Cáu tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

CHƯÔNG9

HỆ THONG TREO

1. CONG DUNG, PHAN LOẠI, YEU CẦU

1.1. COng dung

Hệ thông treo dùng để nối đàn hoi khung hoặc vỏ cua ôtô vôi hệ thông chuyển động.
Nhiệm vu chu yểu cùa hệ thông treo là giam càc va đặp làm ôtô chuyển đỏng ểm dòu khi đi
qua cac mạt đưông gô ghe không bang phang.

1.2. Phân lôai

Tuy thểô cac yếu tô' can cứ để phan lôai, hệ thông treô đưôc phan chia như sau:

* Thểô mói. liển hệ giữa banh Xể bển trai va bển phai:

- Hệ thông trểô phu thuôc;
- Hệ thông trểô đôc lập.

* Thểô phan tử đan hôi:

- Hệ thông trểô lôai nhíp;
- Hệ thông trểô lôai lô xô;
- Hệ thông trểô lôai thanh Xôắn;
- Hệ thông trểô lôai khí;
- Hệ thông trểô lôai thuy khí kết hôp.

1.3. Yệâu caàu

- Cô tan sô' daô đông riêng thích hôp vôi tưng lôai ỏtỏ để đam bảô đô ểm dòu can thiết;
- Cô đô vông đông đu để không sinh ra va đạp lển cac u đô;
- Cô hệ sô' can thích hôp để dâp tat daô đông giưa vô Xệ va cầu Xệ;
- Khi quay vông hôăc khi phanh thì vô ỏtỏ không bò nghiệng qua giôi han chô phép;
- Đảm baô sự tưông ưng giưa đông học của cac banh Xệ vôi đông học của dan đông lai.

2. CẦU TẠO CHUNG

Cấu taô va bô' trí chung cua hệ thông trệô đưôc thể hiện trển hình 9.1.

Mac du cô nhiều chi tiết, nhưng cấu taô chung cua hệ thông trệô đưôc quy thanh ba bô
phân chính sau:

- BỌ phận hưông: Dung để xác đònh động học va tính chất dòch chuyển tưông đôi
cua các bánh xe vôi khung hay vô Ọtô. BỌ phận hưông dung để truyền các lực dọc, lực ngang
cung như các mômen từ bánh xe lền khung hay vô ôtô. Đối vôi sô đô bô' trí chung ô hình 9.1

Bô môn O tô - Đại học Bách khoa TPHCM 190

Cáu tao ô tô Chương 9 - Hệ thông treo

thì bộ phán hưông bao gôm đôn treo, thanh giáng.

- Bô phán đán hôi: Dung đe truyen các lực tháng đưng vá giám tái trông đông khi ôtô chuyen
đông tren đưông không báng phang nhám đám báô đô em dòu cán thiết. Ô hình 9.1 bô phán
đán hôi lá các lô Xô tru.

Hình 9.1 - Hệ thống treo vôi bô phận đàn hoi la các lô Xô trụ.
- Bô phán giám chấn: cung vôi ma sát ô he thông treô (gôm ma sát giưa các lá nhíp vá
các khôp nối) sinh ra lực cán đe dáp tát dáô đông cua ôtô. Ô hình 9.1 bô phán giám chấn lá các
giám chấn ông thuy lực đát trông lô Xô tru.

3. KHAI QUAT CHUNG VE DAO ĐỌNG VA TÍNH EM DÒU CHUYEN ĐỌNG

3.1. Khôi lương được treô và khôi lương không được treô

Qua hình 9.2 chung ta thay thán ôtô vá các cáu mang bánh xe đưôc lien kết vôi nhau
bôi các lô xô. Khôi lưông cua thán ôtô, đưôc đô bôi các lô xô gôi lá khôi lưông đưôc treô. Khôi
lưông cua cáu mang bánh xe vá môt sô' chi tiết khác không đưôc đô bôi các lô xô gôi lá khôi
lưông không đưôc treô.

Thông thưông ngựôi ta mông muôn khôi lưông đưôc treô lôn côn khôi lưông không
đưôc treô phái nhô. Bôi vì khi khôi lưông đưôc treô lôn vá khôi lưông không đưôc treô nhô thì
va đáp giám vá đô em dòu táng khi ôtô chuyen đông qua mát đưông gô ghe. Ngựôc lai

Bô môn O tô - Đài hoc Bách khoa TPHCM 191

caủ tao o tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

nếu khôi lượng được treo nho con khôi lượng không được treo lôn thì độ em dòu cua than
oâtoâ keùm (hình 9.3).

Hình 9.2 - Khái quát về hệ thông treo

Hình 9.3 - Anh hưông khối lưông treo

3.2. Sự dao đóng của khối lượng được treo

Khi chuyến đọng, than oto co thế co các dao đọng theo các trục toa đo như mo ta treân
hình 9.4.

Hình 9.4 - Dao động của ot

Cac dao đong đo la:

- Dao đong len xuong (sự nhun) theo trục thang đưng: La sự chuyen đong len xuong
của toan bo than xe, xuất hiện khi oto chuyển đong tren mặt đưông khong bang phang.

BỌ mon O to - Đại học Bách khoa TPHCM 192

Cáu tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

- Dao động xoay quanh truc thang đứng (sự xoay đứng): La sự di chuyển xoay cua
than xe sang bên trai hoặc bên phai quanh trục thang đứng khi oto chuyển đọng.
- Dao đông xoay quanh trục doc (sự lac ngang): La chuyển đông lac cua oto quanh
trục doc khi oto đi qua mạt đứông ma mọt bên banh xe bò rôi xuong o ga hoạc qua nhứng
maáp moâ.

- Dao đọng xoay quanh truc ngang (sứ lac doc): La dao đọng lên xuong cua phan
trứôc hay sau oto quanh truc ngang đi qua trong tam cua no. Dao đOng nay xay ra khi ca hai
banh xe cua oto cung đi qua vểt lom hay cho loi trên đứông.

