‫‪ 

7‬‬ ‫)ﻣﺠﻠﻪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي اﻳﺮان(‪ ،‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان زن ﻣﻘﻴﻢ‬

‫آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺒﺰوار در ﺳﺎل ‪1386 -1387‬‬
‫)ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻲ(‬

‫‪3‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺧﻮشﻛﻨﺶ‪ ،1‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺗﻘﻲﭘﻮر‪ ،2‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﺸﻴﺮي‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان زن‬
‫ﻣﻘﻴﻢ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻃﺮح اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن و ﭘﺲ آزﻣﻮن و ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣـﺎري در اﻳـﻦ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻠﻴﻪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺳﺎﻛﻦ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﺎدر در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺒﺰوار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗـﺼﺎدﻓﻲ‬
‫‪1‬ـ ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ و اﺳﺘﺎد ﻳﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ‬
‫ﺳﺎده ﺑﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺟﺮا ﺷﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻧﻤﺮه ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪6‬‬ ‫ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺗﻬﺮان ﺗﻠﻔﻦ‪09121301151 :‬‬
‫ﻛﺴﺐ ﻛﺮدﻧﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه و ﺗﻌﺪاد ‪ 30‬ﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد در دو ﮔﺮوه ‪15‬‬ ‫‪2‬ـ ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ و اﺳﺘﺎد ﻳﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ‬
‫ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺗﻬﺮان ﺗﻠﻔﻦ‪09124264943 :‬‬
‫ﻧﻔﺮي )ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮوه ﮔﻮاه( ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪.3‬ـ داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﺸﺎوره ﺧﺎﻧﻮاده‪،‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن آﻣﺎري ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻮارﻳﺎﻧﺲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬ ‫داﻧــﺸﮕﺎه ﺷــﻬﻴﺪ ﺑﻬــﺸﺘﻲ ﺗﻬــﺮان‪ .‬ﺗﻠﻔــﻦ‪:‬‬
‫‪  09194124827‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداري ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗــﺎرﻳﺦ و ﻣﺤــﻞ ﭘــﮋوﻫﺶ‪ :‬ﺷﻬﺮﺳــﺘﺎن ﺳــﺒﺰوار‪،‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ :‬روش ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در ﻛـﺎﻫﺶ اﺿـﻄﺮاب و اﻓـﺴﺮدﮔﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒـﺖ دارد و ﺑـﺎ ﺑﺮﮔـﺰاري‬ ‫آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﺎدر‪ .‬ﺳﺎل ‪.86 - 87‬‬
‫‪Esmail_Bashiri_2006@yahoo.com‬‬
‫ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﭘﺮﺳﺘﺎران ﻣﺮاﻛﺰ ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﻣﻲﺗـﻮان از اﻳـﻦ روش ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان درﻣـﺎن‬
‫ﻛﻤﻜﻲ در ﻛﻨﺎر درﻣﺎن داروﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﺪ واژهﻫﺎ‪ :‬ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان زن ﻣﻘﻴﻢ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه‪.‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫اﻣﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴﻴﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺎﻛـﺎﻓﻲ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬
‫روﻳﻜﺮدﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮد )‪.(2‬‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﻛـﻨﺶﻫـﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻠـﺸﺎن ﻣﺤـﺪود و ﮔـﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﻨـﺪ‪» :‬ﺷـﺎﻳﺪ ﺧـﻮب‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ اﺷﺨﺎص زﻳﺎدي ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻧﺪارم ﭼـﻮن‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻞ و ﺧﺮﻓﺖ ﻣﻲآﻣﺪم« اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ‬
‫اﻓﻜﺎر آﻧﻬﺎ را وا ﻣﻲدارد ﻛﻪ از ﺗﻤﺎس ﺑﺎ دﻳﮕـﺮان ﺑﮕﺮﻳﺰﻧـﺪ و‬
‫‪2‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻓﻜﺎر ﻣﻨﻔﻲ آﻧﺎن درﺑـﺎره ﺧﻮدﺷـﺎن‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ)‪.(3‬‬
‫ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ ﻓﺮد ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ و اﻓـﺮادي ﻛـﻪ در ﻣﺤـﻴﻂ او وﺟـﻮد‬
‫دارﻧــﺪ و اﻳــﻦ ﻛﻨــﺎرهﮔﻴــﺮي ﺑﺎﻋــﺚ دوري ﻓــﺮد ﺳــﺎﻟﻤﻨﺪ از‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺪه و ﺗﺪرﻳﺠﺎً ﺗﻌﺪاد اﺷﺨﺎﺻـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ داﻧﺶ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ اﻣـﺮوزي ﺑـﻪ آن‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﺮدن دوران زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺳـﺎلﻫـﺎي اﺿـﺎﻓﻲ ﻋﻤـﺮ‬
‫اﻧﺴﺎن در ﻧﻬﺎﻳﺖ آراﻣﺶ و ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻤﻲ و رواﻧـﻲ ﺳـﭙﺮي‬
‫ﮔــﺮدد و در ﺻــﻮرﺗﻲ ﻛــﻪ ﭼﻨــﻴﻦ ﺷــﺮاﻳﻄﻲ ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﻧــﺸﻮد‪،‬‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻲﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫و ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻣﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )‪.(1‬‬
‫ﻟﻐﺖ ﭘﻴﺮ ﺷـﻨﺎس‪ 1‬ﻣـﺸﺘﻘﻲ از ﻛﻠﻤـﺎت ﻳﻮﻧـﺎﻧﻲ )ژرون(‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺮد ﭘﻴﺮ و )اﻳﺎﺗﺮﻳﺎ(‪ 3‬ﻳﺎ درﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﻐﺖ ﭘﻴﺮ ﺷﻨﺎس‬
‫اﺻﻄﻼﺣﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا ﻧﺸﺮ‪ 4‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ درﻣﺎن‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎ در ﺳﻦ ﭘﻴﺮي ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار داده اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﺧﻼل دﻫﻪ ‪ 1940‬ﻣﻴﻼدي اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﺑﺮاي ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در‬
‫ﻧﮕﺮشﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖﻫـﺎي ﻃﺒـﻲ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان در‬

