Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • McLuhan - Zrozumieć Media Przedłużenia Człowieka - Str. 37-67 Przekaźnik Sam Jest Przekazem, 397-428 Gorące I Zimne Środki Przekazu, Rozdz.1,2,31

    Uploaded by

    Florida Project
    12 views33 pages

    Original Title

    McLuhan - Zrozumieć Media Przedłużenia Człowieka - Str. 37-67 Przekaźnik Sam Jest Przekazem, 397-428 Gorące i Zimne Środki Przekazu, Rozdz.1,2,31

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    12 views33 pages

    McLuhan - Zrozumieć Media Przedłużenia Człowieka - Str. 37-67 Przekaźnik Sam Jest Przekazem, 397-428 Gorące I Zimne Środki Przekazu, Rozdz.1,2,31

    Uploaded by

    Florida Project

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 33
    1 Srodek przekazu sam jest przekazem keulturze jak nasza, zawsze sktonnej do rozdzielania lenia rzeczy, by zdobyé nad nimi wiadze, uswiado- .w sensie funkcjonalnym i praktyeznym srodek rzekazem, moze wywolaé pewnego rodzaju szok. ‘Oznacza to po prosts, i jednostkowe i spoleczne konsekweneje Uziala- nia kazdego srodka preekazu, cayli ktéregos 2 ,preedluzen” nas sa- mych, wynikaja z nowych proporcji wprowaclzonych w nasze 2ycie prrez kaide z praediuéen nas samych lub tez przez kazda 2 nowych ‘odmian techniki. W ten sposbb, na przyklad, wraz.z nastaniem automa- tyaacji nowe wzorce ukladow posniedzy ludémi prowadza do likwida- -igjse pracy. To jest negatywna konsekwencja. Ale pozytywna jest . 2e automatyzacia stwarza nowe role dla ludzi, ktére umozliwiaja _glebsre zaangazowanie sie w prace i w uklady miedzyludzkie ~ cos, co Zzostalo zniseczone przez panujaca uprzednio mechanizacje. Wielu ludzi byloby selonnych twierdzié, 2e nie maszyna jako taka, Iecz t0, co cZl0- wiek z nig robil, bylo jel istota lub przckazem. Jesli wziaé pod uwage sposob, w jaki maszyna zmienila nasze wrajemne relacje i nasz. stosti- nek do samych siebie, to nie ma najmniejszego znaczenia, czy wytwa- laki. Restrukturyzacja ludzkiej pracy fowana przez technike fragmenta- t zgola jest ona gleboko integralna i decentralistyczna, tak jak ma- szyna byla fragmentaryczna, centralistyczna i powierzchowna w ksztal- towaniu stosunkéw miedzyludzkich, Preyklad celektryczne jest czyst 24, dop6ki nie zostanie wykorzystany do przestania jakiegos werbalne- ‘go Komunikatu lub nazwy firmows), Ten fakt, charakterystycany dla wszystkich Srodkow przekazu, oznacza, Ze ,trescia” dowolnego srodka preekazu jest zawsze inny Srodek przekacu. Trescia pisma jest mowa, 40 1, Stodek praekazu sa jak slowo pisane jest trescia druku, a druk trescia telegrafu. mowy, nalezy odpowiedzies, i jest nia ry sam w sobie jest niewerbalny. Malarstwo ifestacje tworezych pro- Zi w_projektach komputerowych. My jednak rozwazamy tutaj psychicane i spoleczne je projektéw Iub wzoresw, poniewaz wzmacniaja one lub preyspiesza) preekazt lub techt ten Srodek wprowadza w Iudzkie Zycie. Ke szyla i zwigkszyla skale wezesniejszych funkaji stwarzajac warunki do powstania calkowicie nowych rodzajéw miast oraz nowych rodzajéw pracy i wypoczynku. Nie miato 1 ery sks tropikalnym cay na Polnocy. Zjawisko to bylo niezalezne od typu ladunku czy tresci kolejowego Stodka prackazn, Lotnictwa zai, przez przyspieszenie tempa transportu, przyczynia sie do stopniowego zani- kania formy miasta, polityki czy struktur spolecznych doby kolei — bez ‘wykoraystywany. sam