БНбД 31-05-05 

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ

НЭГ АЙЛЫН СУУЦ

ДОМА ЖИЛЫЕ ОДНОКВАРТИРНЫЕ
SINGLE-FAMILY HOUSES

Нэг. Хамрах хїрээ

Энэхїї норм ба дїрэм нь хїмїїс байнга оршин суух нэг айлын сууцны
барилга(цаашид сууц гэх)-ыг шинээр барих ба сэргээн шинэчлэх, тїїний зураг тєсєл
зохиох, барьж гїйцэтгэх хуулийн этгээд, хувь хїмїїс баримтлах, оршин суугчдын
аюулгїй байдлыг хангах болон бусад ашиглалтын горимын зайлшгїй мєрдєх
шаардлагыг тогтооно.
Энэ норм, дїрэмд бие даасан орон сууцны блок, блокчилсон сууц нэг адил
хамаарах бєгєєд тэдгээрийг дараахи нєхцєлд нэг айлын сууцны хэсэг гэж їзнэ.
Їїнд:
- Тухайн сууцны єрєє тасалгаа нь єєр бусад орон сууцны блокын єрєє,
тасалгааны дээр байрлаагїй;
- Орц, туслах єрєє тасалгаа, адарын хєндий, зоорийн давхар, шугам
сїлжээний хонгил зэрэг нь нийтийн зориулалттай бус байх;
- Халаалт, агааржуулалтын бие даасан системтэй ба мєн тєвлєрсєн
гадна инженерийн шугам сїлжээний системийн холболт болон оролт нь
бие даасан байх;

Дээрхи нєхцлийг хангаагїй тохиолдолд блокчилсон сууцны барилгыг БНбД 31-01-01-

ийн шаардлагын дагуу тєлєвлєн барина.
Сууцны барилгыг тєлєвлєх, барьж байгуулахад энэхїї норм дїрмийн шаардлагатай
зєрчилдєхгїй бусад холбогдох норм, дїрэм зааврыг ашиглахыг зєвшєєрнє.

Хоёр. Ашигласан, холбогдох норматив

баримт бичгїїд

2.1 Энэхїї норм дїрмийг боловсруулахад ашигласан, холбогдох норматив

баримт бичгийн жагсаалтыг хавсралт А-д тэмдэглэв.

Гурав. Нэр томъёо, тодорхойлолт

3.1. Энэхїї баримт бичгийн хавсралт Б-д заасан нэр томъёог ашиглав.

Дєрєв. Ерєнхий зїйл

4.1. Сууцны барилга байгууламжийн (эсвэл, сууцны барилгажилтын гэх) ажлыг

зураг тєсєл зохиох ба барих журамыг тогтоосон энэхїї барилгын норм ба дїрэм
болон бусад холбогдох нормативын баримт бичгийн шаардлагад нийцїїлэн
гїйцэтгэвэл зохино.
Барилга барих зєвшєєрлийг газрын хууль ёсны эзэн, эзэмшигч, ашиглагч,
тїрээслэгч (цаашид барилга бариулагч)-тэй зохих журмын дагуу зєвшилцєн,
баталгаажуулсаны їндсэн дээр, тїїний барилгажилтын зураг тєслийн баримт
бичгийг хийж гїйцэтгэнэ.
Сууцыг хувиараа барих їед зураг тєслийн баримт бичгийг боловсруулах,
зєвшилцєх, баталгаажуулах, барих явцыг хянах, барилгыг ашиглалтанд оруулах ба
1 
 БНбД 31-05-05 
хїлээн авахад холбогдох хууль, дїрэм, барилгын норматив бичгїїдтэй нийцїїлэн
боловсруулсан журмыг хэрэглэнэ.
4.2. Эдэлбэр газар дээр сууц ба туслах аж ахуйн барилга байршуулах,
дэргэдэх барилга хоорондын зай болон суугчдын хувийн їйл ажиллагаатай
холбоотой барилгын бїтцэд байх олон нийтийн зориулалттай єрєє тасалгааны
бїрэлдэхїїн, зориулалт ба талбайн хэмжээ нь барилга барих зєвшєєрєл ба
архитектур-тєлєвлєлтийн даалгавар, нормативын баримт бичиг, оршин суугчдын
эрхийг хамгаалсан холбогдох хуулийн заалтыг зєрчєєгїй байх ёстой. Сууцны
барилга дотор болон єргєтгєлийн хэсэгт барилгын материалын дэлгїїр, тэсрэх, гал
гарах аюултай бодис ба тухайн материалын дэлгїїр, мєн шатамхай шингэн
ашигладаг ахуйн їйлчилгээний цэг салбар (їсчин, цаг ба гутал засварын газраас
бусад) зэргийг байрлуулахыг хориглоно.
4.3. Сууцны єрєєнїїдийн бїтэц, хэмжээ ба зориулалтын холбоо, мєн
инженерийн тоног тєхєєрємжийн бїрэлдэхїїнийг барилга бариулах хувь хїмїїсийн
захиалгаар тодотгож болно. Сууцанд амрах, унтах, ариун цэвэр сахих, хоол бэлтгэх
ба хооллох болон бусад їйл ажиллагаа явуулах бїхий л нєхцєл бїрдсэн байх ёстой.
4.4. Сууц нь дараахь єрєє тасалгаануудтай байвал зохино: сууцны єрєє
(унтлагын ба зочины), гал тогоо, ариун цэврийн буюу шїршїїрийн єрєє, бие засах
єрєє, агуулах, ханын шїїгээ; тєвлєрсєн дулаан хангамжгїй їед, дулаацуулгын
зориулалттай тоног тєхєєрємж байрлуулах болон спортын хэрэгсэл хадгалах зэрэг
єрєє байна.
Сууцанд дулаан, агааржуулалт, усан хангамж, бохирын шугам, цахилгаан
хангамж ба холбооны шугам сїлжээтэй байх нєхцлийг харгалзсан байна. Заавал
байрлуулах шаардлагатай тавилга ба тоног тєхєєрємжийг харгалзан сууцны
єрєєнїїдийн талбайн хэмжээг тогтоох ба хамгийн бага хэмжээ нь:
зочны єрєє -12 м2, унтлагын єрєєнїїд- 8м2(мансардын давхарт байгаа бол -7м2),
гал тогоо- 6м2.
Єрєєнїїдийн хамгийн бага єргєн нь: гал тогоо ба хооллох - гал тогооны хэсэгт –
1,7м, їїдний хэсэгт- 1,4м, хонгил-0,85м, ариун цэврийн єрєє- 1,5м, бие засах єрєє-
0,8 м байх ба харин бие засах єрєєний хамгийн бага гїн нь хаалга гадагшаа
онгойход- 1,2м, дотогш онгойход- 1,5м байна.
4.5. Сууцны єрєєнїїд ба гал тогооны єрєєний єндрийн доод хязгаар (шалнаас
тааз хїртэл) уур амьсгалын I, IIIA бїсэд 2,7 м, харин бусад бїсэд - 2,5м байна.
Мансардын давхард байрлах сууцны єрєє, гал тогоо ба бусад єрєє тасалгаануудын
єндєр 2,3 м-ээс багагїй байна. Бїтэн хагас давхар(антресоль) ба хонгилын єндєр 2,1
м-ээс багагїй байна. Харин мансардын давхрын налуу хэсэгт тааз хїртэлх єндрийн
хэмжээ хамгийн намхан хэсэгт 1.5м-ээс багагїй байвал зохино.
4.6. Сууцыг тєлєвлєх ба барьж байгуулахдаа тэргэнцэртэй болон тахир дутуу
иргэд явах нєхцлийг хангасан байна. Їїний тулд барилгын гадна талбайд гаргасан
зам, налуу зам (пандус), мєн їїд, гонх, хонгил ба гал тогоо, бие засах ба ариун
цэврийн єрєєнїїдийн хаалганы хэмжээг БД 31-101-04-ийн шаардлагад нийцїїлэх
ёстой.
4.7. Барилга бариулагчийн шаардлагын дагуу, сууцны баримт бичгийн
бїрэлдэхїїнд дулааны эрчим хїчний паспорт ба сууцны ашиглалтын зааврыг
оруулах ёстой.
Дулааны эрчим хїчний паспорт нь сууцны дулаан тусгаарлалтын дулааны
эрчим хїчний шинж чанар, эрчим хїчний хэрэглээг тогтооход зориулагдана. Энэ нь
энэхїї норм дїрмийн 9-р бїлэг ба хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа нормативын
баримт бичгїїдийг харгалзан тогтоосон журам, загвараас бїрдэнэ.
Паспортанд сууцны эрчим хїчний їр ашгийн ангилалыг тусгаж єгнє. Дулааны
эрчим хїчний паспорт нь сууц эзэмшигч нийгэм ахуйн ба бусад їйлчилгээ їзїїлсний
тооцоо хийхэд зориулагдахгїй.
Сууцны ашиглалтын заавар нь ашиглалтын явцын аюулгїй байдлыг хангахад
чиглэгдсэн сууц эзэмшигчид шаардлагатай єгєгдлїїдийг багтаасан байна. Їїнд:

