‫)‪ (HPLC‬مروری بر روش کروماتوگرافی مایع با کارایی باال‬

‫مرسوم در بسیاری از علوم است‪ .‬در این مقاله ابت""دا به )‪ (Separation‬از جمله تکنیک‌های جداسازی )‪ (HPLC‬کروماتوگرافی مایع با کارایی باال‬

‫ت""اریخچه‌ای از کروم""اتوگرافی‪ ،‬اص""طالحات و روابط آن اش""اره می‌ش""ود و در ادامه به نح""وه انتخ""اب دقیق پارامتره""ای دس""تگاهی وآزمایش""گاهی به‬

‫منظور انجام یک جداسازی کارآمد اشاره می‌شود‪ .‬پارامترهایی از قبیل انتخاب نوع ستون و انتخاب فاز متحرک که به قطبیت آنالیت بستگی" دارد و یا‬

‫انتخ""اب آشکارس""از مناسب که به س""اختار و ویژگی‌ه""ای ش""یمیایی" نمونه بس""تگی" دارد؛ و در نه""ایت" به نح""وه آن""الیز کمی و کیفی کروم""اتوگرام اش""اره‬

‫‪.‬می‌شود‬

‫‪:‬مقدمه‪ ‬و تاریخچه کروماتوگرافی ‪1-‬‬

‫بوسیله یک گیاه‌ش"ناس ‪ (Chromatography)،‬بدون شک مهمترین و پرکاربردترین روش جداسازی‪ ،‬روش "کروماتوگرافی" است‪ .‬کروماتوگرافی‬

‫روسی به ن""ام تس""وت‪ ،‬در اوایل ق""رن بیس""تم (‪ )1903‬کشف شد‪ .‬او از این تکنیک" ب""رای جداس""ازی رنگ""دانه‌های مختلف گی""اهی مانند کلروفیل‌ها و‬

‫‪. ‬گزانتوفیل‌ها استفاده کرد‬

‫روش‌های کروماتوگرافی بر پایه دو مفهوم کلی دس"ته‌بندی می‌ش""وند‪ :‬در روش اول‪ ،‬جداس"ازی بر اس"اس مف"اهیم ف""یزیکی ص"ورت گرفته و ش"امل دو‬

‫‪.‬و کروماتوگرافی سطحی است )‪ (Column‬گروه کروماتوگرافی ستونی‬

‫اساس نام‌گذاری در دسته‌بندی دوم که مرسوم‌‌تر است‪ ،‬نوع فاز متحرک‪ ،‬فاز ساکن و همچنین نوع تعادل ایجاد ش""ده بین دو ف"از است‪ .‬این دس"ته ش""امل‬

‫‪.‬دو گروه کلی کروماتوگرافی مایع (فاز متحرک‪ ،‬مایع می‌باشد) و کروماتوگرافی گازی (با فاز متحرک گاز) است‬

‫مفاهیم کلیدی در کروماتوگرافی ‪2-‬‬

‫و )‪ (Stationary Phase‬درتمامی روش‌های کروم"اتوگرافی‪ ،‬جداس"ازی بر پایه تف"اوت مق""داری آن"الیت (م""اده م""ورد جداس"ازی) در دو ف"از س"اکن‬

‫)‪ (K‬انجام می‌شود‪ .‬این تفاوت مقدار‪ ،‬در نهایت منجر به تشکیل تعادلی می‌گردد که آن را با پارامتری به نام ثابت توزیع )‪ (Mobile Phase‬متحرک‬

‫‪.‬به ترتیب" نشان‌دهنده غلظت مولی آنالیت در فازمتحرک و فاز ساکن است‪ Cs ‬و‪ Cm ‬بیان می‌کنند"‪ .‬در این رابطه‬

‫نتایج تحقیقات" نشان می‌دهند که پدیده‌های فیزیکی و شیمیایی متفاوتی" بر روی سرعت جداسازی و همچنین پهنای باند دیده شده ب""رای هر آن""الیت ت""اثیر‬

‫ک""اربرد بیش""تری دارد‪ .‬در این )‪ (Plates‬دارند‪ .‬از بین تئوری‌های موجود که به توجیه و محاسبه این عوامل می‌پردازند‪ ،‬تئوری بشقابک‌های فرضی‬
‫تئوری فرض می‌شود که هرستون از یک سری الیه‌های باریک‪ ،‬افقی و کامال مجزا از هم‪ ،‬که به طور متوالی ق"رار گرفته‌ان"د‪ ،‬تش"کیل ش""ده است‪ .‬به‬

‫هر یک از این الیه‌ها‪ ،‬بشقابک گفته می‌شود‪ .‬در هر کدام از این بشقابک‌ها‪ ،‬آنالیت در تعادلی بین فاز متحرک و ساکن قرار دارد و در نهایت" با انتقال‬

‫بین بشقابک‌ها عمل جداسازی صورت می‌پذیرد‪ .‬کارایی هر ستون به تعداد بش"قابک‌های موج""ود درس"تون و یا به عب"ارت دیگ""ر‪ ،‬به تع""داد تعادل‌ه"ای‬

‫را از رابطه زیرمحاسبه می‌کنند‪ .‬در این رابطه )‪ (N‬ایجاد شده در ستون بستگی دارد‪ .‬بنابراین برای بررسی کارایی ستون‪ ،‬تعداد بشقابک‌های فرض‬

‫‪.‬طول ستون را به نمایش می‌گذارد ‪ L‬نشان‌دهنده ارتفاع هر بشقابک و ‪H‬‬

‫در این مباحث پارامترها و تعاریف مختلف دیگری به منظور محاسبه کارایی‪ ،‬شرایط آزمایشگاهی و در نهایت" اندازه‌گیری کمی آن""الیت وج""ود دارند‪.‬‬

‫‪.‬برای اطالعات بیشتر به منبع" شماره ‪ 1‬مراجعه شود‬

‫‪ ‬کروماتوگرافی مایع با کارایی باال ‪3-‬‬

‫بیشترین" رشد ‪ (High Performance Liquid Chromatography -HPLC)،‬از میان تکنیک‌های" جداسازی‪ ،‬کروماتوگرافی مایع با کارایی باال‬

‫در دنیا می‌ش""ود‪ .‬علت این رشد را می‌ت""وان به حساس""یت ‪ HPLC‬و کارایی را داشته است و سالیانه میلیون‌ها دالر صرف خرید و فروش دستگاه‌های‬

‫امکان‌پ"ذیر نیس"تند‪) ،‬کروماتوگرافی گازی( ‪ GC‬باال‪ ،‬تعیین مقدار کمی با صحت باال‪ ،‬قابلیت آنالیز نمونه‌های غیرفرار و حساس به دما که با تکنیک‬

‫‪.‬نسبت داد‬