Professional Documents
Culture Documents
Cuaderno Estudio Ajurumiyya-Matn
Cuaderno Estudio Ajurumiyya-Matn
ﺍﻟﻄﺒﻌﺔ ﺍﻷﻭﱃ
١٤٢٩ﻫـ – ٢٠٠٧ﻡ
٤١٥ : ﺭﻗﻢ ﺍﻟﺘﺼﻨﻴﻒ
:ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﷲ ﺑﻦ ﺁﺟﺮﻭﻡ ﺍﻟﺼﻨﻬﺎﺟﻲ . ﺍﳌﺆﻟﻒ
:ﺍﳌﻘﺪﻣﺔ ﺍﻵﺟﺮﻭﻣﻴﺔ ﰲ ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ . ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻟﻜﺘﺎﺏ
ﺍﳌﻮﺿﻮﻉ ﺍﻟﺮﺋﻴﺴﻲ :ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ – ﺍﻟﻨﺤﻮ .
ﺑﻴﺎﻧﺎﺕ ﺍﻟﻨﺎﺷﺮ :ﺍﻟﺸﺎﺭﻗﺔ -ﺍﳌﻨﺘﺪﻯ ﺍﻹﺳﻼﻣﻲ
WWW.MUNTADA.ORG.AE
ﺍﻟﻤﻘﺪﻣﺔ ﺍﻵﺟﺮﻭﻣﻴﺔ
ﻓﻲ
ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ
ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺍﻟﻨﺤﻮﻱ
ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﷲ ﺍﺑﻦ ﺁﺟﺮﻭﻡ ﺍﻟﺼﻨﻬﺎﺟﻲ
)٧٢٣ – ٦٧٢ﻫـ(
ﻣﱳ ﺍﳌﻘﺪﻣﺔ ﺍﻵﺟﺮﻭﻣﻴﺔ
ﺍﺳــﻢ ﺍﻟﺸﻴــﺦ...........................................:
ﻣﻮﻋﺪ ﺍﻟﺪﺭﺱ.......................................... :
ﺑﺪﺍﻳــﺔ ﺍﻟﺪﺭﺱ.......................................... :
ﺎﻳـﺔ ﺍﻟــﺪﺭﺱ.......................................... :
ﺯﻣـﻦ ﺍﻟــﺪﺭﺱ.......................................... :
ﻣﻜـﺎﻥ ﺍﻟـﺪﺭﺱ.......................................... :
ﺑﻴﺎﻧﺎﺕ ﺧﺎﺻﺔ
ﺍﻻﺳﻢ
ﺭﻗﻢ ﺍﳍﺎﺗﻒ
ﺍﳉﻮﺍﻝ
ﺍﳌﺮﺣﻠﺔ ﺍﻟﺪﺭﺍﺳﻴﺔ
ﺍﻟﻌﻨﻮﺍﻥ
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٧
ﲎ.
ﻑ ﺟﺎ َﺀ ِﻟ ﻤ ﻌ
ﻼﹶﺛ ﹲﺔ :ﺍﺳ ﻢ ،ﻭِﻓ ﻌﻞﹲ ،ﻭ ﺣ ﺮ
ﻭﹶﺃ ﹾﻗﺴﺎ ﻣ ﻪ ﹶﺛ ﹶ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٩
ﻼ ِﻡ.
ﻒ ﻭﺍﻟ ﱠ
ﺾ ،ﻭﺍﻟﺘﻨ ِﻮﻳﻦِ ،ﻭ ﺩﺧﻮ ِﻝ ﹶﺍ َﻷِﻟ ِ
ﺨ ﹾﻔ ِ
ﻑِ :ﺑﺎﹾﻟ
ﻓﹶﺎ ِﻻ ﺳ ﻢ ﻳ ﻌ ﺮ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
١٠ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺾ؛ ﻭ ِﻫ ﻲِ :ﻣﻦ ،ﻭﺇِﻟﹶـﻰ ،ﻭﻋـﻦ ،ﻭ ﻋﻠﹶـﻰ ،ﻭﻓِـﻲ ،ﻭ ﺭﺏ،
ﺨ ﹾﻔ ِ
ﻑ ﺍﹾﻟ
ﻭ ﺣﺮﻭ ِ
ﻼ ﻡ.
ﻭﺍﹾﻟﺒﺎﺀُ ،ﻭﺍﹾﻟﻜﹶﺎﻑ ،ﻭﺍﻟ ﱠ
ﺴ ِﻢ؛ ﻭ ِﻫ ﻲ :ﺍﹾﻟﻮﺍﻭ ،ﻭﺍﹾﻟﺒﺎﺀُ ،ﻭﺍﻟﺘﺎ ُﺀ.
ﻑ ﺍﹾﻟ ﹶﻘ
ﻭ ﺣﺮﻭ ِ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ١١
ﺼﹸﻠ ﺢ ﻣ ﻌ ﻪ ﺩﻟِﻴ ﹸﻞ ﺍ ِﻻ ﺳ ِﻢ ﻭ ﹶﻻ ﺩﻟِﻴ ﹸﻞ ﹶﺍﹾﻟ ِﻔ ﻌ ِﻞ.
ﻑ :ﻣﺎ ﹶﻻ ﻳ
ﺤ ﺮ
ﻭﺍﹾﻟ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ١٣
ﺏ
ﺏ ﺍ ِﻹ ﻋﺮﺍ ِ
ﺑﺎ
ﻑ ﺍﹾﻟ ﻌﻮﺍ ِﻣ ِﻞ ﺍﻟﺪﺍ ِﺧﹶﻠ ِﺔ ﻋﹶﻠﻴﻬﺎ ﹶﻟﻔﹾﻈﹰﺎ
ﻼ ِ
ﺏ ﻫ ﻮ :ﺗ ﻐِﻴ ﲑ ﹶﺃﻭﺍ ِﺧ ِﺮ ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻜِﻠ ِﻢ ِﻻ ﺧِﺘ ﹶ ﺍ ِﻹ ﻋﺮﺍ
ﹶﺃ ﻭ ﺗ ﹾﻘﺪِﻳﺮﹰﺍ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
١٤ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺏ
ﺕ ﺍ ِﻹ ﻋﺮﺍ ِ
ﻼﻣﺎ ِ
ﺏ ﻣ ﻌ ِﺮ ﹶﻓ ِﺔ ﻋ ﹶ
ﺑﺎ
ﻀ ﻤ ﹸﺔ ،ﻭﺍﹾﻟ ﻮﺍ ﻭ ،ﻭﺍ َﻷِﻟﻒ ،ﻭﺍﻟﻨﻮ ﹸﻥ.
ﺕ :ﺍﻟ
ﻼﻣﺎ ٍ
ﻟِﻠﺮ ﹾﻓ ِﻊ ﹶﺃ ﺭﺑ ﻊ ﻋ ﹶ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ١٧
ﻼﻣـ ﹰﺔ ﻟِﻠ ﺮﻓﹾـ ِﻊ ﻓِـﻲ ﻣ ﻮﺿِـ ﻌﻴ ِﻦ :ﻓِـﻲ ﺟﻤـ ِﻊ ﺍﹾﻟﻤـ ﹶﺬ ﱠﻛ ِﺮ
ﻭﹶﺃﻣﺎ ﺍﻟﹾـﻮﺍ ﻭ :ﹶﻓﺘﻜﹸـﻮ ﹸﻥ ﻋ ﹶ
ﺴﺔِ ،ﻭﻫِـ ﻲ :ﹶﺃﺑـﻮﻙ ،ﻭﹶﺃﺧـﻮﻙ ،ﻭ ﺣﻤـﻮﻙ،
ﺨﻤـ
ﺍﹶﻟﺴﺎِﻟﻢِ ،ﻭﻓِﻲ ﺍ َﻷﺳـﻤﺎ ِﺀ ﹶﺍﹾﻟ
ﻭﻓﹸﻮﻙ ،ﻭﺫﹸﻭ ﻣﺎ ٍﻝ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ١٩
ﺻ ﹰﺔ.