4. BO PHẠN ĐAN HOI

4.1. Đãc điềm chung

4.1.1. Tính đàn hồi

Khi tac dung mOt lức lên mOt vật lam bang nhứng vật liêu nhứ cao su, no sê tao ra
biến dang cua vạt đo (tao ra ứng suất trong vạt đo). Khi thoi tac dung lực, ứng suất sê mất va
vạt sê trô lai hình dang ban đau. Ngứôi ta goi tính chất đo la tính chất đan hoi cua vạt. Cac
phan tứ đan hoi trong hê thong trêo cua oto cung sử dung nguyên ly đan hoi đê giam va đạp từ
măt đứông tac dung lên, bao đam sứ êm dòu cho hanh khach va hang hoa trên than oto. Cac
phan tử đan hoi nay sê bò biến dang uon (đoi vôi nhíp) hoăc biến dang xoan (đối vôi lo xo tru
va thanh xoan) khi chòu tai. Nang lứông đan hoi sê đứôc giai phong khi thoi tac dung lức va
cac phan tử đan hoi trô lai trang thai bình thứông.
4.1.2. Độ cứng ciĩà phàn tử đàn hồi

ĐO cứng cua phan tứ đan hoi co tính chất va cong thức xac đònh giong nhau. Vì vây
đê đôn gian ô đay chung ta sê dung phan tứ đan hOi la lo xo tru lam ví du.

Sứ biến dang cua lo xo tỉ lê vôi lức (tai) tac dung lên nO (hình 9.5). Do đo tỉ sO' giữa
lức (w) vôi biến dang cua lo xo (a) la khOng đoi va đứôc goi la đo cứng (k) cua lo xo: .
w1 w2 w3 w

Trong đó:

Bộ môn O tô - Đại học Bách khoa TPHCM 193

Cáu tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

w - ngoại lực (N)

a - biến dạng cua ló xo (mm) k - đó cứng cua ló xo (N/mm)

4.1.3. Sự dao động cửa phần tử đàn hồi

Ta lay ví dụ sự dao động cua phan tử đan hoi la lo xo trụ đựôc mo ta trến hình 9.6.

Hình 9.6 - Sự dao động cửa phan tử đàn hồi

Khi banh xe đi qua mấp mo, lo xo cua hế thong treo bò nến lai rất nhanh. Do lo xo co
xu hựông ngay lập tực trô vế chiếu dai co tai ban đau cua no nến no se gian ra, nang than oto
lến phía trến. Tuy nhiến, do lo xo tích luỹ nang lựông trong qua trình nến nến no phai gian ra
vựôt qua chiếu dai bình thựông cua no đế giải phong nang lựông. Chuyến đọng lến phía trến
cua than oto cung giup lo xo vựôt qua chiếu dai ban đau cua no. Khi than oto dòch chuyến
xuong no ấn lo xo nến lai qua chiếu cao chòu tai bình thựông, vì vây lo xo tac dung trô lai
bang cach đay than oto lến phía trến.

Qua trình nay lặp đi lặp lai va đựôc goi la sự dao đông cua lo xo. Biến đo cua moi lan
dao đong đếu nho hôn lan trựôc, cuoì cung dap tat han dao đong lến xuong của oto (hình 9.6).
4.2. Các dang phần tử đàn hổi

Trong hế thong trếo cua oto, ngựôi ta co thế sử dung cac phan tự đan hoi sau:
- Lo xo la dang nhíp;
- Lo xo tru;
- Thanh xoaén;
- Vaáu cao su;
- Đệm khí.

- .2.1. Nhíp

Bộ môn O tô - Đại học Bách khoa TPHCM 194

Cáu tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

4.2.1.1. Nhíp chính

Bộ môn O tô - Đại học Bách khoa TPHCM 195

Cáu tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

Bieán daíng

Hình 9.7 - Nhíp chính

Nhíp đừôc lam từ các la thép cong, gọi la nhíp, sap xếp lại vôi nhau theo thứ tự từ ngan
đến dai. Cụm nhíp đừôc kẹp chặt lai vôi nhau ô vò trí giữa bang mọt bulOng đònh tam. Đế giữ
cac la nhíp không bò trừôt ra khoi vò trí, ngừôi ta dung tấm kẹp ô mọt vài điếm đế kẹp chung
lai vôi nhau. Hai đau cUa la nhíp dai nhất (la nhíp chính) đừôc uôn cong tao thanh tai nhíp
(mat nhíp), đừôc sử dung đế gan nhíp vao khung hay vao một dam nao đo thong qua mo nhíp
va chot nhíp.

ĐO cong cua moi la nhíp đừôc goi la đo vong. Do la nhíp ngan co đo vong lôn hôn, nến
đo cong cua no lôn hôn cac la nhíp dai. Khi bulong đònh tam đừôc xiết chat cac la nhíp bò
giam đo vong mọt chut (hình 9.7.a) lam cho hai đau la phía dừôi ếp chat vao la phía trếân.

Đạc tính cua phan tử đan hoi la nhíp đừôc thế hiện trến hình 9.7.c. Khi tai trong tac
dung lến nhíp tang thì biến dang cua nhíp cung tang thếo quy luật tuyến tính.
Nhừng khi diễn biến ngừôc lai thì đừông đăc tính khong trung vôi đừông cu. Sô dó co
sự khac nhau nhừ vây la trong bo nhíp ton tai noi ma sat giừa cac la nhíp vôi nhau. Khi

Bộ môn O tô - Đại học Bách khoa TPHCM 196

Cáu tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

nội ma sát tang thì tính em dòu chuyển động cua oto giam.
Vì vậy trong thực tế để giam ma sát giữa cac la nhíp ngựôi ta
thựông sử dụng một sô' biển phap sau:
- Bộâi môõ chì leân caùc laù nhíp trựôùc khi laép gheùp vôùi nhau;
- Đặt cac tấm đệm vào đau môi la nhíp để giam ma sat trựôt khi chung chuyển động
tựông đối vôi nhau;
- Ô môi đau của một la nhíp đựôc vuốt thon để chung tạo ra một ap suất thích hôp khi
tiểáp xuùc vôùi nhau.

