1. ურუქი - ბიბლ. .ერეხი, თ ანამედ რო ვე ვარქა.

ქალ აქი ევფრ ატ

ის სანაპიროზ ე, სპარსეთ ის ყუ რიდ ან მეორ ე ქალ აქი (უ რის
შემდ ეგ). ენმერქარის, ლ უ გალ ბანდ ასა დ ა გილ გამეშის - შუ
მერუ ლ ი ეპოსების მთ ავარი გმირების სამკვიდ რებელ ი. მის დ
აარსებას მიაწერენ ენმერქარს, ხო ლ ო მისი გალ ავნის
აშენებას - გილ გამეშს. აქ ენმერქარმა შექმნა დ ამწერლ ობა,
მისი მთ ავარი ღ ვთ აება იყო ინანა, სად აც მის სად იდ ებლ ად
იდ გა ტ აძარი ეანა.
2. ენქიდ უ - იგი გილ გამეშის ციკლ ის ყველ ა ლ ეგენდ აში გილ
გამეშის განუ ყრ ელ თ ანამგზ ავრ ად გვევლ ინება. შუ მერ უ ლ
ვერ სიებში ენქიდ უ გილ გამეშის მონაა, ხოლ ო აქად უ რ ვერ
სიებში მისი მეგო ბარი. დ აკავშირებუ ლ ია მეცხო ველ ეობის
ღმერთ სუ მუ კანთ ან „მთ ების მეფ ესთ ან“.
3. აშუ რ ბანიფ ალ ი - ასუ რ ეთ ის მეფე ძვ.წ. 669-627წწ. ასარქად
ონის ძე, მსო ფლ იოს პიველ ი ბიბლ იო თ ეკის დ ამაარსებელ ი.
გილ გამეშზ ე სიმღ ერ ებისა დ ა თ ქმუ ლ ებების მომძიებელ ი.
აშუ რ ბანიფ ალ ის ბიბლ იოთ ეკაში აღმოჩნდ ა გილ გამეშის
ეპოსის საბოლ ოო რედ აქცია.
4. უ ლ ა - მდ ინარ ე ელ ამში, ნახსენებია გილ გამეშის ეპოსის VIIIდ
აფ აში, რომელ იც სუ ლ თ ან-თ ეფ ეში აღ მო ჩნდ ა.
5. სუ ქალ მახი - დ იდ ი ვეზ ირი, კუ რ იერი. ეს ტერმინი ჩნდ ება შუ
მერის სახელ მწიფო ების არ სებობის მეორე ეტ აპზ ე (ძვ.წ. XXVI-
XXVსს). განსაკუ თ რებით უ რის III დ ინასტ იის პერიოდ ში ჩანან
პირო ვნებები ამ ტ იტუ ლ ით. შეუ მერუ ლ ეპოსში „ენმერქარი დ
ა ენსუხგირ ანა“ ვხვდ ებით ორ სუ ქალ მახს - ენსუ ხგირ ანას,
რომელ იც არ ათ ას სუ ქალ მახია დ ა ნამენათუ მას, რომელ იც უ
რ უ ქის სუ ქალ მახია.
6. აგა - ქიშის მეფე ძვ.წ XXVIIს. გილ გამეშის ლ ეგენდ არუ ლ ი
მეტოქე. მოხსენიებუ ლ ია შუ მერუ ლ სიმღერ აში „გილ გამეში
დ ა აგა“.
7. ფუ ქუ - ფუ ქუ დ ა მიქუ, რომელიც გილ გამეშმა გააკეთ ა ხუ ლ უ
ხის ხის ფესვებისგან. ვარაუდობენ, რომ ეს არის საკრავები,
 შესაძლებელია დოლი და მისი ჯოხები ან ჯად ოსნუ რი ნივთები.
იხსენიება „გილ გამეშის ეპოსის“ XIIდ აფ აში.
8. ნინსუ ნი- ქალ ღ მერთ ი. გილ გამეშის დ ედ ა დ ა ლ უ გალ
ბანდას ცოლ ი. იხსენიება გილგამეშის ეპოსის I და III დაფებში.