ﻼ ﻣ ﹰﺔ ﻟِﻠ ﺮ ﹾﻓ ِﻊ ﻓِﻲ ﺗﹾﺜِﻨﻴ ِﺔ ﹶﺍ َﻷ ﺳﻤﺎ ِﺀ ﺧﺎ
ﻒ :ﹶﻓﺘﻜﹸﻮ ﹸﻥ ﻋ ﹶ
ﻭﹶﺃﻣﺎ ﺍ َﻷِﻟ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٢٠ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺼ ﹶﻞ ﺑِـ ِﻪ
ﻼ ﻣ ﹰﺔ ﻟِﻠ ﺮﻓﹾـ ِﻊ ﻓِـﻲ ﹶﺍﹾﻟ ِﻔﻌـ ِﻞ ﹶﺍﹾﻟﻤـﻀﺎ ِﺭﻉِِ ،ﺇﺫﹶﺍ ﺍﺗـ
ﻭﹶﺃﻣﺎ ﺍﻟﻨﻮ ﹸﻥ :ﹶﻓﺘﻜﹸﻮ ﹸﻥ ﻋ ﹶ
ﺿ ِﻤ ﲑ ﺍﹾﻟ ﻤ ﺆﻧﹶﺜ ِﺔ ﹶﺍﹾﻟ ﻤﺨﺎ ﹶﻃﺒ ِﺔ.
ﺿ ِﻤ ﲑ ﺟ ﻤﻊٍ ،ﹶﺃ ﻭ
ﺿ ِﻤ ﲑ ﺗﹾﺜِﻨﻴﺔٍ ،ﹶﺃ ﻭ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٢١
ﺤـ ﻮ:
ﺴﺔِ ،ﻧ
ﺨﻤـ
ﺐ ﻓِـﻲ ﺍ َﻷ ﺳـﻤﺎ ِﺀ ﺍﹾﻟ
ﺼ ِ
ﻼﻣـ ﹰﺔ ﻟِﻠﻨـ
ﻒ :ﹶﻓﺘ ﹸﻜــﻮ ﹸﻥ ﻋ ﹶ
ﻭﹶﺃﻣـﺎ ﺍ َﻷﻟِـ
ﻚ.
ﺖ ﹶﺃﺑﺎ ﻙ ﻭﹶﺃﺧﺎ ﻙ" ﻭﻣﺎ ﹶﺃ ﺷﺒ ﻪ ﹶﺫِﻟ
" ﺭﹶﺃﻳ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٢٤ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺚ ﺍﻟﺴﺎِﻟ ِﻢ.
ﺐ ﻓِﻲ ﺟ ﻤ ِﻊ ﺍﹾﻟ ﻤ ﺆﻧ ِ
ﺼ ِ
ﻼ ﻣ ﹰﺔ ﻟِﻠﻨ
ﺴ ﺮ ﹸﺓ :ﹶﻓﺘﻜﹸﻮ ﹸﻥ ﻋ ﹶ
ﻭﹶﺃﻣﺎ ﺍﹾﻟ ﹶﻜ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٢٥
ﺠ ﻤ ِﻊ.
ﺐ ﻓِﻲ ﺍﻟﺘﹾﺜِﻨﻴ ِﺔ ﻭﺍﹾﻟ
ﺼ ِ
ﻼ ﻣ ﹰﺔ ﻟِﻠﻨ
ﻭﹶﺃﻣﺎ ﺍﹾﻟﻴﺎ ُﺀ :ﹶﻓﺘﻜﹸﻮ ﹸﻥ ﻋ ﹶ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٢٦ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺴ ِﺔ ﺍﹾﻟﺘِـﻲ
ﺨﻤـ
ﺐ ﻓِـﻲ ﺍ َﻷ ﹾﻓﻌـﺎ ِﻝ ﺍﹾﻟ
ﺼ ِ
ﻼ ﻣ ﹰﺔ ﻟِﻠﻨـ
ﻑ ﺍﻟﻨﻮ ِﻥ :ﹶﻓﻴﻜﹸﻮ ﹸﻥ ﻋ ﹶ
ﻭﹶﺃﻣﺎ ﺣ ﹾﺬ
ﺕ ﺍﻟﻨﻮ ِﻥ.
ﺭ ﹾﻓ ﻌﻬﺎ ِﺑﹶﺜﺒﺎ ِ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٢٧
ﺤ ﹸﺔ.
ﺴ ﺮﺓﹸ ،ﻭﺍﹾﻟﻴﺎﺀُ ،ﻭﺍﹾﻟ ﹶﻔﺘ
ﺕ :ﺍﹾﻟ ﹶﻜ
ﻼﻣﺎ ٍ
ﺙ ﻋ ﹶ
ﻼ ﹸ
ﺾ ﹶﺛ ﹶ
ﺨ ﹾﻔ ِ
ﻭِﻟ ﹾﻠ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٢٨ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﻑ.
ﺼ ِﺮ
ﺾ ﻓِﻲ ﺍ ِﻻ ﺳ ِﻢ ﺍﱠﻟﺬِﻱ ﹶﻻ ﻳﻨ
ﺨ ﹾﻔ ِ
ﻼ ﻣ ﹰﺔ ِﻟ ﹾﻠ
ﺤ ﹸﺔ :ﹶﻓﺘﻜﹸﻮ ﹸﻥ ﻋ ﹶ
ﻭﹶﺃﻣﺎ ﺍﹾﻟ ﹶﻔﺘ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٣١
ﻑ.
ﺤ ﹾﺬ
ﺴﻜﹸﻮﻥﹸ ،ﻭﺍﹾﻟ
ﻼ ﻣﺘﺎ ِﻥ :ﺍﻟ
ﺠ ﺰ ِﻡ ﻋ ﹶ
ﻭِﻟ ﹾﻠ
ﺼﺤِﻴ ِﺢ
ﻉ ﺍﻟـ
ﻼﻣـ ﹰﺔ ِﻟ ﹾﻠﺠـ ﺰ ِﻡ ﻓِـﻲ ﺍﹾﻟ ِﻔﻌـ ِﻞ ﺍﹾﻟﻤـﻀﺎ ِﺭ ِ
ﺴﻜﹸﻮ ﹸﻥ :ﹶﻓﻴﻜﹸـﻮ ﹸﻥ ﻋ ﹶ
ﹶﻓﹶﺄﻣﺎ ﺍﻟ
ﺍﻵ ِﺧ ِﺮ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٣٢ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺼ ﹲﻞ
ﹶﻓ
ﻑ.
