‫ﺳﺮي ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻛﻤﻚ آﻣﻮزﺷﻲ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‬

‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ‪ 1‬و‪2‬‬

‫ﻣﺆﻟﻔﺎن‪ :‬ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻠﻠﻲ‪ ،‬دﻋﺎ ﺑﺎزﮔﻴﺮ‬

‫وﻳﺮاﺳﺘﺎر ﻋﻠﻤﻲ‪ :‬ﻟﻴﻼ ﻋﻤﺎدﭘﻮر‬

‫ﺑﻪروز رﺳﺎﻧﻲ ﺷﺪه )ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻢ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ(‬

‫‪www. Mahanportal.ir‬‬
 ‫ﻣﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻳﻢ‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ رﺷﺘﻪ ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ‪ 1‬و‪ /2‬ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻠﻠﻲ ‪ ،‬دﻋﺎ ﺑﺎزﮔﻴﺮ‪ /‬وﻳﺮاﺳﺘﺎر ﻋﻠﻤﻲ‪ :‬ﻟﻴﻼ ﻋﻤﺎدﭘﻮر‬
‫ﻣﻬﺮ ﺳﺒﺤﺎن‪1392 ،‬‬
‫‪ 323‬ص‪ :‬ﺟﺪول‪ ،‬ﻧﻤﻮدار )آﻣﺎدﮔﻲ آزﻣﻮن ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ‪1‬و‪(2‬‬
‫‪ISBN: 978-964-164-849-9‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺘﻨﻮﻳﺴﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻴﭙﺎ‪.‬‬
‫ﻓﺎرﺳﻲ ـ ﭼﺎپ دوم‬
‫‪ -3‬آزﻣﻮن دورهﻫﺎي ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ‬ ‫‪ -2‬آزﻣﻮﻧﻬﺎ و ﺗﻤﺮﻳﻨﻬﺎ )ﻋﺎﻟﻲ(‬ ‫‪ -1‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ‬
‫‪ -4‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺪارس ﻋﺎﻟﻲ ـ اﻳﺮان ـ آزﻣﻮﻧﻬﺎ‬
‫ب( دﻋﺎ ﺑﺎزﮔﻴﺮ‬ ‫اﻟﻒ( ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻠﻠﻲ‬
‫ج ـ ﻋﻨﻮان‬
‫‪378/1664‬‬ ‫‪ 9‬ر ‪ 785‬م‪LB 2353 /‬‬
‫‪ 85 /39409‬م‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬

‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ رﺷﺘﻪ ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ‪ 1‬و‪2‬‬ ‫ﻧﺎم ﻛﺘﺎب‪:‬‬

‫ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻠﻠﻲ‪ -‬دﻋﺎ ﺑﺎزﮔﻴﺮ‬ ‫ﻣﻮﻟﻔﺎن‪:‬‬

‫ﻟﻴﻼ ﻋﻤﺎدﭘﻮر‬ ‫وﻳﺮاﺳﺘﺎر ﻋﻠﻤﻲ‪:‬‬

‫ﻣﻬﺮ ﺳﺒﺤﺎن‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ‪:‬‬

‫دوم‪1392 /‬‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ و ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﺎپ‬

‫‪ 2000‬ﻧﺴﺨﻪ‬ ‫ﺗﻴﺮاژ‪:‬‬

‫‪ 240/000‬رﻳﺎل‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‪:‬‬

‫‪ISBN 978-964-164-849-9‬‬ ‫ﺷﺎﺑﻚ‪:‬‬

‫اﻧﺘﺸــﺎرات ﻣﻬﺮ ﺳﺒﺤﺎن‪ :‬ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻘـﺎﻃﻊ ﻣﻄﻬﺮي‪ ،‬روﺑﺮوي ﻗﻨﺎدي ﻫﺘﻞ ﺑﺰرگ ﺗﻬــﺮان‪،‬‬
‫ﺗﻠﻔﻦ‪88100113 -4 :‬‬ ‫ﺟﻨﺐ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﭘﻼك ‪2050‬‬