2 
 БНбД 31-05-05 
їндсэн хийц бїтээц, инженерийн системийн талаархи мэдээлэл, каркасын далд
элементїїдийн байршлын бїдїївч, инженерийн шугамын далдлагдсан сїлжээний
бїдїївч, сууцны даацын хэсэг, цахилгаан шугам сїлжээний дээд ачааллын
хязгаарын хэмжээг заасан байна. Эдгээр єгєгдлїїд гїйцэтгэлийн баримтын хуулбар
хэлбэрээр байж болно.
4.8. Сууцны єрєєний талбай, эзлэхїїн ба давхрыг БНбД 31-01-01-ийн дагуу
тооцно.

Тав. Хийц бїтээцийн даацын чадавхи ба хэв гажилт.

5.1. Сууцны барилгыг тєлєвлєж, барьж байгуулахдаа барилгын буурь, суурь ба

їндсэн даацын бїтээцийг барилга барих болон ашиглах явцад дараахь байдал
гарахгїй байхаар тооцоолох. Їїнд:
- ашиглалтыг нь зогсоох хэмжээнд хїртэл гэмтэл, эвдрэл гарахгїй байх;
- хэв гажилт юм уу, ан цав їїсэлт нь зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс хэтрэхгїй байх.
5.2. Сууцны буурь, суурь, хийц бїтээцийг дараах ачаалал ба їйлчлэлд
тэсвэрлэхээр тооцсон байна. Їїнд:
- Даацын ба хашлага хийцийн хувийн жингийн тогтмол ачаалал;
- Хучилтад їйлчлэх тїр хугацааны жигд тархсан ба тєвлєрсєн ачаалал;
- Барилга барих тухайн газарзїйн бїс дэх цасны ачаалал;
- Барилга барих тухайн газарзїйн бїс дэх салхины ачаалал ;
Тохиромжгїй байдлаар їйлчлэх ачааны, эсвэл уг ачаанд харгалзах хїчлэлийн
хослолыг тооцсон шилжилтийн ачааны норматив утга, хийц бїтээцийн шилжилтийн
болон хэв гажилтын хязгаарын утга, мєн ачааны найдваржилтийн итгэлцїїрийг БНбД
2.01.07-90-ийн шаардлагын дагуу тооцно.
Мєн зураг тєсєл зохиох даалгаварт тусгасан захиалагчийн нэмэлт шаардлагуудыг
тооцсон байна. Жишээ нь: зуух, ил зуухны болон дїїжилсэн тєхєєрємжийн хїнд
элементїїдийн ачаа г.м.
5.3. Зураг тєсєл зохиоход ашиглах хийц бїтээцийн даацын чадавхи ба хэв
гажилтыг тооцоолох арга нь материалаас хамаарсан хийц бїтээцийн холбогдох
норматив баримт бичгийн шаардлагатай тохирч байх ёстой.
Сууц байрлах газар нь малталт хийсэн, хєрсний суулттай, газар хєдлєлттэй
бїсэд, мєн геологийн бусад хїнд нєхцєлд байх тохиолдолд холбогдох норм, дїрмийн
нэмэлт шаардлагыг мєрдлєгє болгоно.
5.4. Сууцны барилгын суурийг тєлєвлєхдєє барих газрын хєрсний
БНбД 2.02.01-94- д заасан физик-механикийн шинж чанар(мєнх цэвдэгтэй хєрсєнд
БНбД 2.02.01-94-г), гидрогеологийн горимыг харгалзах, мєн суурь болон газар
доорхи инженерийн шугам шїлжээнд їзїїлэх хєрс ба хєрсний усны сєрєг
нєлєєллийг харгалзан їзэхийн зэрэгцээ буурь хєрсний жигд суух нєхцєлийг хангасан
байвал зохино.
5.5. Хєдєєгийн суурин газарт 2 давхар хїртэлх сууцыг бариулагч/хувь хїмїїс/
єєрийн хїчээр барьж босгохдоо, ємнє нь баригдсан ба ашиглалтанд оруулсан
барилгын суурь ба даацын хийц бїтээцийн техникийн шийдэлийг хїлээн авч, олгосон
зєвшєєрлийн їр дїнд їндэслэсэн шийдлийг тусгавал зохино.

Зургаа. Галын аюулгїй байдал

6.1. Нэг айлын сууц нь БНбД 21-01-02-д заасны дагуу галын аюулын Ф1.4
ангид хамаарагдана. Їїнтэй уялдан сууцыг тєлєвлєх, барьж байгуулахдаа энэхїї
нормоор тогтоосон гал тїймэрээс урьдчилан сэргийлэх хэмжигдэхїїн, хїмїїсийг
барилгаас цаг тухайд нь нїїлгэн шилжїїлэх, зэргэлдээ орших барилга, орон сууцны
хэсэг(блок) рїї гал тархахгїй байх, мєн хїмїїсийг аврах ба галыг унтраах арга
хэмжээг гїйцэтгэх галын байгууллагын бие бїрэлдэхїїн барилга руу орох боломжийг