ﺤﺮﻭ ِ
ﺏ ﺑِﺎﹾﻟ
ﺴ ﻢ ﻳ ﻌ ﺮ
ﺤ ﺮﻛﹶﺎﺕِ ،ﻭِﻗ
ﺏ ﺑِﺎﹾﻟ
ﺴ ﻢ ﻳ ﻌ ﺮ
ﺴﻤﺎ ِﻥِ :ﻗ
ﺕ ِﻗ
ﹶﺍﹾﻟ ﻤ ﻌ ﺮﺑﺎ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٣٤ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﻉ :ﹶﺍ ِﻻ ﺳ ـ ﻢ ﹶﺍﹾﻟ ﻤ ﹾﻔ ـ ﺮﺩ ،ﻭ ﺟ ﻤ ـ ﻊ
ﺕ ﹶﺃ ﺭﺑ ﻌ ـ ﹸﺔ ﹶﺃﻧ ـﻮﺍ ٍ
ﺤ ﺮ ﹶﻛــﺎ ِ
ﺏ ﺑِﺎﹾﻟ
ﹶﻓﹶﺎﻟﱠ ـﺬِﻱ ﻳ ﻌ ـ ﺮ
ﺼ ﹾﻞ
ﻉ ﹶﺍﻟﱠـﺬِﻱ ﻟﹶـ ﻢ ﻳﺘـ ِ
ﺚ ﺍﹶﻟﺴﺎِﻟﻢِ ،ﻭﺍﹾﻟ ِﻔ ﻌ ﹸﻞ ﺍﹶﹾﻟﻤـﻀﺎ ِﺭ
ﺴﲑِ ،ﻭ ﺟ ﻤ ﻊ ﹶﺍﹾﻟ ﻤ ﺆﻧ ِ
ﺍﹶﻟﺘ ﹾﻜ ِ
ﺑِﺂ ِﺧ ِﺮ ِﻩ ﺷ ﻲ ٌﺀ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٣٥
ﺴ ﺮ ِﺓ،
ﺐ ِﺑﺎﹾﻟﻜﹶـ
ﺼ
ﺴ ﹾﺎِﻟ ِﻢ ﻳﻨ
ﺚ ﺍﻟ
ﻼﹶﺛ ﹸﺔ ﹶﺃ ﺷﻴﺎ َﺀ :ﺟ ﻤ ﻊ ﺍﹾﻟ ﻤ ﺆﻧ ِ
ﻚ ﹶﺛ ﹶ
ﺝ ﻋ ﻦ ﹶﺫِﻟ
ﻭ ﺧ ﺮ
ﻉ ﺍﹾﻟ ﻤ ﻌﺘـ ﱡﻞ
ﻀﺎ ِﺭ
ﺤ ِﺔ ،ﻭﺍﹾﻟ ِﻔﻌـ ﹸﻞ ﺍﹾﻟﻤـ
ﺾ ِﺑﺎﹾﻟ ﹶﻔﺘ
ﺨ ﹶﻔ
ﻑ ﻳ
ﺼ ِﺮ
ﻭﺍ ِﻻ ﺳ ﻢ ﺍﱠﻟ ِﺬﻱ ﹶﻻ ﻳﻨ
ﻑ ﺁ ِﺧ ِﺮ ِﻩ.
ﺤ ﹾﺬ ِ
ﺠ ﺰ ﻡ ِﺑ
ﺍﻵ ِﺧ ِﺮ ﻳ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٣٧
ﻉ :ﺍﻟﺘﹾﺜِﻨﻴ ـ ﹸﺔ ،ﻭ ﺟ ﻤ ـ ﻊ ﺍﹾﻟ ﻤ ـ ﹶﺬ ﱠﻛ ِﺮ
ﻑ ﹶﺃ ﺭﺑ ﻌ ـ ﹸﺔ ﹶﺃﻧ ـ ﻮﺍ ٍ
ﺤ ﺮ ﻭ ِ
ﺏ ِﺑ ـﺎﹾﻟ
ﻭﺍﻟﱠ ـ ِﺬﻱ ﻳ ﻌ ـ ﺮ
ﻼ ِﻥ،
ﺴ ﹸﺔ؛ ﻭ ِﻫ ـ ﻲ :ﻳ ﹾﻔ ﻌ ـ ﹶ
ﺨ ﻤ ـ
ﺴ ﹸﺔ ،ﻭﺍ َﻷ ﹾﻓ ﻌ ـﺎ ﹸﻝ ﺍﹾﻟ
ﺨ ﻤ ـ
ﺴﺎِﻟ ِﻢ ،ﻭﺍ َﻷ ﺳ ـ ﻤﺎ ُﺀ ﺍﹾﻟ
ﺍﻟ ـ
ﻼ ِﻥ ،ﻭﻳ ﹾﻔ ﻌﹸﻠﻮ ﹶﻥ ،ﻭﺗ ﹾﻔ ﻌﹸﻠﻮ ﹶﻥ ،ﻭﺗ ﹾﻔﻌِﻠﻴ ﻦ.
ﻭﺗ ﹾﻔ ﻌ ﹶ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٣٨ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺾ ِﺑﺎﹾﻟﻴ ﹾﺎ ِﺀ.
ﺨ ﹶﻔ
ﺐ ﻭﺗ
ﻒ ،ﻭﺗﻨﺼ
ﹶﻓﹶﺄ ﻣﺎ ﺍﻟﺘﹾﺜِﻨﻴ ﹸﺔ :ﹶﻓﺘ ﺮﹶﻓ ﻊ ِﺑﺎ َﻷِﻟ ِ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٣٩
ﺾ ِﺑﺎﹾﻟﻴ ﹾﺎ ِﺀ.
ﺨ ﹶﻔ
ﺐ ﻭﻳ
ﺼ
ﺴﺎِﻟ ِﻢ :ﹶﻓﻴ ﺮﹶﻓ ﻊ ِﺑﺎﹾﻟ ﻮﺍ ِﻭ ،ﻭﻳﻨ
ﻭﹶﺃ ﻣﺎ ﺟ ﻤ ﻊ ﺍﹾﻟ ﻤ ﹶﺬ ﱠﻛ ِﺮ ﺍﻟ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٤٠ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺾ
ﺨﻔﹶـ
ﻒ ،ﻭﺗ
ﺐ ﺑِـﺎ َﻷِﻟ ِ
ﺼ
ﺴ ﹸﺔ :ﹶﻓﺘ ﺮﻓﹶـ ﻊ ﺑِـﺎﹾﻟ ﻮﺍ ِﻭ ،ﻭﺗﻨـ
ﺨﻤـ
ﻭﹶﺃ ﻣﺎ ﺍ َﻷﺳـ ﻤﺎ ُﺀ ﺍﹾﻟ
ِﺑﺎﹾﻟﻴﺎ ِﺀ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٤١
ﺤ ﹾﺬِﻓ ﻬﺎ.
ﺠ ﺰ ﻡ ِﺑ
ﺐ ﻭﺗ
ﺼ
ﺴ ﹸﺔ :ﹶﻓﺘ ﺮﹶﻓ ﻊ ِﺑﺎﹾﻟﻨﻮ ِﻥ ،ﻭﺗﻨ
ﺨ ﻤ
ﻭﹶﺃ ﻣﺎ ﺍ َﻷ ﹾﻓ ﻌﺎ ﹸﻝ ﺍﹾﻟ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٤٢ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺏ ﺍ َﻷ ﹾﻓﻌﺎ ِﻝ
ﺑﺎ
ﻀ ِﺮﺏ،
ﺽ ،ﻭﻣـﻀﺎ ِﺭﻉ ،ﻭﹶﺃﻣـﺮ ،ﻧﺤـ ﻮ :ﺿـ ﺮﺏ ،ﻭﻳـ
ﻼﹶﺛ ﹲﺔ :ﻣـ ﹾﺎ ٍ
ﺍ َﻷ ﹾﻓﻌﺎ ﹸﻝ ﹶﺛ ﹶ
ﺏ.
ﺿ ِﺮ
ﻭﺍ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٤٣
ﻚ:
ﺠ ﻤ ﻌﻬـﺎ ﹶﻗ ﻮﻟﹸـ
ﻉ :ﻣﺎ ﻛﹶﺎ ﹶﻥ ﻓِﻲ ﹶﺃ ﻭِﻟ ِﻪ ِﺇ ﺣﺪﻯ ﺍﻟ ﺰﻭﺍِﺋ ِﺪ ﹶﺍ َﻷ ﺭﺑـ ِﻊ ،ﻳ
ﻀﺎ ِﺭ
ﻭﺍﹾﻟ ﻤ
ﺐ ﹶﺃ ﻭ ﺟﺎ ِﺯ ﻡ.
ﺻ
ﻉ ﹶﺃﺑﺪﺍﹰ ،ﺣﺘﻰ ﻳ ﺪ ﺧ ﹶﻞ ﻋﹶﻠﻴ ِﻪ ﻧﺎ ِ
ﺖ" ،ﻭ ﻫ ﻮ ﻣ ﺮﻓﹸﻮ
"ﹶﺃﻧﻴ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٤٥
ﺸ ﺮ ﹲﺓ؛ ﻭ ِﻫ ﻲ :ﹶﺃﻥﹾ ،ﻭﹶﻟﻦ ،ﻭِﺇ ﹶﺫﻥﹾ ،ﻭﻛﹶـﻲ ،ﻭ ﹶﻻ ﻡ ﻛﹶـﻲ ،ﻭ ﹶﻻ ﻡ
ﺐ ﻋ
ﺻ
ﹶﻓﺎﹾﻟﻨ ﻮﺍ ِ
ﺏ ﺑِﺎﹾﻟﻔﹶﺎﺀِ ،ﻭﺍﹾﻟﻮﺍﻭِ ،ﻭﹶﺃ ﻭ.
