You are on page 1of 7

Serat Wulangreh kalebu salah sijine karya sastra Jawa klasik kang manjila (menonjol)

Akeh ahli kang nyinau lan naliti serat Wulangreh iki. Serat anggitane Sri Susuhunan
Pakubuwana IV iki isine bab piwulang kanggo wong urip, supaya urip ing bebrayan
agung bisa harmonis. Materi ing wulangan iki yaiku Serat Wulangreh pupuh
Dhandhanggula. Tembang Dhandhanggula nduweni watak : luwes Tembang
Dhandhanggula cocok kanggo medhar pitutur.
Gatekna tembang ing ngisor iki ! Aja lali sakdurunge gawea kelompok.
Isenana titik-titik ing pada 2 - 5, kaya tuladha ing pada siji !
1. Pada 1
a. Teks
Pamedhare wasitaning ati
Cumanthaka aniru pujangga
Dhahat mudha ing batine
Nanging kedah ginunggung
Datan wruh yen akeh ngesemi
Ameksa angrumpaka
Basa kang kalantur
Tutur kang katula-tula
Tinalaten rinuruh kalawan ririh
Mrih padhanging sasmita

b. Negesi Tembung
 pamedhare = nerangake, njelasake
 wasitaning = pitutur
 cumanthaka = kuwanen, wani tanpa pretungan
 dhahat = banget
 mudha = enom, bodho
 ginunggung = dialem, dibonbong
 datan = ora
 angrumpaka = ngarang tembang
 katula-tula = sial
 tinalaten = ditlateni
 rinuruh = digoleki
 ririh = ngati-ati, alon-alon
 sasmita = tandha
c. Teges apa anane saben larik
Medharake nasehate ati
Kuwanen niru pujangga
Banget bodho ing batine
Nanging kudu dialem
Ora weruh akeh sing ngesemi
Meksa ngarang tembang
Basa sing “ berlebihan”
Omonan sing sial
Ditlateni digoleki kanthi alon-alon
Supaya jelas tandhane

d. Teges bebas saben larik


Medharake /nerangake pituturing ati
Kuwanen niru pujangga
Senajan isih bodho banget
Lan isih kudu dialem
Ora ngerti yen akeh sing nyepelekake
Meksa / kepeksa ngarang tembang
Basane ” berlebihan “
Isine nasehat sing “sia-sia”
Kudu tlaten digoleki kanthi alon-alon
Supaya jelas isine / arti isyarate

e. Parafrase
Nerangake curahan atine penulis sing kepeksa wani niru pujangga. Rumangsa
isih bodho banget lan kudu dialem, lan ora sadhar akeh sing nyepelekake.
Kepeksa diwanek-wanekake nulis tembang sanajan basane “ berlebihan “ lan
isine sia-sia / kurang manfaat. Supaya bisa mahami isine, kudu tlaten digoleki
alon-alon.

2. Pada 2
a. Teks
Sasmitaning ngaurip puniki
Mapan ewuh yen ora weruha
Tan jumeneng ing uripe
Akeh kang ngaku-aku
Pangrasane sampun udani
Tur durung wruh ing rasa
Rasa kang satuhu
Rasaning rasa punika
Upayanen darapon sampurna ugi
Ing kauripanira

b. Negesi tembung
 Sasmitane tandha-tandhane
 Ngaurip urip
 Puniki iki
 Ewuh ribet
 Tan ora
 Jumeneng ngerti, paham, ngadek
 Pangrasane perasaane
 Udani ngerti, paham
 Wruh ngerti , paham
 Satuhu sakbenere, sebenarnya
 Upayanen golekana
 Darapon supaya
 Kauripanira uripmu

c. Teges apa anane saben larik


tandha-tandhane urip iku
bakal ribet yen ora ngerti
ora paham karo uripe
akeh sing ngaku-aku
perasaane wis paham
apa maneh durung ngerti rasa
rasa sing sakbenere
rasaning rasa iku
golekana supaya sampurna
uripmu

d. Teges bebas saben larik


Maknane urip iku
Bakal ribet yen ora dipahami
Ora paham uripe
Akeh wong sing ngaku-aku
Rumangsane wis paham ( maknane urip )
Nanging durung ngerti maknane rasa
Rasa sing sakbenere
Sejatine rasa iku
Golekana supaya sampurna
Uripmu

e. Parafrase
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................

