Professional Documents
Culture Documents
ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ 3 o
Πεξηερόκελα
3.1.1 ΔΗΑΓΩΓΗΘΑ
Σ
α εηζπλεφκελα αλαηζζεηηθά ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ θιηληθή πξάμε γηα πεξηζζφηεξν
απφ 150 ρξφληα, γχξσ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1840, φηαλ ν Αηζέξαο (1842) θαη
ην Τπνμείδην ηνπ Αδψηνπ (1844) ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηαηξηθνχο ιφγνπο κεηά απφ
ηπραίεο παξαηεξήζεηο επηζηεκφλσλ (Crawford Long θαη Horace Wells αληίζηνηρα).
ηε δεθαεηία ηνπ 1930, 90 ρξφληα κεηά ηελ εηζαγσγή ησλ πξψησλ εηζπλεφκελσλ
αλαηζζεηηθψλ, άξρηζαλ λα αλαπηχζζνληαη ρεκηθέο νπζίεο κε βάζε ηε ζρέζε κεηαμχ δνκήο
θαη δξαζηηθφηεηαο πνπ νδήγεζαλ ζηε δεκηνπξγία ησλ αινγνλσκέλσλ πηεηηθώλ
αλαηζζεηηθώλ κε θχξην εθπξφζσπν ην Αινζάλην (1956). Παξά φκσο ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ
Eιέλε Αζθεηνπνχινπ
Αινζάληνπ έλαληη ησλ πξνεγνχκελσλ πηεηηθψλ αλαηζζεηηθψλ απεδείρζε φηη δελ είλαη ην
ηδαληθφ πηεηηθφ αλαηζζεηηθφ ιφγσ ηεο αξξπζκηoγφλνπ δξάζεο ηνπ θαη ηεο επαηίηηδαο ή
ζεκαληηθήο, αιιά ζπάληαο, επαηηθήο λέθξσζεο πνπ πξνθαιεί. Έηζη, ε πξνζπάζεηα γηα ην
ηδεψδεο πηεηηθφ αλαηζζεηηθφ ζπλερίζηεθε θαη νδήγεζε γχξσ ζην 1960 ζηελ παξαζθεπή ησλ
δχν λεψηεξσλ αινγνλσκέλσλ πηεηηθψλ, ηνπ Γεζθινπξαλίνπ θαη ηνπ εβνθινπξαλίνπ, πνπ
έρνπλ μεπεξάζεη πνιιέο απφ ηηο αλεπηζχκεηεο επηδξάζεηο ηνπ Αινζαλίνπ, πιεζηάδνληαο θαη
ηελ ηδεψδε ιχζε.
Σα εηζπλεφκελα αλαηζζεηηθά, αλάινγα κε ην εάλ ζηε ζεξκνθξαζία θαη πίεζε ηνπ δσκαηίνπ
είλαη ζε πγξή ή αέξην κνξθή, δειαδή ζηε ζεξκνθξαζία ηνπ δσκαηίνπ βξίζθνληαη θάησ ή
πάλσ απφ ηελ θξηηηθή ηνπο ζεξκνθξαζία1, ρσξίδνληαη αληίζηνηρα ζε πηεηηθά ή αέξηα.
Σα πηεηηθά αλαηζζεηηθά, είλαη πγξά ζε ζεξκνθξαζία θαη πίεζε δσκαηίνπ θαη
εμαηκίδνληαη (κεηαηξέπνληαη ζε αηκφ2) εχθνια κε ηε βνήζεηα εηδηθψλ ζπζθεπψλ, ησλ
εμαηκηζηήξσλ.
Σα αέξηα αλαηζζεηηθά πγξνπνηνχληαη ππφ πίεζε θαη απνζεθεχνληαη ζε νβίδεο, φπνπ
βξίζθνληαη θαη ζηηο δπν κνξθέο, θαη απφ ηηο νπνίεο εμέξρνληαη ζε αέξην κνξθή.
Πίλαθαο 3-1. Υξφλνο εηζαγσγήο φισλ ησλ εηζπλεόκελσλ αλαηζζεηηθώλ ζηελ θιηληθή
πξαθηηθή.
Αέξηα Αλαηζζεηηθά
Τπνμείδην ηνπ Αδώηνπ (1844)
Θπθινπξνπάλην (1930)
Αηζπιέλην (1923)
Πηεηηθά Αλαηζζεηηθά
Αηζέξαο (1842, 1846)
Υισξνθόξκην (1847)
Σξηρισξναηζπιέλην (1941)
Αινζάλην (1956)
Κεζνμπθινπξάλην (1960)
Δλθινπξάλην (1966)
Ηζνθινπξάλην (1971)
εβνθινπξάλην (1993)
Γεζθινπξάλην (1995)
Απφ ηα πηεηηθά αλαηζζεηηθά πνπ αλαθέξνληαη ζηνλ Πίλαθαο 3-1. ζα αλαθεξζνχλ κφλνλ
απηά πνπ θπξίσο ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα ζηελ θιηληθή πξάμε: Ηζνθινπξάλην,
εβνθινπξάλην θαη Γεζθινπξάλην. Απφ ηνπο ππφινηπνπο πηεηηθνχο παξάγνληεο ην κελ
Υισξνθόξκην θαη ν Αηζέξαο ήηαλ νη πξψηνη πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ δηεζλψο θαη έρνπλ πιένλ
κφλνλ ηζηνξηθφ ελδηαθέξνλ, ην δε Κεζνμπθινπξάλην θαη Δλθινπξάλην ζηακάηεζαλ λα
ρξεζηκνπνηνχληαη ιφγσ ηεο ηνμηθφηεηαο ηνπο. Σν Κεζνμπθινπξάλην γηαηί πξνθαιεί
δνζνεμαξηψκελε λεθξηθή πνιπνπξηθή αλεπάξθεηα, ην Δλθινπξάλην παξνμπζκηθή
επηιεπηνεηδή δξαζηεξηφηεηα ζην ΖΔΓ θαη κπτθνχο ζπαζκνχο ηνπ πξνζψπνπ θαη ησλ άλσ
άθξσλ. Ζ ρξήζε ηνπ πξψηνπ απφ ηα ζχγρξνλα αλαηζζεηηθά ηνπ Αινζάληνπ έρεη ζεκαληηθά
πεξηνξηζηεί ηα ηειεπηαία ρξφληα ιφγσ ηεο επαηνηνμηθφηεηάο ηνπ θαη ηεο αξξπζκηνγφλνπ
δξάζεο ηνπ.
1 Κξηηηθή ζεξκνθξαζία είλαη ε ζεξκνθξαζία πάλσ απφ ηελ νπνία φζε πίεζε θαη αλ εμαζθεζεί ζ'
έλα αέξην, απηφ δελ πγξνπνηείηαη.
2 Αηκόο είλαη κηα νπζία πνπ βξίζθεηαη ζε αέξην κνξθή ζηελ ή θάησ απφ ηελ θξηηηθή ηνπ ζεξκνθξαζία.
50
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
Πίλαθαο 3-2. Φπζηθνρεκηθέο θαη αλαηζζεηηθέο ηδηόηεηεο ησλ ρξεζηκνπνηνύκελσλ ζήκεξα εηζπλεόκελσλ αλαηζζεηηθώλ.
Υεκηθόο ηύπνο MAC Πίεζε θεθνξεζκέλσλ πγθέληξσζε πληειεζηήο Κεηαβνιίηεο
(%) αηκώλ (SVP3) (mmHg θεθνξεζκέλσλ δηαιπηόηεηαο
ν
& 20 C) αηκώλ (SVC4) αίκαηνο - αεξίνπ
3 SVP (Saturated Vapor Pressure) αληηζηνηρεί ζηελ πίεζε πνπ ζηακαηάεη ε εμαέξσζε ζηνλ εμαηκηζηήξα, φηαλ έρεη επέιζεη ηζνξξνπία κεηαμχ πγξνχ θαη αεξίνπ
θάζεο, νπφηε ν αξηζκφο ησλ κνξίσλ πνπ θεχγνπλ απφ ην πγξφ είλαη ίδηνο κε ηνλ αξηζκφ ησλ κνξίσλ πνπ εηζέξρνληαη ζ΄ απηφ.
