ΠΕΜΠΤΗ 31 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2020

8 ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ
- Η ζωή είναι μικρή. Αν την χρησιμοποι-
ήσεις σωστά είναι μεγάλη
(απόφθεγμα Λατίνων)
• Δίνε δωρεάν το χρόνο σου, αν θέλεις
να σου μείνει λίγη αξιοπρέπεια
(Οδ. Ελύτης)
• Βρες καιρό να προσευχηθείς και να
τρέξεις στο δυστυχισμένο. Αυτός ο δρόμος
είναι της χαράς και του πολιτισμού
(Λαϊκή σοφία)
Ο παλιός ο χρόνος φτάνει στο τέλος
του. Αφήνει όμως πίσω του πληγές που
πονούν και αιμορραγούν.
Ο ύπουλος παγκόσμιος εχθρός της
πανδημίας του κοροναϊού συνεχίζει να
υπάρχει, ν’ απειλεί και μάλιστα μεταλ-
λαγμένος. Χτυπά νέους και γέρους,
πλούσιους και φτωχούς, αρχηγούς κομ-
μάτων και κρατών. Τρομοκρατεί το αν-
θρώπινο γένος και το αιχμαλωτίζει στο
σπίτι του, που δεν ξέρει αν θα ζει αύ-
ριο ή μεθαύριο. Χρεοκόπησε επιχειρή-
σεις, αύξησε την ανεργία, κι έκαμε φτω-
χότερους τους ανθρώπους. Κλεισμένοι
στα σπίτια μας, δεν κάνομε καλή χρήση
του χρόνου, που φεύγει, τρέχει, δεν ξα-
νάρχεται, δεν αναπληρώνεται. Είναι πα-
νάκριβος και η κακή του χρήση γεννά
φτώχεια, υλική και πνευματική κι ανα-
πηρίες αθεράπευτες.
Τα πάντα σ’ αυτόν τον κόσμο υπάρ-
Η ζωή του ανθρώπου μέσα στο χρόνο
χουν και μεταβάλλονται μέσα σε ορι- ρέα μας, τη στοργή μας, την αγκαλιά
σμένο χρόνο. Αυτό βλέπομε στα φυτά, μας. Έχουν ανάγκη τη γονεϊκή συναι-
τα ζώα και τους ανθρώπους. Ο χρόνος σθηματική κάλυψη και τη στερούνται.
είναι αναγκαίος για τη γέννηση, τη ο χρόνος μας που τόσο τον έχουν
φθορά και το θάνατο. Όλα έχουν το ανάγκη κατασπαταλάται σε υλιστικές
δικό τους χρόνο. Εάν στο χρόνο τους προσπάθειες. Αυτό το πληρώνομε πολύ
τελειωθούν, ωφελούν κι ευεργετούν, ακριβά γιατί όταν μεγαλώσουν έχουν
εάν όχι βλάπτουν. ‘Εσπειρες στο κατάλ- συνήθως, εχθρική στάση για μας. Ο
ληλο χρόνο θα ‘χεις πλούσιο θερισμό το Πλούταρχος συμβουλεύει για το χρόνο
καλοκαίρι. Παραμέλησες στον καιρό της ανατροφής. Μεγαλώστε τα παιδιά
της σποράς δεν θερίζεις, τίποτε. Αγαπάς σας όπως κάνει ο γεωργός όταν φυ-
την πατρίδα και προετοιμάζεσαι στο τεύει το μικρό δενδράκι. Όταν είναι μι-
χρόνο θα νικήσεις αυτούς που την επι- κρό το φροντίζει, το περιποιείται και
βουλεύονται. Εάν κάμεις καλή χρήση διαθέτει πολύ χρόνο μέχρι να μεγαλώ-
του χρόνου στις σπουδές σου και στη σει. Μετά δεν έχει ανάγκη πολλή φρον-
μετέπειτα ζωή σου, θα βοηθήσεις ως τίδα. Ο Σωκράτης είναι αυστηρότατος.
δάσκαλος τους μαθητές συν να προκό- Βρε άνθρωποι, λέγει, για να μην έχετε
ψουν και τον περίγυρό σου, ως ‘άν- χρήματα φέρνετε τον κόσμο άνω κάτω
θρωπος να ζει ειρηνικά. Δεν εργάζεσαι και στα παιδιά σας που σ’ αυτά θα τ’
και δεν εκμεταλλεύεσαι το χρόνο, θα αφήσετε, δεν δίδετε σημασία;
πεινάσεις, θα δυστυχήσεις. Σε όλα τα Ο χρόνος είναι πολύτιμος και όποιος
προαναφερθέντα κι αν γίνουν λάθη και τον αφήνει, χωρίς λόγο να περνά το
κακή χρήση του χρόνου, μπορούν να πληρώνει πολύ ακριβά. Ο Ναπολέων
διορθωθούν. Εκεί που δεν διορθώνον- καυχότανε ότι πολλές φορές νίκησε
ται είναι στην ανατροφή των παιδιών. τους αντιπάλους του γιατί αυτοί δεν
Εμείς οι γονείς κάνομε μεγάλο λάθος γνώριζαν την αξία των πέντε λεπτών.
