‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي‬

‫ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﺳﻮم‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬
‫‪http://jead.gau.ac.ir‬‬

‫ﺗﻠﻔﯿﻖ ﭘﺎﯾﺪاري در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‪ :‬ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬ﺿﺮورت و ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‬

‫ﭘﺎﯾﺪارﮔﺮا و ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺳﺒﺰ‬
‫‪2‬‬
‫*ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده‪ 1‬و ﻣﺤﻤﺪﺷﺮﯾﻒ ﺷﺮﯾﻒزاده‬
‫‪1‬اﺳﺘﺎدﯾﺎر‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮔﺮﮔﺎن‪،‬‬
‫‪2‬داﻧﺸﯿﺎر‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮔﺮﮔﺎن‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ درﯾﺎﻓﺖ‪ 1393/5/17 :‬؛ ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺬﯾﺮش‪1393/8/21 :‬‬
‫ﭼﮑﯿﺪه‬ ‫‪1‬‬

‫در ﺑﻨﯿﺎن ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار‪ ،‬ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺗﺪاوم و ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺣﻔﻆ و ﻧﻮزاﯾﯽ ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاي ﻧﺴﻞﻫﺎي‬
‫آﺗﯽ را ﺑﺮﻣﯽﺗﺎﺑﺪ و ﻣﺒﯿﻦ ﻧﻮﻋﯽ ﺟﺎﻣﻊﻧﮕﺮي و ﺗﻌﻬﺪ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد آﯾﻨﺪة ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﺳﻮي ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازيﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺴﺎن ﯾﮏ ﻓﻀﯿﻠﺖ اﻣﺮ ﻧﯿﮏ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻃﺮحرﯾﺰي و ﭘﯿﮕﯿﺮي‬
‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﻘﺘﻀﯽ در ﻋﺮﺻﻪ ﻋﻤﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻬﻢ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻧﺪﯾﺸﻪورزي در اﯾﻦ وادي ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت ﺧﺎص ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﺎ ﭘﺮﻫﯿﺰ از اﻟﮕﻮﺑﺮداري ﻣﺪ روز ﻧﻈﺮي و ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ از اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬در اﺑﺘﺪا ﺿﺮورت ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺪاري در ﻋﺮﺻﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‬
‫ﻫﻢراﺳﺘﺎ ﺑﺎ اﺻﻮل و ارزشﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﯾﺪارﮔﺮاﯾﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي‬
‫ﺳﺒﺰ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار در زﻣﯿﻨﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار و‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺎه ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﺠﻠﯽ ﭘﺎﯾﺪاري در ﺣﻮزه ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﻧﻮاﻗﺺ ﺑﺎزار ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺎﻧﻊ ﯾﺎ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﺮﻧﺪه ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ و اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎ و ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‬
‫ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﺮوﯾﺞ ﭘﺎﯾﺪاري در ﺣﻮزه ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ و ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬
‫اراﯾﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫واژهﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﭘﺎﯾﺪار‪ ،‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺎﯾﺪارﮔﺮا‬

‫*ﻣﺴﺌﻮل ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ‪abdollahzade1@yahoo.com :‬‬

‫‪39‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي )‪ ،(1‬ﺷﻤﺎره )‪ (3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺿﺮورت ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻧﻘﺶ آن در رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﺷﻐﻞ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮهوري‪،‬‬
‫ﻧﻮآوري ﻓﻨﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎري اﺳﺖ )ﺷﯿﻦ‪ .(1996 ،‬از دﻫﻪ ‪ 1970‬ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ‬
‫ﻫﺪف اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﺳﯿﻊ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺿﺮورت ﺗﻠﻔﯿﻖ و ﭘﯿﮕﯿﺮي رﻓﺎه اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫زﯾﺴﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ اﺻﻠﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ و ﺗﺄﻣﯿﻦ رﻓﺎه اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﻗﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺤﺪود ﻧﺸﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﻧﺴﻞ آﯾﻨﺪه را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﻧﺴﻠﯽ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎﻋﺚ ﭘﯿﻮﻧﺪ اﻫﺪاف اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﺷﺪه و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را‬
‫اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻫﺪاف اﻗﺘﺼﺎدي اﻫﻤﯿﺖ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ اﻗﺘﺼﺎد و‬
‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان دو ﺟﻨﺒﻪاي رﻗﺎﺑﺖﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺪون‬
‫ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﻮد اﻣﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي‬
‫ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ دو ﻫﺪف دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﺑﺪ )ﻫﺎل و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(2010 ،‬ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ و ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ را اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻼوهﺑﺮ اﯾﻦﮐﻪ رﻓﺎه ﻧﺴﻞ ﺣﺎﺿﺮ را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻧﺴﻞ آﯾﻨﺪه را‬
‫ﻣﺤﺪود ﻧﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪاﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن در ﭘﯽ اراﺋﻪ ﻧﻮآوريﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮي را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ و زﻣﯿﻨﻪ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ و‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺎﯾﺪار ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﻫﻤﻮاره در ﭘﯽ اﯾﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮ در ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران ﺟﻬﺖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ‬
‫ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ اوﻟﻮﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﻣﺸﺮوع و ﺿﺮوري ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺪك‬
‫اﻣﺎ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﻪ اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن )ﻣﺎﯾﺮ و ﻫﻤﮑﺎران‪،‬‬
‫‪2006‬؛ ﺷﯿﭙﺮ‪ (2009 ،‬ﺑﻮده و ﻣﺸﺨﺼﺎً ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻠﻔﯿﻖ اﻫﺪاف اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ را در ﯾﮏ ﮐﺴﺐ‬
‫و ﮐﺎر ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﮐﺮدهاﻧﺪ )ﭘﺮﯾﺶ و ﺗﺎﯾﻠﯽ‪2009 ،‬؛ ﺗﺎﯾﻠﯽ و ﭘﺮﯾﺶ‪ .(2009 ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ارزشﻫﺎ و‬
‫اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد آنﻫﺎ را اﻏﻠﺐ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺎﯾﺪارﮔﺮا‪ 1‬ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‬

‫‪1- Sustainability-driven entrepreneurship‬‬

‫‪40‬‬
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

‫)اﺷﻼﻧﮓ‪ .(2009 ،‬ﻓﺮض اﺻﻠﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎ و ارزشﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‬
‫ﭘﺎﯾﺪارﮔﺮا ﻣﯽﺷﻮد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدي وﺳﯿﻊﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺷﻮد‬
‫)ﺗﺎﯾﻠﯽ و ﯾﺎﻧﮓ‪.(2009 ،‬‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار در زﻣﯿﻨﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‪ :‬اﯾﺪه اﺻﻠﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ رﻓﺎه اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﮐﻪ در آن ﻗﺮار دارﻧﺪ را ﺗﺨﺮﯾﺐ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮال اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻄﻮر ﯾﮏ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪي ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻘﯿﺎس ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺴﺐ درآﻣﺪ اﺑﻘﺎي ﺧﻮد را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در راﺳﺘﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار‬
‫ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ درون ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ از ﻧﻬﺎدﻫﺎي رﺳﻤﯽ‪ ،‬ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ و ﻓﺮدي ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه از اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬
‫ﭘﺎﯾﺪارﮔﺮاي‪ 1‬ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻢ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺧﻮد را در ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﺳﻮدآور ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﺨﺸﯽ از آن اﺳﺖ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ )آﺗﮑﯿﻨﺴﻮن‪،‬‬
‫‪2000‬؛ ﭘﺮﯾﺶ‪ .(2007 ،‬در ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﺗﺨﺼﺼﯽﺗﺮ اوﻫﺎرا )‪ (1997‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﺎﯾﺪار را ﺗﻮﻟﯿﺪي ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻪ‬
‫زﻣﯿﻨﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺑﯿﻮﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻗﺴﻤﺘﯽ از آن اﺳﺖ را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺧﺪﻣﺎت اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﭘﺎﯾﺪار‬
‫از ﻗﺒﯿﻞ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺗﻌﺎدل ﮔﺎزﻫﺎي اﺗﻤﺴﻔﺮ‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺟﺬب اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ آب و ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻤﺎﯾﺖﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﯽ و رواﻧﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ را ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﯿﺎن ﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﺎﯾﺪار ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي‬
‫ﻧﻈﺎمﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ روش ﺑﺮاي ﺗﺒﯿﯿﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬
‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ روشﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آنﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﺟﺎي ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻨﻄﻘﯽ آنﻫﺎ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻦﮐﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰه ﮐﺴﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﯽ اﻗﺪام ﺑﻪ راهاﻧﺪازي ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ آنﻫﺎ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﻪاي ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ ﺳﻮد ﺗﺒﯿﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد )ﮐﻮﻫﻦ و وﯾﻦ‪2007 ،‬؛ دﯾﻦ و ﻣﮏﻣﻮﻟﻦ‪ .(2007 ،‬از اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬وﺟﻮد اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي ﺳﻮد در‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﻪوﯾﮋه ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در راﺳﺘﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂ‬

‫‪1- Sustainability-driven enterprise‬‬

‫‪41‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي )‪ ،(1‬ﺷﻤﺎره )‪ (3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬

‫زﯾﺴﺖ اﯾﺠﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار را ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‬
‫اﯾﻨﻬﺎ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎً ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرات ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و در راﺳﺘﺎي‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﻬﺮت و اﻋﺘﺒﺎر آنﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻌﯽ ﺑﺮاي ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ آنﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﻧﻮآوريﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ را‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﺎكﺗﺮ‪ ،1‬ﻏﯿﺮﻣﺎدي ﺷﺪن‪ ،2‬اﮐﻮﻟﻮژي ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ 3‬و رﻫﯿﺎﻓﺖﻫﺎي‬
‫ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﮐﺎرآﯾﯽ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ )اﺷﻤﯿﺪﻫﯿﻨﯽ‪ (1992 ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺮﮐﺰ اوﻟﯿﻪ ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻣﻀﺮ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ )ﻻرﺳﻦ‪ (2000 ،‬و اﺧﯿﺮاً ﺑﺮ اﻣﮑﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻣﻔﯿﺪ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫زﯾﺴﺘﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻄﻮر رﻫﯿﺎﻓﺖﻫﺎي ﻣﺮﺳﻮم ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ از ﻗﺒﯿﻞ؛ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ آب ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ‪ ،‬ﻏﺬاي ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬را ﺗﺄﻣﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺗﺄﻣﯿﻦ رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺶ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻨﺒﻊ وﺳﯿﻌﯽ از‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺳﻮدآور را اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺷﯿﻮهاي از ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﻣﺴﯿﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار‬
‫ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﺑﺎزي ﺑﺮد‪ -‬ﺑﺮد ﺑﺮاي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن از ﯾﮏ ﺳﻮ و ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫)ﭘﺮﯾﺶ‪ .(2010 ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺸﻮقﻫﺎي ﺑﺎزاري ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭘﯿﺶﻧﯿﺎز ﺿﺮوري ﺑﺮاي ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪا اﯾﻦ اﯾﻦﻫﺎ‪ ،‬اﺧﯿﺮاً رﻫﯿﺎﻓﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي‬
‫ﭘﺎﯾﺪارﮔﺮا ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آنﻫﺎ را ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺴﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﯽ و ﯾﺎ وﺟﻮد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎزار‬
‫ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪار ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻫﺪف راهاﻧﺪازي ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺑﻬﺒﻮد رﻓﺎه اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﺤﯿﻂ‬
‫زﯾﺴﺘﯽ اﺳﺖ و ﮐﺴﺐ درآﻣﺪ از ﺑﺎزار ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﻪاي ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪاﯾﻦ ﻫﺪف ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار‪ :‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و ﺣﻔﻆ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد‪ .‬آنﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در راﺳﺘﺎي ﺣﻤﺎﯾﺖ‬
‫ﯾﺎ ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺷﮑﻞ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺎزاري ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﭘﺎﯾﺪار‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﯾﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي‬

‫‪1- Cleaner production‬‬

‫‪2- Dematerialization‬‬
‫‪3- Industrial ecology‬‬

‫‪42‬‬
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

‫ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ روشﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي را ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ رﯾﺴﮏﻫﺎي اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂ‬
‫زﯾﺴﺘﯽ )اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬اﺧﻼق‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات( ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻊ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ )ﻟﺮدﮐﯿﭙﺎﻧﺪﯾﺰ و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(2005 ،‬ﻧﻮآوري ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺤﻮري ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺜﻼً ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻓﻦآوري ﺟﺪﯾﺪ ﮐﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﯽ ﯾﺎ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ دوﺳﺘﺪار ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺪف ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺗﻠﻔﯿﻖ اﻫﺪاف‬
‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ درون ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺧﻠﻖ ﺷﺪه ﯾﺎ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي اﯾﺠﺎد ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﺳﺖ )ﻫﺮﺗﯿﻦ و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران‪.(2001 ،‬‬
‫ﻓﺮض ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺎﯾﺪار در ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ آن ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﺎ اﻫﺪاف اﻗﺘﺼﺎدي ﻟﺤﺎظ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‬
‫ﭘﺎﯾﺪار ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ را در ﮐﻠﯿﻪ ﻣﺮاﺣﻞ اﯾﺠﺎد و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺧﻮد رﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در‬
‫دﺳﺘﻮرﮐﺎر ‪ ،21‬ﻧﯿﺰ اﺷﺎره ﺷﺪه ﮐﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮي را در ﺑﻬﺒﻮد ﮐﺎرآﯾﯽ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ رﯾﺴﮏﻫﺎ و ﺧﻄﺮات ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺎﯾﻌﺎت و ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯾﻔﺎ ﮐﻨﺪ )ﯾﻮاناسدي‪.(2002 ،‬‬
‫اﺧﯿﺮاً ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ‪ 1‬در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻘﺶ زﯾﺎدي ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪوﯾﮋه اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري‬
‫از ﭘﺮوﺗﮑﻞﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻮردﻧﻈﺮ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ در ﻗﺒﺎل ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ‪ 2‬ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﺷﯿﻮهاي از ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ دوام ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت آنﻫﺎ را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﮐﯿﺪ وﯾﮋهاي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﺑﻪ‬
‫ارزشﻫﺎي ﻏﯿﺮﻣﺎدي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‬
‫ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ 3‬ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻘﯿﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺮاي ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻨﻮعﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ درآﻣﺪ و ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺑﺪون ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ را دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬اﻧﻮاع‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﺑﺮﺷﻤﺮد‪:‬‬

‫‪1- Responsible entrepreneurship‬‬

‫‪2- Environmentally responsable entrepreneurship‬‬
‫‪3- Nature-based entrepreneurship‬‬

‫‪43‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي )‪ ،(1‬ﺷﻤﺎره )‪ (3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﭘﺎﯾﺪار از ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﺗﻊ‪ ،‬ﻣﻌﺎدن و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ؛‬

‫‪ -2‬ﻓﺮآوري ﭘﺎﯾﺪار و ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻘﯿﺎس از ﭼﻮب و ﺳﺎﯾﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺟﻨﮕﻠﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺪﻧﯽ و ﮐﺸﺎورزي؛‬
‫‪ -3‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ و دﯾﮕﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺒﯿﻌﺖ؛‬
‫‪ -4‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﭘﺎﯾﺪار از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺪﯾﺪ از ﻗﺒﯿﻞ آب و ﺧﺎك‪ ،‬ﭼﺸﻤﻪ‪ ،‬و ﻗﻨﺎت؛‬
‫‪ -5‬اﺳﺘﻔﺎده ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﻧﺮژيﻫﺎي ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ ﺧﻮرﺷﯿﺪي‪ ،‬ﺑﺎدي و آﺑﯽ‪ ،‬ﺟﺰر و ﻣﺪ؛ و‬
‫‪ -6‬اﺳﺘﻔﺎده ﭘﺎﯾﺪار از دﯾﮕﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ )ﭘﺎركﻫﺎي ﺟﻨﮕﻠﯽ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ‪ -‬ورزﺷﯽ‪،‬‬
‫ﺗﻔﺮﺟﮕﺎهﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﺣﯿﺎت وﺣﺶ(‪.‬‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‪ :1‬ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞ راﻫﺒﺮدي‪ :‬ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺧﯿﺮاً‬
‫ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻮاﻣﻊ رو ﺑﻪ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻠﺖ اﯾﻦﮐﻪ وﺟﻮد ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي آنﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫اﺻﻠﯽ ﻣﺴﺌﻮل در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ )ﮔﯿﻔﻮرت‪1997 ،‬؛ ﻫﺎرت‪،‬‬
‫‪ (1997‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان راهﺣﻞ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻨﻔﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺴﺐ‬
‫و ﮐﺎر رو ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻮﻻً ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻞ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آنﻫﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺗﻠﻔﯿﻖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار در‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺨﺶ ﻣﻌﺪن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ آﻟﻮدﮔﯽ‪ ،‬آب‪ ،‬ﺧﺎك و‬
‫ﻫﻮا ﺷﻮد ﯾﺎ ﺑﺨﺶ ﮔﺮدﺷﮕﺮي‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻌﺎدل ﺑﯿﻦ ﺗﻨﻮع ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻣﺤﯿﻂ و ﻣﻨﻈﺮ‬
‫را ﺑﺮ ﻫﻢ ﺑﺰﻧﺪ )ﻣﺎد‪ .(2007 ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻨﻮﻋﯽ روشﻫﺎ و راهﺣﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را ﺟﻬﺖ ﺑﺴﺘﺮﺳﺎزي ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ ﻃﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻃﺮحﻫﺎﯾﯽ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ را در ﻧﻮك ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي آنﻫﺎ ﻗﺮار دﻫﺪ ﺑﻪﻃﻮري ﮐﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻃﺮحﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺿﺮروي در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﺟﻬﺖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺑﺎﻻي رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻟﺤﺎظ ﺷﺪ‬
‫)ﺳﯽايﺳﯽ‪ .(2009 ،‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶﮔﺮان زﯾﺎدي ﻧﯿﺰ در ﻣﻮرد ﺗﻮان ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﯿﺮوي‬
‫ﭘﯿﺸﺮان ﺑﺮاي ﺷﺮوع رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﯾﺪ در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﻣﺪن ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ )ﻫﯿﻨﺘﺮﺑﺮﮔﺮ‪.(2002 ،‬‬

