíu bêët bònh àùèng vïì giúái laåi khoá thuã tiïu hún so vúái nhûäng kiïíu
saách kinh tïë khaác? Chùèng haån, vïì caác phûúng diïån nhû y tïë vaâ giaáo duåc thò sûå caãi thiïån
àang caãn trúã diïî n ra nhanh choá n g hún, trong khi vïì caá c phûúng diïå n khaá c nhû tham gia
con àûúâng chñnh trûúâng hay coá quyïìn bònh àùèng vïì taâi saãn thò sûå caãi thiïån laåi rêët chêåm
chuyïín àöíi möëi chaå p hoùå c gêì n nhû khöng coá ? Yïë u töë naâ o aã n h hûúã n g àïë n quaá trònh chuyïí n
quan hïå giûäa
àöíi quan hïå vïì giúái vaâ caách thûác xoáa boã sûå bêët bònh àùèng giúái? Caác thïí chïë,
höå gia àònh vaâ nïìn kinh tïë.
phuå nûä vaâ nam Caác thïí chïë xaä höåi - caác chuêín mûåc, têåp quaán xaä höåi, quyïìn haån, luêåt
giúái lïå - cuä n g nhû caá c thïí chïë kinh tïë nhû thõ trûúâ n g, chùè n g haå n nhû caá c thõ
trûúâng àang àõnh hònh cho vai troâ vaâ möëi quan hïå giûäa nam vaâ nûä, taác àöång
àïën loaåi nguöìn lûåc naâo maâ hoå àûúåc tiïëp cêån àïën, hoaåt àöång naâo maâ hoå àûúåc
pheá p hay khöng àûúå c pheá p tham gia, vaâ hoå coá thïí tham gia vaâ o nïì n kinh tïë
vaâ xaä höå i dûúá i hònh thûá c naâ o . Chuá n g quy àõnh àöå n g cú khuyïë n khñch hoùå c
khöng khuyïë n khñch caá c thaâ n h kiïë n . Ngay caã khi chuá n g khöng cöng khai
phên biïåt nam nûä thò nhûäng thïí chïë chñnh thûác hoùåc khöng chñnh thûác vêîn
thûúâ n g chõu taá c àöå n g búã i caá c chuêí n mûå c xaä höå i (hoùå c cöng khai hoùå c ngêë m
ngêìm) vïì nhûäng vai troâ thñch húåp theo giúái. Rêët nhiïìu trong söë caác thïí chïë
xaä höåi naây àïìu coá sûác yâ cuãa chñnh noá, khiïën rêët khoá vaâ rêët chêåm thay àöíi.
Nhûng chuá n g cuä n g khöng cöë àõnh möå t chöî .
Cuäng giöëng nhû caác thïí chïë, höå gia àònh àoáng vai troâ cú baãn trong viïåc
àõnh hònh möë i quan hïå giúá i ngay tûâ nhûä n g buöí i àêì u cuöå c söë n g con ngûúâ i vaâ
chuyïí n taã i chuá n g tûâ thïë hïå naâ y sang thïë hïå khaá c . Con ngûúâ i àûa ra hêì u hïë t

14
 TOÁM TÙÆT

nhûä n g quyïë t àõnh cú baã n cuã a cuöå c söë n g trong phaå m vi höå gia àònh - nhû
viïå c coá con vaâ nuöi daå y chuá n g, ài laâ m hay nghó ngúi, vaâ àêì u tû cho tûúng
lai. Nhûäng nhiïåm vuå vaâ nguöìn lûåc saãn xuêët àoá àûúåc phên böí nhû thïë naâo
giûäa con trai vaâ con gaái, chuáng àûúåc trao quyïìn tûå chuã àïën àêu, vaâ kyâ voång
cuãa cha meå úã nhûäng àûáa treã naây coá khaác nhau hay khöng - têët caã nhûäng
àiïìu naây seä taåo ra vaâ khoeát sêu hay seä giaãm búát sûå phên biïåt giúái. Nhûng
quyïë t àõnh cuã a caá c gia àònh laå i khöng àûúå c àûa ra möå t caá c h biïå t lêå p vúá i
nhau. Chuáng àûúåc àûa ra trong khuön khöí cöång àöìng vaâ phaãn aánh taác àöång
cuã a nhûä n g àöå n g cú khuyïë n khñch maâ möi trûúâ n g thïí chïë vaâ möi trûúâ n g
chñnh saá c h bao quaá t hún àaä xaá c lêå p .
Ngay caã caác
Vaâ búãi vò nïìn kinh tïë quyïët àõnh rêët nhiïìu cú höåi maâ con ngûúâi coá thïí
nêng cao mûác söëng cuãa mònh nïn chñnh saách vaâ sûå phaát triïín kinh tïë coá taác chñnh saách phaát
àöång maånh meä àïën sûå bêët bònh àùèng giúái. Thu nhêåp cao hún coá nghôa laâ triïín roä raâng
nhûä n g haå n chïë vïì nguöì n lûå c trong höå gia àònh khiïë n cha meå phaã i cên nhùæ c trung lêåp vïì giúái
giûä a àêì u tû cho con trai vaâ con gaá i seä ñt hún. Nhûng phuå nûä vaâ nam giúá i bõ cuäng coá thïí coá
aãnh hûúãng chñnh xaác ra sao búãi sûå phaát triïín kinh tïë coân phuå thuöåc vaâo viïåc
nhûäng hoaåt àöång taåo thu nhêåp hiïån coá laâ gò, chuáng àûúåc töí chûác ra sao, phuå
caác kïët cuåc khaác
nûä vaâ nam giúái coá thïí tham gia bònh àùèng nhû nhau hay khöng vaâ nhûäng nöî biïåt vïì giúái
lûåc, kyä nùng cuãa hoå àûúåc thuâ lao thïë naâo.
Roä raâng laâ caác chñnh saách phaát triïín trung tñnh vïì giúái vêîn coá thïí taåo ra
nhûä n g kïë t cuå c phên biïå t vïì giúá i - möå t phêì n laâ do caá c h thûá c maâ caá c thïí chïë
vaâ quyïë t àõnh cuã a höå gia àònh kïë t húå p vúá i nhau trong viïå c àõnh hònh vai troâ
vaâ caác möëi quan hïå vïì giúái. Sûå phên cöng lao àöång theo giúái trong cöng
viïå c nhaâ , caá c chuêí n mûå c vaâ àõnh kiïë n xaä höå i , nguöì n lûå c khöng àöì n g àïì u ,
têët caã àaä caãn trúã phuå nûä vaâ nam giúái, khiïën hoå khöng thïí têån duång caác cú
höå i kinh tïë nhû nhau - vaâ khöng thïí khùæ c phuå c nhûä n g ruã i ro hay caá c cuá söë c
kinh tïë giöëng nhau. Khöng nhêån thûác àûúåc sûå khaác biïåt vïì giúái khi thiïët kïë
caác chñnh saách coá thïí coá haåi cho hiïåu lûåc cuãa caác chñnh saách àoá, xeát caã trïn
khña caå n h cöng bùç n g lêî n hiïå u quaã .
Vò thïë, caác thïí chïë xaä höåi, höå gia àònh vaâ nïìn kinh tïë noái chung seä cuâng
nhau quyïë t àõnh cú höå i vaâ triïí n voå n g cuöå c söë n g, xeá t theo khña caå n h giúá i , cuã a
con ngûúâ i . Chuá n g cuä n g thïí hiïå n nhûä n g àiïí m àöå t phaá quan troå n g cho chñnh
saá c h cöng cöå n g nhùç m giaã i quyïë t sûå bêë t bònh àùè n g giúá i dai dùè n g.