όταν διαθέτομε το χρόνο μας για την Ο ίδιος έχασε το Βατερλώ γιατί ο
απόκτηση υλικών αγαθών για τα παιδιά στρατηγός του Γκρουσύ καθυστέρησε
μας. Αυτά όμως έχουν ανάγκη την πα- να πάρει θέση μάχης εκεί που είχε δια-
Του
Κώστα Χαρ. Νεονάκη
ταχθεί. Την εξουσία στην αρχαία Θήβα,
προ του Επαμεινώνδα και Πελοπίδα, εί-
χαν καταλάβει οι τύρανοι Λεοντιιάδης,
Αρχίας και Φίλιππος. Οι αντίπαλοί τους
αποφάσισαν να τον δολοφονήσουν και
να επαναφέρουν το νόμιμο πολίτευμα.
Το σχέδιό τους προώθησε ο γραμμα-
τέας των τυράννων Φυλλίδης με πρό-
σκληση γι οινοποσία στο σπίτι του, με
γυναίκες και διασκέδαση. Η συνωμο-
σία όμως προδόθηκε κι αγγελιοφόρος
έφερε, επειγόντως, γράμμα στον Αρχία
την ώρα της διασκέδασης και γνωστο-
ποιούσε την απειλή. Εκείνος χωρίς ν’
ανοίξει το φάκελο είπε το γνωστό: “Εις
αύριο τα σπουδαία”. Το κακό έγινε. Το
κακό γίνεται κι ο θανατοποινίτης εκτε-
λείται γιατί ο αγγελιοφόρος καθυστερεί
να φέρει τη διαταγή αναστολής της
εκτέλεσης. Το κακό γίνεται κι ο βαριά
τραυματισμένος ή άρρωστος πεθαίνει
γιατί αργεί να ‘ρθει ιατρική βοήθεια. “Η
μεγαλύτερη απώλεια του κάθε ανθρώ-
που είναι η απώλεια του χρόνου”, λέει
ο λαός μας.
Ευλογημένοι άνθρωποι αυτού του
κόσμου είναι αυτοί που γεμίζουν τη
ζωή τους με δημιουργικές πράξεις γιατί
μόνο αυτές δίδουν νόημα στη ζωή
τους. Είναι αυτοί που θεωρούν την ερ-
γασία τους χρέος κι αποστολή στους
συνανθρώπους και τον εαυτό τους, όσο
κι αν είναι δύσκολη και κουραστική. Εί-
ναι αυτοί που τρέχουν στη δουλειά χα-
ρούμενοι και βιαστικοί να μη χάσουν
ούτε στιγμή. Αυτοί οι άνθρωποι δίδουν
τη μάχη με το χρόνο με υπομονή, ευ-
θύνη, ελευθερία και γενναιότητα. Δεί-
χνουν επιείκεια και κατανόηση στη
συμπεριφορά των συνανθρώπων αλλά
συγχώρηση και έλεος στα σφάλματά
τους. Ευχάριστο κι ευεργετικός είναι ο
χρόνος της ζωής τους γιατί αγαπούν και
συγχωρούν. Γιατί είναι ελεύθεροι και
υπεύθυνοι. Αυτά τα προσόντα προτρέ-
πουν στην εργατικότητα και αισιοδοξία
με το σύνθημά μας. “Μη θυμώνεις,
μην εκνευρίζεσαι. Αγάπησε τους άλ-
λους για να ζήσεις κι ευτυχήσεις”.
Η έξοδος από το ΕΓΩ μας και το αγ-
κάλιασμα των άλλων είναι Γολγοθάς και
Σταυρός. Δύσκολα αγαπάς, διαθέτεις
χρόνο και διακονείς αυτόν που σε αδί-
κησε. Δύσκολα διαθέτεις χρόνο κι αδια-
φορείς για τα συμφέροντά σου όταν
πρέπει να κάμεις θυσίες για τους άλ-
λους. Πολύ δυσκολότερα όταν πρόκει-
ται για τον εχθρός σου. Αυτή όμως τη
σταυρική θυσία και κοινωνία την υπέ-
δειξε ο Χριστός κι έχει το θρίαμβό της
Ανάστασης, τη χαρά της υπέρβαση και
μεγάλης νίκης. Αυτή γεννά αγίους και
ήρωες, της πίστης και πατρίδας που
αγωνίζονται, διαθέτουν το χρόνο τους
και θυσιάζονται για τους άλλους. Αγω-
νίζονται για την αλλαγή και μεταμόρ-
φωση του κόσμου.
Όταν δεν υπάρχει η έξοδος στους
άλλους, υπάρχουν αποτυχίες, δράματα
και πόνοι. Αποτυχίες και δράματα ζει το
ανθρώπινο γένος με πρωταίτιους τους
πολιτικούς που κουρελιάζουν τις χώρες
τους και οδηγούν τους λαούς στους πο-
λέμους, σφαγές και πείνα. Πάντα όμως
συνυπεύθυνοι είναι κι οι λαοί, όλοι
εμείς που ανεχόμαστε και προωθούμε
στ’ αξιώματα αυτούς τους ηγέτες. Οι
κρίσεις κι οι καταρρεύσεις, δεν περνούν
με ανευθυνότητες. Χρειάζονται γεν-
ναίες αποφάσεις με καλύτερο παρακι-
νητή, εμπνευστή και δάσκαλο το πα-
ρελθόν. Εκεί καταγράφονται δόξες και
ταπεινώσεις. Ακούγονται λόγοι και διη-
γήσεις αγίων και ηρώων. Λόγοι που επι-
σημαίνουν τα αίτια των ταπεινώσεων
και τις αρετές των Ελλήνων, που στους
μεγάλους κινδύνους κάνουν θαύματα.