ﺠﻮﺍ
ﺠﺤﻮﺩِ ،ﻭ ﺣﺘﻰ ،ﻭﺍﹾﻟ
ﹶﺍﹾﻟ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٤٦ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺸ ﺮ؛ ﻭ ِﻫ ﻲ :ﹶﻟﻢ ،ﻭﹶﻟﻤـﺎ ،ﻭﹶﺃﻟﹶـﻢ ،ﻭﹶﺃﹶﻟﻤـﺎ ،ﻭ ﹶﻻ ﻡ ﹶﺍ َﻷﻣـ ِﺮ
ﺠﻮﺍ ِﺯ ﻡ ﹶﺛﻤﺎِﻧﻴ ﹶﺔ ﻋ
ﻭﺍﹾﻟ
ﻭﺍﻟ ـ ﺪﻋﺎﺀِ ،ﻭ " ﹶﻻ" ِﻓــﻲ ﺍﹶﻟﻨ ﻬ ـ ِﻲ ﻭﺍﻟ ـ ﺪﻋﺎﺀِ ،ﻭِﺇﻥﹾ ،ﻭ ﻣــﺎ ،ﻭ ﻣ ـﻦ ،ﻭ ﻣ ﻬ ﻤــﺎ،
ﻱ ،ﻭ ﻣﺘﻰ ،ﻭﹶﺃﻳﺎ ﹶﻥ ،ﻭﹶﺃﻳﻦ ،ﻭﹶﺃﻧﻰ ،ﻭ ﺣﻴﹸﺜﻤـﺎ ،ﻭ ﹶﻛﻴ ﹶﻔﻤـﺎ ،ﻭ"ِﺇﺫﹶﺍ"ﻭِﺇ ﹾﺫﻣﺎ ،ﻭﹶﺃ
ﺻ ﹰﺔ.ﺸ ﻌ ِﺮ ﺧﺎ
ﻓِﻲ ﺍﹶﻟ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٤٧
ﺕ ﺍ َﻷ ﺳﻤﺎ ِﺀ
ﺏ ﻣ ﺮﻓﹸﻮﻋﺎ ِ
ﺑﺎ
ﺴ ﻢ ﻓﹶﺎ ِﻋﻠﹸـﻪ،
ﺕ ﺳ ﺒ ﻌ ﹲﺔ؛ ﻭ ِﻫ ﻲ :ﺍﹾﻟﻔﹶﺎ ِﻋﻞﹸ ،ﻭﺍﹾﻟ ﻤﻔﹾﻌﻮ ﹸﻝ ﹶﺍﻟﱠـﺬِﻱ ﻟﹶـ ﻢ ﻳـ
ﺍﹾﻟ ﻤ ﺮﻓﹸﻮﻋﺎ
ﻭﺍﹾﻟ ﻤﺒﺘ ﺪﺃﹸ ،ﻭ ﺧﺒ ﺮﻩ ،ﻭﺍ ﺳ ﻢ "ﻛﹶﺎ ﹶﻥ" ﻭﹶﺃ ﺧﻮﺍِﺗﻬﺎ ،ﻭ ﺧﺒ ﺮ "ِﺇ ﱠﻥ" ﻭﹶﺃ ﺧﻮﺍِﺗﻬﺎ،
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٤٨ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﻉ؛ ﻭﻫـ ﻮ ﹶﺃ ﺭﺑﻌـ ﹸﺔ ﹶﺃﺷـﻴﺎ َﺀ :ﺍﻟﻨﻌـﺖ ،ﻭﺍﹾﻟ ﻌﻄﹾـﻒ ،ﻭﺍﻟﺘ ﻮﻛِﻴـﺪ،
ﻭﺍﻟﺘﺎِﺑ ﻊ ِﻟ ﹾﻠ ﻤ ﺮﻓﹸﻮ ِ
ﻭﺍﹾﻟﺒ ﺪ ﹸﻝ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٤٩
ﺏ ﺍﹾﻟﻔﹶﺎ ِﻋ ِﻞ
ﺑﺎ
ﺴ ﻤﻴ ِﻦ:
ﻉ ﹶﺍﹾﻟ ﻤ ﹾﺬﻛﹸﻮ ﺭ ﹶﻗﺒﹶﻠ ﻪ ِﻓ ﻌﻠﹸـ ﻪ؛ ﻭﻫـ ﻮ ﻋﻠﹶـﻰ ﻗِـ
ﺍﹾﻟﻔﹶﺎ ِﻋ ﹸﻞ :ﻫ ﻮ ﺍﻻ ﺳ ﻢ ﹶﺍﹾﻟ ﻤ ﺮﻓﹸﻮ
ﻀ ﻤ ٍﺮ؛
ﻇﹶﺎ ِﻫﺮٍ ،ﻭ ﻣ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٥٠ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﻚ :ﻗﹶﺎ ﻡ ﺯﻳـﺪ ،ﻭﻳﻘﹸـﻮ ﻡ ﺯﻳـﺪ ،ﻭﻗﹶـﺎ ﻡ ﺍﻟ ﺰﻳـﺪﺍﻥِ ،ﻭﻳﻘﹸـﻮ ﻡ
ﺤ ﻮ ﹶﻗ ﻮِﻟ
ﻓﹶﺎﻟﻈﱠﺎ ِﻫ ﺮ؛ ﻧ
ﺍﻟﺰﻳ ـﺪﺍﻥِ ،ﻭﹶﻗــﺎ ﻡ ﺍﻟ ﺰﻳ ـﺪﻭﻥﹶ ،ﻭﻳ ﹸﻘــﻮ ﻡ ﺍﻟ ﺰﻳ ـﺪﻭﻥﹶ ،ﻭﹶﻗــﺎ ﻡ ﺍﻟ ﺮ ﺟــﺎﻝﹸ ،ﻭﻳ ﹸﻘــﻮ ﻡ
ﺍﻟ ﺮﺟﺎﻝﹸ...... ،
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٥١
ﺖ
ﺖ ﺍﹾﻟ ِﻬﻨـﺪﺍﻥِ ،ﻭﺗﻘﹸـﻮ ﻡ ﺍﹾﻟ ِﻬﻨـﺪﺍﻥِ ،ﻭﻗﹶﺎﻣـ
ﺖ ِﻫﻨﺪ ،ﻭﺗﻘﻮ ﻡ ْ ِﻫﻨﺪ ،ﻭﻗﹶﺎ ﻣ
ﻭﻗﹶﺎ ﻣ
ﺖ ﺍﹾﻟ ﻬﻨﻮﺩ ،ﻭﺗﻘﹸﻮ ﻡ ﺍﹾﻟ ﻬﻨﻮﺩ..... ،
ﺍﹾﻟ ِﻬﻨﺪﺍﺕ ،ﻭﺗﻘﹸﻮ ﻡ ﺍﹾﻟ ِﻬﻨﺪﺍﺕ ،ﻭﻗﹶﺎ ﻣ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٥٢ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺿـ ﺮﺑﺖ،
ﺿـ ﺮﺑﻨﺎ ،ﻭ
ﺿـ ﺮﺑﺖ ،ﻭ
ﻚ :
ﺤـ ﻮ ﹶﻗ ﻮِﻟـ
ﻀ ﻤ ﺮ ﺍﹾﺛﻨــﺎ ﻋـﺸﺮَ ،ﻧ
ﻭﺍﹾﻟ ﻤـ
ﻭﺿــ ﺮﺑﺖِ ،ﻭﺿــ ﺮﺑﺘﻤﺎ ،ﻭﺿــ ﺮﺑﺘﻢ ،ﻭﺿــ ﺮﺑﺘﻦ ،ﻭﺿــ ﺮﺏ ،ﻭﺿــ ﺮﺑﺖ،
ﺿ ﺮﺑ ﻦ.