Chiïë n lûúå c ba phêì n àïí nêng cao sûå bònh àùè n g

giúái

V
IÏÅ C BÊË T BÒNH ÀÙÈ N G GIÚÁ I GÊY RA CHI PHÑ NHÊN BAÃ N
rêët cao vaâ haån chïë triïín voång phaát triïín cuãa caác quöëc gia àaä nïu ra
möå t tònh huöë n g buöå c phaã i coá nhûä n g haâ n h àöå n g chung vaâ riïng àïí

15
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

nêng cao sûå bònh àùèng giúái. Roä raâng nhaâ nûúác àoáng vai troâ thiïët yïëu trong
viïåc nêng cao phuác lúåi cho caã phuå nûä vaâ nam giúái, vaâ bùçng caách àoá, nhaâ
nûúá c cuä n g thu àûúå c nhûä n g lúå i ñch xaä höå i to lúá n nhúâ caã i thiïå n tònh traå n g tuyïå t
àöëi vaâ tûúng àöëi cuãa phuå nûä vaâ beá gaái. Caác haânh àöång chung àùåc biïåt quan
troång vò, nïëu àïí möåt mònh caác caá nhên, thò nhiïìu thïí chïë xaä höåi vaâ phaáp lyá
vöën àang duy trò sûå bêët bònh àùèng giúái laåi hïët sûác khoá khùn, nïëu khöng
muöën noái laâ khöng thïí, thay àöíi àûúåc. Khuyïët têåt cuãa thõ trûúâng, chùèng haån
nhû sûå thiïëu vùæng thöng tin vïì hiïåu suêët cuãa ngûúâi phuå nûä trïn thõ trûúâng
lao àöå n g (do hoå daâ n h phêì n lúá n thúâ i gian laâ m viïå c vaâ o caá c hoaå t àöå n g phi thõ
trûúâ n g, hay vò möå t thõ trûúâ n g lao àöå n g coâ n chûa coá hoùå c chûa phaá t triïí n ) roä
raâng laâ nhûäng trúã ngaåi lúán.
Nêng cao hiïåu lûåc cuãa caác thïí chïë xaä höåi vaâ àaåt àûúåc tùng trûúãng kinh
tïë laâ nhûäng vêën àïì àûúåc chêëp nhêån röång raäi nhû nhûäng yïëu töë then chöët cho
möåt chiïën lûúåc phaát triïín daâi haån. Nhûng thûåc hiïån thaânh cöng chiïën lûúåc
naâ y laå i khöng àuã àaã m baã o coá sûå bònh àùè n g giúá i . Àïí nêng cao sûå bònh àùè n g
giúái, caác chñnh saách vïì thay àöíi thïí chïë vaâ phaát triïín kinh tïë cêìn xem xeát vaâ
àïì cêåp àïën sûå bêët bònh àùèng giúái hiïån nay trong quyïìn haån, nguöìn lûåc vaâ
tiïë n g noá i . Caá c chûúng trònh vaâ chñnh saá c h cêì n khùæ c phuå c sûå phên biïå t dai
dùèng giûäa nam vaâ nûä. Thûåc tïë cho thêëy, coá thïí cêìn möåt chiïën lûúåc ba phêìn
àïí nêng cao bònh àùè n g giúá i .

Yïëu töë thiïët yïëu 1 - Caãi caách caác thïí chïë àïí xaác lêåp quyïìn haån vaâ cú höåi bònh
trong viïåc nêng àùèng cho phuå nûä vaâ nam giúái
cao sûå bònh
àùèng giúái laâ taåo Vò caác thïí chïë xaä höåi, phaáp lyá vaâ kinh tïë seä xaác àõnh khaã nùng tiïëp cêån
lêåp möåt “sên nguöìn lûåc cuãa nam giúái vaâ phuå nûä, cú höåi vaâ quyïìn lûåc tûúng àöëi cuãa hoå,
chúi” thïí chïë nïn yïëu töë thiïët yïëu trong viïåc nêng cao bònh àùèng giúái laâ phaãi taåo lêåp möåt

bònh àùèng giûäa

“sên chúi” thïí chïë bònh àùè n g giûä a nam vaâ nûä .
Àaã m baã o sûå bònh àùè n g vïì nhûä n g quyïì n cú baã n . Baã n thên sûå bònh àùè n g
nam vaâ nûä giúá i vïì quyïì n haån àaä laâ möåt muåc tiïu phaát triïín quan troång. Caác quyïìn phaá p
lyá, xaä höåi vaâ kinh tïë seä taåo ra möåt möi trûúâng thuêån lúåi cho pheáp phuå nûä vaâ
nam giúái coá thïí tham gia hiïåu quaã vaâo àúâi söëng xaä höåi, àaãm baão chêët lûúång
cú baã n cuã a cuöå c söë n g, têå n duå n g nhûä n g cú höå i múá i maâ sûå phaá t triïí n àaä mang
laå i . Bònh àùè n g hún vïì quyïì n cuä n g liïn quan chùå t cheä vaâ coá hïå thöë n g àïë n sûå
bònh àùèng hún vïì giúái trong giaáo duåc, y tïë vaâ tham gia chñnh trõ - nhûäng taác
àöå n g khöng phuå thuöå c vaâ o thu nhêå p (Hònh 8).
Nïë u caá c nûúá c Nam AÁ, chêu Phi Haå Sahara, Trung Àöng vaâ Bùæc Phi caãi
thiïån àûúåc sûå bònh àùèng giúái vïì quyïìn haån lïn ngang vúái mûác cuãa nhûäng
nûúá c “bònh àùè n g nhêë t ” trong khu vûå c cuã a hoå thò tó lïå àaå i diïå n trong quöë c höå i

16
 TOÁM TÙÆT

cuã a nûä so vúá i nam seä tùng hún gêë p àöi úã Trung Àöng vaâ Bùæ c Phi, coâ n seä
tùng trïn 60% úã hai khu vûåc coân laåi. Tuy caãi thiïån sûå bònh àùèng giúái vïì
quyïìn haån chó coá aãnh hûúãng rêët khiïm töën (nhoã beá) àïën sûå bònh àùèng giúái
trong giaá o duå c nhûng nïë u quyïì n haå n àûúå c nêng cao thò cuä n g àuã àïí àûa caá c
nûúác naây tiïën xa trong viïåc àaãm baão tó lïå àïën trûúâng giûäa beá trai vaâ beá gaái.
Chó coá úã Nam AÁ , ngûúâ i ta cho rùç n g möå t khoaã n g caá c h lúá n vïì giúá i trong tó
lïå àïën trûúâng vêîn seä tiïëp tuåc töìn taåi, ngay caã khi àaä coá sûå caãi thiïån lúán vïì
quyïìn haån. Vò thïë, caãi caách phaáp lyá coá möåt vai troâ cêëp thiïët laâ mang laåi
quyïì n bònh àùè n g vaâ sûå baã o vïå nhû nhau àöë i vúá i nam vaâ nûä .
Nhûng caãi caách phaáp lyá khöng thöi thò khoá coá thïí coi laâ àuã . ÚÃ nhiïì u nûúá c
àang phaát triïín, nùng lûåc thûåc thi nhûäng caãi caách phaáp lyá rêët yïëu. Àiïìu àoá

