Professional Documents
Culture Documents
Sap2000 Tçyy Kapsamindaki̇ Ydkt Yöntemi̇ Esas Alinarak Uygulanmasi
Sap2000 Tçyy Kapsamindaki̇ Ydkt Yöntemi̇ Esas Alinarak Uygulanmasi
Eğitim Serisi
1
Genel:
Aşağıda taşıyıcı sistem şeması verilen, sabit, hareketli ve rüzgar yükleri altında
sırasıyla, PG = 200 kN ve PQ = 700 kN eksenel basınç kuvvetleri ile W = 18 kN yatay
rüzgar kuvvetinin ortak etkisinde olan, 6.0 m boyundaki HE 300 B enkesitli konsol
kolonun SAP2000 programı ile yapısal analizi ve dayanım kontrolü yapılacaktır.
Yapısal analiz için uygulanacak adımlar, ayrıntıları Türkiye Çelik Yapılar Yönetmeliği
Bölüm 5 ve 6 da açıklanan ilgili esaslar göz önünde tutularak gerçekleştirilecektir.
Yapısal Çelik:
S275JR Fy=275 N/mm2 Fu=430 N/mm2 E=200000 N/mm2
Yük Bilgileri:
Sabit yükler PG=200 kN
Hareketli yükler PQ=700 kN
Rüzgar yükü W=18 kN
Fiktif Yükler Ni=0.002*α*Yi
A) Genel Analiz Yöntemi ile Yapısal Analiz ve YDKT Yöntemi ile Dayanım
Kontrolü
Dayanım kontrolünde dikkate alınacak yük birleşimleri, Türkiye Çelik Yapılar
Yönetmeliği Bölüm 5.3.1 e uygun olarak aşağıda verilmektedir.
1) 1.4G+(1.4NG)
2) 1.2G+1.6Q+(1.2NG+1.6NQ)
3) 1.2G+1.0Q+1.6W+(1.2NG+1.0NQ)
4) 0.9G+1.6W+(0.9NG)
Şekil 1
Şekil 3
SAP2000 Eğitim Serisi:1 – Sayfa:6
Not: S275 için önayar olarak tanımlanan E (Elastisite Modülü) değeri 210000
MPa’dır. Bu değer, yönetmeliğe uygun olarak Şekil 3’te görülen
Modify/Show Material butonuna basılarak açılacak pencerede, 200000 MPa
olarak değiştirilmelidir.
Şekil 4
Şekil 5
10) Sabit yükler G ile temsil edilerek tanımlanacaktır. Bu durumda otomatik olarak
gelen DEAD yük tipi G olarak değiştirilebilir.
11) Hareketli yük tipini tanımlamak için, Load Pattern Name kısmına Q yazılır,
Type kısmında Live seçilir ve Add New Load Pattern butonuna basılır.
12) Rüzgar yük tipini tanımlamak için, Load Pattern Name kısmında W yazılır,
Type kısmında Wind seçilir ve Add New Load Pattern butonuna basılır.
13) Sabit yük dikkate alınarak oluşturulacak fiktif yükler için, Load Pattern Name
kısmında NG yazılır, Type kısmında Notional seçilir (ilk aşamada Notional
görülmezse, More seçeneği tıklanarak daha fazla yük tipinin çağrılması
sağlanabilir), Auto Lateral Load Pattern kısmında Auto seçilir ve Add New
Load Pattern butonuna basılır.
Şekil 6
15) Hareketli yükler esas alınarak oluşturulacak NQ fiktif yükleri için, madde 13 ve
14 tekrarlanmalıdır, ancak Auto Notional Load Pattern Generation
penceresinde Base Load Pattern olarak Q seçilmelidir (Şekil 7).
Şekil 7
16) Yapısal analiz modelinin geliştirilmesindeki bir sonraki adım, YDKT yük
birleşimlerinin oluşturulmasıdır. Bunun için, Define>Load Combinations
komutları ile açılacak olan pencerede, Add New Combo butonuna basılır.
Load Combination Data penceresinde, her bir yük birleşimi, isim verilmesinin
ardından, yük tipleri (Load Case) için uygun katsayılar (Scale Factor)
tanımlanarak oluşturulur. Burada, Load Combination Type olarak Linear
Add seçilmelidir.
Şekil 8
Not: Fiktif yük tiplerinin, ilgili oldukları yük tipine ait katsayı ile,
birleşime eklenmeleri gerekmektedir. Örneğin, sabit yükler için
oluşturulan NG, G yük tipi için kullanılan aynı katsayı ile yük
birleşimine girecektir.
17) İkinci mertebe etkilerin gözönüne alınması, şekil değiştirmiş sistem ekseni
formunun bilinmesini gerektirmektedir. Başlangıçta şekil değiştirmiş sistem
ekseninin formu bilinmediğinden, ikinci mertebe teorisi doğrusal (lineer)
değildir ve bu nedenle doğrusal olmayan analiz yönteminin kullanılması
gerekmektedir. Bu durumda dayanım kontrolünde kullanılacak iç kuvvetlerin
elde edilmesinde, oluşturulan bu yük birleşimleri doğrudan kullanılamaz. Bu
yük birleşimlerinin her biri, doğrusal olmayan analizler gerçekleştirmek üzere,
içinde bulundurduğu yük tipleri ile tek bir yükleme durumu oluşturacak şekilde
doğrusal olmayan yükleme durumuna dönüştürülmelidir. Bunun için, Define
Load Case Combinations penceresinde, Convert Combos to Nonlinear
Cases butonuna basılır. Ardından dönüştürülecek yük birleşimleri seçilir ve
OK butonuna basılır. Ekrana gelen mesaj dönüşümün tamamlandığını
belirtmektedir (Şekil 10).