3 
 БНбД 31-05-05 
хангахаар урьдчилан тогтоосон байх ёстой. Аль ч барилга байгууламж дотор гал
гарах боломжийг харгалзан барилгаас гадагш гарах гарцыг заавал тєлєвлєнє.
6.2. Сууц хоорондын, мєн бусад барилга байгууламжийн хоорондох галын
аюулаас сэргийлэх зайг БНбД 21-01-02–ын дагуу тогтооно.
Зэрэгцїїлэн барьсан орон сууцны блокуудыг єєр хооронд нь гал тэсвэршилтийн
хязгаар нь REI 45 доошгїй хязгаартай битїї ханаар тусгаарлах ба галын аюулын
анги Г1-ээс багагїй байх ёстой.
Галын аюулын С2 ба С3 бїтээцийн ангитай блокон сууцнуудыг БНбД 21-01-02-д
заасны дагуу галын аюулын анги нь ГЇ-ээс багагїй бєгєєд гал тэсвэршилтийн
хязгаар REI 150-аас доошгїй 1-р зэргийн битїї ханаар нэмж тусгаарлахдаа, 600 м2
багагїй хэсгїїдэд хуваан авч їзвэл зохино.
6.3. 2 хїртэлх давхартай сууцанд гал тэсвэршилтийн зэрэг ба хийц бїтээцийн
галын аюулын ангилалын шаардлага їл хамаарна.
6.4. 3 давхар сууцны їндсэн хийц бїтээц нь БНбД 21-01-02–д заасан гал
тэсвэршилтийн III -р зэрэглэлтэй нийцэж байвал зохино. Иймд даацын эд ангийн гал
тэсвэршилтийн хязгаар нь R45-аас багагїй байх ба хучилтынх REI45, даацын бус
гадна ханынх E15, хавтгай дээврийнх RE15, татанги, дам нурууных R15 байх ёстой.
Єрєє хоорондын хамар ханын гал тэсвэршилтийн хязгаарыг тогтоох
шаардлагагїй. Сууцны барилгын галын аюулын бїтээцийн анги нь С2-оос багагїй
байх ёстой.
Давхрын талбайн хэмжээ нь 150 м2 хїртлэх їед даацын элементїїдийн гал
тэсвэршилтийн хязгаар нь R30-аас, хучилт нь REI 30-аас багагїй байна.
6.5. 4 давхар сууцны гал тэсвэршилтийн зэрэглэл III-с, галын аюулы н
бїтээцийн анги С1-ээс багагїй байна.
6.6. Сууц (орон сууцны блок ) бїр хамгийн цєєнєєр бодоход гадагшаа шууд
гарах нэг аврах гарцтай байх ба тэр нь мєн БНбД 21-01-02–д заасан 3-р тєрлийн
шаттай холбогдож байвал зохино.
Мєн суугчдын хувийн їйл ажиллагаатай холбоотой нийтийн зориулалттай єрєє
тасалгаа болон зоорийн давхарт хий буюу шингэн тїлшээр ажилладаг халаалтын
тєхєєрємж ба тїлш хадгалдаг бол эдгээр нь бие даасан аврах гарцтай байх хэрэгтэй.
Мєн дээр нэрлэсэн зоорийн ба хагас зоорийн давхарын єрєє тасалгааны аврах
гарцыг дээд давхараар дамжин гадагш шууд гарахаар тєлєвлєж болно. Мєн ийм
єрєє тасалгаа нь БНбД 21-01-02 –ийн 6.20 дугаар заалтын дагуу нэмэлт аврах
гарцтай байна. Зоорийн давхараас нэгдїгээр давхар руу орох хаалга нь єєрєє
хаагддаг тоноглолтой байх ба битїїмжлэгдсэн жийргэвчтэй байх хэрэгтэй. Энэ
хаалга нь унтлагын єрєєтэй холбогдоогїй байх ёстой.
6.7. 2 давхар сууцны доторхи задгай шат (БНбД 21-01-02-д заасан 2-р
тєрлийн)-ыг аврах шат болгон ашиглахыг зєвшєєрнє. Шатны элементїїдийн гал
тэсвэрлэлтийн хязгаар ба галын аюулын ангилал, мєн тїїний єргєн ба налууг
нормчлохгїй.
6.8. Гадагш гарахын тулд нэг тївшинээс (нэг давхраас) илїїгїй єгсєх буюу
уруудах 3 давхар сууцны доторхи задгай шатыг аврах шат гэж тооцно.
Мєн сууцны дээд давхраас гадагш гарахдаа 2 тївшин (давхар) дамжин доош буух
тохиолдолд, дараах нєхцєлийг нэг зэрэг авч їзэн доторхи задгай шатыг аврах
шатанд тооцохыг зєвшєєрнє. Їїнд:
a) унтлагын зориулалтаар ашиглах єрєєнїїдийн нэгээс цєєнгїй цонх нь шалны
тївшинээс 1м –ээс дээшгїй єндєрт байрладаг;
b) дээрх єрєє тасалгаа нь бїгд гадагш гарсан тагттай, хонгил буюу їїдний єрєєтэй
шууд холбогдсон ;
c) дээр дурьдсан цонх ба тагт нь газрын тївшинээс 7м–ээс илїїгїй єндєрт байх ;
Гурав ба тїїнээс цєєн давхар сууцны шатны хонгилыг тєлєвлєхдєє, тїїний орон
зайд хєлийн єрєє ба давхар бїрт амрах талбайг багтаан шийдэж болно. Эдгээрийг
багтаасан шатны хонгилын хана ба хучилтын хийц бїтээцийн гал тэсвэрлэлтийн
хязгаар REI 45 доошгїй ба галын аюулын анги Г1-ээс багагїй байх ёстой. Шатны

4 
 БНбД 31-05-05 
хонгил нь ханандаа гэрэлтїїлгийн нїх/цонх/-гїй, дээрээсээ гэрэлтїїлэгтэй байж
болно. Шат нь модон хийцтэй байхыг зєвшєєрнє.
6.9. 4 давхар сууц ба орон сууцны блокын давхар бїр/1-р давхраас бусад/-ээс
шатны хонгилд буюу БНбД 21-01-02–д заасан 3-р зэрэглэлийн шат руу шууд гарах
аврах гарц байх ёстой.
6.10. Блокчилсон орон сууцны барилгыг тєлєвлєх ба барихдаа зэргэлдээх сууцны
хэсэг/блок/-т гал тархахаас урьдчилан сэргийлэх тусгаарлалт, гал эсэргїїцэх хаалтыг
тусгана.
Їїний тулд гал тэсвэрлэх хана нь шатамхай материалаар хийгдсэн бїх барилгын
хийц бїтээцийг огтлон гарсан байх ёстой.
Сууцыг галаас тусгаарлан хуваах энэхїї гал тэсвэрлэх хана/БНбД 21-01-02-д
заасан 1-р тєрлийн/ нь дээврийн хучилтаас дээш, мєн гадна ханын гадаргуугаас
урагш15 см–ээс багагїй илїї гарсан байх ёстой. Харин хучилтанд (дээврийн
хучилтаас бусад) ШЗ ба Ш4 бїлгийн шатамхай материалыг хэрэглэсэн тохиолдолд
хана нь дээврийн хучилтаас дээш 60 см-ээс багагїй, мєн гаднах ханын гадаргуугаас
урагш 30 см-ээс багагїй илїї гарна.
6.11. Залгаж барьсан 2 ба тїїнээс дээш автомашины гараж (зогсоол) нь
сууцны (блокийн) єрєє тасалгаанаас гал тэсвэрлэлтийн хязгаар нь REI 45-аас
багагїй хамар хана, хучилтаар тусгаарлагдсан байх хэрэгтэй.
Сууцны єрєє тасалгаа ба автогараж(зогсоол) хоорондын хаалга нь битїїмжлэгдсэн
жийргэвчтэй, єєрєє хаагддаг тоноглолтой байхаас гадна унтлагын єрєє рїї шууд
холбогдсон хаалгатай байж болохгїй.
6.12. Сууцны барилгын хийц бїтээц нь гал тархдаггїй байх ёстой.
6.13. 3 ба тїїнээс дээш давхартай сууцанд НПБ 66-ийн шаардлагад нийцсэн
галын дохиолол/утаа мэдрэгч/-ын оптик-цахилгааны автомат тєхєєрємж буюу бусад
ижил шинж чанарын їзїїлэлттэй галын дохиололын тєхєєрємжийг тоноглон
суурилуулсан байх ёстой.
Тїймэрийн голомт їїсэхийг цаг тухайд мэдэгдэх зайлшгїй шаардлагыг харгалзан
сууцны барилгын давхар бїрд хамгийн багаар 1 галын дохиололын тєхєєрємжийг
тоноглоно. Утаа мэдрэгч/дохиолол/-ийг гал тогоо, угаалга/ванны/-ын єрєє, ш
їршїїрийн єрєє, бие засах єрєє ба бусад ижил тєсєєтэй єрєєнїїдэд тавих
шаардлагагїй.
Залгаж барьсан автомашины гараж ба нийтийн зориулалттай єрєє тасалгаа нь
дээр дурьдсан дохиолол ба гал унтраах анхдагч хэрэгслэлээр тоноглогдсон байна.
6.14. Тєвлєрсєн дулаан хангамжгїй тохиолдолд дулааны энергийн эх їїсвэр
болгон їйлдвэрт иж бїрэн хийгдсэн хийн буюу шингэн тїлшээр ажилладаг
автоматчилагдсан дулааны їїсгїїр/теплогенератор/-ийг хэрэглэнэ. Дээрх дулааны
їїсгїїрийг сууцны нэгдїгээр давхрын буюу хаяавчийн давхрын, мєн зоорийн
давхрын буюу дээвэр дээрх агааржуулалт/салхижуулалт/-ын єрєєнд байрлуулна.
60кВТ хїртэл хїчин чадалтай дулааны їїсгїїрийг гал тогооны єрєєнд
байрлуулж болно.
Хийн буюу шингэн тїлшээр ажилладаг дулааны їїсгїїр байрлах єрєє
тасалгааны цонхны талбайн хэмжээг тасалгааны 1 м3 эзлэхїїнд 0.03 м2-аас багагїй
байхаар тооцно.
Шатдаг хийн дамжуулах хоолойг гал тогоо болон дулааны їїсгїїр байрлах
єрєєнд шууд оруулна. Сууцны доторхи хийн хоолой нь БНбД 42-01-04-д заасан бага
даралттай хийн хоолойд тавигдах шаардлагад нийцэж байх ёстой.
Тєвлєрсєн хийн шугам сїлжээнд холбогдоогїй тохиолдолд гал тогооны хийн
тїлшээр ажилладаг зуухыг баллонтой хийгээр тэжээж болно. Тїїнийг сууцны гадна
байрлуулна.
Сууцны дотор 50 л-ээс илїїгїй багтаамжтай баллоныг байрлуулахыг
зєвшєєрнє.
6.15. Дулааны їїсгїїрїїд, мєн хатуу тїлшээр галлах зуух ба задгай зуух
/камин/, утааны сувагт БНбД 41-01-02-ийн дагуу сууцны галын аюулгїй байдлыг