ასევე ძველბაბილონური ვერსიის IIდაფაში.
9. ზაგროსი - თანამედროვე ნასირი/ნიცირი
10. არუ რუ - „თ ესლ ის მიმნიჭებელ ი“ ქალ ღმერ თ ი. მან შექმნა
პირველი კაცი. მოზ ილ ა თ იხა, დ ანერწყვა დ ა ამბოხებული
ღმერთის , ქინგუ ს სისხლ ი ჩაუ სხა. მოიხსენიება გილ გამეშის
ეპოსის Xდ აფ აში.
11. სიდ ური - ლ უ დ თ ან დ ა ღვინოსთ ან დ აკავშირებუ ლ ი ქალ
ღმერთ ი. ნახსენებია გილ გამეშის ეპოსის Xდაფაში.
12. არათა - ლეგენდარული ქალაქი შუმერულ ლიტერატურაში,
რომლის შესახებაც ზუსტი ცნობები არ მოგვეპოვება.
მკვლევართა ერთი ნაწილი მიიჩნევს, რომ ცენტრალური ირანის
ტერიტორიაზე მდებარეობდა და ლილაქვით ვაჭრობაში
მნიშვნელოვანი ადგილი ეკავა. მეორე ნაწილი კი მიიჩნევს, რომ
შესაძლოა არათა წარმოსახვითი გეოგრაფიის საკუთრება იყოს
და „რეალურ“ რუკაზე არც არასდროს არსებულიყო. იხსენიება
შმერულ მეფეთა ეპოსებში.
13. დ იაკონ ო ვი - გილ გამეშის ეპოსის რუსულ ენაზე მთარგმნელი,
1961წ.
14. ენლილი - შუმ. „ჰაერის უფალი, სივრცე“. უზენაესი ტრიადის -
ანუ, ენლილი, ენქი - წევრი. ითვლებოდა სამყაროს შემქმნელად,
შემოქმედად და შუმერელი ხალხის ეროვნული ერთიანობის
ღმერთად. მისი მეუღლეა ნინლილი - „ჰაერის დედოფალი“.
15. მაშუ - ტყუპი მთები, რომელთა მწვერვალი ცას აღწევს და ძირი
ქვესკნელამდე ჩადის. მაშუს კარს მორიელი კაცები იცავენ,
რომლებიც დღენიადაგ დარაჯობენ მზის ამოსვლასა და
ჩასვლას. ნახსენებია გილგამეშის ეპოსის IXდაფაში.
16. ეტანა - მითიური პიროვნება, რომელიც არწივს შეაჯდა და
აფრინდა. იგი ერეშქიგალთან ცხოვრობს. იხსენიება
გილგამეშის ეპოსის VIIდაფაში. ბინადრობს ირკალაში.
17.ბორ აზ-ქო ი-იგივე ხეთების დედაქალაქი ხათუსა,აქ აღმოჩნდა
გილგამეშის ეპოსის ხეთური ე.წ ,,პერიფერიული’’ვერსია,რომელიც
ძვ.წ XV-XIV სს-ით თარიღდება.
18. შამხათ ი - როსკიპი, რომელმაც ენქიდუ ცივილიზაციას აზიარა.
იხსენიება გილ გამეშის ეპოსის Iდაფაში. ასევე
ძველბაბილონური ვერსიის IIდ აფაში.
19. ლუგალბანდა - ენმერქარის შვილი (მემკვიდრე) და გილგამეშის
მამა. იგი ლუგალბანდას პოემებისა - „ლუგალბანდა უდაბურ
მთებში“ და „ლუგალბანდას დაბრუნება“ - და გილგამეშის ეპოსის
ეპიკური გმირია. იხსენიება ასევე რამდენიმე სამეფო ჰიმნში.
იწოდება „მწყემსად“.