Αυτή η ιστορία μπορεί να μας εμπνεύ-
σει και ζωντανέψει την ελπίδα της επα-
νάστασης που θα φέρει της “νύχτας το
ξημέρωμα”. Επανάσταση όχι του αίμα-
τος αλλά του διαλόγου και της πειθούς
που δεν είναι πόλεμος αλλά σταγόνες
νερού που τρυπούν το μάρμαρο και
κύματα θάλασσας που διαλύουν τους
βράχους. Στην ειρηνική μας αυτή επα-
νάσταση θάχομε βοηθό. Εκείνον τον
μεγάλο ειρηνικό επαναστάτη που προ
ολίγου γιορτάσαμε την γέννησή Του
που δεν κατάργησε αλλά μεταμόρ-
φωσε τον κόσμο. Ο προσανατολισμός
μας σ’ Αυτόν, θα μεταμορφώσει κι εμάς
και χωρίς φόβο θα παλέψουμε και με
τη βοήθειά Του θα νικήσομε τον
ύπουλο εχθρό μας, Κοροναϊό.

Έχε γεια Το σελοφάν περιτύλιγμα Δυνάστες αντί Υπηρέτες του Πολίτη

Του Αντώνη
Σανουδάκη- Σανούδου*
Του Άρη
Σφακιανάκη Το τρίπτυχο του Διαφωτισμού, Ελευθερία,
Ισότητα, Αδελφοσύνη, χάραξε την πορεία
του Δυτικού κόσμου. Απάλλαξε τον άνθρωπο
Τούτες τις τελευταίες ώρες, ας στα-
από τον σκοτεινό Μεσαίωνα, καθιστώντας
θούμε με συμπάθεια μπροστά στον
τον ελεύθερο και απαλλαγμένο από προκα-
χρόνο που φεύγει. Σίγουρα δεν ήταν
ταλήψεις. Με τον τρόπο αυτό έζησε τη νεω-
στις προθέσεις του να αποδειχτεί τόσο
τερικότητα, τους απελευθερωτικούς αγώνες,
δίσεχτος, αναμφίβολα θα προτιμούσε
εθνικούς και πολιτικούς, τη δημοκρατία, με
ν’ άφηνε καλύτερες εντυπώσεις. Δεν
αρχές και αίσθημα δικαιοσύνης και ισοπολι-
ήρθε για να τιμωρήσει το γένος των
τείας. Μετά τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο,
ανθρώπων –οι άνθρωποι τα καταφέρ-
όμως, ο δυτικός άνθρωπος έφθασε στη ση-
νουν καλύτερα μόνοι τους σ’ αυτό.
μερινή μετα-νεωτερικότητα, τον νεοπλουτι-
Δεν σκόπευε να δυσαρεστήσει τον κα-
σμό και την οικονομική παγκοσμιοποίηση,
θένα μας –δεν είχε προσωπικά με τις
όπου αρχίζουν πάλι οι εκ νέου ταξικές ανισό-
δουλειές μας. Κι αν κλειστήκαμε στα
τητες.
σπίτια μας, κι αν ξεχάσαμε για λίγο τα
Στο πλαίσιο αυτής της μετα-νεωτερικότη-
ταξίδια, κι αν ελαττώθηκε ο μισθός
τας και του νεοπλουτισμού των ολίγων όλα
μας, κι αν κάναμε καιρό ν’ αγκαλιά-
πια είναι στοιχεία “του φαίνεσθαι”, της επί-
σουμε τους αγαπημένους μας, να κα-
δειξης μιας πλαστικής και πλαστής ευημερίας.
τηγορήσουμε γι’ αυτό τον χρόνο που
Όλα είναι γλασέ, ιλουστρασιόν, ένα περιτύ-
φεύγει ή τον φόβο μας για τον θά-
λιγμα. Το βλέπουμε στην καθημερινή πρα-
νατο;
κτική αλλά και στις επίσημες στιγμές, τις γιορ-
Ο χρόνος που φεύγει μας δυνά-
τές. Έντονα φαίνεται στον δυτικό άνθρωπο,
μωσε. Έγινε αιτία να γνωρίσουμε κα-
που τις άγιες ημέρες των Χριστουγέννων και
λύτερα τον εαυτό μας. Απέδειξε ότι η
του Αγίου Βασιλείου τις μετέτρεψε σε κενές
μοναξιά είναι σχολείο κρυφό. Διαβά-
περιεχομένου.
σαμε περισσότερα βιβλία, είδαμε κι
Γιορτάζει τη Γέννηση με φωτοχυσίες, τα
άλλες σειρές, πετάξαμε παλιά ρούχα,
άψε-σβήσε φωτάκια και τα φανταχτερά χρώ-
ξεσκαρτάραμε φιλίες τοξικές. Η επι-
ματα, τα έλατα και την ανταλλαγή δώρων. Η
στήμη στάθηκε στο ύψος των περιστά-
χαρά της ημέρας είναι επίπλαστη, είναι
σεων κι οι γιατροί με τους νοσηλευτές
γιορτή για “το θεαθήναι τοις ανθρώποις”,
δείχτηκαν χαλκέντεροι. Κανείς δεν λύ-
ενώ ουσιαστικά έχει βγάλει τον ίδιο τον Θεό
γισε. Φορέσαμε μάσκες που γρήγορα
από τη ζωή και από την ίδια τη γιορτή.