5 
 БНбД 31-05-05 
хангах хийц бїтээцийн шийдэл тусгагдсан байна. Їйлдвэрийн аргаар хийсэн дулааны
їїсгїїрийг, зааварт тусгагдсан галын аюулгїй байдлын шаардлагын дагуу
суурилуулсан байна.
Дулааны тїлшийг хадгалах агуулахыг сууцны нэгдїгээр давхарт эсвэл хаяавч
болон зоорийн давхарт тєлєвлєж болно.
6.16. Хийн задгай зуух нь заавал їйлдвэрийн аргаар бэлтгэгдсэн байна.
Шаталтаас їїсэх хаягдал бїтээгдэхїїнийг зайлуулах утааны сувагтай байх ёстой.
Задгай зуух ба хийн шаталтын автомат тоног тєхєєрємжийг байрлуулахдаа
аюулгїй ажиллагааг хангах їйлдвэрлэгчийн зааврын дагуу тоноглоно.
6.17. Цахилгаан тєхєєрємжийг “Цахилгаан байгууламжийн дїрэм” БД 43-101-
03-д заасан шаардлага болон барилгын цахилгаан тєхєєрємжийн улсын стандартад
нийцсэн хамгаалалтын унтраах тєхєєрємжєєр тоноглосон байх ёстой.
Барилгын хийц бїтээцийн гадаргууд ил буюу далд угсрагдах цахилгааны
шугам нь шаталт тархадаггїй бїрээстэй кабель болон тусгаарлалттай утсаар
хийгдсэн байна.
Ийм утас ба кабелийг барилгын хийц бїтээц дотуур шууд / тєрєл бїрийн яндан
хоолой хэрэглэх шаардлагагїй/ оруулан татаж болно.
Саунд хэрэглэгдэх цахилгаан зуух нь автомат хамгаалалттай ба 8 цагийн турш
тасралтгїй ажиллаад салгах тєхєєрємжтэй байх ёстой.
6.18. 4 ба тїїнээс дээш давхартай сууцыг гал унтраах хэсгийн їйлчлэх
радиусын хязгаар дотор байрлуулна.
6.19. Сууц тєлєвлєх ба барих їед СНиП 2.04.02-84*-ийн дагуу галыг унтраах
усны гадна хангамжийг тооцсон байна.

Долоо. Ашиглалтын їеийн аюулгїй ажиллагаа

7.1. Сууцанд байрлуулах тоног тєхєєрємжийг, оршин суугчид сууцан дотроо

болон тїїний гадуур явах, сууц руу орох ба гарах, мєн сууцны хєдєлгєєнтэй элемент
ба инженерийн тоног тєхєєрємжийг ашиглах їед гэмтэл авахгїй байхаар тєлєвлєн
барьж, тоноглосон байна.
7.2. Шатны марш ба пандусын налуу, єргєн, гишгїїрийн єндєр, єргєн, шатны
талбайн єргєн, шатаар гарах гарцын єндєр, зоорь, ашиглалттай дээврийн хєндий,
шалны тївшиний уналт, мєн хаалганы нїхний хэмжээ нь сууцны тавилга, тоног
тєхєєрємж зєєх бололцоотой, хїн явахад тохиромжтой, аюулгїй байдлыг хангасан
байх ёстой. Шаардлагатай тохиолдолд шатыг бариултай тєлєвлєнє. Шатны
гишгїїрийг єєр єєр єндєртэй тєлєвлєхийг зєвшєєрєхгїй.
7.3. Шат, тагт, лоджи, террас, дээвэр ба бусад хїн унаж болзошгїй аюултай
газарт 0.9 м-ээс багагїй єндєртэй хаалт хашлагыг тєлєвлєнє.
Хаалт хашлага нь тасралтгїй бєгєєд бариултай байхаас гадна 0.3 кН/м –ээс
багагїй ачааллыг даах чадвартай байна.
7.4. Сууц ба эдлэн газарт гадны болзошгїй халдлагаас хамгаалах арга
хэмжээг урьдчилан тусгасан байна.
7.5. Сууцны хийц бїтээцийн элементийн шийдэл нь (мєн тїїнчлэн хєндийн
байрлал, хийц бїтээцийн дундуур дамжуулах хоолой гарах хэсгийг битїїмжлэх арга,
агаар сэлгэлтийн тєхєєрємжийн нїх ба дулаан тусгаарлалтын байрлал г.м) мэрэгчид
ба шавьжаас хамгаалагдсан байна.
7.6. Сууцны инженерийн системийг Улсын хяналтын байгууллагын норматив
баримт бичиг болон тоног тєхєєрємжийг їйлдвэрлэгч байгууллагын зааварт заасан
аюулгїй ажиллагааны шаардлагын дагуу тєлєвлєх ба угсарна. Їїний тулд:
- Хэрвээ хїн хїрэхгїй болгох арга хэмжээ аваагїй, халаалтын дамжуулах
шугам хоолой ба халаах тоног тєхєєрємжийн хїрч болох хэсгийн
гадаргуугийн хэм нь 70°С-ээс ихгїй, бусад тохиолдолд 90°С, утааны суваг ба
бусад шугам хоолойн гадаргуугийн хэм нь 40°С ихгїй байна.

6 
 БНбД 31-05-05 
- Агаар халаагч тоног тєхєєрємжийн гаралтын нїхний/амсарын/ хэмжээ 10 см
їед халуун агаарын хэм нь 70°С-ээс ихгїй;
- Халуун усны хангамжийн систем дэх усны хэм нь 60°С-ээс ихгїй байна.
7.7. Газар хєдлєлтийн бїсэд баригдсан сууцанд, байрнаасаа хєдєлж гал гарах
буюу дэлбэрч болзошгїй агрегат ба тоног тєхєєрємж (жишээлбэл: хийн ус халаалтын
тєхєєрємж)-ийг найдвартай бэхэлсэн байх ёстой.