4 SVC (Saturated Vapor Concentration) = SVP/Pb (φπνπ Pb είλαη ε βαξνκεηξηθή πίεζε).
5 πγθέληξσζε > 100 % ζεκαίλεη φηη απαηηνχληαη ππεξβαξηθέο ζπλζήθεο γηα λα επηηεπρζεί 1.0 MAC.
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
Σ
ν ηδεψδεο εηζπλεφκελo αλαηζζεηηθφ πξέπεη λα έρεη ηα αθφινπζα θπζηθά,
θαξκαθνθηλεηηθά θαη θαξκαθνδπλακηθά ραξαθηεξηζηηθά.
Φπζηθά ραξαθηεξηζηηθά:
Κνξηαθή θαη ρεκηθή ζηαζεξόηεηα, πνπ λα κελ επηηξέπεη ηε δηάζπαζή ηνπ
παξνπζία θσηφο, ζεξκφηεηαο, κεηάιισλ, αιθάιεσο (λαηξάζβεζηνο).
Λα κελ ρξεηάδεηαη ζπληεξεηηθά.
Λα έρεη καθξά δσή απνζήθεπζεο ζε κία πνηθηιία θιηκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ.
Λα κελ είλαη εύθιεθην ζε κείγκα αέξα ή Ο2.
Λα κελ είλαη εξεζηζηηθό ησλ αεξαγσγψλ.
Λα είλαη θηιηθφ πξνο ηελ αηκφζθαηξα.
Λα είλαη θζελφ.
Φαξκαθνθηλεηηθά6 ραξαθηεξηζηηθά:
Τςειφο ζπληειεζηή δηαιπηφηεηαο ιίπνπο – αεξίνπ, πνπ επηηπγράλεη ρακειφ MAC.
Υακειφο ζπληειεζηή δηαιπηφηεηαο αίκαηνο - αεξίνπ, πνπ επηηξέπεη ηε γξήγνξε
κεηαβνιή ηνπ βάζνπο ηεο αλαηζζεζίαο.
Πεξηνξηζκέλνο κεηαβνιηζκφο θαη δηάζπαζε ζε κε ηνμηθνχο κεηαβνιίηεο πνπ
πεξηνξίδνπλ ηελ πηζαλφηεηα βιάβεο ηνπ ήπαηνο ή ησλ λεθξψλ.
Φαξκαθνδπλακηθά7 ραξαθηεξηζηηθά:
Έιιεηςε ηνμηθόηεηαο αθφκε θαη κεηά απφ παξαηεηακέλε ή ρξφληα ρξήζε. Γηα
παξάδεηγκα, έιιεηςε επηπηψζεσλ κεηά παξαηεηακέλε εηζπλνή ζην πξνζσπηθφ ηνπ
ρεηξνπξγείνπ.
Απνπζία ή πξνβιέςηκεο θαξδην - αλαπλεπζηηθέο επηπηώζεηο, πνπ ζα πξέπεη λα
είλαη δνζνεμαξηψκελεο. Γηα παξάδεηγκα, ε θαξδηαθή ζπρλφηεηα δελ πξέπεη λα
κεηαβάιιεηαη ζεκαληηθά θαη ην κπνθάξδην λα κελ επαηζζεηνπνηείηαη ζηηο ελδνγελείο
θαη εμσγελείο θαηερνιακίλεο.
Αλαιγεηηθέο ηδηόηεηεο.
Δύθνια αλαζηξέςηκεο αλαηζζεηηθέο επηδξάζεηο.
Απνπζία δηέγεξζεο ηνπ ΘΛ θαη επηιεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο.
Απνπζία αιιειεπίδξαζεο κε θάξκαθα πνπ ρνξεγνχληαη πξν ή δη-εγρεηξεηηθά.
Απνπζία επίδξαζεο ζηελ εγθπκνλνύζα κήηξα.
Ζ
ρξεζηκνπνίεζε θαηά ηελ αλαηζζεζία ησλ πλεπκφλσλ ζαλ πχιεο εηζφδνπ ζηνλ
νξγαληζκφ κηαο θαξκαθεπηηθήο νπζίαο ε νπνία δελ έρεη ηνπο πλεχκνλεο ζαλ ζηφρν
δξάζεο ηεο, είλαη ζρεδφλ κνλαδηθή ζηελ ηαηξηθή πξαθηηθή.
Αλ θαη ε αξρηθή αηηία απηήο ηεο εθαξκνγήο ήηαλ θαζαξά ηζηνξηθή (ρξεζηκνπνίεζε γηα
πξψηε θνξά Τπνμεηδίνπ ηνπ Αδψηνπ θαη Αηζέξα γηα πξφθιεζε αλαηζζεζίαο), εληνχηνηο θαη
ζήκεξα απηή ε κνξθή αλαηζζεζίαο εμαθνινπζεί λα ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο γηα ηα
θαξκαθνθηλεηηθά ηεο πιενλεθηήκαηα.
Ζ έθζεζε ηνπ θαξκάθνπ ζηελ πλεπκνληθή θπθινθνξία κέζσ ησλ πλεπκφλσλ επηηξέπεη:
6 Φαξκαθνθηλεηηθή είλαη ε ζρέζε κεηαμχ ηεο δφζεο ελφο θαξκάθνπ, ηεο ζπγθέληξσζήο ηνπ ζηνπο
ηζηνχο θαη ηνπ ρξφλνπ πνπ παξέξρεηαη. Γειαδή "πσο ν νξγαληζκόο επεξεάδεη ην θάξκαθν".
7 Φαξκαθνδπλακηθή είλαη ε κειέηε ηεο δξάζεο ελφο θαξκάθνπ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ηνμηθψλ
ηνπ επηδξάζεσλ. Γειαδή "πσο ην θάξκαθν επεξεάδεη ηνλ νξγαληζκό".
52
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
πην γξήγνξε εκθάληζε ηνπ θαξκάθνπ ζην αξηεξηαθό αίκα, ζε ζχγθξηζε κε ηελ
ελδνθιέβην ρνξήγεζε,
πνιύ ηαρύηεξε απνκάθξπλζή ηνπ από ηνλ νξγαληζκό κέζσ ησλ πλεπκφλσλ.
ρήκα 3-1. Οη θάζεηο πνπ δηέξρεηαη έλα αλαηζζεηηθφ γηα λα θζάζεη απφ ην κεράλεκα
αλαηζζεζίαο κέρξη ηνλ εγθέθαιν (φπνπ FGF = θξέζθηα ξνή αεξίσλ, FA = θπςειηδηθή
ζπγθέληξσζε, Fa = ζπγθέληξσζε ζην αίκα).
αξηεξηαθφ αίκα
αλαπλεπζηηθφ εγθέθαινο
θχθισκα
πλεχκνλεο
53
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
Ζ θπςειηδηθή κεξηθή πίεζε ελόο αεξίνπ (PA) είλαη ζεκαληηθή γηαηί θαζνξίδεη ηε
κεξηθή πίεζε ηνπ αλαηζζεηηθνύ ζην αίκα θαη θαη΄ επέθηαζε ηε κεξηθή πίεζε ζηνλ
εγθέθαιν. Παξνκνίσο, ε κεξηθή ηάζε ζηνλ εγθέθαιν είλαη επζέσο αλάινγε πξνο ηε
ζπγθέληξσζε ηνπ αλαηζζεηηθνχ ζηνλ εγθέθαιν, πνπ θαζνξίδεη ηελ θιηληθή επίδξαζε ηνπ
αλαηζζεηηθνχ. Έηζη, ε θπςειηδηθή κεξηθή πίεζε ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ δείθηεο ηνπ βάζνπο ηεο
αλαηζζεζίαο θαη ηνπ ξπζκνχ εηζαγσγήο ή αθχπληζεο απφ ηελ αλαηζζεζία.