τις κάναμε μόδα και σε λίγο θα είναι
Είναι, δηλαδή, τα Χριστούγεννα ένα κο-
μια αχνή ανάμνηση. Φανήκαμε αλλη-
σμικό γεγονός, όπως λέμε “να περάσουμε
λέγγυοι. Κρατήσαμε ψηλά τη μπάρα.
καλά”, χωρίς το σωτηριολογικό πνεύμα των
Στο τέλος τέλος, η ζωή δεν είναι
Χριστουγέννων. Στη Δύση, μάλιστα, οι εκκλη-
παρά ένα πέρασμα.
σίες μετατρέπονται με την πάροδο του χρό-
Για την ώρα, αυτός που φεύγει είναι
νου σε χώρους μουσικών συναυλιών, σε
το 2020. Εμείς είμαστε ακόμα εδώ.
“club-τέρψις”.
Αυτό το μπόλιασμα της μετα-νεωτερικότη-
τας έχει έρθει σε ένα βαθμό και στη χώρα
μας, μετά το ’74, την περίοδο του νεοπλουτι-
σμού μιας άρχουσας νέας οικονομικής τάξης.
Φαντασμαγορικοί φωτισμοί, τα χριστουγεν-
νιάτικα τραγουδάκια και η απόλαυση.
Αυτό το glamour φτάνει και στον καθημε-
ρινό βίο, από χώρους, μάλιστα, λεγόμενους
“προοδευτικούς”, με τα “μεταξωτά βρακιά”
τους, και τις σνομπ συμπεριφορές να ειρω-
νεύονται τον καθηγητή για το απλό, αθλητικό
φανελάκι του.
Η ίδια μετάλλαξη συμβαίνει και με τον Και-
σαρείας Άγιο Βασίλειο. Την εποχή της μετα-
νεωτερικότητας ο ασκητικός Άγιος με τη φι-
λάνθρωπη “Βασιλειάδα” του, την πόλη που
δημιούργησε ως επίσκοπος Καισαρείας, για
να στεγάσει ανθρώπους που είχαν ανάγκη
από αγάπη και φροντίδα, την πόλη των φτω-
χών, ταπεινών και ορφανών, μετατράπηκε
στον χοντρομπαλά με το από Βορρά έλκηθρο
που έρχεται σαν καλικάντζαρος από την κα-
μινάδα. Για να μεταχειριστούμε ένα σχήμα
που χρησιμοποιήσαμε, τελευταία, για τοπικό
Μουσείο και τον ιδρυτή του, είναι Χριστού-
γεννα χωρίς τον Χριστό και Άγιος Βασίλειος
χωρίς τον Άγιο Βασίλειο.
Η αντίληψη αυτή της μετα-νεωτερικότητας
και του “φαίνεσθαι”, χωρίς ουσιαστικό περιε-
χόμενο συναντάται, πολύ νωρίς, στη Γερμα-
νία. Είναι οι πρώτοι διδάξαντες και μάλιστα
εκκωφαντικά και τραγικά.
Μας το αφηγείται στα απομνημονεύματά
του ο Σήφης Μηλιαράκης, στο κοινό μας βι-
βλίο “Μαουτχάουζεν”, αιχμάλωτος στο ομώ-
νυμο κολαστήριο στρατοπέδου:
“Και θυμούμαι πως ήρθανε μια μέρα, την πα-
ραμονή των Χριστουγέννων, την πρώτη χρονιά
που με πήρανε, το σαραντατρία [...] και μας παί-
ξανε ολόκληρη ορχήστρα ένα των Χριστουγέν-
νων, ένα τραγούδι των Χριστουγέννων. Και θυμά-
μαι που εγώ εκείνο το βράδυ είχα μεζέ φλούδια
πατάτας. Φλούδια πατάτας είχα βρει.
Άλλος είχε πατάτες, τις καθάρισε, ποιος ήτανε
δεν θυμάμαι ποιος, και πήρα ’γώ τα φλούδια, τα
οποία είχαν κι απάνω τους λίγο... όχι χώμα, λίγη
πατάτα, να πούμε, όπως καθαρίζεται, και τα ’καμα
ωφτά και τα ’φαγα, στη σόμπα. Γιατί ’χανε σόμ-
πες. Όλα τα δωμάτια μέσα στο νοσοκομείο είχανε
σόμπες. Από απόψεως θερμάνσεως δηλαδή εί-
χαμε θέρμανση. Αδιάφορο τώρα ότι μας λέγανε
μια μέρα:
- Όοολοι οι κρατούμενοι του νοσοκομείου θα
βγούνε έξω να κάμομε προσκλητήριο. Γυμνοί.
Με δέκα υπό το μηδέν και το χιόνι κάτω.
Και βγάζαμε τους ανθρώπους έξω, όσοι μπο-
ρούσανε και σηκωθήκανε. Οι άλλοι που ήτανε
ετοιμοθάνατοι μείνανε μέσα. Και το κάμαν έτσι για
να πεθάνουνε φαίνεται. Ξέρω ’γώ; Και κάμανε
προσκλητήριο δήθεν, ότι είχαν χάσει τα νούμερα
και θέλαν να τα βρούνε.” (Αντώνης Σανουδά-
κης, Σήφη Μηλιαράκη, Μαουτχάουζεν, Κνω-
σός, Αθήνα, 1986, σ.σ. 53-54).
Εξόντωναν, δηλαδή, ανθρώπους, εορτά-
ζοντας τα Χριστούγεννα με μουσική και χρι-
στουγεννιάτικα τραγουδάκια.