Найм. Ариун цэвэр - эрїїл ахуйн шаардлагыг хангах

8.1. Хїний эрїїл мэнд, хїрээлэн буй орчныг хамгаалах ариун цэвэр-эрїїл
ахуйн/тахалын/ шаардлагыг хангах талаар норм ба дїрмээр тогтоосон арга
хэмжээнїїдийг сууцны тєлєвлєлт ба барилгажилтад урьдчилан тусгасан байна.
8.2. Сууцны халаалтын систем ба хашлага хийц нь барилгажилтын бїсийн
гадна агаарын тооцооны параметрт галлагааны хугацааны туршид сууцны єрєєг
хангах дотор агаарын температурын доод хязгаар нь БНбД 41-01-02-ийн дагуу
хїмїїс тогтмол байх бїх єрєєнд 18°С-ээс доошгїй, харин гал тогоо, бие засах
єрєєнд-16°С, угаалгын ба шїршїїрийн єрєєнд -24°С байхаар тооцогдсон байна.
Хїйтний улиралд сууцанд агаарын халаалтын зохиомол эргэлттэй системийг
байрлуулахад, энэхїї системийг ГОСТ 30494-ийн дагуу сууцны єрєєнїїдэд бичил
уур амьсгалын хамгийн ашигтай утга(агаарын хэм, харьцангуй чийгшил ба агаарын
хєдєлгєєний хурд, єрєєний температур ба тус газрын тэнцїї бус хэм/асимметрия/)-
аар тооцсон байх ёстой.
Агаарын кондиционерийн системийг байрлуулахад, дулааны улиралд ч
хамгийн ашигтай утгыг(параметрийг) хангах ёстой.
8.3. Агааржуулалтын систем нь єрєєний агаарын шинж чанарыг эрїїл ахуйн
шаардлагад нийцїїлэх ба тїїний жигд оролт болон тархалтыг хангана.
Агааржуулалтыг дараах байдлаар тєлєвлєхийг зєвшєєрнє. Їїнд:
- агаарыг салхивчийн сувгаар ердийн эргэлтээр зайлуулах;
- агаарыг, агаарын халаалттай хамтатган салхивчийн сувгаар механик
эргэлтээр оруулах ба зайлуулах ;
- агаарыг салхивчийн хоолойгоор оруулах ба зайлуулахдаа ердийн эргэлтийг
механик эргэлттэй хослуулан ашиглах.
Гал тогоо, бие засах єрєє, угаалгын єрєєний агаарыг заавал зайлуулахаар
тєлєвлєх ба шаардлагатай тохиолдолд сууцны бусад єрєєнїїдэд тооцож тєлєвлєнє.
Хортой бодис ба эвгїй їнэр ялгардаг єрєєний агаарыг сууцны бусад єрєєнд
тархаахгїйгээр салхивчийн сувгаар гадагш зайлуулна.
Ердийн агаар сэлгэлтийг хангахын тулд сууцны єрєєний цонх, салхивч,
гэгээвчээр болон бусад агаар сэлгэх боломжийг хангасан байна.
8.4. Їйлчилгээний дэглэмд сууцны агааржуулалтын системийн хамгийн бага
бїтээмж нь хїмїїс байнга байдаг єрєєнд агаарын эзлэхїїн солилцооны давтамжийг
1 цагт нэгээс доошгїй удаа байхаар тооцно. Їйлчилгээний дэглэмд гал тогооны
єрєєнд 60 м3/ц-аас багагїй , угаалгын ба бие засах єрєєнд 25 м3/ц байх ёстой.
Агаарын эзлэхїїн солилцооны давтамж нь бусад єрєє тасалгаа ба мєн ажлын
бус їеийн салхижуулалттай бїх єрєєнд 1 цагт єрєєний эзлэхїїний 0.2-оос багагїй
байна.
8.5. 25 кВТ ба тїїнээс илїї хїчин чадалтай дулааны їїсгїїр/генератор/-ийг
халаалтын системд ашиглахад шаталтын агаарыг шууд гаднаас авна. Энэхїї
дулааны їїсгїїр нь хийн тїлшнийх бол хаалттай асаагуур/ноцоогууртай/-тай байна.
8.6. Монгол улсын Эрїїл мэндийн асуудал хариуцсан тєрийн захиргааны тєв
байгууллагаас баталсан ариун цэвэр-эрїїл ахуйн зохих їнэлэлт, дїгнэлт авах
шаардлагатай бараа, бїтээгдэхїїний нэр тєрлийн жагсаалтад багтах барилгын
материал ба хийц эдлэхїїн нь Улсын эрїїл ахуйн холбогдох байгууллагын дїгнэлт,
зєвшєєрєлтэй байх шаардлагатай.

7 
 БНбД 31-05-05 
8.7. Инженер-экологийн хайгуулын судалгаагаар хєрсний хий /радон, метан,
торина/ ялгардаг нь тогтоогдсон эдэлбэр газар дээр сууцыг барихдаа, сууцанд ул
хєрснєєс хєрсний хий орохоос хамгаалахын тулд ул хєрстэй нийлэх шал ба зоорийн
ханыг тусгаарлах ба мєн эрїїл-ахуйн нормын шаардлагын дагуу тїїний
концентрацийн хэмжээг багасгах зэрэг бусад арга хэмжээг авах шаардлагатай.
8.8. Сууцны єрєєний гаднах ба доторхи хаших хийц, агаар дамжуулах хоолой
ба дамжуулах шугамын дуу тусгаарлалт нь гадна эх їїсвэрээс ба инженерийн
системийн тоног тєхєєрємжєєс їїсэлтэй дуу авиаг СНиП II-12-77-д заасан
зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс хэтрїїлэхгїй бууруулдаг байх шаардлагатай.
Блокчилсон орон сууц, сууцны блокуудыг тусгаарлах хана нь агаарын дуу авиаг 50
дБ-ээс доошгїй тусгаарлах индекстэй байх ёстой.
8.9. Сууцны єрєє ба гал тогоо нь байгалийн гэрэлтїїлэгтэй байх ёстой.
Сууцны єрєє ба гал тогооны цонхны талбайг шалны талбайтай харьцуулсан хэмжээ
1:8 -аас багагїй байна. Адрын (мансард) давхарт энэ хэмжээ нь 1:10-аас багагїй
байхыг зєвшєєрнє.
Залгаж барьсан нийтийн зориулалттай єрєє тасалгааг байгалийн
гэрэлтїїлгээр хангах шаардлагыг БНбД31-03-03-аар тогтооно. Эдгээр
тасалгаануудын байгалийн гэрэлтїїлгийн тївшин СНиП 23-05-95-д нийцэх ёстой.
8.10. Сууцны хаших хийц бїтээц нь гаднаас хїйтэн агаар орохоос хамгаалсан
дулаан тусгаарлалт, агаар тусгаарлалт ба доторхи єрєє тасалгааг усны уурын
нэвчилтээс хамгаалах уур тусгаарлагчтай байх шаардлагатай. Їїнээс гадна мєн
доорхи нєхцлийг хангах ёстой. Їїнд:
- Єрєє тасалгааны доторхи хийц бїтээцийн дотор гадаргуу дээрхи
хэм(температур) нь чийгийн конденсаци їїсгэхгїй байх;
- Хийц бїтээцийн доторхи чийгийн хуримтлалыг арилгах;
- Дотор агаарын тооцооны хэмд гадна ханын дотор гадаргуу дээрхи хэм ба
дотор агаарын хэм/температур/-ийн зєрїї 4°С-ээс илїїгїй, харин нэг давхрын
шалны хийцэд 2°С байх ёстой. Гадна агаарын тооцооны хэмд цонхны хийц
элементїїдийн дотор гадаргуу дээрхи хэм 3°С-ээс багагїй байна.
Сууцны єрєєнїїд нь бороо, цасны ус, хєрсний ус нэвтрэн орох болон ахуйн ус
алдалтаас хамгаалагдсан байвал зохино.
8.11. Сууцны ундны усыг тухайн суурин газрын тєвлєрсєн усан хангамжийн
сїлжээнээс хангана.
Газрын доорх уст їе буюу усан сангийн бие даасан болон нэгдсэн усан
хангамжийн эх їїсвэрээс хангах ахуйн болон ундны усны хоногийн зарцуулалтыг 1
хїнд 60л-ээс багагїйгээр тооцно. Усны нєєц багатай бїс нутагт тухайн орон нутгийн
эрїїл ахуйн байгууллагын зєвшєєрлийн дагуу хоногийн усны зарцуулалтын хэмжээг
багасгаж тооцож болно. Ундны усны чанар нь Монгол Улсын эрїїл мэндийн асуудал
хариуцсан тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас тогтоосон эрїїл-ахуйн нормативт
нийцэж байх ёстой.
8.12. Бохир ус зайлуулалт нь тєвлєрсєн, орон нутгийн буюу бие даасан
ариутгах татуургын системтэй, тїїнчлэн цооногон, шингээлттэй буюу ариун цэврийн
бие даасан био-цэвэрлэгээтэй байх ёстой.
Сууцны болон олон нийтийн зориулалттай єрєє тасалгааны ашиглалтаас
гарах ахуйн хатуу хог хаягдлыг цуглуулах ба зайлуулах арга хэмжээг тухайн орон
нутгийн засаг захиргаа, орон сууцны фондыг ашиглах дїрмийн дагуу зохион
байгуулна.
Бохир ус ба хатуу хог хаягдлыг зайлуулахдаа нутаг дэвсгэр ба усны судал
бїхий газрыг бохирдуулахгїй байх ёстой.

