BÖLÜM 1

Malzeme Bilimine Giriş

Malzeme bilimi ile ilgili kavramlara giriş

1
Değerlendirme

1 Vize (%40)
1 Final (%60)
 DERS MATERYALİ
Materials Science and Engineering: An Introduction, W.D. Callister, Jr. and D.G. Rethwisch, 8th
edition, John Wiley and Sons, Inc. (2010). Çev. Prof.Dr.Mehmet Erdoğan

The Science and Engineering of Materials, Donald R. Askeland,Pradeep Prabhakar Phulé

Malzeme Bilgisi ve Muayenesi, Prof.Dr. Temel Savaşkan, Derya Kitabevi

Malzeme Bilgisi I, Malzeme Bilgisi II, Çev. Ahmet Aran/Şefik Güleç

http://books.google.com.tr/books?id=fRbZslUtpBYC&printsec=frontcover&dq=THE+SCIENCE+AND
+ENGINEERING+OF+MATERIALS&source=bl&ots=wN2Vod9RdI&sig=uoiYw7IGmcdPCz_kljfhLGT
nos4&hl=tr&ei=zNehTOzYNIyuOMXP-
LUH&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDAQ6AEwAg#v=onepage&q&f=false

http://www2.isikun.edu.tr/personel/ahmet.aran/dersnotlari.htm

http://people.virginia.edu/~lz2n/mse209/Chapter1.pdf

3
4
What are the kind of questions that a student of materials science would like answers for?

5
Synthetic Gecko hairs (New Scientist 15. 05. 2003)
necessary for spider man
• Gecko tropik bölgelerde yaşayan küçük ve
zararsız bir tür kertenkeledir. Gecko
kertenkeleleri kendilerini diğer sürüngenlerden
ayrıcalıklı kılan bir özelliğe sahiptirler. Duvarda,
hatta tavanda düz bir yolda yürüyormuşçasına
rahat hareket edebilir; tek ayakları üzerinde
tepetaklak durumda asılı durabilirler. Cilalı
dikey bir düzlemde bile başaşağı konumda
koşturabilirler.
• Peki Geckonun ayaklarının zemini bu derece sıkı
kavramasına imkan sağlayan ve bu sürüngenin
şaşırtıcı hareketlerine olanak veren sistem
nedir?
• İlk akla gelen, Geckonun yapışkan bir madde salgılayarak
tavana tutunması ihtimalidir. Ancak bu mümkün değildir,
çünkü hayvanın herhangi bir yapıştırıcı üretecek salgı bezi
yoktur. Ayrıca böyle bir sistem belki Geckoyu tavana
yapıştıracaktır ama hareket etmesine imkan tanımayacaktır.
• Hayvandaki üstün kavrama yeteneğinin vantuz
benzeri bir yapıdan kaynaklandığı da
düşünülebilir. Fakat böyle bir akıl yürütme de
doğru olmayacaktır. Zira Geckonun ayakları
havası alınmış bir ortamda da kusursuz iş
görür. Zaten havasız ortamda bir pompa
zemine de yapışamaz.
• Araştırmalar Geckonun ayaklarındaki mekanizmanın üstün bir
mühendislik örneği olduğunu ortaya çıkarmıştır. Gerçekten de
bu sürüngenin ayak yapısı tırmanmak için tasarlanmıştır.
• Portland'taki Lewis & Clark Lisesi'nden çevre fizyoloğu Kellar
Autumn ve California Berkeley Üniversitesi'nden bio-
mühendis Robert Full tarafından kurulan ve Massatchusetts IS
Robotics tarafından desteklenen bir ekip Geckonun nasıl
tırmandığını mikroskobik açılardan incelemişlerdir.
 500 000 000 nanohairs
Geckonun parmak uçları, tıpkı bir kitaptaki sayfalar
gibi ince doku yaprakları ile kaplıdır. Her bir yaprak
da, "setae" adı verilen özel bir doku ile kaplıdır. Bu
dokuda tüy benzeri uzantılar yer alır ve bu
uzantıların uçları da yüzlerce mikroskobik uca
ayrılmaktadır.