20. მელ ამი - შემზ არ ავი მომაკვდინებელი შუ ქი (ნათება), რით აც
შემოსილნი იყვნენ მხოლოდ ღმერთები,ღვთაებრივი საგნები და
მოვლენები,ღ მერთ ებთ.ან წილნაყარი ადამიანები. მელამის
გამოხატულებაა რქიანი ტიარა,რომელიც შუამდინარელ ღმერთებს
ახურავთ.მელამის წართმევით ღვთაება კარგავდა ღვთიურობას.
ტესტი 2
1. სინი - აქად.. მთ ვარის ღმერთ ი, იგივე შუ მერუ ლ ი ნანნა. მეორე
ტრიადის - ნანნა, უ თ უ, ინანა - წვერი. მისი მესმე სახელია
აშიმბაბარი, რაც შუმერულად ნიშნავს „ვინც (წინ) გზას უნათებს“.
იგი უფრო ძველი შუმერული სახელია, რითაც იხსენიება იგი
„ინანა მეცხრე ცაზე“-ში. მისი ცოლია ნინგალი - შუმ. „დიდი
ქალბატონი“, რომელთან ერთადაც განასახიერებს მთვარის
წყვილს შუმერულ მითოლოგიაში.
2. უტ-ნაფიშთი - იგივე ათრახისისი (ვრცელყურიანი), ზიუსუდრა.
წარღვნის გმირი, ნოეს პროტოტიპი, უბარ-თუთუს ძე. მან შეისმინა
ღმერთების სიტყვა. მოხსენიებულია გილგამეშის ეპოსის IX, X და
XIდაფებში.
3. ეანა - ურუქის მთავარი ტაძარი, ინანას, როგორც ქალაქის
უზენაესი ღვთაების სადიდებლად აღმართული. აქ მდებარეობდა
გიპარი- ოთახი ტაძარში, სადაც სრულდებოდა საკულტო
ქორწინების რიტუალი ქალაქის ღვთაებასა და ქურუმს შორის.
4. ნინქაში - ლუდის ქალღმერთი, იხსენიება „ლუგალბანდა უდაბურ
მთებში“.
5. გილგამეში - ურუქის მეფე ძვ.წ. XXVIIს. ლუგალბანდას ძე. მას
მიეწერება ურუქის გალავნის აგება. მასზე საუკუნეების
განმავლობაში იქმნებოდა შუმერული სიმღერები. ძვ.წ XXIII-XXIსს-
ში შექმნეს გილგამეშის ეპოსი, სადაც ის მთავარი გმირია
ენქიდუსთან ერთად. ეპოსის თანახმად იგი ორი მესამედი
ღმერთი იყო, ხოლო ერთი მესამედი კაცი. გილგამეში ითვლება
წარღვნამდელი ამბის გამგებად და მის ჩამწერად.
6. ინანა - იგივე აქად. იშთარი. მეორე ტდრიადის - ნანნა, უთუ, ინანა
-წევრი. იგი გვხვდება უამრავ მითოლოგიურ ტექსტში. იკვეთება
მისი ორი ასპექტი, სიყვარულისა და ბრძოლის. ინანას
სიყვარულის ასპექტის ასტრალური გამოხატულებაა მწუხრის
ვარსკვლავი, ხოლო ბრძოლის ასპექტის - ცისკრის ვარსკვლავი.
მისი ეპითეტებია : ბრწყინვალე, ერთადერთი ვარსკვლავი, დიდი
დეფოფალი, ბრწყინვალე ქალბატონი.
7. კედ არი - ტყე, რომლის მცველიც იყო ხუ ვავა, იგივე ხუ მბაბა.
ბიბლიაში მოისენიება როგორც „წიწვნი ლ იბანისანი“.ის იყო
ძვირფასი ხე ,რომელიც შუამდინარეთში ლიბანიდან
შემოჰქონდათ.
8. უთუ - იგივე აქად. შამაში. მზის ღმერთი, მეორე ტრიადის - ნანნა,
უთუ, ინანა - წევრი. იგი ინანას ძმაა და ზრუნავს მასზე. უთუ
ითვლებოდა ურუქის ლეგენდარული მეფეების მამად და
სამართლიანობის მფარველად.