jest przekazem’, gayi: 0 i Kontroluje takze forme stosunk6w migdzyludzkich i Iudzkich dziala Tresé lub zastosowania tego rodzaju Srodka sq bardzo réinorodne, a jednoczesnienieskutecene,jesichodzio ksetattowanie form hudzkich akgj. Prawde powiedziawszy, to niezmiemie typowe, ze tres” danego Srodka przekazu czyni nas Slepymi na charakter tego stodka Dopicta niedawno firmy zdaly sabie sprawe z tego, jakiego rodzaju biznesem sie zajmuja, Gdy firma IBM odkrya, ze poles jj dritania nie jest brenda produkeji wyposazenia biurowego czy maszyn wykorzy- tywanych w biznes, a tak naprawde branea preetwarzania informa ay sposdb zmierzaé w odpowiednim kierunku. irma General Electric Company zarabia w znacene) mierze na zardw- ach elektrycenych i systemach oSwietleniowych. Nie odkryla jednak jeszcze tak jak A.T.AcT, 2e dziala w brandy przekazs inform Swiatlo elektrycane uchodzi nasze| uwadze jako Srodek przenosze- dy ie ma ,tresc”, Jest to doskonaly preylad ludzie z zasady blednie pojmuja stodki preekazu. Swiatlo elek- tryeene zostaje zauvazone jako Srodek praekazu dopiero wledy, kiedy 1, Srodok przekazu sam a zostanie uzyte do wyswiet ie) strzega sie nie Swiatlo, a ,trese” (ezyli to, Srodkiem przekazu). Praekaz swiatla cenergil elektryeznej we przem) kiryezmego le ~ catkowicie radyka ye no wi miace kompletny Mona by sie zasta- i Julia nie dotyczy podrecznik do ba awiné czy ten znany fragment z poemat W sztuce Otello, ktéra poddbric jak Krél Leay mswi o eierpieniu Iu dai przechodzacych transformace wewnetrena pod wplywem zludzess, Pojawiaja sie nastepujace slowa, swiadczace o przeczuciu Szekspira co do mocy nowych srodkdw przekazi ays ich postepki nie moga byéskutkiem Caarodzieistr,edolnych zniepr Deiewengce) newness Nie cxytates Oczyms podobnym, Rodrigo? Cressida, ktéra nieomal w calosci jest poswigcona zar6wno psychologicznym, jak i socjologicznym badaniom nad przeka- zywaniem informacii, Szekspir wyraza swiadomosé s sm spolecznym i politycznym 2a nosci przewidywania skutkéw innowag 2 1. Srodek przekazu sam jest przekazem Cora wigksze zdawanie sobie sprawy z dzialania medi6w, nieza- leinie of ich ,tresci” czy ted raméwki, daje 0 sobie znac W tej lekko ‘anonimowego autora: we) Diaczego, doprawdy, we wspetezesne) mys [Nie znajdaieszniczego, cone jest dzialaniem. (Oto nasza macros, do tego doszismy’ [Nie wiem skad swedzenie, wszystko jest drapaniem.!) ‘Ten sam rodzaj calkowite, Konfiguracyjnej Swiadomosc, polegaja- ddlaczego Srodek przekazu jest ze spolecznego punktu przekazem, pojawil sie w najnowszych i radykalnych teoriach medycanych. W ksiazce Stres zycin Hans Selye opowiada aj svioiego wspolpracownika naukowego, gdy ten uslyszat Jak Selye zajmuje sie w swoje| teorii wiazacej choroby ze stresem calosciowa sytuaga srodowiskowa, tak w najnowszym podejéciu. do badania Srodksw przekazu tierze sie pod uwage nie tylko ,trese”, ale réwnied Srodek przckazu jako tej ten Srodek funkcjonuje. Wezesniejsza nies iispolecenych skutk6w oddziatywania mediéw przebija nieomalie zz kaze} z konwencjonalnych wypowiedzi Przyjmujac honorowy tytul naukowy od University of Notre Dame kilka lat tem, general David Sarnoff® powiedzial: ,Zbyt czesto obar- ‘czamy zdobycze techniki wing za graechy tych, kt6rzy z nich Korzysta- ja. Produkty wspélczesnej nauki nie sa same ani dobre, ani zle; 0 ich ‘wanoési decyduje to, w jaki sposéb ich uaywamy”. To