‫ﻛﻠﻴﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي اﻳﻦ اﺛﺮ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺴﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ آزاد ﻣﺎﻫﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻗﺘﺒﺎس و ﻛﭙﻲﺑﺮداري از اﻳﻦ اﺛﺮ ﺑﺪون اﺧﺬ ﻣﺠﻮز ﭘﻴﮕﺮد ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دارد‪.‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻧﺎﺷﺮ‬

‫آﻳﺎ آﻧﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺑﺎ آﻧﺎﻧﻜﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ؟ )ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ(‬

‫ﭘﺲ از ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺑﻪ درﮔﺎه ﺑﻲ ﻫﻤﺘﺎي اﺣﺪﻳﺖ و درود ﺑﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﻚ دور ﺗـﺎرﻳﺦ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺎﻓﺬ ﺻﻤﺪﻳﺖ از ﻣﻴﺎن ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ در ﭘﺴﺖﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪ ﺗﻮﺣﺶ و ﺿـﻼل و ﺑﺮﺑﺮﻳـﺖ و آﻧﮕـﺎه ﺑـﺎ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﻫﻢ اﻳﺸﺎن را راﻫﺒﺮي ﻧﻤﻮد و رﻫﺎﻧﻴﺪ از ﺑﺪوﻳﺖ و اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ ﺟﻮﻳﻴﻢ از ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ ﺟﺎوداﻧﻪ و ﺑﻲﻧﻘـﺺ ﺗـﺎ‬
‫اﺑﺪﻳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ در دﺳﺖ دارﻳﺪ آﺧﺮﻳﻦ وﻳﺮاﻳﺶ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺘﺐ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ آزاد ﻣﺎﻫﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﺧﻼﺻﻪ درس‬
‫و ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ و ﻛﻠﻴﺪي و ﺗﻨﻮع ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ وﻳﺮاﻳﺶ ﺿﻤﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ آﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺳﺮﻓﺼﻞﻫﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺟﻬﺖ آزﻣﻮنﻫﺎي ارﺷﺪ ﺗﻼش ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣﻌﺘﺒـﺮ و ﻣـﻮرد ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬
‫ﻃﺮاﺣﺎن ارﺷﺪ ﺑﺎ ذﻛﺮ ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺼﻮرت ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﺑﺎ ﻛﻠﻴﺪ و در ﺻـﻮرت ﻟـﺰوم ﺗﺸـﺮﻳﺢ ﻛﺎﻣـﻞ اراﺋـﻪ ﮔـﺮدد ﺗـﺎ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﮔﺮاﻣﻲ را از ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ در آزﻣﻮنﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻣﺎﻫﺎن ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري ﮔﺴﺘﺮده و در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﺑﺮﮔـﺰار ﻣـﻲﮔـﺮدد ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﻣﺤﻚ ﺟﺪي ﺑﺮاي ﻋﺰﻳﺰان داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺧﻮد را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﺮور ﻣﺠﺪد ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﻛﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ از ﭘﻮرﺗﺎل ﻣﺎﻫﺎن ﺑﻪ آدرس ‪ www.mahanportal.ir‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ را درﻳﺎﻓﺖ دارﻳﺪ‪.‬‬
‫و ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﻟﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺎ ﺳﺆاﻻت آزﻣﻮنﻫﺎي ارﺷﺪ‪ -‬ﻛﻪ از ﺷﺎﺧﺼـﻪﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ ارزﻳـﺎﺑﻲ‬
‫ﻛﻴﻔﻲ اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﻣﺎ را در ﻣﺤﻀﺮ ﺷﻤﺎ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺑﺮ ﺧﻮد واﺟﺐ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺰرﮔﻮار و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ارﺟﻤﻨﺪ از ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸـﻮر و ﺣﺘـﻲ ﺧـﺎرج از ﻛﺸـﻮر و ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻫﻤﻜﺎران ﮔﺮاﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮات ﺳﺎزﻧﺪه ﺧﻮد ﻣﺎ را در ﭘﺮﺑﺎرﺗﺮ ﻛﺮدن وﻳﺮاﻳﺶ ﺟﺪﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻳﺎري ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﻧﻤﻮده‬
‫و ﺑﻪ ﭘﺎس ﺗﻼشﻫﺎي ﺑﻲ ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﺑﻪ ﻣﺤﻀﺮﺷﺎن ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﺴﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ آزاد ﻣﺎﻫﺎن‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ آﻣﻮزش‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﻓﺼﻞ اول ـ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﻠﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ ‪9 ---------------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ اول ‪14 -------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ اول‪15 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ اول ‪19 -----------------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم ـ ﭘﮋوﻫﺶ در رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ ‪21 ----------------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ دوم ‪29 -------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ دوم ‪30 -----------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ دوم ‪33 --------------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي رﺷﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﭘﻴﺎژه‪ ،‬وﻳﮕﻮﺳﺘﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮوﻧﺮ و ﻧﻈﺮﻳﻪ رﺷﺪ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﻠﺒﺮگ ‪35 ------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪47 ------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪48 -----------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪52 -------------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ـ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﻳﺎدﮔﻴﺮي )ﭘﺎوﻟﻒ‪ ،‬ﺛﺮﻧﺪاﻳﻚ‪ ،‬اﺳﻜﻴﻨﺮ‪ ،‬ﮔﺎﺗﺮي‪ ،‬ﻫﺎل( ‪55 -------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪66 -----------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪67 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪72 ------------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ـ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي )ﮔﺸﺘﺎﻟﺖ‪ ،‬آزوﺑﻞ‪ ،‬ﺑﻨﺪورا( ‪75 -------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪84 ------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪85 ----------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪90 ------------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ـ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺧﺒﺮﭘﺮدازي‪ :‬ﻧﻈﺎم ﻳﺎد‪93 ---------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪100 ------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪101 ----------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪105 ------------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺳﺎزﻧﺪه زﻧﺪهﮔﺮاﻳﻲ ‪107 -----------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ ‪113 ------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ ‪114 ----------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪116 -------------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ ـ اﻧﮕﻴﺰش و ﻫﻴﺠﺎن ‪117 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ ‪124 -----------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ ‪125 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ ‪129 ------------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ ـ ﻃﺮاﺣﻲ آﻣﻮزﺷﻲ و اﻫﺪاف آﻣﻮزش ‪131 ---------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ ‪139 -----------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ ‪144 --------------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ ـ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ورودي ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻓﺮدي در ﻳﺎدﮔﻴﺮي ‪147 ------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ دﻫﻢ ‪161 ------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ دﻫﻢ ‪162 -----------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ دﻫﻢ ‪167 -------------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻳﺎزدﻫﻢ ـ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻫﺪفﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ‪169 ---------------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﻳﺎزدﻫﻢ ‪177 ----------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻳﺎزدﻫﻢ ‪179 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻳﺎزدﻫﻢ ‪184 -----------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوازدﻫﻢ ـ آﻣﻮزش ﻣﻌﻠﻢ ﻣﺤﻮر‪ :‬آﻣﻮزش ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ و آﻣﻮزش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ‪187 -------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ دوازدﻫﻢ ‪199 ---------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ دوازدﻫﻢ ‪201 --------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ دوازدﻫﻢ ‪206 ----------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ -‬آﻣﻮزش ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه ﻣﺤﻮر‪ :‬آﻣﻮزش ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ‪209 -------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﺳﻴﺰدﻫﻢ ‪214 ---------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﺳﻴﺰدﻫﻢ ‪215 --------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﺳﻴﺰدﻫﻢ ‪216 ----------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎردﻫﻢ ـ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﻛﻤﻚ روشﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر ‪217 ------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪227 ---------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎردﻫﻢ ‪228 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎردﻫﻢ ‪233 ---------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ـ ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮمﺳﺎزي و ﻗﺎﻋﺪه آﻣﻮزي ‪235 -----------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ‪241 ----------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ‪242 --------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‪244 -----------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ـ ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ و ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺘﻘﺎدي ‪245 ----------------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ‪251 ---------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ‪252 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ‪253 ----------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺪﻫﻢ ـ ﻫﻮش و آﻓﺮﻳﻨﻨﺪﮔﻲ‪255 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺪﻫﻢ ‪263 ----------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺪﻫﻢ‪264 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺪﻫﻢ ‪265 -----------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﺠﺪﻫﻢ ـ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﻠﻲ ارزﺷﻴﺎﺑﻲ‪267 ----------------------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﻫﺠﺪﻫﻢ ‪275 ----------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻫﺠﺪﻫﻢ ‪276 --------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻫﺠﺪﻫﻢ ‪278 ----------------------------------------------------‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻧﻮزدﻫﻢ ـ ﺗﻬﻴﻪ و ارزﺷﻴﺎﺑﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ‪279 ----------------------------------------------------‬‬
‫ﻧﻜﺎت ﻓﺼﻞ ﻧﻮزدﻫﻢ ‪285 ----------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻧﻮزدﻫﻢ‪286 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻓﺼﻞ ﻧﻮزدﻫﻢ ‪287 -----------------------------------------------------‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﻛﻨﻜﻮر‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪291 ------------------------------------------------------- 85‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪294 ----------------------------------------------- 85‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪295 ------------------------------------------------------- 86‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪298 ----------------------------------------------- 86‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪299 ------------------------------------------------------- 87‬‬
‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ‪301 ------------------------------------------------------- 87‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪302 ------------------------------------------------------- 88‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪304 ------------------------------------------------88‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪305 ------------------------------------------------------- 89‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪307 ------------------------------------------------89‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪308 ------------------------------------------------------- 90‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪310 ------------------------------------------------90‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪311 ------------------------------------------------------- 91‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪313 ------------------------------------------------91‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪319 ------------------------------------------------------- 92‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺳﺮاﺳﺮي ‪321 ------------------------------------------------92‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺄﺧﺬ‪323 ---------------------------------------------------------------------------------------‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﻠﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ‬

‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ اﺻﻠﻲ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﺮورش‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﭘﺮورش و ﻛﺎرآﻣﻮزي‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ آﻣﻮزش و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آن ﺑﺎ ﺗﺪرﻳﺲ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﺎدﮔﻴﺮي‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﻣﻮزش ﺑﺎ ﻳﺎدﮔﻴﺮي‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﻣﻮﺿﻮع رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ‬

 ‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﻠﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ‬

‫ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ ﺟﺰوه رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ از ﻧﺎم آن ﭘﻴﺪا اﺳﺖ‪ ،‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻪ از دو ﻧﻈـﺎم ﻣﺴـﺘﻘﻞ ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ و ﭘﺮورش )آﻣﻮزش و ﭘﺮورش( اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -1-1‬ﺗﻌﺮﻳﻒ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻲ و ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ از داﻧﺶﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻌﺮﻓﺖﻫﺎي ﺑﺸﺮي اﺳﺖ‪ .‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻋﻠـﻢ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي رﻓﺘﺎر و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ذﻫﻨﻲ زﻳﺮﺑﻨﺎي رﻓﺘﺎر ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ را ﺷﺎﺧﻪاي از ﻋﻠـﻮم ﺗﺠﺮﺑـﻲ ﺑـﺪاﻧﻴﻢ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺗﺠﺮﺑﻲ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻤﻲ راهﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﺗﻮﺿﻴﺢ رﻓﺘﺎر آدﻣﻲ وﺟـﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﺷﻌﺮا‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻓﻼﺳﻔﻪ و ﺣﺘﻲ ﻣﺮدم ﻋﺎدي ﻧﻴﺰ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲﻫﺎي ﺧﺎص ﺧﻮدﺷﺎن را دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻳﻦ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲﻫـﺎ را از‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و از رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺠﺰا ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎر ﻳﺎ ﻣﻼك ﺣﻘﻴﺖ در آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻳﮋﮔﻲ ﻣﻬﻢ ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي آن از راه ﻣﺸﺎﻫﺪة ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨـﺪ؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣـﻼك ﻳـﺎ ﻣﻌﻴـﺎر ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻳـﺎ‬
‫درﺳﺘﻲ داﻧﺶ ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ ،‬اﻧﻄﺒﺎق داﺷﺘﻦ آن ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺗﺠﺮﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﻪ دو ﺷﻜﻞ ﻋﻤﺪة ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻃﺒﻴﻌـﻲ‬
‫و ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻃﺒﻴﻌﻲ دﻗﺖ ﻛﺮدن در اﻣﻮر ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺪون دﺧﻞ و ﺗﺼﺮف در آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ اﺧﺘﺮﺷﻨﺎﺳﺎن و ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖﻫﺎي رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳـﺎن‪ ،‬اﻗﺘﺼـﺎدداﻧﺎن و‪ ...‬را ﻣﺸـﺎﻫﺪه‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﺑﻪ آن ﻧﻮع ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪ اﺑﺘﺪا در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ‬
‫ﺑﻪ اﺻﻄﻼح آﻧﻬﺎ را دﺳﺘﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ و آن ﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻚ‪ ،‬ﺷـﻴﻤﻲ و زﻳﺴـﺖﺷﻨﺎﺳـﻲ‬
‫ﻋﻠﻮﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي آﻧﻬﺎ از راه آزﻣﺎﻳﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﻋﻠﻮم آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻧﺎم دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎم دﻳﮕﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﺷﺪه آزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2-1‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﺮورش )‪:(Education‬‬
