EKOLOGIJA

fotosinteza
6CO2 + 6H2O → C6H12O6 + 6O2

disanje
C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O
Metabolizam ekosistema
U EKOSISTEMU MATERIJA KRUŽI, A ENERIGIJA PROTIČE.

PROMENE KOJE TRPI MATERIJA SU REVERZIBILNE

TOK ENERGIJE JE IREVERZIBILAN.

Protok energije (isprekidane strelice) i kruženje materije (pune strelice)
Energija protiče
u jednom smeru,
a materija se
Toplota Toplota reciklira

Mikro-
organizmi Detritus

Toplota

Karnivori

Toplota

Herbivori

Toplota

Primarni producenti

Energija Sunca
Sunce
Metabolizam ekosistema obuhvata nekoliko faza:

1. primanje i vezivanje sunčeve energije fotosintezom

2. stvaranje primarne organske materije u kojoj je

energija Sunca pretvorena u energiju hemijskih veza

3. konzumenti troše primarnu organsku materiju

4. razlaganje uginulih organizama

5. producenti ponovo koriste mineralizovanu materiju

Biogeohemijski ciklusi
Kruženje vode
Raspored vode i njenog kruženja na Zemlji (godišnje vrednosti u teratonama)

Atmosferska
vodena para
13

Precipitacija Evaporacija
Neto pokreti vodene
nad kopnom i transpiracija
pare izazvani vetrom
111 71
40

Evaporacija Precipitacija
iz mora iznad mora
425 385

Vodotoci i
Sadržaj vode u zemljišna voda
sedimentnim stenama 40
blizu površine Zemlje
210 000

Sadržaj vode
u okeanima
1 380 000
Kruženje ugljenika

CO2 + H2O

H2CO3

H+ + HCO3-

2H+ + CO32-
 Pojednostavljen prikaz kruženja ugljenika u prirodi

CO2 u atmosferi
Sagorevanje
Ćelijsko disanje Više biljke,
alge, cijano-
bakterije

Fotosinteza
Konzumenti
višeg reda

Drvo, fos- Primarni

ilna goriva konzumenti

Raspadanje
Detrivori,
(zemljišni
Detritus
mikrobi i dr.)
 Azotofiksirajuće bakterije u
korenima leguminoznih biljaka

Hemijska reakcija koju katalizuje nitrogenaza:

N2 + 8H+ + 8e− + 16ATP → 2NH3 + H2 + 16ADP + 16Pi
Asimilaciona
redukcija
nitrata Nitrifikacija
(Nitrobacter)
Denitrifikacija
(Pseudomonas)
Asimilaciona
redukcija
nitrata
Fiksacija N2
(Azotobacter)

Mineralizacija Nitrifikacija
(Nitrosomonas)
 Pojednostavljen prikaz kruženja azota u prirodi

Azot (N2) u atmosferi

Aminokiseline i
Asimilacija proteini biljaka
i životinja
Fiksacija
azota
Denitrifikujuće
bakterije Detritus Bakterije
nitrozofiksatori u
korenovim kvržicama
Nitrati
leguminoza
(NO3-)
Detrivori
Bakterije
Nitrifikujuće Raspadanje nitrozofiksatori
bakterije u zemljištu
Fiksacija
Amonijum jon azota
NH4+
 Prikaz kruženja kiseonika u prirodi

Kiseonik

Biljke Hrana

Životinje
Fosilna goriva
Otpadne
materije
Reducenti
Različiti polutanti životne sredine kruže kroz prirodu, primer: Živa
 Tok energije u ekosistemu

Organska produktivnost je brzina kojom se produkuje

biomasa u datoj biocenozi u određenom vremenskom periodu
na jedinicu površine ili jedinicu zapremine.

