TRƯỞNG LÃO THÍCH THÔNG LẠC

ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ1

Thaùi Phöông Minh ghi cheùp

I. ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

Bắt đầu ngày 14 tháng 9 năm Quý Dậu
(1993) Thầy sẽ tiếp tục nhập định 48 tiếng đồng
hồ. Do nhân duyên này Thầy có lời xin nhắc nhở
cùng quý thầy: Được Thân Người Là Khó.
Trong cuộc đời tu hành, quý thầy sẽ gặp một
hạng người tiêu cực, họ cho rằng chúng ta là
những người có đủ phước duyên với đạo Phật.
Nhưng trong chúng ta cũng có kẻ hạ căn, người
trung căn và cũng có kẻ thượng căn. Kẻ hạ căn và
trung căn thì không tu một đời mà trở thành Phật
được, phải trải qua nhiều đời nhiều kiếp.
Lời nói này có đúng hay không? Thầy sẽ
phân tách và dạy cho quý thầy thấy rõ lối lý luận
này không đúng.
Lối lý luận này là lý luận của kẻ lười biếng,
của kẻ tham lợi dưỡng, của kẻ ham dục, của kẻ
muốn bắt cá hai tay, của kẻ mất hết ý chí tu hành
1 Trưởng lão Thích Thông Lạc giảng ngày 14/9 năm Quý
Dậu

THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 1

 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

muốn học Phật mà không muốn lìa thế gian,

muốn giải thoát sanh tử luân hồi đau khổ phiền
não mà không muốn bỏ ái dục, dục lạc thế gian.
Những kẻ lý luận này là ma vương trong đạo
Phật. Lối lý luận này khiến cho chúng ta mất hết
ý chí tu hành, chỉ còn biết tu cầm chừng cho qua
ngày tháng để mà hưởng dục lạc thế gian.
Này quý thầy, trên đường tu hành chúng ta
sẽ đương đầu với nghiệp báo và tâm tham dục của
chính chúng ta. Khi chúng ta tu hành thường
chiến đấu với tâm ham muốn của chính mình là
để giữ gìn giới luật, là để bảo vệ tâm mình xa lánh
ngũ dục lạc thế gian, thì tâm này sẽ có nhiều phản
ứng và làm cho chúng ta nhiều khổ sở gian nan
vất vả. Trong lúc chúng ta tu hành, nhiều khi cảm
thấy mình không còn đủ sức để chiến đấu với
chúng. Chúng khởi lên những loạn tưởng cộng với
cơ thể đang mệt nhọc, uể oải, rã rời, lười biếng. Do
đó chúng ta không còn vững chí, mất hết lập
trường tu hành rồi sinh tâm hoang mang dao
động.
Lúc bấy giờ bỗng nhớ lời nói này – tu hành
có kẻ hạ, trung, thượng căn – như lối lý luận trên
đã dạy nên dựa vào đó cho mình là hạ căn. Từ đó
lại sinh ra lười biếng hết muốn tu thiền định giải
thoát, chỉ còn biết tu thiện, làm các pháp thiện.

2
Rồi cũng từ đó chúng ta bắt đầu thay đổi lối tu,
giới luật từ đó thường vi phạm, oai nghi tế hạnh
từ đó cũng không còn nữa, luôn luôn tiếp duyên
với ngoại cảnh, ăn nói xô bồ đụng đâu nói đó, cười
cợt không đúng cách, đi đứng không khoan thai
đằm thắm, lúc nào cũng ăn uống phi thời.
Tuy là thường làm việc từ thiện xã hội, bố
thí, cúng dường hoặc làm thầy thuốc trị bệnh,
hoặc làm thầy tụng niệm cầu siêu cầu an, hoặc
làm thầy thuyết pháp giảng kinh. Họ cho đó là
những hành động Bồ Tát hạnh, là Như Lai sứ giả
vì Phật pháp, vì lợi ích chúng sanh. Tu hành kiểu
này họ cảm thấy rất là thoải mái dễ chịu. Trong
số quý thầy này cũng có một số người cư sĩ cùng
nguyện tu Bồ Tát hạnh. Họ cũng bố thí cúng
dường, làm lành lánh dữ, công quả trong các chùa
để mong tạo phước báo về sau.
Này quý thầy và quý cư sĩ. Khi quý thầy
không vượt qua tâm ái dục, tâm ham thích dục lạc
thế gian thì dù cho quý thầy có công quả ngàn đời,
bố thí cúng dường trăm kiếp cũng chẳng bao giờ
thoát ra khỏi tâm ái dục và tâm dục lạc được. Do
đó đời đời kiếp kiếp của quý thầy phải chịu cực
khổ trôi lăn trong biển khổ sanh tử luân hồi. Bởi
câu nói thượng, trung, hạ căn là câu nói vô trách
nhiệm, thiếu ý thức, câu nói có nhiều tai hại cho
những người tu hành về sau.
THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 3
 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

