ព្រះពុទ្ធរូបព្រះសិហិង ជាព្រះពុទ្ធរូបបែបណា ?

ខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍យ៉ា ងខ្លា ង
ំ ទៅនង
ឹ ពាក្យថា ព្រះសិហង
ិ នៅពេលដែលខ្ញុំអានសៀវភៅ
សិលាចារក
ឹ នៃប្រទេសកម្ពុជា សម័យកណ្តា ល នៅត្រង់ចំណុចសិលាចារក
ឹ លេខ៣៤
(k.303) របស់ជយនន្ទ ។ អ្វដែ
ី លយង
ើ ចងចាំអព
ំ ជ
ី យ
័ នន្ទ គអ
ឺ ត្ថបទកំណាព្យដ៏វែង ចារ
នៅអង្គរវត្ត នង
ិ ដង
ឹ តាមចេតយ
ិ ថ្មបាយក្រៀមមួយអង្គ នៅជ្រុងខាងកត
ើ តួ
ប្រាសាទអង្គរវត្ត មន
ិ ឆ្ងា យប៉ន្មា
ុ នពអ ី ត្ថបទសិលាចារកកំ
ឹ ណាព្យរបស់គាត់ ដែលមានដាក់
នៅក្នុងកម្មវធ
ិ ស
ី ិ ក្សាភាសាខ្មែរ ថ្នា ក់ទី ១២ ក៏បុន្តែ
៉ យង ើ មន
ិ ដែលបានសិក្សាវភាគឱ្យ
ិ
សមគួរ អំពម
ី ន្ត្ររា
ី ជការ សម័យកណ្តា លម្នា ក់នេះនោះទេ ។

នៅក្នុងសម្រង់បកប្រែពីសាលាចារកខាងល
ឹ ើ រៀបរាប់ពកា
ី រធ្វប
ើ ុណ្យលើកត្រីសូល៍
គាងឃ្វា យ នៅអង្គរតូច នៅបន្ទា ត់ទី ១០ ដល់ ១៤ មានរៀបរាប់ដាក់ថា ៖

‌«រឯការរៀបប្រដាប់
ី ប្រដាសម្រាប់កសាងបុណ្យ (មានជាអាទ)ិ សាងព្រះមាស

ទម្ងន៤
់ តម្លង
ឹ នោះ១អង្គ ព្រះសិហង
ិ ១អង្គ សាងនូវអស់សត្រាទសជាតក ព្រះអភធ
ិ ម្ម
បឋមព្រះធម្មចក្ក (ធម្មចក្កប្បវត្តនសុ ត្ត?) ផង។ រឯប្រពន្ធ
ី នង
ិ បងប្អូនកូនក្មួយផៅញាតិ
សោតទាំងអស់គ្នា នោះ (បាន) បោះព្រះតំបារ ១១អង្គ ហយ
ើ សឹង (មានរៀប) គ្រឿង
រណ្តា ប់ (ដម
ើ ្ប)ី ផ្ចងឱ
់ ្យជាទាន។»

ចំណុចដែលខ្ញុបា
ំ ទចាប់អារម្មណ៍ គនៅ
ឺ ត្រង់ព្រះសិហង
ិ ១អង្គ នេះឯង ព្រោះថាព្រះពុទ្ធរប
ូ

ព្រះសិហិង្គ (พระพุทธสิ หิงค์) នេះ គមា

ឺ នការនិយមសាងច្រើនគួរសមនៅប្រទេសថៃសម័យ
អយុធ្យា នង
ិ នៅឈៀងម៉ៃ ឡានណា នៅភាគខាងជង
ើ របស់ថៃ ដែលពម
ី ុនក៏ជា
រាជាណាចក្រដ៏រុងរឿងមួយផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនាផងដែរ ។ ព្រះពុទ្ធរូបព្រះសិហង
ិ ្គសំខាន់
ៗនៅថៃ គមា
ឺ នបអ
ី ង្គ មួយអង្គ គព្រ
ឺ ះពុទស
្ធ ិ ហង
ិ ្គ នៅវត្តព្រះសិង្ហ កណ្តា លក្រុងបុរាណ
ឈៀងម៉ៃ មួយអង្គទៀតគព្រ
ឺ ះពុទស
្ធ ិ ហង
ិ ្គ នៅសាលខេត្តនគរស្រីធម្មរាជ នៅភាគ
ខាងត្បូងរបស់ប្រទេសថៃ នង
ិ មួយអង្គទៀតនៅសារមន្ទរី ជាតព្រ
ិ ះនគរ ក្រុងបាងកក
តាំងនៅក្នុងព្រះទនា
ី ងំ ភុតថៃសវ៉ា ន់ (ពុទ្ធៃស្សរយ=ពុ
ិ ទ្ធ + ឥស្សរយ)
ិ ប្លែកអង្គនេះប្រថាប់

