leporem sectatus equove

lassus ab indomito vel, si Romana fatigat

militia adsuetum graecari – seu pila velox
molliter austerum studio fallente laborem,
seu te discus agit, pete cedentem aera disco:
cum labor extuderit fastidia, siccus, inanis
sperne cibum vilem; nisi Hymettia mella Falerno
ne biberis diluta.
Q. Horatius Flaccus, Sermones
2. 2. 15

Fac primus rapias illius tacta labellis

Pocula, quaque bibet parte puella, bibas:
Et quemcumque cibum digitis libaverit illa,
Tu pete, dumque petis, sit tibi tacta manus.
P. Ovidius Naso, Ars Amatoria
1. 577

est aliquid, fatove suo ferrove cadentem

in solita moriens ponere corpus humo,
et mandare suis aliqua et sperare sepulcra
et non aequoreis piscibus esse cibum.
P. Ovidius Naso. Tristia
1. 2. 56

Dum iacet et lente revocatas ruminat herbas

atque iterum pasto pascitur ante cibo,
visus erat, somno vires adimente ferendi,
cornigerum terra deposuisse caput.
P. Ovidius Naso, Amores
3. 5. 18

protinus ereptas viventi pectore fibras

inspiciunt mentesque deum scrutantur in illis;
inde (fames homini vetitorum tanta ciborum)
audetis vesci, genus o mortale!
P. Ovidius Naso, Metamorphoses
15. 138

vilia qui quondam miseris alimenta negarat,

nunc mendicato pascitur ipse cibo.
P. Ovidius Naso. Tristia
5. 8. 14
Nonis, festus dies cum erit, coronam in focum indat, per
eosdemque dies lari familiari pro copia supplicet.
cibum tibi et familiae curet uti coctum habeat.
M. Porcius Cato, De Agri Cultura
143. 2

sed hic illi subparasitatur semper, hic eae proxumust,

primus ad cibum vocatur, primo pulmentum datur;
nam illic noster est fortasse circiter triennium,
neque cuiquam quam illi in nostra meliust famulo familia.

T. Maccius Plautus, Miles Gloriosus

v. 349

puero opust cibo, opus est matri autem, <opus est> quae puerum lavit,
opus nutrici, lact ut habeat, veteris vini largiter
ut dies noctesque potet, ópust ligno, opust carbonibus,
fasciis opus est, pulvinis, cunis, incunabulis,
oleo <opust>, opus est farina, porro opus est totum diem:
numquam hoc uno die efficiatur opus, quin opus semper siet;
non enim póssunt militares pueri etauio exducier.
T. Maccius Plautus, Truculentus
v. 902

quem cibum igitur aut quas potiones aut quas vocum aut florum varietates aut quos
tactus quos odores adhibebis ad deos, ut eos perfundas voluptatibus?

M. Tullius Cicero. De Natura Deorum

Iam vero alia animalia gradiendo alia serpendo ad pastum accedunt, alia volando alia
nando, cibumque partim oris hiatu et dentibus ipsis capessunt, partim unguium
tenacitate arripiunt partim aduncitate rostrorum, alia sugunt alia carpunt alia vorant alia
mandunt.
M. Tullius Cicero, De Natura Deorum
2. 122

Nam cum tribus rebus animantium vita teneatur, cibo potione spiritu, ad haec omnia
percipienda os est aptissimum quod adiunctis naribus spiritu augetur, dentibus autem in
ore constructis mandatur atque ab is extenuatur et mollitur cibus.
M. Tullius Cicero, De Natura Deorum
2. 134
ad quos sensus capiendos et perfruendos plures etiam quam vellem artes repertae sunt;
perspicuum est enim quo conpositiones unguentorum, quo ciborum conditiones, quo
corporum lenocinia processerint.
M. Tullius Cicero, De Natura Deorum
2. 146

simplex, quod malo punico et asparago cibum carpant solum, ex olea arbore ceram, e
fico mel, sed non bonum.

M. Terentius Varro, Res Rusticae

3. 16. 24

Si uero pituita stomachus impletur, necessarius modo in ieiuno, modo post cibum
uomitus est: utilis exercitatio, gestatio, nauigatio, frictio.

A. Cornelius Celsus, De Medicina

4. 12. 5

nos ut tristiores ad tam viles accessimus cibos, 'suadeo' inquit Trimalchio 'cenemus; hoc
est ius cenae'.

Petronius, Satyrica
35.7

videte numquid hoc placeat: ego vos in duas iam pelles coniciam vinctosque loris inter
vestimenta pro sarcinis habebo, apertis scilicet aliquatenus labris, quibus et spiritum
recipere possitis et cibum.
Petronius, Satyrica
102. 9

non recessit tamen miles, sed eadem exhortatione temptavit dare mulierculae cibum,
donec ancilla vini [certum ab eo] odore corrupta primum ipsa porrexit ad humanitatem
invitantis victam manum, deinde refecta potione et cibo expugnare dominae pertinaciam
coepit et “quid proderit” inquit “hoc tibi, si soluta inedia fueris, si te vivam sepelieris, si
antequam fata poscant, indemnatum spiritum effuderis?

Petronius, Satyrica
111. 10

ego maestus et impatiens foederis novi non cibum, non potionem capiebam, sed
obliquis trucibusque oculis utrumque spectabam.