8 
 БНбД 31-05-05 
Ес. Эрчим хїч хэмнэлт

9.1. Сууцны тєлєвлєлт ба барилгажилт нь, єрєєний бичил уур амьсгал болон
бусад амьдрах нєхцєлд тавигдах шаардлагыг хангахад, їл сэргээгдэх эрчим хїчний
нєєцийг бїрэн ба хэмнэлттэй ашиглахад чиглэгдэх ёстой.
9.2. Эрчим хїчний хэмнэлт, їнэлгээгээр буюу сууцны їндсэн элемент болох
барилгын хийц бїтээц ба инженерийн систем тодорхойлолтоор болон барилгыг
халаахад зарцуулагдах эрчим хїчний хувийн зарцуулалтын иж бїрэн їзїїлэлтээр
нормд хамаарах шаардлагыг баримтлана.
9.3. Сууцны барилгын хийц бїтээц ба инженерийн системийн їзїїлэлтээр эрчим
хїчний їр ашгийг їнэлэхдээ дараах нєхцєлїїдийг баримталснаар энэхїї нормын
шаардлага биелсэн гэж їзнэ. Їїнд:
- Хашлага хийцийн дулаан дамжуулалтын эсэргїїцэл ба агаар нэвтрэлтийн
хэмжээ БНбД 2.01.03-92-ын шаардлагаас багагїй байх;
- Халаалт, агааржуулалт, кондиционерийн ба халуун усны хангамжийн систем
нь гар буюу автомат тохируулгатай байх;
- Тєвлєрсєн хангамжтай сууцны инженерийн системїїд нь дулааны эрчим хїч,
халуун, хїйтэн ус, цахилгаан эрчим хїч ба хийг хянах тєхєєрємжєєр
тоноглогдсон байх;
9.4. Барилгыг халаахад зарцуулагдах эрчим хїчний хувийн зарцуулалтын нэгдсэн
їзїїлэлтээр тїїний эрчим хїчний їр ашгийг їнэлэхдээ, хэрвээ сууцанд агаарын
чанар ба бичил уур амьсгалын норматив параметртэй байлгах эрчим хїчний хувийн
зарцуулалтын тооцооны утга q, доорхи 1-р хїснэгт дэх хамгийн дээд нормативт утга/
qtp /-аас хэтрээгїй тохиолдолд энэхїї нормын шаардлага биелсэн гэж їзнэ.
Хїснэгт 1

Барилгыг халаахад зарцуулагдах дулааны эрчим

хїчний хувийн зарцуулалтын хамгийн дээд
норматив утга qтр, кДж (м2 ×оС × хоног.), сууцны
Халаах талбай, м2
давхрын тоонд
Давхрын тоо
1 2 3 4
60 хїртэл 140 - - -
100 125 135 - -
150 110 120 130 -
250 100 105 110 115
400 - 90 95 100
600 - 80 85 90
1000 ба тїїнээс дээш - 75 75 80
Тайлбар: Сууцны єрєєнїїдийн халаалтын талбайн завсрын утга 60-1000 м2 байвал qtp –ийн
утгыг интерполяцийн аргаар тодорхойлно.

Энэ тохиолдолд барилгын доторхи инженерийн систем нь автомат болон гар

удирдлагатай байх ёстой. Тєвлєрсєн хангамжтай байх тохиолдолд дулаан, халуун ба
хїйтэн ус, цахилгаан эрчим хїч, хийн зарцуулалтыг тодорхойлох тєхєєрємжєєр
тоноглогдсон байна.
9.5. Тєлєвлєж буй барилгыг халаахад зарцуулагдах дулааны эрчим хїчний хувийн
зарцуулалтын тооцооны утга q нь, халаалттай їеийн барилгын хаших хийцээр болон
агаар сэлгэлтийн системээр дамжин гарах дулаан алдагдалын нийлбэрийг, халааж
байгаа єрєєний 1 м2 талбай ба халаалттай їеийн хоногийн хэмийн тоонд
харьцуулан тооцсоноор тодорхойлогдоно.
9.6. Сууцны барилгын техник-эдийн засгийн ашигтай їзїїлэлт ба улмаар халаах
дулааны эрчим хїчний хувийн зарцуулалтыг багасгах зорилгоор дараах зїйлїїдийг
харгалзан їзнэ. Їїнд:

9 
 БНбД 31-05-05 
- Барилгын эзлэхїїн/орон зайн/-тєлєвлєлтийн шийдлийг зєв сонгох, орон зайн
тєлєвлєлтийн нягт чанарын їзїїлэлтийг сайжруулах;
- Нарны цацрагийн урсгал ба хїйтэн салхины зонхилох чиглэлийг тооцсон
гэрэлтїїлэгтэй газар нутгийг харгалзан барилга ба тїїний єрєє, тасалгааг нэн
оновчтой байршуулах;
- Єндєр ашигт їйлийн коэффициент (АЇК) бїхий нэрийн жагсаалтанд тохирох,
єндєр їр ашигтай инженерийн тоног тєхєєрємжийг хэрэглэх;
- Ялгаран гарч байгаа агаар, бохир усны дулааныг эргїїлэн ашиглах , нар,
салхины эрчим хїчний сэргээгдэх эх їїсвэрийг хэрэглэх;
Хэрэв энэхїї бїлгийн 9.4 заалтад заасан нєхцєлийг баримтлан гїйцэтгэсэн арга
хэмжээний їр дїн нь БНбД 2.01.03-92–ын шаардлагаар, хаших хийцийн дулаан
дамжуулалтын эсэргїїцлийн хамгийн бага утгыг хангаж байвал БНбД 2.01.03-92-ын
шаардлагатай жишиж ханын дулаан дамжуулалтын эсэргїїцлийн їзїїлэлтийг
бууруулахыг зєвшєєрнє.
9.7. Барилгыг халаахад зарцуулагдах дулааны эрчим хїчний хувийн зарцуулалтын
хамгийн дээд норматив утгыг тооцооны утга(K=qтр/q)–д харьцуулсан харьцаанаас
хамаарч сууцыг дараах эрчим хїчний їр ашгийн аль нэг зэрэглэлд оруулан тооцно.
Їїнд:
К>1.25 байх тохиолдолд эрчим хїчний єндєр їр ашигтай барилга;
К = 1.25-1.1. байх тохиолдолд эрчим хїчний их їр ашигтай барилга;
К= 1.1-1.0 байх тохиолдолд эрчим хїчний хэвийн їр ашигтай барилга;
Барилгыг ашиглалтанд єгєх їед эрчим хїчний їр ашгийн зэрэглэлийг сууцны
гэрчилгээнд тэмдэглэж, эрчим хїчний їр ашгийг нэвтїїлэх арга хэмжээг тооцох ба
ашиглалтын эцсийн їр дїнг тодруулна.
9.8. 60 м2–аас ихгїй талбайтай халаалттай єрєє тасалгаа бїхий єєрийн хїчээр
барьсан заамал модон хана(гуалин, дїнз)-тай барилгад энэхїї норм дїрмийн хэсэг
хамаарахгїй.