widomy 2nak © pracklad Ey Rozalskig {Jacke StoMory praytoczony 2: Marshall Metabo, vy ism Poems Zysk Ska WySawnietwo 2001 Iprzyp ae] endokrynoog i jopatlog WW. Cuzek, Roman Rembiea, Warsrawa, Pafstwomy Zaklad ‘Wy 1. Stodek przekazu sam jest przekazem 43 dzisicjszego somnambulizema. Wyobragmy sobie taka wypowied#: 0 je) wartoSet deey- poséb jej uzywamy". Albo cos takiego: ,Wirus ospy nie jest sam w sobie ani dobry, ani zly; 0 jego wartosei decy: ek spos6b go wzywamy”. Idac dale}: fa nie ma nic, co opatloby sie glebszej analizie. Ignoruje on bowiem istote Srodka przekacu, w rzeczywistosei wszyst kich Srodkow przekazu, w prawdziwie narcystycznym stylu ezlowieka zahipnotyzowanego w wynikui amputac) i przediuzenia siebie samego ‘w now), techniczne) formie, General Sarnoff wyjasnil ‘ez sw6j stosunek do'druku, méwiac, 2e wprawdzie druk doprowadzit do szerzenia sie ‘ogromne ilosci bzdur, ale takze preyczynil sie do roapowszechnienia Biblii oraz ysl nie prayszlo do glowy, 2e technika moze jedynie dodaé siebie do tego, czym jut jestesmy tacy jak Robert Theobald, W. W. Rostow") i John Ken- cod lat staraja ic, dlaczego yekonomia kla- syczna' nie mote poradzi¢ sbi imaczeniem proceséw zmian lub rozwoju, Paradoks mechanizagji polega na tym, #¢ choé sama ‘w sobie jest ona prayczyna maksymalnego rozwoju i zmian, to zasada mechanizacji wyklueza moZliwose rozwoju Tub zroeumienie zmian. Do mechanizagji bowiem dochodzi sie przez fragmentaryzacje. procesu iiprzea ustawienie otrzymanych c2esci w serie. jednak, jak to wykazal David Hume? w XVII wieku, w zwyklym ciagu zjawisk nie ma 2wiaz- ku przycaynowego. To, ze jedna rzecz nastepuje po: drugic), nic nie ‘oznacza. Nic 2 tego nie wynika poza zmiana. Tak wiec najwieksza przemiana (zwr0t) dokonala sie wraz z wynalezieniem elektrycznosci, ‘kt6ra polozyla kres serii zjawisk, wprowadzajac _natychmiastowos. Prayezyny zjawisk zndw zaczely dacieraé do nasze} swiadomosei, czego nie bylo w wypadku Zjawisk 2achodzacych w pewnym ciagu lub po- ‘wigzanych ze soba. Zamiast zastanawia sig, co bylo pierwsze, jajko czy kkura, nagle zaczelismy odnosié wrazenie, 2e kura byla pomystem jajka na otrzymanie wieks2ejliczby jajek. “4 1 Srodeh przekazu sam jest przekazern sdy ten sig koriczy, jest dobrym przykladem wspanialego uuklacu byt6w, w ktoryim wraz z osiagnieciem przez. dotychezasowe formy najwigksz0j skutecz owe i odmienne formy. tweneyjna Jak w ezasach narodzin filmu, kiedy to znale7lismy sie \w Swiecie rozwoju | urganicenych powiazari. Film, przez samo przy- spieszenie tego, co mechanicene, przenids! nas e Swiata sekwencji izwigzkéw do Swiata tw6rezych konfiguras jakim jest to przejscie doprowadzito do calkiem shusznej dzis 10§ dials, 1o-2naczy. 72 jest preestarzale”. Gdy po- mechaniczne sekwencje Slr. radykalnicjsza 1 prob zniweczenia wieloznacznosci i zapewnienia odezytywania obrazn jako wylacznie dzieta s ko KolorSw rozmieszczonych na plotnie”. Kubizm bowiem zastepuje wszystkie ul jednoczesnie ,punktem widzenia” ub ujeciem zhudzer wy. Zaniast specjalistyczngj iluzji teciego wymiaru na ptétnie preed- stawia wzajemna zale2nost plaszczyzn oraz sprzecenosé lub dra- matyezny Konilikt ksztaltw, swiatel, faktur, USwiadamia nam cos przez. calkowite angazowanie nas w to. Wielu uwaia, {2 jest to zabawa malarstwem, a nie iluzja, Innymi slowy, ukazujac przedmiot z wielu stron ~ od Srodka, od 