‫‪  geriatric‬‬
‫‪1-‬‬ ‫‪2- geron‬‬ ‫‪3- iatria‬‬ ‫‪4- Nasher‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪  .....‬‬ ‫‪8‬‬

‫آﻣﺎرﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷـﺖ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ در ارﺗﺒﺎط ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﻋـﺪم‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ از آﻏﺎز ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺗـﺎ ﻛﻨـﻮن در ﺳﺮاﺳـﺮ‬ ‫ﺗﻌﻬﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻋﺪم ﺗﻌﻬﺪ ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ ﻓـﺮد و ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻫﻤـﺮاه‬
‫دﻧﻴﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﻪ دﻫﻪ‪ ،‬اﻣﻴﺪ زﻧﺪﮔﻲ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟـﺪ اﻓـﺰوده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮد رﻓﺘﻪ رﻓﺘـﻪ از ﻣﺪاﺧﻠـﻪ در زﻧـﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎز‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ)‪.(9‬‬ ‫ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ و اﺟﺘﻤﺎع ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺘﺮ از ﭘﻴﺶ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻣﺘﻴـﺎزات‬
‫اﺻﻼح اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدن زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺳﻨﻮات ﻋﻤـﺮ ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬ ‫را ﺑﻪ او ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲدارد)‪.(4‬‬
‫ﺳﻨﻮات ﻋﻤﺮ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ در ﻃـﻲ دﻫـﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻣـﺴﻴﺮ ﻣﺘﻐﻴـﺮ‬ ‫اﻓﺮاد ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺑﻪ ﺑـﺎﻻ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺗـﺪرﻳﺠﻲ ﺷﺨـﺼﻴﺘﻲ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﻧﺎﺗﻮان را ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺟـﺎي‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﭘﻴـﺮي ﻣـﻲﮔﺬارﻧـﺪ‪ ،‬اﻧﮕـﺎر ﻛـﻪ اﺣـﺴﺎس‬
‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﻣﺪل ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺑﻴﻬﻮدﮔﻲ و ﻋﺪم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ از ﺿﺮورﻳﺎت ﭘﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻦ ﮔﺬاﺷـﺘﻦ‬
‫ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺪل ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﺸﺮ دوﺳـﺘﺎﻧﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺖ‪ ،‬در دوران‬
‫ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر اﺳﺖ )‪.(10‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي‪ ،‬دﺳﺘﺨﻮش دﮔﺮﮔﻮﻧﻲﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻫﺎﻣﺒﻠﻴﻦ و اﺳﻜﺎت ﻧﺸﺎن دادﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻠﻴــﺸﻪ ﻣﺘــﺪاوﻟﻲ وﺟــﻮد دارد ﻛــﻪ زﻧــﺪﮔﻲ ﺳــﺎﻟﻤﻨﺪان در‬
‫ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در ﻛﺎﻫﺶ اﺿـﻄﺮاب و اﻓـﺴﺮدﮔﻲ‬ ‫آﺳﺎﻳــﺸﮕﺎه ﺑــﺎ ﻧﺎاﻣﻴــﺪي و ﻓﻘــﺪان ﻣﻌﻨــﻲ در زﻧــﺪﮔﻲ ﻫﻤــﺮاه‬
‫اﺛﺮ ﺑﺨﺶﺗﺮ از درﻣﺎن داروﻳﻲ اﺳﺖ )‪12‬و‪.(11‬‬ ‫اﺳﺖ)‪.(5‬‬
‫در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﻳـﺎ ﻣـﺸﺎوره‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺎدي روش ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑـﻚ را‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان‬ ‫در ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان اﻓﺴﺮدﮔﻲ و اﺿﻄﺮاب ﻣﺆﺛﺮ ﻳﺎﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ .‬اﻛﺜـﺮ‬
‫زن ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ در‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان دﭼﺎر اﺧﺘﻼﻻﺗﻲ ﻣﻲﮔـﺮدد و ﻓـﺮد ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ دارو درﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻮده و اﺛـﺮات ﺟـﺎﻧﺒﻲ ﻛﻤﺘـﺮي‬
‫ﻟﺤﺎظ دﭼﺎر ﺧﻼء ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺧـﺎﻃﺮ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دارو درﻣﺎﻧﻲ دارد و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﺎ آن ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺘـﺮ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺳﻌﻲ ﻣﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ روش ﻣﺸﺎوره‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد)‪.(6‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﺿـﻄﺮاب و اﻓـﺴﺮدﮔﻲ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي‪ ،‬ﻳﻚ اﻣﺮ ﻧﺴﺒﻲ اﺳﺖ و ﻳـﻚ ﻓـﺮد ﺻـﺪ ﺳـﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ را ﻛﺎﻫﺶ داد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻓـﺮد ‪ 65‬ﺳـﺎﻟﻪ ﺳـﺮﺣﺎلﺗـﺮ و‬
‫ﺷﺎدابﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان از ﺟﺎﻣﻌـﻪاي ﺑـﻪ‬
‫روش ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﺔ دﻳﮕﺮ ﺗﻔﺎوت دارد اﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﻧﻈﻴﺮ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻄﺮ ﻣﺮگ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳـﻦ و وﺟـﻮد ﺑﻴﻤـﺎري ﻫـﺎي‬
‫ﻃﺮح اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﺶ آزﻣـﻮن و‬
‫ﻣﺰﻣﻦ ﻫﻤﻮاره در ﻫﻤﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ )‪.(7‬‬