ﺿ ﺮﺑﻮﺍ ،ﻭ
ﺿ ﺮﺑﺎ ،ﻭ
ﻭ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٥٤ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﻀ ﻤ ٍﺮ؛
ﺴ ﻤ ﻴ ِﻦ :ﻇﹶﺎ ِﻫﺮٍ ،ﻭ ﻣ
ﻭ ﻫ ﻮ ﻋﻠﹶﻰ ِﻗ
ﺏ ﺯﻳ ﺪ ﻭﹸﺃ ﹾﻛ ِﺮ ﻡ ﻋﻤـ ﺮﻭ ﻭﻳﻜﹾـ ﺮ ﻡ
ﻀ ﺮ
ﺏ ﺯﻳ ﺪ ﻭﻳ
ﺿ ِﺮ
ﻚ :
ﺤ ﻮ ﹶﻗ ﻮِﻟ
ﻓﹶﺎﻟﻈﱠﺎ ِﻫ ﺮ :ﻧ
ﻋ ﻤ ﺮﻭ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٥٧
ﺿـ ِﺮﺑﺖ،
ﺿـ ِﺮﺑﻨﺎ ،ﻭ
ﺖ ،ﻭ
ﺿـ ِﺮﺑ
ﻚ :
ﺤـ ﻮ ﹶﻗ ﻮِﻟـ
ﺸ ﺮ ،ﻧ
ﻀ ﻤ ﺮ ﺍﹾﺛﻨــﺎ ﻋـ
ﻭﺍﹾﻟ ﻤـ
ﻭﺿــ ِﺮﺑﺖِ ،ﻭﺿــ ِﺮﺑﺘﻤﺎ ،ﻭﺿــ ِﺮﺑﺘﻢ ،ﻭﺿــ ِﺮﺑﺘﻦ ،ﻭﺿــ ِﺮﺏ ،ﻭﺿــ ِﺮﺑﺖ،
ﺿ ِﺮﺑﻮﺍ ،ﻭﺿﺮﺑﻦ.
ﺿ ِﺮﺑﺎ ،ﻭ
ﻭ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٥٨ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺨﺒ ِﺮ
ﺏ ﺍﹾﻟ ﻤ ﺒﺘ ﺪِﺃ ﻭﺍﹾﻟ
ﺑﺎ
ﻉ ﺍﹾﻟﻌﺎﺭِﻱ ﻋ ﻦ ﺍﹾﻟ ﻌﻮﺍ ِﻣ ِﻞ ﺍﻟﱠﻠ ﹾﻔ ِﻈﻴ ِﺔ.
ﺍﹾﻟ ﻤﺒﺘﺪﺃ :ﻫﻮ ﺍ ِﻻ ﺳ ﻢ ﺍﻟﹾ ﻤ ﺮﻓﹸﻮ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٥٩
ﻀ ﻤ ﺮ.
ﺴﻤﺎ ِﻥ :ﻇﹶﺎ ِﻫ ﺮ ،ﻭ ﻣ
ﻭﺍﳌﺒﺘﺪﺃ ِﻗ
ﻓﹶﺎﻟﻈﱠﺎ ِﻫ ﺮ ﻣﺎ ﺗ ﹶﻘ ﺪ ﻡ ِﺫ ﹾﻛ ﺮ ﻩ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٦١
ﺴ ﻤﺎ ِﻥ :ﻣ ﹾﻔ ﺮ ﺩ ،ﻭ ﹶﻏﻴ ﺮ ﻣ ﹾﻔ ﺮ ٍﺩ.
ﺨﺒ ﺮ ِﻗ
ﻭﺍﹾﻟ
ﺤ ﻮ :ﺯﻳ ﺪ ﹶﻗﺎِﺋ ﻢ ،ﻭﺍﻟ ﺰﻳﺪﺍ ِﻥ ﻗﹶﺎِﺋﻤﺎﻥِ ،ﻭﺍﻟ ﺰﻳﺪﻭ ﹶﻥ ﻗﹶﺎِﺋﻤﻮ ﹶﻥ.
ﹶﻓﺎﹾﻟ ﻤ ﹾﻔ ﺮ ﺩ ﻧ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٦٣
ﻚ :ﺯﻳ ﺪ ِﻓ ﻲ ﺍﹾﻟ ﺪﺍ ِﺭ ،ﻭ ﺯﻳ ﺪ ِﻋﻨ ﺪ ﻙ ،ﻭ ﺯﻳ ﺪ ﹶﻗ ﹾﺎ ﻡ ﹶﺃﺑﻮ ﻩ ،ﻭ ﺯﻳ ﺪ ﺟﺎ ِﺭﻳﺘ ﻪ
ﺤ ﻮ ﹶﻗ ﻮِﻟ
ﻧ
ﹶﺫﺍ ِﻫﺒ ﹲﺔ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٦٥
ﺨﺒ ِﺮ
ﺏ ﺍﹾﻟ ﻌﻮﺍ ِﻣ ِﻞ ﺍﻟﺪﺍ ِﺧ ﹶﻠ ِﺔ ﻋﻠﹶﻰ ﺍﹾﻟ ﻤ ﺒﺘ ﺪِﺃ ﻭﺍﹾﻟ
ﺑﺎ
ﺖ"
ﻼﺛﹶـ ﹸﺔ ﹶﺃﺷـﻴﺎ ٍﺀ" :ﻛﹶـﺎ ﹶﻥ" ﻭﹶﺃ ﺧﻮﺍﺗﻬـﺎ ،ﻭ"ِﺇ ﱠﻥ" ﻭﹶﺃ ﺧﻮﺍﺗﻬـﺎ ،ﻭ" ﹶﻇﻨﻨـ
ﻭ ِﻫ ﻲ ﹶﺛ ﹶ
ﻭﹶﺃ ﺧﻮﺍﺗﻬﺎ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٦٦ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺨﺒﺮ،
ﺐ ﹶﺍﹾﻟ
ﺼ
ﹶﻓﹶﺄﻣﺎ "ﻛﹶﺎ ﹶﻥ" ﻭﹶﺃ ﺧﻮﺍﺗﻬﺎ :ﹶﻓِﺈﻧﻬﺎ ﺗ ﺮﹶﻓ ﻊ ﺍ ِﻻ ﺳ ﻢ ﻭﺗﻨ ِ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٦٧
ﺼِﺒ ﺢ،
ﺤ ﻮ :ﻛﹶـﺎﻥﹶ ،ﻭﻳﻜﹸـﻮﻥﹸ ،ﻭﻛﹸـﻦ ،ﻭﹶﺃﺻـﺒ ﺢ ،ﻭﻳـ
ﻑ ِﻣﻨﻬﺎ ،ﻧ
ﺼ ﺮ
ﻭﻣﺎ ﺗ
ﺼﹰﺎ ،ﻭﻣـﺎ ﹶﺃﺷـﺒ ﻪ
ﺲ ﻋﻤـ ﺮﻭ ﺷﺎﺧِـ
ﺻِﺒﺢ ،ﺗﻘﹸﻮ ﹸﻝ :ﻛﹶﺎ ﹶﻥ ﺯﻳ ﺪ ﻗﹶﺎِﺋﻤـﺎﹰ ،ﻭﻟﹶـﻴ
ﻭﹶﺃ
ﻚ.
ﹶﺫِﻟ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٦٩
ﻚ.
ﺖ ﻋ ﻤﺮﺍ ﺷﺎ ِﺧﺺ ،ﻭﻣﺎ ﹶﺃ ﺷﺒ ﻪ ﹶﺫِﻟ
ﺗﻘﹸﻮ ﹸﻝِ :ﺇ ﱠﻥ ﺯﻳﺪﺍ ﻗﹶﺎِﺋﻢ ،ﻭﹶﻟﻴ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٧١
ﺸﺒِﻴﻪِ،
ﻼﺳــِﺘ ﺪﺭﺍﻙِ ،ﻭﻛﹶــﹶﺄ ﱠﻥ :ﻟِﻠﺘــ
ﻭ ﻣ ﻌﻨــﻰ ِﺇ ﱠﻥ ﻭﹶﺃ ﱠﻥ :ﻟِﻠﺘ ﻮﻛِﻴــﺪِ ،ﻭﹶﻟﻜِــ ﻦِ :ﻟ ِ
ﺖ :ﻟِﻠﺘ ﻤﻨﻲ ،ﻭﹶﻟ ﻌ ﱠﻞ :ﻟِﻠﺘ ﺮﺟِﻲ ﻭﺍﻟﺘ ﻮﹸﻗ ِﻊ.