‫ﭘﺮورش ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ي ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﺴﺘﻤﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺪف آن ﻫﺪاﻳﺖ رﺷﺪ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و رواﻧﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠّﻲ ﻫﺪاﻳﺖ رﺷﺪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﺔ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﺮورش ﻳﺎﺑﻨﺪﮔﺎن در ﺟﻬﺖ ﻛﺴﺐ و درك ﻣﻌﺎرف ﺑﺸﺮي و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎي ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻴﺰ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺷﻜﻮﻓﺎ‬
‫ﺷﺪن اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي آﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3-1‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺎرآﻣﻮزي )‪:(Training‬‬
‫ﻛﺎرآﻣﻮزي ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﮕﺮش‪ ،‬داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت و اﻟﮕﻮﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻳﻚ ﻓﺮد ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻳـﻚ ﺗﻜﻠﻴـﻒ‬
‫ﻳﺎ ﺷﻐﻞ ﻣﻌﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -4-1‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﭘﺮورش و ﻛﺎرآﻣﻮزي‪:‬‬
‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺮورش و ﻛﺎرآﻣﻮزي از ﻫﻢ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﺤﻮ زﻳﺮ ﺑﺮﺷﻤﺮد‪:‬‬
‫‪1‬ـ ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖﻫﺎي ﭘﺮورﺷﻲ ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻊاﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ را در ﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرآﻣﻮزي ﺑـﻪ ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻣﺤـﺪودي‬
‫اﺧﺘﺼﺎص دارد‪.‬‬
‫‪2‬ـ ﻫﺪفﻫﺎي ﭘﺮورش ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻠّﻲ و ﺟﺎﻣﻊاﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺪفﻫﺎي ﻛﺎرآﻣﻮزي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺤﺪود و ﻣﺸﺨّﺺاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪3‬ـ دورهﻫﺎي ﭘﺮورش ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دورهﻫﺎي ﻛﺎرآﻣﻮزي ﻛﻮﺗﺎه و ﻣﻘﻄﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪4‬ـ ﭘﺮورش ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻬﺎدﻫﺎي رﺳﻤﻲ و دوﻟﺘﻲ ﻣﺜﻞ ﻣﺪارس و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ دورهﻫـﺎي ﻛـﺎرآﻣﻮزي را ﻋﻤﻮﻣـﺎً‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ و ﮔﺎه دوﻟﺘﻲ اداره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪5‬ـ در ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﭘﺮورﺷﻲ‪ ،‬ﭘﺮورش ﻳﺎﺑﻨﺪﮔﺎن آزاد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﭘﺮورﺷﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻋﻼﻗـﻪﻫـﺎ و‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ دﻟﺨﻮاه را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در دورهﻫﺎي ﻛﺎرآﻣﻮزي‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻇـﻒاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ رﻏـﻢ ﻋﻼﻗـﻪﻫـﺎ و‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻮي ﻫﺪفﻫﺎي واﺣﺪي ﻛﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ دورة ﻛﺎرآﻣﻮزي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -5-1‬ﺗﻌﺮﻳﻒ آﻣﻮزش‪:Instruction‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از آﻣﻮزش‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﭘﺮورش و ﻛﺎرآﻣﻮزي ﻗﺮار دارد‪ .‬آﻣﻮزش اﺑﺰار ﭘﺮورش و ﻛﺎرآﻣﻮزي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاون و اﺗﻜﻴﻨﺲ‬
‫آﻣﻮزش را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ«‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ‪ ،‬آﻣـﻮزش ﺑـﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖﻫﺎﻳﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﺳﺎن ﻛﺮدن ﻳﺎدﮔﻴﺮي از ﺳﻮي آﻣﻮزﮔﺎر ﻳﺎ ﻣﻌﻠّﻢ ﻃﺮح رﻳﺰي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﺪف آﻣﻮزش آﺳﺎن‬
‫ﻛﺮدن ﻳﺎدﮔﻴﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ دروﻧﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه اﺳﺖ و آﻣـﻮزش ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﺟﻨﺒـﻪ ﺑﻴﺮوﻧـﻲ دارد‪ .‬در آﻣـﻮزش‬
