Zbrodnia i kłamstwo

katyńskie
Na zdjęciu: Katyń, Rosja, 8 kwietnia 2017. Polski
Cmentarz Wojenny na terenie państwowego
Kompleksu Memorialnego „Katyń”.
Wstęp; Czym jest Zbrodnia Katyńska?

• Zbrodnia katyńska była serią masowych egzekucji

prawie 22 000 polskich oficerów i inteligencji
dokonanych przez Związek Radziecki, a konkretnie
NKWD w kwietniu i maju 1940 r. Chociaż zabójstwa
miały miejsce również w więzieniach w Kalininie i
Charkowie oraz w innych miejscach, masakra ta jest
nazwana na cześć Lasu Katyńskiego, w którym odkryto
niektóre masowe groby.
Wstęp; Czym jest Zbrodnia Katyńska?

• Przez 50 lat (1940–1990) władze ZSRR zaprzeczały swojej

odpowiedzialności za zbrodnię katyńską. 13 kwietnia 1990
roku oficjalnie przyznały, że była to „jedna z ciężkich
zbrodni stalinizmu”. Wiele kwestii związanych z tą zbrodnią
nie zostało jak dotąd wyjaśnionych.
• W języku mniej oficjalnym na określenie zbrodni katyńskiej
używane są wyrażenia „Katyń” i „Las Katyński”.
Ekshumacja zwłok polskich
oficerów zamordowanych w
Katyniu w 1943 roku.
Co działo się przedtem? Przygotowania
do zbrodni, obozy jenieckie
• Na początku października 1939 r. władze sowieckie
zaczęły zwalniać część jeńców-szeregowców. W tym
samym czasie podjęto decyzję o utworzeniu dwóch
"obozów oficerskich" w Starobielsku i Kozielsku oraz
obozu w Ostaszkowie, przeznaczonego dla
funkcjonariuszy policji, KOP i więziennictwa.
Co działo się przedtem? Przygotowania
do zbrodni, obozy jenieckie
• Pod koniec lutego 1940 r. we wspomnianych obozach
więziono 6 192 policjantów i funkcjonariuszy
wcześniej wymienionych służb oraz 8 376 oficerów.
Wśród uwięzionych znajdowała się duża grupa oficerów
rezerwy, powołanych do wojska w chwili wybuchu
wojny.
Co działo się przedtem? Przygotowania
do zbrodni, obozy jenieckie
• Większość uwięzionych reprezentowała polską
inteligencję - lekarze, prawnicy, nauczyciele szkolni i
akademiccy, inżynierowie, literaci, dziennikarze,
działacze polityczni, urzędnicy państwowi i samorządowi,
ziemianie. Obok nich w obozach znaleźli się również
kapelani katoliccy, prawosławni, protestanccy oraz
wyznania mojżeszowego.
Ekshumacja katyńskich zbiorowych
grobów w 1943 roku.
Co spowodowało masakrę w Katyniu?

• Przyczyną masakry, zdaniem historyka Gerharda

Weinberga, było to, że Stalin chciał pozbawić
potencjalnego przyszłego wojska polskiego dużej części
talentu. Przywództwo radzieckie, a Stalin w
szczególności, postrzegało polskich jeńców jako
„problem”, ponieważ mogli oprzeć się władzy sowieckiej.
Ile osób straciło życie w wyniku
masakry?
• Według aktualnych szacunków, w Zbrodni Katyńskiej
zginęło 14 546 jeńców wojennych - oficerów Wojska
Polskiego i policjantów wziętych do niewoli sowieckiej we
wrześniu 1939 r. Poza tym, życie straciło również 7 305
więźniów politycznych. Wszyscy zostali postrzeleni w tył
głowy przez katów z NKWD, tajnej policji Stalina.
Ekshumacja ciał w ramach
śledztwa.
Czy ktokolwiek przetrwał?

• Wiosną 1940 roku władze radzieckie zamordowały ponad

21 000 polskich żołnierzy, oficerów i policjantów. Byli jednak
i tacy, którym udało się przeżyć. Z transportów śmierci
ocalało blisko 400 osób. Profesor Stanisław Swianiewicz,
który w ostatniej chwili uszedł spod luf NKWD w Katyniu, w
swej książce „W cieniu Katynia” twierdził, że powody
ocalenia 3% jeńców były tak samo tajemnicze jak i
przyczyny zamordowania pozostałych 97% jeńców.
Czy ktokolwiek
przetrwał?
Kolejny z ocalałych Józef
Czapski uważał, że nie
było specjalnego klucza,
według którego
pozostawiano przy życiu
polskich wojskowych – o
tym czy ktoś ocalał czy
też trafił do dołów
śmierci decydował
zupełny przypadek. Józef Czapski Stanisław Swianiewicz
Jakie jest znaczenie tego wydarzenia?