‫‪1- Green Entrepreneurship‬‬

‫‪44‬‬
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

‫از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﻧﺸﺎن دادن ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪،‬‬
‫دوﻟﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻃﯿﻒ زﯾﺎدي از اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎ را‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﺴﻬﯿﻞ و اﺟﺒﺎر ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ را ﺗﺪوﯾﻦ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻧﯿﺰ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮارت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻮاي ﭘﺎك‪،1‬‬
‫ﺳﺮﮐﻼ‪ ،2‬ﻗﺎﻧﻮن دﻓﻊ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺟﺎﻣﺪ‪ ،3‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب‪ ،4‬ﻗﺎﻧﻮن ارزﯾﺎﺑﯽ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ‪ 5‬و‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺳﻮﺳﻮ ‪ 6II‬را ﺟﻬﺖ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮش ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺧﺎص ﺑﺮاي‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺧﻮد وﺿﻊ ﮐﺮدهاﻧﺪ )ﻧﯿﮑﻮﻻوا و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(2011 ،‬اﯾﻦ ﻧﻮع‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﯿﺸﮕﯿﺮاﻧﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان دﺳﺘﻮر و ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻃﯿﻔﯽ از‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ اﺻﻮل اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﺰارﻫﺎي ﺑﺎزارﻣﺤﻮر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ‪ ،‬ﯾﺎراﻧﻪ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺣﺎﻓﻆ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ و ﻫﻤﭽﯿﻦ اراﺋﻪ و ﻟﻐﻮ ﻣﺠﻮز‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ )اﺑﺘﮑﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽﮔﺰارشدﻫﯽ‪ ،7‬ﺷﻮراي ﮐﺴﺐ و‬
‫ﮐﺎر ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار‪ ،8‬دﯾﻠﻮﯾﺖ و ﺗﻮﺷﯽ( ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﻗﺪاﻣﺎت و ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺑﺮاي ﮐﻤﮏ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻼشﻫﺎي داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺳﺒﺰ ﺑﻮدن ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ )ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﺰارﻫﺎي داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪﮔﺮا(‬
‫را ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﯾﮏ ﭼﺎرﭼﻮب ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻧﻬﺎدي را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء‬
‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺳﺒﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻣﺎﻫﯿﺖ اﺟﺒﺎري ﯾﺎ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﺸﯿﮕﺮيﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ‪ ،‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﻗﺪاﻣﺎت‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن را ﺑﻪ ﺧﻂ ﻣﻘﺪم ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت ﻏﺎﻣﺾ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯽ‪ ،‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ‬
‫رﻋﺎﯾﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ )ﻣﺜﻼً ﭘﺬﯾﺮش ﺑﺮﺧﯽ اﻧﻮاع ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ و ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ( و‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي )ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﺮﯾﻤﻪ و ﻣﺎﻟﯿﺎت( ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي‬
‫اﯾﻦ دو ﻧﻮع ﻋﻤﻠﯿﺎت اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺖ ﯾﺎ آﺳﺎن‬

‫‪1- Clean Air Act‬‬

‫‪2- CERCLA‬‬
‫‪3- Solid Waste Disposal Act‬‬
‫‪4- Water Resources Development Act‬‬
‫‪5- Environmental Impact Assessment Act‬‬
‫‪6- SEVESO II Directive‬‬
‫‪7- Global Reporting Initiative‬‬
‫‪8- Business Council for Sustainable Development‬‬

‫‪45‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي )‪ ،(1‬ﺷﻤﺎره )‪ (3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬

‫ﺑﻮدن اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‪ ،‬در ﺷﺮوع ﯾﮏ ﮐﺴﺐ و‬
‫ﮐﺎر ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﻻزم را اراﺋﻪ و ﯾﺎ ﺗﻤﻬﯿﺪات ﺿﺮوري ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎي ﺑﺎزار ﻣﺤﻮر ﯾﺎ روشﻫﺎي دﺳﺘﻮر و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖ‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ ﯾﺎ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺟﺪﯾﺪ ﺷﻮﻧﺪ )ﭘﻮرﺗﺮ و وﻧﺪرﻟﯿﻨﺪ‪1995 ،‬؛ آﻧﺎداﻟﻪ و‬
‫ﺗﺎﭘﻠﯿﻦ‪ .(2003 ،‬ﺑﻪوﯾﮋه اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﭘﯿﺸﺮو ﺑﺮاي ﭘﺬﯾﺮش ﻋﻤﻠﯿﺎت‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ )ﺑﺮﺧﻮرد اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ ﯾﺎ ﻧﻮآوري ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ( ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬارد‪ .‬در ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻮارد راﺑﻄﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﯿﻦ ﺗﻼشﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن و ﻣﺰﯾﺖﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﯽ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﻮآوري ﻣﻮرد‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ )آزون و ﻧﻮﺳﯽ‪ .(1998 ،‬اﮐﻮﺗﻮرﯾﺴﻢ‪ ،‬ﺑﯿﻮﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﭘﺎركﻫﺎي ﺑﻮم‪ -‬ﺻﻨﻌﺘﯽ و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻗﻠﯿﻢﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺜﺎلﻫﺎﯾﯽ از ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺳﺒﺰ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﻧﻮآوري در‬
‫راﺳﺘﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎً اﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﯾﮏ ﻧﺎم ﮐﻠﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‬
‫ردهﺑﻨﺪي ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت از اراﺋﻪ اﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎزﺳﺎزي‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ )ﻧﯿﮑﻮﻻوا و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران‪ .(2011 ،‬اﺻﺼﻼح ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ در دو ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ و اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﯾﮏ ﻃﺮف اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻮاﻗﺺ ﺑﺎزار‬
‫)ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬اﺛﺮات ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬اﻣﺘﯿﺎزات اﻧﺤﺼﺎري‪ ،‬ﻣﺪاﺧﻼت دوﻟﺘﯽ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ( ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ‬
‫دﻻﯾﻞ آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ اﺳﺖ )ﮐﻮﻫﻦ و وﯾﻦ‪ .(2007 ،‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﻣﺪاﺧﻼت ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺮﺧﯽ اﻗﺪاﻣﺎت واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ‪ 1‬را اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫ادﺑﯿﺎت ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮاﻗﺺ ﺑﺎزار ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﭘﯿﺸﺮو اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ )دﯾﻦ و ﻣﮏﻣﻮﻟﻦ‪ .(2007 ،‬ادﺑﯿﺎت ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪه‪ ،‬راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮو ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ‪ 2‬را ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﮐﺴﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‬
‫)رﻫﯿﺎﻓﺖﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ( ﯾﺎ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‬
‫)ﻣﻨﮕﺎك و ازان‪ .(2005 ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاريﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي را ﺑﺮاي ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‪ ،‬داراي ﻧﻘﺎط ﻗﻮت‪ ،‬ﺿﻌﻒ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎي ﻧﯿﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬

‫‪1- Reactive environmental practices‬‬

‫‪2- Proactive environmental strategies‬‬

‫‪46‬‬
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ آن ﻧﯿﺰ از اﺻﻮل ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﭘﯿﺮوي‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ دوﻟﺖﻫﺎ و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻧﻘﺎط ﻗﻮت‪ ،‬ﺿﻌﻒ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ و ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮاي‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪.(1‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -1‬ﺗﺤﻠﯿﻞ راﻫﺒﺮدي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‪.‬‬

‫ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‬ ‫ﺿﻌﻒﻫﺎ‬ ‫ﻗﻮتﻫﺎ‬
‫‪ -‬ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ‬ ‫‪ -‬اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي‬ ‫‪ -‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺒﺰ؛‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮐﺎﻓﯽ؛‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫ﺟﺪﯾﺪ؛‬ ‫‪ -‬ﻧﺒﻮد ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﻧﻬﺎدي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي‬ ‫وﺟﻮد ﻧﻮاﺣﯽ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪه ﻃﺒﯿﻌﯽ؛‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎي دوﺳﺘﺪار‬ ‫‪ -‬ﮐﺴﺐ‬ ‫ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ؛‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ؛‬
‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ؛‬ ‫ﻣﺰﯾﺖﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﯽ؛‬ ‫‪ -‬داﻧﺶ اﻧﺪك در ﻣﻮرد ﻓﻦآوريﻫﺎي ﺳﺒﺰ؛‬ ‫وﺟﻮد زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري اوﻟﯿﻪ ﺑﺎﻻ؛‬ ‫‪ -‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺬاﺑﯿﺖ‬ ‫‪ -‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫ﺳﻄﺢ داﻧﺶ و ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‬
‫‪ -‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺒﺰ؛‬ ‫ﻣﺤﻠﯽ در زﻣﯿﻨﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ؛‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﺣﻮزهﻫﺎ؛‬ ‫دوﺳﺖدار‬ ‫‪ -‬رﯾﺴﮏ ﺑﺎﻻي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺒﺰ؛‬ ‫وﺟﻮد داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬
‫‪ -‬ﮐﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬ ‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ؛‬ ‫‪ -‬ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ زﯾﺮﺳﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮاي‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ؛‬
‫و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در‬ ‫‪ -‬اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺳﺒﺰ؛‬ ‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و‬
‫زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ؛‬ ‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ؛‬ ‫‪ -‬ﻧﺒﻮد ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮاي‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺮدم ﻧﻬﺎد ﺑﻪ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫‪ -‬ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﺸﺮ‬ ‫‪ -‬اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺴﺠﺎم‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺒﺰ؛‬ ‫زﯾﺴﺖ؛‬
‫ﻓﻦآوريﻫﺎي ﺳﺒﺰ؛‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ؛‬ ‫‪ -‬ﻧﺒﻮد ﺗﺨﺼﺺ و ﻣﻬﺎرت ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻫﻤﮑﺎري و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﺮدم و‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺒﺰ؛‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ در زﻣﯿﻨﻪ‬
‫‪ -‬ﻧﺒﻮد اﻃﻼﻋﺎت و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ؛‬
‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﯽ ﮐﺎﻓﯽ درﺑﺎره ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬ ‫وﺟﻮد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ در‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ؛‬ ‫زﻣﯿﻨﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ؛‬
‫‪ -‬ﻧﺒﻮد ﻣﻘﺮرات‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺎص‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺮاي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ؛‬ ‫ﺳﺒﺰ؛‬
‫راﻫﺒﺮدﻫﺎ‬
‫‪ -‬ﺑﯿﻮﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي؛ ‪ -‬ﺗﺴﻮﯾﻪ آب و ﻓﺎﺿﻼب؛ ‪ -‬اﻧﺮژيﻫﺎي ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ؛ ‪ -‬زراﻋﺖ ارﮔﺎﻧﯿﮏ؛ ‪ -‬داﻣﭙﺮوري ارﮔﺎﻧﯿﮏ؛ ‪ -‬ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﯽ ارﮔﺎﻧﯿﮏ؛ ‪-‬‬
‫اﮐﻮﺗﻮرﯾﺴﻢ؛ ‪ -‬اﺣﯿﺎ و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻌﺎدن؛ ‪ -‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺒﺰ؛‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺳﺎﺳﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‪ :‬ﻋﻠﯽرﻏﻢ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ ﺑﻪ راهﺣﻠﯽ ﺟﻬﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ و اﯾﺠﺎد رﺷﺪ ﭘﺎﯾﺪار اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم و‬
‫ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ در ﺑﯿﻦ ﭘﮋوﻫﺶﮔﺮان ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ادﺑﯿﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻃﯿﻒ‬