‫ﻛﻼﺳﻲ ﻛﻨﺶ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ ﻣﻌﻠﻢ و ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -6-1‬آﻣﻮزش در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺪرﻳﺲ‪ :‬آﻣﻮزش ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻛﻼﺳـﻲ ﻣﻌﻠـﻢ ﻛـﻪ در ﺣﻀـﻮر ﺷـﺎﮔﺮدان اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﻴﺶ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﻼس ﻳﻌﻨﻲ ﻃﺮاﺣﻲ آﻣﻮزش و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ارزﺷﻴﺎﺑﻲ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺗﺪرﻳﺲ )‪ (teaching‬ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﻼﺳﻲ ﻣﻌﻠﻢ ﻛﻪ ﻛﻪ در ﺣﻀﻮر ﺷﺎﮔﺮدان و ﺑﻪﺻـﻮرت ﻛﻼﻣـﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اوﻻ ﺗﺪرﻳﺲ ﺑﺨﺸﻲ از آﻣﻮزش اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ آن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺗـﺪرﻳﺲ واﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ ﻣﻌﻠـﻢ اﺳـﺖ اﻣـﺎ آﻣـﻮزش‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﻣﻌﻠﻢ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫‪ -7-1‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﺎدﮔﻴﺮي )‪:(Learning‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﻫﻤﻴﺖ و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻣﻔﻬﻮم ﻳﺎدﮔﻴﺮي‪ ،‬از آن ﺗﻌﺮﻳﻒﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﻣﻌـﺮوفﺗـﺮﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺑـﺮاي‬
‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي را ﻛﻴﻤﺒﻞ )‪ (1961‬اراﺋﻪ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﺪار در رﻓﺘﺎر ﻳﺎ ﺗﻮان رﻓﺘﺎري ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﻧﻤﻲﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﻣﻮﻗﺘﻲ ﺑﺪن ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺧﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻳﺎ داروﻫﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ داد‪.‬‬
‫در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻮق‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪1‬ـ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ :‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮي ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪2‬ـ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﺪار‪ :‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻪ ﻧﺎﺷـﻲ از ﻋﻮاﻣـﻞ اﻧﮕﻴﺰﺷـﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺧﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬اﻧﻄﺒﺎﻗﻲ و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲروﻧﺪ و در ﻳﺎدﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺎ ﻗﺮار ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪3‬ـ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﺪار در ﺗﻮان رﻓﺘﺎري‪ :‬ﺗﻮان رﻓﺘﺎري ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي در ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه ﻧـﻮﻋﻲ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ اﻳﺠـﺎد ﻛﻨـﺪ؛ ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﺻﻞ در ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي اوﺳﺖ ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺗﻐﻴﻴﺮ در رﻓﺘﺎر ﻇﺎﻫﺮي او‪.‬‬
‫‪4‬ـ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﺪار در ﺗﻮان رﻓﺘﺎري ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﺠﺮﺑﻪ در اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺤﺮكﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ و دروﻧـﻲ ﺑـﺮ ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻻﻳﺖ وﻛﺎﻛﺲ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوي از ﺟﺎن دﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ :‬ﻧﻮﻋﻲ داد و ﺳﺘﺪ ﺑﻴﻦ ﻓﺮد )ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه( و آن ﭼﻪ در زﻣـﺎن ﻳـﺎدﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﺤﻴﻂ او را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﻚ ﻛﺘﺎب‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺧﻮردن ﻛﻮدك و ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن درﺑﺎره ﻳﻚ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺎﻧﻴﻪ از ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻴﻤﺒﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ اﻧﺴـﺎن اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﺷـﻮد و ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و ﻧﻤﻲﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﻧﺴﺒﺖ داد‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﺎ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ اﻃﻼع از ﻣﻴﺰان ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻓﺮد ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻳﺎ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح دﻗﻴﻖﺗﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد او ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻓﺘﺎر آﺷﻜﺎر ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻳﺎدﮔﻴﺮي اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻔﺎوت رﻓﺘﺎر ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد در آن اﺳﺖ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺷﺨﺺ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻋﻤﻞ ﻓﺮد اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ارزﺷﻴﺎﺑﻲ از ﻣﻴﺰان ﻳﺎدﮔﻴﺮي او ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﻫﻴﻠﮕﺎرد و ﺑﺎور )‪ ،(1975‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻳﺎدﮔﻴﺮي و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ »داﻧﺴﺘﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم دادن ﻳﻚ ﻛﺎر و اﻧﺠﺎم دادن آن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﮔﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎ رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﺄﺛﻴﺮاﺗﺸﺎن دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي و ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻓـﺮد از ﻋـﻮاﻣﻠﻲ ﭼـﻮن‬
‫اﻧﮕﻴﺰش و ﻫﻴﺠﺎن‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﺧﺴﺘﮕﻲ و ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان‬
‫واﻗﻌﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ از وﺳﺎﻳﻞ دﻗﻴﻖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن از ﻗﺒﻴﻞ آزﻣﻮنﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‬
‫و ﻫﻢ ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﺎن را ﺑﻪ دﻓﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ و در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫‪ -8-1‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﻣﻮزش ﺑﺎ ﻳﺎدﮔﻴﺮي‪:‬‬
‫از ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﺗﻌﺮﻳﻒﻫﺎي آﻣﻮزش و ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﻴﻢ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ دو ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻣﺴـﺘﻘﻞ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آﻣﻮزش ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻧﻔﺮ )ﻣﻌﻠّﻢ و ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه( اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﻨﻲ اﻳـﻦ ﺳـﺨﻦ‬
‫آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي و آﻣﻮزش دو ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﺎﻣﺮﺗﺒﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ اﻳﻦ دو ﺑﻪ ﻫﻢ واﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻫﺪف اﺳﺖ و آﻣﻮزش وﺳـﻴﻠﺔ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬اﻣﺎ آﻣﻮزش ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻧﻤﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫‪ -9-1‬ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﻣﻮﺿﻮع رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ‪:‬‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ ﺷﺎﺧﻪاي از ﻋﻠﻢ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف آن ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﭘﺮورﺷﻜﺎران در ﺑﺮﺧﻮرد درﺳﺖ ﺑـﺎ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﭘﺮورﺷـﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي و آﻣﻮزش ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و اﺻﻮل رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ را در ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻣﺴـﺎوي‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ آﻣﻮزﺷﻲ اﺳﺖ‪ .‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﻛـﻼس‬