17
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

coân bõ hïå thöëng luêåt phaáp chöìng cheáo vaâ thiïëu nhêët quaán laâm cho phûác taåp
hún. Thñ duå , luêå t dên sûå úã Uganda cho pheá p coá quyïì n ly dõ nhû nhau -
nhûng khi phên chia taâi saãn gia àònh laåi xûã theo luêåt tuåc, vaâ ngûúâi vúå sau ly
dõ khöng thïí àoâ i quyïì n sûã duå n g àêë t . Trong nhûä n g trûúâ n g húå p baå o lûå c coá liïn
quan àïë n vêë n àïì giúá i , yïu cêì u phaã i coá nhûä n g bùç n g chûá n g roä raâ n g vaâ caá c trúã
ngaåi khaác vïì mùåt thuã tuåc (kïí caã thaái àöå cuãa ngûúâi thi haânh cöng vuå) àaä chi
phöëi caách xeát xûã úã nhiïìu quöëc gia. Trong hoaân caãnh àoá, nhûäng nöî lûåc nhùçm
tùng cûúâng hiïåu lûåc thûåc thi cuãa caác cú quan haânh chñnh vaâ tû phaáp cuãa àêët
nûúác laâ yïëu töë quan troång àïí àaåt àûúåc sûå bònh àùèng hún vïì giúái trong caác
quyïì n cú baã n . Trong hêì u hïë t caá c trûúâ n g húå p , laä n h àaå o chñnh trõ coá vai troâ
quyïë t àõnh.
Taå o ra caá c àöå n g cú khöng khuyïë n khñch sûå phên biïå t àöë i xûã theo
giúái. Cú cêëu thïí chïë kinh tïë cuäng goáp phêìn thuác àêíy hoùåc caãn trúã sûå bònh
àùè n g giúá i theo nhiïì u caá c h quan troå n g. Thõ trûúâ n g chûá a àûå n g haâ n g loaå t àöå n g
cú maånh meä, coá taác àöång àïën caác quyïët àõnh vaâ haânh àöång ài laâm, tiïët kiïåm,
àêìu tû vaâ tiïu duâng. Mûác lûúng tûúng àöëi giûäa nam vaâ nûä, hiïåu suêët cuãa caác
tû liïå u saã n xuêë t , giaá caã cuã a caá c haâ n g hoá a vaâ dõch vuå , hêì u nhû têë t caã àïì u àûúå c
Caác chñnh saách quyïët àõnh búãi cú cêëu thõ trûúâng. Thûåc tiïîn cuãa Mexico vaâ Myä cho thêëy, caác
vaâ àêìu tû nhùçm doanh nghiïå p hoaå t àöå n g trong möi trûúâ n g caå n h tranh ñt coá sûå kyâ thõ phuå nûä
phaát triïín thõ trong viïå c tuyïí n duå n g vaâ traã lûúng hún laâ nhûä n g doanh nghiïå p coá möå t sûá c
maå n h thõ trûúâ n g lúá n vaâ hoaå t àöå n g trong möi trûúâ n g àûúå c baã o höå . Tûúng tûå ,
trûúâng theo
úã caã nöng thön vaâ thaâ n h thõ Trung Quöë c , trong nhûä n g cöng viïå c phên cöng
chiïìu sêu vaâ cho hoå theo löëi haânh chñnh, ngûúâi phuå nûä àïìu phaãi chõu sûå phên biïåt vïì tiïìn
khùæc phuåc sûå lûúng lúá n hún nhiïì u so vúá i trong nhûä n g cöng viïå c maâ hoå coá àûúå c qua caá c
phên biïåt giúái kïnh caå n h tranh.
trong viïåc tiïëp Khaái quaát hún, caác chñnh saách vaâ àêìu tû nhùçm hoaân thiïån thõ trûúâng theo
cêån thöng tin seä chiïìu sêu vaâ khùæc phuåc sûå phên biïåt giúái trong viïåc tiïëp cêån nguöìn thöng
tùng cûúâng caác tin - cuâ n g vúá i sûå trûâ n g phaå t àöë i vúá i nhûä n g keã coá haâ n h vi phên biïå t àöë i xûã -
àöång cú thûåc seä giuá p tùng cûúâ n g nhûä n g àöå n g cú khuyïë n khñch sûå bònh àùè n g giúá i trïn thõ
hiïån sûå bònh
trûúâ n g lao àöå n g. Thñ duå úã Trung Quöë c vaâ Viïå t Nam, viïå c hoaâ n thiïå n thõ
trûúâng lao àöång nöng thön àaä taåo ra cêìu rêët lúán vïì lao àöång nûä trong caác
àùèng giúái trong doanh nghiïå p phi nöng nghiïå p , múã ra cú höå i viïå c laâ m vaâ tòm kiïë m thu nhêå p
viïåc tham gia múá i cho ngûúâ i phuå nûä .
kinh tïë Xêy dûå n g caá c hònh thûá c cung cêë p dõch vuå àïí taå o àiïì u kiïå n tiïë p cêå n
bònh àùè n g. Viïå c thiïë t kïë caá c hònh thûá c triïí n khai chûúng trònh - nhû hïå
thöëng trûúâng hoåc, trung têm y tïë, töí chûác taâi chñnh hay caác chûúng trònh
khuyïën nöng - àïìu coá thïí thuác àêíy hoùåc gêy trúã ngaåi cho sûå tiïëp cêån bònh
àùèng giûäa nam vaâ nûä. Hún nûäa, nïëu cöång àöìng àûúåc tham gia vaâo viïåc thiïët
kïë hònh thûá c cung cêë p caá c dõch vuå cöng cöå n g thò seä giuá p àaá p ûá n g àûúå c
nhûäng nhu cêìu cuå thïí trong böëi caãnh àõa phûúng, àiïìu naây thûúâng coá taác

18
 TOÁM TÙÆT

àöång tñch cûåc àïën khaã nùng tiïëp cêån vaâ sûã duång nguöìn lûåc cuãa phuå nûä.
Thñ duå, úã Bùnglaàeát, Kïnia vaâ Pakistan, so vúái beá trai, viïåc ài hoåc cuãa
beá gaái nhaåy caãm hún àöëi vúái chêët lûúång trûúâng lúáp vaâ caác yïëu töë böí trúå cuå
thïí khaá c cho giaá o duå c - nhû trûúâ n g coá caá c cö giaá o khöng, trûúâ n g lúá p vaâ
trang thiïët bõ coá sûå phên biïåt giûäa nam vaâ nûä khöng, viïåc ài túái trûúâng vaâ
tûâ trûúâ n g vïì nhaâ coá an toaâ n khöng. Quan têm àïë n nhûä n g àiïì u àoá coá thïí laâ m
tùng maå n h nhu cêì u cho con gaá i ài hoå c cuã a caá c bêå c phuå huynh. Trong nhiïì u
vuâng úã Têy Phi, caác “caán böå ngên haâng lûu àöång” (hay úã Ghana goåi laâ
nhûä n g nhên viïn tñn duå n g susu) àûa dõch vuå taâ i chñnh àïë n têå n thõ trûúâ n g àõa
phûúng, àïën núi laâm viïåc vaâ àïën nhaâ, giuáp ngûúâi phuå nûä khöng phaãi ài xa
khi muöën tiïët kiïåm hay vay tiïìn nûäa. Coân úã Bùnglaàeát, chûúng trònh cho vay
theo nhoám àaä sûã duång caác nhoám höî trúå vaâ aáp lûåc cuãa cöång àöìng laâm möåt
hònh thûác thay thïë cho khoaãn thïë chêëp ngên haâng truyïìn thöëng àïí àaãm baão
ngûúâi ài vay seä traã tiïìn. Caã hai caách laâm naây àïìu nêng cao khaã nùng tiïëp
cêån nguöìn taâi chñnh cuãa phuå nûä.

2 - Duy trò tùng trûúãng kinh tïë àïí cuãng cöë nhûäng àöång cú
khuyïën khñch viïåc phên phöëi nguöìn lûåc bònh àùèng hún vaâ sûå
tham gia cuãa phuå nûä

Trong hêìu hïët caác thiïët chïë, phaát triïín kinh tïë gùæn liïìn vúái viïåc caãi thiïån
tònh traång cuãa phuå nûä vaâ beá gaái, vaâ àaãm baão sûå bònh àùèng hún vïì giúái -
thöng qua möå t söë kïnh:
Phaát triïín kinh
l Caác höå gia àònh quyïët àõnh viïåc ài laâm, tiïu duâng vaâ àêìu tû möåt phêìn
dûåa vaâo mûác giaá vaâ caác tñn hiïåu thõ trûúâng khaác. Thay àöíi nhûäng tñn tïë múã röång cú
hiïåu naây coá thïí taåo ra sûå phên böí laåi nguöìn lûåc. Khi phaát triïín kinh tïë höåi vaâ nguöìn
nêng cao àûúåc mûác àöå sùén coá vaâ chêët lûúång caác dõch vuå cöng cöång nhû lûåc, vaâ núái loãng
traåm y tïë vaâ trûúâng hoåc thò noá seä laâm giaãm chi phñ àêìu tû vaâo vöën con caác raâng
ngûúâi cuãa caác höå gia àònh. Nïëu chi phñ cho phuå nûä giaãm nhanh hún cho buöåc - nhêët laâ
nam giúái, hoùåc nïëu - nhû rêët nhiïìu bùçng chûáng cho thêëy - àêìu tû vaâo àöëi vúái phuå nûä
phuå nûä nhaåy caãm vúái sûå thay àöíi giaá hún laâ àêìu tû vaâo nam giúái thò vaâ caác beá gaái
ngûúâi phuå nûä seä hûúãng lúåi nhiïìu hún.
l Khi phaá t triïí n kinh tïë laâ m tùng thu nhêå p vaâ giaã m àoá i ngheâ o thò sûå bêë t

bònh àùè n g giúá i cuä n g seä thu heå p . Vò khi caá c gia àònh thu nhêå p thêë p buöå c
loâng phaãi thùæt chùåt chi tiïu cho giaáo duåc, y tïë vaâ dinh dûúäng thò phuå nûä
vaâ beá gaái thûúâng phaãi chõu thiïåt phêìn lúán, vaâ khi thu nhêåp cuãa höå gia
àònh tùng thò sûå phên biïå t giúá i trong vöë n con ngûúâ i thûúâ n g giaã m .