4.2.1.2. Nhíp phụ

Nhíp phu thựông đựôc sự dung ô Xể tai va một sộ' Xể khac khi cộ sự thay đổi lôn vể
tai trong, vôi muc đích vừa bao đam ca tính ểm dòu va độ bển cua nhíp. Khi khộng tai hộăc tai
nho thì chỉ co nhíp chính lam viẹc, nhự vây độ ểm dòu sể tang. Khi đu tai luc đo nhíp phu môi
lam viẹc cung nhíp chính. Khi nay do tai trong lôn hôn nển ca nhíp chính va nhíp phu cung
lam viẹc để giam ựng suất trển moi la nhíp bảo đam độ bển cua nhíp.

Cấu tao cua nhíp chính kết hôp vôi nhíp phu va đăc tính cua nộ đựôc mộ ta trển hình 9.8.

Bieán daíng
Hình 9.8 - Nhíp phụ

42.1.3. Đặc điểm

- Do ban than nhíp đu độ cứng vững để giự cầu Xể ô vò trí xac đònh nển khong can
sử dung cac thanh noi (đam nhiêm luon chực nang bộ phân hựông);

- Do nội ma sat trong nhíp lôn nển nhíp kho hấp thu những dao động nho từ măt
đựông. Vì vây, nhíp thựông đựôc sự dung cho những otộ thựông mai lôn, tai năng va can độ
bểàn cao.

Bộ môn O tô - Đại học Bách khoa TPHCM 197

Cảu tao ô tô Chường 9 - Hệ thông treo

422. Lồ xo
422.1Lồ xo thường

LO xo đừôc lam từ day thép lo xo, la một loại thép đặc biệt, đừôc quấn thanh hình ông
(hình 9.9). Khi đat tai lén lo xo, day lo xo sé bò xoan do ong lo xo bò nén. LUc nay nang
lừông ngoai lực đừôc dừ trữ trong lo xo va va đập đừôc giam bôt.

Hình 9.9 - Lô Xô thường

4222. LÔ XÔ cải tiến

Khi lo xo đừôc lam từ day thép co đừông kính khong đoi thì biến dang cua lo xo sé
thay đoi tỉ lé thuân vôi lừc tac dụng. Điéu đo co nghóa la nếu dung lo xo mém, no sé khong đu
cừng để chòu tai lôn va ngừôc lai nếu dung lo xo cứng để chòu tai lôn thì no lai giam
tính ém dòu chuyền đọng khi tai nho.
Tải

Lò xo cã ®-êng kÝnh d©y khác nhau Lò xo cã b-íc Lò xo c«n

khác nhau
Hình 9.10 - Lô Xô cải tiệ'n

Đé khac phuc nhừôc điém nay ngừôi ta co thé san xuất cac loai lo xo cai tiến (hình
9.10)

Ví du đoi vôi loai lo xo co đừông kính day ô hai đau nho thì đo cừng ô hai phan đau lo
xo sé thấp hôn ô phan giữa. Do đo khi tai nhé thì hai đau lo xo sé bò nén lai va hấp thu nang
lừông va đâp. Mat khac phan giừa lo xo co đo cứng lôn hôn sé đu cứng đé chòu tai lôùn.

Cac lo xo bừôc khong đéu hoăc lo xo con cung co hiéu qua từông từ.

Đặc tính cua lo xo thưông va lo xo cai tiến đứôc mo ta trên hình 9.11.

Bô môn O tô - Đại học Bảch khôả TPHCM 198

cau tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

Bieán daíng

Hình 9.11 - Đặc tính của lô Xô thưởng va lô Xô cai tiện

4223. Đạc điểm

- Mức độ hấp thụ nang lứông trên một đôn vò khôi lứông la lôn hôn so vôi nhíp;
- Do khong co nọi ma sat nhứ trong nhíp nên lo xo thứông phai bo' trí giam chấn kêm
theo đế dập tat nhanh dao đong;
- Do khong co kha nang chòu lức ngang nên can phai co cac thanh liên kết (đon treo,
thanh ngang, thanh giang, ...) đê đô cau xê.

4.2.3. Thanh Xôaén

42.3.1. Cấu taô và nguyên ly

Thanh xoan la mọt thanh bang thêp lo xo, dung tính đan hoi xoan cua no đê can lai sự
xoan. Mọt đau thanh xoan đứôc ngấm chạt vao khung hay mọt dam nao đo cua than oto, đau
kia đứôc gan vao mọt kết cấu chòu tai xoan cua hê thong trêo (hình 9.12).

42.3.2. Đạc điểm

- Do mức đo hấp thu nang lứông trên mọt đôn vò khối lứông lôn hôn so vôi nhíp va lo
xo nên hê thong trêo loai thanh xoan co kết cấu nho gọn;
- Cach bo' trí hê thong trêo đôn gian, thuân tiên;
- Thanh xoan cung khong co nọi ma sat nên cung thứông phai lap kêm giam chấn đế
dấp tat nhanh dao đọng.

Bô môn O tô - Đai học Bach khôa TPHCM 199

Cáu tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

Thanh xoắn

Hình 9.12 - Thanh xôaén

4.2.4. Vaáu caô su

Vấu cao su hấp thụ nang lữông dao động nhô sinh ra nội ma sát khi no bò biến dạng
dữôi tac dụng cua ngoai lực.

Hình 9.13 - Vaáu caô su

Vấu cao su co những ưu điếm sau:
- No co thế đữôc lam vôi mọi hình dang khac nhau;
- Khong co tiếng on khi lam việc;
- Khong can phai boi trôn.
Tuy nhien vấu cao su khong thích hôp khi tai trong lôn. Vì vậy vấu cao su chu yếu
đữôc sử dung nhữ mọt bo phân đan hoi phu hay mọt bac đếm, vấu giam chấn, vấu chặn hay
mọt sô' cô cấu khac trong hê thong trếo (hình 9.13).

Bộ môn O tô - Đại học Bách khoa TPHCM 200

Cấu tao o tô Chửông 9 - Hệ thông treo

42.5. Đệm khí

Phan tử đàn hoi sử dụng đệm khí dựa trên nguyên tàc không khí co tính đàn hoi khi bò
nên. Trong hệ thông treo sử dụng phàn tử đàn hôi là đệm khí thửông đửôc kết hôp vôi giàm
chấn thụy lực trong một kết càu (hình 9.14).