‫‪47‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي )‪ ،(1‬ﺷﻤﺎره )‪ (3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬

‫وﺳﯿﻌﯽ از ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﺮاي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ از ﻗﺒﯿﻞ؛ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺎﯾﺪار‪ ،‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ‪،‬‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ‪ ،‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﻮمﮔﺮا‪ 1‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎً ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دو ﻃﺒﻘﻪ اﺻﻠﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﺷﻮد‪ :‬اﻟﻒ( ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﯾﺎ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﺎك را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ و ب( ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ؛ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي و‬
‫اﮐﻮﺗﻮرﯾﺴﻢ(‪ .‬ﮔﺮوه اول ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺒﻖ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ را ﺑﺎ ﻫﺪف اﯾﺠﺎد ﻧﻮآوري و ﮐﺴﺐ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )رﯾﻨﻬﺎرد‪ .(1998 ،‬راﺑﻄﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﯿﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ )ﮐﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﯾﺎ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﭘﺬﯾﺮش و اﺟﺮا ﺷﺪه اﺳﺖ( و ﮐﺴﺐ ﻣﺰﯾﺖﻫﺎي‬
‫رﻗﺎﺑﺘﯽ و ﻧﻮآوري در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻫﺎل و روﺗﻨﺒﺮگ‪2008 ،‬؛ ﻧﯿﻞ و ﮐﻤﭗ‪.(2009 ،‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋوﻫﺶﮔﺮان اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺬﯾﺮش ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎتﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﮐﻠﯽ ﮐﺴﺐ و‬
‫ﮐﺎرﻫﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﺳﺎﺳﯽ ﻧﺪارد )ﻫﺎرﺗﻤﻦ و اﺳﺘﺎﻓﻮرد‪ .(1997 ،‬ﻣﻨﮕﺎك و ازان )‪ (2005‬ﺑﯿﺎن ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﺐ و‬
‫ﮐﺎرﻫﺎي ﺳﺒﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس ﺑﺎارزﺷﯽ ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﻪدﺳﺖ آوردن آن ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬آنﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ را ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ‪:‬‬
‫آنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮو ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ را ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎزار ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و‬
‫ﮔﺮوﻫﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ در ﻣﺮﮐﺰ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺷﺮﮐﺖ )ﻣﺜﻼً ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖﮔﺮاﯾﯽ ﯾﺎ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻮمﮔﺮاﯾﯽ( ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ اﯾﻦ روﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻮن و ﻣﻨﻮن )‪ (1997‬اﻇﻬﺎر ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ اﯾﺪهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖﮔﺮاﯾﯽ را در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮐﻼن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﺧﻮدﺟﻬﺖ ﮐﺴﺐ‬
‫ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎزار ﺗﻠﻔﯿﻖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس راﻫﺒﺮد ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺒﺰ ﮐﺮدن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﻼش اﻓﺮاد و ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽﺳﺎزي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ دوﺳﺘﺪار ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ در ﺣﯿﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد )ﭘﺎﺳﺘﺎﮐﯿﺎ‪.(1998 ،‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﻋﻨﻮان راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻓﻌﺎل ﺑﺮاي ﭘﺬﯾﺮش‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد ﺗﻤﺎﯾﺰ در ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺧﻮد‬

‫‪1- Eco-entrepreneurship‬‬

‫‪48‬‬
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

‫)اﯾﺰو ‪ ،14001‬ﺑﺮﭼﺴﺖ اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و ‪ (EMAS‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﮐﺴﺐ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ و ﻧﻮآوري ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‬
‫)ﻧﯿﮑﻮﻻوا و ﻫﻤﮑﺎران‪.(2011 ،‬‬
‫ﮔﺮوه دوم در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي درﮔﯿﺮ در ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از آﻟﻮدﮔﯽ )ﻣﺜﻼً‬
‫ﺳﺎﯾﺖﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا‪ ،‬آب‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﻪ ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﻧﻮﺳﺎزي ﻣﻌﺎدن و ‪ (...‬و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮﻧﺪه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ )از ﺧﺎك‪ ،‬آب‪ ،‬ﮐﻮهﻫﺎ‪ ،‬درﯾﺎﭼﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ( اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ )ﻣﺮاﮐﺰ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻮا و اﻗﻠﯿﻢ‪ ،‬ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﻧﺸﺮ دي اﮐﺴﯿﺪ ﮐﺮﺑﻦ و ‪ (...‬اﺳﺖ )دﯾﻦ و ﻣﮏﻣﻮﻟﻦ‪ .(2007 ،‬ﺑﻪ ﺷﯿﻮه‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﻧﯿﺰ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ در ﺣﻮزه ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﮐﺸﺎورزي‬
‫ﭘﺎﯾﺪار و ارﮔﺎﻧﯿﮏ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪاي و ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ )ﻧﻬﺎد ﺣﻤﺎﯾﺖ از‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار‪ 1‬و ﻧﻬﺎد ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار‪ (2‬ﻧﯿﺰ ﺟﻬﺖ اﻃﻼعرﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن درﺑﺎره ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ اﯾﺠﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ ﯾﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﺪﯾﺪ در راﺳﺘﺎي ﺣﻔﻆ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ و در ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺎزار ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد )ﻟﻮﺑﺮ‪ .(1998 ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ ﯾﺎ ﮐﺎﻻﯾﯽ ﮐﻪ داراي‬
‫ارزش اﻓﺰوده ﺑﻮده و در راﺳﺘﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻮاﻗﺺ ﺑﺎزار‪ :‬ﻣﺎﻧﻊ ﯾﺎ ﭘﯿﺶﺑﺮﻧﺪه ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‪ :‬اﺧﯿﺮاً ادﻋﺎ ﺷﺪه ﮐﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻧﻘﺺ در‬
‫ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻮاﻗﺺ ﺑﺎزار ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﺑﺮاي ﻣﺸﮑﻼت‬
‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ اﺳﺖ‪ .‬داراﯾﯽﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪﻋﻠﺖ اﯾﻦﮐﻪ ارزش اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫دﻗﯿﻘﯽ ﻧﺪارﻧﺪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﺎزار آزاد ﺑﻪ ﺷﯿﻮه درﺳﺘﯽ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻧﺎرﺳﺎي ﻓﻌﻠﯽ در‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ و ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻦ آﮔﺎﻫﯽﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺪرن دو دﻟﯿﻞ دﯾﮕﺮ وﺟﻮد ﻣﺸﮑﻼت‬
‫ﮔﺴﺘﺮده ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻧﺒﻮد آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ در ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺷﺪه ﺗﺎ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در اﯾﺠﺎد آﻟﻮدﮔﯽ )ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻨﻔﯽ( و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﯽروﯾﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺧﺎرج از‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ دﺳﺖﺑﺎزي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و از ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﺒﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﺨﺮﯾﺒﯽ ﮐﻪ اﯾﺠﺎد‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻣﻌﺎف ﺑﺎﺷﻨﺪ )دﯾﻦ و ﻣﮏﻣﻮﻟﻦ‪ .(2007 ،‬ادﺑﯿﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد ﭘﻨﺞ ﻧﻘﺺ‬

‫)‪1- Supporting Entrepreneurs for Sustainable Development (SESD‬‬

‫)‪2- International Institute for Sustainable Development (IISD‬‬

‫‪49‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي )‪ ،(1‬ﺷﻤﺎره )‪ (3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻋﻤﺪه در ﺑﺎزار ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬آﺛﺎر ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫)ﻣﺸﮑﻼت ﺗﺮاﻓﯿﮏ و ﺗﺮدد‪ ،‬آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ رﻓﺎه ﻣﺮدم و اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺟﻬﺖ رﻋﺎﯾﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﻣﯽﺷﻮد(‪ ،‬ﻗﺪرت اﻧﺤﺼﺎري ﻓﺮوش‪ ،‬ﻣﺪاﺧﻠﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ دوﻟﺘﯽ و اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎﻗﺺ )ﻧﯿﮑﻮﻻوا و ﻫﻤﮑﺎران‪.(2011 ،‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ادﺑﯿﺎت ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻘﺺﻫﺎ در ﺑﺎزار ﻋﺎﻣﻞ ﺿﺮوري ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ راﺑﻄﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﯿﻦ ﻧﻘﺺ ﺑﺎزار و‬
‫ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﮐﻮﻫﻦ و وﯾﻦ‪ .(2007 ،‬در واﻗﻊ وﺟﻮد‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻘﺺﻫﺎ در ﺑﺎزار ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي رﻓﻊ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﯽﺷﻮد )دﯾﻦ و ﻣﮏﻣﻮﻟﻦ‪ .(2007 ،‬ﻣﺜﻼً‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ در زﻣﯿﻨﻪ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮔﺴﺘﺮده در ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺎرﮐﺮد ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﻧﻬﺎدﻫﺎ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮيﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺷﺪه و ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﺿﺎﻓﯽ در زﻣﯿﻨﻪ ﮐﺴﺐ‬
‫و ﮐﺎرﻫﺎي ﺳﺒﺰ ﺷﻮد )ﮐﻮﻫﻦ و وﯾﻦ‪ .(2007 ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﻻﺗﺮي در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪.2‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻘﺺ ﺑﺎزار ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫اﻣﺎ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي آن ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد اﺛﺮات ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎ ﻫﻢ از ﻣﻨﻈﺮ ﻃﺮف ﻋﺮﺿﻪ و ﻫﻢ از ﻣﻨﻈﺮ ﻃﺮف ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي‬
‫ﻃﺮف ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺪﯾﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ و در واﻗﻊ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت دوﺳﺘﺪار ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺳﻤﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺮ دﯾﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮات در‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﻧﻬﺎدي‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ﺳﻮد و ﻣﺎﻟﯿﺎت‪ ،‬ﮐﻤﮏﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و‬