Coân vúái quyïìn cú baãn, khi thu nhêåp cao hún thò thûúâng dêîn àïën sûå bònh

19
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

àùèng hún vïì giúái trong phên phöëi nguöìn lûåc, bêët kïí àoá laâ y tïë hay giaáo duåc
(Hònh 9). Trong giaáo duåc, nhiïìu mö phoãng àaä cho thêëy, sûå caãi thiïån lúán nhêët
nhúâ thu nhêå p tùng thûúâ n g diïî n ra úã nhûä n g vuâ n g ngheâ o nhêë t : Nam AÁ vaâ chêu
Phi Haå Sahara. Hún nûä a , hiïå u ûá n g thu nhêå p coá veã rêë t maå n h úã cêë p trung hoå c .
Nhûng phên tñch mö phoã n g cuä n g cho thêë y , thu nhêå p cêì n tùng rêë t maå n h àïí
àaåt àûúåc sûå bònh àùèng hoùåc gêìn nhû bònh àùèng trong giaáo duåc trung hoåc úã
Nam AÁ vaâ chêu Phi Haå Sahara - chùè n g haå n nhû nïë u muöë n àaå t mûá c trung
bònh cuã a OECD. Sûå tùng trûúã n g nhû vêå y laâ khöng thûå c tïë trong ngùæ n haå n
vaâ trung haån. Thu nhêåp cuäng cêìn tùng rêët nhiïìu nïëu muöën coá àûúåc sûå caãi
thiïån roä rïåt trong bònh àùèng giúái vïì vêën àïì àaåi diïån trong quöëc höåi.

l Khi phaát triïín kinh tïë múã röång cú höåi viïåc laâm, noá cuäng laâm tùng lúåi
suêë t àêì u tû vaâ o vöë n con ngûúâ i , tùng cûúâ n g khuyïë n khñch caá c gia àònh
àêìu tû vaâo sûác khoãe vaâ giaáo duåc cho con gaái vaâ cho ngûúâi phuå nûä àïí
tham gia lûåc lûúång lao àöång. Bùçng caách thay àöíi àöång cú laâm viïåc,

20
 TOÁM TÙÆT

phaát triïín kinh tïë seä taác àöång àïën bònh àùèng giúái.
l Phaá t triïí n kinh tïë seä laâ m xuêë t hiïå n nhûä n g thõ trûúâ n g lao àöå n g maâ trûúá c

àêy chûa hïì coá. Khi àoá, noá khöng chó taåo ra hoùåc cuãng cöë nhûäng tñn
hiïåu thõ trûúâng vïì hiïåu suêët cuãa lao àöång maâ coân xoáa boã möåt söë sûå phi
hiïå u quaã kinh tïë . Chùè n g haå n , khi coá caá c thõ trûúâ n g lao àöå n g nùng àöå n g
thò lao àöå n g laâ m thuï seä thay thïë cho lao àöå n g gia àònh cuã a phuå nûä
trong nhûä n g cöng viïå c àöì n g aá n g hay chùm soá c nhaâ cûã a , con caá i . Àiïì u
naâ y cho pheá p caá c höå gia àònh sûã duå n g thúâ i gian hiïå u quaã hún, coá thïí
giaãm búát khöëi lûúång cöng viïåc cuãa phuå nûä. Khi thõ trûúâng lao àöång
khöng töìn taåi hoùåc hoaåt àöång keám thò khöng thïí coá sûå thay thïë nhû vêåy.
l Tùng trûúã n g kinh tïë thûúâ n g ài keâ m vúá i viïå c múã röå n g àêì u tû vaâ o cú súã

haå têì n g - nûúá c saå c h, àûúâ n g saá , giao thöng vaâ nhiïn liïå u . Àiïì u naâ y
cuä n g coá thïí laâ m giaã m búá t thúâ i gian maâ phuå nûä phaã i daâ n h cho viïå c
chùm soá c nhaâ cûã a , con caá i . ÚÃ Burkina Faso, Uganda vaâ Zambia, phuå
nûä vaâ caá c em gaá i coá thïí tiïë t kiïå m haâ n g trùm giúâ lao àöå n g möå t nùm
nïë u coá thïí giaã m búá t thúâ i gian ài böå àïí kiïë m chêë t àöë t hay lêë y nûúá c
xuöë n g coâ n 30 phuá t hay ñt hún (Hònh 10). Phaá t triïí n cú súã haå têì n g kinh

21
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

tïë coâ n giuá p giaã m àaá n g kïí thúâ i gian phuå nûä daâ n h cho cöng viïå c vùå t
haâ n g ngaâ y , àiïì u àoá coá lúå i ñch tiïì m taâ n g cho sûá c khoã e cuã a hoå , sûå tham
gia cuã a hoå vaâ o caá c hoaå t àöå n g taå o thu nhêå p vaâ viïå c hoå c haâ n h, nïë u àoá
laâ caác beá gaái.

Tuy phaát triïín kinh tïë coá thïí thuác àêíy bònh àùèng giúái, nhûng taác àöång
cuã a noá laå i khöng àuã maå n h hoùå c khöng tûá c thúâ i . Noá cuä n g khöng diïî n ra möå t
caách àûúng nhiïn. Taác àöång cuãa phaát triïín kinh tïë àïën bònh àùèng giúái phuå
thuöåc rêët lúán vaâo tònh traång caác quyïìn hoå coá, khaã nùng tiïëp cêån vaâ kiïím soaát
caác nguöìn lûåc saãn xuêët (nhû àêët àai, tñn duång) vaâ tiïëng noái chñnh trõ. Kinh
nghiïåm cuãa caác nûúác chuyïín àöíi, caác nûúác vaâ laänh thöí tùng trûúãng cao úã
Àöng AÁ vaâ caá c nûúá c àang àiïì u chónh cú cêë u úã chêu Phi Haå Sahara vaâ chêu
Myä Latinh àaä cho thêë y , caá c chñnh saá c h xaä höå i àêë u tranh chöë n g sûå phên biïå t
àöë i xûã trïn thõ trûúâ n g lao àöå n g hoùå c höî trúå viïå c chùm soá c treã em seä giuá p àaå t
àûúåc caái maâ möåt mònh sûå phaát triïín kinh tïë khöng thïí laâm àûúåc trong viïåc
giaãm búát sûå bêët bònh àùèng giúái. Caác chñnh saách baão trúå xaä höåi nhêån thûác
àûúåc sûå khaác biïåt vïì giúái trong cöng viïåc trïn thõ trûúâng vaâ viïåc nhaâ, cuäng
nhû sûå khaác biïåt trûúác nhûäng ruãi ro, laâ nhûäng chñnh saách quan troång àïí baão
vïå phuå nûä (cuäng nhû nam giúái) trûúác nhûäng cuá söëc kinh tïë hay sûå àònh trïå
kinh tïë keá o daâ i .
Cuöåc tranh luêån gêìn àêy vïì giúái vaâ phaát triïín coá xu hûúáng àem ra cên
nhùæ c giûä a phûúng thûá c phaá t triïí n àõnh hûúá n g tùng trûúã n g vúá i caá c phûúng
thûác thïí chïë hoùåc dûåa trïn quyïìn haån khaác. Nhûng thûåc tiïîn àaä cho thêëy, caã
phaát triïín kinh tïë vaâ thay àöíi thïí chïë àïìu laâ caác yïëu töë then chöët cuãa möåt
chiïën lûúåc daâi haån nhùçm àêíy maånh bònh àùèng giúái. Thñ duå, khi thu nhêåp
bònh quên àêì u ngûúâ i vaâ bònh àùè n g giúá i vïì quyïì n haå n coâ n thêë p thò viïå c nêng
cao bònh àùè n g giúá i vïì quyïì n haå n hay tùng mûá c thu nhêå p àïì u seä laâ m tùng sûå
bònh àùèng giúái trong trònh àöå giaáo duåc. Nïëu laâm àûúåc caã hai thò seä caãi thiïån
àûúå c nhiïì u hún nûä a (Hònh 11).
Caã i caá c h thïí chïë nhùç m tùng cûúâ n g quyïì n cú baã n vaâ caá c chñnh saá c h
nhùç m duy trò phaá t triïí n kinh tïë coá thïí coá taá c àöå n g tûúng höî lêî n nhau. ÚÃ
caá c nûúá c chêu Phi Haå Sahara, viïå c trao quyïì n súã hûä u àêë t àai cho phuå nûä
àaä giuá p tùng nùng suêë t trïn nhûä n g maã n h ruöå n g do phuå nûä quaã n lyá - nhúâ àoá
tùng thu nhêå p cho hoå vaâ caã gia àònh hoå nûä a . Tûúng tûå , giuá p cho ngûúâ i phuå
nûä coá khaã nùng tiïë p cêå n dïî daâ n g hún àïë n caá c töí chûá c tiïë t kiïå m vaâ tñn duå n g
seä nêng cao àûúå c àõa võ kinh tïë vaâ àöå an toaâ n cho hoå , àöì n g thúâ i giuá p caã i
thiïå n phuá c lúå i gia àònh. ÚÃ Bangladesh, khi nùng lûå c vay vöë n tûâ caá c chûúng
trònh tñn duå n g nhoã cuã a phuå nûä tùng lïn thò àõa võ vaâ tiïë n g noá i cuã a hoå trong
gia àònh tùng, tûâ àoá tiïu duâ n g (vaâ thu nhêå p ) cuã a höå gia àònh cuä n g tùng.