Σήμερα, λοιπόν, με τη μετα-νεωτερικό-
τητα, ενώ ο Διαφωτισμός ήρθε να απαλλάξει
τον άνθρωπο από πολλές δουλείες, με τη νέα
μορφή τον οδηγεί σε νέες μορφές δουλείας.
Την οικονομική ανισότητα, τον υλοζωϊσμό με
το γκλάμουρ περιτύλιγμα.
Είναι μια επικίνδυνη εκτροπή, μια έντεχνη
εξουθένωση των πολλών, αλλά και των αν-
θρώπινων και των θρησκευτικών αξιών,
παρά τις όποιες διακηρύξεις ή νομοθετικές
επιταγές.
* Ο Αντώνης Σανουδάκης - Σανούδος
είναι καθηγητής Ιστορίας
της Π.Α.Ε.Α.Κ. - συγγραφέας
Αποτελεί διαχρονικό στόχο,
όλων των Κυβερνήσεων η ποι-
οτική αναβάθμιση της Δημόσιας
Διοίκησης, μία Διοίκηση με πε-
ριεχόμενο, πιο κοντά στον Πο-
λίτη και τις ανάγκες του, τον
οποίο έχει κληθεί να υπηρετεί.
Μία Διοίκηση στελεχωμένη με το
κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό,
που θα το χαρακτηρίζει η εξειδί-
κευση, η πρωτοβουλία, η συλλο-
γική δράση, η επαγγελματική ευ-
συνειδησία, που θα διασφαλίζει
προσπελάσιμους διαύλους επι-
κοινωνίας με τον Πολίτη.
Είναι όμως γεγονός ότι η Δη-
μόσια Διοίκηση, δυστυχώς,είναι,
διαχρονικά,ταυτόσημη με το
συγκεντρωτισμό, την αυταρχικό-
τητα, τη γραφειοκρατία και
ενίοτε τη διαφθορά. Πολλά είναι
τα παραδείγματα Δημοσίων
υπαλλήλων - χωρίς κανείς να
αποσιωπά τις πολλές φωτεινές
εξαιρέσεις - που από υπηρέτες
του Δημοσίου συμφέροντος και
των πολιτών, έχουν μετατραπεί
σε σύγχρονους μανδαρίνους και
δυνάστες του ανυπεράσπιστου
πολίτη. Η Διοικητική Μεταρρύθ-
μιση και η νέα δομή σε τέσσερα
επίπεδα, Κράτους-Υπουργείου -
Περιφέρειας - και Τοπικής Αυτο-
διοίκησης έχει ολοκληρωθεί..
Απαιτούνται λοιπόν νέες στρατη-
γικές και πρακτικές προσαρμο-
σμένες στη νέα πραγματικότητα.
Η χώρα μας βρίσκεται στήν καρ-
διά της ΟΝΕ, με τις θυσίες του
Ελληνικού Λαού, πραγματοποι-
ώντας ένα αποφασιστικό βήμα
σύγκλισης της οικονομίας μας με
εκείνες των ευρωπαϊκών εταίρων
με κοινωνική συνοχή.
Η ραγδαία ανάπτυξη των Τε-
χνολογιών, της Πληροφορικής
και των τηλεπικοινωνιών δημι-
ουργεί, διεθνώς, μία νέα Κοινω-
νία, εκείνη της Πληροφορίας, με
νέα δεδομένα, νέες ευκαιρίες για
την ανάπτυξη, την ευημερία και
την Ποιότητα Ζωής. Τα «Κέντρα
Του
Δημ. Κ. Σαρρή
Εξυπηρέτησης Πολιτών(Κ.Ε.Π.)»
Το «internet banking», η «,Διαύ-
γεια», το «taxis net», το Ν0 112
και γενικά η Ψηφιοποίηση Γρα-
φειοκρατικών Διαδικασιών(Λη-
ξιαρχικές πράξεις,Φορολογική
Ενημερότητα κλπ), που ταλαιπω-
ρούσαν βασανιστικά τους πολί-
τες, έχουν δώσει ψήγματα αισιο-
δοξίας για ριζική βελτίωση της
Δημόσιας Διοίκησης.. Λυτρωτική
λύση, λοιπόν, αποδεικνύεται ότι
είναι η παραπέρα επέκταση της
ψηφιοποίησης των Υπηρεσιών
του Κράτους, Η φοβερή επιδη-
μία του covid19, επιβεβαιώνον-
τας την Αρχαιοελληνική
ρήση«ουδέν κακό αμιγές κα-
λού», με τους καινοφανείς όρους
που επέβαλε βίαια στη ζωή μας
όπως «take away», «live stream-
ing», «click away», η «Τηλεεργα-
σία» η«Τηλεδιδασκαλία», το
«13033» κλπ κλπ πιστεύω ότι
μετά την αποδρομή της μάστι-
γας, θα μείνει μεν μια κακή ανά-
μνηση, αλλά κάποιες από τις και-
νοτομίες, πού έφερε, θα
παραμείνουν προς όφελος των
Πολιτών, καταργώντας στην
πράξη, γραφειοκρατικές δράσεις
βασανισμού των Πολιτών, από
τους Δυνάστες τους.
-Κύριος στόχος της συνολικής
στρατηγικής για την κοινωνία της
πληροφορίας, που βασίζεται στις
αρχές των ίσων ευκαιριών, της
διαφύλαξης των ατομικών ελευ-
θεριών και της άνθισης των επι-
χειρηματικών πρωτοβουλιών, εί-
ναι ο εκσυγχρονισμός του
κράτους και η βελτίωση των υπη-
ρεσιών προς τον Πολίτη και προς
τις Επιχειρήσεις.