Trong hệ thong treo sử dụng phàn tử đàn hồi là đệm khí thì àp suất khí nên đửôc tự
đọng điệu chỉnh cho phu hôp vôi mửc tài nện phần tử đàn hoi co đàc tính rất tot. Đệm khí co
nhửng ửu điệ’m sàu:

- No khà mệm khi oto khong co tài nhửng đo cứng co thệ’ tàng khi tàng tài bàng càch
tàng àp suất khong khí bện trong khoàng khí. No tào rà đo ệm dòu chuyển đong toi ửu nhất vôi
bất ky mửc tài nào;

- ĐO cào gấm Xệ cung đửôc giữ khong đo’i ngày cà khi tài thày đo’i bàng càch điệu
chỉnh àùp suàát khoâng khí.

Tuy nhiện hệ thong trệo dung đệm khí cấn mọt so' nhửng thiết bò nhử mày nện khí, cô
càu điệu khiệ’n àp suất, ... nện hệ thong trô nện phức tạp do đo phàm vi sử dung con hẹp.

Khoang khí
phụ

5. BO Hình 9.14 - Hệ thống treo cô phan tử đàn hoi là đệm khí

PHẠN DẪN
HƯÔNG

BO phàn dàn hửông co nhiệm vu truyện càc lửc doc, lực ngàng và càc momện tử bành
Xệ lện khung hoặc thàn oto. No co thệ co những chi tiết khàc nhàu tuy thuọc hệ thong trệo phu
thuọc hày đọc làp, phấn tử đàn hoi là nhíp, lo xo hày thành xoàn. No gàn liền vôi

BỌ mon O to - Đài hoc Bàch khoa TPHCM 201

Cáu tao o to Chưông 9 - Hệ thống treo

các dang hẹ thong treo nen ô đây chung ta se xem xét bọ phạn dan hưông gan lien vôi các dang
he thong treo cu the ma khong nghiên cứu bọ phận dan hưông mọt cach rieng re.

5.1. Hệ thống treo phụ thuộc, phan tử1 đàn hồi là nhíp

Hệ thong treo phu thuOc phan tử đan hoi la nhíp co the đưôc bo trí ô trục bò đông
(trục dan hưông) như trên hình 9.15.a hoặc bo' trí ô cau chu đọng như trên hình 9.15.b.

Khung xe

Quang treo

xe

b
Hình 9.15 - Hệ thống treo phu thuộc phấn tư đấn hối ấ nhíp

Trong ca hai trưông hôp trên, nhíp vừa la phan tử đan hoi đong thôi lam luon bo phạn
dan hưông. Vôi chức nang la bo phạn dan hưông, nhíp co the truyền đưôc lực doc (lực keo
hoăc lực phanh) va lực ngang từ banh xe qua cau xe len khung. Ngoai ra nhíp cung co kha
nang truyen cac momen từ banh xe len khung, đo la momen keo hoăc momen phanh.

BỌ mon O to - Đại hoc Bách khoa TPHCM 202

Càu tạo o to Chửông 9 - Hệ thông treo

Vì nhíp lam luon bo phạn hưông nen ô cac sô đồ nay chung ta khong thay cac đòn treo va
thanh giaèng.

Trong qua trình biến dang, chieu dai cua nhíp thay đo’i nen hai tai nhíp bat len khung
hoặc dam cò mòt đau cò' đònh còn mòt đau di đòng. Đòi vôi nhíp sau thưông đau cò' đònh ô
phía trưôc còn đau di đòng ô phía sau đe phu hôp vôi kha nang chòu lực đay (lực keo tiep
tuyen) va lực keo (lực phanh) tac dung từ banh xe qua cau xe len nửa nhíp phía trưôc cò đau
cò' đònh. Đòi vôi nhíp trưôc đau cò' đònh ô phía trưôc hay phía sau còn phu thuòc vao vò trí
đat cô cau lai đe phoi hôp đung đòng hoc giưa he thòng treo va he thòng laùi.
5.2. Hệ thong treo phụ thuộc, phần tử đan hồi là lò xo trụ
He thòng treo phu thuòc, phan tử đan hòi la lò xo tru cung cò the đưôc bò' trí ô truc bò
đòng (hình 9.16.a) hòăc ô cau chu đòng (hình 9.16.b). Vì lò xo tru chỉ cò kha nang chòu lực
theo phưông thang đứng nen ngoai lò xo tru phai bò' trí cac phan tử cua bò phạn dan

Bô mon O to - Đại học Bấch khoa TPHCM 203

Càu tạo o to Chửông 9 - Hệ thông treo

hưôùn
g.

Hình 916 - Hệ thông treo phu thuộc, phấn tử đàn hổi ấ lô xo tru

Bô mon O to - Đại học Bấch khoa TPHCM 204

cau tao ô tô Chửớng 9 - Hệ thông treo

Đốì vôi kết cấu ô hình 9.16.a hai đòn treo dọc cung vôi thanh giang ngang la các phan
tử cua bố phận dan hưông. Nố cố nhiệm vu truyền cac lực dọc, lực ngang va cac mốmen từ
banh xe qua dam cau, qua cac phan tử cua bố phạn hựông lền khung ốtố.
Đối vôi kết cấu ô hình 9.16.b la lốai sự dung bốn thanh giang dốc va mốt thanh giang
ngang lam cac phan tự cua bố phân dan hựông. Cac thanh giang nay đều cố mốt đau bat vôi
cau xe bang cac khôp ban lề cố caố su va mốt đau cốn lai bat vôi khung cung bang cac khôp
ban lề cố caố su.
Ngốài cac thanh giang cua bố phan hựông nối trền cốn bố' trí thanh ốn đònh vôi muc
đích giam sự biến dang chềnh lềch lôn giữa cac phan tử đan hối hai bền banh Xề bảố đam ốn
đònh chố than ốtố.

