Mấy Nét Đặc Trưng Về Thời Đại Lý

Mấy nét đă ̣c trưng về thời đại Lý – Trần
Với ý ngoan cường bền bỉ đấu tranh, với tinh thần đô ̣c lâ ̣p tự chủ, tự cường của cô ̣ng đồng
người Viê ̣t phương Nam nên trong hơn mô ̣t nghìn năm nô lê ̣ phương Bắc, nhân dân ta hễ
có cơ hô ̣i thì vùng dâ ̣y kết đoàn để đánh đuổi giă ̣c ngoại xâm và đã có lúc giành lại nền
đô ̣c lâ ̣p tự chủ dù tuy còn ngắn ngủi. Phát huy truyền thống ấy, mùa đông năm 938, bằng
mưu lược tài ba, Ngô Quyền đã chiến thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, đưa dân
tô ̣c ta bước sang mô ̣t kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên độc lập tự chủ. Từ cái mốc lịch sử này,
đất nước ta chuyển sang mô ̣t thời đại mới: Thời trung đại. Đây là thời kỳ nhà nước phong
kiến đô ̣c lâ ̣p được xây dựng ngày càng hùng mạnh và phát triển mọi mă ̣t qua các triều đại:
Ngô (938-967), Đinh (968-980), Tiền Lê (980-1009), Lý (1009-1025), Trần (1225-1400),
Hồ (1400-1407), và mấy năm đầu của cuô ̣c kháng chiến chống giă ̣c Minh vào thời hâ ̣u
Trần (1407-1413). Mô ̣t giai đoạn lịch sử kéo dài ngót năm trăm năm ấy với những thành
tựu tổng hợp của sáu triều đại, trong đó hai triều đại Lý và Trần là xứng đáng tiêu biểu hơn
cả về nhiều phương diê ̣n nên GS Nguyễn Huê ̣ Chi trong phần Khảo luận văn bản của bô ̣
hợp tuyển Thơ văn Lý – Trần đã gọi tên chung cho cả giai đoạn lịch sử này là thời đại Lý –
Trần ([i]). Có thể nói thời đại Lý – Trần là thời đại hào hùng, oanh liê ̣t, rực rỡ, và đẹp đẽ
nhất, còn là thời đại hoàng kim của lịch sử chế đô ̣ phong kiến Viê ̣t Nam. Đă ̣c trưng cơ bản
của thời đại này có thể nêu lên những nét lớn như sau:
Trước hết, thời đại Lý – Trần là thời đại đôc̣ lập dân tộc, thống nhất đất nước, thống nhất
cộng đồng.
Đấu tranh chống kẻ thù xâm lược; đấu tranh chống mọi sự chia rẽ nô ̣i bô ̣ nhằm sớm đạt
được mô ̣t sự thống nhất, đoàn kết các lực lượng dân tô ̣c để tạo nên mô ̣t sức mạnh hùng
hâ ̣u là yêu cầu bức xúc của thời đại, là yêu cầu sống còn của dân tô ̣c. Với chiến thắng của
Ngô Quyền, đất nước ta thâ ̣t sự trở thành mô ̣t đất nước đô ̣c lâ ̣p, thống nhất, có chủ quyền.
Chiến thắng đó đã đánh bại mưu đồ xâm lược thống trị và ý đồ đồng hoá diê ̣t chủng của
bọn phong kiến Trung Quốc, đồng thời khẳng định sự tồn tại vững chắc của mô ̣t đất nước
cần thống nhất và nâng cao thêm ý thức đô ̣c lâ ̣p, làm chủ của dân tô ̣c. Viê ̣c Ngô Quyền tự
xưng vương và xây dựng mô ̣t vương triều phong kiến đô ̣c lâ ̣p với những nghi lễ riêng đã
biểu thị ý chí quyết tâm giữ gìn nền đô ̣c lâ ̣p vừa giành được sau hơn mười thế kỷ bền bỉ
đấu tranh. Đáng tiếc là, công cuô ̣c xây dựng đất nước chưa hoàn thiê ̣n thì ông mất (944).
Tiếp theo là triều đình biến loạn, chính quyền trung ương còn non trẻ giờ suy yếu, các thế
lực phong kiến cát cứ nổi dâ ̣y, đất nước bị chia xẻ bởi loạn Mười hai sứ quân. Đây là mô ̣t