Petronius, Satyrica
113. 6. 2
Canis per flumen carnem cum ferret natans,
Lympharum in speculo vidit simulacrum suum,
Aliamque praedam ab alio cane ferri putans
Eripere voluit; verum decepta aviditas
Et quem tenebat ore dimisit cibum,
Nec quem petebat potuit adeo attingere.
Phaedrus. Fabulae Aesopiae
1. 4. 6

Quae vulpem cum revocasset, intrito cibo

Plenam lagonam posuit: huic rostrum inserens
Satiatur ipsa et torquet convivam fame.
Phaedrus, Fabulae Aesopiae
1. 26. 7

pueris ante cibum lactis asinini heminam dari aut si exitus cibi rosiones sentirent,
antiqui in arcanis habuerunt, si hoc non esset, caprini.

C. Plinius Secundus, Naturalis Historia

28. 129

in Stabiano Campaniae ad Herculis

petram melanuri in mari panem abiectum rapiunt, iidem
ad nullum cibum, in quo hamus sit, accedunt.
C. Plinius Secundus, Naturalis Historia
32. 17

cum alii excubent armati, alii claustra portarum tueantur, alii vallum fossasque scutis
innixi cingant, cibum ipsum stantes capiant, tribunus inter scorta volutabitur, et has
solas vigilias aget?
M. Fabius Quintilianus. Declamationes Maiores
3. 13

Antiqui medici nesciebant dare cibum saepius et vino

fulcire venas cadentis, nesciebant sanguinem mittere et
diutinam aegrotationem balneo sudoribusque laxare, nescie-
bant crurum vinculo brachiorumque latentem vim et in
medio sedentem ad extrema revocare.

L. Annaeus Seneca iunior, Epistulae Morales ad Lucilium

95. 22
Eius sectam Metellus secutus, cum exercitum in Africa Iugurthino bello nimia Spuri
Albini indulgentia corruptum consul accepisset, omnibus imperii neruis ad reuocandam
pristinae disciplinam militiae conisus est: nec singulas partes adprehendit, sed
totam continuo in suum statum redegit: protinus namque lixas e castris submouit
cibumque coctum uenalem proponi uetuit: in agmine neminem militum ministerio
seruorum iumentorumque, ut arma sua et alimenta ipsi ferrent, uti passus est: castrorum
subinde locum mutauit: eadem, tamquam Iugurtha semper adesset, uallo fossaque
aptissime cinxit.

Valerius Maximus. Facta et Dicta Memorabilia

2. 7. 2

Verum ille, ut satis detruncauerat cibum, sitire inpatienter coeperat; nam et optimi casei
bonam partem auide deuorauerat, et haud ita longe radices platani lenis fluuius in
speciem placidae paludis ignauus ibat argento uel uitro aemulus in colorem.

Apuleius Madaurensis. Metamorphoses

1. 19

Post cibum meridianum, ita ut uestitus calciatusque erat, retectis pedibus paulisper
conquiescebat opposita ad oculos manu.
C. Suetonius Tranquillus. De Vita Caesarum
Aug. 78. 1

Aprilis interclusa anima creditus est mortalitatem explevisse; et multo gratantum

concursu ad capienda imperii primordia G. Caesar egrediebatur, cum repente adfertur
redire Tiberio vocem ac visus vocarique qui recreandae defectioni cibum adferrent.

Cornelius Tacitus. Annales

6. 50

Mulier autem in possessionem missa ea sola, sine quibus fetus sustineri et ad partum
usque produci non possit, sumere ex bonis debet: et in hanc rem curator constituendus
est, qui cibum potum uestitum tectum mulieri praestet pro facultatibus defuncti et pro
dignitate eius atque mulieris.
Iustinianus. Digesta Iustiniani
37. 9. 1. 19

ergo omnes natura cibos in corpora viva

vertit et hinc sensus animantum procreat omnes,
non alia longe ratione atque arida ligna
explicat in flammas et in ignis omnia versat.
T. Lucretius Carus, De Rerum Natura
2. 879
Et reversi postero die multa, quae properantes deseruerant in castris, nacti, cum se ibi
vino ciboque laeti invitarent.
C. Sallustius Crispus. Historiae
4. 11

mensam escariam cillibam appellabant; ea era[n]t quadrata ut

etiam nunc in castris est; a cibo cilliba dicta; postea rutunda facta,
et quod a nobis media et a Graecis mesa, mensa dict<a> potest; nisi
etiam quod ponebant pleraque in cibo mensa.
M. Terentius Varro, De Lingua Latina
5. 118

Sed id, nisi intolerabilis dolor est, superuacuum est, satiusque est abstinere a cibo; si
fieri potest, etiam potione; si non potest, aquam bibere.
A. Cornelius Celsus, De Medicina
4. 2. 5

remedio erunt aquae calidae duo congi et mox triginta brassicae modicae caules cocti et
ex aceto dati, sed uno die abstinendum est alio cibo.
L. Iunius Moderatus Columella, De Re Rustica
6. 6. 2

uua quoque, quam Graeci ἀγρίαν σταφυλήν uocant, cum cibo mixta prodest, uel eadem
pertrita et cum aqua potui data.
L. Iunius Moderatus Columella, De Re Rustica
8. 5. 21

Famem deinde pestilentia secuta est: quippe insalubrium ciborum novi suci, ad hoc
itineris labor et aegritudo animi vulgaverant morbos, et nec manere sine clade nec
progredi poterant: manentes fames, progressos acrior pestilentia urgebat.
Q. Curtius Rufus, Historiae Alexandri Magni
9. 10. 13

o prodiga rerum
luxuries numquam paruo contenta paratis
et quaesitorum terra pelagoque ciborum
ambitiosa fames et lautae gloria mensae,
discite quam paruo liceat producere uitam
et quantum natura petat.
M. Annaeus Lucanus. Bellum Civile
4. 375