5.3. Hê thống trcơ độc lặp, phần tử đăn hối lô xơ, đốn treố dạc

Hề thống trềố đốn dốc cố nghóa la cac thanh liền kết cua phan tử dan hựông giữa banh
Xề (hốặc cau Xề) vôi khung ốtố bang cac đốn dốc. Cac đốn dốc thựông đựôc bố' trí sống sống
sat hai bền banh Xề. Số' lựông đốn dốc cố thề la hai hốặc bốn va cố thề bố' trí ca ô hề thống
trềố phu thuốc (hình 9.16) hốặc hề thống trềố đốc lạp (hình 9.17).

Hình 9.17 - Hệ thống treo độc lập phan tử đàn hoi la lô Xô vôi đôn treo doc
1 - Khung M; 2 -Phận tử đàn ưi lô xo;3 - Gim chàận ong tuy ử;
4 - Bành xe; 5 - Đôn treo doc; 6 - Khớp bàn le.
Trên hình 9.17 la sô đồ va cấu tao cua he thông treo độc lập phan tử đàn hoi la lo xo
N phan vôi đon treo doc. Loại nay chỉ bo' trí hai đon treo doc phía dửôi. Đe cac đon treo co
hự(
Bô môn O tô - Đai hoc Bàch khoa TPHCM 205
Cấu tạo ô tô Chứông 9 - Hệ thông treo

the chòu đửôc cac lửc doc, lửc ngang va momen thì cac đon treo nay phai co cấu tao sao cho
đo cửng vửng lôn. Thửông thì đon treo loai nay co kết cấu dang họp vôi tiết diện tửông đoi
lôn. Mọt đau đon treo đửôc co' đònh vôi moayô banh xe, đau con lai đửôc lien kết ban le vôi
khung hoặc dam oto. Khôp ban le co chieu dai tửông đoi lôn nham mục đích đe’ cac đon doc
co the chòu đửôc lực ngang hoăc momen theo cac hửông khác nhau.
Vì lo xo co dang hình tru rong nen ngửôi ta tân dung khong gian ben trong lo xo đe’
bo' trí giam chấn. Do nhửng đăc đie 9m cấu tao tren nen he thong treo đon doc co kết cấu nho
gon, trong lửông phan khong đửôc treo nho.
5.4. He thống treo đOc lạp, phần tử đần hổi lò xo, hai đòn ngang
Hẹ thong treo vôi hai đon ngang co cấu tao nhử sau:

Hình 918 - Hệ thốngtrệô đoc lap, phan ứ đan hoilô xo, hại don ngang chỉ
la mOt thanh ma thửông co cấu tao dang khung hình tam giac hoăc hình thang. Cấu tao nhử
vay cho phép cac đon ngang lam đửôc chửc nang của bo phạn hửông. Đau trong của moi

đòn ngang đứôc liên kết ban le vôi khung hoặc dam oto. Đầu con lại đứôc liên kết vôi đòn
đứng bôi cầc khôp cầu. Banh xe đứôc cò' đònh vôi đòn đứng. Nếu la banh xe dần hưông thì
banh xe cung đòn đứng cò thế quay quanh mòt tru đế quay banh xe khi otò quay vòng.

Bô môn O tô - Đại học Bấch khoa TPHCM 206

Cấu tạo ô tô Chứông 9 - Hệ thông treo

Nếu chieu dai cua đòn ngang trến va đòn ngang dứôi bang nhau thì hai đòn ngang nhứ
hai canh cua mòt hình bình hanh. Dò đò khi banh xe daò đòng len xuòng thì banh xe còn bò
trứôt ngang dò khòảng cach giứa hai banh xe thay đòi (hình 9.18.a), điếu nay se lam lòp banh
xe chòng mòn. Vì vậy đế khac phục nhứôc điếm nay thì ngứôi ta thứông bò' trí đòn ngang trến
cò kích thứôc ngan hôn đòn ngang dứôi va khi đò hai đòn ngang nhứ hai canh của mòt hình
thang vuòng (hình 9.18.b). Nhô bò' trí nhứ vây nến khi banh xe daò đòng len xuòng thì khòảng
cach giứa hai banh xe thay đòi khòng dang kế, han chế mai mòn lòp baùnh xe.

Cấu taò cu thế cua he thòng treò hai đòn ngang đứôc mò ta trến hình 9.18.c.

Đòn treò trến cò dang hình tam giac hai đau phía tròng đứôc liến kết ban lế hòăc cau
vôi khung hòặc dam òtò. Đau ngòài đứôc liến kết bang khôp cau vôi đòn xòay đứng trến đò
lap banh dan hứông. Đòn dứôi dang thanh đôn cò mòt đau liến kết ban lế hòặc khôp cau vôi
khung hòặc dam òtò, đau còn lai liến kết vôi tru xòay đứng. Đế tang cứông kha nang truyền
lức dọc, lực ngang va mòmen tròng bò phân hứông còn bò' trí thếm thanh giằng. Thực chất
thanh giằng cung vôi đòn treò dứôi cung hôp thanh mòt hình tam giác.

Phan tứ đan hòi la lò xò tru bò' trí kết hôp vôi giam chan òng thuy lức cò đau trến liến
kết vôi gòi tựa trến khung hòặc vò òtò, đau dứôi liến kết ban lế hòặc cau vôi đòn treò dứôi.
Mòt thanh òn đònh hai đau liến kết vôi hai gia banh xe va đứôc giữ trến khung hòặc dam òtò
bang hai khôp ban lế. Thanh òn đònh cò tac dung han chế biến dang qua mức cua mòt bến
banh xe nham giữ chò than òtò đứôc òn đònh.

5.5. Hệ thống treò độc lap, phẩn tử đản hổi lò xò lòai Macphersòn

Nếu kích thứôc đòn trến cua he thòng treò đòc lâp hai đòn ngang giam vế bang 0 thì ta
cò kết cau môi đứôc gòi la he thòng treò lòai Macphersòn (hình 9.19.a).
Cau taò cu thế cua he thòng treò Macphersòn đứôc mò ta chi tiết trến hình 9.19.b.

