Quang häc sãng

ChƯ¬ng 1
Giao thoa ¸nh s¸ng
 Bài 1: Những khái niệm cơ bản
Định lý Malus
1. Quang lộ:
A d B
Thời gian ánh sáng đi từ A v
đến B là: d
t=
v
Định nghĩa: Quang lộ L giữa hai điểm A, B (AB=d)
là đoạn đường ánh sáng truyền được trong chân
không trong khoảng thời gian t, trong đó t là khoảng
thời gian mà ánh sáng đi được đoạn AB trong môi
trường.
L = c.t
 Bài 1: Những khái niệm cơ bản
Định lý Malus
1. Quang lộ:
n: chiết suất tuyệt đối của môi trường là chiết suất tỉ
đối của môi trường đó đối với chân không (cho biết
tính trong suốt quang của MT)

c d
n = → L = c.t = c. = n.d
v v
 Bài 1: Những khái niệm cơ bản
Định lý Malus
1. Quang lộ:
NÕu ¸nh s¸ng ®i qua nhiÒu m«i trưêng:
L=n1d1+n2d2+...+nndn
n3d3
n1d1
L = ∑ ni di n2d2
i

TH: MT có chiết suất thay đổi liên tục

B
L = ∫ nds
A
 Bài 1: Những khái niệm cơ bản
Định lý Malus
2. Định lý Malus:
a. Mặt trực giao: Là mặt vuông góc với các tia của
một chùm sáng
 Bài 1: Những khái niệm cơ bản
Định lý Malus
2. Định lý Malus:
b. Định lý Malus: Quang lộ của các tia sáng giữa hai
mặt trực giao của một chùm sáng thì bằng nhau.
B1
Chứng minh: B2
A1 i
Xét quang lộ của 2 tia sáng giữa 2 1
i1 n1 I2
I1 i
mặt trực giao A1 B1 và A3 B3 A2 i 2n2
2 B3
A3
L1 = n1 A1 I1 + n2 I1 A3 = n1 A1 I1 + n2 ( I1 A2 + A2 A3 )
L2 = n1 B1 I 2 + n2 I 2 B3 = n1 ( B1 B2 + B2 I 2 ) + n2 I 2 B3
 Bài 1: Những khái niệm cơ bản
Định lý Malus
2. Định lý Malus:
Chứng minh:
L1 = n1 A1 I1 + n2 I1 A3 = n1 A1 I1 + n2 ( I1 A2 + A2 A3 )
L2 = n1 B1 I 2 + n2 I 2 B3 = n1 ( B1 B2 + B2 I 2 ) + n2 I 2 B3 B1
B2
→ L1 − L2 = n1 B2 I 2 − n2 I1 A2 (1) A1
i1 n1
i1
I1 I2
Định luật khúc xạ as: A2 i n2
i2
n1 B2 I 2 n 2 I1 A2 2 B3
n1sini1 = n2sini2 → = (2) A3
I1 I 2 I1 I 2
Từ (1) và (2) suy ra: L1 − L2 = 0 hay L1 = L2
 Bài 1: Những khái niệm cơ bản
Định lý Malus
3. Hàm sóng của ánh sáng:
Ánh sáng là một loại sóng điện từ: Điện từ trường biến
thiên truyền đi trong không gian.

E v →

H
Chỉ có thành phần điện trường E tác dụng vào mắt
mới gây cảm giác sáng.
→ Dao động của E được gọi là dao động sáng.
 Bài 1: Những khái niệm cơ bản
Định lý Malus
3. Hàm sóng của ánh sáng:
Tại O: pt dao động sáng là r
O
x0= a.cosωt M
Tại M: cách O đoạn r
r 2π n
xM = a cos(ω (t − )) = a cos(ωt − r)
v T c
2π L
xM = a cos(ωt - )
λ
Trong đó: L=nr quang lộ từ O →M
λ = cT bước sóng as trong chân không
 Bài 1: Những khái niệm cơ bản
Định lý Malus
4. Cường độ sáng:
Đặc trưng cho độ sáng tại một điểm
→ Định nghĩa: Cường độ sáng tại một điểm là một
đại lượng có trị số bằng năng lượng truyền qua một
đơn vị diện tích đặt vuông góc với phương truyền
sáng trong một đơn vị thời gian:
Cườngđộ sáng tại một điểm tỉ lệ với bình phương
biên độ dao động: I = ka2 (k là hệ số tỷ lệ)
Quy ước: k = 1 có: I = a2
 Bài 2: Giao thoa ánh sáng
1. Hiện tượng giao thoa ánh sáng:
Hiện tượng giao thoa ánh sáng là hiện tượng chồng
chất của hai (hay nhiều) sóng ánh sáng. Kết quả là
trong trường giao thoa sẽ xuất hiện những miền sáng,
những miền tối.
Điều kiện: Các sóng ánh sáng phải là các sóng ánh
sáng kết hợp (hai sóng kết hợp là hai sóng có độ lệch
pha không đổi)
 Bài 2: Giao thoa ánh sáng
2. Giao thoa ánh sáng gây bởi hai nguồn kết hợp
(khe Young)
r1
M
O1
r
y
2
O
l
D
O2

Tại M trên màn:

2π L1
x1 = a cos(ωt - )
λ
→ xM = x1 + x2
2π L2
x2 = a cos(ωt - ) Δ߮ =
ଶగ
(‫ܮ‬ଵ − ‫ܮ‬ଶ )
λ ఒ
 Bài 2: Giao thoa ánh sáng
2. Giao thoa ánh sáng gây bởi hai nguồn kết hợp
(khe Young)
r1
M
O1
r
y
2
O
l
D
O2