22
 TOÁM TÙÆT

3 - Thûåc hiïån nhûäng giaãi phaáp chñnh saách tñch cûåc khùæc phuåc
sûå phên biïåt giúái dai dùèng nhùçm àoâi thïm nguöìn lûåc vaâ tiïëng
noái chñnh trõ

Taác àöång töíng húåp cuãa caãi caách thïí chïë vaâ phaát triïín kinh tïë muöën thïí
hiïån roä cêìn phaãi coá thúâi gian; vò thïë, thûúâng phaãi àaãm baão coá caác biïån phaáp
tñch cûåc trong ngùæn haån vaâ trung haån. Caác biïån phaáp tñch cûåc naây laâ nhûäng
bûúá c ài cuå thïí (thûúâ n g coá muå c tiïu roä raâ n g) nhùç m khùæ c phuå c nhûä n g hònh
thûác phên biïåt àöëi xûã vaâ loaåi trûâ ngûúâi phuå nûä - kïí caã trong gia àònh, trong
cöång àöìng vaâ taåi núi laâm viïåc. Caác biïån phaáp àoá seä àêíy maånh nhûäng thaânh
tûåu trong viïåc khùæc phuåc sûå bêët bònh àùèng giúái dai dùèng - vaâ chuáng thûúâng

23
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

rêë t hûä u ñch àïí àõnh hûúá n g vaâ o möå t nhoá m dên cû naâ o àoá , nhû nhoá m ngûúâ i
ngheâ o chùè n g haå n . Àoá laâ nhûä n g nhoá m maâ sûå bêë t bònh àùè n g giúá i thûúâ n g diïî n
ra àùå c biïå t nghiïm troå n g.
Caác nhaâ hoaåch Vò baã n chêë t vaâ mûá c àöå bêë t bònh àùè n g giúá i thûúâ n g khaá c nhau rêë t xa giûä a
àõnh chñnh saách caá c nûúá c nïn khöng phaã i têë t caã nhûä n g biïå n phaá p can thiïå p baâ n àïë n úã àêy
cêìn coá sûå choån àïìu phuâ húåp vúái moåi hoaân caãnh. Quyïët àõnh vïì viïåc liïåu nhaâ nûúác coá nïn
loåc têåp trung can thiïåp khöng vaâ nïëu coá thò nïn aáp duång giaãi phaáp tñch cûåc naâo thûúâng
chiïën lûúåc vaâo cêìn dûåa trïn sûå thêëu hiïíu vaâ phên tñch roä thûåc traång trong nûúác. Vaâ vò caác
nhûäng núi maâ giaã i phaá p tñch cûå c àïì u àoâ i hoã i chi phñ nhûä n g nguöì n lûå c thûå c tïë nïn caá c nhaâ
sûå can thiïåp cuãa
hoaåch àõnh chñnh saách phaãi biïët choån loåc nhûäng giaãi phaáp naâo seä thûåc hiïån,
chuá troång chiïën lûúåc àïën caác lônh vûåc maâ sûå can thiïåp cuãa nhaâ nûúác mang
chñnh phuã mang
laåi lúåi ñch xaä höåi lúán nhêët. Àiïìu naây coá nghôa laâ phaãi têåp trung vaâo nhûäng
laåi lúåi ñch xaä höåi lônh vûå c thêë t baå i thõ trûúâ n g hay caá c hiïå u ûá n g lan toaã coá nhiïì u khaã nùng àaå t
lúán nhêët lúán nhêët. Noá cuäng coá nghôa laâ phaãi têåp trung vaâo nhûäng lônh vûåc maâ khu
vûåc tû nhên khoá coá thïí thûåc hiïån àöåc lêåp hoùåc thûåc hiïån khöng töët.
Bïn caånh viïåc àaánh giaá xem liïåu möåt sûå can thiïåp naâo àoá coá thûåc sûå àûúåc
tiïë n haâ n h hay khöng coâ n cêì n phaã i cên nhùæ c vïì mûá c àöå can thiïå p nhû thïë naâ o
cho chñnh xaá c . Thñ duå : liïå u coá cêì n nhaâ nûúá c trûå c tiïë p cung cêë p haâ n g hoá a vaâ
dõch vuå khöng? Hay àïí thûå c hiïå n cuâ n g möå t muå c tiïu tûúng tûå thöng qua
viïåc cung cêëp thïm thöng tin, caác nöî lûåc lêåp phaáp vaâ thûåc thi luêåt àõnh hoùåc
thöng qua sûå trúå cêë p cuã a nhaâ nûúá c cho caá c töí chûá c tû nhên.
Baáo caáo naây têåp trung vaâo böën lônh vûåc then chöët chñnh cuãa möåt chñnh
saá c h tñch cûå c .
Nêng cao bònh àùèng giúái trong viïåc tiïëp cêån caác nguöìn lûåc saãn xuêët
vaâ nùng lûå c taå o thu nhêå p . Nhûä n g nöî lûå c nhùç m nêng cao sûå bònh àùè n g giúá i
trong viïåc tiïëp cêån vaâ kiïím soaát caác nguöìn lûåc saãn xuêët - giaáo duåc, taâi chñnh
Tiïëp cêån cöng hay àêë t àai - vaâ nhùç m àaã m baã o khaã nùng tiïë p cêå n cöng bùç n g, bònh àùè n g àïë n
caác cú höåi viïåc laâm coá thïí àêíy maånh quaá trònh bònh àùèng giúái noái chung
bùçng vaâ nhû
cuäng nhû laâm tùng hiïåu quaã kinh tïë. Caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách coá rêët
nhau àïën caác
nhiïì u àiïí m àöå t phaá coá thïí coá cho chñnh saá c h can thiïå p :
nguöìn lûåc saãn
xuêët vaâ cú höåi l Giaã m chi phñ hoå c àûúâ n g, giaã i quyïë t sûå lo ngaå i cuã a cha meå liïn quan
viïåc laâm coá thïí àïën sûå an toaân vaâ tñnh e deâ cuãa con gaái mònh, tùng thïm lúåi suêët cho
àêíy maånh bònh caác gia àònh àêìu tû vaâo viïåc hoåc haânh cho phuå nûä bùçng caách nêng cao
àùèng giúái vaâ chêët lûúång giaáo duåc, têët caã nhûäng caách àoá àïìu coá thïí giaãi quyïët àûúåc
nêng cao hiïåu
caác raâo caãn xaä höåi vaâ kinh tïë àöëi vúái viïåc hoåc haânh cuãa caác beá gaái, ngay
caã trong nhûäng xaä höåi coá sûå phên hoáa sêu sùæc vïì giúái.
quaã kinh tïë l Xêy dûå n g caá c töí chûá c taâ i chñnh theo nhûä n g phûúng thûá c tñnh àïë n caá c

trúã ngaåi àùåc thuâ vïì giúái - coá thïí bùçng caách sûã duång caác nhoám cöång
àöì n g thay cho hònh thûá c thïë chêë p truyïì n thöë n g, àún giaã n hoá a caá c thuã