9. ირკალა - მიწისქვეშეთი. სავანე, სადაც ბინადრობს ქვესკნელის
ქალღმერთი ერეშქიგალი და ღმერთი ნერგალი. ასევე სუმუკანი,
ეტანა და ბელიტცერი. იხსენიება გილგამეშის ეპოსის VIIდაფაში.
10. მიხაკო წერეთელი - პირველი ქართველი ასირიოლოგი. მას
ეკუთვნის გილგამეშის ეპოსის 1924 წელს შესრულებული
პირველი ქართული თარგმანი. მისი წყალობით ქართული არის
მეოთხე ენა, რომელზეც ეპოსი ითარგმნა.
11.ნუდიმუდი - იგივე ენქი, ეა. უზენაესი ტრიადის - ანი, ენლილი, ენქი
- წევრი. მისი სამყოფელი მტკნარი წყლების ოკეანეა. მისი
ძალით მოედინება მიწაზე ყველა მდინარე. იგი სიბრძნისა და
ხელოვნების, ასევე მაგიის ღმერთია, რადგან დასაბამს წყლის
სიღრმიდან იღებს. მონაწილეობს პირველი ადამიანის გაჩენაში,
ამიტომაც კაცობრიობის მფარველია. მან გადაარჩინა წარღვნას
უტნაფიშთი.
12. იენსენი - გილგამეშის ეპოსების გერმანულ ენაზე მთარგმნელი.
13. ანზ უ დ ი - შუმერულ მითოლოგიაში, გიგანტური ლომისთავიანი
მეტყველი არწივი, ჭექა ქუხილის განსახიერება.ის თავისი
გარეგნული სახით და ფუნქციით ძალიან გავდა ქართულ
ზღაპრებში მოხსენიებულ ფასკუნჯს.
14. არურუ - „თესლის მიმნიჭებელი“ ქალღმერთი. მან შექმნა
პირველი კაცი. მოზილა თიხა, დანერწყვა და ამბოხებული
ღმერთის , ქინგუს სისხლი ჩაუსხა. მოიხსენიება გილგამეშის
ეპოსის Xდაფაში.
15. ენლილი - შუმ. „ჰაერის უფალი, სივრცე“. უზენაესი ტრიადის -
ანუ, ენლილი, ენქი - წევრი. ითვლებოდა სამყაროს შემქმნელად,
შემოქმედად და შუმერელი ხალხის ეროვნული ერთიანობის
ღმერთად. მისი მეუღლეა ნინლილი - „ჰაერის დედოფალი“.
16. გიპარი - ოთახი ტაძარში, სადაც სრულდებოდა საკულტო
ქორწინების რიტუალი (ჰიეროგამია) ქალაქის თუ
ქალაქსახელმწიფოს ღვთაებასა და ქურუმს შორის. ქურუმთა
სამყოფელი.
17.სუქალმახი - დიდი ვეზირი, კურიერი. ეს ტერმინი ჩნდება შუმერის
სახელმწიფოების არსებობის მეორე ეტაპზე (ძვ.წ. XXVI-XXVსს).
განსაკუთრებით ურის III დინასტიის პერიოდში ჩანან
პიროვნებები ამ ტიტულით. შეუმერულ ეპოსში „ენმერქარი და
 ენსუხგირანა“ ვხვდებით ორ სუქალმახს - ანსუხგირანას,
რომელიც არათას სუქალმახია და ნამენათუმას, რომელიც
ურუქის სუქალმახია.
18. დუმუზი - ბად თ იბირ ას მეფე, იგივე ამა-უშუმგალანა. ინანას
მითოსური მეწყვილე, ქმარი.
19.შამხათი - როსკიპი, რომელმაც ენქიდუ ცივილიზაციას აზიარა.
იხსენიება გილგამეშის ეპოსის Iდაფაში. ასევე ძველბაბილონური
ვერსიის IIდაფაში.
20. ნასირი/ნიცირი - მთა, რომელზეც უტ-ნაფიშთის ხომალდი
გაჩერდა. სავარაუდოდ მდებარეობს ირანის ტერიტორიაზე.
