BARHALA.

DOOK H. K E E N .

Zooals men in 't Javaansch-Nederlandsch Woordenboek (uitg.

1901) lezen kan, is b a r h a l a , ook Mal., afgod, afgodsbeeld,
ontstaan uit een Prakrt b h a r a l a , dat, gelijk men weet, voor-
komt in verscheiden inscripties op Buddhistische beeldjes te
Tumpang: b h a r a l a Aksobhya, bh. A m i t a b h a , bh. Haya-
g r ï w a ; vr. b h a r a l ï L o c ana.
Ten opzichte van de vormverandering des woords, is op
te merken dat Mal., Jav. en ook nog andere verwante talen de
neiging vertoonen in woorden van vreemden oorsprong, die een
r en tevens een aspiraat bevatten, deze klanken te verplaatsen.
Dus werd uit Skr. a r g h a in 't Mal. h a r g a , Tag. h a l a g a ;
d u r h a k a ontstond uit d r o h a k a ; uit m a h a r d d h i k a werd
m a r d a h i k a ' , h a r t a uit a r t ha. Tag. b a t h a l a , god, waarin
de 1 een oudere r vervangt, heeft zijn oorsprong te danken aan
bh at a ra. Day. h ara-t i, begrijpen, is voortgekomen uit Skr.
a r t h i * ; in m a h a t a r a , de hoogste god, heeft echter geen
omzetting plaats gevonden: het is rechtstreeks een vervorming
van b a h a t a r a , waarin b a h a - voor bh a staat, gelijk bijv.
Mal. p ah al a voor p h a l a .
B h a r a l a is kennelijk een veel jonger Prakrtvorm dan bhatara,
nog ouder b h a t t a r a , dat reeds Prakrt is, ontstaan uit Skr.
b h a r t a r a m , Ace. sg. van b h a r t a r . Het komt meermalen
voor dat in jongere dialekten een verbogen vorm als stam optreedt;
zoo bijv. Pali s u v a n a , hond, uit Oud-indisch c u ( v ) a n a m ,
Ace. sg. van g u a n Skr. c v a n *. In welke streek van Voor-
Indië dit b h a r a l a heerschte, is vooralsnog niet met zekerheid
vast te stellen, waarschijnlijk in Behar of aangrenzend in N.O.-

i Jav. përdika(n) ia ontstaan uit misverstand, omdat men ma- aanzag

voor 't bekende praefix, terwijl de h stom werd.
• A r t h i is de stamvorm van 't wkw. a r t l i a y a t i , zooala duidelijk is uit
p. p. p. a r t h i t a .
* Het is onnoodig er aan te herinneren dat ook in de Romaansche talen
zoo dikwijls de Lat. Aco. als stamvorm optreedt.
Dl. 73. . 83

Downloaded from Brill.com05/25/2020 03:50:46PM

via free access
496 BARHAI.A.

Indië; daarheen wijst ook de vorm der letterteekens op vermelde

beelden, daar ze aanmerkelijk afwijken van het meer westelijk
gebruikelijke Xagarl. Hierbij is niet uit het oog te verliezen dat
zulke Bharala-beelden op Java niet vóór 't midden der 13**" eeuw
worden aangetroffen en dat om dien zelfden tijd nog iets vroeger
de Buddhisten in N.O.-Indië veel te lijden hadden van ver-
volgingen door de Mohammedanen, hetgeen een uittocht op
groote schaal veroorzaakte. Zonder twijfel zijn toen velen naar
Java uitgeweken en hebben zij hun beelden medegebracht.
Daardoor kunnen zulke voorwerpen veel meer verspreid zijn dan
die door den tand des tijd gespaard zijn. Anders is het moeielijk
te verklaren hoe b a r h a l a betrekkelijk zoo wijd in gebruik is
gekomen.

Downloaded from Brill.com05/25/2020 03:50:46PM

via free access