π ( L1 − L2 ) π ( L1 + L2 )
→ xM = 2a cos cos(ωt − )
λ λ
Biên độ dao động lại M:
π ( L1 − L2 )
aM = 2a cos
λ
 Bài 2: Giao thoa ánh sáng
2. Giao thoa ánh sáng gây bởi hai nguồn kết hợp
(khe Young)
r1
M
O1
r
y
2
O
l
D
O2

π ( L1 − L2 )
aM = 2a cos
λ
- Cực đại: aM = 2a → L1 − L2 = k λ → Vân sáng
λ
- Cực tiểu: aM = 0 → L1 − L2 = (2k + 1) → Vân tối
2
 Bài 2: Giao thoa ánh sáng
2. Giao thoa ánh sáng gây bởi hai nguồn kết hợp
(khe Young)
r1
M
O1
r
y
l α 2
O
D
O2 H
Vị trí vân sáng
y λD
L1 − L2 = k λ = r1 − r2 ≈ O2 H = l tan α = l → ys = k
D l
Vị trí vân tối
λ λD
L1 − L2 = (2k + 1) = r1 − r2 → yt = (2k + 1)
2 2l
Khoảng vân:
i = yk +1 − yk = λ D / l
 Bài 2: Giao thoa ánh sáng
2. Giao thoa ánh sáng gây bởi hai nguồn kết hợp
(khe Young)
Trường hợp: giao thoa ánh sáng trắng
- Mỗi ánh sáng đơn sắc sẽ cho một hệ thống vân có
màu (là màu của ánh sáng đơn sắc đó)
- Tại y=0 các ánh sáng đơn sắc đều cho cực đại nên
tại đây sẽ là một vân sáng trắng.
- Vì khoảng vân i phụ thuộc vào bước sóng nên 2 bên
vân sáng trắng trung tâm sẽ có các vân sáng đơn sắc
khác nhau.
 Bµi 3. HiÖn tưîng giao thoa do ph¶n x¹
Chó ý: Khi tia s¸ng ph¶n
x¹ trªn m«i trưêng cã chiÕt O M
suÊt lín h¬n m«i trưêng tíi,
pha dao ®éng cña tia s¸ng
sÏ thay ®æi mét lưîng ߨ vµ
I
quang lé cña tia ph¶n x¹ sÏ L1=OI+IM+ λ/2
dµi thªm λ/2 L2=OM
Khi ®ã: ®é lÖch pha cña 2 dao ®éng s¸ng t¹i M lµ
2ߨ
Δ߮ = (‫ܮ‬ଵ − ‫ܮ‬ଶ ) + ߨ
ߣ
-V©n s¸ng: Δ߮=2k ߨ -> L1-L2=(2k+1)λ/2
-V©n tèi: Δ߮=(2k+1) ߨ -> L1-L2=kλ
 Bµi 4. Giao thoa g©y bëi c¸c b¶n máng
1. B¶n máng cã bÒ dày thay ®æi -V©n cïng ®é dµy

O L1=OB+n(BC+CM)
L2=(OM+λ/2)
i1
HiÖu quang lé:
i1 R
M 2 2
∆L = 2d ( n − sin i1 ) −
λ
B d n 2
i2 C V©n s¸ng: L1-L2 =kλ
V©n tèi: L1-L2 =(2k+1)λ/2
Gãc nh×n x¸c ®Þnh => i1 x¸c ®Þnh
=>Mçi v©n øng víi mét ®é dÇy d x¸c ®Þnh
=> V©n cïng ®é dµy
 2.Nªm kh«ng khÝ
o
L1=OI+nIM+2MK+λ/2
I
L2=OI+nIM
M
HiÖu quang lé L1-L2 =2d+ λ/2 d K

V©n s¸ng: L1-L2 =2d+ λ/2=k λ

dS = (2k-1)λ/4
V©n tèi: L1-L2 =2d+λ/2=(2k+1) λ/2
dT =k.λ/2

øng dông: KiÓm tra ®é ph¼ng cña

kÝnh sai sè 0,03-0,003 µm
 3.V©n trßn Niut¬n
V©n tèi : dt =k. λ/2
R
V©n s¸ng : ds =(2k-1). λ/4
B¸n kÝnh v©n tèi thø k: rk
2 2
dk
rk = R − ( R − d k )
Do dK rÊt nhá nªn:
rk ≈ 2 Rd k = Rλ k
NhËn xÐt:
- B¸n kÝnh c¸c v©n tèi tØ lÖ víi c¨n
bËc 2 cña c¸c sè nguyªn liªn tiÕp
- Do tÝnh chÊt ®èi xøng nªn c¸c v©n lµ
nh÷ng v©n trßn: v©n trßn Newton
Bµi 5: Giao thoa kÕ Maikenx¬n Micheson
L1=OA+3nd+2AM2+ λ/2 M1 G1
L2=OA+3nd+2AM1+ λ/2
P’
HiÖu quang lé: M’2 M2
O A
L1-L2=2AM2-2AM1
P L
G2
Như vËy: dÞch 1 λ/2 th× hÖ v©n dÞch 1 i
L mi
Suy ra: L=mλ/2 øng dông: ®o chiÒu dµi b»ng
bưíc sãng ¸nh s¸ng