54
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
ρήκα 3-2. Ρπζκφο αχμεζεο (πξόζιεςε) θαη κείσζεο (απνβνιή) ηεο ζπγθέληξσζεο
ελφο αλαηζζεηηθνχ ζηηο θπςειίδεο (FA) ζε ζρέζε κε ηελ εηζπλεφκελε ζπγθέληξσζε (FI)
αλάινγα κε ηε δηαιπηφηεηα ηνπ αλαηζζεηηθνχ.
πκπεξαζκαηηθά:
Ζ εηζαγσγή ζηελ αλαηζζεζία επηηαρύλεηαη όηαλ:
ν αζζελήο ππεξαεξίδεηαη,
είλαη πςειή ε εηζπλεφκελε ζπγθέληξσζε ηνπ αλαηζζεηηθνχ
είλαη κεησκέλε ε θαξδηαθή παξνρή (shock),
Ζ εηζαγσγή ζηελ αλαηζζεζία επηβξαδύλεηαη όηαλ:
ε θαξδηαθή παξνρή είλαη πςειή (αγρψδεο αζζελήο),
55
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
Γ
ηα λα είλαη δπλαηή ε αμηνιφγεζε θαη ζχγθξηζε ηεο επίδξαζεο ησλ πηεηηθψλ νπζηψλ
ζηα δηάθνξα φξγαλα ρξεζηκνπνηείηαη ην MAC (= Κinimum Αlveolar
Concentration = Διάρηζηε Θπςειηδηθή πγθέληξσζε) σο δείθηεο αλαηζζεηηθήο
ηζρχνο ελφο παξάγνληα.
Σν MAC ελφο εηζπλεφκελνπ αλαηζζεηηθνχ είλαη ηζνδχλακν κε ην ED508 θαη
αληηπξνζσπεχεη ηελ ειάρηζηε θπςειηδηθή ζπγθέληξσζε ηνπ αλαηζζεηηθνχ, ε νπνία, ζην
επίπεδν ηεο ζάιαζζαο, ζηε ζεξκνθξαζία ηνπ δσκαηίνπ θαη παξνπζία 50 % νμπγφλνπ,
εκπνδίδεη ζην 50 % ησλ πεηξακαηόδσσλ πνπ δελ έρνπλ ιάβεη πξνλάξθσζε ηελ
αληαλαθιαζηηθή θίλεζε ζε έλα ζηαζεξό επώδπλν εξέζηζκα, όπσο π.ρ. ε ηνκή ηνπ
δέξκαηνο. Απηή νλνκάδεηαη MAC50.
Όζν πην δξαζηηθφο είλαη έλαο παξάγνληαο ηφζν κηθξφηεξν MAC έρεη θαη αληίζηξνθα
(Πίλαθαο 3-2). Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ην MAC αληηπξνζσπεχεη έλα κφλν ζεκείν ζηελ
θακπχιε δφζεο-απνηειέζκαηνο.
Ζ ηηκή MAC ζηελ νπνία ην 95 % ησλ αηόκσλ δελ θηλνύληαη ζ' έλα επψδπλν
εξέζηζκα (ED95) είλαη θαηά 50 % πςειφηεξε (δειαδή 1.5 MAC). Γηα παξάδεηγκα, ην MAC95
ηνπ εβνθινπξαλίνπ είλαη 3.0 % θαη ηνπ Λ2Ο 151 %.
8 ED50 = κέζε απνηειεζκαηηθή δόζε (median effective dose) αλαθέξεηαη ζηε δφζε ηνπ θαξκάθνπ πνπ
απαηηείηαη γηα λα πξνθιεζεί έλα δεδνκέλν απνηέιεζκα ζην 50% ηνπ πιεζπζκνχ.
56
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
57
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
Σ
ν Τπνμείδην ηνπ Αδώηνπ θαη ην Θπθινπξνπάλην είλαη ηα δχν αέξηα αλαηζζεηηθά πνπ
ρξεζηκνπνηήζεθαλ δηεζλψο. Σν Θπθινπξνπάλην ζηακάηεζε λα ρξεζηκνπνηείηαη
θπξίσο ιφγσ ηεο επθιεθηφηεηαο ηνπθαη ζήκεξα ρξεζηκνπνηείηαη κφλνλ ην Τπνμείδην
ηνπ Αδψηνπ.
Σ ν Τπνμείδην (Moλνμείδην) ηνπ Αδώηνπ (Λ2Ο) είλαη αέξην πνπ ζπκπηέδεηαη θαη
απνζεθεχεηαη ζε πγξή θαηάζηαζε ζε νβίδεο ππφ πίεζε 55 Atm. Σν Λ2Ο ήηαλ ν πξψηνο
αλαηζζεηηθφο παξάγνληαο πνπ αλαθαιχθζεθε θαη ρξεζηκνπνηήζεθε ην 1844 θαη παξακέλεη
ην κφλν αλφξγαλν αέξην πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζήκεξα ζηελ αλαηζζεζία.
Υαξαθηεξηζηηθά Ν2Ο
MAC:
έρεη ηελ πςειφηεξε ηηκή (> 100 %) απφ φινπο ηνπο αλαηζζεηηθνχο παξάγνληεο
απηφ ζεκαίλεη φηη φηαλ ρνξεγείηαη ζην κείγκα αεξίσλ ζε πςειέο, αιιά φρη
ππνμηθέο ζπγθεληξψζεηο (< 75 % πνπ θαζνξίδνληαη απφ ηελ επηζπκεηή
ζπγθέληξσζε ηνπ νμπγφλνπ, ζπλήζσο > 25 – 30 %), είλαη πνιύ αζζελέο
αλαηζζεηηθό θαη ρξεηάδεηαη λα ζπκπιεξψλεηαη απφ έλαλ πηεηηθφ ή ελδνθιέβην
παξάγνληα.
Μεηαβνιηζκόο:
Έλα κηθξφ κέξνο (< 0.01 %) ηνπ Λ2Ο πθίζηαηαη βηνκεηαηξνπή κέζσ αλαγσγηθνχ
κεηαβνιηζκνχ απφ αλαεξφβηα κηθξφβηα ζην γαζηξεληεξηθφ ζχζηεκα.
Κιηληθέο ρξήζεηο: ην Λ2Ο
δελ είλαη ηζρπξφ αλαηζζεηηθφ, έηζη ψζηε φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη κφλν ηνπ ζε κείγκα
κε νμπγφλν ρσξίο ζπκπιεξσκαηηθά αλαηζζεηηθά, ν αζζελήο λα κελ θνηκάηαη
βαζηά θαη λα έρεη ζπλείδεζε ηνπ πεξηβάιινληνο
έρεη ήπηεο αλαιγεηηθέο ηνπ ηδηφηεηεο
είλαη έλαο ζρεηηθά αζθαιήο αλαηζζεηηθφο παξάγνληαο πνπ απνβάιιεηαη
αλαιινίσην απφ ηνπο πλεχκνλεο ρσξίο λα πθίζηαηαη βηνκεηαηξνπή.
Οη ηδηφηεηεο απηέο έρνπλ επηηξέςεη ηελ επξεία ρξήζε ηνπ ζηε ζχγρξνλε
αλαηζζεζία γηα λα ζπκπιεξψλεη ηζρπξνχο πηεηηθνχο ή ελδνθιέβηνπο αλαηζζεηηθνχο
παξάγνληεο, πνπ κε ηνλ ηξφπν απηφ ρνξεγνχληαη ζε ρακειφηεξε δνζνινγία.
Δπίδξαζε ζην Καξδηαγγεηαθό ζύζηεκα: ην Λ2Ο
πξνθαιεί απεπζείαο θαηαζηνιή ηνπ κπνθαξδίνπ ρσξίο λα επεξεάδεη ηελ
αξηεξηαθή πίεζε, ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ πεξηθεξηθψλ αγγεηαθψλ αληηζηάζεσλ,
επίδξαζε πνπ είλαη ακειεηέα γηα ηα θπζηνινγηθά άηνκα, αιιά φρη θαη ηνπο
θαξδηνινγηθνύο αζζελείο
απμάλεη ηηο πλεπκνληθέο αγγεηαθέο αληηζηάζεηο.