Şekil 11
Yükleme durumu ismi olarak, yük birleşimini tanımlayan ismin sonuna –NL
ilavesi yapılmıştır. Burada kullanıcıdan bağımsız olarak, "Analysis Type";
"Nonlinear", "Geometric Nonlinearity Parameters"; P-Delta olarak
seçilmektedir (Şekil 12).
Şekil 15
Şekil 16
25) Analiz sonucunda ortaya çıkan eğilme momenti diyagramı aşağıdaki şekilde
görüldüğü gibi olacaktır (Şekil 17).
Şekil 17
Şekil 18
27) Bu noktada, yapısal analize dahil edilen ikinci mertebe etkilerinin elemanın
ortadan iki eşit parçaya bölünerek etkitildiği görülmektedir. İç kuvvet ve
yerdeğiştirmelerin daha hassas bir şekilde elde edilebilmesini sağlamak
amacıyla eleman boyunca dikkate alınacak nokta sayısı arttırılabilir. Bu işlem,
elemanın istenilen sayıda sonlu elemana bölünmesi suretiyle
yapılabilmektedir. Bunun için, modelin kilidi kaldırdıktan sonra eleman seçilip
Assign>Frame>Automatic Frame Mesh komutları işletilerek açılacak
pencerede Minimum Number of Segments bölümüne istenen değer yazılır
ve Apply butonuna basılır (Şekil 19).
Şekil 20
29) Bu aşamaya kadar, henüz Türkiye Çelik Yapılar Yönetmeliğinde yer alan
genel analiz yönteminin esasları uygulanmamıştır. Bu yöntemin
uygulanmasında dikkate alınacak esasların, SAP2000 programı ile otomatik
olarak uygulanması sağlanabilmektedir. Bunun için gereken adımlar aşağıda
sıralanmıştır.
a. Çelik tasarımının (Steel Frame Design) en az bir kere yapılmalıdır,
b. Tasarım tercihlerinde (Design Preferences),
i. Design Code, AISC 360-10 olmalı,
Şekil 21
30) Tasarım yapılmadan önce, çerçeve elemanı üzerine gelerek farenin sağ
tuşuna basıldığında, ekrana gelen eleman özelliklerinden eğilme rijitliği (EI) ve
eksenel rijitliğin (EA) henüz azaltılmadığı anlaşılır. (Property Modifiers:
None) (Şekil 22). Buna göre, ilk analiz sonucunda elde edilen iç kuvvetler,
rijitlikler azaltılmadan hesaplandığından, olması gereken değerlerden daha
küçük olarak hesaplanmaktadır. Bu durumda, dayanım kontrolünde
kullanılmak üzere, azaltılmış rijitlikler dikkate alınarak hesaplanacak iç
kuvvetler bir sonraki analiz ile elde edilecektir.
32) İşlem bittikten sonra model kilidi açılır ve eleman üzerine gelerek farenin sağ
tuşuna basıldığında, EA ve EI rijitliklerinin 0.80 ile çarpılarak %20 oranında
azaltıldığı görülür (Şekil 23). Bu durumda, model tekrar analiz edilmek üzere
Run Analysis komutu çalıştırılır.
33) İkinci analiz sonuçları incelendiğinde, rüzgar yükünü içeren yük birleşimi
altında hesaplanan maksimum eğilme momenti değerinin 263.37 kNm olduğu
görülür (Şekil 24).
34) Böylece, Türkiye Çelik Yapılar Yönetmeliği uyarınca genel analiz yöntemi ile
tasarım esasları uygulanarak SAP2000 programı ile yürütülen yapısal analiz
tamamlanmış olur. Analiz sonunda elde edilen iç kuvvetler kullanılarak, HE 300 B
enkesitli elemanın dayanım kontrolleri gerçekleştirilebilir.
a) Türkiye Çelik Yapılar Yönetmeliğine uygun olarak esas alınan genel analiz
yöntemine göre, elemanların K burkulma katsayıları 1.0 değerine eşit olarak
alınacaktır. Örnekteki konsol kolonun zayıf eksen etrafındaki burkulmasının
önlenmiş olduğu varsayılmaktadır. Bunu sağlamak için, Unbraced Length
Ratio (Minor)=0.1 olarak belirlenmiştir.
b) Cb değeri, konsol kolonlar için 1.0 değerine eşit alınmalıdır. Dolayısıyla bu
değer, eleman için tasarım yapılmadan önce mevcut bilgi olarak girilmelidir..
c) Tasarım için bir önceki bölümde oluşturulan yük birleşimleri kullanılacaktır.
SAP2000 programının otomatik olarak farklı yük birleşimleri oluşturması
engellenecektir.
6) Kolon elemanı üzerine gelerek farenin sağ tuşuna basılmak suretiyle dayanım
kontrolünün detaylarına ulaşılabilir (Şekil 27 ve 28).