‫‪1- Externalities‬‬
‫‪ -2‬در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت آﻟﯽ )ارﮔﺎﻧﯿﮏ( ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺳﻤﻮم و ﮐﻮدﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻤﺎﯾﻞ‬
‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺳﻮد ﮐﺸﺎورزان در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﯾﺎراﻧﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪاي‪ ،‬و ﺣﺬف ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎ و ﺳﺎدهﺳﺎزي ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‬
‫را ارﺗﻘﺎ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﻮقﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻮع ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺸﻮﻗﯽ ﺑﺮاي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫)آﻧﺠﻞدﺑﺮﯾﻮ و ﻫﻤﮑﺎران‪.(2002 ،‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ دو ﮔﺮوه اﺻﻠﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻟﻒ( ﻣﻠﺰوﻣﺎت‬
‫اﯾﺠﺎﺑﯽ‪) 1‬اﺑﺰارﻫﺎي دﺳﺘﻮر و ﮐﻨﺘﺮل( و ب( ﻣﺸﻮقﻫﺎ و ﺑﺎزدارﻧﺪهﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﺑﺎزار )اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ‬
‫ﺑﺎزار‪ .(2‬ﮔﺮوه اول ﺷﺎﻣﻞ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ را وادار ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن در‬
‫اﻧﻮاﻋﯽ از ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎً ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺴﺐ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت دوﺳﺘﺪار ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ‪ 3‬ﻣﯽﺷﻮد را ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺮار داد )ﭘﻮرﺗﺮ و وﻧﺪرﻟﯿﻨﺪ‪ .(1995 ،‬ﻫﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﯿﺮ ﻫﻨﻮز ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﻪ ﭘﮋوﻫﺶﮔﺮان ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن‬
‫ﻣﻮرد ﭘﺬﯾﺮش ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و در واﻗﻊ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻧﻮﯾﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوه دوم ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ اﺑﺰارﻫﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﯾﺎراﻧﻪﻫﺎ و ﻣﺠﻮزﻫﺎي ﺗﺠﺎري اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ‬
‫در راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﯾﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﮐﻨﻨﺪ )ﻣﺎزاﻧﺘﯽ‬
‫و زﺑﻮﻟﯽ‪2006 ،‬؛ رﻧﯿﻨﮓ‪.(2000 ،‬‬
‫از ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪار ﺗﺎ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺎﯾﺪار‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﭘﺎﯾﺪاري از ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﺻﻠﯽ‬
‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺨﺶﻫﺎ ﯾﺎ ﻣﻌﺎوﻧﺖﻫﺎﯾﯽ در اﯾﻦ‬
‫زﻣﯿﻨﻪ اﯾﺠﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪاري را ﺑﺎ ﻣﺤﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺟﻨﺒﻪ اﺻﻠﯽ آن ﯾﻌﻨﯽ‪،‬‬
‫دﺳﺘﯿﺒﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ را در رأس‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﻗﺮار دادهاﻧﺪ )اﻟﮑﯿﻨﮕﺘﻮن‪ .(1998 ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺎﯾﻌﺎت و ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﻫﺎي ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي در ﻗﺒﺎل ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫)ﮐﻠﯿﻠﻨﺪ و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(2000 ،‬ﺑﻪﻋﻼوه ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮي ﻋﻼوهﺑﺮ ﻧﻔﻊ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ و‬

‫‪1- Compliance-based requirements‬‬

‫‪2- Market-based incentives and disincentives‬‬
‫‪ -3‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ و ﻫﻢ در ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در واﻗﻊ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮﯾﻪ‬
‫ﺑﺮد ‪ -‬ﺑﺮد ﻣﻨﻔﻌﺖ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﺑﻪدﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬

‫‪51‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي )‪ ،(1‬ﺷﻤﺎره )‪ (3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬

‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ زﯾﺎدي ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي اﺟﺮا ﮐﻨﻨﺪه آن را ﻧﯿﺰ در ﭘﯽ دارد و ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﺎﯾﺪي آنﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ؛ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ؛ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت؛ درآﻣﺪ از ﻓﺮوش‬
‫ﻓﻦآوري ﺳﺒﺰ؛ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻬﺘﺮ رﯾﺴﮏ؛ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ‪ ،‬اﻧﺮژي و ﺧﺪﻣﺎت؛ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ؛‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر )آﻣﺒﮏ و ﻻﻧﻮﯾﯽ‪.(2008 ،‬‬
‫در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﮐﻤﯽ ﺟﻬﺖﮔﯿﺮي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ را در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺧﻼق‪ 1‬ﺷﻮﻣﭙﯿﺘﺮ )‪ (1942‬را ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر در زﻣﯿﻨﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﻧﻘﺺ ﺑﺎزار را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﻧﻮﭘﺎ ﻣﯽﺷﻮد )ﮐﻮﻫﻦ و وﯾﻦ‪ .(2007 ،‬اﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﺺ ﺑﺎزار از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ و اﻧﺤﻄﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﻫﺎﮐﺮت و‬
‫وﺳﺘﻨﻬﺎﮔﻦ‪ .(2010 ،‬ﺑﻪﻋﻼوه ادﺑﯿﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﻪاي ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻧﻘﺺﻫﺎي‬
‫ﺑﺎزار و ﺑﻬﺒﻮد ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻨﻔﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ )ﮐﻮس‪1974 ،‬؛ ﻧﻮرث و ﺗﻮﻣﺎس‪1970 ،‬؛‬
‫دﻣﺴﺘﺰ‪ .(1970 ،‬در واﻗﻊ ادﺑﯿﺎت اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار را ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل؛ ﮐﺎر اوﻟﯿﻪ ﻧﺎﯾﺖ )‪ (1970‬در زﻣﯿﻨﻪ رﯾﺴﮏ ﮐﻪ در آن ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﻌﻠﻮمﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺒﯿﯿﻦ اﺳﺘﻠﺰﻣﺎت ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ و راﻫﺒﺮدي در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ )ﻣﺎﺗﻮس و ﻫﺎل‪ .(2007 ،‬ﭼﺎرﭼﻮب ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ‪) 2‬ﺑﻬﺮهور‪ ،‬ﻧﺎﮐﺎرآ و ﻣﺨﺮب( ﺑﺎﻣﻮل‬
‫)‪ (1990‬ﻫﻢﺗﺮاز ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﺳﺖ )ﻫﺎل و ﻫﻤﮑﺎران‪2008 ،‬؛‬
‫ﭘﻮﺗﻮﮐﺎن و ﻣﻮﻟﺞ‪ .(2003 ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﭼﺎﺑﮑﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ‪ 3‬ﻧﺎﯾﺖ )‪ (1973‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﺒﯿﯿﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺮاي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﭘﯿﺸﺮو ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﻘﺺ‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻓﻌﺎل ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫و ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ را ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ )ﭘﺎﭼﯿﮑﻮ و ﻫﻤﮑﺎران‪.(2007 ،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﻘﺺ ﺑﺎزار اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ادﺑﯿﺎت ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‬
‫ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻧﻘﺺ در ﺑﺎزار اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ راهﺣﻞﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ‬

‫‪1- Creative destruction‬‬

‫‪2- Entrepreneurial typologies‬‬
‫‪3- Entrepreneurial alertness‬‬

‫‪52‬‬
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

‫اﺳﺖ و ﺑﻪﻫﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در زﻣﻨﯿﻪ اراﺋﻪ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﭘﯿﺸﮕﺎم‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ )دﯾﻦ و ﻣﮏﻣﻮﻟﻦ‪ .(2007 ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺺ ﺑﺎزار در ﺣﻮزه ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ‬
‫ﻋﻼوهﺑﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺳﻮدآوري ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺸﻮد‪.‬‬
‫اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎ و ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‪ :‬اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺮاي درﮔﯿﺮ ﺷﺪن در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪار‬
‫ﻣﺤﻮر ﻋﻼوهﺑﺮ ﺣﻔﻆ اﻋﺘﺒﺎر ﮐﺎري و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺧﺪﺷﻪ ﺑﻪاﯾﻦ اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻗﻀﺎﯾﯽ و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ‬
‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ از ﻃﺮﯾﻖ اراﺋﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻧﻮآوراﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزار و ﺑﻬﺒﻮد ﮐﺎرآﯾﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ‬
‫)ﻫﺎرﻣﻮن و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(2012 ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺎرآﻣﺪ و ﭘﯿﺸﺮو ﮐﻪ در ﭘﯽ ﮐﺴﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﻼوهﺑﺮ ارزشﻫﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺰ اﻧﮕﯿﺰه ﻗﻮي دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي ﭘﺎﯾﺪارﺳﺎزي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﺳﺖ )ﭘﯿﺮاﺑﻨﺪ ‪.(2‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -2‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪار‪ -‬ﻣﺤﻮر‪.‬‬