hiểm hoạ lớn cho dân tô ̣c. Nền đô ̣c lâ ̣p của đất nước, sự sống còn của dân tô ̣c đòi hỏi cần
phải giữ gìn khối đoàn kết thống nhất, phải chấm dứt ngay nạn cát cứ phân quyền. Yêu
cầu cấp thiết của lịch sử này đã được Đinh Bô ̣ Lĩnh đáp ứng. Ông đã giương cao ngọn cờ
thống nhất quốc gia, dẹp tan loạn lạc, đem lại hoà bình cho nhân dân, thống nhất cho đất
nước. “Thắng lợi của Đinh Bộ Lĩnh là thắng lợi của xu hướng thống nhất quốc gia, thắng
lợi của tinh thần dân tộc và ý chí độc lập mạnh mẽ của nhân dân ta ([ii])”. Xuất phát từ nhu
cầu thống nhất đất nước, đô ̣c lâ ̣p dân tô ̣c, thống nhất cô ̣ng đồng mà các vương triều phong
kiến tiếp theo đã lãnh đạo nhân dân chiến đấu và chiến thắng ngoại xâm đến từ phía Nam,
phía Bắc: Lê Hoàn phá tan quân Tống (981); Lý Thường Kiê ̣t bình định giă ̣c Chiêm Thành
(1069) và nhiều lần chiến thắng quân Tống (1075-1077), mà vang dô ̣i nhất là chiến thắng
quân giă ̣c trên sông Cầu; và trước đó, người anh hùng này còn đem quân sang đánh trên
đất Trung Quốc như Châu Ung, Châu Khâm, làm cho nhà Tống khiếp sợ, phải công nhâ ̣n
Đại Viê ̣t là mô ̣t vương quốc đô ̣c lâ ̣p và từ đó về sau, trong khoảng hai trăm năm không
dám xâm phạm nước ta. Ngay cả cách đă ̣t tên nước Đại Viê ̣t cũng đã biểu lô ̣ ý chí đô ̣c lâ ̣p,
bình đẳng với vương triều Trung Quốc. Cũng nhờ yêu cầu đoàn kết thống nhất cô ̣ng đồng,
thống nhất các lực lượng dân tô ̣c mà các triều vua Lý bằng chính sách khoan hoà, nhân thứ
đã thu phục các thủ lĩnh dân tô ̣c thiểu số miền núi phía Bắc, phía Đông Bắc; đã đô ̣ng viên
họ cùng với nhân dân Đại Viê ̣t chiến đấu và bảo vê ̣ biên cương Tổ quốc. Sự thâ ̣t là họ đã
có những cống hiến lớn trong sự nghiê ̣p chống ngoại xâm, giữ gìn non sông. Cũng nhờ
yêu cầu đoàn kết thống nhất, ý thức đô ̣c lâ ̣p mà đời Trần mới có mô ̣t Hô ̣i nghị Bình Than
(1282), Hô ̣i nghị Diên Hồng (1285) với tiếng hô đồng thanh “đánh” đầy quyết tâm, vang
dô ̣i non sông, để làm nên những chiến công lừng lẫy năm châu, chấn đô ̣ng địa cầu bằng ba
lần đánh tan tác đạo quân xâm lược Nguyên Mông hung hãn và hùng mạnh nhất thế giới
vào các năm 1258, 1285, 1288. Hào khí Đông A muôn đời bất diê ̣t có được là nhờ âm
hưởng của những chiến thắng trên và thắng lợi này là thành quả tất yếu của cuô ̣c chiến
tranh nhân dân.
Thứ đến, thời đại Lý Trần là thời đại phục hưng dân tô ̣c.
Từ trong hoang tàn đổ nát sau chiến tranh, từ nền kinh tế què quă ̣t với cơ sở vâ ̣t chất yếu
kém, tài nguyên bị khánh kiê ̣t bởi ngoại bang vơ vét, nên khi nước nhà vừa đô ̣c lâ ̣p, trong
điều kiê ̣n vừa hoà bình, nhân dân ta liền bước vào công cuô ̣c xây dựng và kiến thiết đất
nước. Nếu dưới triều Ngô, Đinh, công cuô ̣c xây dựng này chưa đạt thành tựu là bao thì
sang triều Lê, công cuô ̣c xây dựng đó bước đầu được phục hồi, ít nhiều có sự phát triển.
Từ triều Lý trở đi (1009 -1225), nhất là thế kỷ XI, công cuô ̣c xây dựng đó thâ ̣t sự có quy