សមាធរា
ិ ប ។ លក្ខណៈពសេ
ិ សប្លែករបស់ព្រះពុទស
្ធ ិ ហង
ិ នៅ
្គ ឈៀងម៉ៃ គមា
ឺ នព្រះវរកា
យសំ បូរព្រះមំសា (ថ្លោ ស) មានព្រះឱរា ពង
ើ មានព្រះភ័ក្ត្រមូល មានព្រះកេសាកួចធំៗ
នៅពីលើព្រះឧស្ណីសៈ (ភ្នួងសក់) មានសណ្ឋា នដូចស៊ុតមាន់ ឬដូចឈូ កក្រពុំ មានព្រះ

ឱស្ឋញញឹម ទ្រង់គ្រងសង្ឃាដីខ្លី ទម្លា ក់ចុងសង្ឃាដី មកនៅលើព្រះថាន់ឆ្វេង (ដោះ)

ព្រលែងព្រះថាន់ខាងស្តា ំ ទ្រង់គង់ប្រថាប់សមាធិពេជ្រ (ពែនភ្នែនខ្វែងព្រះបាទ) ខណៈ

ព្រះពុទ្ធរូបទូទៅនៅសម័យកណ្តា លរបស់សិល្បៈខ្មែរ គគ
ឺ ង់ប្រថាប់សមាធិរាប (ពែនភ្នែន
ដាក់ជើងស្តា ំពល
ី ើ ជង
ើ ឆ្វេង) គ្រងសង្ឃាដីទម្លា ក់វែងមកបាំងផ្ចត
ិ ព្រះវរកាយស្មើព្រះមំសា
(មន
ិ ថ្លោ សពេក មន
ិ ស្គមពេក) ។ ប្រសិនបជា
ើ ពុទ្ធរប
ូ សម័យអង្គរ ជាទូទៅ ក៏ច្រន
ើ ជា
ព្រះពុទ្ធរូបប្រថាប់សមាធរា
ិ ប ច្រន
ើ តែព្រលែងព្រះវរកាយទទេ មន
ិ មានគ្រងសង្ឃាដី
ហយ
ើ ទ្រង់មកុដដូចទេវរូបព្រហ្មញ្ញសាសនាដែរ ។ ចំណុចរួមរបស់ ព្រះពុទ្ធរូបសមាធរា
ិ ប
នៅស្រុកខ្មែរ ក៏ដូចជានៅថៃនេះ គមា
ឺ នតាំងពព្រ
ី ះពុទរ្ធ ូបយកមកពវី ត្តទល
ួ គំនូរ នៅ

អង្គរបុរខេត្ត
ី តាកែវ ដែលជាព្រះពុទ្ធរូបសម័យមុនអង្គរ ក៏ជាព្រះពុទ្ធរូបសមាធរា
ិ បដែរ
ដែលចាត់ទុកជាទម្រង់សិល្បៈព្រះពុទ្ធរូបមួយប្រភេទ មានប្រភពមកពស
ី ិ ល្បៈអមរាវតី
នៅភាគខាងត្បូងឥណ្ឌា ឬក៏ទទួលបន្តពស
ី ិ ល្បៈព្រះពុទ្ធសាសនានៅស្រីលង្កា បុរាណ
ដែលសុ ទស
្ធ ឹ ងតែប្រកបដោយព្រះពុទ្ធរប
ូ សមាធិរាប មន
ិ មែនជាពុទ្ធរូបសមាធិពេជ្រ ដូច
ទម្រង់ព្រះពុទ្ធរប
ូ សិហង
ិ ្គ ឬក៏ព្រះពុទ្ធរូបសិល្បៈគុប្តៈ បាលៈ ដែលស្ថិតនៅភូមភា
ិ គ
ខាងត្បូងឥណ្ឌា នោះទេ ។

ដោយឡែក អ្វដែ
ី លគួរឱ្យកត់សម្គា ល់គថា
ឺ ព្រះពុទ្ធរូបបុរាណនៅឥណូ ្ឌ នេស៊ី ក៏ដូចជានៅ
ភូមា គន
ឺ យ
ិ មសាងព្រះពុទ្ទរប
ូ ប្រថាប់សមាធពេ
ិ ជ្រ ដូចគ្នា នង
ឹ បណ្តា ប្រទេសកាន់ព្រះពុទ្ធ
សាសនាមហាយានទាំងឡាយនៅអាស៊ី ខាងកត
ើ ដែលទទួលឥទ្ធព
ិ លព្រះពុទ្ធសាសនាពី
ភាគខាងជង
ើ ឥណ្ឌា គល
ឺ ើ កលែងតែខ្មែរ ថៃ លាវ ស្រីលង្កា ដែលនយ
ិ មសាងព្រះពុទ្ធរប
ូ

ប្រថាប់សមាធរា
ិ ប សូ ម្បតែ
ី ភូមាសព្វថ្ងៃត្រូវបានចាត់ទុកថាជាប្រទេសកាន់ព្រះពុទ្ធ
សាសនាបែបថេរវាទ ដូចខ្មែរ ថៃ លាវ ស្រីលង្កា ក៏ដោយ ក៏ព្រះពុទ្ធរប
ូ សមាធពេ
ិ ជ្រ
នៅតែជាទីនិយមរបស់ពុទ្ធសាសនិកភូមា ហយ
ើ ប្រហែលជាឥទ្ធព
ិ លសិល្បៈនេះបានហូរ
ចូលដល់ឈៀងម៉ៃ ឡានណា ទើបធ្វើឱ្យនៅភាគខាងជើងថៃ មានការនិយមសាង