Bô môn O tô - Đại học Bấch khoa TPHCM 207

Cấu tạo ô tô Chứông 9 - Hệ thông treo

Giá ®ì phÝa trên

Hình 9.19 - Hệ thông treo Macpherson

Cấu tạo cua hệ thông treo loại Macpherson bao gom một đòn treo dưôi 3. Đầu trong
cua đon treo dưôi đứôc lien kết bấn lệ vôi khung hoầc dầm oto, đầu ngoài lien kết vôi thanh
xoay đứng đong thôi là vo cua giầm chấn ong thuỷ lực. Đầu trến cua giầm chấn ong thuỷ lực
đứôc liến kết vôi goi tựa trến khung hoặc vo oto. Phần tứ đần hoi lầ lo xo 4 đứôc đất mọt đầu tì
vầo tấm chần trến vo giầm chấn con mọt dầu tì vầo goì tựa trến khung hoầc vo oto. Trục banh
xe đứôc lầp co' đònh vôi tru xoay đứng (vo giầm chấn).

Trong kết cấu cu the nầy vì đon treo dứôi chỉ gom mọt thanh nen co bo' trí them

Bô môn O tô - Đại học Bấch khoa TPHCM 208

 Càu tao o tô Chửông 9 - Hệ thông treo

một thanh giang. Ngoai ra đây la banh xe dan hưông nen trụ xoay đứng la vo giam chấn co the
quay quanh trục cua no khi banh xe quay vong. Đe tang on đònh cua phan than vo oto trong hệ
thong treo nay cung bo trí mọt thanh on đònh.
5.6. Hê thấng treo đOc lập, phần tử đàn hồi lò xo, đòn chéo

Hình 9.20 - Hệ thông treo độc lập, phan tử đàn hôi lô xo, đôn cheo
Đây là loại hệ thong treo độc lập đứôc thiết kế vôi mục đích tang độ cứng vững đe tang
khà nàng chòu lức ngang đòng thôi giàm thiếu sứ thay đoi cuà gộc đật bành xe (độ chụm, vết
bành xe và gộc nghiêng ngang cua trụ đứng) xày ra do bành xe dao động trong phứông thang
đứng. Do kết càu đôn giàn và chiếm ít khộng gian nen thứông đứôc sử dụng tren he thong treo

Bô mon O to - Đài hoc Bàch khoa TPHCM 209

 Cáu tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

sau cua otộ du lòch.

Cấu tao và bo' trí chung cua he thong treo đon cheo đứôc mộ tà tren hình 9.20.
Đe de hình dung chung ta cộ the phàn tích kết cấu cua đon cheo tren hình 9.20.a.
Đon treo dứôi cua he thong treo loai này cộ vai trộ nhứ đon treo ngang dứôi cua he thong
treo Macpherson. Tuy nhien kết cấu cua đon treo cộ dang tấm vôi kích thứôc khà lôn; màt khàc
đàu trong cua đon treo đứôc lien kết vôi khung hoặc dàm otộ bàng hai khôp bàn le vôi khoàng
càch xa nhau nhàm tàng khà nàng chòu lực. Đon treo dứôi khộng song song vôi truc dộc cua otộ
nhứ ô loai đon treo dộc và cung khộng vuộng gộc vôi truc dộc ộtộ nhứ ô loai đon treo ngang mà
đứôc bo' trí ô vò trí trung gian giữa hai phứông này tao vôi truc dộc cua otộ một gộc nào đo vì vày
gội là loai đon cheo.

Cấu tao cu the cua he thong treo đon cheo làp tren otộ cộ càu sau chu động đứôc mộ tà chi
tiết tren hình 9.20.b.

5.7. Hộ thong treo độc làp, phẫn tứ đàn hổi thanh xoắn
Trong he thong treo vôi phàn tứ đàn hoi là thanh xoàn cộ ứu điếm là kết cấu, kích thứôc
và trong lứông cua phàn tứ đàn hoi nho, khộng gian chiếm cho ít, bo' trí thuàn tiẹn. Vì vày loai he
thong treo phàn tứ đàn hoi thanh xoàn đứôc sử dung khộng nhứng otộ du lòch mà cà tren otộ tài.

Đoi vôi he thong treo độc làp hài đon ngang thì thanh xoàn thứông đứôc bo' trí dộc theo
than otộ. Một đàu cua thanh xoàn đứôc ngàm cộ' đònh tren khung hoàc dàm, đàu con lai đứôc lien
kết cộ' đònh bàng then hoa vôi đàu trong cua đon treo tren (hình 9.21) hoàc đon treo dứôi.

Nhứ vày khi chòu tài, thong qua càc đon treo, thanh xoàn se chòu một mộmen xoàn và
biến dang gộc.

Qua càu tao cua he thong treo loai thanh xoàn the hien tren hình 9.21, một làn nữa cho
chung tà thấy bộ phàn hứông cua he thong treo loai này cung là loai hài đon treo ngàng.

Bộ môn O tô - Đại học Bách khoa TPHCM 210

 Cấu tao o tô Chửông 9 - Hệ thông treo

Phía trõôùc
No0n ngang phía
Thanh xoaén
TAY No0n giõõ

Thanh oẳn nònh

. Buloâng nieàu ch^nh n
giõõ

Giaũm
Then hoa
No0n ngang phía /miỉimìHTĩmh

T Thanh xoaén
Tay moâmen

No0n ngang phía

Hình 9.21 - Hệ hông treo độc ấp, phấn tử đàn hoi thanh xoan

6. BO PHẠN GIAM CHAN

6.1. COng dung cUa giam chan

Đe thay rõ đứôc công dụng cua giảm chấn chung ta hãy nghiên cứu mô hình dao động cuả
ôtô vả đảc tính cuả nô trên hình 9.22.