ﻭﹶﻟﻴ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٧٢ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺖ
ﺨ ﹾﺬﺕ ،ﻭ ﺟ ﻌ ﹾﻠﺖ ،ﻭ ﺳ ِﻤ ﻌﺖ ،ﺗﻘﹸـﻮ ﹸﻝ :ﹶﻇﻨﻨـ
ﻭ ﻋِﻠ ﻤﺖ ،ﻭ ﻭ ﺟ ﺪﺕ ،ﻭﺍﺗ
ﻚ.
ﺼﺎﹰ ،ﻭﻣﺎ ﹶﺃ ﺷﺒ ﻪ ﹶﺫِﻟ
ﺖ ﻋﻤﺮﹰﺍ ﺷﺎ ِﺧ
ﺯﻳﺪﹰﺍ ﻗﹶﺎﺋِﻤﺎﹰ ،ﻭ ﺭﹶﺃﻳ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٧٤ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺖ
ﺏ ﺍﻟﻨ ﻌ ِ
ﺑﺎ
ﻀﻪِ ،ﻭﺗ ﻌﺮِﻳﻔِـ ِﻪ ﻭﺗـﻨ ِﻜ ِﲑﻩِ، ﺼِﺒ ِﻪ ﻭ ﺧﻔﹾـ ِﺕ ﻓِـﻲ ﺭ ﹾﻓﻌِـ ِﻪ ﻭﻧـ
ﺖ ﺗﺎﺑِ ﻊ ِﻟ ﹾﻠ ﻤﻨﻌﻮ ِ
ﺍﻟﻨ ﻌ
ﺕ ِﺑ ﺰﻳ ٍﺪ ﺍﹾﻟﻌﺎِﻗ ِﻞ.ﺖ ﺯﻳﺪﺍ ﺍﹾﻟﻌﺎِﻗﻞﹶ ،ﻭ ﻣ ﺮ ﺭ
ﺗﻘﹸﻮ ﹸﻝ :ﻗﹶﺎ ﻡ ﺯﻳ ﺪ ﺍﹾﻟﻌﺎِﻗﻞﹸ ،ﻭ ﺭﹶﺃﻳ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٧٥
ﻒ
ﻼ ﻡ .ﻭﻣـﺎ ﹸﺃﺿِـﻴ
ﺤ ﻮ :ﺍﻟ ﺮ ﺟﻞﹸ ،ﻭﺍﹾﻟﻐـ ﹶ
ﻼﻡ ،ﻧ
ﻒ ﻭﺍﻟ ﱠ
ﻭﺍﻻ ﺳ ﻢ ﹶﺍﱠﻟﺬِﻱ ﻓِﻴ ِﻪ ﺍ َﻷِﻟ
ِﺇﻟﹶﻰ ﻭﺍ ِﺣ ٍﺪ ِﻣ ﻦ ﻫ ِﺬ ِﻩ ﺍ َﻷ ﺭﺑ ﻌ ِﺔ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٧٧
ﻒ
ﺏ ﺍﹾﻟ ﻌ ﹾﻄ ِ
ﺑﺎ
ﺸ ﺮ ﹲﺓ ﻭ ِﻫ ﻲ :ﺍﹾﻟﻮﺍﻭ ،ﻭﺍﹾﻟﻔﹶﺎﺀُ ،ﻭﹸﺛﻢ ،ﻭﹶﺃﻭ ،ﻭﹶﺃﻡ ،ﻭِﺇﻣﺎ،
ﻒ ﻋ
ﻑ ﺍﹾﻟ ﻌ ﹾﻄ ِ
ﻭ ﺣﺮﻭ
ﺿ ِﻊ.
ﺾ ﹶﺍﹾﻟ ﻤﻮﺍ ِ
ﻭﺑﻞﹾ ،ﻭ ﹶﻻ ،ﻭﹶﻟ ِﻜﻦ ،ﻭ ﺣﺘﻰ ﻓِﻲ ﺑ ﻌ ِ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٧٩
ﻅ ﻣ ﻌﻠﹸﻮﻣـ ٍﺔ؛ ﻭﻫِـ ﻲ :ﺍﻟـﻨ ﹾﻔﺲ ،ﻭﺍﹾﻟﻌـﻴﻦ ،ﻭﻛﹸـﻞﱡ ،ﻭﹶﺃ ﺟﻤـﻊ،
ﻭﻳﻜﹸﻮ ﹸﻥ ِﺑﹶﺄﹾﻟﻔﹶـﺎ ٍ
ﺼ ﻊ.
ﻭﺗﻮﺍِﺑ ﻊ ﹶﺃ ﺟ ﻤ ﻊ؛ ﻭ ِﻫ ﻲ :ﹶﺃ ﹾﻛﺘﻊ ،ﻭﹶﺃﺑﺘﻊ ،ﻭﹶﺃﺑ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٨٣
ﲔ.
ﺕ ﺑِﺎﹾﻟ ﹶﻘ ﻮ ِﻡ ﹶﺃ ﺟ ﻤ ِﻌ
ﺖ ﹶﺍﻟﹾ ﹶﻘ ﻮ ﻡ ﹸﻛﱠﻠ ﻬﻢ ،ﻭ ﻣ ﺮ ﺭ
ﺴﻪ ،ﻭ ﺭﹶﺃﻳ
ﺗﻘﹸﻮ ﹸﻝ :ﻗﹶﺎ ﻡ ﺯﻳ ﺪ ﻧ ﹾﻔ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٨٤ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺾ ﻣِـ ﻦ
ﺸ ﻲﺀِ ،ﻭﺑـ ﺪ ﹸﻝ ﹶﺍﻟﹾـﺒ ﻌ ِ
ﺸ ﻲ ِﺀ ﻣِـ ﻦ ﺍﹶﻟـ
ﻭ ﻫ ﻮ ﻋﻠﹶﻰ ﹶﺃ ﺭﺑ ﻌ ِﺔ ﹶﺃ ﹾﻗﺴﺎ ٍﻡ :ﺑ ﺪ ﹸﻝ ﺍﹶﻟ
ﻂ؛
ﹶﺍﹾﻟ ﹸﻜﻞﱢ ،ﻭﺑ ﺪ ﹸﻝ ﹶﺍ ِﻻ ﺷِﺘﻤﺎﻝِ ،ﻭﺑ ﺪ ﹸﻝ ﹶﺍﹾﻟ ﻐﹶﻠ ِ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٨٦ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺕ ﺍ َﻷ ﺳﻤﺎ ِﺀ
ﺏ ﻣ ﻨﺼﻮﺑﺎ ِ
ﺑﺎ
ﻑ
ﺼ ﺪﺭ ،ﻭﻇﹶـ ﺮ
ﺸ ﺮ؛ ﻭ ِﻫ ﻲ :ﹶﺍﹾﻟ ﻤ ﹾﻔﻌـﻮ ﹸﻝ ﺑِـﻪِ ،ﻭﺍﹾﻟﻤـ
ﺴ ﹶﺔ ﻋ
ﺕ ﺧ ﻤ
ﺍﹾﻟ ﻤ ﻨﺼﻮﺑﺎ
ﻑ ﹶﺍﹾﻟ ﻤﻜﹶﺎﻥِ ،ﻭﺍﹾﻟﺤﺎﻝﹸ ،ﻭﺍﻟﺘ ﻤﻴِﻴﺰ...... ،
ﺍﹶﻟ ﺰﻣﺎﻥِ ،ﻭ ﹶﻇ ﺮ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٨٨ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺴﺘﹾﺜﻨﻰ ،ﻭﺍﺳـ ﻢ ﹶﻻ ،ﻭﺍﹾﻟ ﻤﻨـﺎﺩﻯ ،ﻭﺍﹾﻟ ﻤ ﹾﻔﻌـﻮ ﹸﻝ ﻣِـ ﻦ ﹶﺃ ﺟﻠِـﻪِ ،ﻭﺍﹾﻟ ﻤ ﹾﻔﻌـﻮ ﹸﻝ
ﻭﺍﹾﻟ ﻤ
ﺏ
ﻣ ﻌﻪ ،ﻭ ﺧﺒ ﺮ ﻛﹶﺎ ﹶﻥ ﻭﹶﺃ ﺧﻮﺍﺗﻬﺎ ،ﻭﺍﺳـ ﻢ ِﺇ ﱠﻥ ﻭﹶﺃ ﺧﻮﺍﺗﻬـﺎ ،ﻭﺍﻟﺘـﺎِﺑ ﻊ ِﻟ ﹾﻠ ﻤﻨـﺼﻮ ِ
ﻭ ﻫ ﻮ ﹶﺃ ﺭﺑ ﻌ ﹸﺔ ﹶﺃ ﺷﻴﺎﺀ :ﺍﻟﻨ ﻌﺖ ،ﻭﺍﹾﻟ ﻌ ﹾﻄﻒ ،ﻭﺍﻟﺘ ﻮﻛِﻴﺪ ،ﻭﺍﹾﻟﺒ ﺪ ﹸﻝ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٨٩
ﻀ ﻤ ﺮ.