Σκοπός είναι η αποκέντρωση
των κρατικών υπηρεσιών και η
άσκηση των κρατικών λειτουρ-
γιών όχι πια από το κέντρο, η Πε-
ριφερειακή Ανάπτυξη και κυρίως
η εξυπηρέτηση του Πολίτη.
Όμως πρέπει να πούμε ότι με
τη συρρίκνωση του Δημοσίου
τομέα και η αντικειμενική κρίση
για τους διορισμούς αφορά ένα
τμήμα της αγοράς εργασίας. Το
άλλο κομμάτι που είναι επίσης
σημαντικό και μεγεθύνεται μέρα
με τη μέρα είναι εκείνο του ιδιω-
τικού τομέα, όπου δεν υπάρχουν
αντικειμενικά κριτήρια,αλλά και
έτσι παρουσιάζεται διπολισμός,
δύο ταχυτήτων στην αγορά ερ-
γασίας.
Έτσι, λοιπόν, το κέντρο βά-
ρους των πελατειακών σχέσεων
μεταφέρεται πλέον στον ιδιωτικό
τομέα, που αναγορεύεται σε κέν-
τρο πολιτικής δύναμης, το βλέ-
πουμε, όπου ιδιώτες επιχειρημα-
τίες κρατούν σε «ομηρία» τους
πολιτικούς, με αντάλλαγμα την
πρόσληψη ευνοουμένων τους
ανέργων πολιτών.
Βέβαια πάνω απ’ όλα πρέπει
να αντιμετωπισθεί η Ανεργία που
αποτελεί τη χειρότερη μορφή εκ-
μετάλλευσης και ανισότητας στο
χώρο της ελληνικής κοινωνίας.
Επιτακτικός στόχος πρέπει να
είναι η μετατροπή του Κράτους
σε Επιτελικό στρατηγείο. Μια Δη-
μόσια Διοίκηση που να υπηρετεί
τον πολίτη με Αξιοκρατία, Διαφά-
νεια, αλλά και αποτελεσματικό-
τητα, που να είναι Υπηρέτης και
όχι Δυνάστης του.
* Ο Δημ. Κ. Σαρρής
είναι τ. υφυπ/ργός-
νομάρχης Ηρακλείου

Τση Κρήτης η πορπατηξά στη στράτα τσ’ Ιστορίας

Γράφει ο Χρήστος
Κωνσταντουδάκης
Πρόκειται για ένα συγγραφικό άθλο
17.501 στίχων που απηχεί την κρητική
ντοπιολαλιά με το γλωσσολογικό ιδιόλεκτο
ύφος που τη χαρακτηρίζει και το μέλισμα
που την ακολουθεί. Το πόνημα αυτό, βε-
βαίως, συμπυκνώνει το πνεύμα του δημι-
ουργού και πρόκειται για μια φιλόδοξη πο-
λυετή προσπάθεια που κατέληξε σ’αυτή τη
γιγάντια έκδοση. Ο Κ. Λαγουδιανάκης με
αυτό το έργο, γιατί για έργο ζωής μπο-
ρούμε να μιλάμε, μας ξανασυστήνεται ως
θιασώτης του κρητικού ύφους, και το
ύφος είναι το ήθος. Είναι πρόδηλο ότι τον
διακρίνουν οι αισθητικές και ηθικές σταθε-
ρές που αντέχουν στο χρόνο. Στις φλέβες
τού οροπεδίου της ψυχής του φαίνεται να
κυλά η Κρήτη ολόκληρη. Διαθέτει ένα έμ-
φυτο πάθος για τις λέξεις _ κτερίσματα που
χρησιμοποιεί στις ρίμες και τους στίχους
του και αυταπόδεικτα είναι φορέας μιας
γνήσιας λαΐκής συνείδησης. Στο πρόσωπο
του είναι αναγνώσιμη η αίσθηση της κα-
νονικότητας χωρίς αμετροέπειες και αλα-
ζονικούς ακκισμούς. Παράσημα του ; Τα
εύσημα της έως τώρα συγγραφικής του
δράσης. Το έργο αυτό, λοιπόν, κουβαλά
μαζί του το βάρος της ευθύνης ενός συνε-
πούς γραφιά που αρέσκεται να εντρυφεί
στο παλίμψηστο της μνήμης και ν’ ανασύ-
ρει από το βαθύ πηγάδι του λαϊκού πολιτι-
σμού ( Στη Μάννα και στον Κύρη μου, τσι
παππουδολαλάδες ξομπλιάζω φχαριστή-
ρια και θύμησες και σέβος) λέξεις που ξέ-
ρει να χτίζει στα πλευρά των στίχων, όπως
ο παλιός Κρητικός ξωμάχος έχτιζε με μα-
στοριά τις ξερολιθιές του χρόνου.