Κπξηόηεξεο αλεπηζύκεηεο επηδξάζεηο ηνπ Ν2Ο:
Τπνμία από Γηάρπζε: επεηδή ην Λ2Ο είλαη ζρεηηθά αδηάιπην ζην αίκα,
αιιά 30 θνξέο πην δηαιπηφ απφ ην άδσην, κεηά ηε δηαθνπή ηνπ ζην ηέινο ηεο
αλαηζζεζίαο πξνθαιεί ηελ ηαρεία δηάρπζή ηνπ απφ ην αίκα ζηνπο πλεχκνλεο, κε
απνηέιεζκα ηε δξακαηηθή κείσζε ηνπ θπςειηδηθνχ νμπγφλνπ εθφζνλ ν αζζελήο
αλαπλέεη αηκνζθαηξηθφ αέξα. Γη' απηφ ην ιφγν πξέπεη λα ρνξεγείηαη νμπγφλν
100% γηα 5 πεξίπνπ ιεπηά κεηά ηε δηαθνπή ηνπ Λ2Ο θαηά ηελ αθχπληζε ηνπ
αζζελνχο.
Αύμεζε ηεο ελδνθνηινηηθήο πίεζεο ζε θιεηζηέο θνηιόηεηεο: επεηδή ην Λ2Ο
είλαη πην δηαιπηφ απφ ην άδσην ζην αίκα θηλείηαη πην γξήγνξα πξνο ηηο θνηιφηεηεο
πνπ πεξηέρνπλ αέξα (ππεδσθφηαο, εγθεθαιηθέο θνηιίεο, κέζνλ νπο, εληεξηθή
απφθξαμε) ζε ζρέζε κε ηελ θίλεζε ηνπ αδψηνπ πξνο ηα έμσ, κε απνηέιεζκα ηελ
ππεξβνιηθή αχμεζε ηεο πίεζεο εληφο απηψλ (π.ρ. ππφ ηάζε πλεπκνζψξαθαο), θαη
γη΄ απηφ ζ΄ απηέο ηηο πεξηπηψζεηο πξέπεη λα απνθεχγεηαη.
58
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
3.1.6.1 Γεζθινπξάλην
Υαξαθηεξηζηηθά Γεζθινπξαλίνπ
Κιηληθέο Υξήζεηο
Σν Γεζθινπξάλην:
ζε ηζφηηκε MAC επηηπγράλεη ηαρχηεξε αλάλεςε κε ιηγφηεξα θαηλφκελα δηέγεξζεο
ζε ζρέζε κε ηα άιια πηεηηθά αλαηζζεηηθά,
ην πην ζεκαληηθφ ηνπ ραξαθηεξηζηηθφ είλαη ν αθξηβήο θαη ηαρχο έιεγρνο ηνπ
βάζνπο ηεο αλαηζζεζίαο
φπσο θαη ην εβνθινπξάλην έρεη πνιιέο απφ ηηο ηδηφηεηεο ηνπ ηδεψδνπο γεληθνχ
αλαηζζεηηθνχ γηα ρεηξνπξγηθή κηαο εκέξαο, επηηξέπνληαο γξήγνξε ελαιιαγή
αζζελψλ.
Μεηαβνιηζκόο:
ε παξνπζία θζνξίνπ ζην κφξην ηνπ Γεζθινπξαλίνπ ην θαζηζηά ζηαζεξφηεξν θαη
αλζεθηηθφηεξν ζηε βηνκεηαηξνπή, κε απνηέιεζκα λα κεηαβνιίδεηαη απφ ην
θπηφρξσκα Ρ-450 ζε πνζνζηφ κόλν 0,02 %, ην κηθξφηεξν πνζνζηφ απφ ηα άιια
πηεηηθά αλαηζζεηηθά.
Αλεπηζύκεηεο Δπηδξάζεηο Γεζθινπξαλίνπ:
Δξεζηζκόο ησλ αεξαγσγώλ κε πξφθιεζε βήρα, ιαξπγγφζπαζκνπ,
βξνγρφζπαζκνπ, θξάηεκα ηεο αλαπλνήο θαη ζηειφξξνηα θαηά ηελ δηα εηζπλνήο
εηζαγσγή ζηελ αλαηζζεζία.
3.1.6.2 Ιζνθινπξάλην
Υαξαθηεξηζηηθά Ιζνθινπξάληνπ
Μεηαβνιηζκόο:
ην Ηζνθινπξάλην κεηαβνιίδεηαη ζε ζρεδφλ ακειεηέν πνζνζηφ, πεξίπνπ 0.2 % ηεο
ρνξεγνχκελεο δφζεο.
Αλεπηζύκεηεο Δπηδξάζεηο Ιζνθινπξάληνπ:
ζηεθαληαία ππνθινπή δειαδή παξάθακςε ηεο ζηεθαληαίαο αηκαηηθήο
ξνήο καθξηά απφ ηζραηκηθέο πεξηνρέο πνπ εμαξηψληαη απφ παξάπιεπξε
θπθινθνξία, παξνπζία ηαρπθαξδίαο ή κείσζεο ηεο πίεζεο άξδεπζεο ησλ
ζηεθαληαίσλ, ιφγσ αγγεηνδηαζηνιήο ησλ θπζηνινγηθψλ ζηεθαληαίσλ αξηεξηψλ.
59
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
Γελ ππάξρνπλ φκσο ελδείμεηο φηη ην Ηζνθινπξάλην επηδεηλψλεη ηελ ηζραηκία ηνπ
κπνθαξδίνπ ζηνπο ζηεθαληαίνπο αζζελείο.
3.1.6.3 εβνθινπξάλην
Υαξαθηεξηζηηθά εβνθινπξαλίνπ
Κιηληθέο Υξήζεηο
Σν εβνθινπξάλην
αληαγσλίδεηαη ην Αινζάλην ζαλ ν αλαηζζεηηθφο παξάγνληαο επηινγήο γηα
εηζπλεπζηηθή εηζαγσγή ζηελ αλαηζζεζία ζε λήπηα θαη παηδηά ιφγσ ηεο έιιεηςεο
εξεζηζκνχ ησλ αλψηεξσλ αεξαγσγψλ θαη ηεο ρακειήο δηαιπηφηεηάο ηνπ ζην αίκα
θαη ηνπο ηζηνχο,
έρεη πνιιέο απφ ηηο ηδηφηεηεο ηνπ ηδεψδνπο γεληθνχ αλαηζζεηηθνχ γηα ρεηξνπξγηθή
κηαο εκέξαο (πξνβιέςηκε θαη ηαρεία αλάλεςε απφ ηελ αλαηζζεζία).
Μεηαβνιηζκόο:
ν βαζκφο κεηαβνιηζκνχ ηνπ εβνθινπξάληνπ είλαη 2% - 5%, ιφγσ ηαρείαο
απνκάθξπλζεο απφ ηνπο πλεχκνλεο (πνπ κεηψλεη ην πνζνζηφ κεηαβνιηζκνχ) θαη
δελ ζπκκεηέρεη ζηνλ ηεξκαηηζκφ ηεο θιηληθήο δξάζεο ηνπ θαξκάθνπ
ην εβνθινπξάλην (φπσο θαη ην Κεζνμπθινπξάλην) κπνξεί λα παξάγεη
ζπγθέληξσζε αλφξγαλνπ θζνξίνπ ζην πιάζκα > 50 κΚ, ρσξίο φκσο λα πξνθαιεί
λεθξνηνμηθή επίδξαζε ιφγσ ζεκαληηθήο δηαθνξάο ζην κεηαβνιηζκφ ησλ δχν
θαξκάθσλ (75% γηα ην Κεζνμπθινπξάλην) θαη ηεο βξαρχηεξεο δηάξθεηαο έθζεζεο
ζην θάξκαθν.
ην εβνθινπξάλην παξνπζία λαηξαζβέζηνπ δηαζπάηαη ζηνπο παξάγνληεο Α θαη Β
πνπ είλαη ππαηνηνμηθνί θαη λεθξνηνμηθνί ζηα πεηξακαηφδσα, ρσξίο λα ππάξρνπλ
ελδείμεηο ηνμηθφηεηαο ζηνλ άλζξσπν.