• Katyń to symbol zbrodniczej polityki sowieckiej wobec

narodu polskiego. Odkrycie masakry przyspieszyło
zerwanie stosunków dyplomatycznych między ZSRR a
rządem RP na uchodźstwie w Londynie.
Masowe groby

• Masowe groby oficerów z Kozielska i Starobielska

znaleziono w Katyniu i Charkowie, zaś więźniów
politycznych z Ostaszkowa w Miednoje koło Tweru. W
2000 r. utworzono tam Polskie Cmentarze Wojskowe, a
pomordowanych jeńców należycie upamiętniono.
Sekretarz stanu reżimu Vichy
Fernand de Brinon w 1943 w
Katyniu przy grobach Mieczysława
Smorawińskiego i Bronisława
Bohatyrewicza. Byli oni jednymi z
generałów, których ciała zostały
zidentyfikowane podczas
ekshumacji w 1943 roku.
Rodziny ofiar, deportacja

• Krewni pomordowanych jeńców wojennych i więźniów

politycznych to trzecia - pośrednia - kategoria ofiar
Zbrodni Katyńskiej. 13 kwietnia 1940 r. Ponad 60 tys.
Członków rodzin rozstrzelanych w Katyniu deportowano
do północnego Kazachstanu.
Kłamstwo katyńskie

• Odkryta przez Niemców masakra miała zostać

wykorzystana do zhańbienia Stalina, a co za tym idzie
do rozbicia lub przynajmniej osłabienia koalicji
antyniemieckiej. Rządy USA i Wielkiej Brytanii znały
prawdę, ale nie były zainteresowane jej szerokim
rozgłosem, ponieważ groziło to sojuszowi z Moskwą
przeciwko Hitlerowi.
Kłamstwo katyńskie
• Kiedy Niemcy opuszczali Kraków, wycofując się przed Armią
Czerwoną, NKWD rozpoczęło poszukiwania osób biorących
udział w ekshumacji i badaniach dowodów znalezionych w
dołach śmierci w Katyniu. W marcu 1945 r. dr Jan Robel i
jego współpracownicy zostali aresztowani. Oglądali rzeczy
wykopane w Katyniu, które zostały dostarczone do Krakowa.
W czerwcu prokuratura oskarżyła m.in. pisarza Ferdynanda
Goetla i dr. Mariana Wodzińskiego o współpracę z Niemcami.
W 1946 r. Sowieci bezskutecznie próbowali objąć niemieckich
zbrodniarzy wojennych w Norymberdze zarzutem
dotyczącym zabicia „około 11 000 polskich oficerów w
Katyniu w 1941 r.”.
Kłamstwo katyńskie

• Na arenie międzynarodowej władze ZSRR i PRL

sprzeciwiały się m.in. budowie pomników
przypominających o zbrodni katyńskiej. Wiele lat po
tym, jak ZSRR oficjalnie przyjęło odpowiedzialność za
zbrodnię, w Rosji były i są nadal publikowane książki
zaprzeczające prawdzie.
Otwarte groby, 1943 r.
Pomniki ofiar Katynia

Park Słowackiego we Ogród Zamku Cesarskiego

Wrocławiu w Poznaniu
Bibliografia

https://en.wikipedia.org/wiki/Katyn_massacre
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrodnia_katy%C5%84ska
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/198939,Dzien-Pamieci-Ofiar-Zbrodni-Katynskiej
https://www.polin.pl/en/rocznica-zbrodni-katynskiej
https://ipn.gov.pl/en/news/3921,Katyn-Massacre-Basic-Facts.html
https://www.britannica.com/event/Katyn-Massacre
https://ciekawostkihistoryczne.pl/2014/04/10/czterystu-polakow-ktorzy-przetrwali-katyn-dlaczego-
pozwolono-im-przezyc/
https://www.wikiwand.com/en/Bronis%C5%82aw_Bohatyrewicz#/google_vignette
https://www.kresyfamily.com/3-katyn-timeline.html
https://polandsite.proboards.com/thread/1032