Είναι δύσκολο να μιμηθεί κανείς τον Κω-
στή. Παραμένει μια διαχρονική σταθερά,
ένα ταλέντο. Μύστης της ποιητικής _ ριμα-
δόρικης τέχνης, από τα μικράτα του,
ένιωσε να φεγγοβολεί στα έσω του μια
σπίθα που τον οδήγησε στην χαρτογρά-
φηση του λαϊκού πολιτισμού σε όλες του
τις εκφάνσεις. Με νηφαλιότητα, γλαφυρό
ύφος, χωρίς λογιοτατισμούς και χωρίς βα-
ρύγδουπους και αβασάνιστους αφορι-
σμούς προστρέχει σε διασταυρούμενες
ιστορικές πηγές, και αυτό έχει τη σημασία
του, σεβόμενος την ιερότητα της ιστορικής
μνήμης, συγγράφει και ποιεί τα τιμαλφή
του παρελθόντος χρόνου. Επανατοποθετεί
και εξιστορεί με το μοναδικό γλωσσικό του
κώδικα τα γεγονότα στη ροή των περα-
σμένων αναζητώντας το ελληνικό φως.
Αντλεί έμπνευση από εμβληματικά πρό-
σωπα και γεγονότα ή καταστάσεις και
προβάλλει τη διορατική τους σκέψη, το
σθένος, τις καινοτόμες ιδέες,την ειλικρίνεια
και την αγωνιστικότητα τους. Έτσι, με κά-
ποιες αναγωγές κάνει τον απελθόντα κό-
σμο σημερινό, καθώς εξουσιάζει όχι μόνο
τη σύγχρονη σκέψη, αλλά και θεμελιώνει
και στερεώνει την πίστη μας σε ιδέες και
γεγονότα. Προσπαθεί, και τα καταφέρνει,
να βρει τη μνήμη του αίματος, τα ερείπια
της Ιστορίας που δεν πεθαίνει με το θά-
νατο και ανασύρει τα στοιχεία εκείνα που
συνθέτουν μια συλλογική αρχετυπική
μνήμη πάνω στον ίδιο τόπο, στην ίδια γη
με πλοηγό τον ποιητικό 15/σύλλαβο λόγο
της Κρητικής διαλέκτου. Ο συγγραφικός
αυτός τόμος θα μπορούσε να είναι μια τα-
ξιδιωτική γραφή που κρατά το νήμα από
το βάθος του ιστορικού χρόνου μέχρι τα
σήμερα. Ο χωροχρόνος σε δύο συντεταγ-
μένες έχουν τη δική τους αξία και σημα-
σία. Όλα είναι δρόμος.....
Ο Κ.Λαγουδιανάκης ξέρει να εκτιμά
αυτό που του έχει δοθεί. Είναι ένας αυθεν-
τικός λαϊκός ποιητής_ ριμαδόρος και με
ψυχή, δουλειά και φρόνηση έφθασε στην
αυτοπεποίθηση και ασφαλώς στην ολο-
κλήρωση.
Πάντως είναι να υπερηφανεύονται ορι-
σμένες συμπτώσεις. Ο ποιητικός αφηγη-
ματικός ιστός της κρητικής Ιστορίας να
υφαίνεται από λέξεις που έχουν αντληθεί
από το βαθύ πηγάδι της κρητικής ντοπιο-
λαλιάς στη διαχρονία της. Ο συγγραφέας
ιχνογραφεί την τοπική γλώσσα, και
γλώσσα είναι η άυλη πατρίδα μας, “ Πα-
τρίς Γαία”, η γη του Πατέρα. “ Ποιητική
αδεία”, ως λαϊκός γλωσσολόγος κουρσεύει
τις σπάνιες και ιδιαίτερες λέξεις και τις εγ-
κιβωτίζει στο έργο του, έτσι, η τεκμηρίωση
και η μελέτη των διαλεκτικών, ιδιωματικών
λέξεων βαφτίζεται στον ποιητικό λόγο και
αποκτά ρυθμό και μπόι. Διαβάζοντας κά-
ποιους στίχους κανείς,διαπιστώνει πως
υπάρχουν πολλοί λεξιλογικοί σχηματισμοί
που δημιουργούν ένα “ παραξένισμα”
στην ανάγνωση. Υπάρχουν λέξεις που δεν
θησαυρίζονται σε γνωστά κρητικά λεξικά
και ίσως είναι αντικείμενο μιας ξεχωριστής
λεξικογραφικής μελέτης.
Από γλωσσολογική σκοπιά_χωρίς να εί-
ναι στις προθέσεις μου καμία αντιποίηση
ιδιότητας _ κυριαρχεί ένα ιδιοσυγκρα-
σιακό λεξιλόγιο: σύνθετες, και πολυσύνθε-
τες λέξεις, αλλά και παραγωγικές σύμφωνα
με τους μηχανισμούς της γλώσσας μας.
Ταυτόχρονα γίνεται αισθητή μια υφολο-
γική ιδιαιτερότητα που προσδίδει ένα ξε-
χωριστό ρυθμό ανάγνωσης στις παύσεις,
στο γλωσσικό ρυθμό και στον επιτονισμό.
Η δημιουργία νεολογισμών στην κρητική
γλώσσα και η συλλογή λέξεων από το
στόμα του κρητικού λαού φανερώνουν
την αγάπη και το πάθος του Κωστή για τον
κρητικό στίχο, τον οποίο επιθυμεί να δια-
φυλάξει. Ο Συγγραφέας έχει φροντίσει το
ογκώδες αυτό πόνημα να συνοδεύεται
στο τέλος από ένα ερμηνευτικό λεξιλόγιο
λημμάτων για όσες λέξεις θεωρεί ότι έχουν
την πιο ασυνήθιστη σημασία και θα δυ-
σκολέψουν τον αναγνώστη. Το γλωσσάρι
αυτό περιλαμβάνει λέξεις που διαφορο-
ποιούνται σε επίπεδο μορφής και σημα-
σίας από το σύνηθες αστικό λεξιλόγιο.