Арав. Эдэлгээний тогтворшилт ба засварлахад

тохиромжтой байдал

10.1 Барилгын зураг тєслийн даалгаварт тухайн барилгын ашиглалтын дїрмийг

тогтоож болох ба тєлєвлєж байгаа эдэлгээний хугацааны туршид энэхїї норм
дїрмийн шаардлагад нийцсэн єєрийн шинж чанарыг хадгалах ёстой.
10.2.Сууцны барилгын їл засварлагдах элемент нь барилгын хийц бїтээцийн
материалын норм дїрэм ба МNS 2111:82-ын шаардлагыг тооцсон зєвшєєрєгдєх
хязгаарт єєрийн шинж чанарыг хадгалах ёстой. Сууцны барилгын їл засварлагдах
їндсэн элементээр тїїний эдэлгээний хугацаа, тогтворшилт, бат бєх
тодорхойлогдоно.
10.3. Барилгын эдэлгээний хугацаанаас бага эдэлгээний хугацаатай тоног
тєхєєрємж, эд анги, элементийг зураг тєслийн даалгаврын шаардлагыг харгалзан
тєслєєр тогтоогдсон засвар хоорондын хугацаанд тохируулан солих ёстой.
Хугацаа их буюу багатай элемент, материал болон тоног тєхєєрємжийг
хэрэглэх, засвар хоорондын хугацааг ихэсгэх ба багасгахыг шийдэхдээ техник-эдийн
засгийн тооцоогоор тогтооно.
10.4. Хийц бїтээц ба эд ангийг СНиП 2.03.11-85-д заагдсан чийг, хасах хэм, орчны
нєлєєлєл, биологийн ба бусад сєрєг хїчин зїйлийн болзошгїй нєлєєллийг тэсвэрлэх
материалаар гїйцэтгэсэн байх ёстой.
Шаардлагатай їед барилгын даацын ба хаших хийцэд бороо, хайлсан цасны
болон хєрсний ус нэвтрэн орохгїй байх талаар шаардлагатай арга хэмжээг авах, мєн
тїїнчлэн гадна хаших хийцэд їл зєвшєєрєгдєх конденсацийн чийг їїсэхээс
хамгаалж хийц бїтээцийг битїїмжлэх буюу битїї орон зайд агаар сэлгэлтийн
тєхєєрємж ба агаарын їеийг бий болгоно.

10 
 БНбД 31-05-05 
10.5. Угсармал элементийн уулзварын нийлэх хэсэг ба їелсэн хийц бїтээц нь буурь
хєрсний жигд бус суулт болон бусад ашиглалтын нєлєєллєєс їїсэх температурын
чийгийн хэв гажилт ба хїчлэлийн їйлчлэлд тооцогдсон байх ёстой.
Уулзварт хэрэглэж байгаа чигжрїїлэх/нягтруулах/, битїїмжлэх материалууд
нь хасах хэм болон норолтын нєлєєлєлд уян харимхай ба адгезионный шинж
чанараа хадгалах, мєн хэт ягаан туяаны нєлєєлєлд тэсвэртэй байвал зохино.
Битїїмжлэх материал нь холбогдох хэсгээрээ хийц бїтээцийн хамгаалалт ба
хамгаалалт-єнгєлгєєний давхаргатай нийцэж байх ёстой.
10.6. Сууцны инженерийн системийн тоноглол, арматур, тоног тєхєєрємж,
тэдгээрийн залгаасыг їзэж шалгах, техникийн їйлчилгээ хийх, солих ба засвар хийх
боломжийг хангасан байх ёстой.
Тоног тєхєєрємж ба дамжуулах шугам хоолойн ажиллагаанд хасах хэмийн
їзїїлэх сєрєг нєлєєллийг хориглох, тэдгээрийг энэхїї нєлєєллєєс хамгаалах ёстой.
10.7. Геологийн тєвєгтэй нєхцєлтэй, газар хєдлєлт, малталт, хєрсний суулт ба
шилжилттэй, хєдєлтєєс овойлт їїсэх бїсэд сууцыг барих явцад буурь шилжилж
болох тэгшитгэлт(компенсация)-ийг зайлшгїй тооцон инженерийн шугам сїлжээний
оролтыг гїйцэтгэх ёстой.
Сууцны барилгын хийц бїтээцэд тоног тєхєєрємж, шугам хоолойг бэхлэх
бєгєєд хийц бїтээцийн шилжилт болоход тэдгээрийн ажиллах чадвар алдагдахгїй
байх ёстой.

11 
 БНбД 31-05-05 

Хавсралт А

Ашигласан, холбогдох норматив баримт бичгїїд

Энэхїї норм дїрмийг боловсруулахад ашигласан, холбогдох норм дїрмийн

жагсаалт:
1. БНбД 10-01-99. Барилгын норматив баримт бичгийн тогтолцоо. Їндсэн журам.
2. БНбД 2.01.01-93. Барилгад хэрэглэх уур амьсгал ба геофизикийн їзїїлэлтїїд.
3. БНбД 30.01.04. Хот тосгоны тєлєвлєлт, барилгажилтын норм ба дїрэм .
4. БНбД 31-01-01. Орон сууцны барилгын зураг тєсєл тєлєвлєх норм ба дїрэм.
5. БНбД 31-03-03. Олон нийт, иргэний барилга.
6. БНбД 2.01.03-92. Барилгын дулаан техник.
7. БНбД 21-02-02. Барилга байгууламжийн зураг тєсєл зохиох галын аюулгїйн
норм.
8. БНбД 21-01-02. Барилга, байгууламжийн галын аюулгїйн байдал.
9. БНбД 2.01.07-90. Ачаалал ба їйлчлэл.
10. БНбД 2.02.01-94. Барилга байгууламжийн буурь, суурийн зураг тєсєл зохиох
норм ба дїрэм
11. БНбД 41-01-02. Халаалт, агаар сэлгэлт ба кондиционер.
12. БНбД 42-01-04. Хийн хангамжийн тєлєвлєлтийн норм.
13. БД 31-101-04. Тахир дутуу иргэдэд зориулсан барилгын тєлєвлєлтийн
нормаль.
14. БД 43-101-03. Цахилгаан байгууламжийн дїрэм.
15. MNS 2111:82. Барилгын бїтээц ба суурь. Тооцооны їндсэн журам.
16. СНиП 2.04.02-84 М-90 Водоснабжение. Наружные сети и сооружения. (Изм. и
доп. для усл.МНР)
17. СНиП 2.04.02-84* Водоснабжение. Наружные сети и сооружения.
18. СНиП 23-05-95 Естественное и искусственное освещение.
19. СНиП 2.03.11-85 Защита строительных конструкций от коррозии.
20. СНиП II-12-77. Защита от шума.
21. ГОСТ 30494-96 Здания жилые и общественные. Параметры микроклимата в
помещениях.
22. НПБ 66-97 Извещатели пожарные автономные. Общие технические
требования. Методы испытаний.