‫ﭘﺲ آزﻣﻮن ﺑـﺎ ﮔـﺮوه ﻛﻨﺘـﺮل ﺑـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻃـﺮح از دو ﮔـﺮوه‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻄﺮح‬
‫آزﻣﻮدﻧﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮدﻛﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺎ ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﮔـﺮوهﻫـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺷــﺪ‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ ﺗﻮﺿــﻴﺤﻲ ﻛﺎﻣــﻞ از ﻳــﻚ دوره ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ درﻣــﺎن‬
‫روش ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻲ از آزﻣﻮدﻧﻲﻫـﺎ را در ﮔـﺮوه‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ ‪ 12‬ﺟﻠﺴﻪاي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺪف آن ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼـﺎﻟﺶ‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ و ﻧﻴﻤﻲ دﻳﮕﺮ را در ﮔـﺮوه ﻛﻨﺘـﺮل ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛـﺮد‪.‬‬
‫ﻛــﺸﻴﺪن و ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺷــﻨﺎﺧﺖﻫــﺎي ﻣﻨﻔــﻲ اﻓــﺮادي ﺑــﻮد ﻛــﻪ از‬
‫ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ ﻣـﺴﺘﻘﻞ )ﻣـﺸﺎوره ﮔﺮوﻫـﻲ‬
‫اﺧﺘﻼﻻت ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ( ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﮔـﺮوه دﻳﮕـﺮ در ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺻـﻠﻲ ﻃـﻲ ﻣـﺸﺎوره ﮔﺮوﻫـﻲ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ واﻗﻊ ﻧـﺸﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫﻤﻴـﺸﮕﻲ و ﻗﺒﻠـﻲ‬
‫ﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ اﺗﻔــﺎق ﻣــﻲاﻓﺘــﺪ‪ .‬ﻧﺨــﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴــﺮ در ﺳــﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي‬
‫ﺧﻮد را دﻧﺒﺎل ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از اﻋﻤـﺎل ﻣﺘﻐﻴﻴـﺮ ﻣـﺴﺘﻘﻞ در ﮔـﺮوه‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﭘﺎﻳﺪارﺗﺮ؛ دوم‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻔﻜﺮي ﻛﻪ در آﻏـﺎز‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﻲ از ﻫﺮ ﮔﺮوه ﭘﺲ آزﻣﻮن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﺳﺦ‬
‫آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﺧﻮد ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ و ﺳﻮم‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ از اﻓﻜـﺎر ﺧـﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﺿـﻴﻪﻫـﺎي ﭘـﮋوﻫﺶ از ﻣـﺪل ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻛﻮارﻳـﺎﻧﺲ ﻳـﻚ‬
‫آﻳﻨﺪ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﻔﻜـﺮ ﻫﺪﻓﻤﻨـﺪ؛ ﻳﻌﻨـﻲ اﻓﻜـﺎري ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮي )‪ (ANCOVA‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ در ﭘـﮋوﻫﺶ‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ ﻋﻴﻨﻲ ﺳﺎزﮔﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ)‪.(8‬‬
‫‪ 1- Hamblin‬‬ ‫‪2- Scott‬‬
‫‪ 9‬‬ ‫)ﻣﺠﻠﻪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي اﻳﺮان(‪ ،‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﺎﻻ در ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ داﺷﺘﻨﺪ و ﻃﻲ ﻳﻚ‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ‪ (1‬ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ‪ (2‬در‬
‫ﻣﺎه ﻗﺒﻞ از آن دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎري ﻳﺎ ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﺟﺴﻤﻲ‬ ‫ﺻﺪد ﻛﻨﺘﺮل اﺛﺮ ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن ﺑﺮ ﻧﻤﺮهﻫﺎي ﭘﺲ آزﻣﻮن ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻳﺎ رواﻧﻲ ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه و ﺗﻌﺪاد ‪ 30‬ﻧﻔﺮ از آنﻫﺎ‬ ‫دﻳﺎﮔﺮام اﻳﻦ ﻃﺮح ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪه و در ﮔـﺮوه ﻫـﺎي ﻛﻨﺘـﺮل و‬ ‫‪RG e: T1 × T2‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ)‪ 15‬ﻧﻔﺮي( ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗـﺼﺎدﻓﻲ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪DG c: T1 …. T2‬‬
‫دادهﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي آﻣﺎر‬
‫ﺳﭙﺲ اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ در ﺟﻠـﺴﺎت‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪ ،‬اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻣﻮرد‬
‫ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ)‪12‬ﺟﻠﺴﻪ( ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﻣـﺪت ‪ 45‬دﻗﻴﻘـﻪ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و در اداﻣﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫ﺑﻮد ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻮارﻳﺎﻧﺲ و در ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨـﺎداري ‪ α = 0/05‬ﻣـﻮرد ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫اﺑﺰار ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋـﺎت‪ :‬ﺷـﺎﻣﻞ ﭘﺮﺳـﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳـﻼﻣﺖ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ 28‬ﺳﻮاﻟﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﻠـﺪﺑﺮگ و ﻫﻴﻠﻴـﺮ‪ 1‬اراﻳـﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌــﻪ و روش ﻧﻤﻮﻧــﻪﮔﻴــﺮي ﻛﻠﻴــﻪ ﺳــﺎﻟﻤﻨﺪان ﺳــﺎﻛﻦ‬