Này quý thầy, việc tu hành không phải là

một việc dễ làm. Khi bắt đầu tu hành chân chính,
quý thầy sẽ thấy được sự khó khăn vô vàn. Từ việc
sửa đổi tâm tánh hung ác của chúng ta để trở
thành hiền dịu, từ việc sửa đổi tâm ham muốn dục
lạc để trở thành tâm không ham muốn dục lạc,
nghĩa là quý thầy phải làm ngược lại cuộc sống
của thế gian. Từ đó thân dục, tâm dục của quý
thầy sẽ phản ứng tìm mọi cách cản lối ngăn đường
làm cho quý thầy khó khăn tiến tới giải thoát.
Người ta chỉ nghe nói hạ, trung, thượng căn
chứ có mấy ai biết rằng hạ, trung, thượng căn là
ở mức độ nào, chỉ biết nói một cách khơi khơi để
gây sự thối tâm của kẻ tu hành chưa lập chí vững
vàng. Riêng ở đây Thầy khuyên quý vị phải hiểu
lời nói này là của những người lười biếng, của quỉ
dục vọng, của ma dục lạc. Khi nói ra lời này họ sợ
không ai tuân theo nên gán cho Phật nói chứ đâu
biết rằng Phật đã dạy: Được Thân Người Là
Khó, Được Nghe Pháp Chân Chánh Còn Khó
Hơn.
Lời dạy này rất đúng. Vậy được thân người
khó như thế nào? và được pháp chân chánh khó
như thế nào? Để trả lời hai câu hỏi này đức Phật
có đem một ví dụ con rùa mù và cái bộng cây giữa
biển.

4
 Này quý thầy, quý thầy có bao giờ đến bờ
biển chưa? Có bao giờ đi biển chưa? Nói đến biển
là nói đến trời nước mênh mông, trên biển có một
con rùa mù đang bơi lội tìm cái bộng cây, đó là một
việc khó.
Chúng ta được thân cũng khó như vậy. Lời
nói này chắc ít ai tin nhưng đó là một sự thật.
Biển nước mênh mông có một cái bộng cây nhỏ
trôi dạt và một con rùa mù không thấy đường thì
thử hỏi làm sao thấy được bộng cây? Đó là một
việc khó.
Trong mênh mông biển cả, bộng cây và rùa
khó mà có đủ duyên tình cờ gặp nhau, đó là một
việc khó.
Có duyên, có đủ hữu tình của luật nhân quả
để rùa gặp được bộng cây, đó là một việc khó.
Này quý thầy! Này quý thầy! Quý thầy chưa
rõ được luật nhân quả nên cứ tưởng rằng mất
thân này sẽ có thân khác liền. Điều này không
đúng. Dựa vào luật nhân quả mà xét, chúng ta
quả quyết xác nhận: Được Thân Người Là Khó,
khó vô cùng vô tận, nếu không đủ duyên, chúng
ta khó có thể được gặp thân người. Nếu chúng ta
nỡ để mất thân này thì chắc chắn chúng ta khó
mà có thân người được nữa.
Tại sao vậy?
THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 5
 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

Luật nhân quả đã chi phối tất cả chúng sanh

trong vũ trụ. Chúng ta biết chắc trong cuộc đời
này không có một sự việc nào xảy ra tình cờ ngẫu
nhiên cả mà phải nói rằng có một định luật tuy vô
hình nhưng rất hẳn hòi và rất công minh không
hề sơ sót một ly hào nào đối với tất cả chúng sanh.
Chính trong mọi hành động của chúng ta, của tất
cả chúng sanh, hành động đó gọi là luật nhân quả.
Đối với luật nhân quả không một ai trốn
thoát khỏi, do đó chúng sanh khó mà được thân
người. Cho nên hiện giờ chúng ta đã được thân
người phải xem thân này là một vật vô giá. Nếu
chúng ta biết sử dụng đúng chánh pháp thì có lợi
ích rất lớn, lớn vô cùng, còn ngược lại nếu cứ dụng
thân như một món đồ tầm thường. Ví như viên
ngọc quý, người biết thì đó là vật quý báu, người
không biết thì đó là miếng vỏ ốc tầm thường.
Trong thế gian này có biết bao nhiêu người
quý trọng thân không đúng cách, đem thân làm
một vật mua cầu dục lạc khiến cho thân tâm ta
khô héo và chết dần mòn trong vô nghĩa.
Này quý thầy! Khi mất thân này chúng ta
đừng tưởng rằng sẽ có thân mới khác. Bao nhiêu
sự sát sanh của quý thầy vì chạy theo tâm ăn ngủ,
theo sắc dục trong cuộc sống hiện tại, quý thầy đã
cố ý hay vô tình đoản mạng chúng sanh. Nợ máu