24
 TOÁM TÙÆT

tuå c ngên haâ n g, hay mang dõch vuå taâ i chñnh àïë n têå n nhaâ , têå n chúå hay núi
laâm viïåc - coá thïí giuáp ngûúâi phuå nûä tiïëp cêån dïî daâng hún àïën caác
nguöìn tiïët kiïåm vaâ tñn duång.
l Caã i caá c h vïì àêë t àai cho pheá p caã vúå vaâ chöì n g cuâ n g àûá n g tïn quyïì n sûã

duå n g hay phuå nûä àûúå c quyïì n àûá n g tïn àöå c lêå p coá thïí giuá p ngûúâ i phuå
nûä coá nhiïìu khaã nùng kiïím soaát àêët àai hún trong nhûäng trûúâng húåp
maâ luêåt phaáp coá vai troâ chi phöëi. Khi luêåt phaáp vaâ luêåt tuåc cuâng töìn taåi
song song thò phaãi tñnh àïën taác àöång qua laåi giûäa hai hïå thöëng naây, nïëu
muöë n nhûä n g cöë gùæ n g nhùç m tùng cûúâ n g khaã nùng tiïë p cêå n àêë t àai cuã a
phuå nûä àûúåc thaânh cöng.
l ÚÃ nhûä n g nûúá c coá thõ trûúâ n g lao àöå n g tûúng àöë i phaá t triïí n vaâ khaã nùng

thûåc thi luêåt phaáp khaá töët thò caác chûúng trònh haânh àöång tñch cûåc vïì
viïåc laâm ûu àaäi phuå nûä coá thïí giuáp ngûúâi phuå nûä tùng cûúâng khaã nùng
laâm viïåc trong khu vûåc chñnh thûác. ÚÃ nhûäng núi coá sûå phên biïåt àöëi xûã
nùång nïì trong viïåc thuï mûúán vaâ àïì baåt thò haânh àöång tñch cûåc coá ûu
àaä i phuå nûä coâ n coá thïí laâ m tùng nùng suêë t trong doanh nghiïå p vaâ nïì n
kinh tïë noá i chung.

Giaã m búá t chi phñ caá nhên cho ngûúâ i phuå nûä khi thûå c hiïå n nghôa vuå
gia àònh cuã a hoå . Hêì u nhû trong têë t caã caá c xaä höå i , têå p quaá n vïì giúá i àïì u quan
niïåm rùçng phuå nûä vaâ beá gaái chó coá traách nhiïåm chñnh laâ chùm soác nhaâ cûãa
vaâ con caái. ÚÃ caác nûúác àang phaát triïín, traách nhiïåm gia àònh thûúâng choaán
mêë t nhiïì u thúâ i gian laâ m viïå c , maâ àiïì u naâ y àaä haå n chïë khaã nùng caá c beá gaá i
àûúåc tiïëp tuåc àïën trûúâng vaâ cuãa caác baâ meå àûúåc tham gia vaâo caác cöng viïåc
trïn thõ trûúâ n g. Coá nhiïì u caá c h can thiïå p àïí giaã m búá t chi phñ caá nhên àöë i vúá i
ngûúâi phuå nûä vaâ caác beá gaái khi hoå phaãi thûåc hiïån nghôa vuå gia àònh cuãa
mònh.

l Nhûä n g caá c h can thiïå p nhùç m tùng cûúâ n g giaá o duå c , tùng lûúng vaâ múã
röå n g khaã nùng tham gia thõ trûúâ n g lao àöå n g - cuâ n g vúá i viïå c taå o àiïì u
kiïå n tiïë p cêå n thoã a àaá n g àïë n caá c dõch vuå sûá c khoã e sinh saã n cú baã n vaâ
kïë hoaåch hoáa gia àònh - têët caã seä giuáp ngûúâi phuå nûä nêng cao vai troâ
cuã a mònh khi quyïë t àõnh sinh con. Nhûng vò phuå nûä vaâ nam giúá i
thûúâ n g coá quan niïå m khaá c nhau vïì qui mö gia àònh vaâ viïå c phoâ n g
traá n h thai nïn dõch vuå kïë hoaå c h hoá a gia àònh cêì n àõnh hûúá n g àïë n caã
nam giúái vaâ phuå nûä.
l Höî trúå cuã a nhaâ nûúá c cho dõch vuå tröng treã coá thïí giaã m búá t chi phñ chùm

soác con caái, cho pheáp ngûúâi phuå nûä tham gia vaâo caác hoaåt àöång kinh
tïë röång raäi hún vaâ caác beá gaái úã tuöíi hoåc àûúâng àûúåc ài hoåc nhiïìu hún.
ÚÃ Kenya, giaã m chi phñ tröng treã àaä laâ m tùng àaá n g kïí söë baâ meå coá viïå c
laâm àûúåc traã lûúng vaâ söë beá gaái lúán tuöíi àûúåc àïën trûúâng (Hònh 12).

25
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

l Caá c qui àõnh baã o höå thõ trûúâ n g lao àöå n g thûúâ n g laâ con dao hai lûúä i ,
vûâa gêy ra chi phñ vûâa mang laåi lúåi ñch cho ngûúâi phuå nûä laâm viïåc
trong khu vûåc chñnh thûác. Thñ duå, khi chi phñ nghó àeã hoaân toaân do caác
doanh nghiïåp phaãi chõu thò doanh nghiïåp coá thïí ngêìn ngaåi khi thuï phuå
nûä. Nhûng khi nhûäng chi phñ naây do ngûúâi phuå nûä phaãi chõu hoaân toaân
thò àöång cú àïí cho ngûúâi phuå nûä tiïëp tuåc laâm viïåc laåi bõ yïëu ài. Nhûäng
giaãi phaáp giuáp san seã chi phñ coá con (hay caác quyïët àõnh gia àònh khaác)
giûäa ngûúâi sûã duång lao àöång, ngûúâi lao àöång vaâ thêåm chñ caã nhaâ nûúác
nûäa, coá thïí laâm lúåi ñch tùng hún so vúái chi phñ àöëi vúái phuå nûä vaâ gia
àònh cuãa hoå.
l Àêì u tû coá troå n g àiïí m vaâ o nûúá c saå c h, giao thöng vaâ caá c cú súã haå têì n g

tiïët kiïåm thúâi gian khaác coá thïí àêíy nhanh quaá trònh giaãm nheå khöëi
lûúång cöng viïåc nhaâ cho phuå nûä vaâ caác beá gaái, nhêët laâ úã caác vuâng nöng
thön ngheâo - giaãi phoáng caác beá gaái àïí àïën trûúâng vaâ phuå nûä àïí laâm caác
cöng viïåc khaác, coá thïí àïí taåo thïm thu nhêåp hoùåc tham gia caác cöng
viïå c cöå n g àöì n g.

26
 TOÁM TÙÆT

Cung cêë p baã o trúå xaä höå i phuâ húå p vïì giúá i . Phuå nûä vaâ nam giúái thûúâng
phaãi àöëi phoá vúái nhûäng ruãi ro liïn quan àïën vêën àïì giúái trong caác cuá söëc
kinh tïë vaâ nhûäng lêìn caãi caách chñnh saách. Phuå nûä àoâi hoãi ñt nguöìn lûåc hún
àïí giaãm nheå taác àöång cuãa caác cuá söëc, trong khi nam giúái, vúái vai troâ truyïìn
thöëng laâ truå cöåt gia àònh, laåi toã ra àùåc biïåt dïî bõ töín thûúng trûúác nhûäng cùng Xeát àïën sûå khaác
thùè n g do sûå thay àöí i lúá n hay nhûä n g bêë t trùæ c vïì viïå c laâ m gêy ra. Xem xeá t caã
biïåt giúái vïì khña
khña caånh khaác biïåt vïì giúái trong vêën àïì ruãi ro vaâ khaã nùng dïî bõ töín thûúng
caånh ruãi ro vaâ
trong khi thiïët kïë caác chûúng trònh baão trúå xaä höåi laâ àùåc biïåt quan troång vò
nguy cú dïî bõ
phuå nûä vaâ nam giúái trong cuâng möåt gia àònh coá thïí khöng phaãi laâ àöëi tûúång
chõu ruã i ro giöë n g nhau.
töín thûúng laâ
àiïìu rêët quan
l Àïí baão vïå caã phuå nûä vaâ nam giúái, caác chûúng trònh baão trúå xaä höåi cêìn troång àïí thiïët
tñnh àïë n caá c yïë u töë coá thïí gêy ra sûå thiïn võ giúá i caã vïì khña caå n h tham kïë hïå thöëng baão
gia chûúng trònh lêî n hûúã n g thuå lúå i ñch. Thñ duå , caá c chûúng trònh maå n g àaãm xaä höåi hûäu
lûúái an sinh (coá thïí chó laâ vö tònh) àaä loaåi trûâ ngûúâi phuå nûä do khöng
hiïåu
tñnh àïën sûå khaác biïåt vïì giúái trong haânh vi cung cêëp lao àöång, khaã nùng
tiïëp cêån thöng tin hay loaåi hònh cöng viïåc maâ ngûúâi phuå nûä vaâ nam giúái
coi laâ thñch húå p vúá i mònh.
l Caá c chûúng trònh baã o hiïí m tuöí i giaâ khöng tñnh àïë n sûå khaá c biïå t vïì