mô lớn, đă ̣t nền tảng cho sự phát triển toàn diê ̣n và vững chắc. Viê ̣c vua Lý Thái Tổ dời đô
từ Hoa Lư (Ninh Bình) về Đại La và đổi tên Thăng Long là mô ̣t sự kiê ̣n quan trọng, có ý
nghĩa lớn với mục đích “đóng đô nơi trung tâm, mưu toan nghiê ̣p lớn, tính kế muôn đời
([iii])
cho con cháu” (Dĩ kỳ đồ đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tôn chi kế ). Vì Thăng Long
dưới cái nhìn của vị vua anh minh, nhân từ là nơi có đủ điều kiê ̣n để thoả mãn mục đích
trên “ở vào nơi trung tâm trời đất, được cái thế rồng cuộn hổ ngồi (…) Xem khắp nước
Viê ̣t ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước;
cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời” (Trạch thiên địa khu vực chi trung;
đắc long bàn hổ cứ chi thế (…) Biến lãm Viê ̣t bang, tư vi thắng địa, Thành tứ phương bức
([iv])
thấu chi yếu hô ̣i; vi vạn thế đế vương chi thượng đô ). Nhờ vâ ̣y mà kinh tế dưới triều
Lý được phát triển: nông nghiê ̣p được chú trọng; viê ̣c khẩn hoang và xây dựng những
công trình thuỷ lợi phục vụ nông nghiê ̣p với quy mô lớn đã được chú ý nhiều. Các ngành
nghề thủ công như dê ̣t, gốm, luyê ̣n kim, mỹ nghê ̣, chạm khắc, đúc đồng đã đạt đến trình
đô ̣ cao về kỹ thuâ ̣t lẫn nghê ̣ thuâ ̣t. Giao thông, thương mại không chỉ phát triển trong nước
mà còn mở rô ̣ng sang các nước lân câ ̣n trong khu vực. Nhờ thành quả kinh tế mà tạo nên
những điều kiê ̣n thuâ ̣n lợi cho sự phát triển văn hoá giáo dục. Viê ̣c học tâ ̣p thi cử đào tạo
nhân tài, xây dựng đất nước được các vua nhà Lý chăm lo. Nếu trước đó, theo lê ̣ bảo cử và
tiến cử người làm quan thì từ đời vua Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông về sau, bên cạnh các
lê ̣ trên còn có kỳ thi tuyển chọn nhân tài. Vua nhà Lý đã xây dựng Văn Miếu (1070), mở
khoa thi tam giáo đầu tiên trong lịch sử giáo dục khoa cử nước ta (1075) rồi thành lâ ̣p
Quốc tử giám (1076) chính là cắm cái mốc cho sự nghiê ̣p đại phục hưng đó. Nghê ̣ thuâ ̣t
chạm trổ, điêu khắc trên gỗ, trên đá, trên gốm thời này đã thể hiê ̣n mô ̣t phong cách đă ̣c sắc
và đạt trình đô ̣ kỹ thuâ ̣t cao. Đă ̣c biê ̣t hình tượng con rồng thời này – mô ̣t vâ ̣t linh của
người Viê ̣t, với dáng vẻ mềm mại, uyển chuyển là mô ̣t hình tượng nghê ̣ thuâ ̣t đô ̣c đáo,
phải chăng hình tượng này đã được nghê ̣ nhân tài hoa thổi vào đó cái cốt lõi tinh thần, cái
hồn của thời đại? Như vâ ̣y, về phương diê ̣n văn hoá, đời Lý đã đă ̣t nền tảng cho giai đoạn
phát triển rực rỡ của nền văn hoá dân tô ̣c mà các sử gia gọi đó là “Văn hoá Thăng Long
([v])
” để các triều đại sau kế tục phát triển.
Sang thời Trần (1225-1400) trong vòng 30 năm (1258-1288) đất nước liên tục ba lần bị
ngoại xâm. Kinh thành Thăng Long đã ba lần bị giă ̣c chiếm đóng. Nơi phồn hoa đô hô ̣i
bỗng chốc trở thành vườn không nhà trống. Nhiều cung điê ̣n, đền chùa, miếu mạo bị giă ̣c
thiêu huỷ, tàn phá. Chiến tranh vừa kết thúc, hoà bình vừa lâ ̣p lại, triều đình đã đô ̣ng viên