2 produ ~ kubizm porzuca sludzenie stove) zmyslwe éadonote cv rmiejsca ich jadnocz Cay nie to wlasni 0sci, trafiamy do wydarzyio sie w informagj.. Wyspec} ly sie ku calosciowej wirji jawisk i mozemy 1. Sroxiek przckazu sam jest przekazem 6 iem, Ze ,Srodek przek eloktrycane} predbasc i coczywiste. Wydawato sig, 2e preekaz jest pytaé, o czym jest obraz. Nigdy jednak ‘sam jest prrekazem’” obrazéw, nie przyszlo im do suka, wepdlist- kaj jako calosci. jednak. w dobie elektryczno- 12 koncepea st i konfiguragji stala sie fak po- wezechna, 2e wywarka wplyw réwnied na metodyke nauczania. Nie uuczy sig dzis elementow arytmetyki. Wyznawcy podejécia struktural- nego roztrzasaja pojgce liczb; le dzieci sq zmuszane do zglebiania iezb i algebry zbiordw. Kardynal Newman powiedziat 0 Napoleonie, ze ten ,rozumial sgramatyke prochu”. Napoleon zwrécil uwage réwniez na inne media, dry dal mu wielka praewage nad ‘ae .tray nieprzychylne gazety 9 groznie)- tekst, Ktory zostal mu wreczony. Reeczywiee XiKenieczna Francia i Ameryka byly dla de Tocqueville's taka otvrarta ksiega, gdyz nauczyt sie on gramatyki ciruku, Wiedzial wige r6wnied, kiedy owa gramatyka nie ma zastoso- wania, Gdy zapytano go, dlaczego nie napisal ksia?ki o Angi, chog ‘2nai ja podziwial, odpowiedzia: Traeba presawiag niezwylla doze Flozoficenego sealetstwa, 2eby wier2yé, i jest sie w stanie wyrakowad co do przyselosel Anglit 2a , abym még ie orenié Stany Zjadnoczone, a praccioz O wiele ltwi] jest ‘wyr0bie sobie wyrazna remat Stan6w Zjedno- see wszystkie prawa pochodea ponickad 1 jecnego tok rozumowania. Smieintwieedzi wszystko, co dotyezy spoleczeista, zasactza sie na pojedynczym : Wszystko wyWwadi sie z prostezasady. Mozna by pordWnad do lasu preecietego veielescia prostych drdg, zbiegajacych znaledé Srodck | wasystho inaceej, Tam drogi sie abraz ealose ki story polity (1505-185 Ipzyp. set] 46 1. Srodek preckazu sam jest przekazem W swoje) weresniejsze) pracy na temat Rewolugii Francuskiej de ‘wyjasnit, w jaki sposéd slowo drukowane, osiagnawszy », pezyczynita sie do homogenizacjt narodu francuskiego, Francuzi stali sig jednoradaym spoleczetstwem fod potnocy do poludnia. Doszly do glosu typostaficane zasady jednoli- tos, ciagloset i linearnosel. Za 1 co decydlowalo 0 zlozono- ego spoleczeristwa gt weg, majdujaca paparcie w Sredniowieczne} instytu oS nowe} Wi wadzacych do jednolitosc odezucila te zasade i tezyma sie kurczowo dynam prawa 2wyezajowego. Stad wlasnie bierze sie brak niepree- ‘widywalna jakosé angielskie kultury. Gramatyka druku nie moze po- méc w zrozumieni przekazu usin i niepismienne) kultury, 2 takze jej instytugi. Angielska arystokracja_zostala nalezycie sklasyfikowana pact Mathew Arnel ako barbarzysks, gy jg winza i status mialy nic wspélnego = pis kulturowymi formamt i taneen do Eawarda Gibbona® po ‘and Fall of the Raman gryzmoly, gryzmol myen arystokrata, tosei i zalozenia typografii. Datego wlasnie on jeden ‘wyrazu, (tylko w ten spos6b, prayeladajac sie z boku jake stukturze zy medium, moéna destr2ee ich zasady i sile oddzialywania. Kazdy srodek - zekazu ma bowiem moc setzucania whasnych zalozen\ 1. Srodek preekaru sam jest przekazem a7 sig W unikaniu tego podswiadomego narcystyeznego tsansu. Najlepi jednak 2da¢ sobie sprawe, Ze zaklecie to moze byé tzucone w chwili ppadku pierwszych takt6w melodii M. Forstera® jest dramatycznym