giúá i trong viïå c laâ m , thu nhêå p , vaâ “ruã i ro” vïì tuöí i thoå bònh quên nïn
àaä khiïë n ngûúâ i phuå nûä - nhêë t laâ nhûä n g ngûúâ i goá a buå a - rêë t dïî bõ caã n h
àoá i ngheâ o àe doå a luá c vïì giaâ . Möå t nghiïn cûá u gêì n àêy úã Chile àaä cho
thêë y , so vúá i nam giúá i , phuá c lúå i hûu trñ cuã a phuå nûä nhaå y caã m hún nhiïì u
vúá i nhûä n g àùå c àiïí m thiïë t kïë cuå thïí cuã a hïå thöë n g baã o hiïí m tuöí i giaâ
(Hònh 13).

Tùng cûúâ n g tiïë n g noá i vaâ sûå tham gia hoaå t àöå n g chñnh trõ cuã a phuå nûä .
Sûå thay àöíi thïí chïë nhùçm taåo ra sûå bònh àùèng giúái trong caác quyïìn cú baãn
laâ hoân àaá taãng àïí àaãm baão sûå bònh àùèng giúái lúán hún trong tiïëng noái vaâ sûå
tham gia hoaå t àöå n g chñnh trõ. Tûúng tûå , caá c chñnh saá c h vaâ chûúng trònh nêng
cao sûå bònh àùèng vïì giaáo duåc vaâ tiïëp cêån thöng tin (kïí caã caác thöng tin phaáp
luêåt) coá thïí cuãng cöë caác töí chûác àaåi diïån cuãa phuå nûä vaâ do àoá, tùng cûúâng
nùng lûå c tham gia vaâ o diïî n àaâ n chñnh trõ cuã a phuå nûä . Nhûng giöë n g nhû taá c
àöång cuãa phaát triïín kinh tïë noái chung, nhûäng caách tiïëp cêån naây àoâi hoãi phaãi
coá thúâi gian àïí mang laåi nhûäng lúåi ñch cuå thïí.
Kinh nghiïå m gêì n àêy cuã a hún 30 quöë c gia, bao göì m caã Argentina,
Ecuador, ÊËn Àöå , Philippines vaâ Uganda, cho thêë y viïå c “daâ n h ghïë ” trong
caá c töí chûá c chñnh trõ coá thïí chó laâ caá c h hûä u hiïå u àïí tùng mûá c àöå tham gia
vaâ àaå i diïå n vïì mùå t chñnh trõ cuã a phuå nûä trong caá c höå i àöì n g àõa phûúng vaâ
quöë c gia trong nhûä n g khoaã n g thúâ i gian tûúng àöë i ngùæ n . Caá c qui àõnh vïì

27
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

viïå c “daâ n h ghïë ” naâ y diïî n ra úã möî i nûúá c möå t khaá c , nhûng nhòn chung noá
yïu cêìu phaãi daânh möåt söë lûúång (hay tó lïå) töëi thiïíu ûáng cûã viïn cuãa caác
àaã n g phaá i chñnh trõ hay caá c ghïë àûúå c bêì u trong caá c höå i àöì n g àõa phûúng vaâ
quöë c gia cho phaá i nûä .

Nhûä n g thaá c h thûá c àöë i vúá i tûúng lai - hûúá n g ài

túái

B
ÙÇ N G CHÛÁ N G TRONG BAÁ O CAÁ O NAÂ Y ÀAÄ CUNG CÊË P MÖÅ T
lyá do rêë t hêë p dêî n cho sûå can thiïå p cuã a nhaâ nûúá c nhùç m nêng cao sûå
bònh àùèng giúái. Quaã thûåc, nhaâ nûúác, caác töí chûác xaä höåi dên sûå vaâ

28
 TOÁM TÙÆT

cöå n g àöì n g quöë c tïë àïì u àoá n g vai troâ rêë t thiïë t yïë u trong viïå c àêë u tranh chöë n g
kyâ thõ giúái, vaâ bùçng caách àoá àaä cho pheáp caác xaä höåi thu àûúåc nhûäng lúåi ñch
to lúán. Tuy vêåy, vêîn coân möåt söë thaách thûác quan troång.

Kiïån toaân chñnh saách thöng qua sûå phên tñch vïì giúái

Laâ m thïë naâ o àïí hiïí u biïë t sêu sùæ c hún möë i quan hïå giûä a bònh àùè n g giúá i
vaâ phaát triïín vaâ àïí phaãn aánh möëi quan hïå àoá trong caác quyïët àõnh chñnh
saách laâ möåt thaách thûác chuã yïëu àöëi vúái hiïån taåi vaâ tûúng lai. Baáo caáo àûa
vêën àïì giúái vaâo phaát triïín àaä mang àïën nhiïìu bùçng chûáng vïì möëi quan hïå
naây, nhûng vêîn coân nhiïìu vêën àïì chûa biïët hoùåc chûa hiïíu roä, àoâi hoãi phaãi
thu thêå p thïm vaâ töë t hún caá c dûä liïå u àïí phên tñch taá c h biïå t theo giúá i . Hai
lônh vûå c cêì n phên tñch sêu hún laâ :
Laâm thïë naâo àïí
hiïíu biïët sêu
l Taác àöång vïì giúái cuãa caác chñnh saách vô mö vaâ chñnh saách ngaânh cuå thïí sùæc hún möëi
laâ gò? Caác phûúng aán chi tiïu cöng cöång coá thïí thuác àêíy hoùåc caãn trúã quan hïå giûäa
sûå bònh àùèng giúái vaâ hiïåu quaã kinh tïë nhû thïë naâo? Caác nhaâ hoaåch àõnh bònh àùèng giúái
chñnh saá c h àang àûá n g trûúá c nhiïì u nhu cêì u caå n h tranh vúá i nhau vïì
vaâ phaát triïín vaâ
nguöìn lûåc vaâ thu huát sûå chuá yá cuãa nhaâ nûúác, trong khi ngên saách taâi
khoáa vaâ haânh chñnh laåi rêët khan hiïëm. Trûúác nhûäng haån chïë naây, thöng
àïí phaãn aánh möëi
tin vaâ sûå phên tñch seä giuá p chñnh phuã àaå t àûúå c lúå i ñch xaä höå i töë i àa quan hïå àoá
thöng qua nhûä n g biïå n phaá p can thiïå p vïì giúá i maâ hoå lûå a choå n . Hún nûä a , trong chñnh saách
vò baãn chêët cuãa sûå phên biïåt giúái trong caác xaä höåi khaác nhau laåi khöng laâ möåt thaách
giöëng nhau nïn möåt chñnh saách hûäu hiïåu phaãi biïët cùn cûá vaâo nhûäng thûác chuã yïëu
phên tñch chñnh saá c h coá löì n g gheá p caá c vêë n àïì giúá i taå i cêë p àõa phûúng
vaâ cêëp quöëc gia.
l Ngaâ y caâ n g thêë y roä rùç n g, àiïì u hïë t sûá c quan troå n g laâ phaã i nhòn xa hún tûâ

chöî xem caác chñnh saách vaâ chûúng trònh taác àöång ra sao àïën nhûäng yïëu
töë phaát triïín thöng thûúâng cuãa chuáng ta (nhû caác chó söë vïì giaáo duåc,
sûác khoãe, hay lûåc lûúång lao àöång), àïën chöî xem xeát caác hònh thûác can
thiïåp cuå thïí àaä nêng cao nhû thïë naâo quyïìn tûå chuã, khaã nùng laänh àaåo
vaâ tiïëng noái cuãa phuå nûä, kïí caã trong gia àònh lêîn trong xaä höåi noái
chung. Àïí hiïíu roä caách can thiïåp naâo laâ hiïåu quaã nhêët nhùçm àaåt àûúåc
àiïìu naây àoâi hoãi phaãi coá sûå phên tñch giúái sêu sùæc hún.