6
phải đền trả máu, quý thầy phải hiểu do nhân này
mà mãi mãi quý thầy sinh ra làm chúng sanh
trong vô lượng kiếp để đền bù những giọt máu mà
quý thầy đã từng gieo.
Này quý thầy, quý thầy xét kỹ trong cuộc
sống của quý thầy, chắc chắn quý thầy chết đi sẽ
không có thể sinh làm người được nữa. Nếu đã
sinh làm chúng sanh thì quý thầy sẽ không có trí
tuệ và sự vô minh sẽ nhiều hơn nữa. Hàng ngày
quý thầy thường thấy chúng sanh giết hại lẫn
nhau, tàn sát lẫn nhau không chút thương tâm.
Chúng sanh thường giết nhau để ăn thịt và để
mình được sống, chúng chỉ biết thế thôi.
Trong kiếp chúng sanh bấy giờ ai là người
biết nhẫn nhục, bố thí, cúng dường, tu hành làm
lành lánh dữ mới được thân người có trí tuệ, biết
phải trái, thiện ác, biết nhân quả nghiệp báo tái
sanh và luân hồi. Lại hữu duyên có chư Phật ra
đời thể hiện dạy chúng ta tu hành làm lành lánh
dữ, nhẫn nhục và còn dạy chúng ta tu hành thiền
định để giải thoát.
Nếu con người có được thân người mà không
đủ duyên gặp chư Phật, chư hiền Thánh ra đời chỉ
dạy Phật pháp thì chẳng khác nào một con vật và
còn có thể gian ác xảo trá hơn con vật nhiều. Con
người khéo che đậy, con vật thì lộ liễu, cả hai vật

THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 7

 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

và người chẳng khác nhau, chỉ khác ở chỗ người

thông minh khéo che đậy, vật ngu đần để lộ liễu.
Khi đã làm thân loài vật thì sự giết hại lẫn nhau
càng nhiều, đó là tạo nhân ác thì làm sao được
thân làm người.
Này quý thầy, đó là việc khó được thân
người. Từ kiếp chúng sanh này đến kiếp chúng
sanh khác khó có sự ngẫu nhiên mà chuyển kiếp
được thân người, phải nói không bao giờ làm thân
người trở lại được. Bởi bản năng hung ác của loài
vật, càng huân tập càng hung ác hơn nhiều, do đó
khó làm được thân người.
Có người hỏi tại sao trên quả đất này con
người hàng ngày càng sinh ra đông đảo, thậm chí
người ta phải hạn chế sinh đẻ, kế hoạch hóa gia
đình. Còn nói như trên đây thì quả đất này sẽ
không có con người.
Này quý thầy, ở đây Thầy bảo được thân
người là khó, mất đi không thể tìm được nghĩa là
chúng ta mất thân này mãi mãi không tìm được
nó nữa. Còn con người hiện giờ được sinh ra là do
nhân thiện của những con vật hiền lành như bò,
trâu, hươu, nai, v.v… Từ trong kiếp chúng sanh
hiền lành sống bằng ăn cỏ, ăn lá cây, không cắn
hại và giết hại lẫn nhau và nhiều khi vô tình đã
xả mình giúp người khác, vật khác, có khi hy sinh

8
mình để cho người khác, vật khác được sống.
Những duyên thiện vô tình này đã đưa chúng
sanh đó có được thân người.
Cũng như bây giờ quý thầy được nghe Thầy
dạy hành những hạnh thiện như bố thí, cúng
dường, nhẫn nhục, xả bỏ tâm ác, xa lìa tâm ham
muốn dục lạc tội lỗi. Đó là quý thầy có đủ nhân
duyên mới được nghe dạy những lời lành này, rồi
từ đó quý thầy cố gắng tránh những việc ác, làm
những việc lành. Nhờ gieo những hành động tốt
này mà quý thầy được sinh làm người kế tiếp
Nếu quý thầy không được nghe lời dạy này,
trong cuộc sống hàng ngày quý thầy chạy theo
danh lợi, ăn ngủ và dục lạc cho thỏa mãn tâm ham
muốn thì quý thầy tạo thêm nhiều tội ác thì không
tránh khỏi sáu nẻo luân hồi, mãi mãi làm thân
chúng sanh. Ở đây có được mấy người nghe lời dạy
này, đó là một cái khó được thân người.
Hôm nay quý thầy đã đủ duyên lành được có
thân người. Còn biết bao nhiêu chúng sanh khác
từ loài côn trùng cho đến loài thượng cầm hạ thú
chưa làm được thân người. Lời nhắc nhở và cảnh
giác của đức Phật là để quý thầy xét mình có đủ
duyên lành phước báo mới được thân người. Cũng
là lời khuyến cáo để quý thầy cố gắng tu hành
đừng phí bỏ thì giờ quý báu của kiếp người.

THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 9

 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

Này quý thầy, hiện giờ có ai biết được pháp

này? Họ chỉ hao phí thì giờ chạy theo dục lạc thế
gian, cái thứ dục lạc như bóng nước, như sương
buổi sớm, lạc đó rồi khổ đó. Thế mà tất cả con
người trên thế gian này đã tiêu phí thì giờ quý báu
của một kiếp người cho việc không có ý nghĩa.
Họ chỉ biết si mê sử dụng thân họ cho thỏa
mãn dục lạc giả dối vô thường, họ chỉ biết hành
hạ thân họ khổ sở tận cùng bằng những thứ dục
lạc mộng ảo. Trong khi thân họ là một vật quý giá
vô cùng, phải trải qua trăm ngàn muôn kiếp
chúng sanh mới có được thân người.
Họ si mê đến tận cùng, chẳng biết dùng thân
như chiếc phao, chiếc bè để vượt qua ba cõi và sáu
nẻo luân hồi.
Họ không biết dùng thân này như một thần
dược để cứu họ thoát khỏi tham, sân, si và thoát
khỏi ba đường khổ.
Họ chẳng biết dùng thân này như chiếc chìa
khóa vàng để mở cửa giải thoát. Họ chẳng biết
dùng thân này như một phương tiện tối độc tôn để
đưa họ từ phàm phu trở thành Thánh nhân toàn
thiện siêu nhiên.
Bởi được thân là khó, khó vô cùng khó, thế
mà họ sử dụng thân họ trở thành như một con thú
dữ, một con rắn độc, một con quỷ tinh khôn xảo
10
trá và một con ma ác hiểm ghê hồn. Bằng chứng
quý thầy đã chứng kiến những hạng người này, họ
từng ở trong Tu viện này, họ dám cả gan đội lốt đệ
tử Phật làm chuyện đồi bại bất tịnh, bán Phật,
bán Pháp, bán Tăng để mưu cầu danh lợi, dục
vọng, sắc dục. Họ xem địa ngục chẳng ra gì. Họ
đâu biết rằng nhân quả sẽ trừng trị họ mãi mãi
đời đời trong biển khổ sinh tử.
Để kết thúc: Được Thân Người Là Khó,
chúng ta nghe Trần Nhân Tôn, một vị thiền sư
thành lập phái thiền Trúc Lâm đã nói:
Vĩnh vi lãng đãng phong trần khách,
Nhật viễn gia hương vạn lý trình.
Hòa Thượng Thích Thanh Từ dịch:
Lang thang làm khách phong trần,
Quê nhà ngày một muôn lần dặm xa.
Đến đây các thầy được nghe nói đến: Được
Nghe Pháp Còn Khó Hơn.
II. ĐƯỢC NGHE PHÁP CÒN KHÓ HƠN
Được Nghe Pháp Còn Khó Hơn, vậy nghe
pháp khó hơn ở chỗ nào?
Này quý thầy, quý thầy phải chú ý và lắng
nghe cho kỹ để mà hiểu cho rõ. Từ loài côn trùng
cho đến loài thượng cầm hạ thú đều không thể

THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 11

 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

hiểu được Phật pháp, chỉ có loài người mới có đủ

ý thức, có trí tuệ hiểu được lời dạy cao siêu màu
nhiệm của đức Phật. Những lời dạy này nhằm
giúp cho con người chấm dứt sự đau khổ Sanh,
Già, Bệnh, Chết và thoát khỏi vòng sanh tử luân
hồi. Hiểu được lời dạy này rất khó, nghĩa là phải
hiểu cho đúng, hiểu không được lệch lạc.
Này quý thầy, thời nay chúng ta hiểu Phật
pháp lệch lạc, phần nhiều nghiên cứu giảng dạy
lý thuyết suông để trở thành học giá. Trước bao
nhiêu thế kỷ nay, Phật giáo đã có bao nhiêu người
tu hành, thế mà chứng quả A-la-hán thì chẳng có
ai. Bởi vậy được Pháp còn khó hơn là ở chỗ này.
Hiểu đúng thì hành mới đúng, hiểu đúng thì tu
mới có giải thoát. Hiểu sai thì hành sai, hành sai
thì rơi vào những tà kiến ngoại đạo. Cụ thể quý
thầy đã thấy tu sĩ Phật giáo bây giờ hành sai nên
phá giới luật, sống đời như thế gian, mất hết
phạm hạnh làm mất uy tín của Phật giáo. Oai
nghi tế hạnh không đủ, vì thế Được Pháp Còn Khó
Hơn.
Được thân người nhưng không có duyên với
Phật pháp nên khó mà gặp được pháp chân
chánh. Bằng chứng cụ thể quý thầy đã thấy hằng
biết bao nhiêu kinh sách bày bán và biết bao
nhiêu thời thuyết pháp ở chùa nào đâu đâu cũng
có. Vậy mà họ chẳng bao giờ được đọc và được đến
12
chùa nghe thuyết pháp thì số người này cũng
đông vô số kể, đó là cái khó Được Pháp Còn Khó
Hơn.
Có nhiều người được đọc kinh sách, được
nghe thuyết giảng giáo lý của đạo Phật mà duyên
không đủ để thực hành thì số người này cũng đông
vô số kể, đó là cái khó Được Pháp Còn Khó Hơn.
Có nhiều người được đọc kinh sách và được
nghe thuyết giảng giáo lý của đạo Phật nhưng lạc
vào đạo Phật phát triển theo hình thức triết lý
tâm lý học, Phật học thì số người này cũng đông
vô số kể, đó là cái khó Được Pháp Còn Khó Hơn.
Có nhiều người được đọc kinh sách và được
nghe thuyết giảng giáo lý của đạo Phật nhưng lại
đi làm thầy cúng ma chay, cầu siêu, cầu an thì số
người này cũng đông vô số kể, đó là cái khó Được
Pháp Còn Khó Hơn.
Có nhiều người được đọc kinh sách và được
nghe thuyết giảng giáo lý của đạo Phật, nhưng lại
thiếu người có kinh nghiệm hướng dẫn nên đã
uổng phi một đòi tu hành thì số người này cũng
đông vô số kể, đó là cái khó Được Pháp Còn Khó
Hơn.
Có nhiều người được đọc kinh sách và được
nghe thuyết giảng giáo lý phát triển bằng những
tưởng giải của nhà học giả nên thực hành chẳng
THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 13
 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