nhân dân phục hồi kinh tế và phát triển văn hoá mô ̣t cách toàn diê ̣n trên cơ sở tinh thần
đô ̣c lâ ̣p mạnh mẽ và mô ̣t ý thức tự hào dân tô ̣c sâu sắc. Điều đáng lưu ý là chữ Nôm thời
này đã được phổ biến và được sử dụng để sáng tác. Đây là mô ̣t biểu lô ̣ ý thức đô ̣c lâ ̣p trên
lĩnh vực văn hoá.
Mă ̣t khác, kho tàng thần thoại và truyê ̣n cổ dân gian cũng đã được thời này sưu tầm tâ ̣p
hợp thành sách. Viê ̣c học hành thi cử, so với đời Lý, giờ đây đã đi vào quy củ và được
chính quy hoá. Nhà nước đã đă ̣t ra lê ̣ thi các kỳ thi và đă ̣t ra các học vị chính thức trong thi
cử để sĩ tử phấn đấu. Viê ̣c học không chỉ đóng khung ở kinh thành mà còn mở rô ̣ng ra các
địa phương đến các lô ̣, các phủ, các châu. Thiên văn, lịch pháp, y học đã đạt trình đô ̣ cao
với những nhân vâ ̣t tên tuổi như Đă ̣ng Lô ̣, Trần Nguyên Đán, Thái Bá Tĩnh (Tuê ̣ Tĩnh).
Nghê ̣ thuâ ̣t ca múa nhạc, nghê ̣ thuâ ̣t tạo hình cũng có bước phát triển mới. Kịch hát cổ
truyền (chèo, tuồng) được khôi phục và phát triển. Nghê ̣ thuâ ̣t điêu khắc, chạm trổ đã kế
thừa những thành tựu có tính truyền thống từ đời Lý và phát triển thêm, mang tính phóng
khoáng, khoẻ khoắn và hiê ̣n thực, đáp ứng được yêu cầu tinh thần của thời đại. Tiêu biểu
nhất cho phong cách là hình tượng con rồng với dáng vẻ chắc nịch, khoẻ khoắn, hùng
dũng, mang được hào khí của thời đại chiến đấu oai hùng, chiến thắng ngoại xâm.
Nhìn chung, thời Lý - Trần là thời đại phục hưng những giá trị văn hoá tinh thần truyền
thống của dân tô ̣c. Chỉ tính riêng về kiến trúc, thời đại này đã để lại những công trình nổi
tiếng như đời Lý có chùa Diên Hựu (chùa Mô ̣t Cô ̣t) ở Thăng Long, đời Trần có tháp Phổ
Minh ở Nam Định, tháp Bình Sơn ở Vĩnh Phú và nhiều di tích chùa chiền, đền đài khác.
Chỉ với chất liê ̣u gạch và những tấm đất nung màu đỏ ghép lại mà hồi ấy nhân dân ta đã
xây dựng được những ngọn tháp cao đến mười mấy tầng với bố cục chă ̣t chẽ, cân xứng,
chạm trổ công phu, sinh đô ̣ng. Điều đó đủ chứng tỏ nghê ̣ thuâ ̣t xây dựng, điêu khắc, kiến
trúc lúc bấy giờ đã được phục hưng và phát triển đến đỉnh cao. Sẽ là mô ̣t thiếu sót lớn nếu
quên kể ra đây bốn công trình nổi tiếng được mê ̣nh danh là “An Nam tứ đại khí” của thời
đại là tháp Báo Thiên, tượng Phâ ̣t chùa Quỳnh Lâm, chuông Quy Điền và đỉnh (vạc) chùa
Phổ Minh. Thời ấy văn hoá văn nghê ̣ dân gian với những lễ hô ̣i truyền thống đã chấn hưng
và được mọi giai tầng xã hô ̣i từ vua chúa đến thứ dân đều ưa chuô ̣ng. Sử sách chép rằng
trong mô ̣t hô ̣i vâ ̣t, mô ̣t hoàng thượng đời Trần đang xem và hồi hô ̣p theo dõi trâ ̣n đấu
chẳng kém gì mọi người, bởi mô ̣t trong hai tay đấu để giành danh hiê ̣u “đô vâ ̣t” kia là con
trai của mình.
Cuối cùng, thời đại Lý - Trần còn là thời đại khoan giản, an lạc, nhân thứ, nhân từ,
rô ̣ng mở và dân chủ.
Nhờ phát triển kinh tế, phục hưng văn hoá mà thời đại ấy đã có mô ̣t đời sống vâ ̣t chất