‫درس و ﻣﺤﻴﻂ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و در ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﻪﻫـﺎي ﻣﺴـﺘﻘﻞ رواﻧﺸﻨﺎﺳـﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ روشﻫﺎ و ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮدش را دارد و ﻣﻮﺿﻮع آن را در درﺟـﺔ اول ﻳـﺎدﮔﻴﺮي آﻣﻮزﺷـﮕﺎﻫﻲ و آﻣـﻮزش ﺗﺸـﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫درﺑﺎرة اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺔ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داراي روشﻫﺎ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﺧﺎص ﺧﻮدش اﺳﺖ ﻳﺎ آﻧﻜﻪ‬
‫ﺻﺮﻓﺎً ﻛﺎرﺑﺮد اﺻﻮل رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ و ﻛﻼس درس اﺳﺖ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬وﻟﻔﻮﻟﻚ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺳﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻔﺎوت وﺟﻮد دارد‪ -1 :‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد داﻧﺶ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه از رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ در ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖﻫﺎي آﻣﻮزﺷـﮕﺎﻫﻲ‬
‫اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ -2 .‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ـﺖﻫـﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﻛـﻼس درس و‬
‫ﻣﺤﻴﻂ آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ -3 .‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻳﻚ ﻧﻈـﺎم ﻣﺴـﺘﻘﻞ ﺑـﺎ ﻧﻈﺮﻳـﻪﻫـﺎ‪ ،‬روشﻫـﺎي ﭘﮋوﻫﺸـﻲ‪ ،‬ﻣﺴـﺎﺋﻞ و ﻓﻨـﻮن‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻃﺮﻓﺪار را دارد‪ .‬ﻃﺮﻓﺪاران اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ دو ﻫﺪف و وﻇﻴﻔﺔ اﺻﻠﻲ‬
‫ﻗﺎﺋﻞ اﻧﺪ‪ -1 :‬درك و ﻓﻬﻢ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻳﺎدﮔﻴﺮي و آﻣﻮزش ‪ -2‬ﺗﻬﻴﻪ و ﮔﺴـﺘﺮش راهﻫـﺎي ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨﺸـﻴﺪن ﺑـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻳـﺎدﮔﻴﺮي و‬
‫آﻣﻮزش‪.‬‬
‫ﺑﻠﻴﻜﻦ و ﮔﺮي )‪ (1977‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺻﻠﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺳـﻲ ﭘﺮورﺷـﻲ را ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﻣﻌﻠّـﻢ‪،‬‬
‫ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه و ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -10-1‬ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻧﮕﺎرش ﻛﺘﺎب درﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ در زﻣﻴﻨﻪ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ در اﻳﺮان‬
 ‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ ﻳﺎ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻳﻜﻲ از درسﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ در اﻳﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺘﺎب درﺳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ درس در ﺳﻄﺢ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1317‬ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺆﻟﻒ و ﺑﺎﻧﻲ ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮاي‬
‫درس رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮورﺷﻲ در ﺳﻄﺢ داﻧﺸﮕﺎه دﻛﺘﺮ ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺘﺎد اﺳﺒﻖ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎب دﻛﺘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﻋﻠﻢ اﻟﻨﻔﺲ ﻳﺎ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ از ﻛﺘﺎب دﻛﺘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺪرﻳﺲ در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺷﺪه‪ ،‬دو ﻛﺘﺎب درﺳﻲ دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي رواﻧﺸﻨﺎﺳـﻲ ﭘﺮورﺷـﻲ ﺑـﻪ ﭼـﺎپ‬
‫رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻌﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1316‬ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﭼﺎپ ﺷﺪه و ﻛﺘﺎب دﻳﮕﺮ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺧﺎﻧﻢ ﺑـﺪراﻟﻤﻠﻮك‬
‫ﺑﺎﻣﺪاد اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1311‬ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