‫ﺷﺪه و داراي ‪ 4‬ﻣﻘﻴﺎس ﻓﺮﻋﻲ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻣﻘﻴﺎس ‪ 7‬ﭘﺮﺳـﺶ‬
‫آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﺎدر در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺒﺰوار ﺑﻮد‪.‬‬
‫دارد‪ .‬ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬اﻟـﻒ( ﻣﻘﻴـﺎس ﻋﻼﺋـﻢ‬
‫روش ﻧﻤﻮﻧــﻪﮔﻴــﺮي در اﻳــﻦ ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﺗــﺼﺎدﻓﻲ ﺳــﺎده از‬
‫ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ب( ﻣﻘﻴﺎس ﻋﻼﺋﻢ اﺿﻄﺮاﺑﻲ و اﺧﺘﻼل ﺧـﻮاب ج(‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪول اﻋـﺪاد‬
‫ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺎرﻛﺮد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ د( ﻣﻘﻴﺎس ﻋﻼﺋﻢ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪.‬‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ 30‬ﻧﻔﺮ‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻛﻪ از ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰار ﻏﺮﺑﺎل ﮔﺮي‬
‫از ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان زن ﻣﻘﻴﻢ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﺟـﺴﻤﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮمﻫﺎي ‪ 28 ،30 ،60‬و ‪ 12‬ﻣﺎدهاي ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫و رواﻧﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ و ﻧﻤـﺮه ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ‪ 6‬در ﻋﺎﻣـﻞﻫـﺎي‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﭘـﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿـﺮ ﻓـﺮم ‪ 28‬ﻣـﺎدهاي ﺳـﻼﻣﺖ‬
‫اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺴﺐ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد ﮔـﺴﺘﺮدهاي دارد‪ ،‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓـﺮاد در دو ﮔـﺮوه آزﻣﺎﻳـﺸﻲ و ﻛﻨﺘـﺮل ‪15‬‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از ‪ 28‬ﻋﺒﺎرت ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮارد ‪ 1‬اﻟﻲ ‪ 7‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻔﺮي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﻴــﺎس ﻋﻼﺋــﻢ ﺟــﺴﻤﺎﻧﻲ اﺳــﺖ‪ .‬ﻣــﻮارد ‪ 8‬اﻟــﻲ ‪ 14‬ﻋﻼﺋــﻢ‬
‫اﺿﻄﺮاﺑﻲ و اﺧﺘﻼل ﺧﻮاب را ﺑﺮرﺳـﻲ و ﻣـﻮارد ‪ 15‬اﻟـﻲ ‪21‬‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻖ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻼﺋﻢ ﻛـﺎرﻛﺮد اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ اﺳـﺖ و ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎ‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ :‬ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﻣــﻮارد ‪ 22‬اﻟــﻲ ‪ 28‬ﻋﻼﺋــﻢ اﻓــﺴﺮدﮔﻲ را ﻣــﻲﺳــﻨﺠﺪ‪ .‬ﺑــﺮاي‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ‪ :‬ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻧﻤﺮات ﺑﻪ اﺻﻼً ﻧﻤﺮه ﺻـﻔﺮ‪ ،‬در ﺣـﺪ ﻣﻌﻤـﻮل‪،1 ،‬‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل‪ :‬ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﺳﻦ‪ ،‬ﻋﺪم اﺧﺘﻼﻻت روان ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل‪ 2 ،‬و ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻤـﺮه ‪3‬‬ ‫و ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺷﺪﻳﺪ‬
‫ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻫـﺮ ﻣﻘﻴـﺎس از ﻧﻤـﺮه ‪ 6‬و در ﻣﺠﻤـﻮع از‬
‫ﻧﻤﺮه ‪ 22‬ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺮﺿﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﻮه اﺟﺮا‬
‫اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺒﺰوار‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان ﻣـﺎدر‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻛﻪ داراي ‪ 150‬زن ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﺑـﻮد اﺟـﺮا ﺷـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ‬
‫دادهﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي آﻣﺎر‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻛـﻪ ﻓﺎﻗـﺪ اﺧـﺘﻼﻻت روان ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ)ﻓﺮاﻣﻮﺷـﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪ ،‬اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻣﻮرد‬ ‫دﻣﺎﻧﺲ‪ ،‬آﻟﺰاﻳﻤﺮ( ﺑﻮده و ﺗﺤﺖ درﻣﺎن داروﻫﺎي روان ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در اداﻣﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣـﻮن ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻧﺒﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ از ﻟﺤـﺎظ ﺟــﺴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺷــﺮﻛﺖ در‬
‫ﻛﻮارﻳﺎﻧﺲ و در ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨـﺎداري ‪ α = 0/05‬ﻣـﻮرد ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬ ‫ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ را داﺷـﺘﻪ‪ ،‬و ﺳـﻦ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎﻻي ‪60‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ رواﻧﺸﻨﺎس ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﻮرد ‪ 150‬زن ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﻛـﻪ در »ﺧﺎﻧـﻪ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان‬ ‫اﻓﺮاد آزﻣﻮن ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺟﺮا ﺷﺪ و آنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻤـﺮه ‪6‬‬