tương đối no đủ và mô ̣t đời sống tinh thần tương đối dễ chịu trong không khí dân chủ và
rô ̣ng mở. “Đời sống xã hội thời này còn có những ngày dễ chịu, vui vẻ, gần gũi với nhau…
([vi])
Hồi ấy người ta biết sống, biết sống vui trong tình thân, trong tin tưởng ”; “biết sống
([vii])
một đời sống cởi mở và phong phú, rộng rãi sâu sắc ”. Bởi vì thời ấy “con người chưa
bị lễ giáo nhà Nho ràng buộc gây gắt và đạo Phật hồi này cũng lại có vẻ khoan dung hơn
đời sau ([viii])”. Ý kiến đúc trên của GS Đă ̣ng Thai Mai chính là tinh thần đă ̣c trưng của thời
đại Lý - Trần. Chủ đề trung tâm của thời đại này là những con người tự tin, hào hùng,
phóng khoáng, trong sáng, nhân ái, đô ̣ lượng và khoan dung mà khó lòng gă ̣p lại những
con người như thế ở các thời kỳ sau. Nhờ tinh thần thời đại với những nét đă ̣c trưng như
trên mà con người bấy giờ đã biết khôi phục những giá trị tinh thần truyền thống, đồng
thời vừa khôn ngoan mở cửa đón nhâ ̣n những tinh hoa văn hoá tư tưởng của người rồi tiếp
thu, chuyển hoá và dung hợp nó trên cơ sở cốt lõi dân tô ̣c vững chắc để làm nên mô ̣t nền
văn hoá phong phú có bản sắc riêng, góp phần thúc đẩy đất nước phát triển.
Cũng nhờ tinh thần của thời đại mà thời này đã sản sinh ra những con người có thể nói là
rất lạ. Những con người với những nhân cách cao đẹp đáng kính, phản ánh đúng đă ̣c trưng
tinh thần của thời đại: nhân thứ, khoan dung, rô ̣ng mở, dân chủ mà dũng liê ̣t. Đó là những
ông vua anh minh như Lý Thái Tông không chỉ tha tô ̣i cha con Nùng Trí Cao làm phản mà
còn phong chức tước cho để thu phục Cao, khiến Cao đem hết tài sức góp phần trấn giữ
vùng đất biên thuỳ của Tổ quốc. Hay như vua Lý Thánh Tông đã tha tô ̣i chết cho vua nước
Chiêm Thành là Chế Củ; đối với tù nhân trong nước, vua sai phát chăn chiếu và cho ăn
uống đầy đủ trong những ngày đông giá rét với lòng thương dân như thương con; vua còn
khuyên các quan nên xử án cần khoan dung và giảm nhẹ hình phạt. Lại có những ông vua
chỉ cách chức và đày đi xa chứ không tử hình kẻ đã dùng pháp thuâ ̣t để hại mình như Lý
Nhân Tông đối với Lê Văn Thịnh. Có những ông vua dễ dàng “từ bỏ ngai vàng như trút
([ix])
chiếc giày rách ” như Trần Thái Tông lúc còn trẻ; và khi về già, nhà vua lại nhường
ngôi cho con, làm thượng hoàng, sai đốt tráp đựng thư hàng giă ̣c Nguyên Mông của mô ̣t
số quý tô ̣c và quan lại chứ không chịu đọc chỉ vì để tránh hỏi tô ̣i họ. Vua còn tha tô ̣i chết
cho Hoàng Cự Đà vì ông này trước đây không được vua cho ăn xoài nên đã bỏ vua giữa
lúc quân giă ̣c đang vây hãm, nhà vua đang tránh loạn. Còn ông vua Bồ tát Trần Nhân
Tông thì nhường ngôi cho con rồi chống gâ ̣y đi hoá đạo, thuyết pháp trong nhân dân,
truyền bá giáo lý từ bi của Đức Phâ ̣t, khuyên nhân dân xoá bỏ những tâ ̣p tục hủ lâ ̣u, mê tín
dị đoan…
Thời đại ấy, cũng có những người phụ nữ với những viê ̣c làm đẹp, biết đă ̣t quyền lợi của