Αλεπηζύκεηεο Δπηδξάζεηο εβνθινπξάληνπ:
ε ζρέζε κεηαμχ κεηαβνιηζκνχ ηνπ εβνθινπξαλίνπ θαη πηζαλήο ηνμηθφηεηαο έρεη
εξεπλεζεί αξθεηά δηεμνδηθά θαη ηα ππάξρνληα δεδνκέλα ζπλεγνξνχλ γηα έιιεηςε
επαηηθήο ή λεθξηθήο ηνμηθφηεηαο.
Π
αξά ηε κεγάιε πνηθηιία θαξκάθσλ πνπ είλαη ηθαλά λα πξνθαιέζνπλ απψιεηα
ζπλείδεζεο φηαλ ρνξεγεζνχλ ελδνθιεβίσο, ν φξνο ελδνθιέβηνο αλαηζζεηηθόο
παξάγνληαο πεξηνξίδεηαη κφλνλ γηα ηα θάξκαθα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θιηληθά
γηα λα πξνθαιέζνπλ Αλαηζζεζία απφ ηελ ελδνθιέβην νδφ.
Οη ελδνθιέβηνη αλαηζζεηηθνί παξάγνληεο ραξαθηεξίδνληαη απφ ηαρεία έλαξμε
δξάζεο, επαλαθνξά ηεο ζπλείδεζεο ζε ιίγα ιεπηά θαη απνδεθηέο παξελέξγεηεο.
Σα ελδνθιέβηα, φπσο θαη ηα πηεηηθά αλαηζζεηηθά, θαίλεηαη φηη πξνθαινχλ χπλσζε
επεξεάδνληαο ηε ζπλαπηηθή κεηαβίβαζε ζην δηθηπσηφ ζρεκαηηζκφ ηνπ κεζεγθεθάινπ.
Ζ ελδνθιέβηα νδόο απνηειεί ζήκεξα ηνλ πην δεκνθηιή ηξφπν ρνξήγεζεο ησλ αλαηζζεηηθψλ
θαξκάθσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα εηζαγσγή θαη/ή ζπληήξεζε ηεο Γεληθήο Αλαηζζεζίαο,
γηαηί δελ ππνβάιιεηαη ν αζζελήο ζηελ αξγή θαη ζπλήζσο δπζάξεζηε εηζαγσγή ζηελ
Αλαηζζεζία πνπ ραξαθηεξίδεη ηα πεξηζζφηεξα πηεηηθά αλαηζζεηηθά.
60
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
Τπεξηαρείαο δξάζεο, πνπ επηθέξνπλ χπλν ζ' έλα ρξφλν θπθινθνξίαο βξαρίνλνο -
εγθεθάινπ (δειαδή πξψηε δηέιεπζε απφ ηνλ εγθέθαιν, ζπλήζσο ιηγφηεξν απφ 1 ιεπηφ):
ΔΦ Βαξβηηνπξηθά:
Θεηνπεληάιε
Κε-βαξβηηνπξηθά:
Δηνκηδάηε
Πξνπνθφιε
Σαρείαο δξάζεο (πνπ ζπλήζσο πξνθαινχλ πην αξγά χπλν (ζε 3 πεξίπνπ ιεπηά):
Κε-βαξβηηνπξηθά:
Θεηακίλε
Βελδνδηαδεπίλεο:
Κηδαδνιάκε
Oπηνύρα.
Ζ δηάξθεηα δξάζεο ησλ πεξηζζφηεξσλ ελδνθιέβησλ αλαηζζεηηθψλ είλαη βξαρεία,
πεξίπνπ 5 έσο 15 ιεπηά.
Ζ
ελδνθιέβηα νδφο απνηειεί ηνλ πην δεκνθηιή ηξφπν ρνξήγεζεο ησλ θαξκάθσλ πνπ
ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ αλαηζζεζία. Ζ ρνξήγεζε ηνπ αλαηζζεηηθνχ θαξκάθνπ
θαηεπζείαλ ζηελ θπθινθνξία επηηξέπεη ηε γξήγνξε θαηαλνκή ηνπ ζην ζεκείν
δξάζεο θαη ηελ ηαρεία έλαξμε δξάζεο ηνπ. Δπίζεο, κε ηε ρνξήγεζε ηνπ θαξκάθνπ
ζε κηθξέο δφζεηο κπνξεί λα γίλεη ηηηινπνίεζή ηνπ κε ακειεηέεο παξελέξγεηεο.
ε αληίζεζε φκσο κε ηα εηζπλεφκελα αλαηζζεηηθά, πνπ απνκαθξχλνληαη απφ ηνπο πλεχκνλεο
κφιηο δηαθνπεί ε παξνρή ηνπο απφ ηνλ εμαηκηζηήξα, ηα ελδνθιέβηα αθφηνπ εηζέιζνπλ ζηελ
αηκαηηθή θπθινθνξία ζπκπεξηθέξνληαη θαη απνκαθξχλνληαη απφ ηνλ νξγαληζκφ κφλνλ
ζχκθσλα κε ηηο θαξκαθνθηλεηηθέο ηνπο ηδηφηεηεο. Δμάιινπ, νη θαξκαθνθηλεηηθέο ηδηφηεηεο
ελφο θαξκάθνπ θαζνξίδνπλ ην κέγεζνο θαη ηε ζπρλφηεηα ησλ δφζεσλ, ελψ δηαθνξέο κεηαμχ
αηφκσλ ζηηο αληηδξάζεηο ζηα θάξκαθα αληαλαθιά αηνκηθέο δηαθνξέο σο πξνο ηε
θαξκαθνθηλεηηθή ηνπ θαξκάθνπ.
61
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
Σα ελδνθιέβηα αλαηζζεηηθά ιφγσ ηεο πςειήο ιηπνθηιηθφηεηάο ηνπο έρνπλ πςειό όγθν
θαηαλνκήο10 (Vd > 42 L). Ο φγθνο θαηαλνκήο θαζνξίδεηαη απφ παξάγνληεο φπσο:
ε θάζαξζε11,
ν ρξφλνο εκηδσήο12 θαη
ην πνζνζηφ ηνπ θαξκάθνπ πνπ ζπλδέεηαη κε ηηο πξσηεΐλεο ηνπ πιάζκαηνο13.
Οη ππάξρνπζεο δηαθνξέο κεηαμχ αλαηζζεηηθψλ νθείινληαη ζε δηαθνξέο ζηελ θάζαξζε,
πνπ κπνξεί λα έρεη ζεκαληηθή επίδξαζε ζηε δηάξθεηα ηεο ππνιεηπφκελεο «κέζεο». Σν
ηδεψδεο ελδνθιέβην αλαηζζεηηθφ ζα πξέπεη λα αλαθαηαλέκεηαη γξήγνξα γηα λα
επηηξέπεη γξήγνξν μχπλεκα, κε επαθφινπζε γξήγνξε θάζαξζε απφ ηνλ νξγαληζκφ,
πνπ ζα εκπνδίδεη ηελ ππνιεηπφκελε «κέζε» ή ζπζζψξεπζε κεηά επαλαιεπηηθέο δφζεηο.
62
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
Ο
η αλεπηζχκεηεο επηδξάζεηο ησλ ελδνθιέβησλ αλαηζζεηηθψλ κπνξεί λα είλαη είηε
απνηέιεζκα κεγηζηνπνίεζεο ησλ θπζηνινγηθψλ ηνπο επηδξάζεσλ, φπσο ε
θαξδηαγγεηαθή θαηαζηνιή κε ηε Θεηνπεληάιε, ή ππεξεπαηζζεζίαο πνπ ζπλήζσο έρεη
αλνζνβηνινγηθή βάζε.