Giaãi quyïët nhûäng vêën àïì phaát sinh

Àiïì u thûå c sûå thaá c h thûá c àöë i vúá i caá c nhaâ hoaå c h àõnh chñnh saá c h laâ phaã i
coá têì m nhòn xa khi àûá n g trûúá c nhûä n g tònh huöë n g àang thay àöí i nhanh

29
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

choá n g. Coá nhiïì u vêë n àïì phaá t sinh maâ caá c nhaâ hoaå c h àõnh chñnh saá c h vaâ
nghiïn cûá u chñnh saá c h cêì n àùå c biïå t quan têm vïì phûúng diïå n giúá i , nhû quaá
trònh toaâ n cêì u hoaá , phi têå p trung hoaá trong chñnh phuã , sûå lan traâ n cuã a
HIV/AIDS vaâ sûå giaâ ài cuã a dên söë thïë giúá i . Thñ duå :
l Khi tó lïå sinh giaãm vaâ con ngûúâi coá tuöíi thoå lêu hún thò dên söë thïë giúái
seä giaâ ài. Cuâng vúái caác yïëu töë khaác, àiïìu naây seä khiïën söë lûúång phuå nûä
goá a trïn khùæ p thïë giúá i seä tùng nhanh choá n g trong thïë kyã 21. Sûå thay
àöí i nhên khêí u hoå c naâ y coá yá nghôa gò àöë i vúá i caá c hïå thöë n g baã o trúå xaä
höå i , y tïë vaâ caá c lônh vûå c khaá c cuã a chñnh saá c h cöng cöå n g? Tòm hiïí u khña
caå n h giúá i trong xu hûúá n g nhên khêí u hoå c laâ möå t thaá c h thûá c lúá n àöë i vúá i
nghiïn cûáu chñnh saách trong nhûäng nùm túái.
l Tûúng tûå , quaá trònh toaâ n cêì u hoá a , cuâ n g vúá i cöng nghïå thöng tin múá i

àang laâm biïën àöíi caách thûác töí chûác saãn xuêët vaâ chia seã thöng tin trïn
khùæp thïë giúái. Liïåu nhûäng thay àöíi naây coá àêíy nhanh nhûäng tiïën böå vïì
bònh àùèng giúái hay laåi laâm múã röång hún khoaãng caách giúái trong cú höåi
kinh tïë ? Tòm hiïí u roä hún nhûä n g cú höå i vaâ nguy cú liïn quan àïë n nhûä n g
lûåc lûúång naây laåi laâ möåt thaách thûác khaác àöëi vúái caác nhaâ nghiïn cûáu vaâ
hoaåch àõnh chñnh saách.
Möåt thaách thûác
Múã röång thïm quan hïå àöëi taác khaác àöëi vúái caác
nhaâ hoaåch àõnh
Thaá c h thûá c lúá n thûá ba àöë i vúá i caá c nhaâ hoaå c h àõnh chñnh saá c h - trong möå t
chñnh saách laâ
nöî lûåc nhùçm nêng cao sûå bònh àùèng giúái - laâ phaãi múã röång quan hïå àöëi taác
phaãi múã röång
cuãa hoå vúái caác töí chûác xaä höåi dên sûå, caác nhaâ taâi trúå vaâ nhûäng àöëi tûúång
quan hïå húåp taác
khaác trong cöång àöìng quöëc tïë. Tuy giúái hoaåch àõnh chñnh saách coá vai troâ
laä n h àaå o quan troå n g nhûng nöî lûå c àêë u tranh chöë n g sûå bêë t bònh àùè n g giúá i cuã a vúái caác töí chûác
hoå seä àûúåc cuãng cöë thïm vúái sûå phöëi húåp tñch cûåc vúái caác töí chûác xaä höåi xaä höåi dên sûå,
dên sûå vaâ caác töí chûác quöëc tïë. Cöång àöìng caác nhaâ taâi trúå coá thïí goáp phêìn caác nhaâ taâi trúå
bùçng caách höî trúå viïåc thu thêåp vaâ phên tñch caác söë liïåu phên theo giúái, löìng vaâ caác àöëi tûúång
gheáp viïåc phên tñch giúái vaâo nöåi dung àöëi thoaåi cuãa hoå vúái caác nhaâ hoaåch khaác trong cöång
àõnh chñnh saách quöëc gia, vaâ chia seã nhûäng “kinh nghiïåm hay” cuãa quöëc tïë. àöìng quöëc tïë
Tûúng tûå, caác töí chûác xaä höåi dên sûå vaâ caác nhaâ nghiïn cûáu trong nûúác coá
thïí àoá n g goá p nhûä n g thöng tin vaâ sûå phên tñch quan troå n g dûå a trïn nhûä n g
kiïë n thûá c trong nûúá c , àiïì u naâ y seä laâ m giaâ u thïm nöå i dung àöë i thoaå i chñnh
saá c h cuã a chñnh phuã .
Duy trò sûå tham gia röång raäi vaâ sûå minh baåch trong quaá trònh ra quyïët àõnh
hûáa heån seä mang laåi nhûäng thaânh quaã to lúán, caã vïì bònh àùèng giúái lêîn phaát
triïín àêët nûúác noái chung. Múã röång thaão luêån cöng cöång vaâ hoaåch àõnh chñnh
saách, cho pheáp caác nhoám phuå nûä àûúåc tham gia sêu röång hún seä trûåc tiïëp taåo

30
 TOÁM TÙÆT

quyïìn cho hoå - vaâ seä cuãng cöë taác àöång cuãa chñnh saách vaâ chûúng trònh. Kïët
luêån cuãa möåt nghiïn cûáu vïì möëi quan hïå giûäa sûå tham gia cuãa phuå nûä trong
àúâi söëng xaä höåi caâng cao cho thêëy thò mûác àöå tham nhuäng caâng thêëp. Noá cho
thêëy, taåo àiïìu kiïån trao àöíi röång raäi caác quan àiïím vaâ sûå minh baåch hún
trong viïåc ra quyïët àõnh chñnh saách - vaâ cho pheáp phuå nûä àûúåc tham gia tñch
cûåc hún vaâo àúâi söëng xaä höåi - têët caã àïìu goáp phêìn cuãng cöë hoaåt àöång quaãn
lyá nhaâ nûúác vaâ hiïåu lûåc noái chung cuãa caác chñnh saách phaát triïín. Thïë giúái
naây khöng thïí boã qua nhûäng taác àöång hûäu ñch to lúán nhû thïë.

Chuá thñch
1. Chó söë bïn phaã i trong Hònh 1, 8, vaâ 11 laâ giaá trõ àiïí m tûâ 1 àïë n 4) so vúá i nhûä n g quyïì n àaä àûúå c qui àõnh
trung bònh cuã a ba chó söë bònh àùè n g giúá i vïì quyïì n haå n trong caá c phûúng tiïå n thûå c haâ n h nhên quyïì n cuã a Liïn
àûúå c Humana thu thêå p tûâ hún 100 quöë c gia (1992). húå p quöë c .
Chó söë vïì quyïì n caá nhên chuá troå n g vaâ o sûå bònh àùè n g
Xem Khung 1.1 àïí biïë t thïm chi tiïë t vïì caá c chó söë
vïì quyïì n chñnh trõ vaâ phaá p lyá , quyïì n kinh tïë vaâ xaä
quyïì n haå n . Xem Phuå luå c 1 àïí biïë t tïn caá c nûúá c àûúå c
höå i , vaâ quyïì n kïë t hön vaâ ly dõ cuã a phuå nûä . Nhûä n g chó
phaã n aá n h trong Hònh 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9 vaâ 11. Xem Phuå
söë naâ y àûúå c xêy dûå n g dûå a vaâ o möå t phûúng phaá p
luå c 2 vïì kïë t quaã höì i quy cú baã n liïn quan àïë n caá c
thöë n g nhêë t giûä a caá c nûúá c , trong àoá coá àaá n h giaá vïì
Hònh 3, 8, 9 vaâ 11.
mûá c àöå thûå c thi thûå c sûå caá c quyïì n àoá (theo thang

31
ÀÛA VÊËN ÀÏÌ GIÚÁI VAÂO PHAÁT TRIÏÍN

32