ran0%6 “Tide kbd -Wikipetatibng Viet
Tiét khi
Bich khoa toan thy mé Wikipedia
Tiét khi (tiéng Han truyén théng: 1A; phat 4m PinYin: Jiegi) 1a 24 diém dic biét trén quy dao cua Trai
Dat xung quanh Mat Trai, mi diém cach nhau 15°. Tiét khi c6 xuat xit tir Trung Quéc, No duge sir dung
trong céng tac lap lich cua cae nén van minh phwong déng c6 dai nhu Trung Quéc, Viét Nam, Nhgt Ban,
nig b6 héa cdc mika. G Vigt Nam c4 mét sO hoc gid phan biét tiét va khi. Ho cho ring ett
mot tiét lai dén mot khi, Tuy nhién dé dé hiéu, nhiéu ngudi van goi chung la tét khi hoge don gin chi la
t
Cé hai yéu t6 anh huong dén khodng cach gitta hai tiét khi gan nhau, dé 1a:
1. Vi quy dao cita Trai Dat 1d mét hinh elip rat gan véi hinh tron chr khéng phai 14 mét hinh tron nén
van téc di chuyén cia Trai Dat trén quy dao xung quanh Mat Trdi khéng phai la m6t hing s6. Do 46
khoang cach tinh theo théi gian gitta cdc tiét khi khong phai a con sé cé dinh.
2. Do lam tron théi diém bat dau cia mdi tiét khi vao dau ngay ma tiét khi d6 bat dau.
Nén khong cach gitta hai tiét khi ké nhau sé 6 trong khong 14-16 ngiy. Lay vi du trong ky nguyén 12000
khodng théi gian tir diém thu phan dén diém xun phan 6 Bac ban cdu li 6 ngiy ngin hon khoang thoi gian
tir diém xuan phan dén diém thu phan. Dé 1a do quy dao hinh elip cia Trai Dat; vao thang 1, Trai Dat 6 gan
Mat Trai nhat (diém cn nhat vao khoang ngay 3 thang 1) nén theo dinh luat Kepler né phai chuyén dng
nhanh hon thoi ky 6 xa Mat Troi (diém vién nhat khoang ngay 4 thang 7). Chinh vi thé nén nira hoang dao
tir diém xuan phan dén diém thu phan, Trai Dat di hét 186 ngay. Nira cén lai, tu diém thu phan dén diém
xuan phan, chi can 179 dén 180 ngay.
Muc luc
= 1 Hai muoi tw tiét khi
= 2 Ynghia
= 3 Phan dinh mia
= 4 Xem thém
= 5 Tham khio
= 6 Lién két ngoai
Hai mwoi tw tiét khi
Bang dudi day ligt ké hai muoi tu tiét khi trong lich cae nuée phuong Dong:
as [270° [255°
300" 240"
315" 225"
ipsvwikipeca ocgWwik TET KBAYBFL KNYGC3TAD 4sa1ar0%6 “Tide ht Wikipeatibng Vig
Kinh 43| 1506 Ti A 4 Ngay || [30° 210"
a | Tiéng Tiéng Tiéng Tieng) 4
“ Hoa! Nhat Tridu?) ¥ Pehla tient 3454] 5
WE . 24 tiét khi 180"
2 |Lap GE Batdau /4 thang = -
aise | te yaa Gre) miexuin 2 5 165
30° 150"
_ WK ow : = 5
Vii ae |S am 19 thing 6 is
330° ay WK Ot Mua am ° ]
thuy Ww GAY 2 De Teor (et
HER |B A
345° = Ge ue Gey siuny — 5thine
it) >?)
4 AD s
. Xuan 2= cee ean 2! thang
0 phan HED eee (e3py Citta xu
WU voy
2 {Thanh HQ Troi trong |5 thing
15 minh PE CEL ry sing 4
so BLS 2
e Coc BD ae
30 a @& (265) ann
Muara 70 thins
; WH oe peas '
2 Lap Lat Bétadu 6 thang
45 he E92 yey mmiahe 5
»)
oo | Tibu oe “A 5 AM Liaho, 21 thing
min E23 i) dub ving|5
Tf A Chom sao p
2 |Mang = 8s 6 thing
78 ching e poe |e RAR
90° Ha chi 38 ae os) Gitta he a thang
ok st
. Tide, 5 AML. 7 thang
105 hae J 5 #3 (Cj) Nong mhe 5
Ke A
. (Dai CHA (23 thang
120° thir KES sree BR) Nongoi 5
4 LAK oz St th ‘
a Lap ay. Q3 |Batdau 7 thing
135 srk YL ‘
thu 3)” CEA) miathy 8
Bae ML z .
iso Xa at Mangan 23 thine
ipsv wikipeca ocgWwikTMGEY KBAYBFL KNEC3TAD asAbe
ae
ye
“Tide kbd -Wikipetatibng Viet
+) (RB) 8
Am we 8 thang
C6) (Fae) Ning aba 5
Wy lee .