ﺴﻤﺎ ِﻥ :ﻇﹶﺎ ِﻫﺮ ،ﻭ ﻣ
ﻭ ﻫ ﻮ ِﻗ
ﻓﹶﺎﻟﻈﱠﺎ ِﻫ ﺮ :ﻣﺎ ﺗ ﹶﻘ ﺪ ﻡ ِﺫ ﹾﻛ ﺮ ﻩ.
ﺼ ﹲﻞ.
ﺼﻞﹲ ،ﻭ ﻣﻨ ﹶﻔ ِ
ﺴﻤﺎ ِﻥ :ﻣﺘ ِ
ﻀ ﻤ ﺮ ِﻗ
ﻭﺍﹾﻟ ﻤ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٩١
ﺼ ﺪ ِﺭ
ﺏ ﺍﹾﻟ ﻤ
ﺑﺎ
ﻒ ﹶﺍﹾﻟ ِﻔﻌـﻞِ،
ﺼﺮِﻳ ِ
ﺼ ﺪ ﺭ :ﻫ ﻮ ﺍﻻ ﺳ ﻢ ﹶﺍﹾﻟ ﻤﻨﺼﻮﺏ ،ﹶﺍﱠﻟﺬِﻱ ﻳﺠِﻲ ُﺀ ﺛﹶﺎِﻟﺜﹰﺎ ﻓِﻲ ﺗ
ﺍﹾﻟ ﻤ
ﺿ ﺮﺑﺎ.
ﺏ ﻀ ِﺮ ﺏ ﻳ
ﺿ ﺮ
ﺤ ﻮ : ﻧ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٩٤ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﻱ.
ﺴﻤﺎ ِﻥ :ﹶﻟ ﹾﻔ ِﻈﻲ ،ﻭ ﻣ ﻌﻨ ِﻮ
ﻭ ﻫ ﻮ ِﻗ
ﻼ.
ﺤ ﻮ :ﹶﻗﺘﹶﻠ ﻪ ﹶﻗﺘ ﹰ
ﻆ ِﻓ ﻌِﻠ ِﻪ ﹶﻓ ﻬ ﻮ ﹶﻟ ﹾﻔ ِﻈﻲ ،ﻧ
ﹶﻓِﺈ ﹾﻥ ﻭﺍﹶﻓ ﻖ ﹶﻟ ﹾﻔ ﹸﻈ ﻪ ﹶﻟ ﹾﻔ ﹶ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ــــــــــــــــــــــــــــــ ٩٥
ﺖ ﹸﻗﻌـﻮﺩﺍ،
ﺴ
ﻭِﺇ ﹾﻥ ﻭﺍﹶﻓ ﻖ ﻣ ﻌﻨﻰ ِﻓ ﻌِﻠ ِﻪ ﺩﻭ ﹶﻥ ﹶﻟ ﹾﻔ ِﻈ ِﻪ ﹶﻓ ﻬ ﻮ ﻣ ﻌﻨـ ِﻮﻱ ،ﻧﺤـ ﻮ :ﺟﻠﹶـ
ﻚ.
ﺖ ﻭﻗﹸﻮﹶﻓﺎﹰ ،ﻭﻣﺎ ﹶﺃ ﺷﺒ ﻪ ﹶﺫِﻟ
ﻭﹸﻗ ﻤ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٩٦ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺤـ ﻮ :ﺍﹾﻟﻴـ ﻮﻡ ،ﻭﺍﻟﱠﻠﻴﹶﻠـﺔﹶ ،ﻭ ﹸﻏـ ﺪ ﻭﺓﹰ ،ﻭﺑ ﹾﻜـ ﺮﺓﹰ ،ﻭ ﺳـﺤﺮﺍﹰ ،ﻭ ﹶﻏــﺪﺍﹰ ،ﻭ ﻋﺘ ﻤ ـﺔﹰ،
ﻧ
ﻚ.
ﺻﺒﺎﺣﺎﹰ ،ﻭ ﻣﺴﺎﺀً ،ﻭﹶﺃﺑﺪﺍﹰ ،ﻭﹶﺃﻣﺪﺍﹰ ،ﻭﺣِﻴﻨﺎﹰ ،ﻭﻣﺎ ﹶﺃ ﺷﺒ ﻪ ﹶﺫِﻟ
ﻭ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
٩٨ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴـﺔ
ﺤ ﻮ :ﹶﺃﻣﺎﻡ ،ﻭ ﺧ ﹾﻠﻒ ،ﻭﹸﻗﺪﺍﻡ ،ﻭ ﻭﺭﺍﺀَ ،ﻭﹶﻓ ﻮﻕ ،ﻭﺗﺤـﺖ ،ﻭ ِﻋﻨـﺪ ،ﻭﻣـﻊ،
ﻧ
ﻚ.
ﻭِﺇﺯﺍﺀَ ،ﻭ ِﺣﺬﹶﺍﺀَ ،ﻭِﺗ ﹾﻠﻘﹶﺎﺀَ ،ﻭﹶﺛﻢ ،ﻭ ﻫﻨﺎ ،ﻭﻣﺎ ﹶﺃ ﺷﺒ ﻪ ﹶﺫِﻟ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
١٠٠ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ
ﺏ ﺍﹾﻟﺤﺎ ِﻝ
ﺑﺎ
ﺴ ﺮ ﻟِﻤـﺎ ﺍﻧـﺒ ﻬ ﻢ ﻣِـ ﻦ ﺍﹾﻟ ﻬﻴﺌﹶـﺎﺕِ ،ﻧﺤـ ﻮ
ﺍﹾﻟﺤﺎ ﹸﻝ :ﻫ ﻮ ﺍﻻ ﺳ ﻢ ﺍﹾﻟ ﻤﻨﺼﻮﺏ ،ﺍﹾﻟ ﻤ ﹶﻔ
ﺖ ﻋﺒـ ﺪ ﺍﻟﻠﱠـ ِﻪ
ﺴ ﺮ ﺟﺎﹰ ،ﻭﹶﻟ ِﻘﻴـ
ﺱ ﻣـ
ﺖ ﺍﹾﻟﻔﹶـ ﺮ ﻚ :ﺟﺎ َﺀ ﺯﻳ ﺪ ﺭﺍ ِﻛﺒﺎ ،ﻭ ﺭ ِﻛﺒـ
ﹶﻗ ﻮِﻟ
ﻚ.