ტესტი 3
1. ნინსუნი- ქალღმერთი. გილგამეშის დედა და ლუგალბანა ცოლი.
იხსენიება გილგამეშის ეპოსის I და III დაფებში. ასევე
ძველბაბილონური ვერსიის IIდაფაში.
2. ლუგალბანდა - ენმერქარის შვილი (მემკვიდრე) და გილგამეშის
მამა. იგი ლუგალბანდას პოემებისა - „ლუგალბანდა უდაბურ
მთებში“ და „ლუგალბანდას დაბრუნება“ - და გილგამეშის ეპოსის
ეპიკური გმირია. იხსენიება ასევე რამდენიმე სამეფო ჰიმნში.
იწოდება „მწყემსად“.
3. უტ-ნაფიშთი - იგივე ათრახისისი (ვრცელყურიანი), ზიუსუდრა.
წარღვნის გმირი, ნოეს პროტოტიპი, უბარ-თუთუს ძე. მან შეისმინა
ღმერთების სიტყვა. მოხსენიებულია გილგამეშის ეპოსის IX, X და
XIდაფებში.
4. ურ-შანაბი - იგივე სურსუნაბუ. უტ-ნაფიშთის მეზღვაური.
ნახსენებია გილგამეშის ეპოსის IX, X და XI დაფებში.
5. უანშანი-ელამის მთ ავარ ი ქალაქი
6. აქიში?
7. ხუვავა - იგივე ხუმბაბა, კედარის ტყის მცველი, რომელიც
გილგამეშმა მოკლა ენქიდუს დახმარებით. იხსენიება
გილგამეშის ეპოსის II, III, IV და V დაფებში.
8. ელამი - ძველი სახელმწიფო სპარსეთის ყურის აღმოსავლეთ
ნაპირზე?
9. კედარი - ტყე, რომლის მცველიც იყო ხუვავა, იგივე ხუმბაბა.
ბიბლიაში მოისენიება როგორც „წიწვნი ლიბანისანი“.
10. ზაგროსი - თანამედროვე ნასირი/ნიცირი
11.შამაში - აქად.. მზის ღმერთი, შუმ. უ თ უ..მეორე ტრიადის წევრი.
12.შურეფაქი -კოსმოსის მოწყობის შემდეგ დაფუძნებულ ხუთ
ქალაქთაგან ბოლოს დაარსებული.ეს იყო წარღვნის გმირის
უტნაფიშთის,იგივე ათრახასისის ქალაქი.მისი უკანასკნელი მეფე
იყო უბარ-ტუთუ,უტნაფიშთის მამა.იხსენიება ,,გილგამეშის
ეპოსის’’ XII დაფაში.
13. ათრახასისი - იგივე უტ-ნაფიშთ ი(ვრ ცელ ყუ რიანი)წარღვნის
გმირი ,ნოეს პროტოტიპი.მოხსენიებულია გილგამეშის ეპო სების
IX,X და XI დაფებში.
14. ნიცირი- - მთა, რომელზეც უტ-ნაფიშთის ხომალდი გაჩერდა.
სავარაუდოდ მდებარეობს ირანის ტერიტორიაზე.
15. ნინევია - ახალასურული იმპერიის დედაქალაქი.მდებარეობდა
მდ.ტიგროსის მარცხენა სანაპიროზე.ასურბანიპაის ბრძანებით აქ
დაარსდა მსოფლიოს პირველი ბიბლიოტეკა,სადაც აღმოჩნდა
გილგამეშის ეპოსის საბოლოო რედაქცია,ასევე სრული ციკლი მის
სესახებ,რომელიც ცნობილია ,,ნინევიური’’ვერსიის
სახელით.ნინევიური ვერსია განეკუტვნება ძვ.წ II ათასწლეულის
დასასრულსა და ძვ.წ VIII-VII სს.მიუხედავად პოვნის ადგილისა ეს
არის ბაბილონური პოემა და არა ასურული.