L3G) Gitta thu mine
BA) KA)
Re Mame thing
10
Suong mi 23 thing
xudthign 10
Baitdiu 7 thing
mia déng 11
Tuyét xuat 22 thang
hign in
Tuyét day
Gitta dong
Rét nhe
Trong ngoic la tiéng Hoa gian thé néu cach viét khdc vai tiéng Hoa phén thé (truyén théng).
Trong ngoae la cach viét kigu Hanja
saun0%6
thir
165° | Bach
16
| Thu
180° | phan
> |Han
ose
210° |Suong
ging
° Lap
225° dong
240° yet
° Dai,
255 tuyet
> | Dong
aro
o Tiéu
assy |
> [Dai
300° han
Ghi chi
1
2.
Y nghia ca cdc
ret
vé co ban la giéng nhau trong cdc nudc, tuy nhién cé mét vai diém khac nhau rd
Negay bat dau ciia tiét khi c6 thé cach nhau trong pham vi +1 ngay.
Trong khoang thi gian gitta céc tiét khi nhw Dai tuyét, Tiéu tuyét trén thye té 6 min bac Vigt Nam khong
06 tuyét roi, (Tri mot
inh nai cao nhu Phan Xi Pang, Mau Son cé thé ¢6, tuy vay tin sé xuat hién rét
thép va lai roi vao khong thoi gian cua Tiéu han-Dai han).
ipsvwikipeca ocgWwik TET KBAYBFL KNYGC3TADran0%6 “Tide kbd -Wikipetatibng Viet
Cae diém dign ra hay bat dau céc tiét xuan phn, ha chi, thu phan, déng chi tring véi cdc diém vernal
equinox (diém xuan phan), summer solstice (diém ha chi), autumnal equinox (diém thu phin), winter
solstice (diém déng chi) trong tiéng Anh déi véi Bac ban cau,
Y¥ nghia THET KHi
Phan tich
ching
tiét rét dc trung cho ving ding bing sng Hoang Ha
cla Trung Quéc. Trong qu khir né da timg duge Ap
& khi theo bang trén day, cé thé nhan
cho pha hgp véi cdc dié
trudng cia ching. Tuy u
duge cho cdc ving la nhu khu vue phia bie Viét
Nam, Nhat Ban, Trigu Tién v.v. Chinh vi thé lich Trung
Quéc xua cén cé tén goi la nding lich tire lich néng
nghigp.
Phan dinh mia
Theo tiét khi trong lich Trung Quéc, cde mia bat dau
bang tiét khi c6 chit "lap" truée tén mia. Vi dy: mia xudn bat ang tiét khi lap xuan.
Tuy nhién phan dinh nay chi ding cho théi tiét cdc nude & bac ban cdu Trai Dat xung quanh ving Trung
Hoa cé dai. Tai cde nuée phwong Tay, cdc mia duge phan dinh bang cae thai diém nhu diém xuan phan,
diém ha chi, diém thu phan va diém dong chi. Trong thién vin hge, mia trén cdc hanh tinh néi chung cing
phan theo kiéu phuong Tay. Vi du, mia xudn trén Sao Héa bit dau vao diém xudn phan (kinh d6 Mat Trai
bang 0) va két thae vao diém ha chi (kinh d6 Mat Trdi bing 90°).
Xem thém
= Cac mia trong nim
= Lich Trung Quéc
Tham khao
Lién két ngoai
= Ngay gid céc Sée va Tiét khi (http://www.informatik.uni-leipzig.de/~duc/amlich/DuLiew/index.html)
tir nm 1000 dén hét nam 2999
Ly tir “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiét_khidoldid=23309283”
ipsvwikipeca ocgWwik TET KBAYBFL KNYGC3TAD asran0%6 “Tide kbd -Wikipetatibng Viet
Thé loai: Tiét khi | Van héa phong Déng | Danh sach
= Trang nay duge sita ddi lan cudi hic 16:00 ngay 22 thang 3 nim 2016.
= Van bin duge phat hanh theo Gidy phép Creative Commons Ghi céng-Chia sé tong tyr, ¢6 thé ap
dyng diéu khodn bé sung. Véi viée sir dung trang web nay, ban chap nhén Diéu khoan Str dung va
Quy dinh quyén rigng tw.
Wikipedia® 1a thuong higu da ding ky ciia Wikimedia Foundation, Inc., mgt 16 chite phi lgi nhugn.
ipsvwikipeca ocgWwik TET KBAYBFL KNYGC3TAD