stu- «ium niemoznosci kontaktu migdzy ustna i intuieyjna kultura Oriental ‘ng a racjonalnymi, wizualnymi europejskimi wzorcami doswiadezania. ‘-Racjonaine” w tym kontekscie oznaczato od dawna dla ludzi Zachodu siednolite, tew: Innymi stowy, pomieszalismy rozsadek a racjanalizea ze 2wykla technika, 10 tez w epoce elektryeznosci konwencjonalnenss Zachodowi -alowiek wydaje sig itracjonalny. W powiesci Forstera chwila praway i oddalenia od typograficznego transu Zachodu nadchodzi w jaskiniach Racjonalny umyst Adeli Quested nie byl w stanie poradzié Powiesé Droga do I 2 Whitmana®, tory uvwadal, ze Ame- zyka zwraca sie ku Wschodowi) jest preypowiescia 0 cztowieku Zacho- chu w epoce elektrycznosc i tylko preez przypadek odnosi sie do Euro- py czy tez Orientu. Ostateczny konflikt miedzy wizia a déwiekiem, mmiedzy ustaym a pisemnym rodzajem percepej i organizagi istnienia ralezy do nas samych, Skoro jednak ~ jak zauwazyt Nietzsche! ~ 2r0- zumienie powstreymuje dzialanie, to mozemy zlagodzie ostrosé tego konflikta przez zrozumienie érodkow preckazu, ktére 4 przeduze- nem nas samych i wszczynaje te wojny w mas, bez naszego udziatu Rozpad spoleczerstwa plemiennego pod wpywem stows pisanego i jego traumatyezne konsekwencje dla celowieka zyjacego Ww tak Duza c2esé materiat zawartego w axtykulu,The Culture, Psychiatry and the Written. ‘wanego w czasopismie Psychiatry w listopadzie 1959 roku. Po raz kolej- ny okazalo sie, Ze elektryczna predkos¢ byla tym, co ujawnito sity od- dziatywania, plyngce z zachodniej techniki de najpardziej odleglych 48 1. Srodek przekazu sam jest przekazem Iczej powodzia pojec, na kisre nikt je jest typowym przejawvem funkcjonowania wszysthi techniki, Jednak wraz z nadejsciem medidw elektrycznych czlowiek k oddalony tubylee, doswiadeza tego samego samy lepie) przygotowani na zderzenie Ww naseym Srodt pismiennym niz plemienny mieszkaniec yy na aderzenie 2 kultura 2.jego Siwiata wopslnoty i wrzuca w svi cami informacji Wyndham Lev lowanym The Human Age. Pierwsza ‘wlasnie gvealtowne) zmiany mediw jako pewnego rodzaju masakry niewinnych. W naszym Swiecie, w miace [ak stajemy sig coraz barczie} Swiadomi wplywu techniki na ksataltowanie wyraéanie naszej psy- chiki, tracimy cala wiare w nasze prawo do przypisywania winy. Staeo- Zytne spoleczetistwa prehistoryczne uwazaly ciezkie zbrodnie za cos odnego wspdkzucia. Zabéjca traktowany byt tak, jak dzis traktujemy iare raka. ,Jakie to musi by€ straszne 2yé 7 czyms takim”, méwili J. M, Synge® vial ten temat niezwykle zrgcanie w swoj) ksiazce Playboy rwalyemiweorcami Sai sklonnosé do posttzegania ludzi, ko w pewnym sensie godnych pozalowania. Szcze- poddchodzi k do ofiary ni ludziom przypisuje ro |, garbaty, dziecko maja swoje odd: le od nich, Ze wpasuia sie w pewna jech i tak nie jest na ich miare. Rozwazmy wyt imiejsce, Nie oczek i powtarzalna nisze, kt eral naar (1889-1957 [peyp. ea) yp.) 1. Srodek przekazu sam 49 eka”. Jako obserwa w ramach homogeniczne) kultury, wyrazenie to , kt6rzy, aby do nie} agraficenych prze jednolite i wate nawyki sa oznaka sb ,c7lowieka sluchw” i ,ezlowieka dotyku’ 1c Ksiazke A. L, Rowse’a! (The New York Times Book tyki ustepstw i drogi do Mon igenci brytyjskigj i doswiadezenia igencji byl znacenie wyészy niz. zwykle CP, Snow opis co sig dzicje obecnie, Ameryiat wyeazajacy sie w technice czy tez jedn

    You might also like