12 
 БНбД 31-05-05 
Заавал мєрдєх хавсралт Б

Нэр томъёо ба тодорхойлолт

Нэр томъёо Тодорхойлолт

1. Сууц, эдэлбэр газар

1.1.Нэг айлын сууц Нэг гэр бїл болон тїїнтэй хамаатан садан, тєрєл тєрєгсєдийн холбоотой
Дом жилой одноквартирный гишїїдийн хамтаар амьдрахад зориулсан сууц.
Single-family house
(Тусгай байрлалтай
Отдельно стоящий
Detached single-family house)
1.2.Блокчилсон орон сууцны Айлын сууцны тєрлийн барилга, хоёр ба тїїнээс дээш айлын сууцтай,тус
барилга бїртэй сууцны эдэлбэр газар руу шууд гарах гарцтай байх.(СНиП 2.08.01-д
Дом жилой блокированный заасны дагуу)
Row houses Тайлбар: Энэхїї тодорхойлолтыг єргєтгєж, хоёр ба тїїнээс дээш бие биедээ
(хоорондоо) залгаж барьсан сууцны блоктой, тус бїртэй сууцны эдэлбэр газар руу шууд
гарах гарцтай байх.
1.3.Нэг айлын орон сууцны блок Нэг айлын сууц болон шаардлагатай бусад єрєє тасалгааг багтаасан
Блок жилой блокчилсон орон сууцны барилгын бие даасан хэсэг.
Unit of attached single-family houses
1.4. Сууцны эдэлбэр газар Гадагшаа шууд гарах гарцтай байшин (айлын сууц)-тай нийлсэн эдэлбэр газар
Приквартирный участок
Parsela
2. Давхар
2.1. Давхар Барилгын хучилт хоорондын буюу хєрсєн дээрх шал ба хучилт хоорондын орон
Этаж зай.
Storey
2.2. Газар дээрх давхар Давхрын єрєє тасалгааны шалны тївшин газрын тєлєвлєлтийн тївшинээс
Этаж надземный доошгїй байна.
Above-ground storey
2.3. Нэгдїгээр давхар Газар дээрх эхний давхар.
Этаж первый
First storey
2.4. Дээврийн давхар (мансард) Адрын хєндийн орон зайн дахь давхар, тїїний нїїрэн тал бїрэн болон зарим
Этаж мансардный (мансарда) хэсгээрээ налуу буюу хазгай дээврийн хавтгай(гадаргуу)-аар байгуулсан,
Attic floor; Mansard дээврийн хавтгай ба нїїрэн талын огтлолцолын шулуун нь дээврийн адрын
хєндийн давхрын шалны тївшинээс 1.5 м-ээс илїїгїй єндєрт байх ёстой.
2.5. Хагас зоорийн давхар Давхрын єрєє тасалгааны шалны тївшин нь газрын тєлєвлєлтийн тївшинээс
Этаж цокольный тасалгааны хагас єндрєєс илїїгїй доор байрлана.
Basement storey
2.6. Зоорийн давхар Давхрын єрєє тасалгааны шалны тївшин газрын тєлєвлєлтийн тївшнээс
Этаж подвальный тасалгааны хагас єндрєєс илїїтэй доор байрлана.
Cellar
3. Єрєє тасалгаа, задгай, хагас задгай, хаалттай орон зай
3.1. Єрєє тасалгаа Їїрэг, зорилго нь тодорхой байх ба барилгын хийц бїтээцээр хязгаарлагдсан
Помещение барилга доторхи орон зай.
Space
3.2.Нийтийн зориулалттай єрєє Оршин суугчдын хувийн буюу олон нийтийн їйл ажиллагаанд зориулагдсан
тасалгаа орон сууцны барилгын доторхи буюу єргєтгєсєн орон зай.
Помещения общественного
назначения
3.3. Автомашины (задгай/ дулаан) зогсоол Автомашин зогсоох, хадгалах (автозасвар, техникийн їйлчилгээний бус)-д
Автостоянка зориулсан байшингийн ойролцоо газар, тїїний єргєтгєл буюу тусдаа барилгад
Storage garage байрлуулсан газар.
3.4. Террас Газар дээрх буюу барилгатай нийлїїлж гаргасан газраас єндєрлєн гаргасан
Терраса тусгай хийц бїхий задгай талбай.
Terrace
3.5. Адрын хєндий Хучилт (дээвэр), гадна хана ба дээд давхрын хучилтын гадаргуу хоорондын
Чердак орон зай.
Attic
3.6. Тагт Нїїрэн талын хананы хавтгайгаас урагш гарсан хашлагатай талбай, зуны цагт
Балкон амрах зориулалттай.
Balcony
3.7. Лоджи Гаднах задгай орон зайд тасалгааг 3 талаас нь хашсан тєлєвлєлттэй ба
Лоджия хучилттай, зуны цагт амрах болон нарнаас хамгаалах зориулалтай.
Loggia
3.8 Веранд(Шиллэсэн террас) Шиллэсэн халаалтгїй тасалгаа, барилгад залгаж буюу барилгатай нийлїїлж
Веранда гаргасан байна.
Verandah
3.9. Зоорийн техникийн давхар Инженерийн шугам сїлжээ байрлуулахад зориулсан зоорийн буюу хагас
Подполье зоорийн давхарын хучилт хоорондын орон зай.
Crawl space
3.10.Салхижуулалттай техникийн давхар Газрын хєрс ба нэгдїгээр давхар(хагас зоорийн, техникийн)-ын хучилтын
Проветриваемое подполье гадаргуу хоорондын барилга доорхи задгай орон зай .
Underfloor space

13 
 БНбД 31-05-05 

ГАРЧИГ

Нэг. Хамрах хїрээ 1

Хоёр. Ашигласан холбогдох норматив баримт бичгїїд 1

Гурав. Нэр томъёо, тодорхойлолт 1

Дєрєв. Ерєнхий зїйл 1

Тав. Хийц бїтээцийн даацын чадавхи ба хэв гажилт 3

Зургаа. Галын аюулгїй байдал 3

Долоо. Ашиглалтын їеийн аюулгїй ажиллагаа 6

Найм. Ариун цэвэр-эрїїл ахуйн шаардлагыг хангах 7

Ес. Эрчим хїч хэмнэлт 9

Арав. Эдэлгээний тогтворшилт ба засварлахад тохиромтой байдал 10

Хавсралт А. Ашигласан холбогдох норматив баримт бичгїїд 12

Хавсралт Б. Нэр томъёо ба тодорхойлолт 13

14 
 БНбД 31-05-05 

Нэг айлын сууц БНбД 31-05-04-г боловсруулахад хийсэн єєрчлєлтийн

жагсаалт

Д/д СНиП 31-02-2001-ээс хассан БНбД….-д шинээр нэмсэн Єєрчлєлтийн

заалт заалт їндэслэл
1. … в соответствии с требованиями …БНбД 31-01-01-ийн дагуу… їндэсний БНбД-г
СНиП2.08.01 дурьдав.
2. 1 дїгээр хавсралт: “Барилгад хэрэглэх уур амьсгал їндэсний БНбД-г
СНиП 23-01-99 Строительная ба геофизикийн їзїїлэлтїїд” дурьдав.
климатология . БНбД 2.01.01-93

СНиП 2.04.08-87* Газоснабжение. “Хийн хангамжийн тєлєвлєлтийн --------- //----------

нор” БНбД 42-01-04

СНиП2.07.01-89* Градострои - Хот, тосгоны тєлєвлєлт, --------- //----------

тельство. Планировка и застройка барилгажилтын норм ба дїрэм”
городских и сельских поселений. БНбД 30.01.04.

СНиП 2.08.01-89* Жилые здания. “Орон сууцны барилгын зураг --------- //----------
тєсєл тєлєвлєх норм ба дїрэм”
БНбД 31-01-01.

СНиП 2.08.02-89* Общественные “Олон нийт, иргэний барилга” --------- //----------

здания и сооружения. БНбД 31-03-03.

СНиП 21-01-97* Пожарная “Барилга, байгууламжийн галын --------- //----------

безопасность зданий и аюулгїйн байдал” БНбД 21-01-02.
сооружения

СниП II-3-79* Строительная “Барилгын дулаан техник” БНбД --------- //----------

теплотехника. 2.01.03-92

СНиП 2.01.07-85* Нагрузки и “Ачаалал ба їйлчлэл” БНбД --------- //----------

воздействия. 2.01.07-90.

СНиП 2.02.01-83* Основания “Барилга байгууламжийн буурь, --------- //----------

зданий и сооружений суурийн зураг тєсєл зохиох норм
ба дїрэм” БНбД 2.02.01-94.

СНиП 2.04.05-91* Отопление, БНбД 41-01-02. Халаалт, агаар --------- //----------

вентиляция и кондиционирование. сэлгэлт ба кондиционер.

Правила устройства электроус - “Цахилгаан байгууламжийн --------- //----------

тановок (ПУЭ) дїрэм” БД 43-101-03.

ГОСТ 27751-88 Надежность MNS 2111:82. Барилгын бїтээц --------- //----------

строительных конструкций и ба суурь. Тооцооны їндсэн
оснований. Основные положения журам.
по расчету.

- Тахир дутуу иргэдэд зориулсан --------- //----------

барилгын тєлєвлєлтийн нормаль.
БД 31-101-04.

3. … в климатических районах IА, IБ, IYа, IYб, IYв, IIIа, IIIб –ийн цаг БНбД 31-01-01-ийн
IГ, IД и II А… уурын бїсийн… дагуу.
4. 6.1. … СНиП 21-01… 6.1….БНбД 21-01-02… їндэсний БНбД-г
дурьдав.

15 
 БНбД 31-05-05 

.2. Сууцны халаалтын систем ба хашлага хийц нь галлагааны хугацаанд, сууцны

єрєєний агаарын тооцоот хэм хїмїїс тогтмол байх єрєєнд 20°С-ээс доошгїй, харин
гал тогоо, бие засах єрєєнд-18°С, угаалгын ба шїршїїрийн єрєєнд -24°С байхаар
тооцогдсон байна.

16 
БНбД 31-05-05 

17