có kết quả thì số người này cũng đông vô số kể, đó

là cái khó Được Pháp Còn Khó Hơn.
Có nhiều người được đọc kinh sách và được
nghe thuyết giảng giáo lý của đạo Phật, nhưng lại
làm thầy bùa, thầy pháp, thầy coi ngày tốt xấu,
thầy trừ tà ếm quỷ, thầy cúng sao cúng hạn thì số
người này cũng đông vô số kể, đó là cái khó Được
Pháp Còn Khó Hơn.
Có nhiều người được đọc kinh sách và được
nghe thuyết giảng giáo lý chân chánh của đạo
Phật, nhưng lại không có người có kinh nghiệm
hướng dẫn thực hành nên trở thành pháp môn
của ngoại đạo thì số người này cũng đông vô số kể,
đó là cái khó Được Pháp Còn Khó Hơn.
Có nhiều người được đọc kinh sách và được
nghe thuyết giảng giáo lý chân chánh của đạo
Phật nhưng không thực hành, chỉ lý thuyết suông
để cầu được cấp bằng cao học Phật học thì số người
này cũng đông vô số kể, đó là cái khó Được Pháp
Còn Khó Hơn.
Có nhiều người được đọc kinh sách và được
nghe thuyết giảng giáo lý chân chánh của đạo
Phật và được thiện tri thức hướng dẫn lại sinh
tâm lười biếng, thực hành lơ là không tinh tấn thì
số người này cũng đông vô số kể, đó là cái khó
Được Pháp Còn Khó Hơn.

14
 Có nhiều người được đọc kinh sách và được
nghe thuyết giảng giáo lý chân chánh của đạo
Phật, và được sự hướng dẫn của thiện tri thức
nhưng lại thực hành theo ý muốn của mình thì số
người này cũng đông vô số kể, đó là cái khó Được
Pháp Còn Khó Hơn.
Có nhiều người được đọc kinh sách và được
nghe thuyết giảng giáo lý chân chánh của đạo
Phật, lại được thiện tri thức hướng dẫn, đầu tiên
thì tinh tấn tu hành, sau lười biếng dần dần rồi
bỏ cuộc thì số người này cũng đông vô số kể, đó là
cái khó Được Pháp Còn Khó Hơn.
Đức Phật thuật lại câu chuyện Phật Pháp
Khó Nghe, Thầy xin dẫn ra đây để chúng ta cùng
đọc:
“Một hôm đức Thế Tôn ngụ tại tịnh xá Kỳ
Hoàn, có năm ông đến xin Phật giảng pháp, đức
Phật hoan hỷ ân cần giảng cho họ nghe. Khi đức
Phật thuyết pháp thì năm người này ngồi nghe
pháp một cách lơ đãng. Một ông thì ngủ gục tới
gục lui, một ông thì lấy tay gõ hoài trên mặt đất,
một ông thì cứ loay hoay mãi một nhánh cây khô,
còn một ông thì ngó nhìn lung tung trời, mây,
rừng, núi. Chỉ có một ông ngồi nghe pháp chăm
chú mà thôi.
Tôn giả A nan đứng quạt hầu bên Phật ngạc

THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 15

 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

nhiên về những cử chỉ của năm ông khách xin

nghe pháp, nên khi họ vừa ra về Ngài liền bạch
Phật:
- Bạch đức Thế Tôn, thời pháp của Thế Tôn
thuyết như sấm rền vang trong không trung mà
chỉ có một người chăm chú nghe mà thôi, còn mấy
ông kia thì lơ đãng. Bạch đức Thế Tôn, tại sao
vậy?
- Này A nan, bộ ông tưởng giáo lý của Ta dễ
nghe lắm sao?
- Bạch đức Thế Tôn, chẳng lẽ Thế Tôn cho nó
là khó nghe.
- Đúng thế.
- Bạch Thế Tôn, tại sao?
- Này A nan, những người này trong vòng
luân hồi đã trải qua nhiều kiếp chưa từng nghe
đến tên Tam Bảo huống là những pháp vô nhị của
Ta. Cho nên bấy giờ họ không thể thâm nhập giáo
pháp của Ta được, cuộc đời của họ ra vào sinh tử
luân hồi vô tận. Họ từng nghe tiếng nói của súc
sanh, của lòng tham, sân, si, của lòng tật đố ganh
tỵ ngã mạn, cống cao, của lòng tham danh hiếu
lợi. Hơn nữa họ còn tiêu phí gần hết thời gian kiếp
sống trong việc ăn uống, ngủ nghỉ, vui chơi ca hát,
bài bạc, rượu chè, hút xách. Vì thế họ còn đâu tâm

16
chí để nghe lời dạy của Ta”.
Đó chính là nguyên nhân Phật pháp khó
nghe. Bằng chứng quý thầy hãy nhìn con người
trong thế gian này, quý thầy phải hiểu rõ.
Bởi vậy Được Thân Người Là Khó, Được
gặp Phật Pháp Còn Khó Hơn.
Này quý thầy, quý thầy là người có đủ duyên
với Phật pháp. Hiện giờ quý thầy có được thân
người, được nghe Phật pháp chân chính và còn
được thiện tri thức hướng dẫn có kinh nghiệm, cớ
sao quý thầy bảo mình là hạng người hạ căn,
trung căn. Quý thầy cứ suy nghĩ và xét lại xem,
những lời Thầy dạy ở trên là một bằng chứng cụ
thể.
Hiện giờ trên thế giới này có rất nhiều tôn
giáo khác nhau và cũng có rất nhiều pháp môn tu
hành khác nhau. Chỉ trong một Phật giáo cũng đã
có nhiều pháp môn nhưng chưa chắc đã là pháp
môn chân chánh của đức Phật. Người ta bảo rằng
đạo Phật có 84.000 pháp môn. Vì pháp môn nhiều
quá nên chẳng ai tu chứng quả A-la-hán và cũng
vì pháp môn nhiều quá nên chẳng có ai hành đúng
giới luật của đạo Phật. Vì thế mà người tu sĩ đạo
Phật hiện giờ đều phạm giới luật. Họ không thấy
giới luật của Phật là chỗ nương tựa vững chắc cho
họ. Họ không thấy giới luật của Phật là bậc thầy

THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 17

 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

thanh tịnh của họ. Bởi vậy trong giai đoạn này
được Pháp còn khó hơn, khó gấp trăm ngàn lần
trong thời đức Phật còn tại thế.
Trước kia các bậc tôn túc của chúng ta tu học
đều theo giáo pháp Đại Thừa chỉ vì các ngài không
đủ duyên gặp kinh tạng Pàli Nguyên Thủy. Họ
chịu ảnh hưởng Thiền Đông Độ của người Trung
Hoa và kinh sách Đại Thừa. Họ cho kinh tạng
A Hàm là kinh điển Tiểu Thừa. Vì thế các ngài
xem thường và coi rẻ, chỉ học cho biết mà thôi. Còn
thực hành để tu thì họ theo giáo pháp Đại Thừa,
tự cho đó là một pháp môn tối thượng nên biết bao
nhiêu thế kỷ nay, từ ngày đức Phật nhập Niết
Bàn, cách năm trăm năm sau chẳng còn ai tu
chứng quả A-la-hán, chỉ toàn học lý thuyết
suông.
Hôm nay chúng ta may mắn hơn nhiều, hơn
người xưa nhiều. Sinh ra được làm người, được
gặp kinh tạng Nguyên Thủy là kinh tự kim khẩu
đức Phật đã thuyết. Nhưng biết rằng trải qua một
thời gian quá dài nên có những bài kinh do
người sau thêm vào, tuy vậy vẫn còn được chất
Nguyên Thủy của nó. Kinh này được dịch từ tiếng
Pàli sang tiếng mẹ đẻ do Hòa Thượng Minh Châu
người Việt nam, một học giả tài ba, một nhà tri
thức uyên bác đã làm công tác Phật sự này. Do đó

18
chúng ta gặp được pháp chân chánh của Phật đọc
bằng tiếng mẹ đẻ, nhờ thế chúng ta dễ hiểu vô
cùng.
Này quý thầy, cớ sao chúng ta lại dựa vào
những lý luận của kẻ lười biếng để làm mất sự tu
hành quý giá của chúng ta. Chúng ta lại còn nghe
theo những lời cống cao ngạo mạn của kẻ ngông
cuồng cho rằng những lời dạy chân chánh của
Phật là Tiểu Thừa để cho người đời sau theo đó
mà học hành sai lạc. Rồi từ đó lại xem thường
Phật pháp chân chánh, ném bỏ những giáo lý
chân chánh và chạy theo những pháp môn không
phải là Phật pháp. Dịp may hiếm có, nếu chúng
ta không tỉnh táo sẽ dễ bị lường gạt bởi những
danh từ rỗng và những lý thuyết suông để bỏ lỡ
việc tu hành chân chánh trong thời điểm tốt đẹp
này.
Này quý thầy, đây là điểm hy hữu trong thời
điểm sinh ra làm người, lớn lên hữu duyên với
Phật pháp, do đó chúng ta mới có được như ngày
hôm nay.
Đời người sinh ra được gặp Phật pháp là một
hy hữu hiếm có. Đời người sinh ra được gặp pháp
chân chánh là một hy hữu hiếm có. Bởi sinh ra
làm người mà gặp được Phật, gặp chân pháp thì
chắc chắn chúng ta sẽ vượt ra được tam giới và

THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 19

 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

sáu nẻo luân hồi.

Một lần nữa chúng ta tự xét thấy mình đủ
những duyên may mắn sinh ra trong thời điểm
này:
1- Có được thân người.
2- Có được Phật pháp chân chánh.
3- Có được thiện tri thức hướng dẫn có
kinh nghiệm.
Do những điều nhận xét trên đây, chúng ta
xác quyết những bậc thượng căn không phải
đâu xa mà là chính chúng ta. Lời Phật dạy đã
rõ ràng, được thân người là khó và được nghe
pháp chân chánh còn khó hơn, thế mà chúng ta
đã hội đủ. Vậy chúng ta hãy vui mừng không còn
ngờ vực gì nữa, chúng ta là những người hữu
duyên có đầy đủ phước báo tu hành giải thoát.
Tại sao chúng ta lại từ bỏ phước báo này để
đi tìm cái gì hơn? Ở đây quý thầy cần phải xét cho
kỹ: Hạ, Trung, Thượng căn là lối lý luận của
những kẻ thối chuyển đạo tâm muốn tìm cách
sống trong dục lạc thế gian dưới lớp áo tu hành
nên dùng những ngôn ngữ che đậy mọi lỗi lầm và
tính lười biếng của mình.
Thầy xin nhắc lại một lần nữa, được thân
người là khó nhưng quý thầy phải biết kiếp sống
20
đời người ngắn ngủi, thân này nay còn mai mất
như bóng câu cửa sổ, như phù vân trước gió, như
hoa phù dung sớm nở tối tàn. Thế mà chúng ta lại
ngu si ham mê dục lạc thế gian, chạy theo cái vòng
đau khổ hệ lụy luẩn quẩn này để bỏ qua thời gian
quý báu không chịu khó tu hành, thật là quá uổng
phí.
Này quý thầy, còn gì nữa, thân này vô
thường, trong này là ổ bệnh tật, già suy và đau
khổ. Quý thầy hãy tinh tấn tu hành, hãy đem hết
sức lực bình sinh của mình để chiến đấu lại tâm
dục vọng thế gian của quý thầy. Quý thầy hãy
mạnh dạn, can đảm, gan dạ, đừng để tâm quý
thầy đam mê, bị cám dỗ, bị lôi cuốn trong dục lạc
của đời người. Quý thầy hãy chán chê và ngao
ngán dục lạc thế gian.
Này quý thầy, còn gì nữa, quý thầy hãy cố
gắng vươn lên chiến đấu chống lại tâm ham muốn
của quý thầy để thoát ra khỏi vòng thế tục và
chấm dứt tái sinh luân hồi. Chỉ một đời này,
đừng nên kéo dài hơn nữa, mất thân này là khó
được thân, mất thân này không còn chỗ để tu
hành nữa. Quý thầy nhớ kỹ lời dạy này và phải có
ý chí quyết tâm lớn, có lòng sắt đá kiên cường vĩ
đại thì mới có ngày giải thoát được khổ đau của
kiếp người. Chỉ có thân này tu hành mới chấm dứt
được sanh tử luân hồi.
THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 21
 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

Này quý thầy, danh lợi có gì đâu, quý thầy

hãy bỏ xuống đi, bỏ xuống đi.
Hãy xét kiếp người mà bỏ xuống đi.
Hãy xét sự đau khổ của đời người mà bỏ
xuống đi.
Hãy xét lại sự luân hồi tái sinh mãi mãi
không bao giờ dứt được mà bỏ xuống đi.
Hãy xét lại dục lạc thế gian toàn là giả dối
và đau khổ mà bỏ xuống đi.
Rồi đây quý thầy đem hết nghị lực và cả
sức mạnh tinh thần bình sinh của mình tiến
lên thực hiện những gì Thầy đã dạy, đừng làm
sai một ly hào nào, quý thầy sẽ đạt được sự giải
thoát thân và tâm của quý thầy bằng cách quý
thầy chứng nghiệm.
Dưới đây là một câu chuyện về sự chết mà
hầu hết trong đời sống hàng ngày chúng ta vẫn
thường chứng kiến có những cái chết thình lình
bất ngờ xảy đến:
“Lúc bấy giờ đức Thế Tôn trú tại thành Xá
Vệ, có một thương gia chở hàng hóa đi bán. Vừa
tới thành Ba na nại thì trời nhá nhem tối, ông ta
phải dừng xe bên bờ sông để chờ sáng hôm sau
mới sang sông đi tiếp.