Primarna produktivnost je brzina kojom zelene biljke (producenti)

stvaraju organsku materiju u procesu fotosinteze:

- ukupna (bruto) primarna produktivnost

- čista (neto) primarna produktivnost

Sekundarna produktivnost je brzina stvaranja biomase u telima

potrošača (konzumenti) ili razlagača (bioreducenti).
 PROCESI PRIMARNE PRODUKCIJE
ispaša prirast
biomase Neto
primarna
produkcija
gubici
odumir.

gubici
preko
povratak korena
nutrijenata
Bruto primarna produkcija

BPP = NPP + R

Respiracija
Neto primarna produkcija
 Energetski bilans na jednom trofičkom stupnju:

energija u
N=C+O+E ekskrementima
i uginuloj materiji

energija sintetisane
ili primljene hrane
akumulirana energija
energija koja se
gubi u vidu toplote
Energija od jednog do drugog trofičkog stupnja sve više opada

N  O1  O2  O3 ... On
razlagači biljke
 Intenzitet produktivnosti smanjuje se na višim trofičkim nivoima

Svareno Rast tela

Rast Konzumirano Re
sp Biomasa
tela Nesvareno ira
cija sekundarnih
Svareno Nije konzumirano
Konzumirano Res Biomasa konzumenata
pira Toplota
cija primarnih
Nesvareno konzumenata
Toplota
Razlagači
i sedimenti
Razlagači
Nije
i sedimenti
konzumirano

Biomasa
producenata
Produkcija
biomase u
ekosistemima
Brazila
Ekološka efikasnost određuje se odnosom veličine
asimilacije na datom stupnju lanca ishrane prema veličini
asimilacije na prethodnom stupnju.

Ekološka efikasnost je naročito niska na stupnju proizvođača.

U kopnenim ekosistemima zelene biljke vezuju u fotosintezi
svega oko 1% sunčeve energije. U vodenim ekosistemima
producenti imaju efikasnost svega 0,1 – 0,4% (jezera) odnosno
0,18% (okeani).

U veštačkim kulturama alga (Chlorella, Scenedesmus itd.)

postignuta je ekološka efikasnost od 10 – 50%.
 Ekološka efikasnost

Trofički stupanj jezero 1 jezero 2 jezero 3

Proizvođači 0,10% 0,40% 1,2%
Biljojedi 13,3% 8,7% 16%
Mesojedi 1. reda 22,3% 5,5% 11%
Mesojedi 2. reda - 13,0% 6%
Sukcesije
Primarna sukcesija

Sekundarna sukcesija
Primarne sukcesije
Sekundarne sukcesije
ZAGAĐENJE ŽIVOTNE
SREDINE
Mexico City spada u gradove sa najzagađenijom
atmosferom na svetu
Perzistentni organski polutanti šire se
kroz biosferu različitim mehanizmima na
različitim geografskim širinama
EFEKAT STAKLENE BAŠTE
(the greenhouse effect)
1. E sa Sunca; 2. deo E odbija se od atmosfere i vraća u kosmos;
3. ozonski sloj apsorbuje deo UV zračenja; 4. E Sunca zagreva P Zemlje
5. Zemlja zrači u kosmos E većih talasnih dužina od E koja stiže sa Sunca

6. Kada bi se sva ova E

izračila u kosmos prosečna
T na Zemlji bila bi -18 step.
C umesto sadašnjih
+15 step C

7.Srećom, gasovi u atmosfer

Zemlje onemogućavaju
da se izrači sva toplotna E
(tzv. “efekat staklene bašte “
Efekat staklene bašte
Procentualne promene neto primarne
produkcije u periodu 1982-1999 god.
KISELE KIŠE
 Oksidi ugljenika, sumpora i azota
sa vodom daju kiseline:

CO2 + H2O H2CO3 H+ + HCO3-

SO2 + H2O = H2SO3 H+ + HSO3-

SO3 + H2O = H2SO4 H+ + HSO4- 2H+ + SO42-

NO + NO2 + H2O 2HNO2 2H+ + 2NO2-

2NO2 + H2O = 2HNO2 + HNO3 H+ + NO3-

2H+ + 2NO2-
Mapa gustine NOx u vazduhu SAD
Efekat kiselih kiša na šumsku vegetaciju
Eutrofizacija
 Jezero sa
eutrofizacijom

Normalno jezero
Deo jezera pregrađen
veštačkom branom
ima zelenu boju od
prenamnožavanja
plavozelenih algi
koje rastu u vodi sa
velikom količinom
fosfata
Pre eutrofizacije
(1975 god.)

Posle eutrofizacije
(1994 god.) izazvane
eksperimentalnim
dodavanjem fosfata
tokom više od 20 god
Oligotrofno jezero
Mezotrofno jezero
Eutrofno jezero
Satelitska slika prenamnožavanja algi u okeanu
This is the end of ecology