ả
Hình 9.22 - Cong dung cua giam chan

Trên hình 9.22.ả khi ôtõ đi quả đứông mấp mô, lô xo bò nên lải vả nảng lứông đản hôi
đứôc tích lụy trông lô xô. Sảụ khi rả khôi mấp mô nảng lứông lô Xô sê đứôc giải phông. Cô
nghóả lả thản ôtô sê dảô đông vôi môt tản sô' vả biên đô nảô đảy. Nêu nảng lứông dảô đông
không bò dảp tảt bôi bảt ky sức cản nảô thì nô sê dảô đông vôi thôi giản rảt dải. Điêu nay la
không mong muốn bôi no lam giam tính em dòu chuyển động cua oto. Muốn oto chuyển động

BỌ mon O to - Đại hoc Bach khoa TPHCM 211

 cau tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

đứôc ểm dòu thì sau khi qua mấp mô than otô bò dao động thì dao động nay phai nhanh chong
đứôc dập tat. Giam chấn trong hể thong treo cua OtO co chức nang tao ra sức can để dâp tat
nhanh chong dao đOng cua OtO. Đặc tính dao đOng cua hể thong treo khong co giam chấn va co
giam chấn đứôc thể hiện trển hình 9.22.b.

6.2. Nguyên tắc hoat đỏng của giảm chẩn

Giam chấn sử dung trển oto dựa thểo nguyển tac tao ra sức can nhôt va sức can quan tính
cua chất long cong tac khi đi qua lo tiết lứu nho để hấp thu nang lứông dao đOng do phan tứ đan
hoi gay ra. Nguyển ly đo đứôc thể hiển qua sô đo hình 9.23.

Hình 9.23 - Nguyện ly hoạt đông của giam chân

Để thực hiẹn nguyển ly nay, cấu tao cua giam chấn gom mOt Ong xi lanh va mOt pittong.
Trển than pittong co lam cac lo nho để thong hai khoang ô hai phía pittong vôi nhau. Trong cac
khoang chứa cua xi lanh ngứôi ta đo dau đăc biẹt goi la dau giam chấn. Trong hể thong trểo mOt
đau cua vo xi lanh đứôc nổi vôi phan khong đứôc trểo (cau OtO), mOt đau cua can pittong đứôc
noi vôi phan đứôc trểo (than OtO). Khi than OtO dao đOng khoang cach giữa cau va than OtO
thay đoi do đo pittong cua giam chấn sể dòch chuyển tứông đói trong xi lanh vôi tan so' va biển
đo cua dao đOng. Khi pittong dòch chuyển sể nển dau ô mOt khoang va dau co ap suất sể phai đi
qua lo tiết lứu để sang khoang bển kia. Do co sức can ô lo tiết lứu nển nang lứông dao đOng cua
hể thong treo đứôc giam chấn hấp thu biến thanh nhiẹt nang va toa ra moi trứông xung quanh.

6.3. Cac loai giam chan

Bô môn O tô - Đại học Bâch khoa TPHCM 212

 Câu tao o tô Chương 9 - Hệ thông treo

Giam chấn đưôc phan loại tuy thuộc vào kết cấu, chiều hoạt động cua giam chấn va dung
moi lam việc cua giam chấn.
6.3.1. Phân loai theo hoạt động

6.3.1.1. Giâm chân tác dụng đôn (hình 9.24)

Giam chấn tấc dung đôn co nghóa la trong hai hanh trình (nến va tra) thì chỉ co mọt hanh
trình giam chấn co tấc dung. Thong thưông nếu giam chấn tấc dung đôn thì ngưôi ta thiết kế đế
giấm chấn co tấc dung ô hanh trình tra. Đế đat đưôc muc đích trến, cấu tao cua pittong giấm chấn
gom hai lo. Môt lo nho đong vai tro la lo tiết lưu, con môt lo lôn vôi van môt chiếu đế loai bo tấc
dung cua giấm chấn ô hanh trình nến.

Hình 9.24 - Giâm chán tác dụng đôn

6.3.1.2. Giâm châ'n tác dụng hai chiểu (hình 9.25)

Giấm chấn hai chiếu co tấc dung cấ ô hanh

trình nến vấ hanh trình tra. Cấu tao cua pittong giấm
chấn loai nấy bao gom hai lo vôi hai nấp van (dang
van môt chiếu) vôi kích thưôc lo khấc nhau. Lo nho co
tấc dung ô hanh trình tra con lo lôn co tấc dung ô hanh
Va trình nến. Như vấy lực cấn cua giấm chấn ô hanh trình
n
tra sế lôn hôn ô hanh trình nến, phu hôp vôi yếu cấu

Va lấm viếc cua hế thong trếo. Hiến nay hấu hết trến oto
n' sự dung loai giấm chấn tấc dung hai chiếàu.
Hình 9.25 - Giâm châ'n tâc dụng hâi chiểu

6.3.2. Phân loâi theo kết câu

63.2.1. Giâm châ'n loâi mọt ong long (hình 9.26.â)

BỌ mon O to - Đâi hoc Bâch khoâ TPHCM 213
Cấu tao o tô Chửông 9 - Hệ thông treo

Loai giam chấn nay chỉ co một xi lanh vôi khoang lam việc ma khong co khoang
chứa

Hình 9.26 - Giam chấn loại môt ông long

63.2.2. . Giấm chấn loại hai ong long (hình 9.26.b)

Ô loai giam chấn nay xi lanh đứôc chia lam hai khoang: xi lanh trong (khoang lam
việc) va xi lanh ngoai (khoang chứa).

6.3.3. Phấn loại theo dung mói làm việc

6.3.31. Giam chấn loại thuỷ lực (hình 9.27.a)

Đây la loai giam chấn sử dung dung moi cong tac la loai dau thuy lực, no co cấu
tao va nguyện ly lam việc thong thứông nhứ cac giam chấn đa trình bay ô tren.

Hình 9.27 - Giam chan loai thuỷ ực va thuỷ ực co nap khí

BỌ mon O to - Đại hoc Bach khoa TPHCM 214

cau tao o tô Chưông 9 - Hệ thông treo

Đây là loại giam chấn sử dụng hai loại dung moi cong tác: Một la dau thuỷ lực con một
là chất khí. Loại khí thửông sử dụng là khí nitô đửôc nen lại dửôi áp suất thấp 3-6 KG/cm2 hoạc
cao 20-30 KG/cm2.