İğne başı kadar bir alanda ortalama 5000 mikro

tüy vardır. Bu da hayvanın her ayağında yaklaşık
yarım milyon tüyün bulunması anlamına
gelmektedir. Her bir tüy kendi içinde sayıları 400
ile 1000 arasında değişen tüyümsü uzantılardan
oluşmaktadır. Bundan başka dikkat çeken bir
unsur da tüylerin hayvanın topuklarına bakacak
biçimde yerleştirilmiş olmasıdır. Her bir ucun
kalınlığı milimetrenin beş binde biri kadardır.
Geckonun ayağındaki milyonlarca mikroskobik uç, Geckolar tutunabilmek için Van-
değdikleri yüzeydeki atomların çekim kuvvetini der-Waals-kuvvetlerini kullanırlar
kullanarak o yüzeye bir tutkal gibi yapışır.
 The setae has 1000 nanohairs

The Gecko toe has 500000 microhairs (setae)

Nanostructure of the Gecko toe

 The Gecko effect
Adhesion effect through
Technical surface 1
Van-der-Waals-forces
Contact area

Technical surface
Technical surface 2

Nanohairs !

Small contact area  small adhesion force

Microhair
Large contact area  large adhesion force
• Gecko adım atarken ayak tabanını yüzeye bastırır ve hafifçe geriye çeker. Böylece tüylerin
zemine maksimum düzeyde temas etmesini sağlar. Diğer bir ifadeyle, tüyler yüzeydeki çıplak
gözle görünmeyen mikroskobik girinti ve çıkıntılara sıkıca tutunurlar. Böylece, ayak ile yüzey
arasında moleküler düzeyde zayıf bir çekim kuvveti oluşur. Bu çekim kuvveti kuantum
fiziğinde "Van Der Waals kuvveti" olarak adlandırılmaktadır.
• Van der Waals kuvveti sizin eliniz ve duvar arasında da vardır ama çok zayıftır. Atomik
seviyede bakacak olursak elinizin yüzeyi dağlarla kaplı gibidir ve sadece en tepedeki atomlar
duvarla temas ederler. Ancak Geckonun ayağındaki binlerce spatula ucu tıpkı bir tutkal gibi
duvara yapışır.
• Eğer Geckonun parmakları gerçek yapışkanla kaplı olsaydı (veya bir zamanlar bilim
adamlarının sandığı gibi vantuzlarla) Geckonun her ayağını kaldırdığında bu yapışkanlığı
kırmak için çok fazla enerji harcaması gerekirdi. Ancak araştırmaları yürüten ekibin
bulgularına göre, Geckonun duvara değdiği açıyı değiştirmesi ayağını çekmesi için yeterli
olmaktadır.
• Ayaktaki tüycüklerin konumu ve sıklıkları Van der Waals kuvvetini ortaya çıkarır. İşte bu
kuvvet, yerçekiminin Gecko üstündeki gücüne baskın çıkar. Hayvan, ayağını kaldırmak
istediğinde de ayak tabanını ileri doğru büker ve moleküler çekim kuvvetinin üstünde bir güç
harcayarak tabanını kaldırır
 Gecko-Tape
Gecko Tape (with directional adhesion) is a
new material still at the development stage.
Directional adhesion refers to the ability of
an adhesive material to grip a load in one
direction and to release its grip when the
direction is reversed.
17
18
Nanoteknoloji’ de İnovasyon: Nilüfer(Lotus) Çiçeği
Kıyafetleriniz hiç kirlenmese, daima temiz kalsa ve siz de onları yıkamak zorunda
kalmasaydınız ne iyi olurdu değil mi? Veya arabamızı hiç yıkamak zorunda kalmasak,
evlerimizin dış cepheleri sürekli temiz kalsa en önemlilerinden de evimizin içerisini
temizlemek sorunu olmasa (özellikle öğrenciler için çok gerekli) vb. bunun gibi hayal
gücünüzü geliştirerek her türlü pis ortam için gerekli bir malzeme türü olsa ne güzel
olur değil mi? Kimya Sektörünün devi olan BASF firmasının Almanya’da Ludwigshafen
kentindeki laboratuarlarında araştırmalarını sürdüren uzmanlar, kumaş, kağıt ve hatta
yer karolarını temiz tutabilecek, hatta bu malzemelerin kendi kendilerini temizlemesini
sağlayacak bir sprey geliştirebilmeyi hayal ediyorlar.