‫‪ 1- Goldberg and Hillier‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪  .....‬‬ ‫‪10‬‬

‫در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و‬ ‫ﻣﺎدر ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺒﺰوار« ﺳﺎﻛﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ در ﺟـﺪول‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻨﻲ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان ﻣـﻮرد ﭘـﮋوﻫﺶ ‪ 67‬ﺳـﺎل ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان از ﺳـﻄﺢ ﺑـﺎﻻﻳﻲ از‬ ‫ﻛﻤﺘــﺮﻳﻦ ﻣــﻮرد ‪ 58‬ﺳــﺎل و ﺑﻴــﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣــﻮرد ‪ 82‬ﺳــﺎل ﺳــﻦ‬
‫اﻓــﺴﺮدﮔﻲ )ﮔــﺮوه آزﻣــﺎﻳﺶ ‪ 11/80‬و ﮔــﺮوه ﻛﻨﺘــﺮل ‪ (12‬و‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ‪ 68‬ﻣﻮرد ﻓﺎﻗﺪ اﺧﺘﻼﻻت روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫اﺿﻄﺮاب )ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ ‪ 10/53‬و ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل ‪ (10/93‬رﻧﺞ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻟﺤﺎظ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺷـﺮﻛﺖ در ﺟﻠـﺴﺎت را‬
‫ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي ﺗﺼﺎدﻓﻲ و آزﻣﻮن ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ در‬
‫ﻣﻮرد اﻳﻦ اﻓﺮاد اﺟﺮا ﺷﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان زن‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺳـﻮاد‬
‫• ﺟﺪول زﻳﺮ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻧﻤﺮات‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﻤﺮات ﻋﺎﻣﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن و ﭘﺲ آزﻣﻮن ﮔـﺮوه‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ و ﻛﻨﺘﺮل را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :1‬آﻣﺎرهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎ‬
‫اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎ‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ‬
‫‪2/08‬‬ ‫‪11/80‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬
‫‪1/19‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن‬
‫‪1/22‬‬ ‫‪6/06‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬
‫ﭘﺲ‬
‫‪1/53‬‬ ‫‪10/06‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل‬
‫آزﻣﻮن‬
‫‪1/18‬‬ ‫‪10/53‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‬
‫‪1/27‬‬ ‫‪10/93‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن‬
‫‪2/06‬‬ ‫‪2/86‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ‬ ‫اﺿﻄﺮاب‬
‫‪2/09‬‬ ‫‪10/60‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫ﭘﺲ آزﻣﻮن‬

‫‪11.8‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪10.06‬‬
‫‪12‬‬
‫‪10‬‬
‫‪6.06‬‬
‫‪8‬‬
‫‪6‬‬ ‫ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن)اﻓﺴﺮدﮔﻲ(‬
‫‪4‬‬
‫ﭘﺲ آزﻣﻮن)اﻓﺴﺮدﮔﻲ(‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ‬ ‫ﻛﺮوه ﻛﻨﺘﺮل‬

‫• ﻧﻤﻮدار ‪ :1‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن و ﭘﺲ آزﻣﻮن در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻧﻤﻮدار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﭘﺲ آزﻣﻮن ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ)‪ ،(6/06‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن ﮔـﺮوه‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ)‪ ،(11/8‬ﻛﺎﻫﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻧﻤﻮدار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﭘﺲ آزﻣﻮن ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل)‪ ،(10/06‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن ﮔـﺮوه‬
‫ﻛﻨﺘﺮل)‪ ،(12‬ﻛﺎﻫﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪  11‬‬ ‫)ﻣﺠﻠﻪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي اﻳﺮان(‪ ،‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬

‫‪10.53‬‬ ‫‪10.93‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪10.6‬‬
‫‪10‬‬
‫‪8‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪2.86‬‬ ‫ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن)اﺿﻄﺮاب(‬
‫‪4‬‬
‫ﭘﺲ آزﻣﻮن)اﺿﻄﺮاب(‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ‬ ‫ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل‬

‫• ﻧﻤﻮدار ‪ :2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﺿﻄﺮاب در ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن و ﭘﺲ آزﻣﻮن در ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮرﻛﻪ در ﻧﻤﻮدار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﺿﻄﺮاب در ﭘﺲ آزﻣﻮن ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ)‪ ،(2/86‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘـﻴﺶ آزﻣـﻮن ﮔـﺮوه‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ )‪ ،(10/53‬ﻛﺎﻫﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻧﻤﻮدار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﺿﻄﺮاب در ﭘﺲ آزﻣﻮن ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل)‪ ،(10/60‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ آزﻣـﻮن ﮔـﺮوه‬
‫ﻛﻨﺘﺮل )‪ ،(10/93‬ﻛﺎﻫﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﻲ‬

‫ﻓﺮﺿﻴﻪ اول‪ :‬ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان زن ﻣﻘﻴﻢ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﺄﺛﻴﺮ دارد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻲ ﻛﻮارﻳﺎﻧﺲ ﭘﺲ آزﻣﻮن‬

‫ﺳﻄﺢ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي‬

‫اﺗﺎ‬ ‫‪F‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎ داري‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫آزادي‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫آﻣﺎري‬

‫‪0/818‬‬ ‫‪0/00‬‬ ‫‪9/315‬‬ ‫‪11/367‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪11/367‬‬ ‫ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن‬

‫‪0/213‬‬ ‫‪0/013‬‬ ‫‪7/046‬‬ ‫‪8/598‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8/598‬‬ ‫ﮔﺮوه‬
‫‪1/220‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪31/729‬‬ ‫ﺧﻄﺎ‬
‫‪29‬‬ ‫‪173/867‬‬ ‫ﻛﻞ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺟﺪول ﻓﻮق‪ f ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﺎ )‪ (F = 7/046‬در ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداري ‪ α = 0/05‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از آﻟﻔﺎي ﻣﺎ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان زن ﻣﻘـﻴﻢ آﺳﺎﻳـﺸﮕﺎه ﻣـﻲﺷـﻮد؛‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺮض ﺻﻔﺮ رد و ﻓﺮض ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺎ ‪ %95‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان‬
‫زن ﻣﻘﻴﻢ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ آنﻫﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻘﺪار اﺗﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﺛﺮ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﺮ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪ 21/3‬درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪  .....‬‬ ‫‪12‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﻪ دوم‪ :‬ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ اﺿﻄﺮاب ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان زن ﻣﻘﻴﻢ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﺄﺛﻴﺮ دارد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :3‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻮارﻳﺎﻧﺲ ﭘﺲ آزﻣﻮن ﻋﺎﻣﻞ اﺿﻄﺮاب ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﺛﺮ ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن‬