‫‪ -‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﯾﮏ ﮐﺎر درﺳﺖ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎن؛‬
‫‪ -‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ آن در ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در ﻫﺰﯾﻨﻪ؛‬
‫‪ -‬ﺟﻠﺐ رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن؛‬
‫‪ -‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ آن در ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺼﻮﯾﺮ و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺷﺮﮐﺖ در ﻧﺰد آﺣﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ؛‬
‫‪ -‬ﺗﺴﺮﯾﻊ در دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ اﺟﺘﻤﺎع ﺳﺎﻟﻢ و ﻣﻮﻓﻖ؛‬
‫‪ -‬رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﺻﻨﺎﯾﻊ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻀﻤﯿﻦ دﺳﺘﺮﺳﯽ آﯾﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮐﻠﯿﺪي؛‬
‫‪ -‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ آن در دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎ و ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺟﺪﯾﺪ؛‬
‫‪ -‬رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و اﺟﺘﻨﺎب از ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ؛‬
‫‪ -‬رﻋﺎﯾﺖ اﯾﻤﻨﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﮐﺎرﮔﺮان؛‬
‫‪ -‬ﺟﻠﺐ رﺿﺎﯾﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬران و ﺳﻬﺎﻣﺪاران؛‬
‫‪ -‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ آن در اﯾﺠﺎد ﻧﻮآوري و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﯾﺪ؛‬
‫‪ -‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ آن در ﮐﺎﻫﺶ رﯾﺴﮏ )از ﻣﺸﮑﻼت ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬آﺷﻔﺘﮕﯽ زﻧﺠﯿﺮه ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ(؛‬
‫‪ -‬ﺟﻠﺐ رﺿﺎﯾﺖ ﮔﺮوهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ؛ و‬
‫‪ -‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ )ﮐﻤﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺸﻮقﻫﺎي ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ(‪.‬‬

‫‪53‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي )‪ ،(1‬ﺷﻤﺎره )‪ (3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬

‫در واﻗﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﭘﯿﺶﺑﺮﻧﺪه ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪاري در ﺣﻮزه‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮارد اﺻﻄﻼح ﭘﺎﯾﺪاري ﺷﺮﮐﺘﯽ‪ 1‬ﻣﻌﺎدل‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﯾﺎدي ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻧﮕﯿﺰه ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي درﮔﯿﺮ ﺷﺪن در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺤﻮر ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‬
‫)ﺑﺎﻧﺴﺎل و روث‪2000 ،‬؛ ﺑﺎﻧﺴﺎل‪2003 ،‬؛ ﺑﺎﺳﻮ و ﭘﺎﻻزو‪ .(2008 ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ‬
‫ﺑﺤﺚ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪي را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي ﻗﻮي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﯽداﻧﻨﺪ )اﺷﻤﯿﺪ‪ .(2012 ،‬ﻋﻼوهﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬اﻧﮕﯿﺰﻫﺎي ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در ﭘﺬﯾﺮش روشﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺎﯾﺪارﮔﺮا ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ از ﻗﺒﯿﻞ آب و ﺧﺎك اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي اداﻣﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدي ﺿﺮوري‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻗﻠﯿﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﺑﻪﻣﯿﺰان زﯾﺎدي ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي و ﮔﺮوهﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه و در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬رويﻫﻤﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺛﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻧﻬﺎدي‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﺎﺛﺒﺎت‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺎﻓﯽ آب‪ ،‬ﺧﺎك و اﻧﺮژي‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﺎﻓﯽ و رو ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت دوﺳﺖدار‬
‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻗﻠﯿﻤﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﮔﺮم ﺷﺪن زﻣﯿﻦ‪ ،‬آب ﺷﺪن ﯾﺦﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻻﯾﻪ ازن و ﻏﯿﺮه از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در ﻣﺴﯿﺮ ﭘﺎﯾﺪاري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺤﻮر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪ .(3‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎتﻫﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﮐﺎرآﯾﯽ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ و ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺨﺮﯾﺐ آن از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫اﻧﺮژي‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژي ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬و ﮐﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﯽ‪ ،‬ﺿﺎﯾﻌﺎت‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت و ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺸﺮ ﮔﺎزﻫﺎي‬
‫ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮐﻨﻨﺪه ﺟﻮ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ )ﺑﻠﮑﺒﺮن‪2007 ،‬؛ وﯾﻼرد‪2009 ،‬؛ ﻻزﻟﻮ و ژﮔﻤﺒﺎﯾﻮا‪2001 ،‬؛ ﺑﻨﯿﺎد‬
‫انﺟﯽﭘﯽآراو‪.(2012 ،‬‬

‫‪1- Corporate sustainability‬‬

‫‪54‬‬
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -3‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪار‪ -‬ﻣﺤﻮر ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪.‬‬

‫‪ -‬ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺿﺎﯾﻌﺎت؛‬
‫‪ -‬ﺑﻬﺒﻮد ﮐﺎرآﯾﯽ اﻧﺮژي؛‬
‫‪ -‬ﮐﺎﻫﺶ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺎﻏﺬ و اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺘﻔﺎده از اﺗﻮﻣﺎﺳﯿﻮن در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اداري ﺷﺮﮐﺖ؛‬
‫‪ -‬ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﮐﺎر درﮔﯿﺮ در اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ؛‬
‫‪ -‬ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺸﺮ ﮔﺎزﻫﺎي ﮔﻠﺨﺎﻧﻪاي؛‬
‫‪ -‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ اراﺋﻪ ﻧﻮآوري در ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ؛‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي‪ ،‬اﻟﮕﻮﺳﺎزي و ﻧﺸﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﭘﺎﯾﺪارﻣﺤﻮر ﺷﺮﮐﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﮔﺰارشﻫﺎي ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﺧﺒﺮي ﯾﺎ ﺑﻮﻟﺘﻦﻫﺎي ﺧﺒﺮي ﻣﺎﻫﻨﺎﻧﻪ؛‬
‫‪ -‬اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺧﺮﯾﺪ ﺳﺒﺰ )ﺧﺮﯾﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐﻪ در راﺳﺘﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪارﻣﺤﻮر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ(؛‬
‫‪ -‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف آب؛‬
‫‪ -‬درﮔﯿﺮ ﮐﺮدن ﮐﺎرﮔﺮان در ﻣﺴﯿﺮ اﻫﺪاف ﭘﺎﯾﺪاري )ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺗﯿﻢ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﭘﺎداش‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﻟﻮح ﺗﻘﺪﯾﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ درﺑﺎره‬
‫ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ(؛‬
‫‪ -‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺎزده ﻣﺎﻟﯽ ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪارﻣﺤﻮر؛‬
‫‪ -‬اﯾﺠﺎد ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در ﻣﺴﯿﺮ ﭘﺎﯾﺪاري؛‬
‫‪ -‬ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺳﺒﺰ )ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ(؛‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﻧﺮژي ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ )اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي؛ ﺑﺎد‪ ،‬ﻫﯿﺪرواﻟﮑﺘﺮﯾﮏ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺣﺮارﺗﯽ زﻣﯿﻦ(؛ و‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻮاد ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ )ﺳﻤﻮم ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺻﻨﻌﺘﯽ(‪.‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎتﻫﺎﯾﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻧﻮآوري ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزار و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺲ از ﻓﺮوش اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎتﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺠﺎد و ﻣﺤﯿﻂ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺛﺮﺑﺨﺶ و ﭘﺎﯾﺪار از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ اﯾﻤﻨﯽ و‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪات ﺷﻐﻠﯽ‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ﮐﺎر و زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﻫﺎي داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺎرﮐﺖ در اﻣﻮر‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪي‪ ،‬ﺣﮑﻤﺮواﯾﯽ اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﻠﻔﯿﻖ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪاري در ﻧﻈﺎم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺳﺎﯾﺮ دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎران‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاران‪،‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﻌﺎل در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ درﮔﯿﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﻻزم اﺳﺖ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي و‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ را در ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﮔﺰارش ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮد ﺗﻠﻔﯿﻖ و ﺑﻪاﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﺧﻮد در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺎﯾﺪارﻣﺤﻮر ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫در اﺟﺮاي اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﻪﮐﺎر رود ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ )ﺑﻠﮑﺒﺮن‪2007 ،‬؛ وﯾﻼرد‪2009 ،‬؛ ﻻزﻟﻮ و ژﮔﻤﺒﺎﯾﻮا‪،‬‬
‫‪2001‬؛ ﺑﻨﯿﺎد انﺟﯽﭘﯽآراو‪:(2012 ،‬‬

‫‪55‬‬
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي )‪ ،(1‬ﺷﻤﺎره )‪ (3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬

‫‪ -‬ﺗﻠﻔﯿﻖ ارزشﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪارﻣﺤﻮر در اﺳﺎسﻧﺎﻣﻪ و ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪوﯾﮋه آنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺣﻘﻮق‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫‪ -‬ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺷﺪ از ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪارﻣﺤﻮر‪،‬‬
‫‪ -‬ﺣﻔﻆ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺤﻮر ﺑﻪﻋﻨﻮان راﻫﺒﺮد اﺻﻠﯽ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪،‬‬
‫‪ -‬ﺗﺪوﯾﻦ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﭘﺎﯾﺪارﻣﺤﻮر؛ و‬
‫‪ -‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮدن ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ رﺳﻤﯽ و ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ در زﻣﯿﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪارﻣﺤﻮر‪.‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ در اﯾﺠﺎد اﯾﻦ ﭘﻨﺞ‬
‫ﺷﺮط در ﻃﻮل ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در ﺗﻠﻔﯿﻖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺎﯾﺪارﻣﺤﻮر ﺑﻪﻋﻠﺖ وﺟﻮد‬
‫دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎران ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﺗﻨﻮع ﮔﺴﺘﺮده ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬و روﯾﮑﺮد ﺳﻮدﻣﺤﻮر در‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮي ﮐﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﻮي در اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺤﻮر‬
‫دارد اﺷﺎره ﮐﺮدهاﻧﺪ )ﻫﺎرﻣﻮن و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(2012 ،‬اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ آﮔﺎﻫﯽ از روﻧﺪﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪاري و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي‬
‫ﺑﺎﻟﻘﻮه آن ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬وﺟﻮد اﯾﺪهﻫﺎي ﻗﻮي ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﯿﺎت دوﺳﺘﺪار ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﻔﺎف ﺑﺮاي‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺎر و اﯾﺠﺎد ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﺮﺗﯿﺒﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در راﺳﺘﺎي ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺎره‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ از‬
‫اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪار‪ -‬ﻣﺤﻮر را ﺑﻪاﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رده ﺑﺎﻻ از ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪار‪ -‬ﻣﺤﻮر؛‬
‫‪ -‬آﮔﺎﻫﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﭘﺎﯾﺪار‪ -‬ﻣﺤﻮر ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬وﺟﻮد ارزشﻫﺎ و ﭘﺎﯾﺒﻨﺪي ﻋﻤﯿﻖ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺪاري؛‬
‫‪ -‬وﺟﻮد اﯾﺪهﻫﺎي ﻗﻮي درﺑﺎره ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺸﺨﺺ ﭘﺎﯾﺪار‪ -‬ﻣﺤﻮر؛‬
‫‪ -‬وﺟﻮد ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر آﮔﺎه و ﻣﺎﻫﺮ در زﻣﯿﻨﻪ اﺻﻮل ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ؛‬
‫‪ -‬وﺟﻮد ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪاري ﺑﻪﻋﻨﻮان راﻫﺒﺮد رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺷﺮﮐﺖ؛‬
‫‪ -‬وﺟﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪار‪ -‬ﻣﺤﻮر؛‬
‫‪ -‬وﺟﻮد ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺷﻔﺎف ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در ﻣﺴﯿﺮ ﭘﺎﯾﺪاري؛ و‬
‫‪ -‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻧﻬﺎدي ﻣﻮﺟﻮد در راﺳﺘﺎي ﭘﺎﯾﺪاري )ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎرﻣﺎﻧﯽ(‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

‫ﺷﻮاﻫﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺧﻮد ﺳﻌﯽ در اراﺋﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﯿﺒﺎن ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﭘﺎﯾﺪارﻣﺤﻮر ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﺪ )ﺑﻠﮑﺒﺮن‪2007 ،‬؛ وﯾﻼرد‪2009 ،‬؛ ﻻزﻟﻮ و ژﮔﻤﺒﺎﯾﻮا‪،‬‬
‫‪2001‬؛ ﺑﻨﯿﺎد انﺟﯽﭘﯽآراو‪ .(2012 ،‬اﻓﺮاد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ و در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﻬﺎم ﺷﺎﺧﺺ ﭘﺎﯾﺪاري ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﮐﻪ راﺑﻄﻪ‬
‫ﺑﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در راﺳﺘﺎي ﭘﺎﯾﺪاري و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻨﮕﺎه را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻋﻤﻠﮑﺮد را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ و ﻫﯿﭻوﻗﺖ ﺑﺎﻋﺚ زﯾﺎن ﻧﻤﯽﺷﻮد )ﺳﯿﮕﻞ‪2009 ،‬؛ اﮐﻠﺲ و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران‪.(2011 ،‬‬

‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻫﺪاف اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد و ﺣﻔﻆ رﻓﺎه اﻧﺴﺎﻧﯽ را در ﯾﮏ اﻓﻖ‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت درون ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم اوﻟﯿﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ‬
‫واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺳﻼﻣﺖ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ و رﻓﺎه اﻧﺴﺎﻧﯽ ﭘﺎﯾﺪار ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻔﻬﻮم ﭼﺎﻟﺸﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ و ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن‬
‫ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﻧﺮژيﻫﺎي ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻗﻠﯿﻤﯽ و ﺗﺨﺮﯾﺐ‬
‫اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬آﮔﺎﻫﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪرو ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ ﯾﺎ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت دوﺳﺘﺪار ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ در‬
‫ﻃﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﯽرﻏﻢ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار‪ ،‬ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻧﻘﺶ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ در اﯾﻦ ﺣﻮزه و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺎرﮐﺮد و ﻋﻤﻠﮑﺮد آن‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺒﻬﻢ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ و‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار و زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﻃﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺷﻮد‪ .‬در ﻓﺮﺟﺎم‬
‫ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻮرﻫﺎي زﯾﺮ ﺑﺮاي ﺗﺮوﯾﺞ ﭘﺎﯾﺪاري در ﺣﻮزه ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﮏ ﭼﺎرﭼﻮب ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ؛‬
‫‪ -‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وﯾﮋه ﺑﺮاي اﻃﻼعرﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ در زﻣﯿﻨﻪ رﯾﺴﮏﻫﺎي زﯾﺎنآور ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي‬
‫ﻣﻌﻤﻮل و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻫﻤﯿﺖ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﺒﺰ؛‬

‫‪57‬‬
1393 ‫( ﭘﺎﯾﯿﺰ‬3) ‫ ﺷﻤﺎره‬،(1) ‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي‬

‫ ﺿﻌﻒ و ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎي‬،‫ ﻓﺮﺻﺖ‬،‫ ﺗﻬﯿﻪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻃﻼعرﺳﺎﻧﯽ در ﻣﻮرد ﻧﻘﺎط ﻗﻮت‬-
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ؛‬
‫ ﺗﻬﯿﻪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻃﻼعرﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ‬-
‫ﯾﺎ ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ در ﻃﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺳﺒﺰ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﻮد؛‬
‫ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺎﯾﺪارﮔﺮا و ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮه آن ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺐ‬-
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاريﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ؛‬
‫ آﻣﻮزش ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه و ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ و ﺻﺎﺣﺒﺎن و ﻣﺪﯾﺮان ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺳﺎﺳﯽ‬-
‫ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻨﮕﺎه؛ آﮔﺎﻫﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻨﺠﺮﺑﻪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي اﯾﺪهﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي‬،‫ﭘﺎﯾﺪاري‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺎﯾﺪارﮔﺮا ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺪﻫﺎ و ﮔﻮاﻫﯽﻫﺎي زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺷﻔﺎف ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬-
‫و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ؛ و‬
.‫ ﭘﮋوﻫﺶ و اﻟﮕﻮﺳﺎزي ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎي ﺳﺒﺰ و ﭘﺎﯾﺪار در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬-

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
1.Ambec, S., and Lanoie, P. 2008. Does it pay to be green? A systematic overview.
Academy of Management Perspectives, 22(4): 45–62.
2.Angel de Brio, J., and Fernandez, E., Junquera, B. 2002. The role of the public
administrations in the promotion of the environmental activity in Spanish
industrial companies. Ecol Econ. 40: 279–294.
3.Annandale, D., and Taplin, R. 2003. Is environmental impact assessment regulation
a ‘burden’ to private firms? Environ Impact Assess Rev. 23: 383–379.
4.Atkinson, G. 2000. Measuring corporate sustainability. Journal of Environmental
Planning and Management, 43(2): 235–252.
5.Azzone, G., and Noci, G. 1998. Seeing ecology and ‘green’ innovations as a
source of change. J Org Change Manage. 11(2): 94–111.
6.Bansal, P. 2003. From issues to actions: The importance of individual concerns
and organizational values in responding to natural environmental issues.
Organization Science, 5, 14, 510-527.
7.Bansal, P., and Roth, K. 2000. Why companies go green: A model of ecological
responsiveness. Academy of Management Journal, 43: 717-736.
8.Basu, K., and Palazzo, G. 2008. Corporate social responsibility: A process model
of sense making. Academy of Management Review, 33(1): 122-136.

58
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

9.Baumol, W. 1990. Entrepreneurship: productive, unproductive, and destructive.

Journal of Political Economy 98(5): 893–921.
10.Blackburn, W.R. 2007. The sustainability handbook: The complete management
guide to achieving social, economic, and environmental responsibility. London:
Earthscan.
11.CEC (Commission of the European Communities). 2009. Mainstreaming
sustainable development into EU policies: review of the European Union
strategy for sustainable development. Brussels (Belgium): CEC. COM (2009)
400.
12.Clelland, I.J., Dean, T.J., and Douglas, T.J. 2000. Stepping towards sustainable
business: an evaluation ofwasteminimization practices in USmanufacturing.
Interfaces, 30(3): 107–124.
13.Coase, R. 1974. The lighthouse in economics. Journal of Law and Economics,
17: 357–376.
14.Cohen, B., and Winn, M.I. 2007. Market imperfections, opportunity and
sustainable entrepreneurship. J Bus Venturing. 22: 29–49.
15.Dean, T.J., and McMullen, J.S. 2007. Toward a theory of sustainable
entrepreneurship: reducing environmental degradation through entrepreneurial
action. J Bus Venturing. 22: 50–76.
16.Demsetz, H. 1970. The private production of public goods. Journal of Law and
Economics, 13: 293–306.
17.Eccles, R.G., Ioannou, I., and Serafeim, G. 2011. The Impact of a corporate
culture of sustainability on corporate behavior and performance. Harvard
Business School Working Paper 12-035, November 25.
18.Elkington, J. 1998. Cannibals with forks: the triple bottom line of sustainability.
New Society Publishers, Gabriola Island.
19.Gifford, D. 1997. The value of going green. Harv Bus Rev. 75(5):11–12.
20.Hall, J., Matos, S., and Langford, C. 2008. Social exclusion and transgenic
technology: the case of Brazilian agriculture. Journal of Business Ethics, 77(1):
45–63.
21.Harmon, J., Fairfield, K., Wirtenberg, J., and Russell, W. 2012. First Annual
Survey of New Jersey Business Sustainability. Institute for Sustainable
Enterprise and PublicMind. Fairleigh Dickinson University.
22.Hart, S.L. 1997. Beyond greening: strategies for a sustainable world. Harv Bus
Rev. 75(1): 66–76.
23.Hartman, C., and Stafford, E. 1997. Green alliances: building new business with
environmental groups. Long Range Plann. 30(2): 184-196.
24.Hertin, J., Berkhout, F., Moll, S., adn Schepelmann, P. 2001. Indicators for
monitoring integration of environment and sustainable development in
enterprise policy. Final Report. SPRYd Science and Technology Policy
Research, University of Sussex; 31 January 2001.