16.იშთარი - იგივე ინანა. მჭიდროდ იყო დაკავშირებული ურუქთან
და ანის შვილად მოიაზრებოდა. სხვა ვერსიით იგი ნანნას
ქალიშვილად და უთუს დად ითვლება. ასევე სხვა წყაროები მას
ენლილის ან ენქის შვილად მოიხსენიებს. მისი და იყო
ერეშქიგალი.
17. ვარქა - ურუქი,ქალაქი ევფრატის სანაპიროზე.მეორე ქალაქი ურის
შემდეგ.ენმერქარის,ლუგალბანდას და გილგამეშის
სამკვიდრებელი.აქ შეიქმნა დამწერლობა.
18. აგა - ქიშის მეფე ძვ.წ XXVIIს. გილგამეშის ლეგენდარული მეტოქე.
მოსენიებულია შუმერულ სიმღერაში „გილგამეში და აგა“.
19. ეზაგინა - შუმ.,,მაღალი,ამაღლებული სახლი’’იგულისხმება ინანას
ტაძარი.იხსენიება ,,ენმერქარი და ენსუხგირანა’’.
20. ეგარა - ინანას ტაძარი არათაში.იხსენიება შუმერულ ეპოსებში
,,ენმერქარი და ენსუხგირანა’’.
ტესტი 4
1. გილგამეში - ურუქის მეფე ძვ.წ. XXVIIს. ლუგალბანდას ძე. მას
მიეწერება ურუქის გალავნის აგება. მასზე საუკუნეების
განმავლობაში იქმნებოდა შუმერული სიმღერები. ძვ.წ XXIII-XXIსს-
ში შექმნეს გილგამეშის ეპოსი, სადაც ის მთავარი გმირია
ენქიდუსთან ერთად. ეპოსის თანახმად იგი ორი მესამედი
ღმერთი იყო, ხოლო ერთი მესამედი კაცი. გილგამეში ითვლება
წარღვნამდელი ამბის გამგებად და მის ჩამწერად.
2. სიდური - ლუდთან და ღვინოსთან დაკავშირებული ქალღმერთი.
ნახსენებია გილგამეშის ეპოსის Xდაფაში.
3. ენუ მა ელ იშ - ბაბილონურად ნიშნავს ,,ოდ ეს მაღ ლ
ა’’.გვხვდება შერაქმის მითში,რომელიც იწყება აღნიშნული
სიტყვებით,დაიწერა ქალაქ ნიფურში,ითარგმნა ქალაქ ბაბილონში.
4. ბელით-ჩერი - ქვესკნელის მემატიანე,ბინადრობს
ირკალაში.იხსენიება გილგამეშის ეპოსის VII დაფაში.
5. ეტანა - მითიური პიროვნება, რომელიც არწივს შეაჯდა და
აფრინდა. იგი ერეშქიგალთან ცხოვრობს. იხსენიება გილგამეშის
ეპოსის VIIდაფაში. ბინადრობს ირკალაში.
6. ერეშგიქალი - ქვესკნელის ქალღმერთი,რომელიც ბინადრობს
მიწისქვეშეთ ში .იხსენიება ,,გილგამეშის ეპოსის’’VII
დაფაში.,,დიდი მიწის ქალბატონი’’.
7. ანი/ანუ - ცის უზენაესი ღმერთი. უზენაესი ტრიადის - ანუ,
ენლილი,ენქი- წევრი. მისი მეუღლეა ანთუ.
8. ეა -მიწისქვეშა მტკნარი წყლების (აბზუ) ღმერთი, რომელიც
დაკავშირებული იყო სიბრძნესთან, მაგიასთან,
 გრძნეულებასთან, ხელოვნებასა და ხელოსნობასთან. (იგივე
ენქი)
9. ენგური - აფსუ,ენქის საცხოვრებელი
10.ანუნაქი - დაბალი რ ანგის ღ ვთ აებათ ა
კრებული.იგულისხმება პირველშობილი ღ მერთები .
(ქვესკნელის ღ მერთების მცველნი აღმართავენ
ჩირაღდნებს).გვხვდება გილგამეშის ეპოსში
11. ურუქი - ბიბლ. ერეხი, თანამედროვე ვარქა. ქალაქი ევფრატის
სანაპიროზე, სპარსეთის ყურიდან მეორე ქალაქი (ურის შემდეგ).