3. Pada 3
a. Teks
Jroning Kur’an nggoning rasa yekti
Nanging ta pilih ingkang uninga
Kejaba lawan tuduhe
Nora kena denawur
Ing satemah nora pinanggih
Mundhak katalanjukan
Temah sasar susur
Yen sira ayun waskitha
Sampurnane ing badanira puniki
Sira anggugurua

b. Negesi tembung
 Jroning = ing jerone
 Yekti = sakbenere, sejati
 Uninga = ngerti, paham
 Lawan = lan
 Tuduhe = petunjuke
 Nora = ora
 Den = di
 Satemah / temah = akhire, akibate
 Pinanggih = ketemu
 Katalanjuk = keblusuk
 Sasar susur = nyasar, ora bener
 Sira = kowe
 Ayun = kepingin, karep
 Waskitha = peka, pinter
 Sasampurnane = sampurnane
 Badanira = awakmu
 Puniki = iki
 Anggugurua = megurua, sekolaha

c. Teges apa anane saben larik


ing jeroning Kur’an panggonaning rasa sejati
nanging pilihan sing ngerti
kejaba ana pituduhe / petunjuke
ora kena diawur
akhire ora ketemu maknane
malah keblusuk
akhire kesasar-sasar
yen kowe kepingin peka
sampurna awakmu
kowe megurua

d. Teges bebas saben larik


...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................

e. Parafrase
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................

4. Pada 4
a. Teks
Nanging yen sira ngguguru kaki
Amiliha manungsa kang nyata
Ingkang becik martabat
Sarta kang wruh ing kukum
Kang ngibadah lan kang wirangi
Sokur oleh wong tapa
Ingkang wus amungkul
Tan mikir pawewehing liyan
Iku pantes sira guronana kaki
Sartane kawruhana

b. Negesi tembung
 Sira = kowe
 Ngguguru = meguru, golek ilmu, sekolah
 Kaki = nak, (panggilan untuk anak mudha oleh orang tua)
 Amiliha = miliha
 Nyata = bener, apik
 Martabate = martabat
 Sarta = lan
 Wruh = weruh
 Kukum = hukum
 Wirangi (wara’) = ngati-ati banget ing masalah hukum agama
 Sokur = Alhamdulillah (bersukur)
 Wong tapa = wong sing gedhe prihatine / petapa
 Amungkul = ora mikir kadonyan/donya
 Tan = ora
 Pawehing = diwenehi / pemberian
 Liyan = wong liya
 Sira = kowe / kok
 Sartane = lan lengkape/ liyane
 Kawruhana = ngertenana
c. Teges apa anane saben larik
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................

d. Teges bebas saben larik


...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................

e. Parafrase
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................

5. Pada 5
a. Teks
Lamun ana wong micareng ngelmi
Tan mupakat ing prakara
Aja sira age-age
Anganggep nyatanipun
Saringana dipunbaresih
Limbangen lan kang patang
Prakara rumuhun dalil kadis lan ijemak
Myang kiyase papat iku salah siji
Anaa kang mupakat
b. Negesi tembung
 Lamun = ........................................
 Micareng = .......................................
 Dipunbaresih = ......................................
 Limbangen = ..........................................
 Rumuhun = .......................................
 Dalil = .....................................
 Kadis = ...................................
 Ijemak = ...................................
 Myang = ....................................
 Kiyas = .....................................

c. Teges apa anane saben larik


...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................

d. Teges bebas saben larik


...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................

e. Parafrase
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................

You might also like