59
1393 ‫( ﭘﺎﯾﯿﺰ‬3) ‫ ﺷﻤﺎره‬،(1) ‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي‬

25.Hinterberger, F., Omann, I., and Stocker, A. 2002. Employment and

environment in a sustainable Europe. Emprica. 29: 113–130.
26.Hockerts, K., and Wüstenhagen, R. 2010. Greening Goliaths versus emerging
Davids-Theorizing about the role of incumbents and new entrants in sustainable
entrepreneurship. Journal of Business Venturing, 25(5): 481–492.
27.Hull, C.E., and Rothenberg, S. 2008. Firm performance: the interactions of
corporate social performance with innovation and industry differentiation.
Strateg Manage J. 29: 781–789.
28.Larson, A.L. 2000. Sustainable innovation through an entrepreneurship lens.
Business Strategy and the Environment 9(5): 304-317.
29.Laszlo, C., and Zhexembayeva, N. 2011. Embedded sustainability: The next big
competitive advantage. Stanford, CA: Stanford Business Books.
30.Lober, J.D. 1998. Pollution prevention as corporate entrepreneurship. J Org
Change Manage. 22(1): 26–37.
30.Lordkipanidze, M., Brezet, H., and Backman, M. 2005. The entrepreneurship
factor in sustainable tourism development. Journal of Cleaner Production, 13:
787-798.
31.Mair, J., Robinson, J., and Hockerts, K. (Eds.). 2006. Social Entrepreneurship.
Palgrave MacMillan, New York.
32.Matos, S., and Hall, J. 2007. Integrating sustainable development in the
extended value chain: the case of life cycle assessment in the oil and gas and
agricultural biotechnology industries. Journal of Operations Management, 25:
1083–1102.
33.Mazzanti, M., and Zoboli, R. 2006. Economic instruments and induced innovation:
the European policies on end-of-life vehicles. Ecol Econ. 58: 318–337.
34.Menguc, B., and Ozanne, L.K. 2005. Challenges of the ‘green imperative’: a
natural resource-based approach to the environmental orientation– business
performance relationship. J Bus Venturing. 58: 430–438.
35.Menon, A., and Menon, A. 1997. Envirpreneurial marketing strategy: the
emergence of corporate environmentalism as marketing strategy. J Mark. 61:
51–67.
36.Mudd, G.M. 2007. Global trends in gold mining: towards quantifying
environmental and resource sustainability? Resour Policy. 32: 42–56.
37.Nikolaoua, E.I., Ierapetritis, D., and Tsagarakis, K.P. 2011. An evaluation of the
prospects of green entrepreneurship development using a SWOT analysis.
International Journal of Sustainable Development and World Ecology, 18(1): 1-16.
38.Nill, J., and Kemp, R. 2009. Evolutionary approaches for sustainable innovation
policies. Resour Policy. 38: 668–680.
39.NJPRO Foundation. 2012. Sustainability for business: Innovation, cost savings,
and opportunities. Trenton, NJ, April.

60
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

40.North, D., and Thomas, R. 1970. An economic theory of the growth of the
Western World. Economic History Review, 23(1): 1–17.
41.O'Hara, S.U. 1997. Toward a sustaining production theory. Ecological
Economics, 20: 141–154.
42.Pacheco, D.F., Dean, T.J., and Payne, D.S. 2010. Escaping the green prison:
Entrepreneurship and the creation of opportunities for sustainable development.
Journal of Business Venturing, 25(5): 464–480.
43.Parrish, B.D. 2010. Sustainability-driven entrepreneurship: Principles of
organization design. Journal of Business Venturing, 25: 510-523.
44.Parrish, B.D. 2007. Designing the sustainable enterprise. Futures, 39(7): 846–
860.
45.Parrish, B.D., and Tilley, F. 2009. Sustainability entrepreneurship: charting a
field in emergence. In: Schaper, M. (Ed.), Making Ecopreneurs: Developing
Sustainable Entrepreneurship. Gower, Aldershot, UK.
46.Pastakia, A. 1998. Grassroots ecopreneurs: change agents for a sustainable
society. J Org Change Manage. 11(2): 157–173.
47.Porter, M.E., and van der Linde, C. 1995. Toward a new conception of the
environment–competitiveness relationship. J Econ Perspect. 9(4): 97–118.
48.Potocan, V., and Mulej, M. 2003. Entrepreneurship: between sustainable
development and reality. Public Finance and Management, 3(2): 241–262.
49.Reinhardt, L.F. 1998. Environmental Product differentiation: implication for
corporate strategy. Calif Manage Rev. 40(4): 43–73.
50.Rennings, K. 2000. Redefining innovation– eco-innovation research and the
contribution from ecological economics. Ecol Econ. 32: 319–332.
51.Schaper, M. (Ed.). 2009. Making Ecopreneurs: Developing Sustainable
Entrepreneurship, 2nd ed. Gower, Aldershot, UK.
52.Schlange, L.E. 2009. Stakeholder identification in sustainability
entrepreneurship: the role of managerial and organizational cognition. Greener
Management International, 55: 13–32.
53.Schmidheiny, S. 1992. Changing Course: A Global Business Perspective on
Development and the Environment. MIT Press, Cambridge, MA.
54.Schmidt, F. 2012. Human resource management actions for environmental
sustainability, in Jackson et al (eds) Managing Human Resources for
Sustainability, San Francisco: Josey-Bass.
55.Schumpeter, J. 1942. Capitalism, Socialism, and Democracy. Harper, New
York.
56.Shane, S. 1996. Explaining variation in rates of entrepreneurship in the United
States: 1899–1988. Journal of Management, 22(5): 747–781.
57.Siegel, D.S. 2009. Green management matters only if it yields more green: An
economic/strategic perspective, Academy of Management Perspectives, 23: 3,
5-16

61
1393 ‫( ﭘﺎﯾﯿﺰ‬3) ‫ ﺷﻤﺎره‬،(1) ‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي‬

58.Tilley, F., and Parrish, B.D. 2009. Introduction to Sustainability

Entrepreneurship Research. Greener Management International, 55: 5–12.
59.Tilley, F., and Young, W. 2009. Sustainability entrepreneurs: could they be the
true wealth generators of the future? Greener Management International, 55:
79–92.
60.UNSD (United Nation Sustainable Development). 2002. Strengthening the role
of business and industry. Agenda 21-Ch.30. Internet web-site
(http://www.un.org/esa/sustdev/agenda21chapter30.htmon 18 July2002).
61.Willard, R. 2009. The sustainability champion's guidebook: How to transform
your company. Gabriola Island, BC, Canada: New Society Publishers.
62.York, J.G., and Venkataraman, S. 2010. The entrepreneur–environment nexus:
Uncertainty, innovation, and allocation. Journal of Business Venturing, 25(5):
449-463.

62
 ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪاﷲزاده و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﯾﻒﺷﺮﯾﻒزاده‬

Journal of Entrepreneurship in Agriculture Vol. 1(3), 2015

http://jead.gau.ac.ir

Integrating sustainability into entrepreneurship process; explaining

concept, necessity and requirement of sustainability driven
entrepreneurship and enterprise

*Gh.H. Abdollahzadeh1 and M.Sh. Sharifzadeh2

1
Assisstant Prof, Faculty of Agricultural Management, Gorgan University of Agriculture
and Natural Resource, 2Associate Prof., Faculty of Agricultural Management,
Gorgan University of Agriculture and Natural Resource
Received: 08/08/2014 ; Accepted: 11/12/2014
Abstract 1

Conceptually, sustainable development reflect, global partnership for continues

and dynamic economic growth, social justice and environmental protection and
potential rebirth not only for the present but also for future generations and
represent a holistic and universal commitment to improve human common future.
Beyond theorizing, achieving sustainable development as a virtue requires
appropriate planning and follow-up strategies in action. This requires thinking in
this field taking into account the special requirements of any society and avoids
fashionable theoretical and conceptual modeling of Western ideas. In this paper,
we first need to address sustainability in business and entrepreneurship is in line
with the principles and values of sustainable development. Sustainability driven
was explained in term of green enterprise. Then, the sustainable development of
entrepreneurship and entrepreneurship in the context of sustainable development
and the role of entrepreneurship and regional sustainable development have been
discussed. Then, the green entrepreneurship as an expression of sustainability in
business with related issues, market imperfections as hindering or promoting green
entrepreneurship, public policy and green entrepreneurship and its incentives and
requirements are followed. Finally, some recommendations provide to promote
sustainability in the field of entrepreneurship and business.

Keywords: Green entrepreneurship, Sustainable enterprise, Sustainability-driven

entrepreneurship

*
Corresponding author: abdollahzade1@yahoo.com

63
‫ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﮐﺸﺎورزي )‪ ،(1‬ﺷﻤﺎره )‪ (3‬ﭘﺎﯾﯿﺰ ‪1393‬‬

‫‪64‬‬