ენმერქარის, ლუგალბანდასა და გილგამეშის - შუმერული
ეპოსების მთავარი გმირების სამკვიდრებელი. მის დაარსებას
მიაწერენ ენმერქარს, ხოლო მისი გალავნის აშენებას -
გილგამეშს. აქ ენმერქარმა შექმნა დამწერლობა, მისი მთავარი
ღვთაება იყო ინანა, სადაც მის სადიდებლად იდგა ტაძარი ეანა.
12. ლუგალბანდა - ენმერქარის შვილი (მემკვიდრე) და გილგამეშის
მამა. იგი ლუგალბანდას პოემებისა - „ლუგალბანდა უდაბურ
მთებში“ და „ლუგალბანდას დაბრუნება“ - და გილგამეშის ეპოსის
ეპიკური გმირია. იხსენიება ასევე რამდენიმე სამეფო ჰიმნში.
იწოდება „მწყემსად“.
13. აშურბანიფალი - ასურეთის მეფე ძვ.წ. 669-627წწ. ასარქადონის
ძე, მსოფლიოს პიველი ბიბლიოთეკის დამაარსებელი.
გილგამეშზე სიმღერებისა და თქმულებების მომძიებელი.
აშურბანიფალის ბიბლიოთეკაში აღმოჩნდა გილგამეშის ეპოსის
საბოლოო რედაქცია.
14. ბერუ - წონის ერთ ეული.10.8 კგ
15. ერიდუ - შუმერულ მთებში იგი იხსენიება შუმერის უძველეს
ქალაქად, სადაც „პირველად დაეშვა ციდან სამეფო
ხელისუფლება“. მდებარეობდა სამხრეთ შუამდინარეთში. მისი
სახელწოდება ეტიმოლოგიურად „კარგ ქალაქს“ ნიშნავს. მისი
უზენაესი ღვთაება იყო ენქი.
16. მანა -წონის ერთეული.500გრამი.ნახსენებია გილგამეშის ეპოსში
17. ენსუხგირანა - არათას ბატონი. „ენმერქარი და ენსუხგირანას“
მთავარი მოქმედი გმირი ენმერქართან ერთად.
18.იგიგები- ცის დაბალი რანგის ღვთაებანი.
19. ნინხურსგი - ნუდიმუდის მეუღლე.
20. ნინსუნი- ქალღმერთი. გილგამეშის დედა და ლუგალბანა ცოლი.
იხსენიება გილგამეშის ეპოსის I და III დაფებში. ასევე
ძველბაბილონური ვერსიის IIდაფაში.
ტესტი 5
1. ირრა, ირიგალ - ჭირისა და სნეულებათა ღმერთი, იხსენიება XI
დაფაში.
2. ხარიმათი - საღ ვთ ო როსკიპი.იშთარის კულტის მსახურთა
სახელწოდება.
3. უთუ - იგივე აქად. შამაში. მზის ღმერთი, მეორე ტრიადის - ნანნა,
უთუ, ინანა - წევრი. იგი ინანას ძმაა და ზრუნავს მასზე. უთუ
ითვლებოდა ურუქის ლეგენდარული მეფეების მამად და
სამართლიანობის მფარველად.
4. აგა - ქიშის მეფე ძვ.წ XXVIIს. გილგამეშის ლეგენდარული მეტოქე.
მოსენიებულია შუმერულ სიმღერაში „გილგამეში და აგა“.
5. ლენგდონი- გილგამეშის ეპოსის ინგლისურ ენაზე მთარგმნელი,
1917წ.
6. ნიფური- შუმერის უძველესი რელიგიური და კულტურული
ცენტრი; მდებარეობდა თანამედროვე ქალაქ დივანიის ჩრდილო-
აღმოსავლეთით. ნიბრუ, ნიპური, შუმერის რელიგიური ცენტრი,
ენლილის მთავარი საკულტო ქალაქი.
7. ენსუხგირანა - არათას ბატონი. „ენმერქარი და ენსუხგირანას“
მთავარი მოქმედი გმირი ენმერქართან ერთად.