6.4. Cếu tạo va nguyên lý hoạt đông của môt loại giảm chẩn cụ thể

6.4.1. Cấu tạo

Hình 9.28 - Cấu tạo va nguyện ly hoạt đông cua môt loại giam chấn
1 - Tai giam chan 2 - Nắp có ren; 3, 4 - Giôăng lam kín; 5 - Van la; 6 - LÔ tiệ't lưu. van nen;
7 - Van la; 8 - Lô xo van tra manh; 9 - Van la; 10 - Van nen manh; 11 - Lô xo van nen
manh; 12 - Ecu điều chỉnh; 13 - LÔ tie't lưu. khi tra; 14 - Pittônggiam chan; 15 - LÔ tie't lưu.
khi tra; 16 - Phôt lam kín; 17 - Ong xi lanh ngoài; 18 - Ong xi lanh trong; 19 - Can pittông;
20 - Bac dan hưông; 21 - Phôt lam kín; 22 - Lô xo; 23 - Nắp chặn; 24 - Phôt lam kín.
Cấu tạo chung cua giam chấn ong thuỷ lực hai ông xi lanh, tác dụng hai chiều va chỉ
dan cấc chi tiết đựôc mô ta trền hình 9.28.a.
Ong xi lanh trong vôi khoang lam việc chính cô bô' trí môt pittông 14 nôi liến vôi can
pittông giam chấn 19. Trến pittông 14 cô hai day lô tiết lựu ựng vôi cấc hanh trình nến va tra.
Trong đô day lô ngoài 6 la cấc lô tiết lựu hanh trình nến; côn day lô trong 15 la cấc lô tiết lựu

Bô môn Ô tô - Đai hoc Bach khoa TPHCM 215

Cáu tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

hanh trình tra. Cấc day lô nay đếu cô nắp van la cô tấc dung nhự van môt chiếu. ô pittông giam
chấn côn bô' trí lô xo van tra manh. Giữa khoang lam viếc của xi lanh trong vôi khoang chứa
của xi lanh ngoai cung cô bô' trí môt đế' ngan. ô đế' ngan cung cô bô' trí môt day lô tiết lựu va
môt van nến manh. Can 19 mang pittông giam chấn 14 đựôc cô' đònh vôi tai trến cua giam
chấn. Côn lai ông xi lanh trong, ngoai cung vôi đế' ngan cấch đựôc nôi cô' đònh vôi tai dựôi
cua giấm chấn. Dô tai trến va tai dựôi đựôc nôi vôi phấn đựôc trếô va không đựôc trếô nến khi
hế thông trếô lấm viếc khoang cấch giữa hai tai giấm chấn sế thay đoi. Cô nghóa lấ cô sự
chuyến đông tựông đôi giữa pittông vôi xi lanh trong cua giấm chaán.

6.4.2. Nguyên ly làm việc

6.4.21. Hành tình nên (hình 9.28.b)

* Nên nhệ:

Hanh trình nến nhế tựông ứng vôi khi pittông giấm chấn đi xuông. Khi pittông giấm
chấn đi xuông, ấp suất dấu trong khoang lấm viếc phía dựôi pittông sế tang côn ấp suất dấu
trong khoang phía trến pittông sế giấm. Dô đô dấu sế lựu thông từ khoang dựôi lến khoang trến
qua dấy lô tiết lựu 6. Khi nấy nấp van lấ 5 kếnh lến đế dấu đi qua. Khi pittông đi xuông, cấn
pittông chiếm chô môt phấn thế tích cua khoang bến dựôi nến lựông dấu ô khoang bến dựôi
nếu chỉ lựu thông lến khoang trến sế bò thừa ra môt lựông (bang thế tích cấn pittông đi xuông).
Dô vấy môt phấn dấu sế đi qua lô tiết lựu trong van nến manh đế đi sang khoang chựa nấm
giữa ông xi lanh trong vấ ông xi lanh ngoai.

* Nên mành:

Khi vấn tôc tựông đôi cua pittông ô hanh trình nến tang đến môt giấ trò giôi han, thì ấp
suất ô khoang dựôi pittông cung tang đến giấ trò giôi han. Điếu nấy không cô lôi cho giấm
chấn nôi riếng vấ đặc tính cua hế thông trếô nôi chung. Vì vấy khi đat giấ trò ấp suất tôi han
van giấm tai khi nến sế ếp lô xo van đế mô rông cửa lựu thông cua dấu tự khoang lấm viếc phía
dựôi pittông sang khoang chựa. Kết qua lấm giấm tôc đô gia tang cua ấp suất dấu cô nghóa lấ
lấm giấm tôc đô gia tang lực cấn nến khi nến manh.

6.42.2. Hành trình trà (hình 9.28.c)

* Trà nhẹ:

Hanh trình tra nhẹ tưông ứng vôi khi pittong giam chấn đi len. Khi pittong giam chấn đi
len, ap suất dau trong khoang lam viêc phía trên pittong sê tang con ap suất dau trong khoang
phía dưôi pittong sê giam. Do đo dau sê lưu thong từ khoang trên xuống khoang dưôi qua day
lo tiết lừu 15. Khi nay nắp van la cua van giam tai khi tra kênh lên đê dau đi qua. Khi pittong đi

Bộ môn O tô - Đại học Bách khoa TPHCM 216

Càu tao ô tô Chtíông 9 - Hệ thông treo

lên, can pittong chiếm cho sê đi ra khỏi khoang phía dưôi pittong, nên phai co lừông dau bu
vào thể tích nay. Điêu đo đừôc thực hiên bang một phan dau từ khoang chứa đi qua day lo tiết
lừu ô đế ngan cach đê bu vào khoang phía dưôi pittoâng.

* Trà mành:

Khi vận toc từông đôi cua pittong ô hanh trình tra tang đến mọt gia trò giôi han, thì ap
suất ô khoang trên pittong cung tang đến gia trò giôi han. Điêu nay khong co lôi cho giam chấn
noi riêng va đặc tính cua hê thong trêo noi chung. Vì vạy khi đat gia trò ap suất tôi han van
giam tai khi tra sê êp lo xo van đê mô rong cừa lừu thong cua dau từ khoang lam viêc phía trên
pittong sang khoang phía dừôi pittong. Kết qua lam giam toc đo gia tang cua ap suất dau co
nghóa la lam giam toc đo gia tang lực can tra khi tra manh.

Bô môn O tô - Đại học Bách khoà TPHCM 217