Τπεξδνζνινγία
Όια ηα ελδνθιέβηα αλαηζζεηηθά πξνθαινχλ δνζνεμαξηψκελε θαηαζηνιή φισλ ησλ
επεξέζηζησλ ηζηψλ, φπσο ην κπνθάξδην θαη ην αλαπλεπζηηθφ θέληξν, κε απνηέιεζκα:
ππόηαζε (Πίλαθαο 3-3), ηδηαίηεξα ζηνπο θαξδηνπαζείο αζζελείο, πνπ έρνπλ ρακειφ
φξην αζθάιεηαο, θαη ζηνπο αζζελείο κε έληνλε αθπδάησζε θαη ππννγθαηκία, ζηνπο
νπνίνπο ε θαηαζηνιή ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηνπ ζπκπαζεηηθνχ κπνξεί λα έρεη
θαηαζηξνθηθά απνηειέζκαηα εάλ πξνεγνπκέλσο δελ έρεη απνθαηαζηαζεί ν φγθνο
αίκαηνο,
θαηαζηνιή ηεο αλαπλνήο θαη άπλνηα, πνπ δελ έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία φηαλ
ππνβνεζείηαη ε αλαπλνή.
Οη παξαπάλσ δξάζεηο ησλ ελδνθιέβησλ αλαηζζεηηθψλ θαζηζηνχλ επηβεβιεκέλεο
νξηζκέλεο πξνϋπνζέζεηο νπνηεδήπνηε ρνξεγνχληαη απηά ηα θάξκαθα, φπσο:
λα ππάξρεη πιήξεο εμνπιηζκόο γηα ππνζηήξημε ηνπ αεξαγσγνύ, δηαζσιήλσζε ηεο
ηξαρείαο θαη ρνξήγεζε νμπγόλνπ
λα ρνξεγνύληαη κε αξγό ξπζκό (ε ηαρεία ρνξήγεζε επηηείλεη ηελ ππόηαζε), ζε
ηηηινπνηεκέλεο θαη κηθξόηεξεο δόζεηο ηδηαίηεξα ζε θαξδηνπαζείο θαη ππννγθαηκηθνύο
αζζελείο.
Τπεξεπαηζζεζία
Οη αληηδξάζεηο ππεξεπαηζζεζίαο είλαη θπξίσο δχν ηχπσλ.
Έθιπζε ηζηακίλεο θαη έληνλε αληίδξαζε ππεξεπαηζζεζίαο ηύπνπ Ι (κέζσ ηεο
IgE) απφ νξηζκέλνπο παξάγνληεο πνπ είηε πξνθαινχλ άκεζα έθιπζε ηζηακίλεο φπσο
Κνξθίλε, είηε κεηά απφ πξνεγνχκελε έθζεζε αζθνχλ επίδξαζε ζηα καζηνθχηηαξα θαη
βαζεφθηια φπσο ε Θεηνπεληάιε. Οη αληηδξάζεηο ππεξεπαηζζεζίαο πεξηιακβάλνπλ:
βξνγρφζπαζκν
θπθινθνξηθή θαηάξξηςε (collapses).
Γηα ηελ αληηκεηψπηζε απηήο ηεο επηπινθήο απαηηείηαη νμπγφλν, αδξελαιίλε, πγξά,
αληητζηακηληθά θαη θνξηηθνζηεξνεηδή.
Αληηδξάζεηο από ην ζπκπιήξσκα πνπ νδεγνχλ ζε θιεγκνλψδε απάληεζε.
Απηή ε αληίδξαζε κπνξεί λα ελεξγνπνηεζεί αξγφηεξα απφ ην ζπλδπαζκφ ελφο
αληηγφλνπ (ηνπ αλαηζζεηηθνχ παξάγνληα) θαη ελφο αληηζψκαηνο (θιαζηθή νδφο
ζπκπιεξψκαηνο).
63
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
Θ
α αλαθεξζνχλ νη πην ζεκαληηθέο ρξήζεηο ησλ ΔΦ αλαηζζεηηθψλ. Οη ρξήζεηο θαη
δφζεηο ησλ πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελσλ ΔΦ αλαηζζεηηθψλ αλαθέξνληαη ζηνλ
Πίλαθα 3-4.
Πίλαθαο 3-4. Υξήζεηο θαη δφζεηο ησλ πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελσλ ΔΦ αλαηζζεηηθώλ.
πληήξεζε Αλαηζζεζίαο
Ζ αλάπηπμε ηα ηειεπηαία ρξφληα ελδνθιέβησλ αλαηζζεηηθψλ παξαγφλησλ κε βξαρχ
ρξφλν εκηδσήο, θαη θπξίσο ηεο Πξνπνθφιεο (Πίλαθαο 3-4), θαηέζηεζε δπλαηή ηε
ζπληήξεζε ηεο αλαηζζεζίαο κε επαλαιεπηηθή ρνξήγεζε απηψλ ησλ παξαγφλησλ ρσξίο
θίλδπλν άζξνηζεο θαη παξάηαζεο ηεο αλάλεςεο.
64
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
ΔΦ θαηαζηνιή κε ζπλείδεζε
Βιέπε Θεθάιαην 2.3.3 (Πίλαθαο 3-4).
Έιεγρνο ζπαζκώλ
Ζ Θεηνπεληάιε (Πίλαθαο 3-4) έρεη απνδεηρζεί πνιχ απνηειεζκαηηθή ζηνλ έιεγρν ηνπ
status epilepticus πνπ δελ αληαπνθξίλεηαη ζηε ζεξαπεία κε Βελδνδηαδεπίλεο.
65
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
Σ
α βαξβηηνπξηθά είλαη κηα κεγάιε θαηεγνξία θαξκάθσλ, παξάγσγα ηνπ
βαξβηηνπξηθνύ νμένο, κε θαηαζηαιηηθή δξάζε ζε φινπο ηνπο ηζηνχο πνπ έρνπλ
δπλαηφηεηα δηέγεξζεο, θπξίσο φκσο ζην ΘΛ, φπνπ πξνθαινχλ αλαζηνιή ηνπ
δηθηπσηνχ ζρεκαηηζκνχ, ν νπνίνο είλαη ζεκαληηθφο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο εγξήγνξζεο.
Σα βαξβηηνπξηθά πνπ έρνπλ ζηε ζέζε C-2 ηνπ βαξβηηνπξηθνχ νμένο έλα άηνκν
νμπγφλνπ νλνκάδνληαη νμπβαξβηηνπξηθά (π.ρ. Πεληνβαξβηηάιε), ελψ απηά πνπ έρνπλ έλα
άηνκν ζείνπ νλνκάδνληαη ζεηνβαξβηηνπξηθά (π.ρ. Θεηνπεληάιε). Ζ πξνζζήθε ηνπ ζείνπ
απμάλεη ηε ιηπνδηαιπηφηεηα θαη ζπλνδεχεηαη απφ κεγαιχηεξε ππλσηηθή ηζρχ, ηαρεία έλαξμε
θαη βξαρχηεξε δηάξθεηα δξάζεο.
66
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
Ζ
εηζαγσγή ηεο Θεηνπεληάιεο (Pentothale) ην 1935 ζηελ θιηληθή πξάμε ζήκαλε
νπζηαζηηθά ηελ έλαξμε ηεο ελδνθιέβηαο αλαηζζεζίαο. Απφ ηφηε ε ηδηφηεηα ηεο
Θεηνπεληάιεο λα πξνθαιεί εχθνια ήξεκν χπλν νδήγεζε ζηελ επξεία απνδνρή ηεο,
έηζη ψζηε κέρξη πξφζθαηα λα είλαη ν πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελνο παξάγνληαο γηα
εηζαγσγή ζηελ αλαηζζεζία, παξά ηελ αλαθάιπςε ελφο ζεκαληηθνχ αξηζκνχ άιισλ
παξαγφλησλ. Παξφιν φηη ε Θεηνπεληάιε δελ ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο ζηελ ζχγρξνλε
αλαηζζεζία, εληνχηνηο ζα αλαθεξζεί γηαηί δηαζέηεη νξηζκέλα κνλαδηθά θαξκαθνθηλεηηθά
ραξαθηεξηζηηθά.