8. ლ ამა - იგივე აქად..ლამასუ ,მფარველი ქალღმერთ
ი,ის,როგორც ქალრმერთი ნაკლებად ცნობილია და ანონიმურად
რჩება.
9. ნუდიმუდი - იგივე ენქი, ეა. უზენაესი ტრიადის - ანი, ენლილი, ენქი
- წევრი. მისი სამყოფელი მტკნარი წყლების ოკეანეა. მისი
ძალით მოედინება მიწაზე ყველა მდინარე. იგი სიბრძნისა და
 ხელოვნების, ასევე მაგიის ღმერთია, რადგან დასაბამს წყლის
სიღრმიდან იღებს. მონაწილეობს პირველი ადამიანის გაჩენაში,
ამიტომაც კაცობრიობის მფარველია. მან გადაარჩინა წარღვნას
უტნაფიშთი.
10. მაშგულ ა - ნისაბას მწყემსი და მეჯოგე.ნახსენებია ,,ენმერქარი
და ენსუხგირანაში’’.
11. ანზუდი - შუმერულ მითოლოგიაში, გიგანტური ლომისთავიანი
მეტყველი არწივი, ჭექა-ქუხილის განსახიერება.ის თავისი
გარეგნული სახით და ფუნქციით ძალიან გავდა ქართულ
ზღაპრებში მოხსენიებულ ფასკუნჯს.
12.
13. არათა - ლეგენდარული ქალაქი შუმერულ ლიტერატურაში,
რომლის შესახებაც ზუსტი ცნობები არ მოგვეპოვება.
მკვლევართა ერთი ნაწილი მიიჩნევს, რომ ცენტრალური ირანის
ტერიტორიაზე მდებარეობდა და ლილაქვით ვაჭრობაში
მნიშვნელოვანი ადგილი ეკავა. მეორე ნაწილი კი მიიჩნევს, რომ
შესაძლოა არათა წარმოსახვითი გეოგრაფიის საკუთრება იყოს
და „რეალურ“ რუკაზე არც არასდროს არსებულიყო. იხსენიება
შმერულ მეფეთა ეპოსებში.
14. ხაშური- შუმ. კვიპაროსი.
15. ნისაბა - მოსავლიანობისა და მარცვლეულის ქალღმერთი.
მას ასევე დამწერლობის მფარველობა მიეწერებოდა.
16.ურედინა - ნისაბას მწყემსი და მეჯოგე. ნახსენებია „ენმერქარი და
ენსუხგირანაში“.
17. საგბურუ - ბრძენი ქალი ურუქიდან. „ენმერქარის და
ენსუხგირანას“ გმირი. სავარაუდოა, რომ ის ინანაც შეიძლება
იყოს.
18. ნინქაში - ლუდის ქალღმერთი. იხსენიება „ლუგალბანდა უდაბურ
მთებში“.
19. ურუქი - ბიბლ. ერეხი, თანამედროვე ვარქა. ქალაქი ევფრატის
სანაპიროზე, სპარსეთის ყურიდან მეორე ქალაქი (ურის შემდეგ).
ენმერქარის, ლუგალბანდასა და გილგამეშის - შუმერული
 ეპოსების მთავარი გმირების სამკვიდრებელი. მის დაარსებას
მიაწერენ ენმერქარს, ხოლო მისი გალავნის აშენებას -
გილგამეშს. აქ ენმერქარმა შექმნა დამწერლობა, მისი მთავარი
ღვთაება იყო ინანა, სადაც მის სადიდებლად იდგა ტაძარი ეანა.
20. ენგური- აფსუ,,ენქის საცხოვრებელი
21. უტ-ნაფიშთი - იგივე ათრახისისი (ვრცელყურიანი), ზიუსუდრა.
წარღვნის გმირი, ნოეს პროტოტიპი, უბარ-თუთუს ძე. მან შეისმინა
ღმერთების სიტყვა. მოხსენიებულია გილგამეშის ეპოსის IX, X და
XIდაფებში.