Tổ quốc lên trên quyền lợi của gia đình như Thái hâ ̣u Dương Vân Nga triều Đinh. Trước
vâ ̣n mê ̣nh của đất nước có nguy cơ bị mất bởi giă ̣c Tống xâm lược, bà đã dũng cảm đem
chiếc hoàng bào và ngai vàng của con – tức giao phó vâ ̣n mê ̣nh của Tổ quốc – cho vị
tướng anh dũng tài ba và cũng là người bà đem lòng yêu dấu là thâ ̣p đạo tướng quân Lê
Hoàn. Nhờ thế mà Lê Hoàn lãnh đạo quân sĩ chiến thắng quân Tống xâm lược (981) lâ ̣p
nên triều đại mới: nhà Lê. Có những bà hoàng thay chồng cầm quyền nhiếp chính như
nguyên phi Ỷ Lan lúc Lý Thánh Tông thống lĩnh ba quân đi chinh phạt Chiêm Thành. Bà
còn thương dân, chăm lo đời sống nhân dân lúc thiên tai bão lụt, và dạy dân nuôi tằm dê ̣t
vải, được nhân dân cảm phục tôn vinh là Quan Âm nữ.
Thời đại ấy có những vị tướng anh hùng không màng công danh phú quý, sẵn sàng
nhường ngôi tể tướng triều đình cho người khác mà người đó lại là đối thủ bị mình đánh
bại để cầm quân trấn giữ biên thuỳ như Lý Thường Kiệt. Có những ông tướng vì an nguy
của xã tắc, sẵn sàng xoá bỏ những hiềm khích mâu thuẫn của gia tô ̣c; ở ngôi cao chức
trọng được ân sủng đă ̣c biê ̣t nhưng không lợi dụng chức quyền và vẫn giữ trọn đạo làm tôi
như Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn. Cũng có những vị tướng, những ông quan dũng
cảm, thà chết chứ không đầu hàng, chịu khuất phục kẻ thù như Trần Bình Trọng, Nguyễn
Đại Phạp. Và cũng có những nhà sư, những người con Phâ ̣t lại khuyên người đời không
nên dẫm theo vết của Như Lai đã đi như Quảng Nghiêm thiền sư.
Có thể nói chính tinh thần của thời đại đã sản sinh ra những nhân cách đẹp đẽ như trên.
Những con người này đã góp phần tạo nên cái hào khí của thời đại. Có được những con
người như thế là nhờ lòng yêu nước, nhờ bản lĩnh cùng ý thức đô ̣c lâ ̣p tự cường của dân
tô ̣c. Điều đó đúng nhưng chưa đủ. Mô ̣t nhân tố quan trọng khác để làm nên diê ̣n mạo, làm
nên cái “chất Đại Viê ̣t” của thời đại còn là nhờ ảnh hưởng giáo lý từ bi thấm đẫm tinh thần
nhân văn của nhà Phâ ̣t. Thời đại ấy từ thứ dân cho đến vua chúa đều sùng mô ̣ đạo Phâ ̣t.
Chính giáo lý nhân từ của Đức Phâ ̣t Thích Ca đã cảm hoá và ảnh hưởng tốt đẹp đến phong
hoá, xã hô ̣i lẫn chính trị thời Lý - Trần, nên học giả Hoàng Xuân Hãn đã gọi đó là “ đời
thuần từ nhất trong lịch sử nước ta ([x])”.
Tháng 10 năm 1997.
(Nguồn: Tạp chí Nghiên cứu Phật học –
Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam, số 3 – 2000)

Mấy Nét Đặc Trưng Về Thời Đại Lý

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mấy Nét Đặc Trưng Về Thời Đại Lý

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Mấy nét đă ̣c trưng về thời đại Lý – Trần

tranh nhân dân.

lĩnh vực văn hoá.

trai của mình.

rô ̣ng mở và dân chủ.

thuần từ nhất trong lịch sử nước ta ([x])”.

Tháng 10 năm 1997.

(Nguồn: Tạp chí Nghiên cứu Phật học –

Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam, số 3 – 2000)

You might also like