Στον πρόλογο του Περιφερειάρχη Κρή-
της κ. Στ. Αρναουτάκη, καθώς και στο χαι-
ρετισμό του Προέδρου του Μορφωτικού
Πρωινό ντύσιμο
Θα μπορούσαμε
και Εξωραϊστικού Συλλόγου” Χαρασού “ Ο
άραγε κάποιο πρωί να
Άγιος Ευστάθιος” επισημαίνεται το προ-
ξυπνήσουμε και να
φανές: ότι η εργασία αυτή θα αφήσει το
φορέσουμε τον εαυτό
ιστορικό και γλωσσικό της αποτύπωμα στο
μας, όπως επιλέγουμε
χρόνο. Ο δε κύριος πρόλογος που υπο-
το ντύσιμό μας; Όχι
γράφεται από τον Ομότιμο Καθηγητή
υιοθετώντας ξένα
Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών
φερσίματα και χαρα-
κ. Χριστόφορο Χαραλαμπάκη έχει βαρύ-
κτηριστικά που ίσως
νουσα σημασία. “ Και διάχνει να’ ναι στά-
θαυμάζουμε στους άλ-
μενη και να βαροζυάζει”.
Η εικαστική υποστήριξη του βιβλίου
λους, αλλά γνωρίζουμε
ότι ποτέ δε θα αποκτή-
από το συνάδελφο Δάσκαλο κ. Κώστα Πα- Tης
σουμε, παρά μόνο μι-
τεράκη αφήνεται στη δίκαιη κρίση του Κάλλιας Καραταράκη
μούμενοι επιφανειακά
Συγγραφέα:” πινέλο της ζωγραφικής
και μάταια μια συμπε-
βουτά στην Ιστορία / την Κρήτη και τσ’
ριφορά. Να κάνουμε
αθρώπους τση για να μορφοξομπλιάσει/
μια διαλογή εκ των ενόντων. Από όσα έχουμε στην γκαρν-
κι η κάθεμια του πινελιά μυρώνει μύριες
ταρόμπα μας ξεχασμένα και μη. Εγώ θα διάλεγα τα καλά
λέξεις.
μου. Όχι αναγκαστικά αυτά που κάνουν φασαρία και με
Άξια και η εργώδης προσπάθεια του
φέρνουν στο επίκεντρο της προσοχής, αλλά όσα δίνουν
Γιώργου Τεκονάκη που είχε την ευθύνη
χαρά σε αυτό το διάστημα ανάμεσα στα δύο τίποτα και
της μακέτας του εξωφύλλου και της σελι-
με κάνουν περήφανη για τον εαυτό μου. Θα φορούσα
δοποίησης.
λοιπόν την αισιοδοξία μου, την τρυφερότητά μου, τη φι-
Ως επιμύθιο πρέπει να τονιστεί ότι το
λαλληλία μου, τη διακριτικότητά μου, την ευγένειά μου,
έργο αυτό διακρίνεται από μια συγκεκρι-
την ανεκτικότητά μου, τη δημιουργικότητά μου, τη φαν-
μένη ποιητική ιδεολογία που απαντά στις
τασία μου, την ενεργητικότητά μου, το χιούμορ μου, τη
απαιτήσεις ενός συγκεκριμένου ρυθμού
συνειδητοποίηση της ματαιότητας που κάνει την κατά-
και ύφους. Πρόκειται για μια δημόσια
φασή μου προς τη ζωή πιο ισχυρή.
ανακοίνωση στην οποία διασταυρώνονται
Τα υπόλοιπα θα τα στοίβαζα στο πατάρι μου, αλλά δε
η ιστορική γνώση με το γλωσσικό αίσθημα
θα τα πέταγα. Θα τα έβαζα ψηλά για να μη μου είναι εύ-
που καλείται να μεταλάβει ο αναγνώστης.
κολο να τα φτάσω και να σκεφτώ διπλά πριν να μπω στον
Ταυτόχρονα στην ποιητική αυτή αναφορά
κόπο να τα κατεβάσω.
διαχέονται γλαφυρά η πηγαία ιδέα, η ακο-
Είναι όμως και αυτά δικά μου και κρύβουν την ιστορία
νισμένη αίσθηση, η φωτισμένη συνεί-
της ζωής μου, την καταγραφή των εμπειριών στον ψυχι-
δηση, η τεχνική αρτιότητα και η σκληρή
σμό μου, τα γεγονότα και τους ανθρώπους που τις προ-
δουλειά, αρετές εμφανείς στο εκτενές αυτό
κάλεσαν. Θα ήταν ωραία να επιλέγαμε κάθε πρωί τον
δημιούργημα. Δεν είναι λίγο να πιάνεις το
εαυτό μας, όπως τα ρούχα μας. Κι αν αυτό είναι αδύνατο,
νήμα της Ιστορίας από τη Νεολιθική εποχή
αξίζει, ωστόσο, να στρέφουμε τον προβολέα στη θετική
και να οδοιπορείς μαζί της μέχρι και τη
μας πλευρά.
Μάχη της Κρήτης.
“ Θεόθεν γάρ κατά Μοίρ’ εκράτησεν” ( Ότι έγινε * Η Κάλλια Καραταράκη είναι φιλόλογος
ήταν από τους Θεούς και τη Μοίρα_ Αισχύλος).