ρήκα 3-3. πγθέληξσζε Θεηνπεληάιεο ζην πιάζκα θαη αλαθαηαλνκή ηεο απφ ην
πιάζκα ζε ηζηνχο κε πησρφηεξε αηκάησζε. (Κεηά απφ εθάπαμ ΔΦ ρνξήγεζε κηαο δφζεο
παξαηεξείηαη αξρηθή θνξχθσζε ηεο ζπγθέληξσζήο, πνπ αθνινπζείηαη απφ ηαρεία πηψζε
ιφγσ θαηαλνκήο ηνπ θαξκάθνπ ζε ηζηνχο κε πςειή αηκάησζε, φπσο ν εγθέθαινο. ε
δεχηεξε θάζε, αθνχ ε ζπγθέληξσζε ηνπ θαξκάθνπ ζην αίκα ειαηησζεί ζεκαληηθά, ε
ζπγθέληξσζε ηνπ ζηνλ εγθέθαιν αξρίδεη λα ειαηηψλεηαη, ελψ αξρίδεη λα απμάλεη ζηα
ζπιάγρλα θαη ηνπο κπο, πνπ ζπγθεληξψλνπλ θαη ζηε ζπλέρεηα απειεπζεξψλνπλ ην θάξκαθν
ζηελ θπθινθνξία. Σέινο, ην θάξκαθν αξρίδεη λα ζπγθεληξψλεηαη γηα ηνπιάρηζηνλ 30 min
ζην ιηπψδε ηζηφ, πνπ έρεη ηελ πην θησρή αηκάησζε θαη απφ φπνπ ειεπζεξψλεηαη κε ξπζκφ
αλάινγν ηνπ κεηαβνιηζκνχ ηνπ).
67
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
3.2.6.1 Δηνκηδάηε
Σα θιηληθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο Δηνκηδάηεο πνπ επλννχλ ηελ αζθαιή ρξήζε ηεο ζε
ππννγθαηκηθνχο αζζελείο ή ηξαπκαηίεο είλαη:
ε θαξδηαγγεηαθή ζηαζεξόηεηα (Πίλαθαο 3-3)
ε κε έθιπζε ηζηακίλεο.
Ζ Δηνκηδάηε κεηά παξαηεηακέλε έγρπζε πξνθαιεί θαηαζηνιή ηνπ θινηνύ ησλ
επηλεθξηδίσλ, πνπ ζπλνδεχεηαη απφ απμεκέλε ζλεηφηεηα ζηνπο βαξηά πάζρνληεο,
επίδξαζε πνπ δελ παξαηεξείηαη κεηά εθάπαμ δφζε γηα εηζαγσγή ζηελ αλαηζζεζία.
3.2.6.2 Κεηακίλε
14 Ο ππνδνρέαο PCP πηζαλνινγείηαη φηη είλαη ν ίδηνο κε ηνλ ππνδνρέα σ, πνπ πξνεγνπκέλσο
ηαμηλνκείην σο ππνδνρέαο νπηνεηδψλ.
68
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
3.2.6.3 Πξνπνθόιε
69
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
Σ
α επλντθά θαξκαθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά (πςειφ ζεξαπεπηηθφ εχξνο θαη ειάρηζηεο
παξελέξγεηεο) ησλ Βελδνδηαδεπηλψλ, νη νπνίεο δελ ππάγνληαη ζηα αλαηζζεηηθά κε ηε
ζηελή έλλνηα ηνπ φξνπ, ηηο θαηαηάζζνπλ ζηα θάξκαθα επηινγήο γηα αλαηζζεζία θαη
θαηαζηνιή ζε ζρέζε κε ηα βαξβηηνπξηθά.
70
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
Πίλαθαο 3-5. Υξήζεηο θαη δφζεηο ησλ πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελσλ Βελδνδηαδεπηλώλ
ζηελ πεξηεγρεηξεηηθή πεξίνδν θαη αλαηζζεζία.
3.2.7.1 Λνξαδεπάκε
Ζ θιηληθή δηάξθεηα ηεο Ινξαδεπάκεο είλαη ζπρλά παξαηεηακέλε ιφγσ ηεο κεγαιχηεξεο
ζπγγέλεηαο κε ηνπο ππνδνρείο θαη ηνπ καθξχηεξνπ ρξφλνπ εκηδσήο ζε ζρέζε κε ηε
Κηδαδνιάκε. Απηέο νη ηδηφηεηεο πεξηνξίδνπλ ηε ρξεζηκφηεηά ηεο ζηελ πξνλάξθσζε γηα
βξαρείεο επεκβάζεηο ή φηαλ απαηηείηαη γξήγνξε αθχπληζε, ελψ ε αξγή έλαξμε δξάζε ηεο
πεξηνξίδεη ηε ρξήζε ηεο γηα εηζαγσγή ζηελ αλαηζζεζία θαη ΔΦ θαηαζηνιή (Πίλαθαο 3-5).
3.2.7.2 Μηδαδνιάκε
Ζ Κηδαδνιάκε ζε δφζε 0.15 mg/kg θαηαζηέιιεη ηελ αλαπλνή φπσο θαη ε Γηαδεπάκε
ηδηαίηεξα επί παξνπζίαο νπηνχρσλ, ελψ επί ππννγθαηκίαο πξνθαιεί έληνλε κείσζε ηεο
αξηεξηαθήο πίεζεο φπσο θαη ηα άιια ελδνθιέβηα αλαηζζεηηθά.
Ζ Κηδαδνιάκε είλαη πδαηνδηαιπηή θαη έρεη ην πιενλέθηεκα έλαληη ηεο Γηαδεπάκεο φηη δελ
πξνθαιεί πφλν κεηά ελδνθιέβην ρνξήγεζε. Ιφγσ ηεο επλντθψλ θαξκαθνθηλεηηθψλ
ηδηνηήησλ ηεο ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη απμεζεί ε ρξήζε ηεο θαηά ηελ αλαηζζεζία, γηα ΔΦ
θαηαζηνιή θαη γηα ζπκπιήξσζε ηεο πεξηνρηθήο αλαηζζεζίαο (Πίλαθαο 3-5).
71
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
3.2.7.3 Φινπκαδελύιε
Σ
ν όπην (απφ ηε κήθσλν ηελ ππλνθφξν) πεξηέρεη 25 αιθαινεηδή, παξάγσγα είηε ηνπ
θελαζξελίνπ (π.ρ. Κνξθίλε, Θσδεΐλε) είηε ηεο βελδπι-ηζνθηλνιίλεο (π.ρ.
Παπαβεξίλε).
Ο φξνο νπηνεηδέο αλαθέξεηαη ζε θάζε θαξκαθεπηηθή νπζία πνπ έρεη αγσληζηηθή
δξάζε ζηνπο ελδνξθηληθνχο ππνδνρείο.
Ο φξνο νπηνύρν ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα ηα θπζηθά ζπζηαηηθά ή ηα εκηζπλζεηηθά
παξάγσγα κε δξάζε αλάινγε πξνο απηήλ ηεο Κνξθίλεο.
Ο φξνο λαξθσηηθό αλαιγεηηθό έρεη παχζεη λα ρξεζηκνπνηείηαη.
Πίλαθαο 3-6. Υξήζεηο θαη δφζεηο ησλ πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελσλ νπηνύρσλ ζηελ
πεξηεγρεηξεηηθή πεξίνδν θαη αλαηζζεζία.
72
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
15 Οη ππνδνρείο θαξκάθσλ είλαη κεγαινκνξηαθέο ελψζεηο πνπ ζπλήζσο βξίζθνληαη ζηελ θπηηαξηθή
κεκβξάλε θαη αληηδξνχλ κε ην θάξκαθν γηα λα πξνθαιέζνπλ ραξαθηεξηζηηθέο ελδνθπηηαξηθέο
κεηαβνιέο.
16 Οη ππνδνρείο σ έρνπλ ςπρνκηκεηηθέο επηδξάζεηο (δπζθνξία, παξαηζζήζεηο), αλαπλεπζηηθή
δηέγεξζε θαη κπδξίαζε.
73
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
απνιήμεσλ ζηα βιαπηηθά εξεζίζκαηα ή ηε κεηάδνζε ησλ ψζεσλ θαηά κήθνο ησλ
πεξηθεξηθψλ λεχξσλ.