ﺭﺍ ِﻛﺒﺎﹰ ،ﻭﻣﺎ ﹶﺃ ﺷﺒ ﻪ ﹶﺫِﻟ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ـــــــــــــــــــــــــــــ ١٠١
ﺤﻤـ ﺪ
ﺏ ﻣ
ﺤ ﻤﺎﹰ ،ﻭﻃﹶـﺎ
ﺐ ﺯﻳ ﺪ ﻋ ﺮﻗﹶـﺎﹰ ،ﻭﺗ ﹶﻔﻘﱠـﹶﺄ ﺑﻜﹾـ ﺮ ﺷـ
ﺼﺒ
ﻚ :ﺗ
ﺤ ﻮ ﹶﻗ ﻮِﻟ
ﻧ
ﲔ ﻧ ﻌﺠـﺔﹰ ،ﻭ ﺯﻳـ ﺪ ﹶﺃﻛﹾـ ﺮ ﻡ
ﺴ ِﻌ
ﺖ ِﺗ
ﻼ ﻣﺎﹰ ،ﻭ ﻣﹶﻠ ﹾﻜ
ﺸﺮِﻳ ﻦ ﹸﻏ ﹶ
ﺖ ِﻋ
ﺴﺎﹰ ،ﻭﺍ ﺷﺘ ﺮﻳ
ﻧ ﹾﻔ
ﻚ ﻭ ﺟ ﻬﹰﺎ.
ﻚ ﹶﺃﺑﹰﺎ ﻭﹶﺃ ﺟ ﻤ ﹸﻞ ِﻣﻨ
ِﻣﻨ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
١٠٤ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ
ﻼ ِﻡ.
ﻭ ﹶﻻ ﻳﻜﹸﻮ ﹸﻥ ﺍﻟﺘ ﻤﻴِﻴ ﺰ ِﺇ ﱠﻻ ﻧ ِﻜ ﺮﺓﹰ ،ﻭ ﹶﻻ ﻳﻜﹸﻮ ﹸﻥ ِﺇ ﱠﻻ ﺑ ﻌ ﺪ ﺗﻤﺎ ِﻡ ﺍﹾﻟ ﹶﻜ ﹶ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ـــــــــــــــــــــــــــــ ١٠٥
ﺏ ﹶﻻ
ﺑﺎ
ﺕ ﺍﻟﻨ ِﻜـ ﺮ ﹶﺓ ﻭﹶﻟـ ﻢ
ﺕ ِﺑ ﻐﻴـ ِﺮ ﺗﻨـﻮِﻳ ٍﻦ ِﺇﺫﹶﺍ ﺑﺎ ﺷـ ﺮ
ﺐ ﺍﻟﻨ ِﻜـﺮﺍ ِ
ﺼ
ِﺍ ﻋﹶﻠـ ﻢ ﹶﺃ ﱠﻥ " ﹶﻻ" ﺗﻨـ ِ
ﺤ ﻮ :ﹶﻻ ﺭ ﺟ ﹶﻞ ﻓِﻲ ﺍﻟﺪﺍ ِﺭ.ﺗﺘ ﹶﻜ ﺮ ﺭ " ﹶﻻ" ،ﻧ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
١١٢ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ
ﺐ ﺗ ﹾﻜﺮﺍ ﺭ " ﹶﻻ" ،ﻧﺤـ ﻮ :ﹶﻻ ﻓِـﻲ ﺍﹶﻟـﺪﺍ ِﺭ
ﺐ ﺍﻟ ﺮ ﹾﻓ ﻊ ﻭ ﻭ ﺟ
ﹶﻓِﺈ ﹾﻥ ﹶﻟ ﻢ ﺗﺒﺎ ِﺷ ﺮﻫﺎ ﻭ ﺟ
ﺭ ﺟ ﹲﻞ ﻭ ﹶﻻ ﺍ ﻣ ﺮﹶﺃ ﹲﺓ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ـــــــــــــــــــــــــــــ ١١٣
ﺏ ﹶﺍﹾﻟ ﻤﻨﺎﺩﻯ
ﺑﺎ
ﻉ :ﺍﹾﻟ ﻤ ﹾﻔ ﺮ ﺩ ﹶﺍﹾﻟ ﻌﻠﹶـﻢ ،ﻭﺍﻟﻨﻜِـ ﺮ ﹸﺓ ﹶﺍﹾﻟ ﻤﻘﹾـﺼﻮ ﺩﺓﹸ ،ﻭﺍﻟﻨﻜِـ ﺮ ﹸﺓ
ﺴ ﹸﺔ ﹶﺃﻧﻮﺍ ٍ
ﹶﺍﹾﻟ ﻤﻨﺎﺩﻯ ﺧ ﻤ
ﻑ؛
ﺸﺒ ﻪ ﺑِﺎﹾﻟ ﻤﻀﺎ ِ
ﹶﻏﻴ ﺮ ﹶﺍﹾﻟ ﻤ ﹾﻘﺼﻮ ﺩﺓِ ،ﻭﺍﹾﻟ ﻤﻀﺎﻑ ،ﻭﺍ ﹸﳌ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ـــــــــــــــــــــــــــــ ١١٥
ﻭﺃﻣﺎ ﺧﺒ ﺮ "ﻛﹶﺎ ﹶﻥ" ﻭﹶﺃ ﺧﻮﺍِﺗﻬﺎ ،ﻭﺍ ﺳ ﻢ "ِﺇ ﱠﻥ" ﻭﹶﺃ ﺧﻮﺍِﺗﻬﺎ ﹶﻓ ﹶﻘ ﺪ ﺗﻘﹶـ ﺪ ﻡ ِﺫ ﹾﻛ ﺮ ﻫﻤـﺎ
ﺖ ﻫﻨﺎ ﻙ.
ﻚ ﺍﻟﺘﻮﺍِﺑ ﻊ؛ ﹶﻓ ﹶﻘ ﺪ ﺗ ﹶﻘ ﺪ ﻣ
ﻓِﻲ ﺍﹾﻟ ﻤ ﺮﻓﹸﻮﻋﺎﺕِ ،ﻭ ﹶﻛ ﹶﺬِﻟ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ ـــــــــــــــــــــــــــــ ١١٩
ﺕ ﺍ َﻷ ﺳﻤﺎ ِﺀ
ﺨﻔﹸﻮﺿﺎ ِ
ﺏ ﻣ
ﺑﺎ
ﺽ ﺑِﺎ ِﻹﺿﺎﹶﻓﺔِ،
ﺨﻔﹸﻮ
ﺤ ﺮﻑِ ،ﻭ ﻣ
ﺽ ﺑِﺎﹾﻟ
ﺨﻔﹸﻮ
ﻉ :ﻣ
ﻼﹶﺛ ﹸﺔ ﹶﺃﻧﻮﺍ ٍ
ﺕ ﹶﺛ ﹶ
ﺨﻔﹸﻮﺿﺎ
ﺍﹾﻟ ﻤ
ﺽ.
ﺨﻔﹸﻮ ِ
ﻭﺗﺎِﺑ ﻊ ِﻟ ﹾﻠ ﻤ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
١٢٠ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ
ﺏ
ﻼ ﻡ ﺯﻳﺪٍ ،ﻭﺍﱠﻟﺬِﻱ ﻳ ﹶﻘ ﺪ ﺭ ِﺑ ِﻤﻦ ،ﻧﺤـ ﻮ :ﺛﹶـ ﻮ
ﺤ ﻮ :ﹸﻏ ﹶ
ﻼﻡِ ،ﻧ
ﻓﹶﺎﱠﻟﺬِﻱ ﻳ ﹶﻘ ﺪ ﺭ ﺑِﺎﻟ ﱠ
ﺏ ﺳﺎﺝٍ ،ﻭﺧﺎﺗ ﻢ ﺣﺪِﻳ ٍﺪ.
ﺧﺰ ،ﻭﺑﺎ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
١٢٤ـــــــــــــــــــــــــــــ اﳌﻘﺪﻣﺔ اﻵﺟﺮوﻣﻴﺔ