22
 Đêm hôm ấy trời mưa to như trút, kéo dài từ
ngày này sang ngày khác suốt bảy ngày đêm
không ngớt, khiến nước sông dâng cao, đường sá
lầy lội. Nhà buôn ấy tự nghĩ: Trong chuyến đi này
ta phải bán hết hàng hóa rồi mới về, dù hết mùa
mưa sang mùa đông đến mùa hạ ta cũng quyết
tâm ở lại bán cho hết hàng. Lúc bấy giờ đức Phật
đi khất thực trên đường phố ngang qua đoàn xe
buôn, thấy biết rõ được suy nghĩ của người thương
gia, đức Phật bèn mỉm cười.
Thấy đức Phật mỉm cười, tôn giả A nan hỏi
Phật lý do tại sao Ngài cười.
Đức Phật nói:
- Này A nan, ông có thấy vị thương gia kia
không?
- Bạch Thế Tôn, con có thấy.
- Đời sống của ông ta sắp hết rồi mà ông ta
còn dự định ở đây suốt mùa này sang mùa khác
để bán cho hết hàng.
- Bạch Thế Tôn, ông ấy sắp chết sao?
- Này A nan, chỉ bảy ngày nữa ông ta sẽ chết.
- Bạch Thế Tôn, như vậy con sẽ báo cho ông
ấy biết.
- Được, ông cứ đi đi.

THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 23

 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

Liền đó tôn giả A nan đến gần chỗ vị thương

gia khất thực, vị thương gia ấy cung kính cúng
dường thức ăn cho Ngài.
Tôn giả hỏi:
- Ông định ở đây bao lâu?
- Bạch tôn giả, con định ở đây suốt năm, bao
giờ bán hàng xong con mới về.
- Này cư sĩ, ông nên biết đời người thật ngắn
ngủi, không biết sẽ chết vào lúc nào.
Vị thương gia ngạc nhiên hỏi: Sao, bộ con sắp
chết hay sao?
Ông A nan liền đáp: Phải đó, cư sĩ chỉ còn có
bảy ngày nữa thôi.
Quả đúng bảy ngày, vị thương gia cảm thấy
nhức đầu và đi nằm rồi chẳng bao lâu chết”.
Do nhân duyên này đức Phật nói kệ sách tấn
chúng ta trên đường tu hành:
Quý thầy phải nhớ lấy,
Hãy tinh cần nỗ lực.
Làm những gì cần làm,
Trong hiện tại mà thôi.
Đừng để ngày hôm nay,

24
 Và ngày mai ai biết.
Ai cũng đều bất lực,
Trước lưỡi hái tử thần.
Hạnh phúc cho kẻ nào,
Chỉ biết sống hiện tại,
Đó là người khôn ngoan.
Đến đây Thầy cũng xin nhắc lại với quý thầy
một lần nữa: Được Thân Người Là Khó, Được
Nghe Pháp Chân Chánh Còn Khó Hơn. Vì thế
các thầy phải siêng năng tinh tấn, nỗ lực tu hành
để ra khỏi nhà sanh tử, để thoát khỏi vòng đau
khổ của thế gian và để chấm dứt tái sinh luân hồi.
Nhưng với việc này không phải dễ.
Một lần nữa Thầy nhắc nhở quý thầy phải
bền chí, gan dạ, kiên trì thì mới đạt được sự giải
thoát.
Và bây giờ quý thầy cũng nhớ lời sách tấn
của thiền sư Hoàng Bá
Thoát khỏi trần lao việc chẳng thường,
Đầu rơi vẫn giữ vững lập trường.
Chẳng phải một phen sương lạnh buốt,
Hoa mai đâu dễ ngửi mùi hương.
(Trưởng Lão Thích Thông Lạc thuyết)

THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 25

 ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

Ghi chú:
- Bài này ghi chép lại lời Thầy giảng cho
Tăng, Ni và phật tử Tu viện Chơn Như.
- Nguồn: nghe và ghi chép từ đĩa mp3 do
phật tử ghi âm và phát biếu.
- Thành kính biết ơn đức Trưởng Lão Thích
Thông Lạc đã giảng dạy, và vô cùng biết ơn quý vị
phật tử đã ghi âm, giữ được những lời vàng ngọc
này để lại mãi mãi cho các thế hệ mai sau.

Thành phố Hồ Chí Minh ngày 11/3/2011

Người ghi chép:
Thái Phương Minh

--------

26
 MỤC LỤC

I. ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ .................... 1

II. ĐƯỢC NGHE PHÁP CÒN KHÓ HƠN ...... 11

THÁI PHƯƠNG MINH GHI CHÉP 27

ĐƯỢC THÂN NGƯỜI LÀ KHÓ

28