‫ﺳﻄﺢ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي‬

‫اﺗﺎ‬ ‫‪F‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎ داري‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫آزادي‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫آﻣﺎري‬

‫‪0/82‬‬ ‫‪0/00‬‬ ‫‪0/822‬‬ ‫‪3/091‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3/091‬‬ ‫ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن‬

‫‪0/164‬‬ ‫‪0/033‬‬ ‫‪5/093‬‬ ‫‪19/156‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪19/156‬‬ ‫ﮔﺮوه‬
‫‪2/279‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪59/251‬‬ ‫ﺧﻄﺎ‬
‫‪29‬‬ ‫‪404/967‬‬ ‫ﻛﻞ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه‬

‫در رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ از اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ‬
‫ﻛﻤــﻚ ﺑﮕﻴﺮﻧــﺪ‪ .‬در ﺧــﺼﻮص ﭘــﺸﻴﻨﻪ ﺗﺤﻘﻴــﻖ‪ ،‬ﻧﺘــﺎﻳﺞ اﻳــﻦ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﺒﺎﺳﭙﻮر)‪ (1376‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﮔﺮوه درﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﺮ ﻣﻴـﺰان اﻓـﺴﺮدﮔﻲ و اﺿـﻄﺮاب ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان‬
‫ﺳﺎﻛﻦ در ﺳﺮاي ﻛﻬﺮﻳﺰك ﺗﻬﺮان اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ‬
‫دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ‪ 33‬ﻧﻔﺮ از ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﻛﻬﺮﻳﺰك ﻛﻪ‬
‫داراي ﺧـــﺼﻮﺻﻴﺎت ﻧﻤﻮﻧـــﻪ ﭘـــﮋوﻫﺶ ﺑﻮدﻧـــﺪ ﺑـــﻪ روش‬
‫ﻧﻤﻮﻧــﻪﮔﻴــﺮي در دﺳــﺘﺮس اﻧﺘﺨــﺎب و ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ ﻗــﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آزﻣﻮن آﻣﺎري ‪ t‬زوج ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻌﻨﻲداري را در ﻣﻴـﺰان‬
‫اﺿﻄﺮاب ﺑﻌﺪ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻗﺒﻞ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﺸﺎن‬
‫داده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ ﺑـﺎ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻣﻠـﻚ‬
‫ﺷﺎﻫﻲ)‪ (1377‬ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻮان ﺑﺨﺸﻲ رواﻧﻲ )دوﺳﺎ ‪ -‬ﻫﻮ( ﺑـﺮ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴـﺰان اﻓـﺴﺮدﮔﻲ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻛـﺮده ﺑـﻮد‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ دارد‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺰان اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ‬
‫از ﺗﻮان ﺑﺨـﺸﻲ رواﻧـﻲ )دوﺳـﺎ( در دو ﮔـﺮوه ﻧـﺸﺎن داد در‬
‫ﻣﻴﺰان اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ و ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎ ‪ 99‬درﺻﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻘﺪم)‪ (1379‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺮوه درﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻴﺰان اﻓـﺴﺮدﮔﻲ و اﺿـﻄﺮاب ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان ﺳـﺎﻛﻦ در ﺳـﺮاي‬
‫ﻛﻬﺮﻳﺰك ﺗﻬﺮان در ﺳﺎل ‪ 1379‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ‬
‫دارد‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺿﺮوت و اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻣﻲﺗـﻮان ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ازدﻳﺎد ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان در دﻫـﻪﻫـﺎي ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ روان درﻣـﺎﻧﻲ و ﻣـﺪاﺧﻼت رواﻧـﺸﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻗﺸﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳــﺎس ﺟــﺪول ﻓــﻮق ﭼــﻮن ‪ f‬ﺑــﻪ دﺳــﺖ آﻣــﺪه ﻣــﺎ‬
‫)‪ (F = 5/093‬در ﺳــﻄﺢ ﻣﻌﻨــﺎداري ‪ α = 0/05‬ﺑﺰرﮔﺘــﺮ از‬
‫آﻟﻔﺎي ﻣﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﻲﮔﻴـﺮﻳﻢ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺎوره‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺎﻋﺚ ﻛـﺎﻫﺶ اﺿـﻄﺮاب‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان زن ﻣﻘﻴﻢ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺮض ﺻـﻔﺮ رد‬
‫و ﻓﺮض ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺎ ‪ %95‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان‬
‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان زن ﻣﻘـﻴﻢ‬
‫آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨـﺎدار ﺑﺎﻋـﺚ ﻛـﺎﻫﺶ اﺿـﻄﺮاب آن ﻫـﺎ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻘﺪار اﺗﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﺛﺮ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫـﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ اﺿﻄﺮاب ‪ 16/4‬درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺤﺚ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ داده ﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﻓﻮق‪ ،‬ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻌﻨﺎداري ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ اﻓـﺴﺮدﮔﻲ و ﻛـﺎﻫﺶ اﺿـﻄﺮاب‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان زن ﻣﻘﻴﻢ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓـﺮض‬
‫ﺻﻔﺮ رد ﺷﺪه و ﻓﺮض ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰ‬
‫اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻛﻪ در اداﻣـﻪ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ذﻛﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ‪،‬‬
‫ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑـﺮ ﻧﻈﺮﻳــﻪ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑــﻮده و اﻓـﺴﺮدﮔﻲ و اﺿــﻄﺮاب‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛـﺮده اﺳـﺖ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑـﻪ‬
‫ﮔــﺮوه درﻣــﺎﻧﻲ ﺗﺄﻛﻴــﺪ داﺷــﺘﻪ و از ﻧﻈﺮﻳــﻪ ﺧﺎﺻــﻲ ﭘﻴــﺮوي‬
‫ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد ﺗﺎ ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﻣـﺸﺎوران‬