ព្រះពុទ្ធរូបប្រថាប់សមាធិពេជ្រច្រើនដែរ គឺដូចជាព្រះសិហង
ិ ្គ វត្តសិង្ហ នៅឈៀងម៉ៃដូច្នេះ
ដែរ ។

ខ្ញុំយល់ឃញ
ើ ថា ឥទ្ធព
ិ លនៃការនយ
ិ មពុទ្ធបដមា
ិ រព្រះពុទ្ធសិហង
ិ ្គ ក៏បានឈានចូលមក
ស្រុកខ្មែរ ខ្លះដែរ នៅក្នុងចុងសតវត្សទី ១៧ នង
ិ ដម
ើ សតវត្សទី ១៨ ពក្រ
ី ង ុ អយុធ្យា

ព្រោះថាអយុធ្យា ក្នុងរាជព្រះនរាយណ៍ បានវាយទៅឈៀងម៉ៃ នង

ិ បាននម
ិ ន្តព្រះពុទស
្ធ ិ

ហង
ិ ព
្គ ឈ
ី ំ ក្រុងស្រីអយុធ្យា គវឺ ត្តព្រះស្រី
ៀងម៉ៃ យកមកតម្កល់នៅវត្តប្រចាំព្រះបរមរាជវាង

សរពេជ្ញ (វត្តស៊ីសាន់ផេត) គនៅ

ឺ ពេលដែលព្រះពុទ្ធសិហង
ិ ្គត្រវូ បានយកមកតម្កល់នៅ
ក្រុងអយុធ្យានេះហយ
ើ ជាហេតុធ្វឱ
ើ ្យមានការចម្លងព្រះពុទរ្ធ ូបអង្គនេះ យកទត
ី ម្កល់នៅ
តាមទីកន្លែងផ្សេងៗសម្រាប់ឱ្យពុទ្ធសាសនិកជនបានគោរពបូជា ដោយអាស្រ័យលើព្រះ

វរកាយ នង
ិ ព្រះភ័ក្ត្រប្លែកពព្រ
ី ះពុទរ្ធ ូបទូទៅដែលធ្លា ប់មានពីមុនមក ។ ចំណុចប្លែកពគេ
ី
របស់ព្រះពុទ្ធសិហិង្គ នេះហយ
ើ ប្រហែលជាហេតុដែលអ្នកចារកស
ឹ ិ លាចារកជ័
ឹ យនន្ទ នៅ
អង្គរវត្ត បានចារបង្ហា ញព្រះនាម ព្រះសិហង
ិ ដោយមន
ិ រួមជាទូទៅជាមួយព្រះពុទ្ធរូបអង្គ
ផ្សេងនោះទេ ។ នៅក្នុងសារមន្ទរី ជាតិ ក្រុងភ្នពេ
ំ ញ ក៏មានព្រះពុទ្ធរប
ូ ចម្លង ព្រះពុទ្ធរូបសិ

ហង
ិ ្គ ពរី បអ
ី ង្គ តម្កល់កុ ងបន្ទ
្ន បតា់ ង
ំ ព្រះពុទ្ធរូបនៅស្លា បខាងជើងនៃសារមន្ទរី ផងដែរ ។

ការស្វែងយល់ពស
ី ិ ល្បៈពុទ្ធបដមា
ិ នៅសម័យកណ្តា ល អាចជាវធ
ិ សា
ី ស្ត្រមួយសម្រាប់
កំណត់ប្រវត្តសា
ិ ស្ត្រសហសម័យ ដែលអាចជួយឱ្យយង
ើ ឆ្លុះបង្ហា ញនូវប្រវត្តសា
ិ ស្ត្រដ៏
ស្រពេចស្រពល
ិ នៅសម័យកណ្តា លឱ្យកាន់តែច្បាស់ឡង
ើ ហយ
ើ ក៏ចង់ឱ្យយង
ើ គ្រប់គ្នា
ស្វែងយល់ថា ប្រវត្តសា
ិ ស្ត្រមន
ិ មែនមានតែសង្គ្រា មទេ តែគមា
ឺ នទាំងសង្គម សាសនា
សេដ្ឋកិច្ច នៅក្នុងនោះផងដែរ ។ គ្រាន់តែពាក្យប្លែកមួយនៅក្នុងសិលាចារក
ឹ អាចឱ្យយើង
សិក្សាស្វែងយល់នូវប្រវត្តិសិល្បៈដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ ដែលបណុ ្ត ះនូវគំនិតសិក្សា

ស្រាវជ្រាវជាបន្តបន្ទា ប់ ដើម្បផ ំ ន់ក្រោយ ។

ី ្តល់ជាកំណប់ទ្រព្យសម្រាប់អ្នកជនា

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E

%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9E

%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%AA

%E0%B8%B4%E0%B8%AB

%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C

https://www.facebook.com/buddhakhun/posts/878276915714891/