Ο εκθαλήο ξφινο ησλ ππνδνρέσλ ησλ νπηνεηδψλ θαη ησλ ελδνγελψλ νπηνεηδψλ είλαη λα
ιεηηνπξγήζνπλ ζαλ έλα ελδνγελέο θαηαζηαιηηθφ ζχζηεκα ηνπ πφλνπ. Οη ππνδνρείο
νπηνεηδψλ εδξάδνληαη ζε πεξηνρέο ηνπ εγθεθάινπ (θαηά νπζία γχξσ απφ ηνλ πδξαγσγφ ζην
εγθεθαιηθφ ζηέιερνο) θαη ζην λσηηαίν κπειφ (δειαηηλψδεο νπζία) πνπ ελερνπνηνχληαη ζηελ
πξφζιεςε ηνπ πφλνπ, ζηελ εξκελεία ησλ ψζεσλ ηνπ πφλνπ θαη ζηελ απάληεζε ζηνλ πφλν.
3.2.8.3 Μνξθίλε
Ζ Κνξθίλε, ην βαζηθφ ελεξγφ ζπζηαηηθφ ηνπ νπίνπ, πνπ ζπλεηέζε ρεκηθά ην 1952, αλ
θαη ε νλνκαζία ηεο είλαη παιαηφηεξε (Sertuner, 1815) θαη πξνέξρεηαη απφ ην ζεφ ησλ
νλείξσλ Κνξθέα.
Ζ Κνξθίλε ζεσξείηαη ν πξφηππνο αγσληζηήο ησλ νπηνχρσλ, κε ηνλ νπνίν
ζπγθξίλνληαη φια ηα άιια νπηνχρα. Ζ ηζρύο ηεο Κνξθίλεο ιακβάλεηαη ζαλ βάζε γηα ηνλ
ππνινγηζκφ ηεο ηζρχνο ησλ νπηνχρσλ, έηζη ψζηε εθφζνλ ε ηζρχο ηεο Κνξθίλεο είλαη 1 ησλ
ππφινηπσλ είλαη: Πεζηδίλεο = 10, Φεληαλχιεο = 100, Ρεκηθεληαλχιεο = 250.
Φαξκαθνθηλεηηθή Μνξθίλεο
Απνξξόθεζε: ε Κνξθίλε κεηά απφ ελδνκπτθή ρνξήγεζε απνξξνθάηαη θαιά θαη:
έρεη έλαξμε δξάζεο ζε 15 έσο 30 min,
κέγηζηε δξάζε ζε 45 έσο 90 min
δηάξθεηα δξάζεο πεξίπνπ 4 ψξεο.
Ζ Κνξθίλε είλαη ην ιηγόηεξν ιηπνδηαιπηό από όια ηα νπηνύρα, κε απνηέιεζκα ηε
βξαδεία δηείζδπζή ηεο ζην ΘΛ (ην 0.1 % ηεο ρνξεγνχκελεο δφζεο ΔΦ έρεη εηζέιζεη
ζην ΘΛ θαηά ην ρξφλν ηεο κέγηζηεο ζπγθέληξσζεο ζην πιάζκα).
Κεηαβνιηζκόο:
ε Κνξθίλε κεηαβνιίδεηαη θπξίσο ζην ήπαξ ζε ελεξγνχο κεηαβνιίηεο πνπ
απεθθξίλνληαη απφ ηνπο λεθξνχο (κε απνηέιεζκα παξάηαζε δξάζεο επί λεθξηθήο
αλεπάξθεηαο)
74
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
3.2.8.4 Πεζηδίλε
Ζ Πεζηδίλε είλαη έλαο ζπλζεηηθφο αγσληζηήο ησλ νπηνεηδψλ, πνπ ζπλεηέζε πξηλ ην
δεχηεξν παγθφζκην πφιεκν, κε ην έλα δέθαην ηεο ηζρχνο ηεο Κνξθίλεο θαη παξφκνηα
δνκή κε ηελ Αηξνπίλε (θαη παξφκνηεο δξάζεηο: μεξνζηνκία, ηαρπθαξδία, κπδξίαζε).
3.2.8.5 Ρεκηθεληαλύιε
Φαξκαθνθηλεηηθή Ρεκηθεληαλύιεο
Ζ Ρεκηθεληαλχιε έρεη ην κνλαδηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ν εζηεξαζηθφο ηεο δαθηχιηνο λα
πδξνιχεηαη γξήγνξα απφ κε-εηδηθέο εζηεξάζεο ησλ ηζηψλ θαη ηνπ πιάζκαηνο, κε
απνηέιεζκα ην 90% ηνπ θαξκάθνπ λα αλεπξίζθεηαη ζηα νχξα ππφ ηε κνξθή ελφο
ειάρηζηα ελεξγνχ κεηαβνιίηε. Ζ ηδηφηεηά ηεο λα κεηώλεη θαηά 50% ηεο
ζπγθέληξσζήο ηεο ζην πιάζκα πνιύ γξήγνξα θαη αλεμάξηεηα ηεο δηάξθεηαο
ηνπ ρξόλνπ έγρπζεο (ρήκα 3-4), ηεο επηηξέπεη λα ρνξεγείηαη ζε ζπλερείο ΔΦ εγρχζεηο
ρσξίο θίλδπλν αζξνηζηηθψλ θαηλνκέλσλ. Δπίζεο ε ηαρεία ηεο θάζαξζε (3 - 4 min) δελ
75
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
επεξεάδεηαη απφ παξάγνληεο, φπσο ζσκαηηθφ βάξνο, ειηθία, λεθξηθή θαη επαηηθή
ιεηηνπξγία, ή ηελ ςεπδνρνιηλεζηεξάζε ηνπ πιάζκαηνο.
3.2.8.6 Φεληαλύιε
Φαξκαθνθηλεηηθή Φεληαλύιεο
Ζ πςειή ιηπνδηαιπηόηεηα ηεο Φεληαλχιεο είλαη ππεχζπλε γηα ηελ ηαρεία έλαξμε
(εληφο 5 min) θαη ηε βξαρεία δηάξθεηα δξάζεο ηεο (30 - 45 min), ιφγσ ηεο ηαρείαο
εηζφδνπ ζην ΘΛ θαη ηεο ηαρείαο αλαθαηαλνκήο ζε αλελεξγείο ηζηνχο. Δληνχηνηο, ε
ζπλερήο ΔΦ έγρπζε Φεληαλχιεο ή νη πνιιαπιέο επαλαιεπηηθέο δφζεηο κπνξεί λα
νδεγήζνπλ ζε θνξεζκφ ησλ αλελεξγψλ ηζηψλ, κε απνηέιεζκα ε αλαθαηαλνκή λα κελ
είλαη πιένλ απνηειεζκαηηθή ζην λα κεηψζεη ηε ζπγθέληξσζε ζην πιάζκα θαη ε Φεληαλχιε
λα ζπκπεξηθέξεηαη ζαλ καθξάο δηάξθεηαο νπηνχρν φπσο ε Κνξθίλε.
3.2.8.7 Ναινμόλε
3.3 ΒΗΒΙΗΟΓΡΑΦΗΑ#
1. Atcheson R, Lambert DG. Update on opioid receptors. Br J Anaesth 1994; 73:
132-134
2. Αζθεηνπνχινπ Δ. Δπίδξαζε ησλ εηζπλεφκελσλ αλαηζζεηηθψλ ζην αλαπλεπζηηθφ
ζχζηεκα. Διιελ Αλαηζζεζ 1996; 30: 135-152
3. Borgeat A, Pasch T. Update in intravenous anaesthesia. Eur J Anaesthesiol 1997; 14:
S1-2
4. Bovill JG: Mechanisms of actions of opioids and non-steroidal anti-inflammatory
drugs. Eur J Anaesthesiol 1997; 14: S9-16
76
3ν Θεθάιαην –Γεληθή Αλαηζζεζία: Φάξκαθα
77
Διέλε Αζθεηνπνχινπ
78