‫‪ ‬‬
‫‪  13‬‬ ‫)ﻣﺠﻠﻪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي اﻳﺮان(‪ ،‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺑﺎورﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ دادن اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻫﺪف اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﺻﺮف آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ ﺑﻮدﺟـﻪ ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد ﻣـﺴﻦ و‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﭘﺪﻳﺪه آﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺑـﺮاي ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻼت ﭘﻴﭽﻴـﺪه و‬
‫اﺿﻄﺮاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻦ ﺑﺎﻻي اﻳﻦ ﻗﺸﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬ ‫از ﻫﻤﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺸﺮ ﺑﺮاي ﻛﻢ ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬ﻣـﺸﺎوره ﮔﺮوﻫـﻲ‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ از ﺧﺪﻣﺎت ﮔﺮان ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺳـﻼﻣﺘﻲ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در اﻓﺮادي ﻛﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ و اﺿـﻄﺮاب داﺷـﺘﻨﺪ ﻣـﺆﺛﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻮارض رواﻧﻲ در اﻧﺴﺎن ﻫـﺎي ‪ 65‬ﺳـﺎل ﺑـﻪ‬
‫واﻗﻊ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ از اﻳﻦ رو ﺑﻪ ﻣﺸﺎوران ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣـﻲﮔـﺮدد‬ ‫ﺑﺎﻻ‪ ،‬دﻣﺎﻧﺲ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬دﻣـﺎﻧﺲ در اﻓـﺮاد ﺑـﺎﻻي ‪65‬‬
‫ﻛﻪ روش ﻓﻮق را ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادي ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﺳﺎل ﺣﺪود ‪ 5‬درﺻﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺑﺎﻻي ‪ 80‬ﺳﺎل ‪ 20‬درﺻﺪ و‬
‫ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻣﻮزش اﺻﻮل و ﻓﻨﻮن اﻳـﻦ ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 90‬ﺳﺎل ‪ 30‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺳﺎﺳﻲ در اﻳﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫ﮔﺮوه ﺳﻨﻲ ﺣﺪود ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 10‬درﺻﺪ اﻓﺮاد را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬از‬
‫و آﮔﺎه ﻛﺮدن آﻧﺎن از ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗﺄﺛﻴﺮ آن ﺑـﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﻨـﺪ اﺧـﺘﻼل رواﻧـﻲ دﻳﮕـﺮ ﻫـﻢ در ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪي‬
‫ﺳﻼﻣﺖ روان ﺳﺎﻟﻤﻨﺪن در ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬و در ﭘﺎﻳﺎن ﺗﻮﺻﻴﻪ‬ ‫ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﻧــﺮخ ﺧﻮدﻛــﺸﻲ ﺳــﺎﻟﻤﻨﺪان ‪ 40‬در‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮﮔﺰاري ﻛﺎرﮔـﺎه ﻫـﺎي آﻣﻮزﺷـﻲ ﺑـﺮاي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن و‬ ‫‪ 100000‬ﻳﻌﻨﻲ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻮان ﺗﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺧـﺼﻮص در ﻣـﺮدان‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎران ﻣﺮاﻛﺰ ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗـﺸﺨﻴﺺ اﺧـﺘﻼﻻت ﺧـﻮاب ‪ 20‬درﺻـﺪ ﻣـﺸﻜﻼت‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي و روش ﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻓـﺴﺮدﮔﻲ و اﺿـﻄﺮاب‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎريﻫـﺎي ﺷـﺒﻪ ﺟـﺴﻤﻲ‪ ،‬ﺳـﻮء ﻣـﺼﺮف‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ درﻣﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻮاد‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ اﻟﻜﻞ و ﺗﻮﻫﻤـﺎت ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺸﺨﺺ ذﻛـﺮ ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﻛـﻞ‬
‫ﺗﺸﻜﺮ و ﻗﺪرداﻧﻲ‬
‫ﺣﺪس زده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺣﺪود ‪ 25‬درﺻﺪ اﻓﺮاد ﺑـﺎﻻي ‪ 65‬ﺳـﺎل‬
‫‪1‬ـ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ و ﺗﻘﺪﻳﺮ از ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﺧﻮش ﻛﻨﺶ‪ ،‬اﺳﺘﺎد‬
‫ﻳﻚ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﻚ آﺳﻴﺐ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ دارﻧﺪ)‪.(13‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﺑﻨـﺪه ﻛـﻪ زﺣﻤـﺎت زﻳـﺎدي را در اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ‬
‫در ﻣﻮرد ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎي ﻓﻮق ﻣﻲﺗـﻮان اﻳـﻦ ﻣـﻮارد را‬
‫ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ذﻛﺮ ﻛﺮد‪ :‬ﻛﺎﻫﺶ در ﻓﺮاواﻧﻲ اﻓﻜﺎر ﺧﻮدآﻳﻨﺪ ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ در‬
‫‪2‬ـ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ و ﺗﻘﺪﻳﺮ از ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﭘﻮر اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬اﺳـﺘﺎد‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﻨﻔﻲ در اﻓﻜـﺎر ﻓـﺮد درﺑـﺎره ﺧـﻮد‪ ،‬دﻧﻴـﺎ و آﻳﻨـﺪه‪،‬‬
‫ﻣﺸﺎور ﺑﻨﺪه ﻛﻪ زﺣﻤـﺎت زﻳـﺎدي را در اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻓﻜﺎر ﻣﻨﻔﻲ و ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺒﺐ و ﺗﺪاوم ﺑﺨﺶ‬
‫دوش ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﺠﺎنﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮ دادن آنﻫـﺎ ﺑـﺎ‬
‫‪3‬ـ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ و ﺗﻘﺪﻳﺮ از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺴﺌﻮﻻن آﺳﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣـﺎدر‪ ،‬در‬
‫ﻛﻤﻚ ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﺤﺘـﻮاي‬
‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺒﺰوار ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﻻزم را در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮﺣﻮاره و ﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻳﻚ ﻃﺮﺣﻮاره ﺑﻪ ﺟـﺎي ﻃﺮﺣـﻮاره‬
‫ﻋﻤﻞ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﭘﺮدازش ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ)داﻣﻨﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫‪4‬ـ و در ﭘﺎﻳﺎن ﺗﺸﻜﺮ و ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ از ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان‬
‫ازﺧﻄﺎﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺗﺎ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻲﺗﺮ ﺑﺎﺷـﺪ(‪ ،‬اﻳﺠـﺎد‬
‫آﺳﺎﻳــﺸﮕﺎه ﻣــﺎدر ﻛــﻪ ﻫﻤﭽــﻮن ﻣــﺎدري ﻣﻬﺮﺑــﺎن در اﻳــﻦ‬
‫ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي ﺟﺒﺮاﻧﻲ )ﺑﺎورﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت واﭘﺲﻧﮕـﺮ‪،‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺮا ﻳﺎري ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎورﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ را ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴـﺮ و دﮔﺮﮔـﻮﻧﻲ‬