Projelerini gerçekleştirmede avantajlı bir noktadan işe başlıyorlar, çünkü aradıkları

özellik doğada hazır halde bulunuyor. Sahip olduğu yaprak tasarımı sayesinde nilüfer
çiçeği asla kirlenmiyor ve her yağmurda kendi kendini temizliyor.

1990’lı yılların başında Almanya’nın Bonn Üniversitesi’nden Wilhelm Barthlott, nilüfer

yapraklarının mikroskobik tasarımını gün ışığına çıkardı. Dışarıdan bakıldığında fark
edilmemesine karşın, bitki mikroskobik ölçüde son derece özel bir yüzey tasarımına
sahip. Buna göre nilüfer yaprakları 5-10 mikrometre (milimetrenin binde biri)
yüksekliğinde ve birbirinden 10-15 mikrometre mesafede olan çok küçük tümseklere
sahip. Sonuçta ortaya 0.1 mikrometre genişliğinde, tellerden oluşan engebeli bir yüzey
çıkıyor. Bu tepeler balmumuyla kaplı. Bu bozuk yüzey şekline sahip olması sayesinde
su damlacıkları yüzeyle tam bir temas sağlayamıyor ve kendi ağırlıklarıyla aşağıya
doğru akıyorlar.

NİLÜFER BOYA SEKTÖRÜNDE DE ÖRNEK ALINIYOR

Daha önce Alman ISPO şirketi, “Lotusan” isimli silikon bazlı bir dış cephe boyası
çıkarmıştı.Bu ürün tamamen Nilüfer çiçeğindeki tasarıma dayanılarak geliştirildi. Zaten
Lotusan ismi de Nilüfer çiçeğinin İngilizce adı olan Lotus’tan geliyor. Wilhelm
Barthlott’ın araştırmalarının sonuçlarından elde edilen bilgiler ışığında üretilen boya
kirlenmiyor. Nilüferi taklit eden boya 10 sene garantili olarak satılıyor. Bu ürünün aynı
zamanda Lotus Effect, yani nilüfer etkisi adıyla da patenti alınmış durumda.

19
 Example – Hip Implant
• With age or certain illnesses joints deteriorate.
Particularly those with large loads (such as hip).

Adapted from Fig. 22.25, Callister 7e.

20
 Example – Hip Implant

• Requirements
– mechanical
strength (many
cycles)
– good lubricity
– biocompatibility

Adapted from Fig. 22.24, Callister 7e.

21
Example – Hip Implant

Adapted from Fig. 22.26, Callister 7e. 22

23
24
25
26
 What determines the properties of materials?
 Cannot just be the composition!
 Few 10s of ppm of Oxygen in Cu can degrade its conductivity (that is why we have Oxygen free high conductivity
copper (OFHC)).

 Cannot just be the amount of phases present!

 A small amount of cementite along grain boundaries can cause the material to have poor impact
toughness.
 Cannot just be the distribution of phases!
 Dislocations can severely weaken a crystal.
 Cannot just be the defect structure in the phases present!
 The presence of surface compressive stress toughens glass.

 The following factors put together determines the properties of a material:

 Composition
 Phases present and their distribution
 Defect Structure (in the phases and between the phases)
 Residual stress (can have multiple origins and one may have to travel across lengthscales).
 These factors do NOT act independent of one another (there is an interdependency).

27
28
29
30
31
1000 F= 537 C

2000 F=1093 C

32
33
34
35
36
37
38
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
• Malzeme Biliminin genel amacı, malzemelerin içyapısını
tanıtmak, iç yapılar ile özellikler arasında bağıntılar araştırmak,
bu şekilde geliştirilen temel ilkeler ve kavramlar ışığında
uygulamada kullanılan malzeme türlerini sınıflara ayırarak
özelliklerini incelemektir.