‫‪ ‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ‪  .....‬‬ ‫‪14‬‬

‫‪REFERENCES‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ .1‬ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﻏﻼﻣﻌﻠﻲ‪ .‬ﭘﻴﺮي ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﭼﻬﺮ)‪ .(1364‬ﺻﻔﺤﺎت اﻧﺘﺘﺨﺎﺑﻲ ‪37-38‬‬
‫‪2. Nolan M. Geriatric Nursing: an idea Whose Time has gone. Journal of Advanced Nursing. (1994). PP: 989-‬‬
‫‪990 .‬‬

‫‪ .3‬ﻣﻴﺸﺎرا‪ ،‬ﺑﺮﻳﺎن؛ رل‪ ،‬روﺑﺮت ج‪ .‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﻴﺮي‪) .‬ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﻤﺰه ﮔﻨﺠﻲ‪ ،‬اﻟﻤﺎ داوﻳﺪﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺮﻧﮕﻴﺲ ﺣﺒﻴﺒﻲ(‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘـﺸﺎرات‬
‫اﻃﻼﻋﺎت )‪ .(1367‬ﺻﺤﻔﻪ ‪180‬‬
‫‪ .4‬ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﻏﻼﻣﻌﻠﻲ‪ .‬ﭘﻴﺮي ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﭘﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﭼﻬﺮ)‪ .(1367‬ﺻﺤﻔﻪ ‪71‬‬
‫‪5. Kozier B. Erb G. Fundamental of Nursing Concepts and Procedures. California. (1987). PP: 540 .‬‬

‫‪ .6‬ﻛﺎﭘﻼن و ﺳﺎدوك‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ و ﻋﻠﻮم رﻓﺘﺎري و رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ‪) .‬ﺗﺮﺟﻤـﻪي ﻧـﺼﺮت اﷲ ﭘـﻮر اﻓﻜـﺎري(‪ .‬ﺗﻬـﺮان‪:‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات ﺷﻬﺮ آب)‪ .(1386‬ﺻﻔﺤﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ‪47-48‬‬
‫‪7. Cormack, D. Geriatric. Nursing, Black Well Publishing. London. (1990). P: 12‬‬
‫‪ .8‬ﻓﺮي‪ ،‬ﻣﺎﻳﻜﻞ‪ .‬راﻫﻨﻤﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ درﻣﺎﻧﻲ ﮔﺮوﻫﻲ‪) .‬ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻣﺴﻌﻮد ﻣﺤﻤﺪي(‪ .‬ﺗﻬﺮن‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات رﺷـﺪ)‪ .(1384‬ﺻـﻔﺤﺎت‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ‪21-43‬‬
‫‪9. Kalach. A Keller I. The WHO Perspective on active aging Promotion & Education. Paris. Vol. 6. (1999). PP:‬‬
‫‪20-26 .‬‬
‫‪10. Clark P. G. Quality of life. Value and teamwork in Geriatric care. Do we communicate what we mean? The‬‬
‫‪gerontologist. Washington. Vol. 35. (1995). PP: 402-415 .‬‬
‫‪11. Hamblin, d. Psychotherapy-reaserch. vol: 3(I), (1993). PP: 36-46.‬‬
‫‪12. Scott, M. Behavioral psychology. Vol: 18(I), (1990). PP: 1-19.‬‬
‫‪ .13‬ﭘﻮراﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻘﻲ‪ .‬اﻋﺘﻤﺎدي‪ ،‬اﺣﻤﺪ‪ .‬ﺷﻔﻴﻊ آﺑﺎدي‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻪ‪ .‬ﺻﺮاﻣﻲ‪ ،‬ﻏﻼم رﺿﺎ‪» .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺛﺮ ﺑﺨﺸﻲ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﻌﻨﺎ درﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺸﺎوره ﻓﺮدي ﭼﻨﺪ اﻟﮕﻮﻳﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺳﺎﻛﻦ آﺳﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺗﻬﺮان«‪ .‬ﺗﺎزهﻫﺎ و ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺸﺎوره‪ ،‬ﺑﻬﺎر‬
‫‪.1386‬‬

‫‪ ‬‬